SPRAWOZDANIE Z WDROśENIA PROGRAM EDUKACJI … · Paula Filipkowska i Mateusz Kozikowski ......
Transcript of SPRAWOZDANIE Z WDROśENIA PROGRAM EDUKACJI … · Paula Filipkowska i Mateusz Kozikowski ......
1
SPRAWOZDANIE Z WDROśENIA PROGRAM EDUKACJI REGIONALNEJ DLA KLAS I-III „KURPIE – MOJA MAŁA OJCZYZNA”
śyjąc na obrzeŜach Kurpiowszczyzny przez wiele lat nie doceniałam
tego, gdzie mieszkam. Dopiero wyjazd z tych terenów na kilka lat uświadomił
mi, jak bardzo jestem z nimi związana. Po powrocie zaczęłam zauwaŜać ludzi,
którzy pragnęli uchronić od zapomnienia chociaŜ cząstkę kultury
kurpiowskiej. Zastanawiałam się, co ja mogę zrobić dla młodego pokolenia,
jak zaszczepić w nim zainteresowanie historią tego regionu. Zaczęłam zgłębiać
wiedzę. Zgromadziłam dostępną literaturę i zapoznałam się z nią. Opracowałam
materiały na temat Kurpiowszczyzny i opublikowałam je w pracy
pt. „Kurpie – moja mała Ojczyzna”, którą umieściłam w szkolnej bibliotece.
Zawarłam w niej informacje o:
• połoŜeniu Puszczy Kurpiowskiej,
• pochodzeniu i historii ludności kurpiowskiej,
• mowie i gwarze kurpiowskiej,
• wsi, zagrodzie i chacie kurpiowskiej,
• kurpiowskich strojach ludowych,
• zwyczajach i obrzędach,
• kurpiowskiej muzyce ludowej i tańcach regionalnych,
• potrawach kuchni kurpiowskiej,
• zajęciach ludności kurpiowskiej
• sztuce ludowej,
• atrakcjach turystycznych.
W dobie łatwego przenikania się kultur i integracji z innymi krajami Europy
waŜne jest, by dziecko miało poczucie własnej toŜsamości narodowej, by
poznając „obce”, kochało „swoje”.
W procesie wychowania waŜną rolę odgrywa świat wartości. Taką wartością
jest dziedzictwo kulturowe, etniczne – najbliŜsze dziecku poprzez sam fakt
urodzenia się w danym środowisku. Dziecko od najmłodszych lat chłonie
i zatrzymuje w sobie to, co dzieje się w jego najbliŜszym otoczeniu, przez całe
Ŝycie pamięta fakty z własnego dzieciństwa, między innymi zwyczaje, tradycje.
We wrześniu 2002 roku, będąc wychowawczynią klasy III, zabrałam
swoich uczniów do Kadzidła na warsztaty „Ginące zawody”. Widząc ich
2
ogromne zainteresowanie, opracowałam projekt programu edukacji
regionalnej „Kurpie – moja mała ojczyzna” i postanowiłam z tą grupą
uczniów zrealizować jego elementy. We wrześniu 2003 roku, z następną
klasą wdroŜyłam program do realizacji w całości.
Myślę, Ŝe w czasie realizacji programu udało mi się wykonać wiele
nietuzinkowych zadań. Zawdzięczam to przede wszystkim moim uczniom, którzy
chętnie włączyli się w to przedsięwzięcie, ale takŜe koleŜankom z pracy
i rodzicom. Bez ich pomocy niewiele udałoby się nam osiągnąć. Praca „nad i z”
programem dała mi wiele satysfakcji. Pogłębiłam swoje wiadomości na
temat regionu, poznałam ciekawych ludzi. Wydaje mi się, Ŝe zaraziłam
swoich wychowanków miłością do „małej Ojczyzny”. Wiele radości przyniosły
mi opanowane przez uczniów wiadomości i umiejętności, którymi potrafili
„błysnąć” na wycieczkach, w rozmowach z kolegami i na spotkaniach ze
znawcami regionu.
Opracowując program edukacji regionalnej, przypomniałam sobie wiele
rzeczy, które kiedyś gdzieś umknęły i odkrywałam je na nowo.
