1

3D MODELLEME

DERS KĠTABI

2

1. SOLIDWORKS ARAYÜZÜ KULLANIMI

AMAÇ:

Microsoft Windows arayüzünü kullanma konusunda bilgi sahibi olmak.

Solidworks arayüzünü kullanma konusunda bilgi sahibi olmak.

DERSE BAġLAMADAN ÖNCE:

1. Laboratuardaki Windows’un kurulu ve çalıĢır durumda olduğunun kontrolünün yapılması.

2. Laboratuardaki Solidworks programının kurulu ve çalıĢır durumda olduğunun kontrolünün

yapılması.

3. Solidworks programı eğitim dosyalarının ve kullanım kılavuzunun yüklenmesi.

1. DERSĠN ANA HATLARI:

1. Herhangi bir programın baĢlatılması.

2. Herhangi bir programdan çıkılması.

3. Bir dosya veya klasörün araĢtırılması.

4. Bir dosyanın kaydı.

5. Bir dosyanın kopyalanması.

6. Solidworks ve Windows araç çubuklarının tanınması.

7. Fare butonlarının tanınması.

8. Konuya özel kısayol menülerinin tanınması.

9. Çevrim içi olarak yardım alınması.

ARAYÜZLERĠ KULLANARAK AKTĠF ÖĞRENME

ALIġTIRMALARI:

Programı BaĢlatmak: Solidworks programına baĢlamak, bir dosya araĢtırmak ve kayıt etmek, yeni bir

isim ile kayıt etmek, temel arayüzleri gözden geçirmek. Bu iĢlemlerin nasıl yapıldığı

aĢağıda basamak basamak açıklanmıĢtır. 1. Windows’un sol alt köĢesindeki BaĢlat (Start) butonuna basınız.

BaĢlat menüsü görünecektir. BaĢlat menüsü Windows’un temel fonksiyonlarını

seçmenize izin verecektir.

NOT: Basınız ın anlamı farenin sol tuĢuna basıp çekmektir.

2. BaĢlat menüsünden Tüm Programlar-Solidworks 2006-Solidworks 2006 SP4.1 i

tuĢlayınız. Eğer bu Ģekilde baĢlatmayı bilmiyorsanız masaüstündeki Solidworks

kısayoluna çift tuĢlayarak da programı baĢlatabilirsiniz.

ġimdi Solidworks programı çalıĢacaktır.

3

Programdan Çıkmak:

Programdan çıkmak için Dosya-Kapat menülerini seçip veya Solidworks programının

butonuna basmanız yeterli olacaktır.

Bir Dosya veya Klasör AraĢtırmak:

Windows yüklü bilgisayarınızda bir dosya veya dosya içerikli klasörü

araĢtırabilirsiniz.

Eğer dosya veya klasör adını tam olarak hatırlamıyorsanız bu özellik çok

yararlı bir özelliktir.

3- BaĢlat menüsünden Ara seçilir. Dosya veya klasör arama iĢlemi

yapılırken araĢtırılacak olan kelimenin bir kısmı veya tamamı yazılarak

yapılır. Örneğin Solidworks’de çizilmiĢ limonluk adında bir dosyayı

araĢtıracak olursak aĢağıdaki iĢlemler yapılır. BaĢlat menüsünden Ara

seçilir. Tüm Dosya ve Klasörler seçilir. Dosya adının tamamı ya da bir

kısmı alanına Lim.* yazılır ve arama yapılacak yer (C, D) seçilir.

4- Ara seçilir. Bulunan sonuçlar Arama Sonuçları penceresinde

görünür.

4

Var Olan Dosyanın Açılması: 5- Solidworks parça dosyası olan Limonluğun üzerinde çift tuĢlama yapılır. Limonluk dosyası

Solidworks programında açılacaktır. Bu dosya üzerinde çift tuĢlama yapıldığında Solidworks

programı çalıĢır durumda değildir. Limonluk dosyasını açmanın diğer bir yolu, Solidworks

programının açılarak Dosya – Aç seçilip Limonluk dosyası gösterilerek mümkün olur.

Bir Dosyanın Kayıt Edilmesi:

Kaydetmek için Kayıt butonuna basılır ve değiĢiklikler kaydedilir. ĠĢlem yapılmıĢ herhangi

bir dosya, Dosya-Farklı Kaydet seçilerek yeni bir isim ile kaydedilirse kopyalanmıĢ olur.

Solidworks Kullanıcı Arayüzü:

Solidworks kullanıcı arayüzü olağan Windows arayüzü gibidir ve diğer Windows uygulamaları

ile aynı tarzdadır. Bazı önemli arayüz tanımlamaları aĢağıda gösterilmiĢtir.

5

Solidworks Çizim Penceresi Solidworks, grafik olmayan verilerin bulunduğu ve part (parça), assembly (montaj), drawing (2

boyutlu çizim) verilerin bulunduğu gösterim penceresinden oluĢan 2 tip pencereye sahiptir. En soldaki

pencere özellik yöneticisi (feature manager), unsur ağacı (design tree), yapılanma yöneticisini

(configuration manager) içermektedir.

1. Sol panel üzerindeki sekmeler

seçilirse pencere içeriğin nasıl

değiĢtiği görülebilir. Sağ pencere

ise çizim alanıdır. Burada yeni

bir model oluĢturulur veya var

olan model değiĢtirilebilir.

2. Çizim alanında modelin nasıl

olduğu, rengi, bakıĢ biçimi,

gölgeli görünüĢü gibi özellikler

gerçekçi olarak görünür.

Çek Menü Araç Çubukları

Çizim Penceresi

Çek Menü Araç Çubukları

Durum Çubuğu

Görev Pencesi

Referans Ekseni

Model

Çizim

Alanı

Referans Ekseni Özellik Penceresi

Unsur Ağacı

6

Görev Çubuğu

Solidworks görev çubuğu üç panelden oluĢan bir menü

penceresidir. Bunlar, Solidworks Kaynakları (Solidworks Resources),

Tasarım Kütüphanesi (Design Library), Dosya AraĢtırıcısı (File

Explorer) dır. Bu paneller var olan modelleri kullanılmak üzere izin

verir. Açılabilir, kapanabilir yeri değiĢtirilebilir.

Fare Butonları

Fare butonları aĢağıdaki yollarla kontrol edilir.

Sol TuĢ: Menüleri seçmek, çizim alanındaki ve unsur

ağacındaki objelerin kontrolü.

Sağ TuĢ: Ġçeriğe duyarlı kısayol menülerini gösterir.

Orta TuĢ: Çizim alanındaki parça, montaj gibi resimlerin döndürülmesi yaklaĢtırılması

iĢlemlerini yapar.

Araç Çubukları

Araç çubuğu butonları sıklıkla kullanılan komutların kısayollarıdır. Araç çubuğunun yeri, görünüsü

dokümanın cinsine göre (parça, montaj veya teknik resim) seçilebilir. Solidworks dokümanın cinsine göre

hangi araç çubuğunun nerede gösterileceğini hatırlar.

1. Araç Çubuğunun

Gösterilmesi. Bütün araç

çubuklarını listesinin

görüntülenmesini

kapsar. Onay iĢareti olan araç çubukları yanda olduğu gibi görünür. Onay iĢareti olmayan araç

çubukları gizlidir.

2. Araç çubuğu ismine tuĢlanarak ekranda görüntülenmesi veya gizlenmesi sağlanır.

3. Birkaç araç çubuğunun görüntülenmesi ve gizlenmesi iĢlemini birkaç kez yapılıp komutların

görüntülenmesi sağlanabilir.

Komut Yöneticisi

Komut yöneticisi, birçok fonksiyonu olan bir araç çubuğudur. Onun içeriği hızlı bir Ģekilde

düzenlenebilir. Kontrol alanındaki bir butona bastığınız zaman, komut yöneticisi o butona ait araç

çubuğunun gösterilmesi için güncellenir. Örneğin, kontrol alanındaki Sketch butonuna basılırsa Sketch araç

çubuğu görüntülenmiĢ olur.

Kontrol Alanı

Line

Sketches a line.

Araç cinsi

Tanımlama

7

Araç Çubuklarını Düzenleme

Araç çubukları ekranın herhangi

bir yerinde gösterilebilinir. Eğer araç

çubuğu ismiyle beraber görünüyorsa o

araç çubuğu ekranın herhangi bir yerine

taĢınabilir. Değilse o araç çubuğu

sabitlenmiĢtir.

Araç Çubuklarının Görüntülenmesi

AĢağıdaki iĢlemler ile araç çubuklarını ve yerlerinin gösterilmesi

iĢlemi yapılacaktır.

1. View menüsünden Toolbars seçilir.

2. AĢağıdaki araç çubukları seçilir.

Features

Sketch

Standard

Standard Views

Task Pane

View

3. Command Manager temizlenir.

4. Araç çubukları aĢağıdaki gibi taĢınır ve sabitlenir. Araç çubukları

Solidworks ekranının dikey alalarına da sabitlenebilir.

Sabit Hareketli

Araç çubuğu buradan tutularak

taĢınır.

8

Kısayol Menüleri

Kısayol menüleri, Solidworks programında çalıĢırken komut ve araçlar olarak geniĢ bir çeĢitlilik

verir. Ġmleci tasarladığınız model üzerinde, unsur ağacı üzerinde veya Solidworks penceresi içerisinde

gezdirirken farenizin sağ tuĢu ile tuĢladığınızda bir kısa yol menüsü görünür ve uygun bir komutu seçilip

kullanılabilir.

Menüden çift-aĢağı yönlü ok iĢaretini seçtiğinizde daha fazla menü komutlarına

eriĢebilinir.

Çevrimiçi Yardım Dosyalarına UlaĢmak

Solidworks yazılımını kullanırken eğer bir sorun veya bir soru ile karĢılaĢılırsa cevabını birkaç yolla

bulabilirsiniz.

Butonunu tıklayarak veya menüden Help’ i seçerek.

Hızlı Ġpuçları

Hızlı ipucu ekran üzeri yardım sisteminin bir

parçasıdır. Solidworks programı kullanmaya alıĢık

olmayanlar için ne yapmak istediğimiz hakkında sorular

sorarak (What would you like to do?) yardımcı olur.

Standart View

Standart

Features

Sketch

View

9

Görev üzerinde tuĢlama yaptığınızda uygun

komutu seçilmesi için öneriler sunan bir pencere belirir.

10

Ders-1 Kelime ÇalıĢma Sayfası

Ġsim Soyisim Sınıf Tarih

11

2. TEMEL FONKSĠYONELLĠK

AMAÇ: Bu dersin baĢarılması üzerine, Solidworks programının temel fonksiyonları öğrenilerek aĢağıdaki

modelin yapılması.

Bu model her iki bağlantının merkez demiridir. Kaykay bu parçaları bağlantı elemanı olarak

kullanır.

DERSE BAġLAMADAN ÖNCE:

Bir önceki bölüm olan arayüz kullanımın tamamlanması.

DERSĠN ARAġTIRMA KONULARI

Bu ders planı, aĢağıdaki Solidworks çevrimiçi öğreticisi içerisindeki konuları kapsamaktadır.

Ders 1- Modeller

Ders 3- Teknik resim çizimleri

Pah kırma

1.Dersin Gözden Geçirilmesi: Arayüz Kullanımı

Arayüz aĢağıdaki yollarla bizim bilgisayar ile nasıl etkileĢim kuduğumuzdur:

Dosyaların görüntülenmesi için Windows kullanmak.

Butonları, menüleri ve model elemanlarını seçmek için fare kullanmak.

Programların (yazılımların) çalıĢtırılması.

Dosya ve klasörleri bulmak, açmak ve çalıĢmak.

Dosyaları oluĢturmak, kaydetmek ve kopyalamak.

Solidworks yazılımının Microsoft Windows grafik arayüzünü kullanması.

Fare butonlarının kullanılması.

Yapılan değiĢikliklerin kaydedilmesi.

Solidworks penceresinin tanınması.

Ara çubuklarının en çok kullanılan komutlarının gösterilmesi.

