Spis treści Część pierwsza Rzesza Franków. Królestwo ...
Transcript of Spis treści Część pierwsza Rzesza Franków. Królestwo ...
Piastowie a Rzesza w latach 9 3 7 /9 3 9 -1 1 3 8 Spis treści Część pierwsza Rzesza Franków.Królestwo Franków w schodnich.Państwo akwizgfrańskie
1. Sytuacja polityczna Rzeszy w wiekach IX i X. Regulatory stosunków społecznych środkowego średniowiecza.....................................................................................11
1.1. Władza świecka nad Europą zachodnią na przełomie wieku VIII i IX. Traktat z Y erdun................................15
1.2. Powstanie Rzeszy Franków. Zręby doktryny politycznej cesarstwa Karola Wielkiego a chrześcijaństwo .......................................................................................18Synod we Frankfurcie n. M enem ...................................... 26
1.3. Papiestwo w wiekach VIII i IX. Koncepcje cesarstwazachodnich chrześcijan ...................................................... 30
1.3.1. Papiestwo i jego stosunki z królestwem Franków ...........301.3.1. !. Ideologia państwa kościelnego poprzedza jego
utworzenie ........................................................................... 30Zagadnienia wstępne ..........................................................30Poglądy (św.) Augustyna wyznaczają relacje pomiędzy państwem a prawami ziemskimi i naturalnymi .........34Wschodnia a zachodnia ideologia władzy postimpe-rialnej ....................................................................................41Cezaropapizm ................................................... 42Upadek imperialnego senatu w zachodniej części E uropy .................................................................................. 51
1.3.1.2. Współpraca papiestwa z królestwem i cesarstwemFranków w podbojach. Model pierwszy - aneksjalub zależność trybutama ....................................................53Pax Nicephori ..................................................................... 63Marchie ............................................................................... 67
13.1.3. Współpraca papiestwa z królestwem i cesarstwemFranków w zakresie rozszerzania wpływów. Islam a doktryna chrześcijańska. Model drugi ekspansji świata chrześcijańskiego - państwa satelickie. Państwo Wielkomorawskie .......................................................69Nawracanie przemocą ........................................................70Scholastyka .......................................................................... 73Doktryna scholastyczna ......................................................73Muzułmanie ......................................................................... 75Powstanie Państwa Wielkomorawskiego .....................76Wojny z Bułgarami wymuszają zmiany politycznew Państwie Wielkomorawskim ......................................... 78Misja chrystianizacyjna Bizancjum wobec Słowian panońskich .......................................................................... 82
1.3.2. Koncepcje cesarstwa zachodnich chrześcijan. Elementy doktryny państwowej ............................................. 83
1.3.2.1. Cesarstwo akwizgrańskie ................................................. 83Lotaryngia a cesarstwo akwizgrańskie ............................ 88Palatynat lotaryński ........................................................... 88Imperium a dominium .......................................................92Imperium i regnum ............................................................ 93
1.3.2.2. Dalsze losy dwóch koncepcji cesarstwa zachodnichchrześcijan .......................................................................... 97Kult św. Wita a kult św. Maurycego .................................99Sytuacja papiestwa na Półwyspie Apenińskim w wiekach IX i X ........................................................................ 101Constitutio Romana .......................................................... 101
1.4. Systemy kontroli społecznej w epoce feudalnej ............. 1161.4.1. Stosunek lenny ................................................................. 1161.4.1.1. Prawnicza konstrukcja stosunku lennego ...................1161.4.1.1.1. Zagadnienia ogólne. Elementy składowe stosunku
lennego i ich omówienie. Zasady prawa średniowiecznego i ich kolizja .....................................................116Elementy składowe stosunku lennego ...........................120
cccxxx
Stosunek lenny jako instrument usunięcia kolizjinorm obyczajowo-prawnych ............................................121Podstawowe zasady prawa średniowiecznego .............. 122Prawo służebne - odmienne od prawa lennego ............ 122Symbol stosunku lennego ............................................... 122Hołd lenny .........................................................................124
1.4.1.1.2. Stosunek lenny jako forma rozwojowa instytucjiprawa rzymskiego ............................................................ 125Zagadnienia wstępne ........................................................125Stosunek lenny jako forma rozwojowa rzymskiegoprawa kontraktowego ...................................................... 130Kontrakty ........................................................................... 130Pakta .................................................................................. 132Stosunek lenny jako forma rozwojowa rzymskiegoprawa rodzinnego ............................................................. 133Pozostałe zagadnienia ..................................................... 134
1.4.1.2. Faktyczne wykonywanie stosunku lennego .................. 135Wątek ekonomiczny .........................................................138
