Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının...

22
Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma* Melike PINAR 1 Kadri Gökhan YILMAZ 2 Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ 3 Öz Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko- şullarında işletmeler için önemli avantajlar sunmaktadır. İşletmeler, sosyal medyayı pazarlama iletişimi faaliyetleri için kullanabilirken, bir yandan da satış faaliyetlerini gerçekleştirebilecekleri alternatif bir kanal olarak görmektedirler. Ülkemizde birçok sosyal medya mecra- * Bu çalışma, Doç. Dr. K. Gökhan YILMAZ ve Dr. Öğr. Üyesi Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ danışmanlığında yürütülen, Melike PINAR’ın “Sosyal ağlar üzerinden ya- pılan ticarette tüketici satın alma niyetini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Instagram kullanıcıları üzerine bir araştırma” başlıklı Yüksek Lisans Tezinden türetilmiştir. 1 Sorumlu Yazar/ Corresponding Author: Arş. Gör., Ankara Sosyal Bilimler Üni- versitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, [email protected], https://orcid.org/0000- 0002-1840-8149 2 Doç. Dr., Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, [email protected], https://orcid.org/0000-0002-3702-1070 3 Dr. Öğr. Üyesi, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, agungordu@ bartin.edu.tr, https://orcid.org/0000-0001-8704-0045 Makale Türü / Paper Type: Araştırma Makalesi / Research Paper Makale Geliş Tarihi / Received: 18.03.2018 Makale Kabul Tarihi / Accepted: 18.11.2019 Pınar, M.; Yılmaz, K. G. ve Güngördü Belbağ, A. (2019). Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ti- carette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 357-378

Transcript of Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının...

Page 1: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin

Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma*

Melike PINAR1

Kadri Gökhan YILMAZ2

Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ3

Öz

Sosyalmedya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar sunmaktadır. İşletmeler,sosyalmedyayı pazarlama iletişimi faaliyetleri için kullanabilirken,biryandandasatışfaaliyetlerinigerçekleştirebileceklerialternatifbirkanalolarakgörmektedirler.Ülkemizdebirçoksosyalmedyamecra-

* Buçalışma,Doç.Dr.K.GökhanYILMAZveDr.Öğr.ÜyesiAybegümGÜNGÖRDÜBELBAĞdanışmanlığındayürütülen,MelikePINAR’ın“Sosyalağlarüzerindenya-pılanticarettetüketicisatınalmaniyetinietkileyenfaktörlerinbelirlenmesi:Instagramkullanıcılarıüzerinebiraraştırma”başlıklıYüksekLisansTezindentüretilmiştir.

1 Sorumlu Yazar/ Corresponding Author:Arş. Gör.,Ankara Sosyal Bilimler Üni-versitesiSiyasalBilgilerFakültesi,[email protected],https://orcid.org/0000-0002-1840-8149

2 Doç.Dr.,AnkaraHacıBayramVeliÜniversitesiİktisadiveİdariBilimlerFakültesi,[email protected],https://orcid.org/0000-0002-3702-1070

3 Dr.Öğr.Üyesi,BartınÜniversitesiİktisadiveİdariBilimlerFakültesi,[email protected],https://orcid.org/0000-0001-8704-0045

Makale Türü / Paper Type:AraştırmaMakalesi/ResearchPaper Makale Geliş Tarihi / Received: 18.03.2018 Makale Kabul Tarihi / Accepted: 18.11.2019

Pınar,M.;Yılmaz,K.G.veGüngördüBelbağ,A.(2019).SosyalAğlarÜzerindenYapılanTi-caretteTüketiciSatınAlmaNiyetiniEtkileyenFaktörlerinBelirlenmesi:InstagramKullanıcılarıÜzerineBirAraştırma,Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi,11(2),357-378

Page 2: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

358Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

sındanbiriolan“Instagram”,artankullanıcısayısıveyükselenpo-pülaritesiyle işletmelerin ve girişimcilerin odağında yer almaktadır.BusebepleInstagramüzerindenyapılanticarifaaliyetler,çalışmanınkonusunuoluşturmuşturvebuçalışmaileInstagramüzerindenalış-veriş yapan tüketicilerin satın alma niyetlerini etkileyen faktörlerinbelirlenmesiamaçlanmıştır.Buamaçlaçalışmada,literatürdesıklık-la kullanılan güven ve algılanan fayda değişkenleriyle birlikte yenibir değişken olan sosyal ticaret unsurları değişkeninin tüketicilerinsatınalmaniyetiüzerineetkisi incelenmiştir.Çalışma,Instagram’dayeralanbutiklerden/işletmelerdenürünsatınalankadıntüketicilerlegerçekleştirilmiştir.Çalışmakapsamındaelektronikortamlardapayla-şılanvedoldurulananketlerilebelirlenençalışmasüresinde400ka-dıntüketiciyeulaşılmıştır.Çalışmadageçerlikvegüvenilirliktestleriilebirlikteaçıklayıcıfaktöranaliziveçokluregresyonanalizikulla-nılmıştır.Yapılananalizlersonucundaçalışmadagüvenvealgılananfaydadeğişkenlerinin tüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindepozitifanlamlıetkisininolduğugörülürken,araştırmanındiğerbirdeğişkeniolansosyalticaretunsurlarınıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeanlamlıbiretkisininbulunmadığıortayaçıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: Sosyalmedya,Sosyal ticaret, Instagram,Satınalma niyeti

Determining Factors Affecting Consumer Purchasing Intent in Trade Through Social Networks:

A Research on Instagram Users

AbstractThe widespread use of social media offers an important advantage for businessesintoday’scompetitiveenvironment.Ontheonehandbu-sinesses use social media for marketing communication activities, on the other hand, they see it as an alternative sales channel. One of the socialmediachannels“Instagram”issituatedinanincreasingnumberof users and focuses on the rising popularity of enterprises and entrep-reneurs. Therefore, the commercial activities made through Instagram

Page 3: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

359Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

has been the subject of the study. This study aims to determine the factors that affect the purchasing intention of consumers who make purchases through Instagram. In this study,Basedon the literature,trust and perceived usefulness variables and social commerce const-ructvariablewerechoseninordertofindouttheireffectsonpurchaseintention of consumers. The study was conducted on purchases made by 400 women through boutique sales pages and businesses on Instag-ram.Statisticsanalysiswereexaminedwiththe23.0IBMprogram,along with reliability and validity tests which were used to analyze the data, factor analysis, and multiple regression analysis. The analysis result of the variables involved in the study has observed that trust and perceivedusefulnesshaveapositivesignificanteffectonthepurchaseintention via Instagram, whilst the social commerce construct, which isanothervariableinthestudy,hadnosignificanteffectonpurchaseintention of consumers.