12

2. DERSĠN ANA HATLARI:

Ders Ġçi TartıĢma – Tasarım aĢamaları

Hedeflerin belirlenmesi

Tasarımın tekrarlı doğası

Ders Projesini Gözden Geçirmek — Kaykay Proje hedefleri

Ders Ġçi TartıĢma — Bir Solidworks modeli

Modeller

Montajlar

Yapım Resimleri

Aktif Öğrenme AlıĢtırması Kısım 1 — Basit Bir Parça • Create a New Part document

Solidworks penceresinin gözden geçirilmesi

Bir Daire Taslağı

Ölçü Ekleme

Ölçü Değerlerinin DeğiĢtirilmesi

Ġlk Komut Extrude

Ekran Görüntüleme

Parçanın Kaydedilmesi

Extruded Cut komutu

Aynalama (Mirror)

Yuva (Slot) OluĢturma

Model KöĢelerinin Yuvarlatılması

Parçanın Döndürülmesi

Parçanın Kaydedilmesi

Kütle Özelliklerinin Saptanması

Aktif Öğrenme AlıĢtırması Kısım 2 — Yapım Resmi OluĢturma

Yeni Bir Yapım Resmi Belgesi OluĢturmak

Ön, Üst, Ġzometrik ve Kesit GörünüĢleri OluĢturmak

Yapım Resmi ölçeğini DeğiĢtirmek

GörünüĢ Pozisyonları

AlıĢtırmalar ve Projeler

Dersin Özeti

Ders Ġçi TartıĢma — Tasarım AĢamaları

Yeni bir tasarıma baĢladığınız zaman, projenin kapsamı ve amaçları önemlidir. Bu ürün tanımlaması

olarak adlandırılır.

Projenin son aĢaması ne olacak ve hangi elemanlardan oluĢacak?

Hedeflenen amaçlara ulaĢmak için nelere ihtiyacımız var?

Örneğin, eğer bir ekmek kızartma makinesi tasarlayacaksanız neyi bilmemiz gereklidir?

Makine bir seferde kaç dili ekmek kızartacak?

Tüketilebilmesi için maksimum gücü ne olacak?

Ekmek kızarma hızı ne olacak? Bunu nasıl ölçeceğiz?

Makinenin ağırlığı ne olabilir?

Makinenin satılacağı maksimum fiyat ne olacak?

Makinenin büyüklüğü ne kadar olacak?

Hangi üretim metotları kullanılacak?

Satılmasını desteklemek için animasyonlar gerekli olacak mı?

Eğer amaçlar açık bir biçimde belirlenmiĢse proje tasarımının baĢarılı bir Ģekilde ne zaman

tamamlanacağını daha kolay tespit edebiliriz.

13

Projenin Gözden Geçirilmesi — Kaykay Dersin baĢından sonuna kadar kaykay tasarımı ve analizi yapılacaktır. Kaykay parçaları tasarlandıktan

sonra alt montajlar ve bu alt montajların birleĢtirilmesinden sonra kaykay tamamlanmıĢ olacaktır. Kaykay

parçalarının üretilebilmesi için yapım resimleri oluĢturulacaktır.

Bir kez yapılan kaykay parçaları ve montajlarının birbirleri ile düzgün çalıĢıp çalıĢmadığının kontrolü

için analizi yapılacaktır.

PhotoWorks ve Animator kullanılarak projenin gerçekçi görüntülerinin hazırlanması ve yapılan iĢin

gösterilmesi, reklamı için animasyonu yapılacaktır.

Kaykay Tasarımı bitmiĢ kaykay, zemin tahtası, taĢıyıcı, aks montajı, tekerlekler ve ayak tutma aparatından

oluĢmaktadır.

Ayak Tutma Aparatı

Biri sağ ayak diğeri sol ayak için iki adet

ayak tutma aparatı olacaktır. Merkez demiri ayak

tutma aparatına bağlanacak ve ayarlanması için

kendi erafında dönecektir. Ayak tutma aparatının

üzeri bir lastik bir malzeme ile yapıĢtırılacaktır.

Zemin Tahtası Zemin tahatası yapraklı bir malzemeden

iki taĢıyıcıyı ve ayak tutma aparatını monte

etmek için simetrik delikli bir parça olacaktır.

TaĢıyıcıların dönebilmesi için yeterli

esneklikte olası gereklidir.

Kaykay tahtasının ortalama bir sürücü

için 75 kilogram kaldırması fakat emniyet için

100 kilogram kaldırabilmesi gereklidir.

TaĢıyıcı ve Aks TaĢıyıcı ve aks montajı zemin tahtası ve tekerleklerle

birleĢtirilecektir. KarĢılaĢılan engellerden doğan dengesiz

sürüĢe engel olamak için süspansiyon olmak zorundadır.

Süspansiyon sürücünün ağırlığına, arazi Ģartlarına ve sürücü

yeteneğine bağlı olarak ayarlanabilmelidir. Ġsteğe bağımlı

olan fren sistemi için bağlantı noktaları olmalıdır.

14

Tekerlekler

Dört tekerlekten herbiri jant, lastik ve

iç lastikten oluĢan üç parça plastikten

oluĢmaktadır. Herbir lastikte iki adet

rulman vardır. Ġsteğe bağımlı olan

fren sistemi için bağlantı noktaları

olmalıdır.

Kaykay

Tasarımı bitirilmiĢ kaykay

Ders Ġçi TartıĢma — SolidWorks Model

SolidWorks Tasarım otomasyonu yazılımıdır. Solidworks’de 3 boyutlu modeler oluĢturmak için farklı

tasarımlar ile eskizler ve deneyler yapmak mümkündür. SolidWorks basit ve karmaĢık parçalar, montaj

resimleri, ve yapım resimlerini oluĢturmak için tasarımcılar, öğrenciler, mühendisler ve diğer profesyonel

kiĢiler tarafından kullanılır. Bir SolidWorks modeli aĢağıdakileri kapsar:

Modeller

Montajlar

Yapım Resimleri

Bir model 3 boyutlu (3D) bir objedir. Bir model montajın bir elemanı ve 2D bir çizim olarak ifade

edilmiĢ bir yapım resmi olabilir. Model (parça) örnekleri olarak bir civata, pim veya levha olabilir. Bir

Solidworks parça dosya uzantısı .SLDPRT dır.Özellikler (Features) bir parçayı tamamlamak için şekiller

ve işlemlerin bütünüdür. Ġlk özellik (feature) parçanın altyapısını oluĢturur ve daima malzeme eklenerek

oluĢturulmuĢ olmalıdır.

15

Bir montaj, parçalardan, özelliklerden (features) ve diğer montajların (alt montajlar) birleĢmesinden

meydana gelir. Parça ve alt montajların montajdan ayrı bir Ģekilde var olması gerekir. Örneğin bir motor

montajı içerisinde rot veya silindir gibi diğer parçalarla birleĢtirilmiĢ bir piston olabilir. Yeni bir montaj

motorun montajında alt montaj olarak kullanılabilir. Bir Solidworks montaj dosya uzantısı .SLDASM dır.

Bir yapım resmi 3D parça veya montaj resminin 2D bir temsilidir ve dosya uzantısı .SLDDRW

dır.

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Parça 1 — Basit Bir Parça OluĢturma

Ġlk parça olarak sağda gösterildiği gibi ayak tutma

aparatı merkez demiri oluĢturulacaktır.

Tasarım Planı Ayak tutma aparatı merkez demirini oluĢturmak için

gereken basamaklara baĢlamadan önce tasarım amaçlarının

saptanması gerekir. Bu biten parçaların birleĢtirilmesi için

gerekenlerin bir listesidir. Bu tasarım planı bize bitmiĢ

parçanın neyi yapmak zorunda olduğunu gösterecektir.

Ayak tutma aparatı merkez demiri, zemin tahtası üzerinde bulunacaktır.

Ayak tutma aparatı merkez demiri tahtanın her iki merkezi boyunca sürücünün duruĢ açısını

ayarlamasına olanak tanıyarak uygun konumlandırılmıĢ olması gerekir.

Ayak tutma aparatı merkez demiri kelepçesi tahtaya bağlanacaktır.

Sürücünün yaralanmaması için keskin köĢe olmamalıdır.

Ayak tutma aparatı merkez demiri yapım resmi aĢağıda gösterilmiĢtir. Açıklamalar basamak

basamak aĢağıda verilmiĢtir.

16

Görev 1— Yeni Bir Parça Dosyası OluĢturmak 1. Yeni bir parka dosyası

oluĢturmak. Standart görev

çubuğundan Yeni (New)

seçilir.

New SolidWorks Document iletiĢim kutusu

görünür.

2. Part seçilir.

3. Altta OK seçilir ve parka belgesi

penceresi görünür.

Solidwors Penceresinin Gözden Geçirilmesi

Yeni bir sketch oluĢturulduğu zaman:

Çizim alanının ortasında bir sketch merkezi görünür.

Sketch araç çubuğu görünür.

Ekranın alt tarafında durum çubuğunda ―Editing Sketch‖ görünür.

Feature Manager unsur ağacında Sketch1 görünür.

Ġmlecin pozisyonu ve sketch merkezi görünür.

Menü çubuğu Sketch göstergeli onay köĢesi

Feature Manager unsur ağacı

Sketch araç çubuğu

Ġmleç Sketch orjin

Referans ekseni

Durum çubuğu

Grafik alanı

17

Ġlk Feature Ġlk özellik (feature) aĢağıdakileri gerektirir:

Sketch düzlemi – Top (üst)

Sketch profili – 2D daire

Özellik (feature) tipi Extruded boss

Sketch ve Çizim Solidworks özelliklerinin (features) temeli sketch tir. Sketch çizimden farklıdır. Çizim içinde doğru

ölçülerde oluĢturulmuĢ çizgi ve daireler vardır. Sketch ile sadece kaba taslak oluĢturulan çizgi ve daireler

elde edilir. Ölçü ve iliĢkiler eklendikten sonra sketch gerçek ölçüde ve görünümde olur.

Bir Sketch Açmak Özelik yöneticisi (Feature Manager) unsur ağacında düzlem (Top plane) seçilir.

Sketch araç çubuğunda Sketch butonuna basılır.

Top plane (üst görünüĢ) de 2D sketch açılmıĢ olur.

GörünüĢ Yönlendirme Ġlk özellik için sketch açıldığı zaman Solidwors otomatik olarak görünüĢü sketch düzlemine karĢıdan

bakacak Ģekilde yönlendirir.

Onaylama KöĢesi Birçok Solidworks komutunun aktif olduğu zaman çizim alanının sağ üst köĢesinde bir sembol yada

semboller görünür. Bu alan onaylama köĢesi olarak adlandırılır.

Sketch Göstergeli Onaylama KöĢesi Bu sembol çizilmiĢ olan sketch in onaylama yada reddetmek için kullanılır.

Sketch tamamlandıktan sonra üzerinde ok iĢareti bulunan sembol seçilirse onaylama

ve sketch ten çıkılmıĢ olur. Eğer çarpı (X) butonuna basılırsa sketch kaydedilmeden

çıkılmıĢ olur.

Onaylama köĢesi çıktığında sketch ve feature komutları aktif değildir.

Herhangi bir feature iĢlemi tamamlandıktan sonra bu köĢe görünür. Yapılan iĢlem

onaylanacaksa onay imi seçilir. Reddedilecekse X seçilerek çıkılmıĢ olur.

Sketch Araçları SolidWorks sketch oluĢturmak için birçok çeĢitliliğe sahip araçlar sunar. Bu araçları Sketch Entity

yada sketch araç çubuğundan bulabiliriz.

Sketch Menü Sketch araçları menüsü Tools- Sketch Entities seçilerek bulunarak kullanılır. Bütün sketch komutları

burada bulunur.

18

Sketch Araç Çubuğu Sketch araç çubuğu en çok kullanılan sketch

komutlarını içerir. Fakat bu komutlar isteğe göre çoğaltılıp

azaltılabilinir.

Görev 2— Ġlk Sketch OluĢturmak Ġlk feature ile çapı 75mm. Kalınlılığı 3.5mm. olan kısa bir

silindir yapılacak.

Daire

Daire aracı 2D daire (circle) oluĢturur. Farenin sol tuĢu ile circle komutu seçilir. Dairenin

merkezi belirlenip yine farenin sol tuĢu ile tuĢlanır ve gerçek daire ölçüsüne yaklaĢık oluncaya kadar fare

hareket ettirilir, tekrar farenin sol tuĢu ile tuĢlanarak daire çizilmiĢ olur.