1.4.1.3. Ustanie stosunku lennego ................................................ 140Wystąpienie wasala z stosunku lennego ........................ 141Uznanie przez seniora stosunku lennego za wykonywany wadliwie ............................................................... 141Sprzeciw wasala wobec seniora ...................................... 141Objęcie ekskomuniką .......................................................143
1.4.1.4. Historyczne tło rozwoju stosunku lennego w prawienarodów ............................................................................. 144
14.1.5. Podsumowanie zagadnień stosunku lennego ................ 1451.4.1.6. Pozostałe stosunki prawne ius gentium prawa środ
kowego średniowiecza ..................................................... 151Niewolnicy .........................................................................151Przypisańcy ....................................................................... 152Ludzie wolni ...................................................................... 155Proces formułkowy a procesowe obyczaje i ustawodawstwo saskie ................................................................. 155
1.4.2. Trybut jako element stosunku lennego. Dziesięcina .... 156Liczebność populacji Kujaw i Wielkopolski na przełomie wieków X i XI ..........................................................162Dziesięcina ........................................................................ 165
1.4.3. Instytucja króla jako element stosunku lennegoi doktryny wiary ................................................................ 166Król .....................................................................................166Książęta, reminiscencja godności patrycjusza ...............172
1.4.4. Cesarz świata zachodniego w ujęciu frankońsko--saskiej doktryny sprawowania władzy środkowego średniowiecza ....................................................................174
1.4.4.1. Cesarz Rzymian. Cesarz Sasów .......................................174Islam i jego doktryna proroków .......................................176Sasi, rycerze świętego Maurycego - obrońcy wiary .... 178
1.4.4.2. Cesarz Rzymian w rozumieniu ideologii Ottona III.Benedyktyni ...................................................................... 185
1.4.5. Demokracja ...................................................................... 1931.4.5.1. Demokracja plemienna .................................................... 1931.4.5.2. Komuny wojskowe ............................................................ 194
Część drugaCesarstwo Rzymskie a pierwsze państwo Piastów
2. Słowianie połabscy a instytucja cesarstw a..................... 2012.1. Polityka wschodnia Rzeszy w IX i X wieku ................... 2052.1.1. Zagadnienia wstępne. Polityka wschodnia Rzeszy
Franków .............................................................................205Kształtowanie samodzielnej ideologii plemienno--państwowej wśród Słowian.............................................. 210Frankowie w strukturach Rzeszy ................................... 214
2.1.2. Polityka dynastii Ludolfingów wobec Słowianw pierwszej poł. X w. w kontekście polityki włoskiej .... 216 Henryk Ptasznik i jego słowiański syn T ankm ar..........217
Swarożyc ............................................................................220Otton I zwany Wielkim ..................................................... 222BuntTankmara ................................................................. 223Ideologiczne oblicze cesarstwa akwizgrańsko-sa- skiego. Przymus prowadzenia polityki na PółwyspieApenińskim ....................................................................... 226Wzrost paneuropejskich aspiracji dynastii Ludolfingów .... 227
2.1.3. Marchia Wschodnia jako instrument saskiej polityki wobec Słowian .............................................................. 230Powstanie i przywództwo marchii ...................................230Księstwo Stodoran. Książę Tugomir wyznacza kierunek polityczno-religijny dla Słowian połabskich ........236Sygryda .............................................................................. 243Światowid........................................................................... 244Arcybiskupstwo w Magdeburgu - polityczny sukcesor Marchii Wschodniej ...................................................247
2.2. Pompilus, czyli cesarz? Piastowie a rozwój organizacji plemienno-państwowej na Kujawach i w Wielko- polsce.................................................................................. 251
2.2.1. Powstanie Polski w legendach i podaniach ................... 251Pompilus czy Popiel? ........................................................251W islje.................................................................................. 253Dynastia Piastów. Dynastia Popielidów ..........................255
2.2.2. Powstanie państwa. Księstwo kruszwicko-poznańskie .... 2592.2.2.1. Rozwój grodów wielohektarowych na Pojezierzu
Gnieźnieńskim .................................................................. 2592.2.2.2. Opcja wikińska .................................................................. 2622.2.2.2.1. Napływ wzdłuż Wisły ........................................................2622.2.2.2.2. Napływ wzdłuż O d ry .........................................................2632.2.2.2.3. Napływ od Szlezwiku ........................................................265
Galia, Fryzja, Lotaryngia ..................................................266Brytania ..............................................................................266Waregowie a Ruś ...............................................................267Frankonia ...........................................................................268
CCCXXXIII
2.2.2.3. Opcja wielkomorawska ................................................... 2742.2.2.4. Opcja autochtoniczna ....................................................... 2802.3. Państwo Mieszka I ............................................................2862.3.1. Mieszko ..............................................................................286
