Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåì:Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåì:

Äàðõàí-Óóë àéìàã Äàðõàí-Óóë àéìàã 2008.02.21 2008.02.21

Ò¿ëõ¿¿ð àñóóäëóóäÒ¿ëõ¿¿ð àñóóäëóóä

ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëüä ºä㺺 õýðýãëýãäýæ áóé ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëüä ºä㺺 õýðýãëýãäýæ áóé ýíýõ¿¿ ñèñòåì íü ñºðºã ¿ð äàãàâàð èõòýé ìóó ñèñòåì ýíýõ¿¿ ñèñòåì íü ñºðºã ¿ð äàãàâàð èõòýé ìóó ñèñòåì ¿¿?¿¿?

Ýñâýë áèä ýíýõ¿¿ ñèñòåìèéã áóðóó õýðýãëýýä Ýñâýë áèä ýíýõ¿¿ ñèñòåìèéã áóðóó õýðýãëýýä áàéíà óó?áàéíà óó?

Äýëõèéí ÿìàð óëñóóä ýíýõ¿¿ ñèñòåìèéã õýðýãëýýä Äýëõèéí ÿìàð óëñóóä ýíýõ¿¿ ñèñòåìèéã õýðýãëýýä áàéíà âý?áàéíà âý?

Îëîíõè Îëîíõè äèéëýíõèéíäèéëýíõèéí

ñèñòåìñèñòåì

1 ìàíäàòòàé

Àëüòåðíàòèâ ñàíàëûí 2 øàòòàéÒîìñãîñîí

Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû õóâèëáàðóóäõóâèëáàðóóä

1. First past the post 1. First past the post áóþó 1 ìàíäàòòàé áóþó 1 ìàíäàòòàé õàðüöàíãóé îëîíõèéí õóâèëáàð. Ýíý íü õàðüöàíãóé îëîíõèéí õóâèëáàð. Ýíý íü îäîîãèéí ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéí òîãòîëöîî îäîîãèéí ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéí òîãòîëöîî

Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû õóâèëáàðóóäõóâèëáàðóóä

2. Block voting 2. Block voting áóþó òîìñãîñîí òîéðãèéí áóþó òîìñãîñîí òîéðãèéí òîãòîëöîî. Èéì òîãòîëöîîã 1992 îíû ÓÈÕ-ûí òîãòîëöîî. Èéì òîãòîëöîîã 1992 îíû ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëüä õýðýãëýæ áàéñàí áºãººä íýã ñîíãóóëüä õýðýãëýæ áàéñàí áºãººä íýã òîéðîã äýýð õýä õýäýí ìàíäàò áàéäàã. òîéðîã äýýð õýä õýäýí ìàíäàò áàéäàã.

Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû õóâèëáàðóóäõóâèëáàðóóä

3. Alternative voting 3. Alternative voting áóþó àëüòåðíàòèâ ñàíàëûí òîãòîëöîî. áóþó àëüòåðíàòèâ ñàíàëûí òîãòîëöîî. Ýíý òîãòîëöîîíä íýã òîéðîã íýã ìàíäàòûí çàð÷èì Ýíý òîãòîëöîîíä íýã òîéðîã íýã ìàíäàòûí çàð÷èì ¿éë÷èëäýã. Ñîíãîã÷ õî¸ð ñàíàë ºãºõ ýðõòýé áàéäàã ¿éë÷èëäýã. Ñîíãîã÷ õî¸ð ñàíàë ºãºõ ýðõòýé áàéäàã áºãººä ò¿¿íèé ýõíèé ñàíàë íü õàìãèéí èõ áóþó ò¿ð¿¿íä áºãººä ò¿¿íèé ýõíèé ñàíàë íü õàìãèéí èõ áóþó ò¿ð¿¿íä äýìæèæ áóé íýð äýâøèã÷èä ºãºõ ñàíàë õàðèí õî¸ð äàõü äýìæèæ áóé íýð äýâøèã÷èä ºãºõ ñàíàë õàðèí õî¸ð äàõü íü ñîíãîã÷èéí óäààõ ýýëæèíä äýìæèõ íýð äýâøèã÷èä ºãºõ íü ñîíãîã÷èéí óäààõ ýýëæèíä äýìæèõ íýð äýâøèã÷èä ºãºõ ñàíàë áîëäîã. Íýð äýâøèã÷ 50%+1 ñàíàë àâ÷ áàéæ ñàíàë áîëäîã. Íýð äýâøèã÷ 50%+1 ñàíàë àâ÷ áàéæ ÿëñàíä òîîöíî. Ñàíàëûã òîîëîõîäîî ýõíèé ñàíàëûí ä¿í 50%ÿëñàíä òîîöíî. Ñàíàëûã òîîëîõîäîî ýõíèé ñàíàëûí ä¿í 50%+1-ä õ¿ð÷ áàéâàë øóóä ÿëàõ áºãººä õ¿ðýõã¿é áîë õî¸ð +1-ä õ¿ð÷ áàéâàë øóóä ÿëàõ áºãººä õ¿ðýõã¿é áîë õî¸ð äàõü ñàíàëûí òîîã õî¸ð ñàíàëûí òîîã õàðãàëçàí õî¸ð äàõü ñàíàëûí òîîã õî¸ð ñàíàëûí òîîã õàðãàëçàí õî¸ð ñàíàëûí íèéëáýðýýñ õàìãèéí èõ ñàíàë àâñàí íü ÿëíà. ñàíàëûí íèéëáýðýýñ õàìãèéí èõ ñàíàë àâñàí íü ÿëíà.

Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû Îëîíõè äèéëýíõèéí òîãòîëöîîíû õóâèëáàðóóäõóâèëáàðóóä

4. 4. Õî¸ð øàòòàé òîãòîëöîî. Ýíý íü íýã òîéðîã, Õî¸ð øàòòàé òîãòîëöîî. Ýíý íü íýã òîéðîã, íýã ìàíäàòòàé áà íýð äýâøèã÷ 50%+1 íýã ìàíäàòòàé áà íýð äýâøèã÷ 50%+1 õóâèéí ñàíàë àâ÷ ÿëàõ áîëîìæòîé áà õóâèéí ñàíàë àâ÷ ÿëàõ áîëîìæòîé áà õýðýâ íýð äýâøèã÷äèéí õýí íü ÷ èéì ñàíàë õýðýâ íýð äýâøèã÷äèéí õýí íü ÷ èéì ñàíàë àâ÷ ÷àäàõã¿é áîë ýõíèé øàòàíä íýð àâ÷ ÷àäàõã¿é áîë ýõíèé øàòàíä íýð äýâøñýí õ¿ì¿¿ñýýñ ñîíãîã÷äûí 25%-ààñ äýâøñýí õ¿ì¿¿ñýýñ ñîíãîã÷äûí 25%-ààñ äýýø ñàíàë àâñíûã íü õî¸ð äàõü øàòíû äýýø ñàíàë àâñíûã íü õî¸ð äàõü øàòíû ñîíãóóëüä îðîëöóóëæ ñîíãîäîã. ñîíãóóëüä îðîëöóóëæ ñîíãîäîã.

Óëñ òºðèéí øàëãóóðÓëñ òºðèéí øàëãóóð Äýëõèéí óëñóóäàä õýðýãëýãäýõ õ¿ðýýÄýëõèéí óëñóóäàä õýðýãëýãäýõ õ¿ðýý Óëñ òºðèéí äýãëýìèéí øèíæ ÷àíàðò õýðõýí Óëñ òºðèéí äýãëýìèéí øèíæ ÷àíàðò õýðõýí

íºëººëºõíºëººëºõ Óëñ òºðèéí íàìûí ñèñòåìä õýðõýí íºëººëºõÓëñ òºðèéí íàìûí ñèñòåìä õýðõýí íºëººëºõ Óëñ òºðèéí ñèñòåìèéí òîãòâîðòîé Óëñ òºðèéí ñèñòåìèéí òîãòâîðòîé

áàéäàëä õýðõýí íºëººëäºãáàéäàëä õýðõýí íºëººëäºã Ñîíãîã÷äûí òºëººëëèéã õýðõýí òóñãàäàãÑîíãîã÷äûí òºëººëëèéã õýðõýí òóñãàäàã

Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåìèéí Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåìèéí õýðýãëýãäýõ õ¿ðýý õýðýãëýãäýõ õ¿ðýý

Íýã ìàíäàòòàé õàðüöàíãóé îëîíõèéí ñèñòåì:Íýã ìàíäàòòàé õàðüöàíãóé îëîíõèéí ñèñòåì: äýëõèéí 68 óëñ. ÀÍÓ, Èõ Áðèòàíè, Êàíàä, Àçè, Àôðèê äýëõèéí 68 óëñ. ÀÍÓ, Èõ Áðèòàíè, Êàíàä, Àçè, Àôðèê

áîëîí Íîìõîí äàëàéí îðíóóäáîëîí Íîìõîí äàëàéí îðíóóä Òîìñãîñîí òîéðîã á¿õèé òîãòîëöîî:- Äýëõèéí 13 óëñ. Òîìñãîñîí òîéðîã á¿õèé òîãòîëöîî:- Äýëõèéí 13 óëñ.

