sq_Besimi_bazat_esenca_dhe_negacionet الإيمان أركانه، حقيقته، نواقضه ...

8/3/2019 sq_Besimi_bazat_esenca_dhe_negacionet

1/262


2/262


3/262


4/262


5/262


6/262


7/262


8/262


9/262


10/262


11/262


12/262


13/262


14/262


15/262


16/262


17/262


18/262


19/262


20/262


21/262


22/262


23/262


24/262


25/262


26/262


27/262


28/262


29/262


30/262


31/262


32/262


33/262


34/262


35/262


36/262


37/262


38/262


39/262


40/262


41/262


42/262


43/262


44/262


45/262


46/262


47/262


48/262


49/262


50/262


51/262


52/262


53/262


54/262


55/262


56/262


57/262


58/262


59/262


60/262


61/262


62/262


63/262


64/262


65/262


66/262


67/262


68/262


69/262


70/262


71/262


72/262


73/262


74/262


75/262


76/262


77/262


78/262


79/262


80/262


81/262


82/262


83/262


84/262


85/262


86/262


87/262


88/262


89/262


90/262


91/262


92/262


93/262


94/262


95/262


96/262


97/262


98/262


99/262


100/262


101/262


102/262

102

dhe pr qllime t ndryshme. Lidhur me kt All-llahu xhel-leshanuhu thot:

E, ska dyshim se Ai q e ngjall at, do ti ngjalledhe t vdekurit, sepse Ai sht i Plotfuqishm pr do gj. (Fussilet: 39)E kan pyetur Pejgamberin alejhis-selam Si do ti ngjall All-

llahu xhel-le shanuhu t vdekurit? Dhe kush sht argument pr ktn krijesat e tij? Pejgamberi alejhis-selam sht prgjigjur: A nukke kaluar ndonjher pran lugins q ka psuar nga thatsira? Tha: Po. E pastaj nj her tjetr ke kaluar pran saj dhe eke par se ajo sht plot gjelbrim? Tha: Po, e kam par.Kshtu All-llahu do ti ngjall t vdekurit dhe kjo sht shenje Tij n mesin e krijesave t Tij.129

4 - All-llahuxhel-le shanuhu thot:Mos vall, keni menduar se Ne ju krijuam kot dhese nuk do ktheheni te Ne? (El-Muminun: 115)Vall, a mendon njeriu se do t lihet n vullnet tvet (pa prgjegjsi)? (El-Kijame: 36)

Kto dy ajete, dhe t tjerat t ngjashme me kto,vrtetojn se besimi n ringjallje, n llogari dhe n ndshkim ashprblim, sht pjes e prbrse e besimit n cilsit eprsosmris dhe n emrat e bukur t All-llahut xhel-le shanuhu.Kjo baz sht e lidhur ngusht me bazn e par t emrave,prandaj ai q e mohon kt baz, ai nuk e beson All-llahun xhel-leshanuhu, ngase kjo n mnyr t pashmangshme shpie n mohimine urtsis s All-llahut xhel-le shanuhu, t drejtsis s Tij n krijimdhe shpie nga mohimi i cilsive t Tij.

Gjithashtu, nga mohimi i ringjalljes rezulton edhe nnmimii vet njeriut, sepse ai konsideron se sht krijuar m kot, e jonga urtsia e madhe, se ekzistenca e tij sht e kufizuar vetmme jetn e shkurtr t ksaj bote, e cila sht prplot mevshtirsi, mynxyra, fatkeqsi, padrejtsi, krime dhe mkate.Konsideron se ai sht i ln vullnetit t vet dhe se dhunuesinuk do t jet i ndshkuar pr krimet e tij, as i drejti nuk do t

129Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi dhe Ibni Maxhe. Shih Tefsir Ibn Kethir, 2:

208; Sahihu-l-xhamiis sagir, 1: 42)


103/262

103

shprblehet pr drejtsin e tij, e as shkatrruesi nuk do tndshkohet pr veprn e tij.

Pra, ringjallja pas vdekjes pikrisht i prgjigjet madhris

s All-llahut xhel-le shanuhu dhe drejtsis e urtsis s Tij. Kshtukonkludon arsyeja njerzore, si e pranon edhe natyra e patur-bulluar e njeriut. 130

HOLLSIT E BESIMIT N BOTN E ARDHSHME

Besimi n botn e ardhshme sht nga bazat m t rnd-sishme t imanit dhe ky nuk do t realizohet e as do tplotsohet prderisa nuk prfshihen edhe kto dy gjra:

E para : Q njeriu t besoj n botn e ardhshme prgjith-sisht. E ky sht minimumi q duhet t realizohet n mnyr qt zotrohet themeli i imanit.

E dyta : Q t besoj tr at q na ka informuarPejgamberi i All-llahut pr ndodhit pas vdekjes. N faqetvijuese do t shqyrtojm gjrat m t rndsishme pr t cilatna flasin ajetet kuranore dhe hadithet autentike.

1 - Sprovimi n varr dhe marrja n pyetje ngaengjjtJemi t obliguar t besojm n tr at pr t ciln na ka

informuar Pejgamberi alejhis-selam lidhur me sprovimin dhe pyet-jet e dy engjjve ndaj do njeriu pr Zotin e tij, pr fen e tijdhe pr Pejgamberin e tij. Pejgamberi alejhis-selam na ka infor-muar, me an t haditheve autentike, se njerzit do t pyetenn varret e tyre dhe se donjrit prej tyre do ti thuhet: Kush

sht Zoti yt? Cila sht feja jote? Kush sht Pejgamberi yt?Besimtari do t prgjigjet: Zoti im sht All-llahu, feja imesht Islami, ndrsa Muhammedi sht Pejgamberi dheLajmtari im. Ai i cili sht i hutuar do t prgjigjet: Nuk edi, i dgjoja njerzit se dika shqiptonin, andaj shqiptoja edheun, pastaj do t rrihet dhe mundohet.

130 El-vahjul Muhammedijj, f. 178-179; Mebadiul Islam lil Mevdudi, f. 91; El

akaidul islamijje, f. 279-280; Sherhul akidetil vasitijje li Muhammed Halil Herras,f. 129-130.


104/262


105/262

105

Buhari dhe Muslimi transmetojn edhe nga Bera bin AzibiradijAll-llahu anhu, se Pejgamberi alejhis-selam ka thn: All-llahu i

forcon besimtart me fjal t qndrueshme.

Ky ajet sht shpallur prkitazi me shtjen e sprovimit nvarr, ku do ti thuhet njeriut: Kush sht Zoti yt? Ai do t pr-gjigjet: Zoti im sht All-llahu, e Muhammedi sht Pejgamberiim. Kto jan Fjalt e All-llahut xhel-le shanuhu: All-llahu i

forcon besimtart me fjal t qndrueshme, n kt botdhe n botn tjetr, kurse zullumqart i shpie n humbje;

All-llahu punon t doj. (Ibrahim: 27) Ekzistojn shum hadithe autentike q flasin pr sprovimet

e varrit dhe pyetjet e engjjve.

2 - Vuajtjet dhe knaqsit n varrJemi t obliguar t besojm edhe n vuajtjet dhe knaq-

sit n varr, t cilat do t ndodhin pas marrjes n pyetje, e prt cilat na flet Pejgamberi alejhis-selam. Pr kt tem flasinshum ajete dhe hadithe. All-llahu xhel-le shanuhu thot:

...e ithtart e faraonit i kaploi dnimi i vrazhd.

Ata ia nnshtroi zjarrit mngjes e mbrmje, e kur tarrij asti (Dita e Kiametit, u thuhet engjjve):Shpini ithtart e faraonit n dnimin m t rnd!(El-Mumin: 45-46)All-llahuxhel-le shanuhu i ka krcnuar njerzit e faraonitme dy lloj dnimesh: s pari me fjalt: Ata ia nn-shtroi zjarrit mngjes e mbrmje, e s dyti me

fjalt: e kur t arrij asti (Dita e Kiametit) uthuhet engjjve: Shpini ithtart e Faraonit ndnimin m t rnd! Pjess s dyt ia ka shtuar atf, q do t thot se ato dnime nuk jan tllojit t njjt. Nse lloji i dyt i dnimit fillon pasDits s Kiametit (si kuptohet nga ajeti), athersht e qart se lloji i par fillon pas vdekjes styre e gjer n ringjallje, q sht gjithsesi vuajtje evarrit. All-llahu xhel-le shanuhu trheq vrejtjen nvuajtjet e varrit edhe me kto fjal:... E, sikur ti

shihje mizort kur jan n agoni t vdekjes, e


106/262

106

engjjt zgjasin duart (pr tua marr shpirtin, dukethn): Shptoni pra vetveten (nse mundeni)!Sot ju do t ndshkoheni me dnim t turpshm pr shkak t pavrtetave q i keni thn pr All-llahundhe q jeni krenuar (duke mos besuar)ajetet e Tij.(El-Enam: 93)Transmetohet se Ibni Abbasi radijAll-llahu anhu, duke komen-

tuar kt ajet, ka thn: Kjo ngjan gjat vdekjes s tyre, at-her ata do t goditen npr fytyrat dhe shpinat e tyre. IbniHaxheri thot: Kt e vrteton edhe ky ajet: E, si do t jetather puna e tyre, kur engjjt ua marrin shpirtin, duke irrahur ata npr fytyrat dhe shpinat e tyre? (Muhammed:27), e pastaj tha: Edhe pse ktu flitet pr vuajtjen paravarrimit, kjo megjithat bn pjes n vuajtjet q do t ngjajnderi n Ditn e Gjykimit. Por i veshet varrit, pasi shumica ektyre vuajtjeve (para Dits s Gjykimit), do t ndodhin nt. 133

Pr sa u prket haditheve q flasin pr vuajtjet e varrit, atojan t shumta dhe arrijn shkalln e tevaturit. Imam Neveviu,n komentin e vet t Sahihut t Muslimit, thot: Dije, sepasuesit e drejtimit t Ehli Sunetit dnimin e kaburit ekonsiderojn t vrtet, sepse pr t ekzistojn shumargumente nga Kurani dhe Suneti. All-llahu xhel-le shanuhu thot: Ata i nnshtroi zjarrit mngjes e mbrmje , ndrsaekzistojn shum hadithe t Pejgamberit alejhis-selam q itransmetojn shum ashab nga viset e ndryshme e q flasin nfavor t ksaj. Gjithashtu, duke shikuar arsyeshm, nuk sht epamundur q All-llahu xhel-le shanuhu tia kthej jetn nj pjese ttrupit dhe ta ndshkoj at. E, nse kjo nuk bie n kundrshtimme arsyen, e pr kt kemi vrtetim n argumentin sheriatik,ather kjo duhet t pranohet dhe t besohet. 134

Imam Muslimi n Sahihun e vet cek shum hadithe q vr-tetojn vuajtjen n kabur dhe thot se Pejgamberi alejhis-selam ika dgjuar ata t cilt vuajn n kabur, se t vdekurit dgjojnrropllimn e kpucve t atyre q largohen nga varrezat, e tngjashme. N hadithe prmendet edhe fjalimi i Muhammedit

133Fethul Bari, 3: 180.134 Sherhul Nevevi ala sahih Muslim, 17: 200-201.


107/262

107

alejhis-selam drejtuar kufomave t idhujtarve t varrosur nvarrin e prbashkt, pas Betejs s Bedrit, ather kur i shtprgjigjur ashabve se ata aspak nuk dgjojn m mir se ata(t varrosurit). Pastaj flitet pr at se si do tu zgjerohet varriatyre q jan t shptuar dhe do tu tregohet vendi n Xhenet,ndrsa e kundrta atyre q kan psuar dhe gjra t tjera, qmund t lexohen n kto hadithe.

Imam Muslimi n Sahihun e vet transmeton nga Zejd binThabiti, se ka thn: S bashku me Pejgamberin alejhis-selam ishim n nj parcel, e cila ishte n pronsin e Beni Nexh-xharit, kur papritmas u shqetsua mushka n t ciln kishtehipur dhe pr pak sa nuk e hodhi posht. Kur, aty i vrejtmdisa varre (gjasht, ose pes, ose katr) e Pejgamberi alejhis-selam pyeti: Cili prej jush i njeh kta q jan varrosur ktu?Njringa t pranishmit tha: Un. Pejgamberi alejhis-selam pyeti: Kur kan vdekur?Para Islamit, - tha (njeriu). Njerzit vrtetndshkohen n varre. Sikur ju t mos varroseshit, do ta lusja

All-llahunxhel-le shanuhu q tjua mundsoj ti dgjoni vuajtjet evarrit si i dgjoj un. Pastaj u kthye nga ne e tha: Krkoninga All-llahu mbrojtje prej zjarrit. Ne t gjith zshm elutm All-llahun q t na mbroj nga zjarri. Pastaj tha : Krkonimbrojtje nga vuajtjet e varrit. Ather ne krkuam mbrojtjenga vuajtjet e varrit. Pastaj tha: Krkoni nga All-llahu mbroj-tje prej t gjitha ngatrresave - t hapta dhe t fshehta. Neather krkuam mbrojtje nga t gjitha llojet e ngatrresave -t hapta dhe t fshehta. Pastaj tha: Krkoni mbrojtje nga All-llahu prej sprovimit t Dexhalit. Ather ne krkuam mbrojtjenga Dexhali dhe sprovimi i tij.135

Buhariu, Muslimi dhe t tjer transmetojn nga Ibni AbbasiradijAll-llahu anhu, se ka thn: Pejgamberi alejhis-selam duke kaluarpran dy varresh ka thn : Ata jan duke u ndshkuar, ednimi u ka arritur pr shkak t gjrave t imta. Pastaj kathn: Njri prej tyre pronte lajme t rrejshme, me t cilati fuste t tjert n ngatrres, e i dyti nuk merrte tahret(pastrim) pas kryerjes s nevojs t vogl.136

135Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 17: 202.136 Muttefekun alejhi, e kto jan fjalt e Buhariut; Sahihu-l-Buhari, 3: 188.