Mieszko (I?) pojawia się na kartach historii .................287Państwo Mieszka I a zagrożenie ze strony Marchii Wschodniej ........................................................................ 291
2.3.2. Mieszko, książę Stodoran (?). Mieszko a C zesi.............2932.3.2.1. Sojusz czesko-piastowsko-stodorański za zgodą
Rzeszy .................................................................................2932.3.2.2. Trybut z roku 963 w ujęciu klasycznym ..........................2992.3.2.3. Polityczne tło chrztu Mieszka i stosunki z Czechami.... 301
Sławnicy/Sławnikowice/Sławniko w ieże .........................307Wielożeństwo a chrześcijaństwo i jego obrządek. Rusko-bizantyjskie pochodzenie dziedziców piastowskich ............................................................................311Teofano ...............................................................................313Zjazd kwedlinburski z roku 973 ...................................... 315
2.3.3. Rozpad Marchii Wschodniej. Powiązania dynastyczne w obrębie wschodnich rodów Rzeszy 323Sytuacja wśród Słowian na wschodzie Rzeszy po upadku Marchii Wschodniej ........................................... 330
2.4. Margrabia Mieszko .......................................................... 3342.4.1. Wichman, Geron, Hodon, Mieszko .................................334
Mieszko - cesarski trybutariusz i lennik .................. 334Trybut do Warty, ale od północy ..................................... 340Zagrożenie od Wieletów i Wichmana ............................. 341
2.4.2. Zagadnienie diecezji poznańskiej. Trybut do Warty- do ujścia czy do biegu. Opcja łacińska ....................... 343
2.4.2.1. Diecezja poznańska ...........................................................3432.4.2.1.1. Biskupstwo czy sufragania poznańska. Wariant
pierwszy - podległość biskupstwu w Ratyzbonie .......... 345Dokument praski ...............................................................347Biskup („misyjny”) Jordan ...............................................348
CCCXXXIV
2.4.2.1.2. Wariant drugi. Samodzielne biskupstwo w Poznaniu, arcybiskupstwo w Gnieźnie. Mieszko po roku963 obejmuje władzę po obu stronach Warty ...............355Mieszko obejmuje władzę nad wschodnim brzegiem Warty, pozostającym w obrządku metodiań- skim .................................................................................... 358
2.4.2.2. Trybut wobec Sasów a świętopietrze .............................. 362Aspekt ekonomiczny opłacania trybutu ......................... 362Redystrybucja trybutu ...................................................... 362Trybut a dziesięcina ..........................................................363Świadczenia na utrzymanie pocztów zbrojnych ............ 366
2.4.2.3. Chrzest Mieszka - w obrządku metodiańskim?.............. 3712.4.3. Konkurencja obrządków liturgicznych. Istnienie
Dagome iudex wspomaga uzasadnienie erygowaniaarcybiskupstwa gnieźnieńskiego .....................................374Bój z Hodonem jako konsekwencja rozpadu Marchii Wschodniej .................................................................376Lokalizacja bitwy pod Cedynią ........................................ 378Podsumowanie zagadnień Cedyni .................................. 380Hodon realizuje rozkazy cesarskie i korzystaz ochrony. Ideologia Ludolfingów w odniesieniu doSłowian od roku 963 do lat 980/985 ................................ 381
3. Rzesza a państwo Piastów u progu milenium .................. 3853.1. Polityka międzynarodowa Ottona I W ielkiego...............3893.2. Ponowne zbliżenie cesarstwa zachodniego
z wschodnim ...................................................................... 3923.2.1. Polityka wschodnia Ottona I ............................................ 3923.2.2. Otton II nie realizuje żadnej polityki, lecz walczy
o przetrwanie. Słowianie zwalczają struktury Kościoła rzymskiego na Połabiu ............................................ 400
3.2.3. Polityka włoska Ottona II .................................................4083.3. Reorientacja polityki międzynarodowej w państwie
Mieszka I po roku 977. Mieszko - przyjaciel cesarza . . . 413 Regencja. Oprawa wdowia. Dziedziczenie przez kobiety . . . 419
cccxxxv
Brunon z Kwerfurtu ..........................................................4243.4. Dagome iudex .................................................................... 4273.4.1. Interpretacja pierwsza - wydziedziczenie Bolesława
Wielkiego ........................................................................... 427Regest Dagome iudex. Pochodzenie, datowanie,wersje tekstu ......................................................................427Interpretacje ....................................................................... 429Interpretacja pierwsza. Wydziedziczenie Bolesława 429
3.4.2. Interpretacja druga - Mesco to nie imię, lecz funkcja państwowa ....................................................................434Argumenty językowe ........................................................ 435Znaczenie „mesco” jako rzeczownika ............................. 436Znaczenie „mesco” jako czasownika ............................... 439
3.4.3. Interpretacja trzecia. Mieszko zabiega o utworzeniearcybiskupstwa .................................................................. 442
3.4.4. Interpretacja czwarta. Wydzielenie dziedziny spadkowej dla synów z drugiego małżeństwa ........................452
3.4.5. Interpretacja piąta. Oprawa wdowia i wskazanie re- gnum dla Ody i synów, po zachodniej stronie Odry .... 458
3.4.6. Interpretacja szósta. Dagome iudex łączy Odę z państwem Dagoberta ..............................................................465