Key Words: Social media, Social commerce, Instagram, Purchase intention

Giriş

Günümüzde sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, insanlarıniletişimkurma,işbirliğiyapma,yaratıcıolmavetüketimyapmabiçim-leriniköktendeğiştirmiştir.Paylaşımadayalıbirtüketimkültürünügü-düleyensosyalmedyaaraçları,eğlenceamacınındışındakullanıcılarınişletmelervemarkalarkonusundabirbirinefikirdanıştıkları,yorumvedeğerlendirmeleryapabildikleriplatformlarhalinegelmiştir.Budeği-şimkarşısındaişletmelersosyalmedyanınetkiliiletişimyönündenfay-dalanmak,mevcutvepotansiyelmüşterilerini etkilemekvepazarlamafaaliyetlerinigerçekleştirmekadınabuplatformlardavarlıkgöstermeyebaşlamıştır. Böylelikle, sosyalmedya, işletmeler için yeni bir iletişimkanalı,yenibirpazarlamakanalı,önemlibirbilgikaynağıvehattayenibir satış kanalı haline de gelmiştir (KırcovaveEnginkaya, 2015).Budurum,sosyalticaretkavramınındoğmasınadanedenolmuştur.Sosyalticaret,kavramolarakarkadaş tavsiyeleri,ürünyorumlarıveüründe-recelendirmelerini içine alsa da sosyalmedyanın gelişmesiyle birlikte

Page 4: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

360Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

tüketicilereyönelikpazarlamafaaliyetlerinivetüketicilerinaktifkatılı-mınıkapsayarakliteratürdegenişbirbiçimdeelealınmayabaşlanmıştır(StephenveToubia, 2010).Marsden (2010) sosyal ticareti, elektronikticaretvesosyalmedyanınkesişimiolarakelealmış,sosyalmedyanınelektronikticaretyoluylaparasallaştırılmasıvegelirkaynağıhalinege-tirilmesişeklindeyorumlamıştır.Elektronikticarettealıcıvesatıcıtarafarasındaetkileşimdahasınırlıikensosyalticarettebuetkileşimdahaak-tiftir.Bununlabirliktesosyalmedyaaracılığıylayapılanticaretteöneri-ler,yorumlarvepuanlamalarürünle ilgili farklıbilgilerinedinilmesinisağlamaktavealıcınınkararmekanizmasınıetkileyebilmektedir(Kırco-vaveEnginkaya,2015).

Literatürdeyenigelişenbirkavramolansosyalticaretileilgiliçe-şitliçalışmalaryapılmayabaşlanmıştır.Elektronikticaretteolduğugibisosyalticarettedetüketiciyisatınalmayasevkedennedenleraraştırmakonusuolmuş,yapılançalışmalardaelektronikticarettekullanılandeğiş-kenlerdenfaydalanılmaklabirliktesosyalticaretifarklılaştırannoktalardaelealınmıştır.Bukapsamdaçeşitlisosyalmedyamecralarıüzerindenalışverişyapantüketicilerin tecrübelerinebaşvurulmuştur.Artanpopü-laritesininyanısırayaptığıgüncellemelerveeklenenyeniözellikleriy-lebirlikteInstagramalışverişyapılansosyalmedyamecralarıarasındaönemlibiryertutmaktadır.FakatliteratürdekiçalışmalardahaçokFace-booküzerineyoğunlaşmakta,Instagramileilgiliyapılançalışmalarisesınırlısayıdakalmaktadır.Görselolarakvekullanımolaraktüketicileresağladığıkolaylıklarınyanısıraişletmehesabıaçabilmevebuhesaplarınistatistiki verilerini kolayca takip edebilmeaçısından Instagramuygu-laması, araştırmacılar için çift yönlü bir araştırma sahası durumunda-dır.BununlabirlikteStatista(2017)verilerinegöreTürkiyenüfusunun%46’sınınaktifInstagramkullanıcısıdır;dolayısıylabumecranınsosyalticaretaçısındanincelenmeyedeğerpotansiyelininolduğudüşünülmek-tedir.

BuçalışmakapsamındaInstagramuygulamasısosyalticaretaçısın-danelealınmışvebuplatformüzerindekullanıcılarınsatınalmaniye-tinietkileyenfaktörlerbelirlenmeyeçalışılmıştır.Bubağlamdayapılan

Page 5: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

361Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

literatür taramasındagüven,algılananfaydavesosyal ticaretunsurlarıdeğişkenlerininçalışmalardasıklıklakullanıldığıgörülmüşolup,yapılançalışmabudeğişkenlerüzerinekurgulanmıştır.Mevcutçalışma,sosyalmedyanınsatışkanalıolarakelealınmasını,işletmelerinvegirişimcilerinbumecralardasatışfaaliyetleriniyürütmesinisosyalticaretkapsamındaelealarakvearaştırmayıInstagramüzerindengerçekleştirerekliteratürekatkıdabulunmayıamaçlamaktadır.

Çalışmanınamacı,sosyalağlararacılığıylayapılanticarettetüketici-lerinsatınalmaniyetinietkileyenfaktörlerinbelirlenmesidir.Araştırma-nınproblemleriiseşuçerçevedeşekillenmiştir:

1. Bireysel/KurumsalInstagramhesaplarınaduyulangüvenintüke-ticilerinsatınalmaniyetiüzerindeetkisivarmıdır?

2. Bireysel/Kurumsal Instagram hesaplarından yapılan alışveriş-lerdealgılananfaydanıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeetkisivarmıdır?

3. Sosyalticaretunsurlarınıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerin-deetkisivarmıdır?

Çalışmadaönceliklesosyalticarettesatınalmayıetkileyenfaktörlerolangüvenvealgılananfaydayayerverilmesini takibensosyal ticaretunsurlarınayerverilmekte,sonrasındaaraştırmanınyöntemivebulgu-larındansözedilmektedir.Nihayetindesonuçkısmınayerverilmektedir.