108/262


109/262

109

Ibni Kajjumi thot: Seleful ummeti (brezat e par) dhe tpart n dituri konsiderojn se kur njeriu vdes, do t jet nknaqsi ose n vuajtje dhe se kjo pasqyrohet n shpirtin e tijdhe n trupin e tij dhe se shpirti pas ndarjes s tij nga trupiedhe m tej mbetet n knaqsi a n vuajtje dhe se aingandonjher bashkohet me trupin, i cili s bashku me t kna-qet ose vuan. E kur t vij Dita e Gjykimit shpirtrat do tu kthe-hen trupave t tyre dhe njerzit do t ngrihen nga varret dhe dot nisen te Zoti i tyre. Ringjallja e trupit sht gj pr t cilnjan n pajtueshmri muslimant, hebrenjt dhe t krishte-rt. 139

3 - Parashenjat e Dits s GjykimitJemi t obliguar t besojm se Dita e Gjykimit do t vij

dhe se n kt nuk ka aspak dyshim. Se kohn e saj nuk e diaskush prve All-llahut xhel-le shanuhu, i Cili e ka fshehur kt nganjerzit, madje edhe nga Pejgambert dhe Lajmtart, dhe seaskush nuk sht n gjendje t msoj se edhe sa koh i kambetur ksaj bote.

T pyesin ty (o Muhammed!)kur do t ngjaj Dita eKiametit. Thuaj: At e di vetm Zoti im. Kohn kur do t ndodh do ta tregoj vetm Ai. (Tmerret eDits s Kiametit)do t jen t rnda pr qiejt dheTokn, do tu vij krejtsisht papritmas. T pyesin,thuajse ti di dika pr t. Thuaj: Kt e di vetm

All-llahu; e shumica e njerzve nuk e kuptojn kt(t vrtet) . (El-Araf: 187)Mirpo, ne jemi t obliguar t besojm n parashenjat e

Dits s Gjykimit, pr t cilat na flet Pejgamberi alejhis-selam nhadithet sahih. sht transmetuar me besnikri nga Resulull-llahu alejhis-selam se ai i ka prmendur parashenjat e vogla tDits s Gjykimit, t cilat m s shpeshti flasin pr prishjen enjerzve kohve t fundit, pr rregullimet q do t paraqitenn mesin e tyre, e disa flasin pr udhzimin e All-llahut xhel-leshanuhu dhe pr rrugn e Pejgamberit alejhis-selam, si dhe prparashenjat e mdha.

139 El akaidul islamijje, Sejjid Sabik, f. 237.


110/262

110

Pr sa i prket parashenjave t vogla, pr kto flasin shumhadithe, e ne do ti prmendim vetm disa prej tyre:

a - Buhariu dhe Muslimi transmetojn nj hadith nga

Resulull-llahualejhis-selam, ku ai thot: Un jam i Drguar, e derin Ditn e Gjykimit ka mbetur vetm aq sa sht largsiandrmjet ktyre dy gishtrinjve, dhe e zgjati gishtin treguesdhe gishtin e mesm. 140

Ky hadith sht argument pr pejgamberllkun e Muhamme-dit alejhis-selam dhe pr prfundimin e pejgamberllkut me t, qsht nj nga parashenjat e ardhjes s afrt t Dits s Gjyki-mit. Nga hadithi kuptohet se ndrmjet Resulull-llahut alejhis-selam dhe Dits s Gjykimit nuk do t ket m asnj Pejgamber, porseajo do t vij menjher pas tij, q gjithsesi paralajmronafrsin e Dits s Gjykimit.141

b - N hadithin e njohur t Xhibrilit, ku ai e pyet Resulull-llahunalejhis-selam pr Ditn e Gjykimit, Resulull-llahu alejhis-selam shtprgjigjur: Kur robresha i lind vetes zotriun142 dhe kur tishohsh barinjt dhe t varfrit t zbathur dhe t mbathur ligsht sesi nxitojn n ngritjen e ndrtesave t larta. 143

140 Transmetojn Buhariu, Muslimi dhe Tirmidhiu. Shih Sahihu-l-Buhari meaFethul Bari, 11: 293; Muhtesar Sahih Muslim, 1: 113.141 El akaidul islamijje,142 Ibni Haxheri, duke i komentuar kto fjal, thot: Do t prhapet padgjesa efmijve ndaj prindrve t tyre, fmija do t sillet ndaj nns s vet sikurse zotriundaj robreshs s vet, duke e poshtruar, duke e shar, duke e rrahur dhe dukekrkuar prej saj shrbime t ndryshme. Prandaj ky fmij quhet zotriu i nns s vetduke i simbolizuar t gjitha kto domethnie. Ose me emrin zotri nnkuptohetkujdestari, q sipas mendimit tim sht komentimi m i drejt. Ngase n hadith flitetpr at se kjo gjendje do t jet e uditshme, se shenja e afrsis s Dits s Gjykimit

do t jet ajo q shum gjra do t jen t kthyera plotsisht mbrapsht. Kshtufmija q edukohet do t shndrrohet n edukator, e t pavlefshmit do t shndrrohenn t vlefshm, q puthitet me pjesn vijuese t hadithit, ku flitet se barinjt ezbathur do t bhen pronar t toks. Shih: Fethul Bari, 1:101.143 Muttefekun alejhi. Shih Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 1: 99-100; SahihMuslim bi sherhin Nevevi, 1: 158. Kurse pr domethnien e nxitimit t barinjve tzbathur n ndrtimin e ndrtesave t larta, Kurtubi thot: Me kt dshirohet t trhiqet vrejtje n ndryshimet tejet t mdha q do t ndodhin, kshtu q beduintdo t ngadhnjejn prdhunshm n disa shtete dhe do t sundojn padrejtsisht,pastaj do t tubojn pasuri q do ta shpenzojn n ndrtimin e ndrtesave t larta

duke u krenuar me to, e ne jemi dshmitar t ksaj kto dit. Transmeton IbniHaxheri nga Kurtubi n Fethul Bari, 1:101.


111/262

111

c - Buhariu transmeton nga Ebu Hurejre radijAll-llahu anhu, seResulull-llahu alejhis-selam ka thn: Nuk do t ndodh Dita eGjykimit derisa t fillojn luftn dy grupe t mdha144,ndrmjet t cilave do t bhet luft shum e madhe, e t dyjado ti takojn s njjts fe. Dhe prderisa t mos paraqiten

pejgamber t rrejshm, numri i t cilve do t arrij 30,145 edonjri prej tyre do t thot se sht i Drguar i All-llahut.Derisa t zhduket dituria (ilmi), me vdekjen e ulemas. Derisat rritet numri i trmeteve. Derisa koha t bhet e shkurtr dhe t kaloj shpejt. 146 Derisa t rritet numri i luftrave dhe ivrasjeve. Derisa n mesin tuaj t paraqitet pasuri aq e madhe,saq njeriu do t ofroj zekatin e vet e askush nuk do tdshiroj ta marr, por ai t cilit i ofrohet do t thot: Unnuk kam nevoj pr t. Derisa n mesin e njerzve t

paraqitet vrapimi n ndrtimin e banesave t larta. Derisa tvij aso kohe kur njeriu, duke kaluar pran varrit t shokut tvet, t thot: Ku t kisha fat e t isha un n vendin tnd.Derisa Dielli t lind nga perndimi,147 e kur t ndodh kjo, enjerzit ta shohin kt, t gjith do t besojn, por atheraskujt nuk do ti shrbej imani i tij nse nuk ka besuar mhert ose si besimtar nuk ka br ndonj vepr t mir. Dita eGjykimit do t ndodh aq befasisht, saq rroba pr t cilnkan br pazar dy veta do t mbetet e pabler dhe e pambsh-tjellur (e kthyer); njeriu do ta bart qumshtin q e ka mjelnga deveja e vet, por nuk do t arrij ta pij at. Do t arrijaq befasisht, saq njeriu do ta riparoj burimin, por nuk do tarrij t pij uj nga ai. Do t arrij aq befasisht, saq njeriu

144 Ibni Haxheri thot: Ktu mendohet pr grupin e Aliut dhe grupin e Muaviut.,Fethul Bari, 12: 72.145 Njri prej tyre sht El-Esved el-Anesi, i cili sht paraqitur n Sana dheMuselejme el-Kedhdhabi, i cili sht paraqitur n Jemame. Se jan pejgamber kanpohuar edhe Tulejhe bin Huvejlidi dhe Sexhxhahi, por kta dy jan penduar prveprat e tyre. Ndr kta t sotmit bn pjes edhe themeluesi i sektit kadijanij dhebahaij. Shih: Fethul Bari, 13: 73; El akaidul islamijje li Sejjid Sabik, f. 246.146 Kjo do t thot se do t ket bereqet nga gjithka, madje edhe nga koha. Kshtuq nj vit do t jet sikur nj muaj, nj muaj si nj jav, nj jav si nj dit, nj dit sinj or. Fethul Bari, 13: 13; Tejsirul vusul, 4: 91.147

Kjo sht nj nga parashenjat e mdha, e t gjitha t tjerat n kt hadith jan tvogla.


112/262

112

nuk do t kt koh ta haj kafshatn t ciln tanim e kaafruar te goja e vet. 148

d - Enes b. Maliku radijAll-llahu anhu transmeton, se Resulull-

llahu alejhis-selam ka thn: Prej parashenjave t Dits s Gjyki-mit sht edhe se do t zhduket dituria e do t paraqitetmosdija, zinallku (prostitucioni), alkooli, do t rritet numri i

grave e do t zvoglohet numri i meshkujve, kshtu q mes pesdhjet grash do t jet vetm nj mashkull.

e - Ebu Hurejre radijAll-llahu anhu transmeton: Nj njeri i kathn Resulull-llahu alejhis-selam: Kur do t ndodh Dita e Gjyki-mit? Resulull-llahualejhis-selam u prgjigj: Kur t zhduket besi-mi ndrmjet njerzve, prite Ditn e Gjykimit. Njeriu prsripyeti: Si do t zhduket besimi ndrmjet njerzve ?

Kur funksionet me prgjegjsi t madhe i besohen atyreq nuk e meritojn, prite Ditn e Gjykimit.149

f - Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu gjithashtu transmeton seResulull-llahu alejhis-selam ka thn: Nuk do t ndodh Dita eGjykimit derisa muslimant t fillojn luftn kundr hebrenjve,kur muslimant do ti mbysin aq shum, saq hebrenjt do t

fshihen pas drunjsh dhe gursh, por do dru dhe do gur do t flas: O muslim, o rob i Zotit, ja tek sht nj hebre, sht fshehur pas meje, eja e mbyte at, prve drurit Gardak,sepse ai sht dru hebre.150

Ekzistojn edhe shum hadithe t cilat na flasin prparashenja t tjera t Dits s Gjykimit, e q mund t krkohenn koleksionet autentike t haditheve. 151

E, pr sa i prket parashenjave t mdha, n hadithetautentike prmenden dhjet, si sht hadithi i Hudhejfe b.

Usejd el Gaffarit, ku thuhet: Resulull-llahu alejhis-selam na hasiduke i prsritur disa ligjerata, e pyeti: ka msoni kshtu? Ligjerat pr Ditn e Gjykimit - tham ne. Ai tha: Dita e

148 Transmeton Buhariu. Shih Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 13: 70, 76.149 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 11: 279.150 Transmetojn Buhariu dhe Muslimi, e ky sht transmetim i Muslimit. Shih SahihMuslim bi sherhin Nevevi, 18: 44.151 Kto hadithe do ti gjejm tek Buhariu dhe Muslimi, n kaptinn pr

rregullimet dhe parashenjat e Dits s Gjykimit, n kaptinn er rikak dhe nvende t tjera.