3.5. Bolesław Chrobry vel Traba w opinii kronikarzy ...........4693.5.1. Bolesław „nawraca” Prusów nad Zatoką Gdańską
lub na Pomorzu Zachodnim ............................................. 471Zachodniopomorska misja ewangelizacyjna św. Wojciecha ........................................................................... 475
3.5.1.1. Polityka nadbałtycka Bolesława I Traby .........................4863.5.1.2. Bolesław wykorzystuje doktrynę chrześcijańską do
przejęcia kontroli nad bałtyckimi szlakami handlowymi ....................................................................................490
3.5.2. Koncepcja ustanowienia niezależnego biskupstwaw Gnieźnie.......................................................................... 494
4. Milenium i zwrot polityki Rzeszy po śmierci Ottona III 5034.1. Zjazd gnieźnieński roku 1000. Bolesław za cenę bra-
ku korony królewskiej zyskuje możliwość obwołania cesarzem Rzeszy (?) ................................................... 507
4.1.1. Przygotowania Bolesława do zjazdu ............................... 507Zagadnienia ogólne. Bolesław I Traba vel Chrobry - lider opcji proottońskiej i prołacińskiej wśródSłowian................................................................................. 507Doczesne szczątki Wojciecha na tle ówczesnegonurtu kultu relikwii ........................................................... 509Lokalizacja piastowskiej metropolii kościelnej .............. 511Kanoniczna i prawnoustrojowa konkurencja diecezjalna w Rzeszy ..................................................................512Otton III przetasowuje hierarchię Kościoła łacińskiego ................................................................................. 515
4.1.2. Przygotowania Ottona III do zjazdu w Gnieźnie ............5174.2. Zjazd gnieźnieński .............................................................5304.2.1. Przebieg zjazdu. Ustanowienie metropolii kościel
nej dla państwa Piastów .................................................... 5304.2.2. Bolesław - książę elektor Rzeszy, patrycjusz i au-
gust? .................................................................................... 534Kronika Anonima zwanego Gallus ..................................539
5. Patrycjusze rzymscy - pierwowzór książąt elektorów Rzeszy..........................................................................555Patrycjusze w średniowieczu............................................555Rzym, Złote M iasto............................................................556Patrycjusze w ujęciu historycznym .................................561Ideologia koronacji............................................................572Epos z Paderborn ............................................................. 574Elektorzy Rzeszy w wiekach od XI do XIV .....................575
6. Początek nowego tysiąclecia zmienia stary porządek .... 5856.1. Sukcesja tronu Niemiec po śmierci Ottona III. Na
staje Henryk II zwany Świętym ....................................... 5856.2. Bolesław Wielki - niedoszły cesarz Słowian? .................5896.2.1. Legalne wkroczenie czy najazd Bolesława na Miś
nię i Czechy ........................................................................589
6.2.2. Polityczny mariaż syna Bolesława - Mieszka - mastabilizować pozycję Piastów w Rzeszy......................... 593
Czięść trzeciaKraj Piastów włącza się w struktury łacińskiegoświata zachodniego
7. Korona dla Bolesława.................................................... 6077.1. Polityczny kompromis dziedziców po Mieszku I -
układ braterski około roku 995 ................................... 607Zasady dziedziczenia w państwie piastowskim......... 610Zadruga a opole............................................................ 611Dziedziczenie przez potomków Siemomysła............ 620Podsumowanie.............................................................. 639
7.1.1. Synowie Mieszka 1........................................................ 640Świętopełk Mieszkowic (ok. 978/980-ok.1031/1033) władca Pomorza (?).................................. 642Piastowie a Mojmirowice/Mojmirowieże.................. 656Cyryl i M etody.............................................................. 660
7.1.2. Podział domeny spadkowej po Mieszku 1.................. 680Zagadnienia teoretyczne primogenitury.................... 687Szczególna pozycja Bolesława I a przejęcie kontroli nad państwem mimo istnienia układu............... 694Anonim zwany Gallem (c.d .)....................................... 697Mieszko Mieszkowic, niedoszły k ró l ......................... 711Podsumowanie.............................................................. 771
7.2. Bolesław Chabri vel Traba - książę Rzeszy i cesarz Słowian.................................................................. 782
7.2.1. Bolesław I aspiruje do cesarskiego diademu............. 7827.2.1.1. Struktura organizacyjna Rzeszy i model sprawo
wania władzy pod koniec X w. 782Prawno-ustrojowe oblicze Rzeszy na przełomie milenium. Federacyjny charakter królestwa Niemiec.... 786
Plemienna proweniencja księstw Rzeszy..................... 789Saksonia.......................................................................... 791Turyngia - wędrujące księstwo. Sklawenia................. 795Plemienno-terytorialno-grodowe struktury władzykrólestwa Niemiec .................................................. 804Państwo wschodniofrankońskie i jego osłabienie.Alemania, czyli Szwabia.................................................806Czynniki konsolidacyjne wschodniofrankońskichksięstw plemiennych. Federacja...................................812Bawaria............................................................................816Powstaje królestwo Niemiec - federacja księstwplemiennych....................................................................820Lotaryngia....................................................................... 821Burgundia....................................................................... 823Frankonia........................................................................ 824Podsumowanie. Jednostki organizacyjne Niemieci Rzeszy. Tytulatura ............................................... 825Jednostki organizacyjne królestwa Niemiec................826Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego — 828 Cesarstwo Słowian...........................................................829