Chciałam, aby napisany przeze mnie program:
• był pomocny w wyposaŜeniu ucznia w podstawową wiedzę o tradycji i kulturze
Kurpiowszczyzny,
• aktywizował poznawczo ucznia,
• rozwijał jego zdolności twórcze,
• uwraŜliwiał na piękno otaczającej przyrody,
• uczył szacunku do ochrony przyrody,
• kształtował postawę dumy i poszanowania dla kulturalnej ostoi swojego
regionu.
Realizację programu rozpoczęłam od utworzenia drzew
genealogicznych. KaŜdy uczeń wykonał pracę plastyczną i zaprezentował ją na
forum klasy. Następnie urządziłam wystawę drzew rodowych.
Uczniowie prezentowali równieŜ albumy rodzinne, nazywali
poszczególnych członków rodziny oraz określali ich stopnie pokrewieństwa. Do
3
pracy włączyli się teŜ rodzice, którzy pomogli dzieciom w zgromadzeniu
potrzebnych informacji.
Inną formą realizacji programu edukacji regionalnej była organizacja
klasowego kącika muzealnego. Przy tym przedsięwzięciu nie obyło się
równieŜ bez pomocy rodziców. W sali pojawiły się czasopisma dotyczące Kurpi,
zdjęcia oraz takie eksponaty, jak: Ŝelazko na duszę, Ŝelazko na węgle, tara do
prania, kołowrotek, lampa naftowa, lampa, z którą chodzono do obrządku,
gliniane naczynia, haftowane serwetki, makatki ścienne, wycinanki. Kącik
regionalny rozrastał się i wzbudzał coraz większe zainteresowanie nie tylko moich
wychowanków.
Zgromadzone w klasie niektóre eksponaty
Eksponaty oglądali z zaciekawieniem uczniowie innych klas i
odwiedzający szkołę goście. Bardzo im się podobały. W przeciwieństwie do
eksponatów muzealnych, te mogli dotykać. W Dzień Babci i Dziadka
zgromadzone eksponaty wywołały wiele wspomnień. Uczniowie chętnie
4
wysłuchali opowieści babć i dziadków, ciekawych historyjek związanych ze
zgromadzonymi zbiorami.
Bardzo waŜnym momentem w realizacji programu edukacji regionalnej był
okres przedświąteczny. Rodzice wraz z pociechami, często z udziałem babć
i dziadków, wykonali ozdoby na choinkę. Czas wspólnego działania w domu
i w klasie stał się okazją do przekazania dzieciom wiedzy, do snucia wspomnień,
jak to było kiedyś... . Na choince pojawiły się słomiane i papierowe łańcuchy,
pawie oczka, koszyczki, Mikołaje i aniołki z wydmuszek, a takŜe długie cukierki,
orzechy i jabłka. Uczniowie z ogromnym zaangaŜowaniem dekorowali choinkę
swoimi cackami i dbali, by nic nie uległo zniszczeniu.
Jeszcze więcej emocji wzbudziły święta wielkanocne. Mają one bogatszą
tradycję na Kurpiach niŜ BoŜe Narodzenie. W ubiegłym roku szkolnym uczniowie
wzięli udział w warsztatach pod hasłem „Znamy i kultywujemy tradycje i
zwyczaje wielkanocne”. Wykonali wielkanocne ozdoby i dekoracje: koszyczki,
kurczaki, pisanki, którymi udekorowali klasę i korytarz szkolny. Zredagowali
Ŝyczenia, a następnie zapisali je na wykonanych własnoręcznie kartkach. Poznali
równieŜ historię jajek wielkanocnych oraz ich rodzaje. Pisali pisanki
woskiem. Wzięli takŜe udział w quizie wielkanocnym.
Muzeum Północno-Mazowieckie - pisanie jajek pod wprawnym okiem instruktora
5
W okresie przed Wielkanocą nawiązałam współpracę z nauczycielką
Szkoły Podstawowej w Zbójnej, Panią Lucyną Samsel oraz Panią Renetą
Krajewską, pracownikiem Gminnego Ośrodka Kultury w Zbójnej. Zaprosiłam obie
Panie wraz z grupą uczniów w strojach regionalnych do naszej szkoły. Celem
spotkania było przeprowadzenie warsztatów, w czasie których powstały
kurpiowskie palmy wielkanocne. Podczas wspólnych zajęć uczniowie klas I-
III poznali historię Kurpiów, nauczyli się robić bibułkowe kwiatki, wysłuchali
kilku pieśni kurpiowskich w wykonaniu uczennic ze Zbójnej. Nauczyli się
śpiewać piosenkę „Przy dolinie rzycka płynie”.