113/262

113

Gjykimit nuk do t vij derisa para tij ti shihni dhjet parashenja, e pastaj prmendi Duhanin, Dexhalin, lindjen eDiellit nga perndimi, zbritjen e Isait alejhis-selam, birit tMerjemes, Jexhuxht dhe Mexhuxht, tri depresione t mdhat toks: n lindje, n perndim dhe n Gadishullin Arabik, e ifundit prej tyre do t jet zjarri, i cili do t paraqitet n Jemendhe do ti przr njerzit n vendin e llogaris. 152

N faqet vijuese do ti sqarojm parashenjat m t rnd-sishme me radh, ashtu si i kan prmendur komentuesit ehaditheve.

a - Lindja e Diellit nga perndimiKjo parashenj sht fillimi i ndrrimit q do t bj All-

llahu xhel-le shanuhu n sistemin e gjithsis s ksaj bote, kshtuq do t paraqiten gjrat q pr njerzit do t jen trsisht tjashtzakonshme e q do t jen argument i qart pr fillimin eDits s Kiametit, n ku do t ndodh ndrrimi total n sistemine gjithsis. Pr kt ndrrim All-llahu xhel-le shanuhu na flet nshum sure t Kuranit Madhshtor. Fillimi i ktij ndrrimi, siprmendet n shum hadithe, do t jet lindja e diellit ngaperndimi, q sht trsisht n kundrshtim me ligjet ekzis-

tuese. Por, Ai q ka qen n gjendje t bj q Dielli t lindnga lindja, Ai sht n gjendja ta ndrroj kt e Dielli t lindnga perndimi, sepse Ai e ka krijuar dhe e mirmban at.

N disa hadithe autentike thuhet se kjo do t jetparashenja e par e madhe q do t paraqitet. 153 Abdull-llah bin

152 Shih Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 27.153 Pr radhn e paraqitjes s parashenjave t mdha, Ibni Haxheri thot: Prej tgjitha haditheve bashkarisht mund t konkludohet se parashenja e par e madhe q

do t paraqitet sht Dexhxhali, me t cilin do t paralajmrohet ndrrimi tejet imadh n shum gjra n tr botn. E kjo do t prfundoj me vdekjen e Isait alejhis-selam, t birit t Merjemes. Kurse lindja e Diellit nga perndimi sht e para ngaparashenjat e mdha me t ciln do t shnohet fillimi i ktij ndrrimi n Gjithsi edo t prfundoj me ndodhjen e Dits s Kiametit. Pr sa i prket daljes s kafshs (Ed-Dabbe) nga toka, me siguri se kjo do t ndodh n t njjtn dit kur Dielli lindnga perndimi. E shkaku i ksaj sht se me lindjen e Diellit nga perndimi do tmbyllen dyert e pendess, e nga toka do t dal nj kafsh e cila do ti shnojbesimtart dhe ti ndaj ata nga jobesimtart, si plotsim i aktit t mbylljes s dyervet pendess. Parashenja e par, e cila me t vrtet do ta shnoj astin e fillimit t

Dits s Gjykimit sht zjarri q do ti ndjek njerzit nga lindja n perndim.(Fethul Bari, 1: 296-297) Nga fjalt e Ibni Haxherit konkludojm se ktu kemi t


114/262

114

Amr bin AsiradijAll-llahu anhu transmeton se Resulull-llahu alejhis-selam ka thn: Parashenjat e para q do t paraqiten janlindja e Diellit nga perndimi dhe dalja e kafshs nga toka nmngjesin e dits s njjt dhe cilado prej tyre q paraqitet e

para, e dyta pason menjher pas saj.154 N hadithin e prmendur m par, t cilin e transmeton Ebu

Hurejre radijAll-llahu anhu, thuhet se pas paraqitjes s ksaj para-shenje t gjith njerzit do t besojn, por ather nga imaninuk do t ken dobi ata q nuk kan besuar m par, si thotAll-llahuxhel-le shanuhu:

At dit kur t vijn parashenjat nga Zoti, ather

askush nuk do t ket dobi prej asaj q do tbesoj, nse nuk ka besuar m par, ose nuk ka brndonj t mir si besimtar. (El-Enam: 158)Nj numr i madh mufessirsh, duke komentuar kt ajet,

thon se jobesimtarit nuk do ti bj dobi imani pas lindjes sDiellit nga perndimi, si nuk do t vlej as pendimi imkatarve, e as veprat e mira t atyre q kto nuk i kan brm par, madje edhe nse jan besimtar. 155

b - Dalja e kafshs nga tokaPr kt parashenj All-llahu xhel-le shanuhu flet n Kuran, kuthot:

Dhe, kur t vij koha q ata t ndshkohen, Ne dot bjm q nga toka t dal nj kafsh, e cila dotu thot atyre se njerzit nuk u jan bindur argumenteve Tona. (En-Neml: 82)Dalja e kafshs nga toka prmendet edhe n shum hadithe,

prej t cilave disa jan sahih (disa i kemi prmendur), por n

bjm me tri lloj parashenjash t mdha: parashenjat me t cilat paralajmrohetfillimi i ndrrimeve t mdha t gjendjes n Tok, parashenjat me t cilat paralajm-rohet fillimi i ndrrimeve n Gjithsi dhe parashenjat t cilat paralajmrojn fillimine Dits s Kiametit. Prandaj lindja e Diellit nga perndimi konsiderohet si parashenje madhe nga grupi i dyt, pas paraqitjes s t cils do t mbyllen dyert e imanit.154 Transmetojn Muslimi dhe Ebu Davudi. Shih Fethul Bari, 11: 297; Sunen EbuDavud - kaptina pr parashenjat e Dits s Kiametit; Tejsirul vusul - kaptina pr

parashenjat e ndryshme; Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 77.155 Fethul Bati, 11: 297.


115/262

115

hadithet sahih nuk transmetohet prshkrimi i ksaj kafshe, tciln All-llahu xhel-le shanuhu do ta nxjerr nga toka si parashenjpr ardhjen e Dits s Kiametit. E tr ajo q prmendet n disalibra pr prshkrimin e saj sht marr nga hadithet t cilat nukkan arritur shkalln e autenticitetit. Mirpo, besimtari as qlakmon q t msoj prshkrimin e saj, sepse atij i mjafton tmbetet n tekstin e Kuranit dhe t hadithit sahih, ku thuhet sedalja e ksaj kafshe sht nj nga parashenjat e Dits sGjykimit, kur do t prfundoj periudha e pranimit t pendessdhe kur njerzit do t gjykohen sipas veprave t bra gjer nat ast. Ather All-llahu xhel-le shanuhu do ta nxjerr kafshnnga toka dhe do ti shnoj besimtart dhe jobesimtart. E,

nse njerzit nuk jan msuar me t folurn e kafshve, All-llahu xhel-le shanuhu, Krijuesi i Gjithmbarshm, sht Ai i Cili dotia mundsoj kt asaj. Njerzit do ta kuptojn at dhe do tdin se ajo sht nj prej mrekullive t All-llahut xhel-le shanuhu,me t ciln paralajmrohet afrimi i Dits s Kiametit, pasi paraksaj nuk kishin besuar n shenjat e All-llahut xhel-le shanuhu e as nDitn e Gjykimit.156

c - Paraqitja e Dexhxhalit

Dexhxhal n gjuhn arabe do t thot rrenacak, me aftsit madhe mashtrimi. Prandaj rrenacaku quhet dexhxhal, ngaseai t vrtetn e fsheh me gnjeshtrn e vet.

Njra nga parashenjat e mdha t Dits s Gjykimit shtedhe paraqitja e personit t cilin All-llahu xhel-le shanuhu e kaquajtur Dexhxhal , pr shkak t gnjeshtrave dhe mashtrime-ve t tij tejet t mdha. Ai do ta konsideroj veten zot dhe dot prpiqet ti kthej njerzit nga feja e tyre me gjratmbinatyrore t tij, t cilat do t jet n gjendje ti bj medshirn e All-llahut xhel-le shanuhu. N kt mnyr, ai do tamashtroj nj pjes t njerzve, e pastaj All-llahu xhel-le shanuhu dot lejoj q sprovimit t tij ti vij fundi, prandaj do t zbres Isaialejhis-selam dhe do ta mbys.

N komentin e Neveviut t Sahihut t Muslimit qndron: Ha-dithet q i prmend Muslimi dhe t tjert pr Dexhxhalin janargument pr pasuesit e s vrtets pr njmendsin e ardhjes stij. Ai sht person i caktuar, nprmjet t cilit All-llahu xhel-le

156 Fi Dhilalil Kuranil Kerim, 6: 308.


116/262

116

shanuhu do ti sprovoj robrit e Vet. All-llahu xhel-le shanuhu do tiamundsoj atij gjrat t cilat nuk sht n gjendje ti bj askushprve All-llahut xhel-le shanuhu, si sht ngjallja e njerzve tvdekur, t cilt i ka mbytur po ai, kopshti i gjelbr q do taprcjell gjithnj, xheneti dhe zjarri, dy lumenj, pasuria ethesarve t ksaj bote, urdhri ndaj qiejve q t bjer shi, e me tvrtet ndodh kjo gj, urdhri ndaj toks q t mbij, e kjo e bnkt, e t gjitha kto do ti bj me dshirn dhe fuqin e All-llahutxhel-le shanuhu. Pastaj All-llahu xhel-le shanuhu do tia bj t pamund-shme kt, e nuk do t jet m n gjendje t mbys asnj njeri, eas t bj m kadoqoft prej asaj q bnte m par. Pastaj ktdo ta mbys Isai alejhis-selam, kurse All-llahu xhel-le shanuhu do ti

prforcoj besimtart n imanin e tyre.Ky sht qndrimi i pjestarve t Ehli Sunnetit, i t gjithmuhadithve, fakihve dhe apologjetve.

Havarixht, xhemhit dhe disa muetezil e mohojn ktpr dallim nga t tjert, q kt e konsiderojn si t vrtet,ata mendojn se ai nuk do t mund t realizoj asgj nga vepratmbinatyrore q prmenden, por kjo do t jet vetm mashtrimdhe imagjinat e pavrtet. Dhe konfirmojn se, nse kjo sht

e vrtet, ather muxhizet e Pejgamberve nuk do t ishinkompetente. Mirpo, ky sht gabim total i t dy grupeve, ngaseai nuk do t pohoj se sht Pejgamber e q kto veprambinatyrore ti shrbejn pr vrtetim, por ai do t pohoj sesht Zoti vet, gj q e mohon automatikisht duke u paraqiturme figurn e tij t gjymt dhe me paaftsin e tij q ta largojverbrin e tij t qart, si dhe me fjaln (kafir) ndrmjet syvet tij.

Pr shkak t gjitha ktyre, ai nuk do t jet n gjendje timashtroj njerzit, prve injorantt total dhe t gjort tcilt do ti besojn atij n mnyr q ti knaqin nevojat e vetapr ushqim dhe pr gjra t tjera, ose do ta bjn kt nmnyr iluzore duke u friksuar nga ndshkimi i tij, ngasesprovimi i tij do t jet shum i rnd, do ta hutoj arsyen dhedo ta marr mendjen. E tr kjo do t prcillet me lvizjen e tijshum t shpejt, kshtu q njerzit e dobt nuk do t mund tshohin gjendjen e tij t vrtet dhe gjymtsin e tij dhe kshtu

do ti besojn atij. Pr kt shkak, t gjith Pejgambert uakan trhequr vrejtjen njerzve pr sprovimin e tij dhe kan


117/262

117

treguar sheshit mangsit dhe argumentet e rrejshme t pohimitt tij. E, pr sa i prket atyre q jan t prkrahur nga All-llahuxhel-le shanuhu, ata nuk do t mashtrohen me t e as me marifetete tij, sepse do ti njohin shenjat e tij t pavrtetsis, t cilattanim i kemi prshkruar, duke poseduar dituri paraprake prparaqitjen e tij. 157

Pr Dexhxhalin flasin nj numr hadithesh. Ja disa prejtyre:

- Nga Abdull-llah bin UmeriradijAll-llahu anhu transmetohet seka thn: Resulull-llahu alejhis-selam sht ngritur mes njerzve,ka falnderuar All-llahun xhel-le shanuhu n mnyr t denj si emeriton Ai, pastaj e ka prmendur Dexhxhalin dhe ka thn:Un jua trheq vrejtjen pr t. Nuk nuk ka pasur asnj Pej-

gamber e q popullit t vet t mos ia ket trhequr vrejtjenn t. Por, un do tju them juve dika q asnj Pejgamber parameje nuk i ka thn popullit t vet: Ai sht i verbr, e All-llahu nuk sht i verbr.158

- Hudhejfe bin Jemani radijAll-llahu anhu transmeton se Resu-lull-llahu alejhis-selam ka thn: Un di m shum sesa vetDexhxhalli pr at se ka do t ket me vete: do ti ket dy

lumenj t cilt do t rrjedhin, njri prej tyre n shikim t syvedo t duket se ka uj t bardh, ndrsa tjetri zjarr t flakruar, e nse dikush prej jush arrin, le ta zgjedh lumin qduket si zjarr dhe le ti mbyll syt, pastaj le t prkulet dhe let pij uj nga ai dhe do ta shoh se uji sht i ftoht. Nj sy iDexhxhalit do t jet krejtsisht i mbyllur me nj xhung tvrazhd e t misht, e ndrmjet syve shkruan kafir, q do talexoj do besimtar, analfabet a jo. 159

- Nga Bevas b. SemaniradijAll-llahu anhu transmetohet se ka th-n: Me nj rast Resulull-llahu alejhis-selam e ka prmendur Dexh-xhalin dhe e ka nnmuar aq tepr duke folur pr shenjat edukshme t gnjeshtrs s tij, e pastaj e ka ngritur aq tepr dukefolur pr madhsin e sprovimit me t cilin do ti sprovoj njerzit,saq menduam se tanim ka ardhur n paralagjen e Medins. Pasksaj, kur shkuam tek Resulull-llahu alejhis-selam, ai e vrejti kt te

157 Sherhun Nevevi ala Sahih Muslim, 18: 58-59.158

Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 13: 80; Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18 :59.159 Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 91.