7.2.I.2. Polityczne przesłanki małżeństw pierwszych Piastów. Znaczenie imion. Synowie i córki Bolesława Traby. Obrządek religijny na ziemiach piastowskich za Bolesława Traby.............................................. 831
7.2.1.2.1. Znaczenie imion pierwszych Piastów........................... 831Czcibor............................................................................ 832Mieszko........................................................................... 833Prokuj.............................................................................. 840Bolesław.......................................................................... 841Otton (alias Bolesław, alias Dobromir)........................ 844Bezprym alias Otto......................................................... 848(Bezprym czy) Otton z związku z córką Rygdaga..... 850
7.2.1.2.2. Polityczne przesłanki małżeństw pierwszych Piastów ..................................................................................852
Ottono-Bezprym............................................................ 854Polityczne przesłanki małżeństw Bolesława I. Przydomki Piastów....................................................... 856
7.2.1.2.3. Polityczny charakter mariażu Adelajdy zwanejBiałą. Piastowska ideologia restytucji Wielkiej Morawy.......................................................................... 859
7.2.1.2.3.1. Adelajda Biała................................................................ 859Zagadnienia wstępne.................................................... 859Adelajda Piastowiczówna, Biała Kniahini................... 863Rocznik kamieniecki.................................................... 864Małżeństwo Adelajdy na tle bieżącej sytuacji politycznej państwa Piastów. Idea restytucji WielkiejMorawy pod przywództwem Piastów......................... 865Mąż Adelajdy Białej. Arpadzi, Arpady, Arpadowie.... 870 Pieczyngowie................................................................. 871
7.2.1.2.3.2. Doktryna restytucji Wielkiej Morawy a Adelajda Biała. Reorientacja myśli politycznej Piastów po roku 963 i jej skutki prawnoustrojowe dla synówBolesława 1.................................................................... 877Wątek Mieszka I ........................................................... 878Geza Arpad i jego prołacińska polityka...................... 879Wątek Mieszka Mieszkowica...................................... 894Polityczne i religijne podstawy sojuszu piastow- sko-morawsko-węgierskiego. Jordan, biskup Bratysławy............................................................................ 896Koncepcja piastowsko-morawska a synowie Bolesława W ielkiego............................................................ 902Bezprym a podział dzielnicowy państwa Piastówza życia Bolesława 1...................................................... 907Podział państwa piastowskiego na dzielnice pośmierci Mieszka I (przełom wieków X i XI)............... 911Bezprym a Księstwo nitrzańskie................................. 915Mieszko II (990-1034).................................................. 921
7.2.1.2.4. Obrządek religijny na ziemiach piastowskich. Za-
CCCXL
gadnienie wycofania przez Bolesława I poparciadla Kościoła rzymskiego................................................927Bóstwa słowiańskie........................................................ 942Reforma zakonu Benedyktynów................................... 949
7.2.1.2.5. Polityka Bolesława I wobec Rusi i jej związek z polityką wobec Rzeszy....................................................... 952Wołyński ród Ottona vel Odylena (vel Bezpry- ma?). Przeszkody małżeńskie wedle prawa kanonicznego .......................................................................... 956Wzrost politycznego znaczenia dalekich Rusów......... 959
7.2.1.2.6. Córki Bolesława..............................................................963Henryk z Schweinfurtu i jego ró d .................................964Podsumowanie................................................................967
7.2.2. Konflikt polityczny i wojskowy Piastów z Rzesząpo śmierci Ottona III. Faktyczna dwuwładza ojca i syna w państwie piastowskim......................................970
7.2.2.1. Konflikt polityczny Rzeszy z Piastami........................... 9707.2.2.1.1. Zagadnienia wstępne. Śmierć turyngijskiego pre
tendenta do korony Niemiec i jej objęcie przezHenryka bawarskiego.................................................... 970Margrabia Miśni Ekkehard I - turyński i prasłowiański sojusznik i krewny Ludolfmgów - pretenduje do korony Niemiec................................................ 971Strachkwas zwany Chrystianem................................... 973Bolesław Chrobry - przyrodni (?), cioteczny (?)czy inny brat margrabiego Miśni - Ekkeharda..........978Historia rodu Ekkehardynów i ich związki z dynastią Piastów......................................................................979Bolesław popiera króla Niemiec................................... 985
7.2.2.1.2. Drugi etap konfliktu politycznego. Bolesław odmawiając hołdu z Czech naraża się na wojnęz Rzeszą........................................................................... 998
12 .22 . Konflikt polityczny przechodzi w fazę konfliktumilitarnego. Pierwsza wojna Piastów z Rzeszą.