Kavramsal Çerçeve

Sosyal Ticarette Satın Almayı Etkileyen Faktörler

Sosyal ticaret unsurları

Sosyalticaret,tüketicilerinçeşitlionlineplatformlardaürünlerhak-kında birbirleriyle bilgi alışverişinde bulunabilmelerini, aynı zamandabu ürünlerle ilgili görüşlerini bildirmelerini sağlayabilecek etkileşim-libir sosyalağıanlatmak içinortayaçıkmışbirkavramdır (Chenvd.,2011).Sosyal ticarette temelamaç, tüketiciler tarafındanoluşturulmuş

Page 6: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

362Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

içeriğindiğerkullanıcılarlapaylaşılmasıvebuiçeriklerinyinetüketicilertarafındandeğerlendirilmesidir.Sosyal ticaretbuyönüylekullanıcılarabilgisağlayanbirreferansnoktasıdaoluşturmaktadır(WangveZhang,2012).Diğerbirifadeylekararvermesürecindekullanıcılardiğerkatı-lımcılarınyapmışolduğubutürdeğerlendirmelereveyorumlaradadik-kat etmektedir.

BubağlamdaHajli(2012)sosyalticaretintemelindeyatanetkileşimveiletişimlebirlikteyorumlamalarvedeğerlendirmelerinsosyalticaret-tekietkilerinisistematikolarakbelirlemekvebudeğişkeniölçümlemekiçin sosyal ticaret unsurları adındabir ölçekgeliştirmiştir veölçek şubaşlıklaraltında toplanmıştır: forumve topluluklar,derecelendirmevedeğerlendirmeler, tavsiyevereferanslar.Sosyal ticaretunsurlarıdeğiş-keni literatürde tüketicilerin satın almaniyeti ile ilişkilendirilmişolup(Hajli ve Sims, 2015; Sheikh vd., 2017) bu nedenle aşağıda yer alanhipotezönerilmektedir:

H1:Sosyalticaretunsurlarınıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerin-depozitifetkisivardır.

Algılanan fayda

Araştırmanın değişkenlerinden biri olan algılanan fayda, Davis(1989)tarafındanTeknolojiKabulModelindekullanılanbirdeğişkendirveişperformansınıarttırmaderecesivebunundavranışsalniyeteetkisinianlamaküzerinekurgulanmıştır.TeknolojiKabulModelindealgılananfaydadeğişkeni,teknolojininkullanılmaderecesinietkilemesiaçısındanele alınırken, tüketici düzlemindemal ve hizmetlerin kullanılması so-nucundatüketicilerindahaverimlivedahakolayalışverişyapmalarınısağlayanbirdeğişkenolarakyenidenyorumlanmıştır(Parkvd.,2011).Bununlabirlikte,Teo(2001)tüketicilerinalışverişlerdeistediklerifayda-yıeldeetmelerininsatınalmaniyetlerineetkiettiğinisöylemiştir.

Literatürde algılanan faydanın tüketicilerin satın alma niyetiniolumlu yönde etkilediğine dair birçok çalışma bulunmaktadır (Gefenvd., 2003b;Koufaris, 2002;McCloskey, 2004;Kucukusta vd., 2015).Ayrıcasosyalticaretalanındayapılançalışmalardadaalgılananfayda-

Page 7: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

363Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

nıntüketicilerinsatınalmaniyetiniolumluyöndeetkilediğigörülmüştür(Hajli,2012;Nohvd.,2013;Biuckyvd.,2017).

Instagramuygulamasıüzerindeyapılan alışverişlerde satın almayıetkileyecekfaktörlerinbelirlenmesiadınayapılançalışmalardatüketici-lerinçoğunluklakolayalışverişyapabilmeveödemekolaylığındanötü-rübumecrayıtercihettiklerigörülmüştür(YaşaÖzeltürkayvd.,2017;Yeşildal,2017).Busonuçlar,algılananfaydadeğişkeninioluşturanifa-delerleparalellikgöstermektedir,dolayısıylasosyalticarettetüketicileriçinfaydaalgısınınönemiortayaçıkmaktadır.Bunedenleaşağıdayeralanhipotezönerilmektedir:

H2: Bireysel/Kurumsal Instagram hesaplarından yapılan alışveriş-lerdealgılananfaydanıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindepozitifetkisivardır.

Güven

İnternetortamındahizmetsunanişletmelerintüketicileriçingüvenoluşturmasıvebugüvenisürdürmesiinternetüzerindenalışverişyapıl-mayabaşlandığıdönemdenitibarenzorluveönemlibirgörevolmuştur(WangveEmurian,2005).İnternetüzerindenyapılanalışverişlerdemalvehizmetlerindeğişimiiçinyapılanticarisözleşmeninveparadeğişimi-ninsanalortamlardayapılmasıtüketicileriçinkontrolvekorunmaihti-yacıönplanaçıkarmıştır.(Hoffmanvd.,1999;GefenveStraub,2004).Budurumdaalıcıvesatıcılarınfizikselortamlardabirarayagelememe-leri,elektronikticarettegüventesisedilmesininöneminiarttırmaktadır(Leevd.,2011;MohseniveSreenivasan,2014).Sosyalticarettede,e-ti-caretteolduğugibialıcılarvesatıcılaryineinternetortamındabirarayagelmektedir.Dolayısıylasosyalağlararacılığıylayapılanbuticarettedetüketicileriçingüvensağlamakgerekmektedir.

Elektronikticarettevesosyalticarettesatınalmadavranışınınaçık-lanmasıadınayapılanaraştırmalardagüvendeğişkeniçokkezkullanıl-mıştır.Buçalışmalarınçoğundaelektronikgüveninsatınalmaniyetineveyatekrarlanansatınalmaisteğineönemlietkisiolduğugörülmüştür.(Shin,2010;Hajli,2015;Hsuvd.,2017).Bununlabirlikteyapılanaraş-

Page 8: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

364Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

tırmalar sonucunda, Instagramuygulaması aracılığıylagerçekleştirilensosyalticarettedegüvendeğişkenininsatınalmaniyetiüzerindepozitifetkisiolduğubulunmuştur(Kusumah,2015;Prasertsithvd.,2015;Chevd.,2017).Tüketicilerin internetortamındakisatıcılara/işletmeleregü-veniarttıkçasatınalmaniyetlerinindeolumluyöndeetkilendiğigörül-müştür.Bunedenleaşağıdayeralanhipotezönerilmektedir:

H3: Bireysel/Kurumsal Instagramhesaplarınaduyulangüvenin tü-keticilerinsatınalmaniyetiüzerindepozitifetkisivardır.