118/262

118

ne, e pyeti: po ndodh me ju?Ne u prgjigjm: O Pejgamber iAll-llahut! Sot e prmende Dexhxhalin dhe aq tepr e nnmove, epastaj aq tepr e ngrite, saq menduam se tanim ka ardhur gjer teplantacionet e Medins. Tha: Un pr ju friksohem nga dikatjetr prve Dexhxhalit, nse paraqitet gjersa jam un me ju, undo tju mbroj nga ai, e nse paraqitet e un nuk jam n mesin tuaj,ather donjri prej jush le ta ruaje veten, e All-llahun xhel-leshanuhu e lus q t mbroj do musliman. Ai sht i ri, me flok

jashtzakonisht kaurrel, i verbr n nj sy, i prngjan Uzza binKatit. Kush e prjeton prej jush, le t kndoj fillimin e sures El-Kehf. Ai do t paraqitet ndrmjet Shamit e Irakut dhe do t fillojti mbart sprovimet e veta djathtas e majtas, prandaj, o robrit e

All-llahut, mbahuni fuqishm.Ather ne tham: O i Drguari iAll-llahut, sa koh do t qndroj n tok? Ai u prgjigj: Dyzetdit. Nj dit si nj vit, nj dit si nj muaj, nj dit si nj jav, editt e tjera do ti jen sikurse edhe ditt tuaja. Ne tham: A dot jet e mjaftueshme pr ne q ti falim vetm namazet e nj diten ditn q do t jet sa viti? Tha : Jo, por do ti caktoni koht enamazit. Tham: O i Drguari i All-llahut, me far shpejtsie dot ec n tok? Tha: Si shiu kur e bart era. Do t vij te popujtedhe do ti thrras q ta besojn, e ata do ti prgjigjen thirrjess tij dhe do ti besojn, e ai do t urdhroj qiellin, e qielli do talshoj shiun, dhe do t urdhroj tokn, e cila menjher do tmbij, e bagtia do tu bhet m e trash se kurr ndonjher m

par, me gjinj dhe me barqe t mdha (nga ngopja). E pastaj do tivij nj populli e do ti thrras q ta besojn, e populli do tarefuzoj, e ai do ti braktis ata, por ata do t varfrohen, do tmbesin pa kurrgj nga pasuria e tyre. Do t kaloj pran

grmadhave t vjetra e do tu thot: Nxirrni jasht pasurin

tuaj!, e pas tij do t nisen thesart e art si luzma bletsh. Pastajdo ta thrras nj djal t ri e t shndosh t cilin do ta godasme shpat e do ta pres m dysh, pastaj prsri do ta thrras e aido t ngrihet dhe do t niset nga ai me fytyr t qeshur. Ai do tveproj kshtu derisa All-llahu ta drgoj Isan, t birin e Mer-

jems, i cili do t zbres te minarja e bardh nga ana lindore eDamaskut, i veshur me rroba t bardha, duke u mbajtur me duar nkraht e engjjve. Kur e ul kokn, i pikojn lott, e kur e ngre, nga

fytyra e tij bien gur t muar si margaritar. Asnj jobesimtar nukdo t mund t mbetet gjall kur do ta ndiej ern e fryms s tij,


119/262

119

ndrsa fryma e tij do t shtrihet n largsi sa mund t shihet paratij. Ai do ta krkoj Dexhxhalin gjersa ta gjej n Babulludd (nKuds, Palestin), ku edhe do ta mbys.160

Kto hadithe dhe hadithet e tjera jan argument t EhliSunnetit pr obligueshmrin e besimit n ardhjen e Dexhxhalit,n mnyrn q na ka shpjeguar Pejgamberi s.a.v.s, me t gjithacilsit dhe vetit pr t cilat na ka informuar ai, dhe se fundi itij do t jet ashtu si ka thn ai dhe se kjo sht nj ngaparashenjat e mdha t Dits s Kiametit.

Nse dikush do t thoshte: Si do tia mundsoj All-llahuxhel-le shanuhu t gjitha ato vepra mbinatyrore, kur e dim semuxhizet jan karakteristike vetm pr Pejgambert?, do tprgjigjemi me fjalt e imamit t famshm El-Hattabit, i cili nlidhje me kt shtje ka thn: Kjo sht kshtu vetm prtu sprovuar njerzit, sepse ata n t njjtn koh kanargumente t qarta, t cilat, n mnyr t pakontestueshme,flasin se ai sht rrenacak dhe se nuk sht e vrtet ajo qthot ai, sht i verbr e tij dhe fjala kafir i sht shkruar nball, fjal t ciln do ta lexoj do besimtar. Pra, fjalt e tijprgnjeshtrohen me vet faktin se ai nuk do t jet n gjendje

ti largoj shenjat e mangsis dhe t gjymtsis nga vetvetja, esikur t ishte Zot, ai do t ishte n gjendje ta bnte kt.Ndrsa, muxhizet e Pejgamberve nuk vijn n kundrshti measgj, kshtu q ato assesi nuk mund t krahasohen me kt. 161 Ndrsa Ibni Haxheri thot: Megjithat, Dexhxhali mban n veteshenja t cilat jan t mjaftueshme pr at q sht i arsye-shm q t kuptoj se ai me t vrtet sht rrenacak. Sepse, aisht i prbr nga pjest dhe shihet se sht i krijuar. Duke ipasur kto t meta t dalluara, t cilat shihen n syrin dhe nballin e tij, kur u thot njerzve se ai sht Zoti i tyre, gjja me vogl q do t konkludoj njeriu m i paditur nga njerzit editur do t jet se ai q nuk sht n gjendje tia largoj vetest metat, ai as q mund t jet n gjendje q t tjert tikrijoj n form t prkryer. Pra, e pakta q do t mund tthuhet, sht: O ti, q pohon se je krijues i qiejve dhe i Toks, spari rregullo veten dhe largo t metat e tua, e nse thua se Zoti

160Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 63 e m tej.161 Transmeton Ibni Haxheri n Fethul Bari, 13: 89.


120/262

120

nuk i bn asgj vetes, ather fshije at q sht shkruar nmes t dy syve t tu! 162

- Zbritja e Isait alejhis-selam

Ekzistojn argumente n hadithe, si dhe njzshmria eulemas, se n periudhn e fundit t ksaj bote do t zbres Isaialejhis-selam n kohn e Dexhxhalit, dhe se do ta mbys at, epastaj do t sundoj sipas ligjeve t sheriatit, do ti ringjall tgjitha ato q njerzit i kan ln pas dore nga ligjet e All-llahutxhel-le shanuhu, do t qndroj n tok pr nj koh t caktuar ngaAll-llahu xhel-le shanuhu dhe do t vdes. Ndrsa muslimant dotia falin xhenazen dhe do ta varrosin. Pr kt na flasin shumhadithe sahih, prej t cilave disa tanim i kemi cituar. Prandaj,do musliman sht i detyruar t besoj n zbritjen e tij dhe nat q na flet Kurani n mnyr t qart, se at nuk e kanmbytur hebrenjt, por se All-llahu xhel-le shanuhu e ka ngritur tekAi dhe se ai nuk do t vdes para se t zbres n prag t Dits sKiametit. All-llahuxhel-le shanuhu thot:

Dhe pr shkak t fjalve t tyre: Ne e kemimbytur Mesihun - Isan, birin e Merjemes, Pejgam-berin e All-llahut. Por, ata, as nuk e kan mbytur as nuk e kan gozhduar (nuk e kan kryqzuar n gozhda), por iu ka prngjar atyre (nj person). Ataq bn polemik rreth shtjes s tij, ata me sigurigjenden n dyshim pr t (Isan) Ata nuk kan ditur kurrgj pr t, por vetm u jan mbshtetur supozi-meve. Ata, n t vrtet, nuk e kan mbytur, por

All-llahu e ka ngritur pran Vetes (n nj vend ku nukarrijn njerzit) . Se All-llahu sht i Plotfuqishm, i

Gjithdijshm. T gjith ithtart e Librit, para se tvdesin, do ti besojn Isait (q sht Pejgamber e joZot); e, n Ditn e Kiametit, ai (Isai) do t jetdshmitar kundr tyre (En-Nisa: 157-159) Lexo Fjalt e All-llahut xhel-le shanuhu: Por, ata, as nuk e

kan mbytur as nuk e kan gozhduar, por iu ka prngjaratyre. Ibni Kethiri komenton Fjalt e All-llahut xhel-le shanuhu:T gjith ithtart e Librit, para se t vdesin, do ti besojn

162 Transmeton Ibni Haxheri n Fethul Bari, 13: 89.


121/262

121

Isait. , thot: Ibni Xheriri thot: Mendimi m i drejt prejktyre mendimeve sht ai ku thuhet se nuk do t mbetet asnj-ri nga ehli kitabt pas zbritjes s Isait alejhis-selam e t mos besojn t para se t vdes. Dhe nuk ka dyshim se kjo q ka thnIbni Xheriri sht e sakt, sepse plotsisht prshtatet mekontekstin e rrfimit kuranor pr pavrtetsin e thnieve thebrenjve, se e kan mbytur Isan alejhis-selam dhe se e kangozhduar, e t cilve u kan besuar nj pjes e t krishterve.All-llahuxhel-le shanuhu na informon se nuk ka ndodhur kshtu, porse vetm u sht dukur atyre dhe se kan mbytur nj t ri q iprngjante Isait alejhis-selam, e ata as q kan qen t vetdij-shm pr kt. Pastaj All-llahu xhel-le shanuhu e ka ngritur pran

Vetes dhe ai ka mbetur gjall e do t zbres para ardhjes sDits s Kiametit, pr ka na flasin hadithet t cilat kan arriturshkalln e tevaturit. Ai do ta mbys Dexhxhalin, do ta thyejkryqin, do ta mbys derrin dhe do ti liroj njerzit nga xhizja(ngase nuk do t ket m jobesimtar). Ky ajet na informon seatij do ti besojn t gjith hebrenjt dhe t krishtert dhe seaskush prej tyre nuk do t mbetet pa besuar. 163

Nga hadithet q flasin pr zbritjen e Isait alejhis-selam, shtedhe hadithi q e transmetojn Buhariu dhe Muslimi, se EbuHurejra radijAll-llahu anhu ka thn: Resulull-llahu alejhis-selam kathn: Pasha All-llahun, nuk sht larg koha kur mes jush do tzbres i biri i Merjemes e t gjykoj drejtsisht, pastaj do tathyej kryqin,164 do ta mbys derrin dhe do t liroj nga

xhizja,165 ather do t shumzohet pasuria166, kshtu q askushnuk do t dshiroj ta pranoj at. Ather nj sexhde do t

jet me e vlefshme167 se do gj n kt bot.168

163 Tefsir bin Kethir, 1: 577.164 Me kt nnkuptohet se ai m n fund do ta rrzoj teorin pr kryqin dhe do ta pr-gnjeshtroj madhrimin e tij nga ana e t krishterve. Shih Ed-Dinul kalis, 1: 92.165 Isai alejhis-selam do ta anuloj xhizjen ndaj pasuesve t ehli kitabit dhe kjo nuk do t pranohet prej tyre, por vetm Islami. E kjo nuk do t thot se Isai alejhis-selamdo ta anuloj nj dispozit t Sheriatit, por ky hadith tregon se pranimi i xhizjes ngaehli kitabt sht caktuar deri n zbritjen e Isait alejhis-selam. Shih Ed Dinul kalis, 1:92.166 Pasuria do t shtohet pr shkak t drejtsis q do t zbatoj Isait alejhis-selam.167 Me kt tregohet se njerzit shum m pak do ta lakmojn pasurin, pr shkak t

t kuptuarit t tyre se Dita e Kiametit sht afr, prandaj do t dshirojn t bjn sam shum vepra t mira.


122/262

122

Ekzistojn edhe shum hadithe t tjera q flasin prkt. 169 Kadi Ijadi thot: Zbritja e Isait alejhis-selam dhe mbytja eDexhxhalit nga ana e tij sht e vrtet dhe besimi n kt prejEhli Sunneti sht korrekt pr shkak t haditheve sahih q flasinpr kt dhe se nuk ekziston asgj, as n arsye, as n Sheriat,q e konteston kt, prandaj edhe ne jemi t obliguar tapranojm kt. Disa muetezil dhe ithtart e tyre e refuzojnkt, duke konsideruar se kto hadithe i kundrshton ajetikuranor ku thuhet se Muhammedi alejhis-selam sht Pejgamberi ifundit, q e ka vrtetuar edhe vet Resulull-llahu alejhis-selam mefjalt: Pas meje m nuk ka Pejgamber.Me t vrtet, pajtimii plot i t gjith muslimanve se pas Pejgamberit ton alejhis-selam nuk do t ket m Pejgamber dhe se sheriati i tij do tjet n fuqi gjersa ekziston kjo bot dhe se askush nuk mund tazhvlersoj at, sht trsisht me vend. Mirpo, t merret kjosi argument sht trsisht e pabaz, ngase hadithi nuk thot seIsai a.s. do t zbres si Pejgamber me sheriat t ri. Kshtu nukmund t kuptohet nga hadithet e prmendura, e as nga hadithete tjera q flasin pr zbritjen e Isait alejhis-selam.