1. Circle (daire) komutu seçilir. Ġmleç Ģekli daire aracı olacak Ģekilde değiĢir.

2. Ġmleç sketch orijini üzerinde turuncu nokta görülene kadar gezdirilir. Ayrıca

sarı bir simge görünür. Bu simgenin anlamı çizilecek olan daire merkezi ile

orijin merkezinin kesiĢeceğidir.

3. Farenin sol tuĢu tuĢlanıp, fare ekranda sadece 32mm. görünene kadar hareket ettirilir. Ġmleç,

dairenin yarıçapını gösterecektir.

Sketchin Ölçüsü

Çizilen sketchin bizim istediğimiz doğru ölçüde olabilmesi için ölçü eklenmek zorundadır.

1. Sketch araç çubuğundan Smart Dimension (akıllı ölçülendirme) seçilir. Ġmeç Ģekli Ģu Ģekilde

olur: Anlamı ölçü verme aracı aktif demektir.

2. Daire çizgisi seçilir ve fare ölçünün bulunacağı istenilen yere sürüklenip sol tuĢuna basılır.

19

3. Çıkan pencereye istenen ölçü (82) girilir ve onay imi seçilerek iĢlem tamamlanır.

Sketch Araçları

Burası tuĢlanır

Bu pozisyon seçilir.

Spin kutusu

20

Sketch Durumu Sketch feature komutlarına geçmeden önce, tam tanımlı yani sketchin geometrik olarak ölçü ve

pozisyonunun belli olması gerekir.

Geometrik olarak tam tanımlı olmak, yeterli ölçü verilmesine ve/veya sketch Ģekli ve ölüsünün

korunması için olması gereken iliĢkileredir.

Pozisyonunun belli olması, aynı Ģekilde sketch konumunun değiĢmemesi için verilecek olan ölçü ve

iliĢkilere bağlıdır.

Sketch Rengi Sketch rengi sketchin durumunu gösterir.

Mavi : TanımlanmamıĢ

Siyah : Tam tanımlı

Kırmızı: Fazla tanımlı

TanımlanmamıĢ Sketch (Under Defined):

Sketch’in uzayda yeri tam belli değildir yalnız unsur oluĢturmak için

kullanılabilir. Bu tasarımın ilk aĢamalarında hem yararlı hem de gerekli bir

durumdur. Çünkü baĢlangıçta sketch’i tam tanımlı yapacak yeterli bilgi

yoktur.

Tam Tanımlı Sketch (Fully Defined):

Sketch’in uzayda yeri belli ve tam tanımlıdır. Bir tasarımın üretime

verilebilmesi için sketch’lerin tam tanımlı olmasına dikkat edilmelidir.

Fazladan Tanımlı Sketch (Over Defined):

Sketch fazladan ölçülendirmeler veya kısıtlamalar taĢıyorsa varsayılan

olarak kırmızı gözükür. Gereksiz ölçü ve iliĢkilerin silinip mantıklı bir

çözüme ulaĢılması gerekir.

Tasarım Mantığı: Tasarım Mantığı parçanın nasıl oluĢturulduğunu ve nasıl değiĢtirilebileceğini belirler. Örneğin

çizdiğimiz sketch aĢağıdaki gibi değiĢebilmektedir:

21

Tasarım Mantığını Etkileyen Faktörler 1. ĠliĢkiler (Sketch Relations): Paralellik, diklik, teğetlik gibi geometrik iliĢkileri kapsar.

SolidWorks’te iliĢkiler 2 Ģekilde yapılmaktadır:

Otomatik Sketch ĠliĢkileri: Sketch unsuru oluĢturulurken otomatik olarak atanan iliĢkilerdir.

Unsuru oluĢtururken farenin üzerinde ikon Ģeklinde belirir.

Sonradan Eklenen Sketch ĠliĢkileri: Sketch unsurları oluĢturulduktan sonra bir veya iki

unsura verilen iliĢkilerdir.

AĢağıdaki listede sonradan eklenen sketch iliĢkilerine örnekler bulunmaktadır.

22

2. Ölçüler(Sketch Dimensions): Sketch unsurlarının (çizgi, daire..) yerini ve boyutlarını belirlemede

kullanılırlar.

NOT: Bir Sketchi tam tanımlı yapabilmek için birtakım iliĢki ve ölçüleri beraber kullanmanız

gerekmektedir.

Örnek sketchin parametrik tam tanımlı hale gelip parametrik değiĢebilmesi için aĢağıdaki ölçü ve

iliĢkiler uygulanmalıdır:

23

Extrude-1 Çizim tamamlandıktan sonra, ilk unsuru oluĢturmak üzere extrüzyona tabi tutulabilir. Bir çizime

extrude komutunu uygulamak için son koĢullar, extrüzyon draft’ı ve derinliği gibi birçok seçeneğe sahiptir.

extrüzyonlar çizim düzleminin normali doğrultusunda gerçekleĢir.

Extrude 2D çizimin 3D katıolması iĢlemine denir. Buna göre, kısa bir silndir yapılacaktır.

1. Insert menüsünden Boss/Base –

Extrude veya Features araç

çubuğundan seçilir. Model

görüntüsü izometrik görünüm olacak

Ģekilde değiĢecektir.

2. Model derinliği ilk önce varayılan

olarak görünür. Bu derinlik bizim

isteğimiz doğrultusunda özellik

penceresi kullanılarak değiĢtirilebilir.

24

3. Özellik penceresi kullanılarak ayarlar gösterildiği gibi

değiĢtirilir.

End Condition = Blind

(Depth) = 3.5 mm

4. Katı modeli oluĢturmak için OK seçilir.

OK butonu seçme süreci kabul edip tamamlamanın bir yoludur.

Ġkinci bir yol, grafik alanının onay köĢesindeki OK/Cancel

butonlarını kullanmaktır. Üçüncü bir yol ise Mouse ile sağ

tuĢlayıp OK komutun seçmektir.

5. Tamamlanan unsur,parçanın ilk katısı yada unsurudur. Çizim,

Extrude 1 unsurunun içine alınır.

25

Extrude Son Konum ÇeĢitleri Bir taslağı ―extrude‖ ederken, ―extrude feature‖ diyalog kutusundan son konum tipi seçimini

yapılması gerekmektedir.

Blind:

Through All :

Up To Next :

Derinliğini

tasarımcının belirlediği

Extrude tipidir.

Profilinize, parçadaki

en son yüzeye kadar derinlik

verir.

Bu tipte ise çizilen

Extrude yapılacak sketch ,

çizildiği yüzeyden bir sonraki

yüzeye kadar derinlik kazanır.

26

Up To Vertex:

Up To Surface:

Offset From Surface :

Taslak düzlemine paralel

kalacak Ģekilde

taslağınıza,seçeceğiniz bir köĢe

noktasına kadar derinlik kazanır.

Profilinize seçilen

yüzeye kadar derinlik verir.

Profilinize seçilen yüzeyden

belirlenecek ölçü miktarı kadar geride

bir mesafeye kadar derinlik verir.

27

Up to Body :

Mid-Plane :

Profilinize, Sketch in

bulunduğu gövdeden, seçilecek baĢka

bir gövdeye kadar derinlik verir.

Çizilen düzlemi orta

düzlem olarak kabul edilerek

sketch in düzlemin her iki tarafına

eĢit olacak Ģekilde derinlik verir.

28

GörünüĢ Özellikleri Görünüm (View) araç çubuğu, bize çizdiğimiz katı modelin birçok farklı yolla gösterebilmemizi

sağlar. Bunlar, simgeleriyle birlikte aĢağıda gösterilmiĢtir. Bu araç çubuğu ayrıca görünümü büyütmeye,

döndürmeye, taĢımaya, kesit görünümü göstermeye olanak tanır.

GörünüĢ Seçenekleri Solidworks, katı parçaların aĢağıdaki gibi gösterilmesine olanak tanır.

Shaded

Shaded with edges

Hidden lines removed

Hidden lines visible

Wireframe

Kesit GörünüĢ (Section View)

Gölge Modunda Gölgelendire (Shadows Ġn Shaded

Mode)

GölgelendirilmiĢ (Shaded)

Kenarlarla GölgelendirilmiĢ (Shaded With Edges)

Gizli Çizgiler ÇıkartılmıĢ (Hidden Lines Removed)

Gizli Çizgiler Görünür (Hidden Lines Visible)

Tel Kafes (Wireframe)

Standart GörünüĢler (Standart Views)

TaĢıma (Pan)

Döndürme (Rotate View)

Seçimi Büyütme (Zoom To Selection)

YakılaĢtırma / UzaklaĢtırma (Zoom Ġn / Out)

Alan YakınlaĢtırma (Zoom To Area)

Ekrana Sığdırma (Zoom To Fit)

Bir Önceki Görünüm (Previous View)

29

Dimetrik

Bu seçeneklerin nasıl göründüğü aĢağıda gösterildiği gibidir:

SHADED SHADED WITH EDGES

HIDDEN LINES REMOVED HIDDEN LINES VISIBLE

WIREFRAME SECTION VIEW

Standart GörünüĢler (Standart Views)

Trimetrik

Ġsometrik Bottom (Alt)

Top (Üst)

Normal To

Front (Ön)

Back (Arka)

Left (Sol)

Right (Sağ)

30

Renk Belirleme

Seçimler

Yüz

Yüzey

Gövde

Unsurları seçin.

Standart renklerin yanında geniĢ bir

renk paleti içerisinden ara renkler de

seçebilirsiniz.

Özellikler:

Transparanlık

Ortam

Difüzyon

Yansıtma

Parlaklık

Salım gücü

31

Malzeme Belirleme (Edit Material):

Malzemesi BelirlenmemiĢ

SertleĢtirilmiĢ Çelik

32

Kaplama Belirleme (Edit Texture):

Seçimler

Yüz

Yüzey

Gövde

Unsurları seçin.

Kaplama Seçimi

Parçalara SolidWorks’ün kendi kaplama

kütüphanesinden bir kaplama

atayabileceğiniz gibi bir kaplama resmini

dıĢarıdan SolidWorks içerisine dahil

edebilirsiniz.

Kaplama Özellikleri

SolidWorks’te her malzemenin bir

görünüĢü olduğu gibi her malzemeye ait

bir kaplama da bulunmaktadır. Kaplama

kütüphanesinde seçtiğiniz malzemenin

kaplama görüntüsünü burada

görebilirsiniz.

33

Extrude–2

Merkez demirinin oluĢturmak için ikinci bir extrude iĢlemi aĢağıda gösterildiği gibi yapılacaktır.

1. Standart görünüĢlerden bottom (alt) seçilir.

34

2. Sketch açılır.

3. Seçilen düzlem merkezi ile aynı olacak Ģekilde 75 mm. lik daire çizilir.

35

4. Model kaydedilir.

Extrude Cut–1 Çizdiğimiz katı model üzerindeki, istenilen düzlem üzerinde çizilen skentch Ģeklinde boĢaltma

yapmamıza olanak tanır. Özellikleri olarak extrude komutu aynıdır.

1. Standart görünüĢlerden top (üst) seçilir.

2. Sketch açılır.

3. Seçilen düzlem merkezi ile aynı olacak Ģekilde 63 mm. lik daire çizilir.

36

4. Feature komutlarından extrude cut seçilir.

5. Bizden istenen derinliğe 3 mm. girilir ve onaylanarak komuttan çıkılır.

6. Kaydedilir.

37

Vida Yuvalarının OluĢturulması Merkez demirinin gövde merkezine ayarlanabilir bir Ģekilde bağlanabilmesi için 4 yuvalı olması

gereklidir. Bu yuvaların nasıl yapılacağı aĢağıda açıklanmıĢtır.

1) Standart görünüĢlerden top (üst) seçilir.

2) Sketch açılır.

3) Parçanın merkezinden geçecek Ģekilde eksen çizgileri (centerline) çizilir.

4) AĢağıdaki Ģekilde sketch çizilir:

a) Parçanın ister alt ister üst yarım kısmında, dikey eksen çizgisinin sağ veya sol kısmında olacak

Ģekilde aĢağıdaki gibi çizgiler çizilir.

38

b) Sketch komutlarından Tangent Arc komutu seçilir ve herhangi bir çizginin alt veya üst ucu seçilip

diğer çizgi iĢaretlenir.

c) Aynı iĢlem çizgilerin açık olan kısmına da yapılır.

d) Üstte çizdiğimiz sketch’i önce dikey eksende aynalama (mirror) daha sonra yatay eksende aynalama

yapıp sketch komutundan çıkılacak.