Ñèíãàïóð, Òàéëàíä Ìàëüäèâ, Êóâåéò, Ôèëèïïèí, Ïàëåñòèí Ñèíãàïóð, Òàéëàíä Ìàëüäèâ, Êóâåéò, Ôèëèïïèí, Ïàëåñòèí Ëàîñ, Áåðìóä, ÔèæèËàîñ, Áåðìóä, Ôèæè

Àëüòåðíàòèâ ñàíàëûí òîãòîëöîî:- Àâñòðàëè, ÍàóðóÀëüòåðíàòèâ ñàíàëûí òîãòîëöîî:- Àâñòðàëè, Íàóðó 2 øàòòàé äèéëýíõèéí ñèñòåì:- äýëõèéí 31 îðîíä. Õóó÷èí 2 øàòòàé äèéëýíõèéí ñèñòåì:- äýëõèéí 31 îðîíä. Õóó÷èí

ÇÕÓ-ûí á¿ðýëäýõ¿¿íä áàéñàí Êèðãèçñòàí Òàæèêñòàí, ÇÕÓ-ûí á¿ðýëäýõ¿¿íä áàéñàí Êèðãèçñòàí Òàæèêñòàí, Óçáåêñòàí, Òóðêìåíñòàí, Áåëàðóñü, Óêðàèí, Ìîëäàâ Óçáåêñòàí, Òóðêìåíñòàí, Áåëàðóñü, Óêðàèí, Ìîëäàâ çýðýã óëñóóä, ìºí áàðóóí Åâðîïûí Ôðàíö, Ìîíàêî, áºãººä çýðýã óëñóóä, ìºí áàðóóí Åâðîïûí Ôðàíö, Ìîíàêî, áºãººä áóñàä íü Èðàí, Åãèïåò, Êîíãî çýðýã, Àçè Àôðèêèéí áóñàä íü Èðàí, Åãèïåò, Êîíãî çýðýã, Àçè Àôðèêèéí óëñóóä óëñóóä

ÀôðèêÀôðèê ÀìåðèêÀìåðèê ÀçèÀçèÏîñò Ïîñò Êîììó Êîììó íèñò íèñò îðíóóä îðíóóä

Áàðóóí Áàðóóí ÅâðîïÅâðîï

Îéðõè Îéðõè ÄîðíîäÄîðíîä

Äàëàéí Äàëàéí îðíóóäîðíóóä

ÍèéòÍèéò

Íýã ìàíäàòòàé Íýã ìàíäàòòàé îëîíõèîëîíõè

19 19 /35%/ /35%/

19 19 / / 40%/40%/

10 10 / / 45%/45%/

1 1 / 4%// 4%/

4 4 / / 14%/14%/

3 3 / 30%// 30%/

14 14 / 64%// 64%/

70 70

Òîìñãîñîí Òîìñãîñîí òîéðãèéíòîéðãèéí

1 1 / / 2%/2%/

2 2 / / 4%/4%/

5 5 / / 23%/23%/

00 00 2 2 / / 20%/20%/

00

10 10

Àëüòåðíàòèâ Àëüòåðíàòèâ ñàíàëûíñàíàëûí

00 0 0 00 00 00 00 2 2 / / 9%/ 9%/

22

Õî¸ð øàòòàé Õî¸ð øàòòàé äèéëýíõèéí äèéëýíõèéí ñèñòåìñèñòåì

10 10 / / 18%/18%/

6 6 / / 12%/12%/

1 1 / / 5% /5% /

8 8 / / 30%/30%/

2 2 / / 7% /7% /

2 2 / / 20%/ 20%/

2 2 / 9%/ / 9%/

3131

ÕýðýãëýÕýðýãëýæ áóé æ áóé óëñóëñ

%% Õ¿í àì Õ¿í àì /ñàÿ/ /ñàÿ/

%% Ëèáåðàëü Ëèáåðàëü àðä÷èëñàí àðä÷èëñàí óëñóëñ

%% Õ¿í Õ¿í àì / àì / ñàÿàð/ñàÿàð/

%% ׺뺺ò ׺뺺ò äýãëýì äýãëýì á¿õèé á¿õèé óëñóëñ

%% ÷ºëººò áóñ ÷ºëººò áóñ äýãëýì äýãëýì á¿õèé óëñá¿õèé óëñ

%%

ÍÌÎ ÍÌÎ 7070 3333 1,8501,850 4545 1111 33 7171 3535 3838 1717 3737

ÎÌÎÌ 1010 55 139 139 33 11 33 11 0.10.1 33 33 33 66

ÀÑÀÑ 2 2 11 33 0.40.4 1 1 33 1818 11 22 2 2

00 --

ÕØÕØ 3131 1515 427427 1010 11 33 6868 33 77 77 1111 2424

20 æèë ÷ºëººò ñîíãóóëü òîãòìîë õèéæ èðñýí ëèáåðàëü 20 æèë ÷ºëººò ñîíãóóëü òîãòìîë õèéæ èðñýí ëèáåðàëü àðä÷èëñàí 36 óëñàðä÷èëñàí 36 óëñ

ÀâñòðèÀâñòðè ÀâñòðàëèÀâñòðàëè ÀÍÓÀÍÓ ÁàãàìÁàãàì ÁàðáàäîñÁàðáàäîñ ÁåëüãèÁåëüãè ÁîñòâàíÁîñòâàí ÂåíåñóýëüÂåíåñóýëü ÕÁÍÃÓÕÁÍÃÓ ÊàíàäÊàíàä ÃðåêÃðåê Äàíè Äàíè ÈñëàíäÈñëàíä