Satın almaniyeti

Güven

Algılananfayda

Sosyalticaret

unsurları

Şekil 1. VarsayılanAraştırmaModeli

Yöntem

Örneklem ve prosedür

Araştırmadaveritoplamayöntemiolarakanketyöntemitercihedil-miştir.Araştırmanınevrenini,Türkiye’deInstagramüzerindenenazbirkerealışverişyapmışolankadın tüketicileroluşturmaktadır.Kadın tü-keticilerinseçilmenedeni,literatürdealışverişalışkanlıklarınıncinsiyetüzerindeki farklılıklarının görülmesi amacıyla yapılan çalışmalardanelde edilen sonuçlara göre, kadınların erkeklere nazaran alışverişlerdedahaetkinvepaylaşımcıolduğu,sosyalmedyakullanımındadahaak-tifolduğuveaynızamandaalışverişeyönelikgeneltutumlarınındaer-keklerdendahafarklıveolumluolmasıdır(Demirayak,2015;Girişken,

Page 9: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

365Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

2015; “Kadınlar ve erkekler sosyal medyada ne kadar farklı davranı-yor?”,2015).Ayrıcasosyalticaretalanındayapılmışçalışmalarda(Wal-lsbeckveJohansson,2014;Prasertsithvd.,2015;Hajlivd.,2017;Ye-şildal,2017)alışverişyapankadıntüketicilerinsayısınınerkekleregöredahafazlaolduğugörülmüşvekadınlarınsosyalticaretekatılımlarınındaha fazla olduğu tespit edilmiştir. Örneklem seçiminde, kartopu ör-neklemeyönteminebaşvurulmuşveörneklembuaraştırmakapsamındaulaşılankatılımcılardanoluşmuştur.Araştırmadakullanılananketformu,GoogleFormsaracılığıylaonlineolarakhazırlanmışveinternetüzerin-den uygulanmıştır. Katılımcılardan çalışmanın anketini sosyal medyahesapları (Facebook,Twitter, Instagram)üzerindenpaylaşmaları isten-miş;böyleliklekartopuetkisiyaratılarakvesosyalmedyanınpaylaşımgücükullanılarakkatılımcılaraulaşılmıştır.Anketçalışması01.04.2018-01.05.2018tarihleriarasındagerçekleştirilmişolup,toplamda400katı-lımcıyaulaşılmıştır.

Araştırmada kullanılan ölçekler ve anketin hazırlanması

Araştırma kapsamında sosyal ticaret unsurları, algılanan fayda vegüvenbağımsızdeğişkenleriilesatınalmaniyetibağımlıdeğişkenikul-lanılmıştır.Hazırlanananketformuikibölümdenoluşmaktadır.İlkbö-lümde araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleriyle ilgili ifadelerbulunmaktadır.Bu ifadeler5’liLikertölçeğikullanılarakkatılımcılarayöneltilmişolup,seçenekler“KesinlikleKatılmıyorum”ve“KesinlikleKatılıyorum” aralığında hazırlanarak cevaplayanların katılım derece-lerine göre kendilerine uygun olan seçeneği işaretlemeleri istenmiştir.Bubölümdeyeralanifadeler,HajliveSims(2015)’in4maddeliksos-yal ticaret unsurları ölçeği,Gefenvd.(2003a)’ninhazırlamışolduğu6maddelik algılanan fayda ölçeği,Gefenvd.(2003a)veHajlivd.(2017)tarafındankullanılmışolan4maddelikgüven ölçeğiveGefenveStraub(2004)veLuvd.(2016)tarafındankullanılan3maddeliksatın alma ni-yeti ölçeğindenoluşmaktadır.

İkincibölümdeisekatılımcılarındemografiközelliklerinibelirleme-yeyöneliksorularhazırlanmışvebunlaraekolarakkatılımcılarınsosyal

Page 10: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

366Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

medya kullanım sıklıkları ile birlikte Instagram’dan yapmış olduklarıalışverişlerinmiktarı,sıklığıvehangiürünkategorilerinitercihettikleri-neyöneliksorularayerverilmiştir.

Bulgular

Frekans Analizi

Katılımcılarındemografikbilgilerifrekansanalizisonucueldeedil-mişveikifarklıtablodasunulmuştur.İlktablodakatılımcılarınyaş,mes-lek,gelir,eğitimdurumuvemedenidurumgibidemografiktanımlayıcıbilgileribulunmaktaolup;ikincitablodaisegünlükInstagramkullanımsüresi,Instagramüzerindenürünsatınalmasıklığıvesatınalınanürünkategorilerigibikatılımcılarınuygulamayıkullanımlarıvesatınalımla-rınailişkinsıklıkverileriyeralmaktadır.

Tablo 1. KatılımcılarınDemografikBilgilerininYüzdeDağılımları

Demografik değişken Yüzde değerleri

Medenidurum Bekâr:%68,8,Evli:%31,2

Yaş 18-24yaş:%55,3,25-34yaş:%32,3,35-49yaş:%11,6,50-64yaş:%0,8

MeslekÖğrenci:%48,5, Memur:%7,0, Akademisyen: %3,3, Özel SektörÇalışanı:%13,8, Serbest Meslek:%3,5, İşçi:%3,3, Ev Hanımı: %10,5,Emekli:%0,3,Çalışmıyor:%7,5,Diğer:%2,3

Eğitimdurumu İlköğretim:%2,2,Lise:%14,2,ÖnLisans:%13,Lisans:%59,8,Lisansüstü-Doktora: %10,8

AylıkHanehalkıGeliri

0-1500TL:%4,7, 1500-3000TL:%23,3, 3001-4500TL:%22,7, 4501-6000TL:%19,5, 6001-7500TL:%11,3, 7501-9000TL:%6,7, 9001-10000TL:%10,10000TLvefazlası:%1,7

Frekansanalizi sonuçlarınagöre18-24yaşaralığı (%55,3)ve25-34 yaş aralığı (%32,3) katılımcıların yoğunlukta olduğu görülmüştür.Bukatılımcıların%68,8’ibekârken%31,2’sievlidir.Eğitimdüzeyinde%59,8ilelisansderecesiçoğunluktayeralırken,meslekgrubuolarakda%48,5 ile öğrenciler çoğunluğu oluşturmaktadır.Aylık hane halkıgelirininde1500-4500TLaralığındayoğunlaştığıgörülmüştür.