Dominika uczy się robienia kwiatków.
6
Dziewczynki: Beata Gemborys, Magdalena Obrycka, Patrycja Hil, Sylwia Zaremba obserwują czynności prezentowane przez p. Renatę
Sylwia Cholewicka i Paula Filipkowska wykonują samodzielnie pierwsze kwiatki do palm
7
Filip Karpiński i Wojtek Wałkuski wspólnie tworzą palmę
Mateuszowi Kozikowskiemu w przygotowaniu palmy towarzyszy mama – Iwona Kozikowska
8
Bartek Łuba z zapałem robi piękne kwiatki
Tak wyglądały nasze palmy po zakończonych warsztatach
Uczniowie mojej klasy zaprezentowali taniec kurpiowski – olender,
9
Tańczą: Magdalena Obrycka, Dawid Zaniewski, Paula Filipkowska i Mateusz Kozikowski
Segregując zdobyte wiadomości i umiejętności o Kurpiach, określiliśmy
połoŜenie Kurpiowszczyzny, nazwaliśmy jej główne rzeki, omówiliśmy
niektóre gatunki flory i fauny występujące na tych terenach. Nauczyliśmy się
czytać mapę. Wykonaliśmy mapę mentalną „Kurpie”.
10
Zgromadziliśmy równieŜ zdjęcia kapliczek znajdujących się na Kurpiach.
Do przeprowadzenia zajęć na temat elementów stroju kurpiowskiego
wykorzystałam opracowaną przeze mnie kartę pracy. Uczniowie potrafią
rozpoznać strój kurpiowski męski i Ŝeński wśród innych strojów regionalnych.
Posiadają równieŜ podstawową wiedzę o Adamie Chętniku, badaczu kultury
kurpiowskiej, załoŜycielu Skansenu w Nowogrodzie.
W ramach edukacji regionalnej poznaliśmy równieŜ zagrodę kurpiowską.
Do omówienia chaty kurpiowskiej wykorzystałam opracowane przeze mnie karty
pracy. W ramach zajęć plastyczno-technicznych wykonaliśmy zabudowania:
chatę kurpiowską oraz wiatrak.
11
Budowle te wykonywała ze starych gazet cała klasa.
12
Podczas zajęć edukacji regionalnej poznawaliśmy równieŜ historię
naszej szkoły oraz jej patronkę Jadwigę Dziekońską. Oglądaliśmy szkolne
kroniki i czytaliśmy informacje zamieszczone na stronie internetowej.
Zorganizowaliśmy klasowy konkurs na temat historii szkoły i jej patronki.
Braliśmy równieŜ udział w przygotowaniach do święta szkoły i aktywnie w
nim uczestniczyliśmy. Organizowaliśmy róŜnego rodzaju imprezy integrujące
środowisko rodzinne i szkolne (andrzejki, mikołajki, bal karnawałowy, Dzień
Babci i Dziadka, Dzień Matki, Dzień Europejski, itp.).
Poznawanie Kurpiowszczyzny byłoby niemoŜliwe bez wycieczek i spotkań.
KaŜde wyjście wychowanków poza mury szkolne uczy samodzielności, pobudza
aktywność, dostarcza wraŜeń, jest po prostu przygodą.
Odbyliśmy wycieczki:
• do Zagrody Kurpiowskiej w Kadzidle – zwiedzanie zabudowań, udział w
warsztatach „Ginące zawody” – największa atrakcja programu,
poniewaŜ uczniowie poznają zajęcia, obowiązki i zwyczaje Kurpiów
poprzez działanie,
Bartek Łuba i Filip Karpiński podczas wykonywania naczyń glinianych
13
Sylwia Cholewicka i Mateusz Kozikowski wykonują woskowe świece
W chacie kurpiowskiej obserwowaliśmy przygotowania do pieczenia chleba
14
Dawid Zaniewski pomagał robić masło
Dziewczynki wraz z p. ElŜbietą Perkowską lepiły byśki – pieczywo obrzędowe
15
Dawid Zaniewski zainteresował się równieŜ przędzeniem wełny
Najwięcej radości sprawił udział w nauce tańców kurpiowskich
16
• do Muzeum Północno-Mazowieckiego w ŁomŜy – wystawa bursztynów
(wydobytych na Kurpiach) oraz strojów kurpiowskich, zajęcia warsztatowe -
pisanie jajek, spotkanie z Mikołajem,
• do Skansenu Kurpiowskiego im. Adama Chętnika w Nowogrodzie –
zwiedzanie budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz oglądanie
dawnych narzędzi rolniczych, mebli, sprzętu domowego,
Cała klasa pod jedną z chałup w skansenie w Nowogrodzie
• spacery po najbliŜszej okolicy – podziwialiśmy przyrodę o róŜnych porach
roku, rozpoznawaliśmy roślinność, wykonaliśmy zielniki.
