RESEARCH POSTER PRESENTATION DESIGN © 2012

www.PosterPresentations.com

Ülkemizin Kentsel Dönüşüm sürecinden geçtiği bu dönemde Kentsel Dönüşüm kavramı yaşam alanlarımızda hem fiziki hem de sosyal açıdan değişimlere neden olmuştur. Dönüşüm ile birlikte zeminlerin hasarsız bir şekilde incelenmesi için Yapılaşma Jeofiziği standartları devreye girmiştir.

Kentsel Dönüşüm kapsamında yapılacak yeni binaların zeminlerinin incelenmesi için Yapılaşma Jeolojisi ve Yapılaşma Jeofiziği konusunda uzmanlaşmış profesyonel mühendislerin ortak çalışması gerekmektedir. Yapılaşma Jeolojisi başlığı altında yapılacak çalışmalara örnek verilecek olursa zeminlerden alınan numunelerin laboratuvar ortamında çeşitli zemin testlerinden geçirilerek zeminlere ait çeşitli mühendislik parametrelerin hesaplanması yapılmaktadır.

Yapılaşma Jeofiziği ise yer altı tabakalarının durumlarını, konumlarını, hangi tür jeolojik yapıdan oluştuklarını, derinliklerini, kalınlıklarını, yoğunluklarını, elektrik özdirençlerini, sismik hızlarını, ivmesini, yeraltı suyu derinliğini ve bu tabakaların diğer dinamik parametrelerini, bir doğal afet karşısında (deprem, heyelan gibi) gösterecekleri davranışları, tespit etmek amacıyla yapılmaktadır. Kentsel dönüşümde standart yapı ve yapılaşma jeofiziği mühendisliğinin kullanımıyla ile hem binaların hasarsız olarak kontrolleri yapılabilmekte hem de zemine ait parametreler hızlı daha az maliyet ile ve tahribatsız olarak saptanabilmektedir.

KENTSEL DÖNÜŞÜMDE YAPILAŞMA YERBİLİMİ MÜHENDİSLİĞİ

Yapılaşma Jeofiziği Mühendisliği Çalışmaları. Üstteki sol şekilde Yapılaşma İncelemeleri Uluslararası Standartlara göre yapıldığında oldukça emek harcandığını ve buna bağlı olarak ta standart hesaplanması gerekli VS30 hesaplaması için yeterli derinliğe ulaşıldığını göstermektedir. Altta verilen ve KAUST sitesinden alınmış şekillerde taban fayı araştırılmasında kullanılan çok boyutlu yapılaşma jeofiziği araştırma sonuçlarıyla afet riskininin büyütecek kırık geometrilerinin bulunmasına ilişkin örnekleri vermektedir.

A(T)=A0*I*S(T) Sae=A(T)*g

TÜRKİYE’DE KULLANILAN ZEMİN İNCELEME STANDARTLARI

2012 yılında yürürlüğe giren Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların dönüştürülmesi hakkındaki kanunda Afet riski bulunan bölgelerde güvenli ve sağlığa uygun yaşama alanları oluşturmak amacı ile binaların iyileştirme, tasfiye ve yenilenmelerine ait usuller belirlenmiştir. Çıkan bu yasa ile başta İstanbul olmak üzere diğer afet riski taşıyan şehirlerimizde mevcut yapı stokunun incelenmesi bu yapıların üzerinde bulundukları zeminlerin herhangi bir afet durumunda gösterecekleri tepkilerin belirlenmesi için zemin parametrelerinin yapılaşma jeofiziği yöntemleri ile saptanması gerekmektedir. Yapılaşma Jeofiziği ile zemin parametrelerinin hesaplanmasında ilk 30 m’ nin kayma dalgası hızı hesaplanmalı arazi çalışması sırasında sondajda SPT testi yaptırılmalıdır. Özdirenç yöntemi ile yer altı su seviyesi ve zemin türü belirlenerek zeminin sıvılaşma potansiyeli ortaya konmalıdır. Fakat yapılan uygulamalarda ilk 30 metrelik kısma inilerek yapılan çalışmaların denetiminde eksiklik olduğu görülmektedir.