Pierwszy pokój - w Poznaniu, drugi pokój - w Mer-seburgu.......................................................................... 1000Frakcja probizantyjska w Rzymie................................1009
7.2.3. Bizancjum zagraża wpływom Henryka II w Europie... .1014Zagadnienia wstępne......................................................1014Świecka ideologia restytucji państwa frankońskiegokonkuruje z kościelną ideologią monastycyzmu...........1014Ciąg dalszy kariery, i upadek rodu Krescencjuszy.Świeccy konsule rzymscy świata zachodniego............. 1022Ideologia papiestwa w wieku X I.................................... 1031Doktryna monastycyzmu w wieku X I........................... 1036Przebieg emancypacji polityki papiestwa na Półwyspie Apenińskim w wieku X I..........................................1038
7.2.3.1.1. Rezygnacja cesarstwa z sojuszu z pogańskimi Słowianami. Sojusz z Piastam i..........................................1055Biskup Unger, prepozyt magdeburski. Metropolia prasko-poznańska....................................................1057Frankowie w schodni....................................................1078Grzegorz z Sosissons................................................... 1079Austrie/Austria.............................................................1081Dux in-, non-ex-clitus....................................................1108Pasowanie na rycerza Franków...................................1111Filioąue.......................................................................... 1121Wojskowe zaplecze konfliktu piastowsko-niemie-ckiego.............................................................................1128Podsumowanie..............................................................1131
7.2.4. Wojna z Rzeszą z lat 1015-1018 a sposób sprawowania władzy w państwie Piastów w latach 1014- 1025. Polityka wschodnia Piastów i polityczna rola Brunona z Kwerfurtu. Pryncypat poliańsko- -sklaweński.................................................................... 1136
7.2.4.1. Wojna na zachodzie z roku 1015.................................11367.2.4.1.1. Zagadnienia ogólne. Wydarzenia w Czechach
wiatach 1012-1014........................................................ 1136
Misja Mieszka II do Czech z roku 1014..................... 1141Aktywność Piastów.......................................................1141Oldrzych, pretendent do korony Włoch i Burgundii... .1144 Czeski zamach na dynastię piastowską..................... 1152
7.2.4.1.2. Bezpośrednie tło polityczne wybuchu wojny pia-stowsko-niemieckiej z roku 1015................................ 1156Feudalna doktryna wczesnośredniowiecznego podziału społeczeństwa na stany a myśl polityczna Piastów. Stany i właściwe dla nich prawo orazsądownictwo.................................................................. 1169Warunkowa zdolność do czynności prawnychw feudalnym systemie prawnym..................................1173
7.2.4.2. Dwuwładza w państwie Piastów w latach 1013-1025....1183Niedział Bezpryma........................................................1186Sytuacja prawna Bolesława...........................................1188
7.2.4.3. Pryncypat poliańsko-sklaweński.................................1196Popielidzi a Serbowie i Chorwaci. Obodryci. Le-chia. Państwo Wielkomorawskie................................1206Wpływ polityki saskiej na ideologię Piastów w obszarze polityki międzynarodowej oraz na system sprawowania władzy wewnętrznej na przełomiewieków X i X I................................................................ 1242Oracz, czyli Świętopełk................................................1251Popiel, książę stodorańsko-wielkopolsko-kujaw-ski o orientacji prosaskiej?...........................................1261Heraldyka a pochodzenie rodów w państwie Piastów ................................................................................1271Popielidzi w kronikach polskich, w tym u Anonima zwanego Gallusem................................................. 1286Bunt Piastów przeciw Mojmirowicom........................1288Camuntum - gród (Tyberiusza) Grakchusa. Legenda rzymskich legionów przejęta przez Państwo Wielkomorawskie a następnie przez Państwo Polskie.................................................................. 1289
Klęski żywiołowe a Popiel............................................1313Osserich oznacza Oster-reich czy kraj Rusów (?)__ 1317Sytuacja plemienna na Połabiu. Obodryci..................1344Podsumowanie.............................................................. 1362Bogomili/bogumili/bogomilcy oraz nowacjanie i Paulikanie/Paulicjanie a piastowska doktrynapaństw a.......................................................................... 1390Doktryna ekumeniczna bogomilców..........................1397Doktryna polityczna bogomilców a wczesne państwo piastowskie........................................................... 1399Diecezja czy sufragania Reinbema..............................1416Brunon z Kwerfurtu i znaczenie jego misji ewangelizacyjnych dla określenia relacji dynastii Balickiej z Rurykami........................................................... 1419Nauka prawa w Europie w wiekach X i XI. Początki recepcji prawa rzymskiego w Europie w okresie środkowego średniowiecza.................................... 1464Kronika Wincentego Kadłubka...................................1482