Page 11: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

367Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

Tablo 2. KatılımcılarınUygulamaKullanımı,AlışverişSıklığıve ÜrünTercihleriniGösterenFrekansveYüzdeDağılımları

Katılımcıların Uygulama Kul-lanımı, Alışveriş Sıklığı ve Ürün Tercihlerini

Yüzde

Katılımcıların Instagram üzerin-denalışverişyapmasıklığı

Haftada bir defa: %1,7, Haftada birden fazla: %0,8, Ayda birdefa:%17,3,Yıldabirkaçdefa:%51,7,Yıldabirdefa:%28,5

Katılımcıların Instagram üzerin-denyaptıklarıalışverişsayısı

1defa:%26,5,2-3defa:%31,5,4-5defa:%22,8,5defavedahafazlası:%14,5,Diğer:%4,7

Katılımcıların Instagram’ da ge-çirdiklerigünlüksüre

1 saatten az:%10,5, 1-2 saat arası:%30,5, 2-3 saat ara-sı:%22,3, 3-4 saat arası:%17, 4-5 saat arası:%16,5, 5-6saatarası:%2,Dahafazla:%1,3

Instagramüzerinden en çok satınalınanürünkategorileri*

Kıyafet:%66, Ayakkabı&çanta:%30,5, Takı&aksesu-ar:%31, Mutfak eşyası:%9,5, Kozmetik:%11, El emeğiürünler:%10

Güvenilirlik Analizi ve Faktör Analizi

Çalışmada kullanılan ölçeklerin güvenilirlik analizi, Cronbach’sAlpha(α)değerihesaplanarakyapılmıştır.Dörtmaddedenoluşansos-yalticaretunsurlarıölçeğiningüvenilirlikkatsayısı(α)0.60,altımad-dedenoluşanalgılananfaydaölçeğiningüvenilirlikkatsayısı(α)0.89,dörtmaddedenoluşangüvenölçeğiningüvenilirlikkatsayısı(α)0.82,üçmaddedenoluşansatınalmaniyetiölçeğiningüvenilirlikkatsayısı (α)0.86olarakbulunmuştur.

Çalışmada yer alan ölçeklerin yapısal geçerliliklerini test etmekamacıylatemelbileşenleranalizive“varimaks”eksendöndürmesitek-niğikullanılarakKeşfediciFaktörAnaliziuygulanmıştır.KeşfediciFak-törAnalizisonucunda,Kaiser-Meyer-Olkin(KMO)örneklemyeterlilikdeğerlerinin sırasıyla 0.681, 0.782, 0.889, 0.727 olduğu ve örneklembüyüklüklerininfaktöranaliziiçinyeterliolduğugörülmüştür.Bununla

* Katılımcılar birden fazla seçenek işaretleyebildiklerinden dolayı frekansların toplamı %100’ü vermemektedir. Her hücrede yazan sayı ilgili frekansın toplam katılımcı içeri-sindeki yüzdesini belirtmektedir.

Page 12: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

368Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

birlikte,Bartlettküreselliktestlerininanlamlıolması-ölçekleriçinsıray-la- [x2(6)=160.885,p<0.001],[x2 (15)=1283.915,p<0.001],[x2 (6)=587.149,p<0.001], [x2(3)=586.164,p<0.001]maddelerarasındakikorelasyonilişkilerininfaktöranalizineuygunolduğunugöstermektedir.YapılanKeşfediciFaktörAnalizisonucundaeldeedilenfaktöryüklerivefaktörlerintoplamvaryansıaçıklamayüzdeleriTablo3.’teyeralmakta-dır.Butabloyagöreölçekmaddelerininfaktöryüklerinin0.6’nınüze-rindeolduğugörülmektedir.Busonuçlarçalışmadakullanılanölçekleri-ninyapıgeçerliliklerininolduğunugöstermektedir.

Tablo 3. ÇalışmadaKullanılanÖlçeklerinKFASonuçları

Ölçek Faktör yükü

Ölçek Faktör yükü

Ölçek Faktör yükü

Ölçek Faktör yükü

Stu3Stu2Stu1Stu4

0,7260,7200,6600,601

Af5Af3Af2Af6Af4Af1

0,8770,8580,8180,7770,7610,746

Gvn3Gvn2Gvn4Gvn1

0,8400,8100,8060,796

San2San1San3

0,9090,8910,865

Toplam açıklananvaryans yüzdesi%

46,089 65,199 66,127 78,922

Korelasyon Analizi ve Çoklu Regresyon Analizi

Çalışmadabağımlıvebağımsızdeğişkenlerarasındakineden-sonuçilişkisininölçülmesiamacıylaregresyonanalizikullanılmıştır.AraştırmakapsamındaçokluregresyonanalizitürlerindenStepwise (Aşamalı) reg-resyonanaliziseçilmiştir.Buregresyonyöntemindeistatistikprogramıönceliklebağımlıdeğişkeneenbüyüketkiyisağlayandeğişkeniseçerekregresyondenklemioluşturmaktavesonrasındaetkibüyüklüklerinegörediğerdeğişkenlerianalizealarakuygunolanmodellemeyisunmaktadır.Buregresyontürüseçimiileyordayıcılarınprogramtarafındanbelirlen-mesiamaçlanmıştır.Bumodellemeyegöre,yapılananalizinsonuçlarıiseaşağıdakigibidir:

Page 13: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

369Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

Tablo 4. DeğişkenlereAitOrtalama,StandartSapmave KorelasyonKatsayıları(N=400)

Ort. S.S 1 2 3 4

Sosyal Ticaret Unsurları 3,92 0,58 -

AlgılananFayda 3,50 0,77 ,403** -

Güven 3,06 0,75 ,155** ,589** -

SatınAlmaNiyeti 3,39 0,93 ,293** ,656** ,576** -

*p<.05,**p<.01

Tablo4’tegörüldüğüüzere,değişkenlerarasındakiilişkilerp<0,01düzeyindeanlamlıçıkmıştır.Değişkenlerarasındakikorelasyondeğer-leri0,8’denküçükçıktığındandolayıbudeğişkenlerinbirbirleriyleara-larındailişkiolmadığınısöylemekmümkündür(Çoklukvd.,2016:52).ÇokluregresyonanalizisonuçlarıiseTablo5’tegösterilmiştir:

Tablo 5. RegresyonAnaliziSonuçları(N=400)