ÈðëàíäÈðëàíä ÈçðàèëüÈçðàèëü ÈñïàíèÈñïàíè ÈòàëèÈòàëè Èõ ÁðèòàíèÈõ Áðèòàíè ÊîëóìáèÊîëóìáè Êîñòà-ÐèêàÊîñòà-Ðèêà ËþêñåìáóðãËþêñåìáóðã ÌàëüòàÌàëüòà ÌàâðèòàíÌàâðèòàí ÍèäåðëàíäÍèäåðëàíä ÍîðâåãèÍîðâåãè ÏîðòóãàëüÏîðòóãàëü

Ïàïóà Øèíý ÃâèíåéÏàïóà Øèíý Ãâèíåé Òðèíàäàä áà ÒîáàãîÒðèíàäàä áà Òîáàãî ÔèíëàíäÔèíëàíä ÔðàíöÔðàíö Øèíý ÇåëàíäØèíý Çåëàíä ØâåäØâåä ØâåéöàðüØâåéöàðü ÝíýòõýãÝíýòõýã ßìàéêàßìàéêà ßïîíßïîí

Óëñ òºðèéí äýãëýìèéí øèíæ ÷àíàðò Óëñ òºðèéí äýãëýìèéí øèíæ ÷àíàðò õýðõýí íºëººëäºã âý?õýðõýí íºëººëäºã âý?

Îëîí óëñûí àðä÷èëàë áà ñîíãóóëèéã äýìæèõ Îëîí óëñûí àðä÷èëàë áà ñîíãóóëèéã äýìæèõ õ¿ðýýëýí áóþó IDEA õýìýýõ ñîíãóóëèéí õ¿ðýýëýí áóþó IDEA õýìýýõ ñîíãóóëèéí ÷èãëýëýýð äàãíàñàí ñóäàëãàà õèéäýã ÷èãëýëýýð äàãíàñàí ñóäàëãàà õèéäýã áàéãóóëëàãûí ¿íýëãýýãýýð ñ¿¿ëèéí 20 æèëä áàéãóóëëàãûí ¿íýëãýýãýýð ñ¿¿ëèéí 20 æèëä ÷ºëººò ñîíãóóëü òîãòìîë ÿâàãäàæ èðñýí äýëõèéí ÷ºëººò ñîíãóóëü òîãòìîë ÿâàãäàæ èðñýí äýëõèéí 36 óëñûí 13 íü ÎÄ ñèñòåìýýð áóñàä íü õîëèìîã 36 óëñûí 13 íü ÎÄ ñèñòåìýýð áóñàä íü õîëèìîã áîëîí õóâü òýíö¿¿ëýõ ñèñòåìòýé áàéíà. áîëîí õóâü òýíö¿¿ëýõ ñèñòåìòýé áàéíà. Ýäãýýðýýñ 9 íü áóþó 69.2% íü íýã ìàíäàòòàé Ýäãýýðýýñ 9 íü áóþó 69.2% íü íýã ìàíäàòòàé îëîíõèéí ñèñòåìèéã õýðýãëýæ áàéíà. îëîíõèéí ñèñòåìèéã õýðýãëýæ áàéíà.

Íàìûí ñèñòåìä õýðõýí íºëººëäºã âý?Íàìûí ñèñòåìä õýðõýí íºëººëäºã âý? Ïðîïîðöèîíàëü ñèñòåìèéí ¿åä îëîí íàìûí òîãòîëöîî, ÎÄ Ïðîïîðöèîíàëü ñèñòåìèéí ¿åä îëîí íàìûí òîãòîëöîî, ÎÄ

ñèñòåìèéí ¿åä õî¸ð íàìûí þì óó õî¸ð ýâñëèéí òîãòîëöîî ñèñòåìèéí ¿åä õî¸ð íàìûí þì óó õî¸ð ýâñëèéí òîãòîëöîî ¿¿ñäýã íü äýëõèéí óëñóóäûí åðºíõèé æèøãýýñ ¿¿ñäýã íü äýëõèéí óëñóóäûí åðºíõèé æèøãýýñ õàðàãääàã. õàðàãääàã.

Ñîíãîã÷èä èõýâ÷ëýí óëñ òºðèéí 2 ãîë íàì ýâñëèéí àëü Ñîíãîã÷èä èõýâ÷ëýí óëñ òºðèéí 2 ãîë íàì ýâñëèéí àëü íýãèéã ñîíãîõ áîëäîã áà ãóðàâäàã÷ íàìóóäûí õóâüä íýãèéã ñîíãîõ áîëäîã áà ãóðàâäàã÷ íàìóóäûí õóâüä îëîíõèéí ñàíàë àâàõ áîëîìæ íýí õÿçãààðëàãäìàë áàéäàã.îëîíõèéí ñàíàë àâàõ áîëîìæ íýí õÿçãààðëàãäìàë áàéäàã.

