Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek · 2018. 3. 4. · fonatie begint • abductie: arytenoiden...
Transcript of Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek · 2018. 3. 4. · fonatie begint • abductie: arytenoiden...
-
1
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
2011-2012, blok 2
Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek werkcollege 2
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
huiswerk bespreken • vragen?
-
2
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
kernvraag • relatie tussen abstracte taal-eenheden
(fonemen, relaties tussen woordgroepen) • en concrete spraak-gebeurtenissen
(spraakklanken, prosodie)
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spraakproductie hoe wordt spraak geproduceerd? welke organen zijn daarbij
betrokken?
-
3
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spraakproductie doel: talige communicatie via hoorbare
geluiden maar... spierbewegingen zelf kunnen geen geluid produceren (typische frequentie is 10-25 Hz)
truc: gebruik luchtdruk om geluid op te wekken, gebruik spieren om luchtdruk op te wekken en te moduleren
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spraakorganen • longen • leveren energie in de vorm van luchtdruk,
vooral bij uitstroom • spreker gebruikt 5/6 van tijd voor
uitademen, en slechts 1/6 voor inademen • uitstromende lucht wordt opgestuwd
tegen obstakel (stembanden, vernauwing), zorgvuldig bestuurd door spreker
-
4
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spraakorganen • strottehoofd • creëert verschil in luchtdruk, door
afsluiting van ademstroom • en voorkomt verslikken! • ingewikkelde structuur, veel
kraakbenige onderdelen, stembanden als brede spieren, nauwkeurig bestuurbaar
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
• thyroïd (schildvormig kraakbeen) • cricoïd (ringvormig kraakbeen) • arytenoïden (bekervormige kraakbeentjes)
aangrenzende onderdelen: • hyoid (tongbeen) • trachea (luchtpijp)
onderdelen strottehoofd
-
5
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spraakorganen • strottehoofd • stembandtrilling:
– geluidsbron voor spraak – variabele toonhoogte – stemhebbende en stemloze klanken
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
• mannen 17-24 mm vrouwen 13-17 mm babies 5 mm (lengte glottis=stemspleet)
• relatie met toonhoogte ?
stembanden
-
6
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
• adductie: arytenoiden kantelen tegen elkaar, stembanden naderen elkaar, fonatie begint
• abductie: arytenoiden kantelen van elkaar weg, stembanden uit elkaar, fonatie houdt geleidelijk op
adductie en abductie
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
• binnen één cyclus van stembandtrilling • onthouden:
adductie ≠ sluiting abductie ≠ opening
sluiting en opening
-
7
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
(stroboscopisch) vertraagde beweging
toonhoogte = aantal cycli / s
stembanden
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
after Stevens, Acoustic Phonetics, figure by Rachel Smith
1
2
3
4
5
6
cyclus stembandtrilling
-
8
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
in aantal cycli/s (Hz) zingen spreken
mannen 60.. 600 ~110 vrouwen 120..1500 ~220 kinderen 200..3000 ~360 dus periode van 1 cyclus is meestal < 0.01 s
toonhoogte
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
demo stembanden • Vocal Folds Revealed
http://www.youtube.com/watch?v=Gv4evDGLgjQ
-
9
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spreken zonder stembanden • door boeren (esophagus-spraak) • via ventiel (TE-ventiel) • met externe kunstlarynx
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
-
10
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
spraakorganen • kaak, lippen,
tongpunt, tongblad, tongwortel, velum
• veranderen vorm van spraakkanaal: articulatie
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
articulatie • klinkers:
geluid van stembanden krijgt ander timbre, andere klank
-
11
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
“The voice is like a car”
• http://youtu.be/-zXGGRiQbCo
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
articulatie • medeklinkers:
vernauwing > hoorbare ruis > secundaire geluidsbron – klanken /p,f,t,s,x/ enz – onderscheiden naar plaats en naar wijze
van articulatie (zie boek) • geluid van stembanden en/of ruisbron
krijgt ander timbre, andere klank – klanken /s,∫,x/ enz
-
12
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23
VRAGEN?
Spreken en Verstaan - 2
2011.11.23