Spierwerking als reactie op prikkels
description
Transcript of Spierwerking als reactie op prikkels
![Page 1: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/1.jpg)
Bewegingen bij enkele ongewervelde dieren
Spierwerking als reactie op prikkels
![Page 2: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/2.jpg)
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Poten• Drie paar poten hangen vast aan borststuk;• Heup, dijring, dij, scheen, voet hol;• Bedekt met talrijke haartjes stof verwijderen.
Vleugels• Twee paar vleugels hangen vast aan borststuk;• = Plaatvormige uitstulpingen huid;• Bedekt met chitine +verstevigd met aders of nerven
stijf en onbuigzaam;
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
![Page 3: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/3.jpg)
Hoe is het borststuk aangepast aan beweging?
• Bouw lichaamswand (= exoskelet):– Eén laag opperhuidcellen;– Cuticula bevat chitine;– Waslaagje.
• Spieren hangen vast aan exoskelet.• Bouw borststuksegmenten:
– Chitineplaten (zijplaten, buikplaat, rugplaat);– Vliegspieren (lengtespieren, verticale spieren).
Lichaamswand (schematisch)
Spieren in de poten (schematisch)
Borststuk (schematisch)
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
![Page 4: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/4.jpg)
Bewegingsmechanisme vliegende insecten
Poten• Spiercontracties loopspieren: buigers en strekkers;• Tussen de leden weinig chitine in cuticula soepele
beweging (=soort gewricht);• Spieren = dwarsgestreepte spieren snelle
contractie.
Vleugels• Verticale spieren (heffers) trekken samen
rugplaat beweegt naar beneden + vleugels slaan op;• Lengtespieren (zinkers) trekken samen
rugplaat beweegt naar boven + vleugels slaan neer.
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmecha-nisme vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
![Page 5: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/5.jpg)
Bewegingsstructuren regenworm
• Regenwormen = ringwormen:– Lichaam (uitwendig, inwendig) ingedeeld in
segmenten of ringen;– Segmenten zijn gevuld met lichaamsvloeistof.
• Hydroskelet: stevigheid door spanning van de lichaamsvloeistof op de lichaamswand.
• Huidspierzak: kringspieren + lengtespieren + opperhuid.
• Per segment op buikzijde + flanken: 4 paren borstels.
Regenworm (uitwendig)
Regenworm (inwendig)
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
![Page 6: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/6.jpg)
Bewegingsmechanisme regenworm
Beweging: samenwerking spierlagen lichaamswand, lichaamsvloeistof en borstels.
Kringspieren trekken samen
Lengtespieren trekken samen
Borstels in de bodem
Contractiegolf: opeenvolgende segmenten trekken na elkaar samen.
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmecha-nisme regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
![Page 7: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/7.jpg)
Beweging als reactie op prikkels
Taxis: het gericht verplaatsen als gevolg van een prikkel.
• Bodemtrillingen: regenworm weet dat er een mol komt vluchten;
• Regenval: gangen regenworm lopen onder water en de zuurstof in de bodem geraakt op vluchten boven de grond;
• Droogte: regenwormen houden van vochtig milieu bewegen dieper de grond in;
• Licht: regenwormen in een omgeving met veel licht vluchten in de grond;
• Aanraking: aanraken van een regenworm vluchten;
• Chemische stoffen: regenwormen reageren negatief op zure of bittere stoffen opzoeken van zoete stoffen (humus).
Bewegingsstructuren vliegende insecten
Bouw borststuk vliegende insecten
Bewegingsmechanis- me vliegende insecten
Bewegingsstructuren regenwormen
Bewegingsmechanis- me regenwormen
Beweging als reactie op prikkels
![Page 8: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/8.jpg)
Poot vliegend insectPoot vliegend insect
Heup
Dijring
Dij
Scheen
Voet
Vliegpoot op glad oppervlakVliegpoot op glad oppervlak Vliegpoot op ruw oppervlakVliegpoot op ruw oppervlak
Zuignapje
Klauwtje
![Page 9: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/9.jpg)
Nerven (aders) gevuld met lucht
Vleugels vliegend insect vastgehecht aan tweede en derde borststuksegment
![Page 10: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/10.jpg)
Lichaamswand bij insecten (schematisch)
Waslaagje
Cuticula
Eenlagige opperhuid
Chitine: hoornachtige stof die dient als uitwendige versteviging van het lichaam.
![Page 11: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/11.jpg)
Binnenkant exoskelet poten
Loopspieren
Exoskelet
![Page 12: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/12.jpg)
Dwarsdoorsnede borstsegment vliegende insecten
Vliegspieren vliegende insecten
Vleugel
Buikplaat
Zijplaat
Rugplaat
Verticale spieren
Lengtespieren
![Page 13: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/13.jpg)
Buiger(samengetrokken)
Buiger(ontspannen)
Strekker(ontspannen)
Strekker(samengetrokken)
Buigbeweging bij een poot Strekbeweging bij een poot
Cuticula met minder chitine
![Page 14: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/14.jpg)
Neerslaan van vleugels
Opslaan van vleugels
Heffers(samengetrokken)
Heffers(ontspannen)
Zinkers(ontspannen)
Zinkers(samengetrokken)
Rugplaat(naar beneden)
Rugplaat(naar boven)
![Page 15: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/15.jpg)
Uitwendige segmentatie van de regenwormUitwendige segmentatie van de regenworm
![Page 16: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/16.jpg)
Inwendige segmentatie van de regenworm (schematisch)
Segment
Borstels
Opperhuid
Kringspieren
Lengtespieren
Tussenschot
Segment gevuld met
lichaamsvloeistof
Darm
![Page 17: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/17.jpg)
Kringspieren trekken samen. Diameter wordt dunner; Lichaamsvloeistof drukt op
tussenschotten; Segment wordt langer en smaller.
Contractie kringspieren
VoorzijdeAchterzijde
Tussenschot
Lichaamsvloeistof in segment
Borstels
![Page 18: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/18.jpg)
Contractie lengtespieren
Lengtespieren trekken samen. Segment wordt korter; Lichaamsvloeistof drukt op
huidspierzak; Segment wordt korter en dikker.
VoorzijdeAchterzijde
Tussenschot
Lichaamsvloeistof in segment
Borstels
![Page 19: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/19.jpg)
Borstels in de bodem
Borstels zitten door borstelspieren in de bodem.
Segment schuift naar voren.
VoorzijdeAchterzijde
Tussenschot
Lichaamsvloeistof in segment
Borstels
![Page 20: Spierwerking als reactie op prikkels](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061610/568143c3550346895db052a5/html5/thumbnails/20.jpg)
Contractiegolf