Ýíý òîãòîëöîî íü ýêñòðåìèñò íàìóóäàä ìàø õàëãààòàé Ýíý òîãòîëöîî íü ýêñòðåìèñò íàìóóäàä ìàø õàëãààòàé áóþó ïàðëàìåíòààñ òýäãýýðèéã øàõàí ãàðãàäãààðàà áóþó ïàðëàìåíòààñ òýäãýýðèéã øàõàí ãàðãàäãààðàà äàâóó òàëòàé. Ýêñòðåìèñò íàìóóä óëñ îðíû òîäîðõîé á¿ñ äàâóó òàëòàé. Ýêñòðåìèñò íàìóóä óëñ îðíû òîäîðõîé á¿ñ íóòàã, ¿íäýñíèé öººíõèéã òºëººëæ áàéäàã òóë ýíý íóòàã, ¿íäýñíèé öººíõèéã òºëººëæ áàéäàã òóë ýíý òîãòîëöîîíû ¿åä íèéò óëñ îðîí äàÿàð îëîíõèéí äýìæëýã òîãòîëöîîíû ¿åä íèéò óëñ îðîí äàÿàð îëîíõèéí äýìæëýã àâàõ áîëîìæ ¿íäñýíäýý áàéäàãã¿é. àâàõ áîëîìæ ¿íäñýíäýý áàéäàãã¿é.

Óëñ òºðèéí òîãòâîðòîé áàéäàëä õýðõýí íºëººëäºã âý?Óëñ òºðèéí òîãòâîðòîé áàéäàëä õýðõýí íºëººëäºã âý? Îëîí ìàíäàòòàé òîìñãîñîí ñèñòåì íü íýã íàì ïàðëàìåíòûí ñóóäëûí Îëîí ìàíäàòòàé òîìñãîñîí ñèñòåì íü íýã íàì ïàðëàìåíòûí ñóóäëûí

¿íýìëýõ¿é îëîíõèéã àâ÷ òîãòâîðòîé çàñãèéí ãàçàð á¿ðä¿¿ëýõ ¿íýìëýõ¿é îëîíõèéã àâ÷ òîãòâîðòîé çàñãèéí ãàçàð á¿ðä¿¿ëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã ÷ ýðõ áàðèã÷ íàìûí ç¿ãýýñ ñîíãóóëèéí ¿ð ä¿íä áîëîìæèéã îëãîäîã ÷ ýðõ áàðèã÷ íàìûí ç¿ãýýñ ñîíãóóëèéí ¿ð ä¿íä íºëººëºõ áîëîìæèéã ºãäºã óëìààð àâòîðèòàðè äýãëýìä õ¿ðãýõ íºëººëºõ áîëîìæèéã ºãäºã óëìààð àâòîðèòàðè äýãëýìä õ¿ðãýõ àþóëòàé áàéäàã. àþóëòàé áàéäàã.

Òóõàéëáàë: Ñèíãàïóðò ýðõ áàðèã÷ Àðäûí ¿éë àæèëëàãààíû íàì íü Òóõàéëáàë: Ñèíãàïóðò ýðõ áàðèã÷ Àðäûí ¿éë àæèëëàãààíû íàì íü ñºðºã õ¿÷íèéã äýìæäýã ñîíãîã÷ îëîíòîé òîéðãèéã õóâààæ ýðõ ñºðºã õ¿÷íèéã äýìæäýã ñîíãîã÷ îëîíòîé òîéðãèéã õóâààæ ýðõ áàðèã÷ íàìûí äýìæèã÷ èõòýé òîéðîãòîé íýãòãýæ óã òîéðîã äàõü á¿õ áàðèã÷ íàìûí äýìæèã÷ èõòýé òîéðîãòîé íýãòãýæ óã òîéðîã äàõü á¿õ ìàíäàòûã àâàõ ìàÿãààð ïàðëàìåíòûí ñóóäëûí 90%-èéã äàíãààð àâàõ ìàíäàòûã àâàõ ìàÿãààð ïàðëàìåíòûí ñóóäëûí 90%-èéã äàíãààð àâàõ ÿâäàë ñ¿¿ëèéí õýäýí æèëä áàéíãà äàâòàãäàæ áàéãàà þì. ÿâäàë ñ¿¿ëèéí õýäýí æèëä áàéíãà äàâòàãäàæ áàéãàà þì.

Èéíõ¿¿ ñîíãóóëèéã çîõèîí ÿâóóëàõàäàà ìàíèïóëÿöè õèéõ áîëîìæ Èéíõ¿¿ ñîíãóóëèéã çîõèîí ÿâóóëàõàäàà ìàíèïóëÿöè õèéõ áîëîìæ ºíäºðòýé ó÷ðààñ ñóäëàà÷èä òîìñãîñîí òîéðîã á¿õèé îëîíõèéí ºíäºðòýé ó÷ðààñ ñóäëàà÷èä òîìñãîñîí òîéðîã á¿õèé îëîíõèéí ñèñòåìèéí ¿åä ¿¿ñäýã óëñ òºðèéí íºõöºë áàéäëûã “ òîãòâîðò ñèñòåìèéí ¿åä ¿¿ñäýã óëñ òºðèéí íºõöºë áàéäëûã “ òîãòâîðò áàéäàë” ãýõýýñ èë¿¿ äàðàíãóéëàë ãýæ ¿çäýã áàéíà. áàéäàë” ãýõýýñ èë¿¿ äàðàíãóéëàë ãýæ ¿çäýã áàéíà.