Prkundrazi, n kto hadithe theksohet se ai do t sundojdrejtsisht sipas sheriatit ton dhe do ti ringjall t gjitha atogjra q i kan ln njerzit pas dore nga ligjet e tij. 170

d - Paraqitja e Jexhuxhve dh MexhuxhveEdhe pr kt parashenj flitet n Kuran. All-llahu xhel-le

shanuhu thot:Dhe ai prsri shkoi (n nj rrug nga veriu). Kur arriti mes dy bjeshksh gjeti afr tyre nj popull, icili, thuajse nuk kuptonte asnj t folme. Ata than:

O Dhulkarnejn, me t vrtet Jexhuxht dhe Mexhuxht bjn rregullime n Tok, a do t t japim dhurat q t ndrtosh nj mur mes nesh dheatyre? (Dhulkarnejni)tha: At q m ka mundsuar Zoti im, sht m e mir (nga ajo q ofroni ju), por

168 Muttefekun alejhi. Shih El lulu vel merxhan, 1: 31.169 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 7: 302; Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 2:189; Sahih Tirmidhi, 9: 76; Sunen bin Maxhe, vllimi i dyt,; El Fethur Rabani, 2:

143.170 Sherhun Nevevi ala Sahih Muslim, 18: 75-76.


123/262

123

m ndihmoni ju mua sa t mundeni, e un do tndrtoj nj mur ndrmjet jush. M sillni copa tmdha hekuri! E, kur ai i rrafshoi dy ant ebjeshkve, tha: Fryjini zjarrit derisa hekuri tskuqet si zjarri! Pastaj tha: M sillni bakr tshkrir q ta hedh n t! Dhe kshtu, ata(Jexhuxht dhe Mexhuxht)nuk kan mundur takaprcejn as nuk kan mundur ta zhbirojn(pendn). (Dhulkarnejni) tha: Kjo sht dhuntia eZotit tim! E, kur t plotsohet premtimi i Zotit tim,(Ai) do ta rrafshoj at (pendn) me tok, e

premtimet e Zotit tim jan t vrteta. (El-Kehf: 92-98)

171

171 Sejjid Kutbi rahimehullahu, duke komentuar kto ajete, thot: Ne, me siguri,mund t konfirmojm se vendi ku ka arritur Dhul-karnejni sht ndrmjet dykodrave, por cilat jan kto dy kodra, ne nuk mund ta dim. E tr ajo q mund tmsohet nga kto ajete sht se ai ka vajtur n nj vend i cili gjendet ndrmjet dyparmakve natyror ose dy pendave artificiale, t cilat ndajn kalimin n lugin dhese aty ka hasur nj popull t cilt mezi kuptoheshin mes vete. Kur e pan se ai ishte ifuqishm dhe i drejt, e lutn tua ndrtoj nj pend prpara Jexhuxhit dheMexhuxhit, t cilt vazhdimisht i sulmonin nga ato dy kodra prmes atij kalimi dheu shkaktonin dme t mdha n njerz dhe n pasurit materiale, e ata nuk ishin ngjendje t mbroheshin prej tyre. Si kundrvler ata do tia paguanin nj shum t caktuar t hollash q do t mund ti mblidhnin. Mirpo, sunduesi i drejt i mbetetkonsekuent parimit t bamirsis dhe lufts kundr padrejtsis dhe rregullimevedhe pranon q vullnetarisht tua ndrtoj pendn duke refuzuar ofertn e tyre. Aivren se mnyra m e leht ishte ta mbyllte kalimin ndrmjet dy kodrave, andajkrkoi prej tyre q ta ndihmojn me mjete materiale dhe me fuqi puntore. Atamblodhn copa t mdha hekuri, t cilat ai i vendosi ndrmjet dy parmaksh, dhe,kur e rrafshoi shtresn e hekurt, ather krkoi prej tyre bakr t shkrir t przier me

hekur, n mnyr q ta derdh at mbi shtresn e hekurt e kshtu ta prforcojpendn. Sot n mnyrn m bashkkohore prdoret i njjti sistem pr prforcimin ehekurit dhe sht konstatuar se me shtimin e nj sasie t bakrit n hekur, forcohetqndrueshmria dhe rezistenca e tij. All-llahu xhel-le shanuhu qysh ather e kaudhzuar Dhulkarnejnin dhe e ka shnuar n Librin e Vet t amshueshm duke iparaprir kshtu shkencs bashkkohore njerzore shekuj me radh, numrin e tcilve nuk e di askush prve All-llahut xhel-le shanuhu N kt mnyr u bashkuantrsisht dy parmakt dhe u mbyll rruga e Jexhuxhit dhe Mexhuxhit, t cilt nuk ishin n gjendje as ta kaprcejn e as ta zhbirojn dhe iu b e pamundshme q tasulmojn at popull t pafajshm dhe t prapambetur. Dhulkarnejni e shikoi

projektin e madh t cilin e prfundoi vet, por nuk e kaploi kryelartsia dhemadhshtia, e as q e joshi fuqia dhe dijenia e vet, por e prkujtoi All-llahun xhel-le


124/262

124

Dhe kur t hapet ajo (penda), e dalin Jexhuxht e Mexhuxht dhe lshohen prej do lartsie dukeshpejtuar dhe t afrohet premtimi i vrtet (Dita eKiametit), n at ast shikimet e atyre q nuk kanbesuar, do t shtangen, (e do t thon): T mjertne! Ne kemi qen t pakujdesshm ndaj ksaj. Jo,

por ne vetes i kemi br zullum. (El-Enbija: 96-97)Buhariu dhe Muslimi transmetojn nga Zejneb bint Xhahshi

radijAll-llahu anhu, e cila thot se nj her Resulull-llahu alejhis-selam kishte hyr tek ajo shum i shqetsuar duke thn: La ilahe il-lall-llah, mjer arabt nga fatkeqsia e cila tanim u shtafruar. Sot penda e Jexhuxhve dhe Mexhuxhve sht hapur kaq, dhe e bri nj rreth me gishtin tregues dhe t madh.Zejnebja tha: O i Drguari i All-llahut! A mos vall, do t jemit shkatrruar, e ndr ne ka njerz t mir? Tha: Po, nserritet e keqja. 172

Imam Muslimi transmeton nga Nuvas bin SemaneradijAll-llahuanhu nj hadith, t cilin tanim e kemi cituar, ku prmendetzbritja e Isait alejhis-selam dhe Jexhuxht e Mexhuxht, t ciltdo t zbresin nga bregoret e tyre, e pjesa e par e tyre do tkaloj pran liqenit Tabarijje dhe do ta pijn tr ujin e saj, ekur t arrijn ata t fundit do t thon: Si duket, ktu m parka pasur uj. 173

Ekzistojn ende hadithe q flasin pr Jexhuxht dhe Me-xhuxht ndrsa trsia e t gjitha ajeteve dhe haditheve q fla-sin pr ta, na jep bindje t fuqishme se ky popull do t paraqi-tet duke br rregullira n prfundim t ksaj bote. Prandajdo musliman sht i obliguar t besoj n gjith at q thot

shanuhu dhe e falnderoi At, duke ia prshkruar Atij kt pun t madhe, t ciln iamundsoi ta kryente me sukses. Ai trsisht u rezervua nga fuqia e vet dhe kt iaprshkruajti All-llahut xhel-le shanuhu, duke u shprehur se ai beson se t gjithpendat dhe t gjitha malet do t thrrmohen trsisht n Ditn e Kiametit dhe seToka do t bhet trsisht e rrafsht dhe lakuriq. E, pr sa i prket pyetjeve: Kush

jan Jexhuxhi dhe Mexhuxhi? Ku jan ata tani? ka ndodhur me ta dhe ka do tndodh me ta? T gjitha ktyre pyetjeve sht tejet vshtir tu prgjigjemi, sepse nepr ta nuk dim asgj m tepr se na ka informuar Kurani dhe ndonj hadith sahihlidhur me ta. Fi Dhilali Kurani Kerim, 5: 411-413.172

Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 13: 91 e tutje.173 Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 68.


125/262

125

Kurani dhe hadithet sahih lidhur me ta. E, pr sa i prketprcaktimit t kohs se kur do t paraqiten, detajet se si dukene t ngjashme, ose pr vendin se ku gjenden ata sot, t gjithakto bjn pjes n gajb, t cilin nuk e njeh askush prve All-llahut xhel-le shanuhu.

4 - Fillimi i Dits s GjykimitJemi t obliguar t besojm se pas shfaqjes s ndodhive t

prmendura do t ngjaj ajo q All-llahu xhel-le shanuhu na infor-mon n Kuran, e posarisht n suren Et-Tekvir dhe El-Infitar,ku shpjegohen ngjarjet e asaj dite dhe fillimi i jets s ardhsh-me. Togu i ajeteve kuranore pr kt tem na mson se bota eardhshme do t filloj me ndrrime tejet t mdha n gjithsi,se qielli do t ahet, yjet do t bien, planett do t ndeshen,toka do t coptohet dhe do t bhet krejtsisht e rrafsht dhelakuriq, malet do t bhen si lesh i lnurur, se gjthka do tndrrohet dhe do gj q kan njohur njerzit n kt bot dot shkatrohet. All-llahu xhel-le shanuhu thot:

N ditn kur toka do t zvendsohet me toktjetr, por edhe qiejt, e kur t gjith dalin sheshazi

para All-llahut, Nj t Vetmit, t Plotfuqishmit.(Ibrahim, 48)Kjo do t ndodh pas fryrjes s par n bori, q do ta bj

Israfili, sipas urdhrit t Zotit t tij, kur do t vdes gjthka qgjendet n Tok dhe n qiej, prve atyre q All-llahu xhel-leshanuhu do ti i shptoj me vullnetin e Vet. 174 All-llahu xhel-leshanuhu thot:

Dhe do t fryhet n Sur (bori), dhe do t vdesin ataq gjenden n qiej dhe q gjenden n Tok, do tmbesin vetm ata q do All-llahu, pastaj do t

fryhet pr t dytn her n Sur dhe ata prnjherdo t ngjallen e do t presin (ka do t ndodh).(Zumer: 68)E kur t fryhet nj her boria, e toka dhe malet tngrihen e t coptohen nga nj shprthim

174 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 11: 313.


126/262

126

(eksplodim), at dit do t ngjaj Dita e Kiametit,dhe qielli do t ahet - ather do t jet i thye-shm, dhe engjjt do t qndrojn n skajet e tij, eat dit, tet (engjj) do ta bartin Arshin e Zotittnd. (El-Hakka: 13-17)Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu transmeton se Resulull-llahu

alejhis-selam ka thn: All-llahu do ta marr Tokn, ndrsa qiejtdo ti mbshtjell me t djathtn e Vet, pastaj do t thot:Un jam Sunduesi. Ku jan sunduesit e Toks?175

5 - Ringjallja

Dhe besojm se pas ksaj All-llahu xhel-le shanuhu do ta urdh-roj Israfilin q t fryj pr t dytn her, 176 pas s cils do tukthehet jeta t vdekurve. Dhe kjo sht Dita e Ringjalljes, kurnjerzve do tu kthehen shpirtrat dhe trupat e tyre, si kanqen n jetn e ksaj bote (dynjallk). Pastaj All-llahu xhel-leshanuhu do ti nxjerr njerzit prej varreve t tyre, e jobesimta-rt dhe munafikt do t thon:

...duke thn: T mjert ne! Po kush na ngjalli (oi)

prej shtretrve tan? (U thuhet): Ja, kjo sht ajoq e ka premtuar Mshiruesi i Madh, e Pejgamberte kan thn t vrtetn. (Ja Sin: 52)N hadithet autentike transmetohet se Muhammedi alejhis-

selam do t jet i pari q do t dal nga varri i tij. Pejgamberialejhis-selam ka thn: T gjith njerzit do t vdesin at Dit, eun do t jem i pari q do t ohet, e Musai do t jet nn

Arsh, e nuk e di se a ka vdekur fare me t tjert.177

175 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 11: 313.176 All-llahu xhel-le shanuhu na tregon pr fryrjen e par dhe t dyt n kto ajete:Ditn kur Toka do t dridhet nga trmeti, pas t cilit pason tjetri. (En-Naziat: 6-7)Er-raxhife do t thot pas fryrjes s par, kurse Er-radife pas fryrjes s dyt, si nainformon Ibni Abbasi radijAll-llahu anhu. Shih Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari,

11: 310-311.177 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 11: 312.