AdımlarRegresyon Katsayıları

Model İstatistikleriB S.H. β

1inci AdımBsızD: AlgılananFaydaBlıD: SatınAlmaNiyeti

,791 ,046 ,656**

R2= 0,43Düz.R2 = 0,42F(1/389)=301,165p < 0.01

2nci AdımBsızD1: AlgılananFayda

,585 ,054 ,485** R2 = 0,48Düz.R2 = 0,48F(2/397)=301,165p < 0.01BsızD2:Güven

BlıD: SatınAlmaNiyeti ,362 ,055 ,291**

Not:BsızD:BağımsızDeğişkenBlıD:BağımlıDeğişken

*p<.05,**p<.01

Page 14: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

370Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

Regresyon analizi sonuçları; birinci adımda algılanan faydanınsatın alma niyeti üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı etkisinin (β=0.65, p<.01)olduğunu,ikinciadımdaalgılananfaydanınvegüveninbirliktesatınalmaniyetineetkilerinebakıldığında;algılananfaydanınvegüve-nin satınalmaniyetiüzerindepozitifyönlüanlamlıetkisinin (β=0.48, p<.01),(β=0.29,p<.01)olduğunugöstermektedir.Ancakçalışmanınbirdiğerdeğişkeniolansosyalticaretunsurlarının(β=0.06,p>.05)satınalma niyeti üzerinde etkisi olmadığı bulunmuştur. Başka bir ifadeyle,sosyalticaretunsurlarıdeğişkenimodeleeklendiğindemodelistatistik-selolarakanlamlıolmamaktadır.Dolayısıyla,aşamalıregresyonanalizisonucundabudeğişkendenklemdençıkarılmıştır.Eldeedilensonuçlarışığındaregresyondenklemiaşağıdakigibioluşmuştur:

Y=0,227+0,585x1+0,362x2, x1:AlgılananFaydax2:Güven

Sonuç ve Öneriler

Sosyal medya platformları kullanıcıların birbirleriyle iletişim ku-rabildiği,karşılıklıfikiralışverişindebulunabildikleri,fotoğraf,müzik,yazı gibi iletileri paylaşabildikleri internet sitelerini ve uygulamalarıkapsamaktadır. Sosyal medyanın gelişmesi ve kullanım yaygınlığınınartmasıyla birlikte işletmeler için tüketicilerle iletişim kurabilecekleripazarlama faaliyetleriniyürütebilecekleriyenibiralanoluşmuştur.Buamaçla işletmeler tüketicilerledahaaktif iletişimkurabilmekte,pazar-lama iletişimi faaliyetlerini yürütebilmekte ve sonucunda tüketicilerinişletmelerlevemarkalarlaolanbağınıgüçlendirmektedir.Sosyalmedyaaynızamandaişletmelervegirişimcileriçinyenibirsatışkanalıgörevinideüstlenmeyebaşlamıştır.Sosyalmedyasitelerininyeniarayüzlerge-liştirerekbudurumakatkısağlamalarıdasatışfaaliyetlerininbualanlarakaydırılmasınayardımcıolmaktadır.BusosyalmedyasiteleriiçerisindeiseInstagramkullanıcısayısıvepopülerliğigündengüneartanbiruy-gulamaolmuştur.Kullanıcılarınınarkadaşçevreleriylefotoğrafpaylaş-masınısağlamakamacıylakurulanInstagram,zamanlaişletmeleriçindeönemlibirdijitalmecrahalinegelmiştir.Görselliğinönplandaolduğubusosyalmedyaplatformu,işletmelerinürünlerinisergileyebildiklerive

Page 15: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

371Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

ürünlerleilgilikullanıcıyorumlarınıhızlıcaalabildiklerivekullanıcılarıalışverişeyönlendirebildikleribiraraçkonumundadır.Yapılanbuçalış-mailemeydanagelendönüşümneticesinde,tüketicilerinbuplatformukullanarakyaptıklarıalışverişlerdesatınalmaniyetinietkileyenfaktör-lerinbelirlenmesiamaçlanmıştır.

Dahaönceyapılançalışmalarincelenerektüketicilerinsosyalmed-yaaracılığıylagerçekleştirdiklerialışverişlerdesatınalmaniyetineetkieden faktörler saptanmıştır. Bu faktörlerden çalışmalara sıklıkla konuolansosyalticaretunsurları,algılananfaydavegüvendeğişkenleriça-lışmanınbağımsızdeğişkenleri olarakbelirlenmiştir.Budeğişkenlerinbağımlıdeğişkenolansatınalmaniyetineetkisininölçülmesiiçinreg-resyonanalizikullanılmıştır.Buamaçlayapılanregresyonanalizisonu-cundaalgılananfaydavegüvendeğişkenlerinintüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeetkisiolduğugörülürken,sosyalticaretunsurlarıdeğiş-kenintüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeetkisiolmadığıgörülmüşve modelden çıkarılmıştır.Algılanan fayda değişkenin beta katsayısı,güvendeğişkeninegöredahayüksekçıkmıştır.Budurumdaisealgıla-nanfaydanıntüketicilerinsatınalmaniyetinigüvenfaktörünegöredahafazlaetkilediğinisöylemekmümkündür.Analizsonuçlarınagörearaş-tırmanın hipotezlerindenH1 hipotezi reddedilmişH2 ve H3 hipotezleri kabuledilmiştir.

Bu sonuçlar sosyal ticarette faydaalgısınınöneminevurguyapar-ken,güvenunsurunundaihmaledilmemesigerektiğinigöstermektedir.Kendiniçokhızlıbirşekildeyenileyebilensanalortamlardatüketicilerineldeettiğifaydayımaksimizeedebilecekgüncellemelerinyapılması,bu-nunlabirliktealışverişyaparkenkendilerinigüvendehissedebileceklerifarklı stratejilerin geliştirilmesi önem taşımaktadır.Ayrıca, tüketicileriçinfaydaalgısının,güvenfaktöründenönemliolmasınınartanşehirleş-mevehızlagelişenteknolojiyleyakındanilgiliolduğudüşünülmektedir.Teknolojiilebirliktehayatınheralanındahızönemkazandığıgibi,bu-nunlabirlikte tüketiciler içinsunulanseçeneklerdebirhayliartmıştır.Budurumtüketicileriçinenazçabavemaliyetileendoğruürüneula-şabilmegereğiniveisteğinidoğurmuştur.Diğeryandançalışmayılite-

Page 16: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

372Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

ratürdefarklıkılansosyalticaretunsurlarıdeğişkeninintüketicileriçinsatınalmaniyetinietkilememesiçalışmaiçindikkatçekicibirsonuçtur.Sosyalticaretunsurlarıdeğişkeninintemeliforumvetopluluklar,dere-celendirmevedeğerlendirmeler,tavsiyevereferanslargibitüketicilerinbirbirleriyleetkileşimegeçtiklerikaynaklaradayanmaktadır.Bukaynak-ların tüketicilerin satın alma kararı konusunda referans noktası olarakkullanıldıklarıliteratürdesıklıklayeralmaktadır.Fakatkatılımcılarınbuetkileşimidikkatealmamaları,Instagram’danalışverişyapantüketicileriiçinfarklıreferansnoktalarınınolabileceğinigöstermektedir.Dolayısıy-lasonrakiyapılacakçalışmalardatüketicilerinhangikaynaklarıdayanakolarakaldıklarıvebunlarıntercihedilensosyalmedyamecrasınagörefarklılıkgösteripgöstermediğiaraştırmakonusuolabilecektir.