Solidworks’te aynalama, taslak çizerken (2D) yapıldığı gibi unsurların da (3D) olarak ta

yapılabilir. 3D aynalama iĢlemi ilerdeki konularda anlatılacaktır. Aynalama penceresinin

özellikleri aĢağıdaki Ģekildedir.

Aynalamak istenilen

çizgilerin penceresi

Aynalama ekseni

39

ĠĢlem bittikten sonra komuttan çıkılır.Ġkinci aynalama iĢlemi için

Ġkinci aynalama iĢlemi için tekrar mirror komutu seçilir. Aynalama ekseni yatay eksen olarak

belirlendikten sonra aynalanacak çizgiler seçilir ve komuttan çıkılır.

Ölçülendirme yapılır.

Aynalamak istenilen çizgiler

Aynalama ekseni

40

5) Extrude Cut komutu seçilerek boĢaltma iĢlemi gerçekleĢtirilir ve komuttan çıkılır.

Radyüs ve Pah Kırma (Fillet )

Yapılan modelin köĢeleri keskin olduğu için yuvarlatılması gerekmektedir. Feature komutlarından

Filet komutu ile bu iĢlem yapılacaktır.

1) Önce feature komutlarından Fillet komutu seçilir.

2) KöĢe Ģekilde gösterildiği gibi seçilir.

Bu köĢe seçilir.

3) 1.5 yazılır ve fillet özellik penceresinde aĢağıdaki özelliklerin

seçilmiĢ olmasına dikkat edilir.

a) Constant radius

b) Tangent propagation

c) Full preview

41

4) Tekrar fillet komutu seçilir ve aĢağıdaki köĢeler seçilir.

5) Parça kaydedilir ve komuttan çıkılır.

Ölçü 1mm.

olarak girilir

42

Yapım Resmi OluĢturmak (Drawing)

Yapım resmi, teknik ressam veya tasarımcı ile imalatçı arasındaki iletiĢim yollarından birisi ve en

önemlisidir. Üretilecek parça yapım resminin anlaĢılır ve eksiksiz olması gerekir. Burada çizilen 3D

modelden yapım resmi oluĢturma anlatılacaktır. Solidworks drawing penceresi görünümü aĢağıda

gösterilmiĢtir.

Grafik alanında yeni bir drawing penceresi,

Çizim (drawing) için gerekli araç çubukları,

Ekranın sağ alt köĢesinde durum çubuğunda Editing Sheet 1,

Ekranın sağında Drawing Manager (çizim yöneticisi) görüntülenir.

Format Line Font

(Çizgi tipi) Layer (Katman)

Drawing Manager

(Çizim Yöneticisi)

Drawing (Çizim)

Annotations

(Ek Açıklama)

Çizim Sayfası

43

1) Solidworks’de yapım resmi sayfasını açabilmek için iki yöntem vardır.

a) Önce yeni bir drawing belgesi açılır. Kullanmak istediğiniz kağıt ölçüsünü belirledikten sonra gelen

özellik penceresinden browse seçilerek yapım resmi yapılacak 3D model gösterilir ve aç seçilir.

44

b) Çizimi bitmiĢ 3D model ekranında iken make drawing from the part/assembly butonu seçilir ve

görünüĢler Solidworks tarafından otomatik olarak algılanıp ekranda yerleĢtirmek istenilen yere

koyulması sağlanacaktır.

45

2) 3D modelin ön yan ve üst görünüĢleri çizim ekranına yerleĢtirildikten sonra ölçülendirme eğer gerekli

ise kesit görünüĢler ve diğer yapım resmi için iĢlemler yapılır.

a) Ölçülendirme, bir yapım resminden imalatının gerçekleĢtirilmesi için çok önemlidir. Ölçülerin

eksiksiz verilmiĢ olması gerekir. SolidWorks’te ölçülendirme aĢağıda açıklandığı gibi iki Ģekilde

yapılır.

i) Hangi görünüĢ üzerinde ölçülendirme yapılacaksa önce o görünüĢ seçilir. Daha sonra

annotation araç çubuğundan autodimension komutu seçilir ve Solidworks ölçülerin verileceği

iki referans çizgisini otomatik olarak belirler ve bütün ölçüler belirlenen çizgilere göre karıĢık

bir Ģekilde verilir. Bu ölçülendirmeler tasarımcı tarafından mouse (fare) kullanılarak

düzenlenir. Yerini değiĢtirmek istenilen ölçü üzerine gidilip fare ile seçildikten sonra farenin sol

tuĢu basılı tutulup hareket ettirilirse istenilen konum belirlenebilir. Gereksiz olan ölçüler silinir

ve yerleri düzenlendikten sonra ikinci görünüĢ üzerinde aynı iĢlemler yapılır, resim

kaydedilerek çıkılır. AĢağıda autodimension komutu ile verilmiĢ ve düzenlenmemiĢ bir

ölçülendirme örneği verilmiĢtir. DüzenlenmiĢ hali yukarıda gösterilmiĢti.

46

ii) Önce annotation araç çubuğundan smart dimension komutu seçilir ve sketch çizerken

uygulanan bütün ölçülendirme kuralları uygulanarak iĢlem tamamlanır.

b) Eğer gerekli ise kesit görünüĢler oluĢturulabilir. OluĢturmak için önce kesit alınacak görünüĢ tespit

edilir, drawing araç çubuğundan section view komutu seçilip görünüĢün kesit yeri sketch araç

çubuğundan line komutu ile seçilen bir çizgi yardımı ile çizilip belirlenir. Daha sonra kesit görünüĢ

otomatik olarak oluĢup kesit görünüĢün yerinin tespit edilmesi ile iĢlem son bulur.

47

3) Resim kaydedilir ve çıkılır.

Resim Kağıdı Ve Antedinin Düzenlenmesi

Yapım resminin büyüklüğüne, ölçeğine elimizde bulunan yazının büyüklüğüne göre kağıt seçiminin

yapılması ve firmanın, resmin, resmi çizen kiĢiye ait bilgilerin bulunduğu antedin de düzenlenmesi

gerekebilir. Bunun için aĢağıdaki yol izlenir.

1. Yeni bir drawing belgesi açıldığında kağıt ölçüsü ve kağıt durumunu (yatay veya dikey) belirlememiz

gerekir. Belirledikten sonra OK seçilir. AĢağıda A4 kağıdının iki ayrı formatı görülmektedir.

2. Antet ve resme ait bilgilerin düzenlenmesi ise iki Ģekilde yapılır.

a) Ekranın sağındaki unsur ağacından Sheet Format1 üzerinde fare sağ tuĢlandığında gelen

menüden Edit Sheed Format seçilir ve grafik alanında bulunan resim kağıdı antedi ve içinde

yazılanların yeniden düzenlenmesi sağlanır.

48

b) Grafik alanı üzerinde sağ tuĢlayıp gelen menüden Edit Sheed Format seçilir ve gerekli

düzenlemeler yapılır.

49

AlıĢtırmalar

AĢağıdaki parçaları verilen ölçüleri kullanarak yapınız.

1.

2.

50

3. AĢağıdaki parçayı yaparak yapım resmini oluĢturunuz.

51

3. TEMEL PARÇALAR- Tutma Demiri

AMAÇ: Bu dersin baĢarılması üzerine, Solidworks programının temel fonksiyonları öğrenilerek yukarıdaki

modelin yapılması.

DERSE BAġLAMADAN ÖNCE:

Bir önceki bölüm olan temel fonksiyonelliğin tamamlanması gereklidir.

DERSĠN ARAġTIRMA KONULARI

Bu ders planı, aĢağıdaki Solidworks çevrimiçi öğreticisi içerisindeki konuları kapsamaktadır.

Ders–1 parçalar

Sac metal

Montaj

2.Dersin Gözden Geçirilmesi: Temel Fonksiyonellik

TartıĢma Soruları: 1. Solidworks yazılımında kaç çeĢit doküman vardır isimleri nelerdir?

2. Parçalar (modeller) feature lardan oluĢtuğuna göre feature nedir?

3. Merkez demirinin yapımı için kullanılan feature lerin isimleri nelerdir?

4. Merkez demirini oluĢturan temel feature nedir?

5. Neden fillet feature kullanıldı?

3.DERSĠN ANA HATLARI:

1. Aktif öğrenme alıĢtırması: Bir parça oluĢturmak

2. Aktif öğrenme alıĢtırması: Bir montaj oluĢturmak

Proje alıĢtırmaları yapmak

52

1. Aktif Öğrenme AlıĢtırması: Bir parça oluĢturmak

AĢağıda uygulanacak olan derste ilk önce

tutma demiri tabanını oluĢturulup daha sonra bükme

yerleri ve yuvaları en son ise merkez demirinin

oturacağı delik kısım yapılacaktır.

1. AĢağıdaki Ģekilde düzlem top plane olacak Ģekilde bir sketch oluĢturulmalıdır. Sketch iliĢkileri

aĢağıdaki Ģekilde olmalıdır. ĠliĢkileri görmek için View-sketch relations seçilmelidir. Gizlemek

için ise aynı yol izlenir. Yay tangent arc komutu ile yapılır. BirleĢtiği çizgilerle tangent lik

iliĢkisi olmalıdır.

53

2. Extrude komutu ile 25 mm. lik bir derinlik kazandırılır.

Flip Side To Cut

Extrude Cut komutu normalde malzemeden, bir sketch’in iç kısmını boĢaltmak için kullanılır. Bu

komutla malzemeden sketch’in dıĢ kısmı boĢaltılarak ta kullanılabilir. Bu iĢlem ile, Extrude cut

komutunu seçtikten sonra özellik penceresindeki Flip Side to Cut kutucuğunu iĢaretleyip veya

temizleyip parçanın iç yada dıĢ kısmının boĢaltılması sağlanır.

Flip side to cut kutucuğu iĢaretlenmemiĢ

Flip side to cut kutucuğu iĢaretlenmiĢ

54

3. Tutma demirinin taban kısmı da flip side to cut komutu iĢaretlenerek yapılacaktır.

a) AĢağıdaki iĢaretli yüzeyde sketch açılır ve yüzeyi karĢıdan bakmak için Normal To komutu

kullanılarak yüzey üzerine yandaki Ģekilde bir sketch çizilir. Yaylar Tangent Arc komutu

kullanılarak yapılır ve iliĢkileri aĢağıdaki Ģekilde gösterilmiĢtir.

b) Sketch araç çubuğundan Ofset Entities komutu seçilerek üstte çizilen shetcg’e paralel ve

3mm. üstünde olacak Ģekilde devam edilir.

c) Ġki yay aĢağıdaki Ģekilde bir çizgi ile birleĢtirilir. Aynı Ģekilde sketch’in diğer ucu da

birleĢtirilir.

55

d) Extrude cut komutu kullanılıp özellik penceresindeki fip side to cut kutucuğu iĢaretlenir,

onaylanır ve kaydedilir.

56

4. Bükme yerlerinin oluĢturulması için önce aĢağıdaki gösterilen yüzey seçilir, karĢıdan bakılması

sağlanır ve sketch açılır.

a) Yüzey daha iyi görülüp çizim yapılacak Ģekilde büyütülür. AĢağıdaki ölçülerde bir

dikdörtgen çizilir.

b) Çizilen sketch derinliği 4mm. olacak Ģekilde extrude edilir.

57

c) Yukarda oluĢturulan ofset üzerindeki yüzey seçilerek aĢağıdaki gibi bir sketch daha açılır ve

aĢağıdaki ölçülerde dikdörtgen çizilir.

d) Çizilen sketch 3mm. extrude edilir.

e) Bükme kısmı üzerinde sketch açılarak gerekli boĢaltmalar için aĢağıdaki gösterilen Ģekilde

ve ölçülerde bir çizim yapılır. Burada yeni bir komut olan Dynamic Mirror Entities

kullanılacaktır. Bu komutun amacı bir yüzey üzerine, yüzeyi ikiye bölen bir çizgi çizildiğinde, bu

çizgi referans alınarak ikiye bölünen yüzeyin bir yarısına ne çizilirse diğer tarafına da aynı çizgiyi

veya Ģekli otomatik olarak çizdirmektir.