7.2.5. Pokój w Budziszynie odtwarza minione status quo. Odtworzenie sytuacji politycznej z początkuw ieku.............................................................................. 1508System sprawowania władzy dzielnicowej w państwie piastowskim w pierwszej ćwierci wieku X I......1538
7.3. Bolesław I Traba - król Polski.................................... 1543Korona z inicjatywy papieża........................................ 1562
Część czwartaU padek dynastii piastowskiej
8. Mieszko II - król Polski wbrew woli króla Niemiec. Mieszko atakuje próbując obalić cesarzaRzeszy czy broni ojcowiznę?........................................1581
8.1. Zagadnienia wstępne.................................................... 15818.2. Zmierzch chrześcijaństwa w Polsce i kryzys pań-
CCCXLIV
stwa za czasów cesarskiej dynastii Balickiej.............. 15998.2.1. Zmiana stosunków społecznych w Polsce w pierw
szej poł. XI wieku. Zmiany w ideologii państwaw obrębie władców Rzeszy...........................................1599Problematyka datacji wydarzeń według latopisówruskich...........................................................................1600Osłabienie wpływów Kościoła łacińskiego w Polsce.Ogólna sytuacja międzynarodowa w początkachwieku XI a bieżąca sytuacja w państwie Piastów.......... 1604Biskupstwo Reinbema w Salzkolbergu...................... 1605Proroctwo św. Pawła..................................................... 1622Proroctwo Daniela........................................................ 1623Dziedzice ziemscy w domenie piastowskiej a zmiana modelu arm ii.................................................1633
8.2.2. Zagadkowy dziedzic Mieszka II - Kazimierz............ 16388.2.3. Król Mieszko II i wojna Polski z Rzeszą. Zamach
na cesarstwo czy błędna identyfikacja najazdu Obodrytów na Saksonię............................................... 1652
8.2.3.1. Ogólna sytuacja w Polsce i w Rzeszy po roku 1025... .1652Organizacja i status kanoniczny metropolii łacińskich w wieku X i XI..................................................... 1654Rusowie a sytuacja na ziemiach piastowskich............1664Sytuacja w Rzeszy. Zmowa przeciwko KonradowiII Balickiemu................................................................. 1690Najazd na Saksonię z roku 1028.................................. 1692Obodryci a Sasi w pierwszej ćw. XI w. Gotszalkobodr(z)ycki a Mieszko I I ........................................... 1702Gotszalk obodrzycki............................... 1703Polityczna klęska Mieszka II z lat 1031-1033 .............1713
5.2.3.2. Król Niemiec i cesarz uznaje królewski status Mieszka II. Sytuacja państwa Piastów w latach 30-tych wieku X I................................................................ 1718Tetrarcha Mieszko....................................................... 1733Cesarz Konrad II Balicki powstrzymuje się od
ostatecznego zniszczenia państwa Piastów (lata 1032-1034). Narastający konflikt pomiędzy spadkobiercami Bolesława I Traby niszczy państwo.Klasyczna wersja wydarzeń......................................... 1762Ottono-Bezprym (c.d.)...................................................1763Układ Rychezy z Bezprymem..................................... 1776Prawo stanowione a w iecow e..................................... 1781Thiedrico, Teodoryk, Dytryk.......................................1792Prawnoustrojowa interpretacja sposobu podziału państwa piastowskiego przez Konrada II Balickiego jako konsekwencja poddania się Mieszka II cesarskiej łasce..............................................................1798
8.3. Podsumowanie rządów Mieszka II i doktryny politycznej połowy wieku XI............................................. 1814
8.3.1. Klasyczna wersja wydarzeń......................................... 18148.3.2. Upadek koncepcji politycznej dynastii Balickiej
względem Polski............................................................ 18248.3.3. Podsumowanie okresu 1025-1034...............................18339. Mieszko II przyzywa do kraju swego syna Kazi