Buçalışmakısıtlıbirörneklemdeneldeedilenverilerlegerçekleşti-rilmiştir.AraştırmanınsonucubüyükkitleleriçingenellemekmümkünolmasadaInstagramüzerindenyapılanalışverişlerdesatınalmaniyetinietkileyen faktörler hakkındafikir yürütülmesini sağlamıştır.Gelecekteyapılacak çalışmalarda eklenebilecek farklı değişkenler elde edileceksonucudeğiştirecekmodelingeliştirilmesineyardımcıolacaktır.Bude-ğişkenlergerekliteratürdekullanılandiğerdeğişkenlerdenseçilebileceğigibi,nitelçalışmalardaneldeedilebileceksonuçlaragöreuygunölçeklervasıtasıyladamodeleeklenebilecektir.Çalışmatüketicilerinkararvermeaşamalarıiçinayrıayrıtasarlanabileceğigibi,satışsonrasıtatminvesa-dakatoluşumuaçısındandaelealınabilirvebunabağlıolaraktüketicinintekrarsatınalmaniyetiüzerindedearaştırmalaryapılabilir.

Page 17: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

373Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

Kaynakça

Biucky,SabaTorki,NedaAbdolvand,veSaeedehRajaeeHarandi(2017),“TheEffectsofPerceivedRiskonSocialCommerceAdoptionBa-sedonTheTamModel”,International Journal of Electronic Com-merce Studies, 8(2),173-196.

Che,JasmineW.S.,ChristyM.K.Cheung,veDimpleR.Thadani(2017),“Consumer Purchase Decision in Instagram Stores:The Role ofConsumer Trust. International Conference on System Sciences (s.24-33)”,Hawaii:Proceedingsofthe50thHawaiiInternationalConferenceonSystemSciences.

Chen,Jianqing ,HongXu,veAndrewB.Whinston(2011),“Modera-tedOnlineCommunitiesandQualityofUser-GeneratedContent”,Journal of Management Information Systems, 28(2),237-268.

Çokluk,Ömay,GüçlüŞekercioğlu,veŞenerBüyüköztürk(2016),Sos-yal Bilimler için Çok Değişkenli İstatisik SPSS ve LISREL Uygula-maları, Ankara:PegemAkademiYayınları.

Davis,FredD.(1989),“PerceivedUsefulness,PerceivedEaseofUse,andUserAcceptenceofInformationTechnology”,MIS Quarterly, 13(3),319-340.

Demirayak, İsmail E. (2015), “Araştırma: Instagram’da Türk Kadın-larının Alışveriş Alışkanlıkları”, http://sosyalmedyakulubu.com.tr/sosyalmedya/sosyalmedya-instagram/arastirma-instagram-da-turk-kadinlarinin-alisveris-aliskanliklari,(Erişim:05.06.2018).

Gefen,David, veDetmarW. Straub (2004), “Consumer trust inB2Ce-Commerceandtheimportanceofsocialpresence:experimentsine-Productsande-Services.”Omega,32(2004),407-424.

Gefen,David,ElenaKarahanna,veDetmarW.Straub(2003a),“TrustandTAMinOlineShopping:AnIntagratedModel”,MIS Quarter-ly, 27(1),51-90.

Gefen,David,ElenaKarahanna,veDetmarW.Straub(2003b),“Inex-perience andExperienceWithOnline Stores:The Importance of

Page 18: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

374Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

TAM and Trust”, IEEE Transactions on Engineering Manage-ment, 50(3),307-321.

Girişken,Yener(2015),“KadınveErkeklerinAlışverişDeneyimiSıra-sındakiTutumveDavranışlarınaİlişkinKeşfediciBirAraştırma”,İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(53),123-136.

Hajli,Mahmood(2012),“SocialCommerceAdoptionModel”,UK Aca-demy for Information Systems Conference, 16.

Hajli,Nick(2015),“Socialcommerceconstructsandconsumer’sinten-tion tobuy”, International Journal of Information Management, 35(2015),183-191.

Hajli,Nick,veJulianSims(2015),“Socialcommerce:Thetransferofpowerfromsellerstobuyers”,Technological Forecasting & Social Change, 94(2015),350-358.

Hajli, Nick, YichuanWang, Mina Tajvidi, ve M. Sam Hajli (2017),“People,Technologies,andOrganizationsInteractions inaSoci-alCommerceEra”,IEEE Transactions On Engineering Manage-ment, 64(4),594-604.

Hoffman,DonnaL.,ThomasP.Novak,veMarcosPeralta(1999),“Bu-ilding Consumer Trust Online”, Communications of the ACM, 42(4),80-85.

Hsu , Chia-Lin, Mu-Chen Chen, Kazuo Kikuchi, ve Ippei Machida.(2017),“Elucidatingthedeterminantsofpurchaseintentiontowardsocialshoppingsites:AcomparativestudyofTaiwanandJapan”,Telematics and Informatics, 34(2017),326-338.

“Kadınlar ve erkekler sosyal medyada ne kadar farklı davranı-yor?”, 21.04.2015, http://t24.com.tr/haber/kadinlar-ve-erkek-ler-sosyal-medyada-ne-kadar-farkli-davraniyor,294222, (Eri-şim:05.06.2018).

Kırcova,İbrahim,veEbruEnginkaya(2015),Sosyal Medya Pazarlama, İstanbul:BetaBasım.

Page 19: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

375Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

Koufaris,Marios(2002),“ApplyingtheTechnologyAcceptanceModelandFlowTheorytoOnlineConsumerBehavior”,Information Sys-tem Research, 13(2),205-223.

Kucukusta,Deniz,RobLaw,AliaBesbes,vePatrickLegohérel(2015),“Re-examiningperceivedusefulnessandeaseofuseinonlineboo-king:ThecaseofHongKongonlineusers”,International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27(2),185-198.

Kusumah,Ryan (2015), “AnalyzeThe Effect ofTrust, Price,QualityandPerceivedRiskTowardConsumerPurhaseBehaviorinOnli-neShopsInstagram”,Jurnal Berkala Ilmiah Efisiensi, 15(5),355-366.

Lee,ChaiHar,UchennaCyrilEze,veNelsonOlyNdubisi(2011),“Anal-yzingkeydeterminantsofonlinerepurchaseintentions”,Asia Pa-cific Journal of Marketing and Logistics, 23(2),200-221.