1. Bundan dolayı ilk önce, aĢağıdaki seçilmiĢ yüzeyi tam olarak ikiye bölecek

Ģekilde bir eksen çizgisi çizilir. Çizilen bu çizgi seçili iken sketch araç

çubuğundan Dynamic Mirror Entities komutu seçilir.

58

2. Sketch araç çubuğundan Centerpoint Arc komutu seçilir. Merkezi eksen

çizgisi üzerinde eksen çizgisi yarısından aĢağıda olmak üzere herhangi bir

nokta belirlenerek Ģekildeki gibi iki yay çizilir.

3. Bu yayların uç kısımları Tangent Arcs komutu kullanılarak birleĢtirilir ve

Dynamic Mirror Entities komutundan çıkılır. Bütün yayların birbirleri ile

tangent iliĢkili olması sağlanarak aĢağıdaki Ģekilde ölçülendirilir.

4. Extrude Cut komutu seçilerek boĢaltma yapılır. BoĢalma yapıldıktan sonra eğer

yaylar düz bir Ģekilde görünür ise bunun nedeni Solidworks yazılımının

görüntü ayarlarındandır. Yapılması gereken sıra ile Tools-Options-Document

properties-Image quality seçilip ayarların aĢağıda olduğu gibi değiĢtirilmesidir.

Ayar Yapılmadan Önce Ayar Yapıldıktan Sonra

59

5. Kaydedilir.

5. Tutma demirinin diğer kenarı seçilerek aynı iĢlemler için aĢağıdaki ölçülerde bir dikdörtgen çizilir.

6. Yukarıda takip edilen sıra uygulanarak parça aĢağıdaki hale getirilir.

60

7. Fillet komutu kullanılarak büküm köĢeleri yuvarlatılır. DıĢ köĢelerin radiusu 4mm. iç köĢeler ise

Ġç Radius = DıĢ Radius – Kalınlık Ġç Radius = 4-3 = 1mm Ģeklinde hesaplanarak

bulunur.

8. Tasarım yapan kiĢinin imalat Ģeklini de belirlemesi gerektiği daha önce de belirtilmiĢti. Bu

parçanın imalatının 3mm. kalınlığındaki sac metalin kesme ve boĢaltma iĢlemlerinin sonunda

bükme yapılarak iĢlenmesi olması en makul olanıdır. Dolayısı ile Ģu ana kadar yapılan modelin

sac metale dönüĢtürülüp açılımının yapılması gerekir. Bu iĢlem için aĢağıdaki yol izlenir.

a) ġekilde gösterilen yüzey seçilir.

61

b) Menüden sırası ile Ġnsert-Sheed Metal-Bends seçilir, bends özellik penceresine 3mm.

girilir ve onaylanır.

c) Bu iĢlemin sonucunda unsur ağacına 3 yeni unsur eklenmiĢ oldu. Bunlar:

Sheed-Metal1: Bükme radyüsü gibi sac metal

tanımlamalarını içerir.

Flatten-Bends1: Bükülü biçimde

oluĢturulmuĢ sac metalin açılımını görmemizi

sağlar.

Process-Bends1: Parçanın son halindeki bütün bükme bilgilerini içerir.

d) Parçanın açılımını görmek için unsur ağacı çizgisinin

Flatten-Bends1 unsurunun hemen altında olması gerekir.

Bunu yapmak için 2 yol vardır.

Fare ile unsur ağacı çizgisinin üzerine

gittiğinizde bir el iĢareti görünür. Fare sol

tuĢlanıp çizgi istenilen yere götürülebilir.

Ġkinci yol ise gitmek istenilen unsurun altındaki unsur üzerinde sağ tuĢlanırsa

çıkan menüden Rollback seçildiğinde çizginin istenilen yere gitmesi sağlanır. Bu

iĢlemlerden birinin yapılması, parça Ģeklinin açılımının görünmesini sağlar.

62

e) ġimdi parça üzerinde gerekli olan radyüsleri verebiliriz.

15 mm. 6mm.

2mm.

63

f) Parçanın son halini görüntülemek için unsur ağacı çizgisi en alta getirilir.

g) Tutma demirine delik açmak için, unsur ağacı çizgisi fillet3 ün üstüne alınır ve aĢağıdaki

gibi bir sketch çizilir.

h) Burada extrude cut yapılarak Link To Thickness kutucuğu iĢaretlenir. Bu komutun farkı,

ileride parçanın kalınlığı değiĢtirilse bile kesme iĢlemi de kalınlığa göre kendisini

güncellemesidir. Son olarak unsur ağacı çizgisi en sona alınarak malzeme (2024 Alloy)

eklenir ve parça bitirilmiĢ olur. Kaydedilir ve paça görüntüsü aĢağıdaki gibi olur.

64

1. Aktif Öğrenme AlıĢtırması: Montaj OluĢturmak

Montaj resimleri birçok parçanın birbirleri ile olan iliĢkilerini gösterir. ġimdi tutma demirine ait

iki parçanın montajı yapılacaktır. Ġleride Bu montaj resmine yeni parçalar eklenecektir. Montaj yapmak için

aĢağıdaki sıra takip edilir.

1) Standart araç çubuklarından New (Yeni) seçilir. Çıkan pencereden Assembly seçilir OK tuĢlanır ve

yeni montaj ekranı açılır.

65

2) Montaja yerleĢtirilecek ilk parçanın yerinden oynamayacak bir parça

olması gereklidir. Ġlk parçanın yerini sabitledikten sonra diğer parçalar

onunla iliĢkilendirilir. Otomatik olarak en son çizilen parça adı özellik

penceresinde görünür. Ġlk Parça montaja eklendiği zaman sabitlenir ve

sabitlenen parçalar hareket ettirilemez. Montaja bırakıldıkları yere

sabitlenirler. Parça ismi üzerinde tuĢlama yapılır ve parça orijin’e

farenin ucundaki ikon kullanılarak yerleĢtirilir. Parça unsur

ağacına eklenir ve yanında, uzayda sabit olduğunu belirten f (fixed)

harfi görünür. Böyle yaparak, parçanın referans düzlemlerini

yapılacak olan montaj ile uyumlu hale getirilmiĢ olur ve montaj tam

tanımlı hale gelir.

3) Ġnsert Component (Yeni Parça Ekle) komutu ile montaj ekranına

ikinci parça getirilir. Yeni parça (-) Merkez Demiri <1> Ģeklinde

görülecektir. Bunun anlamı parçanın ilk kopyası az tanımlı (uzayda

serbest) demektir ve hala altı serbestlik derecesine sahiptir.

Serbestlik Derecesi:

ĠliĢkiler verilmeden önce her parça için altı adet serbestlik

derecesi vardır; x,y,z eksenleri etrafında dönebilir ve bu

eksenler doğrultusunda hareket edebilir. Bir parçanın montaj

içinde hareketi onun serbestlik derecesine bağlıdır. Bu

serbestlik derecelerini kaldırmak için Fix ve Mate

seçeneklerini kullanılacaktır.

4) Bir ve/veya birden fazla parça arasında iliĢki vermek için, fare kullanılarak ya da Move ve Rotate

komutları kullanılarak, hareket ettirebilir ve/veya döndürülebilir. Ayrıca dinamik montaj

simülasyonunda yeterli tanımlanmamıĢ öğeler hareket ettirilebilir.

Parçaya tıklanarak ve iliĢki verilecek yere yakın bir konuma getirilir.

5) Görüldüğü gibi parçayı tutup bırakarak yerleĢtirmek montaj için yeterli olmayacaktır. Parçaların yüzey

ve kenarları kullanılarak iliĢki verilmelidir.

Insert Mate: Parçalar arasında yada bir parça ile montaj arasında iliĢkiler yaratır. En çok kullanılan

iliĢkilerden ikisi Coincident(çakıĢıklık) ve Concentric(eĢmerkezli) iliĢkileridir. ĠliĢkiler birçok

özellik, durum kullanılarak verilebilir.

Yüzeyler

Düzlemler

66

Kenarlar

KöĢeler

Çizgiler ve noktalar

Referans noktası ve eksenler kullanılabilir.

ĠliĢki Tipleri ve Hizalama: Parçaları birbirine bağlamak için kullanılırlar. Yüzeyler bunun için en

çok kullanılan geometrilerdir. ĠliĢkinin hizalanmıĢ yada hizalanmamıĢ olması sonucu etkiler.

Anti-Aligned

HizalanmamıĢ

Aligned

HizalanmıĢ

Coincident ( ÇakıĢık )

Parallel (Paralel)

Perpendicular (Diklik)

Distance (Uzaklık)

Angle (Açı)

67

Silindirik yüzeylerdeki iliĢki tablosu da aĢağıda gösterilmiĢtir.

Anti-Aligned

HizalanmamıĢ

Aligned

HizalanmıĢ

Concentric (EĢmerkezli)

Tangent (Teğet)

ĠliĢkilerin birçoğu parça yüzeyleri arasında verilir. ĠliĢkilerin daha kolay verilebilmesi için Face

Fitler in aktive edilmesi gereklidir. Bunu yapmak için standart araç çubuğundan Toggle Selection

Toolbar seçilir ve Fitler Faces butonuna basılır.

68

6) Mate seçilir özellik penceresi aĢağıdaki gibi olur. Mate

Selection kısmına parçaların birleĢtirilmesi için seçilecek olan

yüzeyler eklenmesi gereklidir. Diğer özellikler verilecek olan

iliĢkinin durumu ile ilgilidir. Bu durumlar yukarıdaki tablolarda

gösterilmiĢti.

7) ĠliĢki verilecek olan yüzeyler aĢağıdaki gibi seçilir.

8) Çıkan Pop-Up penceresinde otomatik olarak Concentiric iliĢkisi verilmiĢ olarak gelir. Eğer istenilen

iliĢki ise onay verilir ve çıkılır, değilse uygun iliĢki yine aynı pencereden seçilerek onaylanır.

Pop-Up

SeçilmiĢ Yüzeyler

Otomatik

seçilen iliĢki

69

9) AĢağıda gösterilen yüzeyler de seçilerek montaj tamamlanır ve kaydedilir.

70

AlıĢtırmalar

AĢağıdaki parçaları verilen ölçüleri kullanarak yapınız.

1) Modelin çizilmesi için gereken basamaklar

aĢağıdadır.

a) AĢağıdaki Ģekil ve ölçülerde bir sketch çizilir

ve 20 mm. extrude edilir.

b) Ġkinci extrude iĢlemi için aĢağıdaki gibi bir sketch çizilerek 20 mm. model içerisi yönünde extrude

edilir.

71

c) ġekildeki ölçülerde radiuslar verilir.

72

d) Son olarak Hole Wizard kullanılarak delikler delinir. Hole Wizard kullanırken delik merkezlerinin

radyüs merkezleri ile aynı olmasına dikkat edilmelidir.

2)

73

a) Sketch-1 Front (Ön) GörünüĢ Extrude

b) Sketch-2

Ġzometrik GörünüĢ

Top (Üst) GörünüĢ

74

Extrude Ġzometrik GörünüĢ Front (Ön) GörünüĢ

c) Filet-1

75

d) Filet-2

e) Sketch-3 Front (Ön) GörünüĢ

76

f) Cut Extrude

g) Hole-Wizard 20 mm.

h)

77

4. REVOLVE- Tekerlek Jantı

AMAÇ:

Bu dersin sonunda öğrenciler, aĢağıdaki parçaların üzerinde değiĢiklik yapılması ve montaj edilmesi

konusunda bilgi sahibi olacaklardır.

DERSE BAġLAMADAN ÖNCE:

Bir önceki bölüm tamamlanması gereklidir.

DERSĠN ARAġTIRMA KONULARI

Revolve ve Sweep komutları

Pattern features

Ġmport / Export

Toolbox

3.Dersin Gözden Geçirilmesi: TEMEL PARÇALAR- Tutma Demiri

TartıĢma Soruları: 1) Cut-Extrude komutu ile bir modelin boĢaltılmasının iki yolu nedir?

2) InserBends komutu kullanılarak bir modelin sheet-metal formatına dönüĢtürülmesiĢneden öncelikli

gereksinimdir?

3) Bir montajdaki (assembly) iliĢkilerin (mates) görevi nedir?

4) Bir montajın kütle özellikleri ne zaman hesaplanır? Her bir parçanın yoğunluğu nasıl belirlenir?