Uczestniczyliśmy w spotkaniach:
• z babciami i dziadkami,
• z Panią Urszulą Kuczyńską, autorką ksiąŜki „ Bartnictwo Kurpiowskiej Puszczy
Zielonej”
• z twórcami ludowymi podczas warsztatów.
17
W efekcie realizacji programu edukacji uczniowie:
• poznali specyfikę regionu kurpiowskiego,
• aktywnie uczestniczyli w zachowaniu dziedzictwa kulturowego tego regionu,
• wykazali troskę o kulturę Kurpiowszczyzny i szacunek dla tych, którzy ją
tworzyli,
• zaangaŜowali rodziców w Ŝycie klasy i szkoły.
Realizując program edukacji regionalnej, wielu rzeczy zarówno ja, jak
i moi uczniowie ciągle się uczyliśmy. UwaŜam jednak, Ŝe w tak krótkim czasie
udało nam się zrealizować wiele oryginalnych zajęć. Jest to zasługą przede
wszystkim uczniów i rodziców, którzy bardzo chętnie angaŜują się w nowe
zadania. Podziękowania naleŜą się takŜe pani dyrektor, która pozwala nam
rozwijać się w tym kierunku. Przed nami jeszcze wiele do zrobienia. Ile
pomysłów zdołamy jeszcze zrealizować, czas pokaŜe.
18
W bieŜącym roku szkolnym rozpoczęłam pracę w klasie pierwszej.
Postanowiłam równieŜ z tą grupą uczniów realizować elementy programu
edukacji regionalnej. Do współpracy zachęciłam równieŜ koleŜanki pracujące
w nauczaniu zintegrowanym: p. Beatę śebrowską i p. Jolantę Dębek oraz p.
ElŜbietę Perkowską, która uczy religii. Zorganizowałam wyjazd na spotkanie
mikołajkowe pod hasłem: „Wokół BoŜego Narodzenia”, które odbyło się
Galerii Sztuki Współczesnej w ŁomŜy. Uczniowie podziwiali ekspozycję składającą
się z projektów witraŜy przedstawiających Świętą Rodzinę i sceny z Narodzenia
Dzieciątka oraz rzeźby ceramiczne inspirowane tematyką Świąt BoŜego
Narodzenia.
Uczniowie klasy pierwszej: Paulina MałŜ, Weronika Jabłecka, Tomek Szymański, Artur Rówiński i Marcin Poreda w towarzystwie Kurpianek
z uwagą słuchają opowieści o rzeźbach ceramicznych
W kwietniu uczestniczyliśmy w warsztatach, związanych ze zwyczajami
wielkanocnymi, które odbyły się w Muzeum Północno-Mazowieckim w ŁomŜy.
Dzieci miały moŜliwość wysłuchania opowieści o tych zwyczajach na Kurpiach.
Największą atrakcją było własnoręczne pisanie jajek lub malowanie kraszanek.
KaŜde dziecko z niecierpliwością oczekiwało na swoją kolej.
19
Marcin Poreda, Paulina MałŜ i Dawid Tadaj pod kierunkiem instruktora wykonują pisanki
Agnieszka Szymańska, Joanna Dąbrowska i Patrycja Szymańska
podczas pisania jajek
20
Weronika Jabłecka podczas malowania kraszanek
Końcowy efekt pracy uczniów
Opracowała:
Małgorzata Jagielska – nauczycielka Szkoły Podstawowej im. ppor. dh. Jadwigi Dziekońskiej PS. „Jadzia” w Konarzycach