Ñîíãîã÷äûí òºëººëëèéã õýðõýí õàíãàäàã âý?Ñîíãîã÷äûí òºëººëëèéã õýðõýí õàíãàäàã âý?

Ñîíãîã÷äûí ºãñºí ñàíàë òýð õýìæýýãýýðýý ïàðëàìåíòàä Ñîíãîã÷äûí ºãñºí ñàíàë òýð õýìæýýãýýðýý ïàðëàìåíòàä òóñäàãã¿é íü ÎÄ ñèñòåìèéí ãîë äóòàãäàë ãýæ òóñäàãã¿é íü ÎÄ ñèñòåìèéí ãîë äóòàãäàë ãýæ ø¿¿ìæëýã÷èä ¿çäýã.ø¿¿ìæëýã÷èä ¿çäýã.

ßëàíãóÿà íýã ìàíäàòòàé áîëîí îëîí ìàíäàòòàé, 2 øàòòàé ßëàíãóÿà íýã ìàíäàòòàé áîëîí îëîí ìàíäàòòàé, 2 øàòòàé äèéëýíõèéí ñèñòåìèéí ¿åä ñîíãîã÷äûí ñàíàë ãýýãäýõ äèéëýíõèéí ñèñòåìèéí ¿åä ñîíãîã÷äûí ñàíàë ãýýãäýõ áîëîìæ èõòýé áàéäàã. áîëîìæ èõòýé áàéäàã.

Ãýâ÷ ñîíãîã÷äûí ñàíàë á¿ð ïàðëàìåíòàä çààâàë òºëººëºõ Ãýâ÷ ñîíãîã÷äûí ñàíàë á¿ð ïàðëàìåíòàä çààâàë òºëººëºõ àëáàòàé þó, ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã õàìãèéí ñàéí òºëººëñºí àëáàòàé þó, ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã õàìãèéí ñàéí òºëººëñºí ïàðëàìåíò ë ¿ð àøèãòàé àæèëäàã óó ãýñýí ýðãýëçýýòýé ïàðëàìåíò ë ¿ð àøèãòàé àæèëäàã óó ãýñýí ýðãýëçýýòýé àñóóëò òºðæ áàéãàà þì. àñóóëò òºðæ áàéãàà þì.

Ñîíãîã÷äûí ñàíàë á¿ð ïàðëàìåíòàä çààâàë òºëººëºãäºõ àëáàòàé þó?Ñîíãîã÷äûí ñàíàë á¿ð ïàðëàìåíòàä çààâàë òºëººëºãäºõ àëáàòàé þó?

ÎÄ ñèñòåìèéã äýìæèã÷äèéí ñàíàë á¿ð çààâàë òºëººëºãäºõ ÎÄ ñèñòåìèéã äýìæèã÷äèéí ñàíàë á¿ð çààâàë òºëººëºãäºõ àëáàã¿é. Àðä÷èëàë ººðºº îëîíõèéí çàð÷èì äýýð ¿íäýñëýäýã òóë àëáàã¿é. Àðä÷èëàë ººðºº îëîíõèéí çàð÷èì äýýð ¿íäýñëýäýã òóë ñîíãîã÷äûí îëîíõèéí ñàíàë ë ïàðëàìåíòàä îðæ áîäèòîé ñóóäàë áîëîõ ñîíãîã÷äûí îëîíõèéí ñàíàë ë ïàðëàìåíòàä îðæ áîäèòîé ñóóäàë áîëîõ ¸ñòîé ãýæ ¿çäýã. ¸ñòîé ãýæ ¿çäýã.

̺í ñîíãîã÷ á¿ðèéí ñàíàë ïàðëàìåíòàä òóñ÷ ñóóäàë áîëîí õóâèðñíààð ̺í ñîíãîã÷ á¿ðèéí ñàíàë ïàðëàìåíòàä òóñ÷ ñóóäàë áîëîí õóâèðñíààð òýð õýìæýýãýýð óëñ òºðèéí òîãòîëöîîíû ¿ð àøèã äýýøëýõã¿é ãýæ òýð õýìæýýãýýð óëñ òºðèéí òîãòîëöîîíû ¿ð àøèã äýýøëýõã¿é ãýæ ¿çäýã. ¿çäýã.