3.DERSĠN ANA HATLARI:

Sınıf Ġçi TartıĢma – Toolbox

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım1 – Tekerlek Göbeği

Revolved (Döndürme) Features

Hole Wizard (Delik OluĢturma Sihirbazı)

Trim Entities (Kesme)

Convert (DönüĢtürme) Entities

78

Patterns (ġablon)

Unsurların Yeniden Sıralanması

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım2 – Bir Modelin DıĢardan Alınması

Dosyaların DıĢardan Alınması

Nötr (tarafsız) Dosya Formatı

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım3 – Tekerlek Montajının Yapılması

Toolbox Parçalarının Eklenmesi

Kesit GörünüĢler (Section Views)

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım4 – Tekerlek Montajının PatlatılmıĢ Görüntüsünün OluĢturulması

PatlatılmıĢ Görüntü OluĢturmak

PatlatılmıĢ Görüntünün Animasyonunu Yapmak

AlıĢtırmalar ve Projeler – Ek Dağ Kaykayı Parçaları

AlıĢtırmalar ve Projeler – DöndürülmüĢ (Revolved) Parçalar

Sınıf Ġçi TartıĢma: Toolbox

Toolbox Solidworks yazılımına entegre edilmiĢ standart makine

parçalarını içeren bir kütüphanedir. Bu kütüphanede kullanıma hazır

cıvatalar, somunlar, rulmanlar, diĢliçarklar gibi makine parçaları

bulunur. Yapacağımız montajdaki her parçanın çizilmesi zaman

alacaktır.Toolbox ın kullanımı bize zamandan tasarruf yapmamızı

sağlayacaktır. Kullanılacak olan parça seçilerek montaj içine taĢı ve

bırak yöntemi ile yerleĢtirilir.

Yazılım içindeki toolbox modülünü kullanabilmek için önce

aktivasyonunun yapılması gereklidir. Solidworks Office yüklenen

bilgisayarınızda mutlaka toolbox da yüklenmiĢ olacaktır fakat bu özelliği

kullanabilmek için aĢağıdaki iĢlemlerin yapılması gereklidir.

79

Solidworks çalıĢtırıldığında aĢağıdaki ekran

görünecektir.

Toolbox aktive edilmemiĢ ve Dizayn Library

gösteren ikon seçilirse aĢağıdaki gibi bir ekran gelecektir.

Aktive etmek için menüden Tools – Add-ins seçilir ve çıkan pencereden Solidworks Toolbox,

Solidworks Toolbox Browser kutucukları iĢaretlenir ve OK tuĢlanır.

80

Böylece Toolbox modülü aktive edilmiĢ olunur ve bu modül

seçildiği zaman ekrandan hangi standartta, hangi birim sisteminde ve

hangi standart makine parçasını kullanacağımızı seçebiliriz.

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım1 – Tekerlek Göbeği

Tekerlek montajı altı farklı parçadan oluĢur.

DıĢ Lastik

Ġç Lastik

Tekerlek Göbeği (Jant)

Rulman

Cıvatalar

Somunlar

81

Bu bölümde tekerlek göbeği oluĢturmayı, rulman, cıvata ve somunların toolbox kullanılarak

oluĢturulmasını iç ve dıĢ lastikleri baĢka bir kaynaktan getirmeyi öğretilecektir.

Reveolved Features:

Revolve feature, çizilen sketch’in merkez olarak çizilen bir eksen çizgisi etrafında döndürülmesi ile

oluĢur. Revolve feature oluĢturmak için üç basit kural vardır.

1. Döndürme ekseni için bir eksen veya sketch çizgisi çizilmelidir. 2. Döndürülecek olan sketch, döndürme ekseni ile kesiĢmemelidir. 3. Revolve komutu uygulanmadan önce döndürme ekseni seçilmelidir.

Tekerlek Göbeğinin OluĢturulması

1) Yeni bir parça sayfası açılır ve sağ düzlemde (right plane) Sketch açılarak aĢağıdaki Sketch çizilir.

Revolve komutu seçilerek sketch eksen çizgisi etrafında döndürülür.

2) Tekrar right plane üzerinde aĢağıdaki gibi bir sketch çizilerek Revolve Cut iĢlemi yapılır.

Geçerli Sketch Geçerli Sketch Geçersiz Sketch

82

3) Jant Kolu:

Ön Düzlem (Front Plane) üzerinde sketch

açılarak yandaki gibi bir sketch çizilerek

15 mm. extrude edilir.

4) Cıvata deliği oluĢturmak için:

(a) SeçilmiĢ olan yüzeyde sketch açarak çapı 63.5 mm. olan bir eksen çizgisi çizilir. Bu dairenin üst

orta kısmına gelecek Ģekilde bir nokta konur.

(b) Hole Wizard komutu seçilerek aĢağıdaki özelliklerin gerçekleĢmesi sağlanır.

Nokta

Ġzometrik GörünüĢ Ön GörünüĢ

83

(c) Altıgen yuva oluĢturmak için aĢağıdaki yüzey seçilerek sketch açılır ve altıgen çizilir. Altıgen ve

diğer düzgün çokgenleri çizmek için Polygon komutu kullanılır. Düzgün çokgenler kendisini

çevreleyen dairenin cinsine göre tanımlanırlar.

Çokgen çizgilerine teğet ( inscribed circle) olan daire,

Çokgen köĢelerinden geçen (circumscribed circle) daire

Buna göre çizilecek olan altıgen çokgen çizgilerine teğet daire ve çapı 10.5 mm. olmalıdır. Altıgen

çizildikten sonra üst kenarına yataylık (horizontal) iliĢkisi verilmelidir.

Çokgen çizgilerine

teğet

Çokgen köĢelerinden

geçen

84

(d) Çizilen altıgen extrude cut komutu ile 6.5 mm. Ġle boĢaltılır.

(e) Son olarak altıgen yuvanın dıĢ köĢeleri 0.79375 mm. ve 450 lki bir açı ile chamfer (pah)

komutu ile pah kırılır.

85

5) Jant kenarı oluĢturmak için:

(a) Sağ düzlemde (Right plane) sketch açılarak ölçüsüz bir Ģekilde taslak Sketch A daki gibi çizilir.

Sketch B deki gibi de ölçülendirilir.

Sketch A Sketch B

(b) Diğer ölçü ve iliĢkiler eklenir sketch tamamlanır.

Equal (eĢitlik)

iliĢkisi

Paralellik iliĢkisi

86

(c) Revolve (Döndürme) komutu seçilerek jant kenarları tamamlanmıĢ olur.

6) Dizayn edilecek jantın üç adet kolu olacağından çizilmiĢ olan kol çoğaltılarak elde edilecektir. Bunun

için Feature komutlarından Circular pattern komutu seçilecektir. Önce geçici eksen seçilir ve

çoğaltılacak unsurlar seçilip çoğaltılacak kadar sayı girildikten sonra iĢlem tamamlanır.

Circular Pattern: Circular pattern, bir unsurun dönme ekseni etrafında belirtilen açıda ve sayıda

kopyasının oluĢturulması iĢlemidir. Bu komut kullanıldığında genellikle parçaya ait geçici eksenler

(Temporary axes) kullanılır. Bu eksenleri, silindirik, konik bir model veya unsur oluĢturulduğunda

Solidworks otomatik olarak oluĢturur. Bu eksenlerin görüntülenmesi View menüsünden Temporary

Axes komutunun seçilmesi ile olur. Görülmesi istenmediği durumlarda da aynı yol izlenir.

87

7) Radyuslar (Fillet) ve Pahlar (Chamfer) :

(a) 4 mm. lik bir radyus aĢağıdaki gibi verilecektir.

(b) 2 mm. lik bir radyus aĢağıdaki gibi verilecektir.

88

(c) Yapılan bu iki radyusun diğer kollarda da olması gerektiğinden

circular pattern içine eklememiz gereklidir. Fakat yapılan bu iki

radyus circular pattern den sonra yapıldığı için circular pattern edit

yapıldığında aktif olmayacaktır.

Bunu eklemenin yolu bu iki unsura parent-child iliĢkisi

vermek, iki radyusu da circular pattern in üzerine sürüklemektir. Daha

sonra circular pattern üzerinde edit yapıp iki radyusu eklemektir. Aksi

halde radyusların circular patternden önce yapılması gerekmektedir.

Parent-child iliĢkisi verebilmek için unsur ağacındaki iki

radyus için ayrı ayrı sağ tuĢlanarak çıkan menüden Parent-child

seçtikten sonra çıkan pencere kapatılacaktır.

Circular pattern edit yapılıp radyuslar eklendikten

sonra jant kollarının son hali aĢağıdaki gibidir.

89

(d) Jant kenarı ile kolları arasındaki ilk radyus 6 mm. olacaktır ve eklenmesi aĢağıdaki Ģekillerde

gösterilmiĢtir.

(e) Jant kenarı ile kolları arasındaki ikinci radyus 3 mm. olacaktır ve eklenmesi aĢağıdaki Ģekillerde

gösterilmiĢtir.

(f) R6 ve R3 milimetrelik radyuslar bütün kollarda da

olacağından yine circular patternin üzerine

sürüklendikten sonra edit yapılarak diğer kollara da

eklenmesi gereklidir. Parçanın yandaki gibi olması

sağlanır.

90

(g) Son radyus ise jant kenarları ve göbek kenarına verilecek ve 3 mm. olacaktır.

(h) Jant radyus ve pahlar jantın rulman yuvasına 0,5 mm. 45o

lik

bir pah verilmesi ile son bulur.

8) Kılavuz pim ve deliklerin oluĢturulması:

(a) Jantın arka (back) görünümü seçilerek yüzeyde bir sketch açılır ve 77 mm. lik bir daire çizilir. Bu

çizginin eksen çizgisi olması için For constraction kutucuğunun iĢaretli olması gereklidir. Daha

sonra aĢağıdaki gibi eksen çizgileri çizilir ve ölçülendirilir.

Ölçülendirme için önce smart dimension aracı seçilir ve orjin iĢaretlenir. Daha sonra çizginin

baĢlangıç ve bitim noktaları seçilerek açının 25o olması sağlanır. Aynı iĢlem aĢağıdaki çizgi için de

tekrar edilerek açının 90o olması sağlanır.

91

(b) Üst ve alt çizginin baĢlangıç ve bitim

noktalarına daireler çizilir. Üst ve alt

çizginin baĢlangıç noktasındaki dairelerin

ölçüsü 3.8 mm., bitimindeki dairelerin

ölçüsü ise 3.9 mm. olması sağlanır.

(c) Normal olarak çizilen her bir sketch bir

unsuru (feature) oluĢturmak için kullanılır.

Bazı durumlarda iki ayrı unsur oluĢturmak

için aynı sketch kullanılabilir. Burada bu

iĢlem, aynı sketch ile yani üstte çizilen

daireler hem pim hem de pim deliği

oluĢturmak için kullanılacaktır. Pim

oluĢturmak için, extrude komutu seçilerek

özellik penceresindeki Selected Contours

penceresi açılarak 3.8 mm. lik daireler

seçilerek 4.5 mm. extrude yapılır.

92

Aynı iĢlem deliklerin oluĢması için bu kez extrude

cut komutu kullanılarak 3.9 mm. lik delikler kullanılarak

5.5 mm. derinliğinde bir delik oluĢturularak klavuz pim ve

delikler tamamlanmıĢ olur.

(d) Pimlere verilecek olan pah için (chamfer) Distance distance

seçeneğini iĢaretleyip D1=1 mm. D2=1.5 mm. olacak Ģekilde

değerler verilerek pim köĢeleri Ģeçilir ve onaylanır.

93

ÇakıĢık

ÇakıĢık

9) Ġç lastik sübap deliğinin oluĢturulması:

(a) Arka (Back) görünüm seçilerek sketch

açılır ve yandaki gibi bir eksen çizgisi

ve bir dikdörtgen çizilir.

(b) Çizilen dikdörtgene

Coincident (ÇakıĢık)

iliĢkisi verilerek

yerinin yandaki gibi

olması ve ölçüsünün

5.8 mm. sağlanır.

(c) Böylece tamamlanan

sketch eksen çizgisi

seçilerek Revolve Cut

komutu seçilerek

gerekli boĢaltma

yapılarak iç lastik

sübap yuvası

tamamlanır.

(d) Yapılan yuvaya 0.5 mm. 45o lik pah eklenir ve jant subap yuvası aĢağıdaki gibi olur.