Lu,Baozhou,WeiguoFan,veMiZhou(2016),“Socialpresence,trust,andsocialcommercepurchaseintention:Anempiricalresearch”,Computers in Human Behavior,56(2016):225-237.

Marsden,Paul(2010),Social Commece: Monetizing Social Media,Lon-don:SyzygyGroup.

McCloskey,Donna (2004), “EvaluatingElectronicCommerceAccep-tancewiththeTechnologyAcceptanceModel”,Journal of Com-puter Information Systems, 44(2),49-57.

Mohseni, Shahriar, ve Jayashree Sreenivasan (2014), “The impact ofuser characteristics in online purchase intention in tourism in-dustry”,Reef Resources Assessment and Management Technical Paper, 40(1),399-404.

Noh,Mijin,KyungtagLee,SanghyunKim,veGaryGarrison (2013),“EffectsofCollectivismonActualS-commerceUseandTheMo-derating Effect of Price Consciousness”, Journal of Electronic Commerce Research, 14(3),244-260.

Page 20: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

376Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

Park,Joohyung,WhitneySnell,SejinHa,veTe-LinChung(2011),“Con-sumers’Post-adoptionofM-services:InterestinFutureM-servicesBasedonConsumerEvaluationsofCurrentM-services”,Journal of Electronic Commerce Research, 12(3),165-175.

Prasertsith,Krisawan,PenjiraKanthawongs,vePenjureeKanthawongs(2015),“TheFactorsAffectingPurchaseIntentionofFashionAc-cessoriesThroughInstagram”,Conference: The 9th International Multi-Conference on Society, Cybernetics and Informatics, Orlan-do:IMSCI.

Sheikh,Zaryab,TahirIslam,ShafaqRana,ZahidHameed,veUsmanSa-eed(2017),“AcceptanceofsocialcommerceframeworkinSaudiArabia”,Telematics and Informatics, 34(8),1693-1708.

Shin,Dong-Hee (2010), “The effects of trust, security andprivacy insocial networking: A security-based approach to understand the patternofadoption”,Interacting with Computers, 22, 428-438.

Statista. (2017), “Penetration of leading social networks in Turkey as of 3rd and 4th quarter 2017, by platform”, https://www.statista.com/statistics/284503/turkey-social-network-penetration/, (Eri-şim:16.05.2018).

Stephen,AndrewT.,veOlivierToubia(2010),“DerivingValuefromSo-cialCommerceNetworks”,Journal of Marketing Research,215-228.

Teo,ThompsonS.H. (2001), “Demographic andMotivationVariablesAssociated with Internet Usage Activities”, Internet Research: Electronic Networking Applications and Policy, 11(2),125-137.

Wallsbeck,FridaEklöf,veUlrikaJohansson (2014),“Instagram mar-keting: when brands want to reach generation Y with their com-munication”, Unpublishedmaster’s thesis,Halmstad:HalmstadUniversity.

Wang,Chingning,vePingZhang(2012),“TheEvolutionofSocialCom-merce:ThePeople,Management,Technology,andInformationDi-

Page 21: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378

377Melike PINAR | Kadri Gökhan YILMAZ | Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ

mensions”,Communications of the Association for Information Systems, 31,105-127.

Wang,YeDiana,veHenryH.Emurian(2005),“Anoverviewofonlinetrust:Concepts,elements,andimplications”,Computers in Human Behavior, 21(2005),105-125.

YaşaÖzeltürkay,Eda,SezenBozyiğit,veMuratGülmez(2017),“Ins-tagram’danAlışverişYapanTüketicilerinSatınAlmaDavranışla-rı: Keşifsel Bir Çalışma”,Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(48),175-198.

Yeşildal,Gizem(2017),“Hazır Giyim Ürünlerinin Sosyal Medya Üze-rinden Satın Alınmasında Tüketici Algısının Rolü (Instagram Ör-neği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbulGelişimÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü

Page 22: Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

378Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen

Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma

EKLER

İfadeler Kaynaklar

Sosyal Ticaret Unsurları1. Instagram’daalışverişyapmadanönceforumvetopluluklarda-

kiarkadaşlarımdanönerisunmalarınıisterim.2. Satın almayadeğerolduğunudüşündüğümbirürünü Instag-

ram’daarkadaşlarımatavsiyeetmekisterim.3. Alışveriş deneyimimi forum ve topluluklar aracılığıyla veya

derecelendirmevedeğerlendirmeyaparakarkadaşlarımlapay-laşmakisterim.

4. Birürünsatınalırkeninternettesunulanönerilerdenfaydalan-mak isterim.

(HajliveSims,2015)

Algılanan Fayda1. Instagram,ürünaramakvesatınalmakiçinfaydalıbirsosyal

medyamecrasıdır.2. Instagram’danalışverişyapmak;ürünaramavesatınalmaper-

formansımıarttırır.(Alışverişiçinharcadığınızparayı,çabayıvegeçirdiğinizvaktietkinkullanabilmeniz.)

3. Instagram’danalışverişyapmakürünaramamıvesatınalmamıhızlandırır.

4. Instagram’danalışverişyapmakmalveyahizmetsatınalırkendahaetkiliveverimlikararlarvermemisağlar.

5. Instagram’danalışverişyapmakürünaramamıvesatınalma-mıkolaylaştırır.

6. Instagram’danalışverişyapmak,dahaazemekharcayarakürünaramamıvesatınalmamısağlar.

(Gefenvd.,2003a)

Güven 1. Instagram’danalışverişyaptığımhesaplarve/veya işletmeler

tarafındanverilentaahhütleringüvenilirolduğunudüşünüyo-rum.

2. Instagram’danalışverişyaptığımhesaplarınve/veyaişletmele-rinverdiğibilgilerindürüstlüğündenşüphemyoktur.

3. Instagram’danyaptığımalışverişlerdenedindiğimdeneyimler-le,busosyalmedyamecrasınındürüstolduğunudüşünüyorum.

4. Instagram’dan yaptığım alışverişlerden edindiğim deneyim-lerlebusosyalmedyamecrasınınkullanıcılarınıönemsediğinidüşünüyorum.

(Gefenvd., 2003a; Hajli vd., 2017)

Satın Alma Niyeti1. Instagram’danürünsatınalmaihtimalimyüksektir.2. GelecekteInstagram’danbirürünalmayıdüşünüyorum.3. ŞuandaInstagram’danbirürünsatınalmaniyetindeyim.

(GefenveStraub, 2004;Luvd.,2016)