mierza zwanego Odnowicielem...................................1865Zagadnienia ogólne...................................................... 1869Emeryk (Imre, Henryk), syn króla Stefana............... 1897Wazul/Yazul, książę Nitry............................................1921Opactwo benedyktyńskie w Pannonhalma. Dziejedynastii piastowskiej..................................................... 1928Masław a niegodni książęta......................................... 1936Otton: Piast czy Szwab, a Kazimierz i inni dziedzice dzielnicowi. Kazimierz w klasztorze...................... 1950Reguła św. Benedykta...................................................1966Dynastia Billungów a Mieszko I I ................................1973Bolesław Zapomniany...................................................1978Kazimierz - imię serbskie........................................... 2009Bezkrólewie...................................................................2019Maria Dobroniega (Włodzimierzewicówna/Jaro-
sławówna/Romanówna?)............................................ 2023Mnich odbudowuje państwo........................................2028
10. Dzieci Kazimierza zwanego Odnowicielem. Zderzenie koncepcji władzy uniwersalnej. Nowa forma cesarstwa.................................................................2057
10.1. Bolesław II Szczodry zwany Śmiałym........................ 205710.1.1. Okres pełnej zależności od Rzeszy państwa pia
stowskiego za czasów Bolesława Szczodrego 205710.1.1.1. Zagadnienia ogólne...................................................... 2057
Kolejność urodzenia dzieci Kazimierza zwanegoOdnowicielem oraz zdarzeń tych datacja...................2070Bor ys syn O dyna. Wareskie imiona kniaziów ruskich .............................................................................. 2091Podsumowanie zagadnienia dzieci Kazimierza.........2102Aaron, opat tyniecki, biskup krakowski.....................2117Karol Mieszkowic.........................................................2031Odbudowa państwa przez Kazimierza....................... 2033Lokalizacja Gradca a chronologia panowania Bolesława Largusa............................................................ 2145
10.1.1.2. Izjasław I (Jarosławowicz) i Gertruda Mieszków-na a korona dla Bolesława I I ....................................... 2159Stefan IX a schizma wschodnia...................................2166
10.1.1.3. Pozostałe zagadnienia.................................................. 2177Tło polityczne „drugiej” wyprawy kijowskiej Bolesława I I .......................................................................... 2177Ekonomika państwa piastowskiego w przeddzień wyprawy kijowskiej. Szlaki handlowe w państwiePiastów w 2 poł. XI w.................................................... 2184Odwołana inwazja na Czechy (?).................................2197Sąd królewski w Miśni w sprawach polsko-czeskich .............................................................................. 2204
10.1.2. Suwerenna wobec Rzeszy polityka państwa piastowskiego za czasów Bolesława Szczodrego 2207Rozłam świata zachodnich chrześcijan i jego prze-
zwyciężenie. Osłabienie wpływów Bizancjum nad Adriatykiem. Wyprawy krzyżowe............................... 2228
10.1.3. Rada regencyjna nad małoletnim BolesławemSzczodrym......................................................................2233Ruś w wieku XI i stuleciach następnych. Ruryko-wicze, Rościsławicze.....................................................2237Dalsze dzieje Rusi......................................................... 2238Wysława Swiatosławówna vel Smoleńska vel Czemihowska................................................................ 2248
10.2. Bolesław II Szczodry vel Śmiały - król Polski...........225510.3. Reformy gregoriańskie................................................ 226010.3.1. Metodologia rozróżnień. Ideologiczne tło reform
gregoriańskich.............................................................. 226010.3.2. Przebieg sporu pomiędzy papieżem a cesarzem
w latach 70-tych XI w.....................................................226610.4. Usunięcie z tronu Bolesława II zwanego Szczodrym... .2284
Zagadnienia wstępne..................................................... 2284Konflikt króla z biskupem..............................................2287Relacje Wielkopolska-Małopolska, a Czechy i Rzesza w kontekście zgładzenia biskupa krakowskiego... .2300Wiarygodność Kadłuba................................................. 2311Obyczajowość wieku XI................................................. 2321Powrót Mieszka Bolesławowica.................................... 2327
10.5. Władysław Kazimierzowie zwany Herm anem ...........234510.6. Piastowski zwyczaj podziału spadku pomiędzy
wszystkich synów. Oprawa wdowia............................234810.7. Panowanie Władysława Kazimierzowica....................2361
Rola władców Czech w cesarskiej polityce wobec Polski..............................................................................2364
10.8. Marchie Rzeszy w drugiej połowie wieku X I.............2372Trybut ze Śląska............................................................2379
10.9. Testament Władysława Hermana............................... 2387