127/262

127

6 - (El-Hashr)Tubimi i t gjith njerzve n njvend pr dhnie t llogarisGjithashtu besojm se, pas ringjalljes dhe pas daljes nga

varret, t gjith njerzit do t tubohen n nj vend. All-llahuxhel-le shanuhu thot:

(Kujtoju atyre) Ditn kur do ti tubojm t devotsh-mit tek i Gjithmshirshmi, si mysafir t ftuar.Ndrsa mkatart i shtyjm n Xhehenem (si grigjne kafshve t etshme nga burimi). (Merjem: 85-86)Hashr sht tubimi i t gjith njerzve n nj vend t cak-

tuar, ku do t presin derisa t gjykohen. Pas ringjalljes All-llahuxhel-le shanuhu do tu urdhroj engjjve q ti sjellin t gjithnjerzit n at vend. Ata do t jen ashtu si kan lindur: tzbathur, t zhveshur dhe t pabr synet.

N nj hadith sahih transmetohet nga Aishja radijAll-llahu anhu,se ka thn: E kam dgjuar Resulull-llahun alejhis-selam duke th-n: N Ditn e Gjykimit njerzit do t ringjallen t zbathur, tzhveshur dhe t pabr synet. Un i thash: O i Drguari i All-llahut, e meshkujt dhe femrat bashk, t shikojn te njri-tjetri? Tha: Oj Aishe, gjendja (shtja) do t jet aq e ashpr,saq askujt nuk do ti bjer ndrmend ta shikoj tjetrin. Sipasnj transmetimi tjetr: shtja do t jet m e rndsishmesesa t shikojn njri-tjetrin.

Transmetohet nga Ibni Abbasi radijAll-llahu anhu, i cili ka thn: IDrguari i All-llahutalejhis-selam duke na kshilluar tha: O njerz, juvrtet do t tuboheni tek All-llahu i Madhrishm t zbathur, tzhveshur dhe t pabr synet. Pastaj tha: Ashtu si ju kemikrijuar hern e par do t prsrisim at (krijim) Ky sht premtimi Yn, Ne me t vrtet do ta bjm kt. (El-Enbija:104)178 Pastaj tha: Njeriu i par q do t vishet n Ditn e Gjyki-mit sht Ibrahimi alejhis-selam. Ather do t sillen disa njerz tummetit tim e do t drgohen n ann e majt, e un do t them:O Krijuesi im, kta jan shokt e mi! Pastaj do t m thuhet: Tivrtet nuk e di far kan br ata pas teje, kurse un do t themsi ka thn Robi i mir (Isaialejhis-selam): Kam qen dshmitar

178 El-Enbija: 104.


128/262

128

derisa isha n mesin e tyre, e pasi ma more shpirtin, mbete Timbikqyrs i tyre. Dhe Ti je dshmitar i do sendi. Nse i dnon, idnon robrit e Tu, e nse ua fal, me t vrtet Ti je i Fort e iUrt179 . E pastaj do t m thuhet: Ata vazhdimisht jan kthyer

prapa (jan br murted), qkur je ndar prej tyre. 180 N vendin e pritjes njerzit do ti godas nj vshtirsi e

madhe. Nga Mikdad bin El-Esedi transmetohet se Resulull-llahualejhis-selam ka thn: N Ditn e Kiametit Dielli do tu afrohetnjerzve, dhe do t vij n lartsi vetm nj milje, 181 e njerzitdo t jen n djers n prshtatshmri me veprat e tyre. Disa

prej tyre do t jen n djers gjer te nyjet e kmbve, disa gjer n gjunj, disa gjer n fyt e disave do tua strpik gojn sikur t ken frer n goj. Resulull-llahu alejhis-selam tregoi me dorgojn e vet. 182 Gjat asaj kohe, disa njerz do t jen nnhijen e All-llahut xhel-le shanuhu, si na informon Resulull-llahualejhis-selam.Transmetohet nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu dhe EbuSeidi radijAll-llahu anhu se Pejgamberi alejhis-selam ka thn: Shtat

persona (lloje njerzish) All-llahu do ti vendos nn hijen(mbrojtjen) e Tij at Dit kur nuk do t ket tjetr prve hijess Tij. Ata jan: Imami (udhheqsi) i drejt; nj i ri i cili shtrritur n ibadet dhe respekt t All-llahut t Madhruar; njnjeri, zemra e t cilit sht e lidhur me xhamit; dy njerz tcilt n emr t All-llahut duhen, jan shoqruar dhe t tillkan mbetur gjer n ndarje (vdekje); nj njeri t cilin e kathirrur nj grua autoritative dhe e bukur, kurse ai e refuzonduke i thn se i friksohet All-llahut; njeriu i cili ndan sadaka

fshehurazi, saq dora e majt nuk e di ka bn (sa ndan) edjathta; dhe njeriu q n vetmi e prmend All-llahun dhe imbushen syt me lot.183

Kur njerzit t mundohen dhe kur vshtirsia e ksaj Dite trnd do tu bhet e padurueshme, ata do t krkojn nga Pej-

179 El-Maide: 117-118.180 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 8: 230 dh 11: 322.181 Selim bin Amiri - transmetues i hadithit nga Mikdadi - thot: Pasha All-llahun,un nuk di se ka nnkuptonte me fjaln (milje), miljen toksore apo Mil me t cilnstolisen syt. Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 17: 196.182 Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 17: 196.183

Sahihu-l-Buhari bi hashijetis Sindi, 1: 170; Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 7:120-122; Es-sunenul kubra, 10-87; Sunenun Nesai, 8: 22-223.


129/262

129

gambert q ta lusin All-llahun xhel-le shanuhu ti shptoj nga ktovuajtje dhe t ngutet me gjykim, e do Pejgamber do tupreferoj Pejgamberin pas tij, derisa vijn te Pejgamberi yn,Muhammedialejhis-selam, e ky do t angazhohet pr ta, e All-llahuxhel-le shanuhu do t pranoj ndrmjetsimin (shefaatin) e tij dhenjerzit do t drejtohen te gjykimi prfundimtar.

7 - Shprblimi - ndshkimi pr veprat e braJemi t obliguar t besojm se n Ditn e Gjykimit njerzit

do t jen t shprblyer ose t ndshkuar pr veprat q kanbr n kt bot. All-llahu xhel-le shanuhu thot: At Dit All-llahu do tua plotsoj dnimin e merituar, dhe do ta dinata se All-llahu sht e vrteta e qart. (En-Nur: 25) Kushbn nj t mir, pr t ka shprblim m t mir (se at q ka

punuar). E, ai q bn nj t keqe, ai dnohet vetm aq sa emeriton vepra e tij. (El-Kasas: 84)

All-llahuxhel-le shanuhu n nj hadith kudsijj thot: O robr tMi! do gj varet nga veprat tuaja, t cilat tek Un jan t ruaj-tura dhe t llogaritura, pr t cilat Un do tju shprblej. Kush

gjen mir, le ta falnderoj All-llahun, kurse kush gjen t

kundrtn, mos ta fajsoj asknd prve vetvetes.184

8 - Parashtrimi i veprave njerzore dhe gjykimiBesojm se shprblimi ose ndshkimi do t pasojn pas gjy-

kimit t drejt n Ditn e Kiameti, kur do njeri do t vij paraZotit t vet, me rast do ti paraqiten t gjitha veprat dhe dot lexoj librin e vet. Pra jemi t obliguar ti besojm parashtri-mit t veprave, gjykimit dhe leximit t librit t veprave, sepse e

tr kjo sht e vrteta e theksuar nga Kurani, Suneti dheulemaja muslimane njzri.Argument pr parashtrimin e veprave jan Fjalt e All-

llahut xhel-le shanuhu:... at dit do t ngjaj Dita e Kiametit, dhe qiellido t ahet - ather do t jet i thyeshm, dheengjjt do t qndrojn n skajet e tij e at dit,

184Kjo sht pjes e nj hadithi t gjat q e shnon Muslimi. Shih Rijadus Salihin,

62-63 (n gjuhn shqipe f. 57)


130/262

130

tet (engjj) do ta bartin Arshin e Zotit tnd. Atdit do t pyeteni (paraqiteni ju), dhe asnj

fshehtsi juaja nuk do t mbetet e pazbuluar. (El-Hakka: 15-18)Dhe ata do t sillen para Zotit tnd, t radhitur (edo tu thuhet) : Ju Na keni ardhur ashtu si ju kemikrijuar hern e par. E, ju keni menduar se nuk dotjua plotsojm premtimin. (El-Kehf: 48)Prandaj, do musliman sht i obliguar t besoj se secili

njeri do t pyetet para All-llahu xhel-le shanuhu dhe se All-llahuxhel-le shanuhu do ti drejtohet donjrit drejtprdrejt pa ndr-

mjets.Transmetohet nga Adijj ibn Hatimi se ka thn: I Drguarii All-llahut alejhis-selam ka thn: Secilit nga ju Krijuesi i vet doti drejtohet drejtprdrejt (me t folur-pyetje) pa prkthyes.Do t shikoj nga ana e tij e djatht dhe nuk do t shoh tjetr

gj vese veprat e tij (t mira). Pastaj do t shikoj nga ana etij e majt dhe nuk do t shoh tjetr gj vese veprat e tij (tkqija). Do t shikoj prpara vetes dhe nuk do t shoh tjetr vese zjarrin (e Xhehenemit) para fytyrs s tij. Andaj, mbrohu-ni nga zjarri (i Xhehenemit), qoft edhe me gjysm hurme, ekush nuk e gjen kt ather me fjal t mir. 185

N parashtrimin e veprave bn pjes edhe parashtrimipublik para t gjith njerzve t tjer. donjrit do ti paraqi-ten veprat e tij, e nse sht njri prej t shptuarve, atij do tijepet libri (i veprave) nga ana e djatht dhe All-llahu xhel-leshanuhu do tia fal t gjitha mkatet dhe nuk do ta pyesdetajisht. Pastaj do ta shpjer n Xhenet dhe nuk do t ndsh-kohet me zjarr. E atij, mkatet e t cilit jan m t mdha, librido ti jepet nga mbrapa dhe do t pyetet detajisht pr dovepr q ka br, t vogl a t madhe. Transmetohet nga AishjaradijAll-llahu anhu, se Resulull-llahu alejhis-selam ka thn : Ka dsh-tuar donjri veprat e t cilit do t shqyrtohen hollsisht n Di-tn e Kiametit. E un thash: O i Drguari i All-llahut, a nukka thn All-llahu xh. sh: Ai t cilit do ti jepet libri n dorne djatht t tij, leht do t jap llogari. Resulull-llahualejhis-

185 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 11: 340.


131/262

131

selam tha: Kjo ka t bj vetm me parashtrimin e veprave, ekushdo q do t pyetet pr veprat e tij n Ditn e Kiametit, aido t jet i ndshkuar. 186 Pra, ai q do t pyetet hollsisht prdo vepr t tij, kjo do t jet shenj se nuk do t jet ifalur. 187

Pranimi dhe leximi i librit t veprave n Ditn e Kiametitnga ana e njerzve sht fakt i vrtet, t cilin jemi t obliguarta besojm. Kush mohon kt, bhet jobesimtar. All-llahu xhel-leshanuhu thot: do njeriu ia kemi varur n qaf punn e tijdhe Ne do ti paraqesim atij n Ditn e Kiametit librin ehapur: (i thuhet): Lexoje librin tnd, mjafton q ti sot vet

pr veten t japsh llogari! (El-Isra: 13-14) Gjithashtu jemi t obliguar ta besojm sht thn pr t

nga All-llahuxhel-le shanuhu n kto ajete:Ti, o njeri, q prpiqesh shum, mundin tnd do tagjesh te Zoti yt: Atij q do ti jepet libri i tij ndorn e djatht, leht do t jap llogari dhe do tkthehet i gzueshm te t afrmit e tij; e atij q doti jepet libri i tij pas shpins, e thrret shkatrrimidhe do t digjet n zjarr, sepse, (n jet) ka qen igzueshm me familjen e tij dhe ka menduar sekurr nuk do t kthehet (ringjallet pr t dhnllogari). Po, po, do t kthehet te Zoti i tij, me tvrtet, Ai i sheh t gjitha punt e tij! (El-Inshikak:6-15)Me dhnien e librave, t cilt njerzit do ti lexojn,

nnkuptohen fletoret ku engjjt kan shkruar (shnuar) do gjq ka punuar njeriu n kt bot. 188 Tanim ke msuar se ngabazat e imanit sht t besohet e tr ajo q na ka informuarAll-llahuxhel-le shanuhu lidhur me engjjt dhe punt e tyre dhe sejemi t detyruar t besojm se All-llahu xhel-le shanuhu i kaobliguar engjjt e caktuar q ti shkruajn (shnojn) t gjithaveprat dhe fjalt tona, e kta jan Kiramen katibin, pr t cilitAll-llahuxhel-le shanuhu thot:

186 186 Sahihu-l-Buhari, 11: 138.187

Fethul Bari, 11: 138.188 Sherhul Bejxhuri ala xhevhereti teuhid, f. 212.