Ñîíãîã÷èä òýð á¿ð çîõèñòîé ñîíãîëò õèéæ ÷àääàãã¿é áóñäûã äàãàí Ñîíãîã÷èä òýð á¿ð çîõèñòîé ñîíãîëò õèéæ ÷àääàãã¿é áóñäûã äàãàí äóóðèàõ, ïîïóëèñò ìàÿãèéí àìëàëòóóäàä èòãýõ çýðãýýð ñýòãýë äóóðèàõ, ïîïóëèñò ìàÿãèéí àìëàëòóóäàä èòãýõ çýðãýýð ñýòãýë õºäëºëèéí ¿íäñýí äýýð ñîíãîëò õèéõ íü îëîíòàà ó÷ðààñ ñîíãîã÷äûí õºäëºëèéí ¿íäñýí äýýð ñîíãîëò õèéõ íü îëîíòàà ó÷ðààñ ñîíãîã÷äûí ºãñºí á¿ð ïàðëàìåíòàä òóññàíààð ýðýýâýð õóðààâàð õ¿ì¿¿ñèéí ºãñºí á¿ð ïàðëàìåíòàä òóññàíààð ýðýýâýð õóðààâàð õ¿ì¿¿ñèéí õ¿ëýýëòýä íèéö¿¿ëñýí áîäëîãî ÿâóóëàõ ãýñýí íàì óë¸ òºð÷äèéí òîî õ¿ëýýëòýä íèéö¿¿ëñýí áîäëîãî ÿâóóëàõ ãýñýí íàì óë¸ òºð÷äèéí òîî ºñºõ õàíäëàãàòàé ãýæ ñóäëàà÷èä ñóäëàà÷ Ôåðäèíàíä À.Õåðìåñ ºñºõ õàíäëàãàòàé ãýæ ñóäëàà÷èä ñóäëàà÷ Ôåðäèíàíä À.Õåðìåñ ¿çñýí áàéäàã. ¿çñýí áàéäàã.

Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåìýýð Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåìýýð ñîíãóóëü ÿâóóëàõàä ýðõ áàðèã÷ ñîíãóóëü ÿâóóëàõàä ýðõ áàðèã÷ íàìûí ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò íàìûí ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò

òàâèõ õ¿÷òýé ñºðºã õ¿÷èí á¿ðäýõ òàâèõ õ¿÷òýé ñºðºã õ¿÷èí á¿ðäýõ áîëîìæ èë¿¿ áàéäàã íü ÀÍÓ, Èõ áîëîìæ èë¿¿ áàéäàã íü ÀÍÓ, Èõ Áðèòàíè ãýõ ìýò àðä÷èëàë ºíäºð Áðèòàíè ãýõ ìýò àðä÷èëàë ºíäºð

õºãæñºí óëñ îðíóóäûí òóðøëàãààñ õºãæñºí óëñ îðíóóäûí òóðøëàãààñ õàðàãäàæ áàéíàõàðàãäàæ áàéíà

Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåì íü Îëîíõè äèéëýíõèéí ñèñòåì íü ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿í áîëîí ò¿¿íèé ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿í áîëîí ò¿¿íèé

ñîíãîãäñîí òîéðãèéí ñîíãîã÷äûí ñîíãîãäñîí òîéðãèéí ñîíãîã÷äûí õîîðîíä òîãòâîðòîé õîëáîî õîîðîíä òîãòâîðòîé õîëáîî

õàðèóöëàãûí òîãòîëöîîã áèé õàðèóöëàãûí òîãòîëöîîã áèé áîëãîäîã áàéíàáîëãîäîã áàéíà

Íàìûí ñèñòåìèéí òºëºâøèëä íºëººëñºí íüÍàìûí ñèñòåìèéí òºëºâøèëä íºëººëñºí íü

1. Óëñ òºðèéí àìüäðàë õî¸ð íàìûí äóíä ñàâëàõ 1. Óëñ òºðèéí àìüäðàë õî¸ð íàìûí äóíä ñàâëàõ áîëñîí. áîëñîí.

2. Óëñ òºðèéí õ¿÷íèé òýíöâýðò áàéäëûã 2. Óëñ òºðèéí õ¿÷íèé òýíöâýðò áàéäëûã àëäàãäóóëàõàëäàãäóóëàõ

3. 2 íàìûí ñèñòåìòýé íºõöºëä ãóðàâäàã÷ õ¿÷íèé 3. 2 íàìûí ñèñòåìòýé íºõöºëä ãóðàâäàã÷ õ¿÷íèé îðîí çàéã óëñ òºðèéí òàâöàíãààñ øàõàõîðîí çàéã óëñ òºðèéí òàâöàíãààñ øàõàõ

4. 2 òîìîîõîí íàìûã òîéðîí õ¿ðýýëñýí çîõèîìîëûí îëîí 4. 2 òîìîîõîí íàìûã òîéðîí õ¿ðýýëñýí çîõèîìîëûí îëîí æèæèã íàì õ¿÷í¿¿ä áèé áîëæ õèéìýë æèæèã íàì õ¿÷í¿¿ä áèé áîëæ õèéìýë öóãëóóëãà áîëîõ õèéìýë òºâëºðëèéí ¿çýãäýëä öóãëóóëãà áîëîõ õèéìýë òºâëºðëèéí ¿çýãäýëä îðîõîðîõ

Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ õóâèëáàðõóâèëáàð

Òîéðîã áàéãóóëàõ ñàíàë òîîëîõ Òîéðîã áàéãóóëàõ ñàíàë òîîëîõ àðãà÷ëàëààðàðãà÷ëàëààð