ÜLKEMİZDE ve DÜNYA’DA YAPILAŞMA JEOFİZİĞİ STANDARTLARI YAPILAŞMA JEOFİZİĞİ DÜNYA STANDARTLARI ÖRNEKLER

NEHRP’e(soldaki tablo) ve EUROCODE-8’e (sağdaki tablo) göre

zemin sınıflaması

SOSYAL RİSK BOYUTUNDA DEĞİŞİM VE YAPILAŞMA JEOFİZİĞİ

Kentsel Dönüşüm yasasının çıkış noktası incelenecek olursa dönüşümün amacı afet riski taşıyan alanlarda halkın güvenli bir şekilde yaşayacağı konutların iyileştirilmesi ya da yeniden inşa edilmesidir . Bunun yolu Avrupa’da 1998 yılında çıkan deprem riskini azaltıcı Yapılaşma Mühendisliği Standartlarının (EUROCODE) uygulanmasının yasa ve yönetmeliklerde zorunlu uygulama olarak yazılmasıdır. İlave olarak Profesyonel Mühendislik uygulamasına ivedilikle geçilerek, Kuzey Amerika Mühendislik Standartları örneğinde olabileceği gibi en az dört yıl deneyime sahip, iletişimde yeterli ve etik olarak düzgün oldukları belgelenmiş mühendislere imza yetkisi verilmesi zorunluluktur. Konu ile ilgili örnek vermek için Kayseri ilimizi ele alınmıştır. Kayseri’de belediyeler 2012 yılı öncesinde sadece 9 kat ve üzeri binalar için Yapılaşma Mühendisliği Projesi - Zemin Etüdü - gerekliliği getirmekte idi. 2012 yılından sonra 9 kat altı yapılar içinde zemin etüdü yaptırılması zorunluluğu gelmiştir. 2012 yılı öncesi yapılaşma çalışmalarında zemin etüdü eksikliği sosyal açıdan güvenirliğin azalmasına, onarım ve etüt için geriye dönük daha fazla kaynak harcanmasını mecbur kılacaktır. Geriye dönük Yapılaşma Mühendisliği yapılarak afete maruz kalacak yapı incelemesi yapılmaması durumunda sosyal yapının önemli bir kısmı riskler – heyelan veya deprem – açısından afete açık kalacaktır. Kentsel Dönüşümün sağlıklı bir şekilde ilerlemesi ve verimli sonuçlar alınabilmesi için çıkan yasadaki eksiklikler hızlıca giderilmeli, yer araştırmaları çalışmaları mevzuata uygun bir şekilde dikkatli ve özenli bir şekilde yapılması sağlanmalıdır. Dönüşüm kapsamında Avrupa Birliği’nde kullanılan zemin sınıflama ölçütleri göz önünde bulundurulmalı zemin parametrelerinin belirlenmesinde zamandan ve maliyetten tasarruf için yapılaşma jeofiziğinden yararlanılmalıdır.

*Bayındırlık Ve İskân Bakanlığı Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, 2007

*“Bina Ve Bina Türü Yapılar İçin Zemin Ve Temel Etüdü Raporu Genel Formatı” Bayındırlık Ve İskan Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 2005

*Ercan A.,Oncel A.O.,Goren S.,Tank S.,Özdemir T.,Mart-Nisan 2012 ,”Kentsel Dönüşüm Işığında Jeofizik”,Mimar ve Mühendisler Dergisi 96-98

*Eurocode 8: Seismic Design of Buildings Worked examples

http://eurocodes.jrc.ec.europa.eu/

*NEHR (National Earthquake Hazard Reduction Programme )

Amerika Birleşik Devletleri Zemin Sınıflama Kriterleri

*Özçep F. ,Aşçı M. , Alpaslan N. ,Yas T. ,Gündoğdu D.,”Statik Ve Dinamik (Deprem) Etkiler Altında Zemin Davranışı” Deprem Sempozyumu Kocaeli 2005,1123-1129

*Thitimakorn T., Channoo S. ” Shear Wave Velocity of Soils and NEHRP Site Classification Map of Chiangrai City, Northern Thailand” EJGE 2891-2903

 

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ BÖLÜMÜSEDA TEMEL,EBRU AYDINDAĞ ve ALİ OSMAN ÖNCEL

KENTSEL DÖNÜŞÜMDE YAPILAŞMA JEOFİZİĞİ VE SOSYAL RİSK BOYUTUNUN DEĞİŞİMİ

KAYNAKLAR