132/262

132

Me t vrtet, mbi ju vigjilojn prcjellsit, q jan shkrues t nderuar te Ne. Ata din se ka punoni. (El-Infitar: 10-12)

Ky sht Libri Yn (shnimet e veprave tuaja) q dotju tregoj t vrtetn. Ne, me t vrtet, i kemiurdhruar (engjjt) q t shkruhen (shnohen) tgjitha keni br. (El-Xhathije: 29)At q shkruajn engjjt njerzit do ta lexojn n Ditn e

Gjykimit. E, pr sa i prket llogaris (hisabit), me kt nnkup-tohet se All-llahu do tu paraqes njerzve veprat, fjalt dhebindjet e tyre, qofshin ato t mira a t kqija. Kjo do t ndodh

n vendin e tubimit, para se t nisen n vendet e caktuara ttyre, e pas pranimit t Librit. Ather, donjri do ta kuptoj seka br nga t mirat dhe nga t kqijat. All-llahu xhel-le shanuhu thot: ... Pastaj ata do t kthehen te Zoti i tyre, e Ai do tilajmroj ata pr at q kan punuar. (El-Enam: 108)

Njerzit do t dallohen nga pikpamja e llogaris. Disa prejtyre do ta japin at shum leht dhe shpejt, kshtu q All-llahuxhel-le shanuhu do tua tregoj t gjitha veprat e tyre dhe do tiprkujtoj pr mkatet q i kan br, porse kt askush tjetrnuk do ta shoh. E pastaj do tua fal ato dhe do t urdhrojq ti drgojn n Xhenet. Kurse disa prej tyre do t pyetenhollsisht pr do vepr t br, madje edhe pr at m tvogln, dhe do t pyeten pr shkakun dhe arsyen, porse asnjranuk do tu pranohet. Kshtu q kta njerz do t jen tshkatrruar s bashku me ata q jan shkatrruar. All-llahu xhel-le shanuhu do ti urdhroj nj engjlli q veprat e tyre t kqijati parashtroj haptazi para njerzve dhe kshtu do t jen t

turpruar dhe t poshtruar para tyre.Prandaj, besimtari sht i obliguar q tia parashtrojprher vetes llogarin n mnyr q t bj sa m shumvepra t mira para se t bhet von dhe ta besoj llogarin eDits s Gjykimit dhe t prgatitet pr t: Dhe Ne, n Ditn eKiametit, do t vendosim peshoja t sakta, e askujt nuk doti bhet padrejtsi pr asgj, edhe nse sht fjala pr

pesh sa t nj kokrre hardalli (nj lloj mlmese), Ne do tasjellim at (pr llogari), e Ne jemi t mjaftueshm pr llogaritje. (El-Enbija: 47)


133/262

133

Resulull-llahualejhis-selam thot: Nuk do t lvizin kmbt enjeriut n Ditn e Kiametit derisa t prgjigjet n pyetjet: Si eka kaluar jetn? far ka punuar? Si e ka fituar pasurin dhe kue ka harxhuar at? Ku e ka drrmuar trupin e vet?189

Disa hadithe sahih na bjn me dije se nj grupibesimtarsh All-llahu xhel-le shanuhu do tu shpreh nderim tposam dhe do ti veoj ata nga njerzit e tjer dhe do tishpjer n Xhenet pa llogari dhe pa kurrfar pyetjesh. ImamMuslimi shnon hadithin nga Ebu HurejraradijAll-llahu anhu, i cilirrfen se Resulull-llahu alejhis-selam ka thn: N Xhenet do thyjn 70 mij njerz nga ummeti im pa dhn llogari.190

Pr sa i prket mnyrs s llogaris, n besojm gjith atq prmendin Kurani dhe hadithet e vrteta n lidhje me tdhe nuk shtojm asgj e as q mungojm dika, as q pyesimdika q nuk sht prmendur n to. Besojm se All-llahu xhel-leshanuhu do ta prkujtoj do njeri pr do gj q ka br n ktbot, qoft nga t mirat a t kqijat dhe se kundr tij do tdshmoj do gj prej t cilit All-llahu xhel-le shanuhu krkon q tdshmoj, 191 e do t dshmoj edhe toka lidhur me at q kabr njeriu n t. All-llahu xhel-le shanuhu thot:

Kur toka t dridhet me dridhjen e tmerrshme tsaj, dhe kur ajo (toka) t nxjerr at q ka nbrendin e saj (barrn nga brenda) dhe njeriu tthrras: ka ajo (q bn kt dridhje)?! At dit,ajo i tregon lajmet e veta (veprat e mira e t kqija) q kan ngjar n t, sepse Zoti yt e ka urdhruar at. At dit, njerzit do t paraqiten grupe-grupe(t ndara), pr tua treguar veprat e tyre: ai q ka

punuar mir, qoft ajo e vogl madje sa thrrmia -do ta shohin at, kurse ai q ka punuar t keqe,

189 Transmeton Tirmidhiu dhe thot se hadithi sht hasen sahih. Shih Sahihut-Tirmidhi bi sherh ibnil Arabi, 9: 253.190 190 Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 3: 88.191 Mahmud Hattab es-Sebki thot: Dije se at Dit madhshtore kundr njeriut dot dshmojn njmbdhjet dshmitar: gjuha, duart, kmbt, vesht, syt, lkura,

toka, nata, dita, engjjt shkrues dhe pasuria. Pastaj, si argument pr kt, kaparashtruar disa ajete dhe hadithe. Shih Ed Dinul halis, 1: 105 e m tej.


134/262


135/262

135

afrohet All-llahut derisa Ai ta vr Dorn e Vet mbi t e i thot:A e ke br kt dhe kt? Ai do t prgjigjet: Po, e kambr. Ather do ti thot: A e k br kt dhe kt? Ai dot prgjigjet: Po, e kam br. E pastaj do ti thot: Un tikam fshehur ato n dynjallk, e sot po ti fal. Pastaj do ti

jepet libri i veprave t mira. E, pr sa i prket jobesimtarve,ata do t thirren para t gjith njerzve me fjal: Kta janata q kan gnjyer pr Zotin e tyre, le t jet mallkimi i All-llahut mbi mizort!193

9 - Haudi (burimi) i Resulull-llahut alejhis-selam Jemi t obliguar t besojm n tr at q na ka informuar

Pejgamberi alejhis-selam pr burimin e vet, t cilin All-llahu xhel-leshanuhu ia ka dhuruar atij dhe umetit t tij, ngase hadithet qflasin pr kt arrijn gradn e teuaturit dhe i transmetojn mtepr se tridhjet ashab. 194

I pari q do t pij nga ky burim do t jet Muhammedialejhis-selam, e pastaj umeti i tij, ndrkoh q jobesimtart dhemkatart q kan br mkate t mdha 195 do t przhen ngaai. Kjo do t ngjaj pas prfundimit t llogaris, me t gjitha

detajet e saj, si jan: vshtirsit e ndryshme, peshimi iveprave, leximi i librave etj. Resulull-llahu alejhis-selam ka thn:Un do t jem para jush te burimi. Ai q arrin tek ai, do tngopet. E, ai q pi nga ai, m kurr nuk do t ket etje.

Ather do tu ndalohet afrimi njerzve q i njoh dhe mnjohin, dhe do t pengohen t takohen me mua, e un do tthem: Ata jan nga ummeti im! Ather do t m thuhet: Tinuk e di se kan br ata pas teje. E un do t them: Mjerai, mjer ai q ka br ndrrime pas meje.196

Transmetohet nga Ukbe b. Amiri radijAll-llahu anhu, se Resulull-llahu alejhis-selam doli nj dit dhe ua fali namazin e xhenazes luf-ttarve t vrar n Uhud, pastaj hipi n minber e tha: Un do

193 Muttefekun alejhi. Shih Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 13: 407-408.194 Sherhul akidetit-Tahavijje, f. 25; Sherhun Nevevi ala Sahih Muslim, 15:53;Sherhun akidetil vasitijje li Muhammed Halil Herras, f. 115; Sherhul Bejxhuri alelXhevhere, f. 223; Ed Dinul halis, 1:111.195

Ed Dinul halis, 1: 111.196 Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 53-54; El lulu vel merxhan, f. 106.


136/262

136

t jem para jush (n burim) dhe un jam udhheqs dhedshmitar juaji. Pasha All-llahun, ja, mu tani po e shoh burimintim. Mua m jan dhn elsat e t gjith thesarve t toks.Pasha All-llahun, un nuk friksohem se ju, pas vdekjes sime,do ti ktheheni idhujtaris, por kam frik se do t grindeni dukebr gara se cili prej jush do t arrij m tepr pasuri. 197

Buhariu dhe Muslimi transmetojn nga Esma, vajza e EbuBekrit radijAll-llahu anhu, se Resulull-llahu alejhis-selam ka thn: Un do t jem te burimi dhe do t shikoj se cili prej jush do tm afrohet. Disa njerz do t largohen, e un do t them: OZoti im, ata jan prej meje dhe nga ummeti im! E do t mthuhet: A ske dgjuar se kan br pas teje? Pasha All-llahun, pas teje ata kan ln fen trsisht. 198

Ne i besojm tr asaj q ka thn All-llahu xhel-le shanuhu pr prshkrimet e tij dhe konsiderojm se ai sht i vrtet. Ko-mentuesi i akaids t Tahaviut thot: Nga hadithet q e pr-shkruajn burimin mund t konkludohet se ai sht burim shumi madh, i cili mbushet nga Xheneti, nga lumi Keuther, dhe shtm i bardh se qumshti, m i ftoht se akulli, m i mbl semjalti dhe ka er m t mir se misku, se prfshin nj siprfaqe

jashtzakonisht t madhe, i gjer sa edhe i gjat, saq largsiandrmjet dy skajeve t tij sht sa zgjat ecja n kmb njmuaj. N disa hadithe qndron se, sa m tepr t pihet nga ai,aq m tepr do t zmadhohet. I Gjithmadhrishm shtKrijuesi q mund t bj do gj! 199

Nga hadithet q e prshkruajn burimin sht edhe hadithiq transmeton Buhariu nga Abdull-llah b. Amri radijAll-llahu anhu, icili thot se Resulull-llahu alejhis-selam ka thn: Gjatsia e buri-mit tim sht sa nj muaj ecje n kmb, ujin e ka m tbardh se qumshti, ern e ka m t mir se era e miskut,ndrsa ent e tij jan sikurse yjet n qiell, kush pi prej tij, mkurr nuk do t ket etje. 200

197 Muttefekun alejhi. Shih Sahihu-l-Buhari - pjesa pr xhenazen - kaptina pr na-mazin e shehidit dhe Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 75.198 Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 55.199 Sherhul akidetit-Tahavijje, f. 251.200

Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 13:396-398. T njjtin hadith e transmetonedhe Muslimi. Shih Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 55.


137/262

137

Hadithet q flasin pr burimin e Pejgamberit alejhis-selam e arrij-n gradn e teuaturit, jan t shumta, prandaj besimi n to shtpjes e imanit. Kadi Ijadi, rahimehullahu teala, thot: Hadithetq flasin pr burimin jan autentike, besimi n t sht farz,konsiderimi i tij si i vrtet sht pjes e imanit dhe ky sht reali-tet tek Ehli Sunneti, nuk komentohet me alegori, e as q ekzistonrreth ktij ndonjfar mospajtimi. Hadithet pr t jan mutteuetirdhe i transmetojn shum ashab. Muslimi i transmeton kto ngaIbni Amr b. El-Asi, Aishja, Ummu Selemja, Ukbe b. Amiri, IbnMesudi, Hudhejfja, Harith b. Vehbi, El-Mustevridi, Ebu Dherri,Sevbani, Enesi dhe Xhabir b. Sumeri. T tjert i transmetojn ngaEbu Bekri, Zejd b. Erkame, Ebu Umame, Abdull-llah b. Zejdi, Ebu

Berzete, Suvejd b. Hable, Abdull-llah b. Sanabihiu, Bera b. Adhibi,Esma bint Ebu Bekri, Havle bint Kajsi e t tjer. Me kto transmeti-me hadithet arrijn gradn teuatur. 201

N disa hadithe sahih transmetohet se do Pejgamber do taket burimin e vet, ndrsa burimi i Pejgamberit ton alejhis-selam sht m i madhi dhe m i mbli dhe se prej tij do t pin mshum njerz. 202

10 - Peshorja (peshimi i veprave)Jemi t obliguar t besojm se Ditn e Gjykimit veprat e

njerzve do t peshohen me peshore, n mnyr q t tregohetdrejtsia e All-llahut xhel-le shanuhu, pr ka na informojn Kuranidhe hadithet autentike. All-llahu xhel-le shanuhu thot:

Dhe Ne, n Ditn e Kiametit, do t vendosim peshore t sakta e askujt nuk do ti bhet padrejtsi pr asgj, edhe nse sht fjala pr pesh sa t nj

kokrre hardalli (nj lloj mlmese). Ne do ta sjellimat (pr llogari), e Ne jemi t mjaftueshm pr llogaritje. (El-Enbija: 47)Peshimi i veprave at dit do t jet i drejt: atijq i rndohet peshorja me vepra t mira, ai do t

jet i lumtur; kurse atij q i lehtsohet peshorja me

201 Transmeton Neveviu n komentin e vet t Sahih Muslimit, 15: 53.202

Sherhul akidetit-Tahavijje, f. 151; Sherhul Bejxhuri alel Xhevhere, f. 223; EdDinul halis, 1:111.