94

10) Yazı eklemek:

(a) Jantın ön görünümü seçilerek sketch

açılır, orijine bir eksen çizgisi ve 47

mm. çapında 70o lik Centerpoint arc

çizilir. Burada dikkat edilmesi gereken

en önemli husus, yayın eksen çizgisine

göre simetrik olmasıdır.

(b) Yazı eklemek için sketch komutlarından

Text komutu (Tools

SketchEntities Text) seçilir ve yazı

tipi, boyutu, yeri hakkındaki bilgiler

girilmelidir. Yazı yazılır ve onaylanır.

95

(c) Eklenen SOLIDWORKS sketch’i 1 mm. Extrude cut komutu ile boĢaltma yapılır.

(d) SOLIDWORKS yazısı feature komutlarından Circular pattern komutu ile jant geçici eksenine göre

eĢit aralıklı kopya sayısı 3 olacak Ģekilde çoğaltılır ve jantın bütün iĢlemleri tamamlanır.

96

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım2 – Bir Modelin DıĢardan Alınması

Parçalar veya modeller baĢka kaynaklar (yazılımlar) ile tasarlanmıĢ olabilir. Bu gibi durumlarda eğer

parça dosyası varsa onu yeniden tasarlamaya gerek yoktur.

DıĢardan alınan veriler iki Ģekilde kullanılabilir. Birincisi kullanılacak yazılıma uygun direk olarak

çevirme, ikincisi ise tarafsız dosya formatı kullanımı.

Doğrudan çeviriciler baĢka bir CAD formatında kaydedilmiĢ dosyaların Solidworks’de doğrudan

açılmasına izin verirler. Solidworks yazılımı, Inventor, Solidedge, Unigraphics, Pro-Engineer ve CADKEY

yazılımlarında oluĢturulmuĢ veri dosyalarını açabilecek bir çeviriciye sahiptir.

Tarafsız dosya formatını kullanmak için, dosyanın baĢka bir CAD programında oluĢturulup,

formatının tarafsız olarak kaydedilmesi gereklidir. Solidworks böyle kaydedilmiĢ dosyaları okuyabilir ve

Solidworks verisine çevirebilir. En çok kullanılan tarafsız dosya formatları IGES VE STEP tir.

Bu bölümde Dağ kaykayının tekerleklerine ait iç ve dıĢ lastiklerin dıĢardan alınması iĢlemlerin nasıl

olacağı anlatılacaktır. DıĢ lastik IGES formatında iç lastik ise STEP formatında kaydedilmiĢtir.

1) DıĢ Lastiğin Aktarılması:

Bu kısımda iç ve dıĢ

lastiklerin tasarımı baĢka bir

yazılımda tasarlandığı için

tasarımı yapılmayacaktır.

Tekerleklerin montajı için sadece

onların CAD modellerine

ihtiyacımız olacağından bu

modeller Solidworks yazılımına

aktarılacaktır. Aktarmak için

IGES formatındaki dıĢ lastiğin

nerede kayıtlı olduğunun

bilinmesi gereklidir.

Solidworks ekranından File,

Open seçilerek aĢağıdan Dosya

türünün (File type) IGES olarak

belirleyip modelin yeri

gösterilerek dıĢ lastik açılır.

97

2) Ġç Lastiğin Aktarılması:

Ġç lastiğin aktarılması da

yukarıda anlatıldığı gibi yapılacak

sadece dosya türü STEP olarak

seçilip açılacaktır.

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım3 – Tekerlek Montajının Yapılması

98

1) Tekerlek montajı için gereken parçalar (Jant, Ġç lastik, DıĢ lastik) tamamlanmıĢ oldu. Bu üç

parçanın açılması gereklidir. Parçalar açıkken yeni bir montaj (assembly) dosyası açılır. Açılan

dosyaların hepsi aynı ekranda görüntülenmek istenirse menüden Window, Tile Vertically veya Tile

Horizontaly seçilerek sağlanabilir. Ġlk önce Jant, montaj ekranına getirilir. Ġlk getirilecek olan parça

daha önce de açıklandığı gibi sabit yani serbestlik derecesi sıfır olmalıdır.

2) Ġki jant parçası aĢağıdaki yüzeyler seçilip eĢmerkezli (concentrik) iliĢkisi verilir ve özellik

penceresindeki Mate alignment kısmında Anti-Aligned butonu seçilir ve onaylanır.

99

Anti-Aligned

3) Jantın her iki yarımındaki sübap delik yüzeyleri seçilerek EĢmerkezlilik iliĢkisi verilir ve onaylanır.

4) Diğer parça olan iç lastik insert component seçilerek montaj ekranına getirilir. Jantın sübap delik

yüzeyi ile iç lastiğin sübap yüzeyi seçilerek eĢmerkezlilik iliĢkisi verilir. Daha sonra özellik

penceresinden montaj ekranı ön düzlemi ile iç lastiğin ön düzlemi (unsur ağacından) seçilerek çakıĢık

(coincident) iliĢkisi verilir. Diğer bütün düzlemler de ayrı ayrı seçilip çakıĢık iliĢkisi verilerek iç lastik

montajı tamamlanır.

100

Ġzometrik GörünüĢ Yan GörünüĢ

101

5) DıĢ lastik de montaj ekranına alınır ve yine ayrı ayrı düzlemler (ön, üst ve yan) ile çakıĢık iliĢkileri

verilerek tekerlek ana parçaları montajı tamamlanmıĢ olur.

102

Montaj dosyası yeri

6) Toolbox kullanarak cıvata, somun ve rulmanların

eklenmesi:

a) Öncelikle Toolbox menüsünün aktif olması gerektiğini

tekrar hatırlatalım. Tools, Add-ins menüleri seçilerek

çıkan pencereden Toolbox Browser ve Toolbox

kutucuklarının iĢaretli olması gereklidir. Montaj için

eklenecek parçaların otomatik olarak tekerlek montaj

klasörüne eklenebilmesi için Toolbox, Browser

configuration seçilerek çıkan pencerede aĢağıdaki

kutucukların iĢaretlenir ve OK tuĢlanır.

b) Toolbox browser açılır ve SKF klasörü bulunur. Klasör açılıp Bearings (rulman) klasörü çıkar ve o

da açıldıktan sonra Ball bearings klasörü de açılıp Radial Ball Bearing parçası mause kullanarak

jant göbeğine taĢınıp bırakılır ve bir ekran çıkar bu ekrana rulmana ait bilgiler girilecektir. 6001

numaralı geniĢliği 12 mm. ve dıĢ çapı 28 mm. olarak seçilecek.

103

c) Ġlk rulman bırakıldıktan sonra tekerleğin diğer tarafı içinde rulman eklenebilecektir. Yani diğer yüz

için tekrar taĢıyıp bırakmaya gerek yoktur. Rulman montajı jant göbeği ile rulman arasında

verilecek concentric ve coincident iliĢkileri ile son bulur.

104

d) Cıvataların yerleĢtirilmesi için önce montaj ön görünümü seçilir ve Toolbox browser açılır.

Cıvatalar, yukarıda açıklanan rulmanların taĢınıp bırakılması yöntemi ile montaj resmine

eklenmeyecektir. Bu kısımda baĢka bir yol açıklanacaktır. Aynı anda birden fazla cıvata eklenecektir.

Bunun için Toolbox menüsünden Ansi Metric, Bolts and Screws, Socket Head Screws klasörü

bulunur. CTRL tuĢu basılı halde aĢağıda seçili köĢeler seçilir.

Delik

köĢeleri

105

Socket Head Cap Screw Ansi B18.3.1M seçilir ve

Mouse sağ tuĢlanarak çıkan menüden insert into assembly

seçilir yeni bir pencere çıkar. Bu pencerede de kullanılacak

olan cıvatanın ölçüleri girilerek onaylanır.

Size: M6

Length: 25

Drive Type: Hex

Thread Length: 25

Thread Display: Simplified

e) Somunların montaja eklenmesi yukarıda

açıklanan insert into assembly yöntemi

ile yapılacaktır. Bunun için montajın arka

görünümü seçilerek Toolbox menüsünden

Ansi Metric, Nuts, Hex Nuts klasörü

bulunur. Delik köĢeleri iĢaretlenerek, Hex

Nut Style 1-ANSI B18.2.4.1M seçilip sağ

tuĢlanır ve insert into assembly seçilerek

çıkan pencereye aĢağıdaki değerler girilir

ve onaylanır. Cıvatalara uygun iliĢkiler

verilip tekerlek montajı tamamlanmıĢ

olur.

106

f) Tekerlek montajının kesit görünüĢü görüntülenmek istenirse view araç çubuğundaki section view ,

çıkan özellik penceresinden de sağ düzlem (right plane) seçilir. Böylece montajın kesit

görünüĢü görüntülenmiĢ olur.

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım4 –

Montajının PatlatılmıĢ Görüntüsünün OluĢturulması :

PatlatılmıĢ görüntü bize montajın nasıl olduğunu, parçaların yerleĢim Ģeklini ve içerde kalarak

görünmeyen parçaların görünmesini sağlar. Bu konuda montaj elemanlarının birer birer veya grup olarak

montajdan ayrılması anlatılacaktır.

1. PatlatılmıĢ Görüntü OluĢturmak:

a) Montaj izometrik görünüme getirilmelidir.

b) Command manager den Exploded view veya

menüden Ġnsert, Exploded view seçilerek

Assembly Explorer in açılması sağlanır.

c) PatlatılmıĢ görüntü, unsur ağacından veya

çizim alanındaki montaj resmindeki her bir

parçanın teker teker veya grup olarak seçilip

sürükle bırak yöntemiyle oluĢturulur. Ġlk önce

görünen rulman seçilerek montajdan ayırma

iĢlemi yapılacaktır.

d) Rulman seçilir ve karĢımıza seçilen elemanın

hemen üstünde koordinat eksenleri çıkacaktır.

Bu eksenler bize elemanı hangi doğrultuda

ayıracağımızı gösterir. Mavi renk Z eksenini

yeĢil renk Y eksenini kırmızı renk ise X

eksenini gösterir.

Sağ Düzlem

107

Rulman Z ekseni boyunca ayrılacaktır.

Sürüklenecek doğrultu ekseni olan Z

ekseni fare ile seçilip tuĢu basılı

tutularak sürüklenir ve istenilen yerde

bırakılır. Böylece rulman montajdan Z

ekseni doğrultusunda ayrılmıĢ olur.

e) Cıvatalar Ctrl tuĢu basılı

olacak Ģekilde hepsi

seçilerek tekrar Z ekseni

boyunca sürüklenerek

ayrılır.

f) Diğer rulman unsur ağacından seçilerek aynı eksen boyunca sürüklenerek ayrılır.

108

g) Somunlar grup olarak seçilerek ayrılır.

h) Jantı oluĢturan iki parçadan görünen kısım, daha sonra diğer parça ayrılır.

i) Ġç lastik aynı Ģekilde Z ekseninde ayrılır.

109

j) Yine iç lastik Y ekseninde yukarı

sürüklenir.

k) Güzel bir görününüm için gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra patlatılmıĢ görüntü tamamlanmıĢ

olur.

110

Ġki kat hızlı

Yarı hızlı

Ġleri geri çalıĢ

Döngülü

Bir kez

Kayıt

Dur

Durakla

Son

Ġleri hızlı

Çal

Geri

BaĢla

2. PatlatılmıĢ Görüntünün Animasyonu:

Eğer sağ yandaki özellik penceresi üstündeki Configuration manager ikonu tuĢlanırsa

karĢımıza bizim verdiğimiz dosya ismi çıkacaktır. Bu isim üzerinde sağ tuĢlanıp çıkan menüden

Collapse seçilirse patlatılmıĢ görüntünün yerini montaj edilmiĢ görüntü alacaktır. Animate collapse

seçilirse aĢağıdaki gibi bir menü gelecektir ve montajın bir film gibi görüntülenmesi sağlanacaktır.

3. Son olarak animasyon penceresi kapatılıp montaj kaydedilir.

111

AlıĢtırmalar- Ek Dağ Kaykayı Parçaları

AĢağıdaki parçalar dağ kaykayı süspansiyonu için yapılacaktır. Sadece yay daha sonraki kısımlarda

anlatılacaktır.