1.1. Íàìûí æàãñààëòààð õóðààõÍàìûí æàãñààëòààð õóðààõ2.2. Íýã øèëæèõ ñàíàëÍýã øèëæèõ ñàíàë3.3. Íýð äýâøèã÷èä òóëãóóðëàñàí ãýõ ìýòÍýð äýâøèã÷èä òóëãóóðëàñàí ãýõ ìýò

Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ õóâèëáàðõóâèëáàð

Íàìûí æàãñààëòààð õóðààõ õóâèëáàðÍàìûí æàãñààëòààð õóðààõ õóâèëáàð

Ñîíãîã÷ òóõàéí íàìûã ïàðëàìåíòàä òºëººëºõ Ñîíãîã÷ òóõàéí íàìûã ïàðëàìåíòàä òºëººëºõ õ¿íèéã ñîíãîõîä íºëºº ¿ç¿¿ëæ ÷àääàãã¿é. õ¿íèéã ñîíãîõîä íºëºº ¿ç¿¿ëæ ÷àääàãã¿é. Ïàðëàìåíòèéí á¿òöèéã ñîíãóóëüä îðîëöñîí Ïàðëàìåíòèéí á¿òöèéã ñîíãóóëüä îðîëöñîí íàìóóäûí àâñàí ñàíàëòàé õóâü òýíö¿¿ëýí íàìóóäûí àâñàí ñàíàëòàé õóâü òýíö¿¿ëýí òîãòîîäîãò îðøèíî. Ýíý íºõöºëä îëîí ÿíçûí òîãòîîäîãò îðøèíî. Ýíý íºõöºëä îëîí ÿíçûí õÿçãààðëàëòûí óëìààñ òºëºâøèæ õÿçãààðëàëòûí óëìààñ òºëºâøèæ ã¿éöýýã¿é æèæèã íàìóóä ïàðëàìåíòàä ã¿éöýýã¿é æèæèã íàìóóä ïàðëàìåíòàä ñóóäàë àâ÷ ÷àäàëã¿é ¿ëäýõ òîõèîëäîë ñóóäàë àâ÷ ÷àäàëã¿é ¿ëäýõ òîõèîëäîë ãàð÷ áîëçîøã¿é þì. ãàð÷ áîëçîøã¿é þì.

Ñîíãóóëèéí ä¿í ñàâàëäàãã¿éÑîíãóóëèéí ä¿í ñàâàëäàãã¿é Ãèø¿¿ä òîéðãèéí ñîíèðõîëûí áóñ íàìûã Ãèø¿¿ä òîéðãèéí ñîíèðõîëûí áóñ íàìûã

ñîíèðõîëûã èë¿¿ õàìãààëäàãñîíèðõîëûã èë¿¿ õàìãààëäàã Æèæèã íàìûí òºëºâøèëä ñàéíààð íºëººëäºãÆèæèã íàìûí òºëºâøèëä ñàéíààð íºëººëäºã Ïàðëàìåíò äàõü óëñ òºðèéí õ¿÷í¿¿ä õàðèëöàí Ïàðëàìåíò äàõü óëñ òºðèéí õ¿÷í¿¿ä õàðèëöàí

òýíöâýðòýé á¿ðääýã.òýíöâýðòýé á¿ðääýã. Ñîíãîã÷äûí ñàíàë ãýýãääýãã¿éÑîíãîã÷äûí ñàíàë ãýýãääýãã¿é Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿íèéã ýðã¿¿ëýí òàòàõ Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿íèéã ýðã¿¿ëýí òàòàõ

àñóóäàëä íàìûí íºëºº îðîëöîî èõýñíý.àñóóäàëä íàìûí íºëºº îðîëöîî èõýñíý.

Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ ñèñòåìèéí Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ ñèñòåìèéí äàâóó òàëäàâóó òàë

Çàñàãëàëûí òîãòâîðòîé áàéäëûã Çàñàãëàëûí òîãòâîðòîé áàéäëûã ñàðíèóëäàãñàðíèóëäàã

Îðîí íóòãèéí áóþó ¿íäýñíèé öººíõèéí íàì Îðîí íóòãèéí áóþó ¿íäýñíèé öººíõèéí íàì áàéãóóëàãääàã.áàéãóóëàãääàã.

Íàìûí äîòîîäîä àâèëãàëä èäýãäýõ Íàìûí äîòîîäîä àâèëãàëä èäýãäýõ ìàãàäëàëòàéìàãàäëàëòàé

Ïàðëàìåíòàä ñóóäàë ýçëýõ ãèø¿¿äèéã Ïàðëàìåíòàä ñóóäàë ýçëýõ ãèø¿¿äèéã á¿ðõýã áîëãîäîã òàë ãýõ ìýòá¿ðõýã áîëãîäîã òàë ãýõ ìýò

Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ Ñîíãóóëèéí õóâü òýíö¿¿ëýõ ñèñòåìèéí ñóë òàëñèñòåìèéí ñóë òàë