138/262

138

vepra t mira, ai do ta humb veten, pr shkak se ika mohuar argumentet Tona. (El-Araf: 8-9)Ai (njeriu), veprat e t cilit rndojn n peshore,do t jet n jetn e knaqur (n jetn e prhershme), e ai (njeriu) veprat e mira t t cilitnuk rndojn n peshore, vendbanimi i tij do t jetgremina e skterrs. (El-Karia: 6-9)Hadithet na bjn t ditur se kjo peshore sht terezi e vr-

tet; do t ket dy krah t barabart dhe dy pjata dhe se All-llahu xhel-le shanuhu do ti shndrroj veprat e njerzve n gjrame pesh, prej t cilave veprat e mira do ti vr n nj an,

ndrsa ato t kqijat n ann tjetr.203

Lidhur me kt Ibnul Kajjimi ka thn kasidn e njohur, kuthuhet: A mos vall nuk beson se veprat e njerzve, n Ditn eGjykimit, do t vihen n peshore? Kjo do t ndodh, enganjher do t rndoj njra pjat, nganjher pjata tjetr,si qndron n Kuran. Ajo do ta ket edhe gjuhzn, t cilnpjatat do ta lvizin n t dhe do t shikojn. Kjo nuk shtimagjinat, por njmendsi, pr at q ka iman. 204

Peshimi i veprave do t bhet pas kryerjes s llogaris,sepse peshimi sht pr shkak t ndshkimit, andaj do t ngjajpas shqyrtimit t hollsishm t t gjitha veprave. Me kt do ttregohet drejtsia e gjykimit, 205 por nuk do t peshohen veprate Pejgamberve dhe veprat e njerzve q All-llahu xhel-le shanuhu ika liruar nga dhnia e llogaris. 206

11 - Ura SiratDhe besojm se, pas dhnies s llogaris dhe peshimit t

veprave, njerzit do t nisen nga ura Sirat, e cila sht vnprmbi Xhehenem.

Kalimi npr Ur i prfshin t gjith njerzit: Pejgambert, be-simtart, jobesimtart, edhe ata q kan dhn llogari edhe ata q

203 203 Sherhul akidetit-Tahavijje, f. 472; Sherhul akidetil vasitijje, faqe 123; EdDinul halis, 1: 107.204 Kasideti bin Kajjim - me komentin e tij, 2: 593.205

Kt e transmeton nga Kurtubi komentuesi i akaids s Tahaviut, f. 472.206 Sherhul Bejxhuri alel Xhevhere, f. 215.


139/262

139

nuk kan dhn. Dhe, ai q i sht mbajtur rrugs (siratit) s drejtn kt bot, ai me siguri do ta kaloj kt Sirat (ur) N disa ha-dithe sahih transmetohet se njerzit do t kalojn prmbi t dhe selehtsia dhe shpejtsia e kalimit npr t do t varet nga veprat emira n kt bot. Ndr ta do t ket t till q do ta kalojn meshpejtsin e derdhjes s yllit (drits), disa do ta kalojn me shpej-tsin e ers, disa me shpejtsin e kapsallitjes s syrit, e disa dukevrapuar. Pra, ata do t kalojn me shpejtsin q i prgjigjetveprave t tyre, gjersa t kaloj besimtari i cili ka pasur pak veprat mira, i cili me nj kmb do t bj nj hap prpara, ndrsa metjetrn do t pengohet, me nj dor do t kapet e tjetra do tishptoj. At do ta prclloj zjarri dhe kur t kaloj, do t thot:

Qoft i Lavdruar All-llahu xhel-le shanuhu q na shptoi prej teje(zjarrit), pasi na tregoi at. Me t vrtet, All-llahu xhel-le shanuhu naka dhuruar at q nuk ia ka dhuruar askujt tjetr. 207

Pr urn Sirat flasin disa hadithe, e ne do ta citojmhadithin q transmetojn Buhariu dhe Muslimi, nga Ebu HurejraradijAll-llahu anhu:

Disa njerz e kan pyetur Resulull-llahun s. a. v. s: - O iDrguari i All-llahut, a do ta shohim Zotin ton n Ditn e

Gjykimit?- A e keni vshtir ta shihni Hnn e plot n natn ekthjellt? pyeti Pejgamberi alejhis-selam. Jo, o i Drguari i All-llahut - u prgjigjn ata. - A e keni vshtir ta shihni Diellin,

para t cilit nuk ka kurrfar reje? - pyeti Pejgamberi alejhis-selam.Jo, o i Drguari i All-llahut - u prgjigjn ata. Ja, pra, po kshtudo ta shihni All-llahun. All-llahuxhel-le shanuhu do ti tubojnjerzit Ditn e Gjykimit e do t thot: Kush ka adhuruar dika le ta ndjek edhe tani! Ather, ata q e kan adhuruar Diellin, do t ndjekin Diellin, ata q e kan adhuruar Hnn, dota ndjekin Hnn, e kush i adhuron tagutt (tr ajo qadhurohet prve All-llahutxhel-le shanuhu), do ti pasoj tagutt,e do t mbetet ky ummet me munafikt mes tyre.208 Pastaj do

207 Sherhul akidetit-Tahavijje, f. 470; Sherhul akidetil vasitijje, faqe 126.208 Ata kan mbetur n mesin e grupit t besimtarve ngase jan fshehur me iman n

dynjallk, e po ashtu edhe n ahiret do ti prcjellin besimtart dhe do t shkojn pasnurit (drits) s tyre, derisa All-llahu xhel-le shanuhu t vr nj mur mes tyre, me


140/262

140

tu vij All-llahuxhel-le shanuhu n pamjen q nuk e njohin ata, edo t thot: Un jam Zoti juaj! E, ata do t thon: Krkojmmbrojtje nga All-llahu prej teje,209 ky sht vendi yn dhe ktudo t qndrojm derisa t na vij Zoti yn. E kur t na vij Ai,ne do ta njohim At. Ather, All-llahu do tu vij n pamjenq tanim e njohin, e do tu thot: Un jam Zoti juaj! Ata dot prgjigjen: Ti je Zoti yn. Pastaj do t nisen pas Tij.

Ather do t vendoset ura Sirat mbi Xhehenemin e un, sbashku me ummetin tim, do t jem i pari q do t kaloj. AtDit do t flasin vetm Pejgambert alejhis-selam. Lutja (duaja) etyre do t jet: O All-llahu im, shpto, shpto! Mbi Ur do tket grrema t mdhenj, si gjembat e sadanit.210 A e keni

par sadanin? - Po, u prgjigjn ata . Ja, pra, ata jan si gjem-bat e sadanit, vetm se madhsin e tyre nuk e di askush prve All-llahutxhel-le shanuhu. Ata do ti rrmbejn njerzit n prputhje me veprat e tyre t kqija. Ndr ta do t ket edhebesimtar t cilt, pr shkak t mkateve t tyre, do t mbesin nta, e do t ket t till t cilt megjithat do t kalojn e do tshptojn.211

Me kalimin e Urs, lidhen n Fjalt e All-llahut xhel-le shanuhu:Dhe, nuk ka asnj prej jush e q t mos arrij tek Ai.(Merjem: 71)

Tanim kemi prmendur se t gjith njerzit do t kalojnmbi t. Muslimi transmeton se Resulull-llahu alejhis-selam ka

rast e humbasin nurin e besimtarve. Dhe vendi i tyre do t jet pjesa m e thell eXhehenemit. Shih Nevevi ala Sahih Muslim, 3:19)209 Duke i komentuar kto fjal, Kurtubi thot: Ky do t jet akt i tmerrshm, me tcilin All-llahu xhel-le shanuhu do ti sprovoj robrit e Vet e ti ndaj t mirt nga t

kqijt. Pasi munafikt do t mbesin me besimtart, duke pohuar se edhe ata janbesimtar, dhe duke menduar se kjo sht e lejuar edhe n ahiret, ashtu si ka qenn dynjallk, All-llahu xhel-le shanuhu do ti sprovoj duke u ardhur me nj pamje tposame e do tu thot: Un jam Zoti juaj! Besimtart do t prgjigjen negativisht,ngase ata e kan njohur At dhe e din se nj pamje e till nuk i prket All-llahutxhel-le shanuhu. Prandaj kan thn: Krkojm mbrojtje nga All-llahu prej teje. NeAtij nuk i prshkruajm shok. Ibni Haxheri e transmeton kt nga Kurtubi nFethul Bari, 11: 380-381.210 Saadani sht nj lloj druri me gjemba jashtzakonisht t mdhenj.211 Kjo sht pjes e nj hadithi t gjat, t cilin e transmetojn Buhariu dhe Muslimi,

e kto jan fjalt e Muslimit. Shih Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 13: 367 dheSahih Muslim bi sherhin Nevevi, 3: 17.


141/262

141

thn: N Xhehenem nuk do t hyj askush prej ashabve tmi, q m jan zotuar nn lis. Ather Hafsa tha: Dhe seciliprej jush do t arrij tek ai? Resulull-llahu alejhis-selam tha: All-llahu thot: Pastaj do ti shptojm ata q kan besuar, ezullumqart do ti lm t gjunjzuar n t. (Merjem: 72)212

Me kt hadith Pejgamberi alejhis-selam na shpjegon se nuk dot thot se secili q arrin tek Xhehenemi edhe do t hyj nt. 213 Pra, donjri do ta kaloj Urn prmbi Xhehenem, e All-llahu xhel-le shanuhu do ti shptoj besimtart, ndrsa jobesim-tart do ti lr t gjunjzuar n t. Kur besimtart e kalojnUrn, do t ndalen mbi nj bregore ndrmjet Xhehenemit dheXhenetit, ku do t pastrohen llogarit mes tyre dhe, vetm pasit pastrohen trsisht, do tu lejohet t hyjn n Xhenet.

Transmetohet nga Ebu Seid el-Hudrij radijAll-llahu anhu, se Re-sulull-llahu alejhis-selam ka thn: Besimtart do ta kalojn rrezi-kun nga zjarri, pastaj do t ndalen n bregoren ndrmjet

Xhenetit dhe Xhehenemit, ku do ti pastrojn t gjitha padrej-tsit q i kan br njri-tjetrit n dynjallk, e kur t jentrsisht t pastruar dhe t gatshm, do tu lejohet t hyjn n

Xhenet. Pasha All-llahun, donjri prej tyre do ta njoh vendin

e vet n Xhenet m mir sesa ka njohur shtpin e vet ndynjallk.214

12- Xheneti dhe XhehenemiPas gjith asaj q prmendm, ne besojm n ekzistimin e

Xhenetit dhe t Xhehenemit dhe besojm se jan krijime t All-llahut xhel-le shanuhu, q i ka prgatitur pr shprblimin ose prndshkimin e robrve t Vet. Besojm se All-llahu i ka krijuarpara se ti krijoj krijesat e tjera, se ekzistojn tani dhe do tekzistojn prgjithmon e kurr nuk do t zhduken. All-llahuxhel-le shanuhu thot:

O ju q besoni! Ruajini veten dhe familjet tuajanga zjarri, lnd djegse e t cilit do t jennjerzit dhe gurt, dhe t cilin do ta mbikqyrin

212 Transmeton Muslimi. Shih Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 16: 57.213

Sherhul akidetit-Tahavijje, f. 471.214 Sahihu-l-Buhari mea Fethul Bari, 11: 386.


142/262

142

engjjt e fuqishm dhe t ashpr, t cilt nuk ukundrshtojn urdhrave t All-llahut dhe t cilt

punojn pr at q urdhrohen. (Et-Tahrim: 6)

Ditn kur do ta pyesim Xhehenemin: A je mbu-shur? E ai prgjigjet: A ka edhe m? (Kaf: 30)A m e mir sht kjo gjendje, apo druri zekkum?Ne, kt sprov e kemi br pr zullumqart.Njmend, ky dru del nga fundi i Xhehenemit. Fryti isaj sht si koka e djajve. Me t vrtet, ata do tahan kt frut dhe do ta mbushin barkun. Pastaj atado t ken nj przierje me uj t nxeht (pr t

pir). (Es-Saffat: 62-67)Resulull-llahu alejhis-selam, duke prshkruar Xhehenemin, ka

thn: Zjarri juaj sht vetm nj nga shtatdhjet pjest ezjarrta t Xhehenemit. Dikush tha: O Drguari i All-llahut, met vrtet, edhe kjo sht e mjaftueshme. Pejgamberi alejhis-selam tha: Zjarri i Xhehenemit sht

sq_Besimi_bazat_esenca_dhe_negacionet الإيمان أركانه، حقيقته، نواقضه ...

Documents

Transcript of sq_Besimi_bazat_esenca_dhe_negacionet الإيمان أركانه، حقيقته، نواقضه ...