1. Koruyucu Rondela

AĢağıdaki gibi sketch çizilip revolve komutu ile parça tamamlanır ve kaydedilir.

Koruyucu rondela

Yay tutucu

TitreĢim azaltıcı

Yay

112

2. Yay Tutucu

a. Revolve yapılacak sketch aĢağıdaki ölçülerde çizilir.

b. ġekilde gösterilen yüzeyde 13 mm.

çapında 0.75 mm. derinliğinde bir

boĢalma iĢlemi yapılır.

113

c. ġekilde gösterildiği gibi 5 mm. çapında

bir delik ile parçanın tamamı delinir.

d. Parçanın üst yüzeyi ile arasında

25 mm. mesafe olacak Ģekilde

yeni plane oluĢturulur.

e. OluĢturulan plane üzerinde 6 mm. bir

daire çizilip 19 mm. derinliğinde boĢaltma

iĢlemi yapılır.

114

f. ġekilde gösterilen köĢelere 1 mm. radyus yapılır (fillet) ve 0

0, 5 45 olacak Ģekilde pah

(chamfer) kırılır.

g. ġekildeki gibi 5 mm. lik delik ve pah yüzeyleri farklı bir renkle renklendirilir. Parça

kaydedilerek kapatılır.

Fillet Chamfer

115

3. TitreĢim Azaltıcı

a. Ön düzlemde (front plane) sketch açılarak aĢağıdaki gibi bir çizim yapılır. Çizimde dikkat

edilecek unsur çizilen yay ile sağ taraftaki eksen çizgisinin teğet olmasıdır.

b. Ortadaki çizgi ekseni döndürme ekseni olacak Ģekilde revolve iĢlemi yapılır.

c. Hole wizard ( delik sihirbazı ) kullanılarak M3 clearance hole seçilerek parka tamamlanmıĢ

olur.

116

5. THIN (ÇĠZGĠSEL) FEATURES-Kaykay Tahtası

AMAÇ: Bu dersin sonunda thin features komutu ile ilgili özellikler öğrenilerek, kaykay tahtası ve örnek

uygulamalar yapılacaktır.

DERSE BAġLAMADAN ÖNCE:

Bir önceki bölüm tamamlanması gereklidir.

DERSĠN ARAġTIRMA KONULARI

Design tables (Tasarım tablosu)

4.Dersin Gözden Geçirilmesi: REVOLVE- Tekerlek Jantı

TartıĢma Soruları: 1. Revolve komutunu uygulamak için gerekli olan basamaklar nelerdir?

2. Montajın anlamını tanımlayınız.

3. Convert Entities komutunun ne iĢe yarar?

4. Bir montaj içerinde bulunan herhangi bir parçanın ―fixed (sabit)‖ olması ne demektir?

5. Mate nedir?

6. Serbestlik derecesi nedir?

5.DERSĠN ANA HATLARI Aktif Öğrenme AlıĢtırması Kısım 1- Kaykay Tahtası

• Sketch oluĢturmak

• Thin feature olarak extrude yapmak

117

• Thin feature olarak kesme yapmak

• Radyus eklemek

• Hole Wizard komutunu kullanmak

• Sketch kopyalamak

• Desen veya kaplama uygulaması yapmak

• Malzeme eklemek

Proje ve alıĢtırmalar

Aktif Öğrenme AlıĢtırması, Kısım1- Kaykay Tahtası

Tasarım Hedefleri:

1. Kaykay tahtası ince tabakalı bir malzemeden oluĢturulacak. 2. Kaykay tahtası ön ve arka kısmı ile simetrik olacak. 3. Kaykay tahtası üzerindeki delikler tutma demiri ve taĢıyıcı montajına uygun olarak açılacak.

Thin Features: Thin features kapalı açık konturlu bir çizgisel sketch üzerine bir kalınlık ekleyerek feature

komutları uygulamaktır. Thin features komutu extrude, revolve, sweep ve loft komutları ile birlikte

kullanılabilir.

Kaykay Tahtası

1. Orijine yatay ve dikey olarak eksen çizgileri çizilir.

2. Yatay olarak çizilen çizgi ile orijin arasında midpoint iliĢkisi verilir.

3. Dikey olarak çizilen eksen çizgisi aynalama ekseni kabul edilerek dynamic mirror komutu seçilir ve

yatay çizginin bir ucuna bir eksen

çizgisi daha çizilir. Daha sonra

yatay çizgi üzerinde herhangi bir

yere bir nokta konur.

4. AĢağıdaki Ģekilde gösterildiği gibi

ölçüler eklenir.

5. AĢağıdaki Ģekilde çizgiler çizilerek

devam edilir. Daha sonra dynamic

mirror komutu kapatılır.

118

6. Aynalanan çizgiler tangent arc komutu

ile birleĢtirilir. Çizgiler ve yaylar

arasında teğetlik iliĢkisi olmasına dikkat

edilmelidir.

7. Yan tarafta gösterilen noktalar seçilerek merge (birleĢtirmek)

iliĢkisi verilir. Ayrıca kırmızı daire içine alınmıĢ noktalara da

dikeylik (vertical) iliĢkisi verilir.

8. Yanda gösterilen

ölçü ve iliĢkiler

eklenir. 175 mm.

lik ölçü veriliĢ

Ģekline özellikle

dikkat edilmelidir.

Çünkü aĢağıdaki

Ģekillerde de

gösterildiği gibi üç tip ölçü verme ihtimali vardır.

DOĞRU

YANLIġ

YANLIġ

119

9. Yukarıdaki 80 mm. lik ölçüyü vermek için önce yay daha sonra yatay olan eksen çizgisi seçilir ve

çıkan ölçü onaylanır. Bu ölçü üzerinde sağ tuĢ yaparak çıkan menüden Properties (özellikler) seçilir

ve çıkan pencereden aĢağıdaki kırmızı dikdörtgenle seçilmiĢ hususlara dikkat edilir. Bu son

aĢamada sketch tam tanımlı olup çizgiler siyah görünecektir.

10. Extrude komutu ile mid plane seçilerek derinlik 230 mm. tahta

kalınlığı olarak da 12 mm. girilir ve onaylanır.

120

Bu yüzey seçilecek

11. Yandaki yüzey seçilerek

sketch açılır ve normal to

seçilerek karĢıdan bakılır.

Parçanın ortasından bir eksen

çizgisi seçilir.

12. Görünümden gölgeli ve köĢeli gösterim seçilir. AĢağıdaki Ģekilde bir sketch çizilir ve

aĢağıdaki gibi teğetlik iliĢkisi verilir.

13. AĢağıdaki ölçüler girilerek sketch tamamlanır. Cut Extrude komutu ile özellik penceresinden flip

side to cut kutucuğu iĢaretlenir through all seçilip boĢaltma yapılır.

Teğet

121

14. Onaylanarak komuttan çıkılır ve parça aĢağıdaki gibi olur. Yapılan bu boĢaltma iĢlemi mirror

komutu ile sağ görünüĢe göre (right plane) aynalanır.

15. AĢağıdaki gösterilen seçili olan köĢelere yarıçapı 230 mm. olacak Ģekilde radyus verilir.

16. Tahtanın üst ve alt köĢelerine de 3 mm. 450 lik açılı pah kırılır.

Seç

122

17. Parça kaydedilir. Ġstenildiği takdirde görünüm değiĢtirilebilir.

18. Delik oluĢturmak için aĢağıdaki yüzey

üzerinde sketch açılıp aĢağıdaki ölçülerde

daireler çizilir.

19. Bu çizilen daireler menüden edit-copy seçilerek kopyalanır ve cut extrude komutu ile boĢaltılır.

Daha sonra aĢağıdaki seçili olan yüzey üzerinde sketch açılarak kopyalanan daire ve eksen çizgileri

yine menüden edit-paste seçilerek yapıĢtırılır. Fakat kopyalanan çizgiler iliĢkilerle birlikte

gelmediği için düzensiz görüneceklerdir. Bu daire ve çizgiler yukarıdaki ölçülere göre düzenlenir ve

boĢaltma iĢlemi yapılır. Burada tekrar hatırlatmak gerekirse kopyalama ve yapıĢtırma yaparken

Windows iĢletim sisteminde kullanılan kısa yollar (Ctrl+C, Ctrl+V) kullanılabilir.

123

TaĢıcı

delikleri

Yay montaj

delikleri

Seç

20. Parça kaydedilir.

21. TaĢıyıcı yay montaj deliklerini eklemek için aĢağıda

gösterilen yüzeyde sketch açılır. KarĢıdan bakılarak

(Normal to) Hole wizard komutu kullanabilmek için

gerekli ölçülerdeki noktalar (point) konur.

124

22. Hole Wizard komutu kullanarak özellik

penceresinden Ansi Metric – Screw

Clearances- M6- Through All seçilerek

Position yazan kısım seçildikten sonra çizmiĢ

olduğumuz noktalar gösterilerek onaylanır ve

böylece M6 ölçüsünde taĢıyıcı deliklerimiz

tamamlanmıĢ olur.

23. Aynı iĢlemler yay montaj delikleri için de önce aĢağıdaki ölçülerde noktalar konularak hole wizard

komutu ile bu kez M6 yerine M8 olacak Ģekilde gerekli seçimler ve konumlamalar yapıldıktan

sonra onaylanır.

24. Bütün bu oluĢturulan delikler, sağ yan düzleme (right plane) göre aynalama (mirror) komutu

kullanarak diğer uçta da oluĢması sağlanır. Böylece parça tamamlanır ve kaydedilir.

125

6. ÇOKLU GÖVDELĠ (MULTIBODY) PARÇALAR

TaĢıyıcı ve Aks

AMAÇ: Bu dersin sonunda aĢağıda gösterilen aks ve taĢıyıcı tasarlanarak, multibody ile ilgili örnek

uygulamalar yapılacaktır.

126

DERSE BAġLAMADAN ÖNCE: Bir önceki bölüm tamamlanması gereklidir.

DERSĠN ARAġTIRMA KONULARI Design tables (Tasarım tablosu)

5.DERSĠN ANA HATLARI

Sınıf içi TartıĢma

Multibody Parçaların Katı Modelleri

Boolean ĠĢlemleri

Sınıf içi TartıĢma

Aktif Öğrenme AlıĢtırması Kısım 1- Aks

Aktif Öğrenme AlıĢtırması Kısım 2- TaĢıyıcı

AlıĢtırma ve Projeler- Multibody Parçalar

Sınıf Ġçi TartıĢma-Multibody Modeller

Solid (Katı) Model Nedir? Katı bir model, CAD sisteminde kullanılan modelin, geometrik olarak çoğu tamamlanmıĢ bir

tipidir. Bu model yüzey geometrilerinden ve tel kafeslerin bütününden oluĢur ve modelin bütün

köĢeleri ve yüzeylerinin tam tanımlı olması gerekir. Ek olarak model bazı bilgiler vermelidir ki

bunun adı topolojidir ve geometri ile birlikte iliĢkilidir. Topoloji, örneğin bir modeldeki hangi

yüzeyin hangi köĢe ile çakıĢacağı ile ilgilidir.

Multibody Model Nedir? Multibody parçalar, birden daha fazla modelin birleĢmesinden oluĢur. Bu teknik yapılacak

olan karmaĢık bir modelin çizimini kolaylaĢtırmak için belirli mesafelerle bölünüp ayrı bir model

gibi düĢünülerek tasarımı yapıldıktan sonra bütün tasarlanan modellerin tek bir model oluĢturulacak

Ģekilde birleĢtirilmesi ile olur.

Multibody modeller birkaç değiĢik yolla yapılabilir. AĢağıdaki komutlar tek bir gövdeden

birden fazla gövde oluĢturmak için gereken özelliklere sahiptir.

Extrude boss, Cut ve Thin Feature

Revolve boss, Cut ve Thin Feature

Swept boss ve cut ve Thin Feature

Lofted cuts

Thickened cuts

Cavities

Multibody oluĢturmak için en çok kullanılan yol boss ve cut features komutlarındaki özellik

penceresinde Merge result kutucuğundaki tik iĢaretini kaldırmaktır.

Boolean ĠĢlemleri Solidworks içinde Multibody oluĢturulabilecek üç değiĢik yol vardır. Bunlar Add (eklemek)

subtract (çıkarmak) common (ortak eleman) dır.

127

Aktif Öğrenme AlıĢtırması Kısım 1- Aks

128

129

130

7.