soğutma teknikleri

7/29/2019 soutma teknikleri

1/49

SOUTMA TEKNKLERSOUTMA TEKNKLERve EKPMANLARIve EKPMANLARI

BAHR NCEAMBAHR NCEAM


2/49

2

KONULARKONULARSOUTMATEMEL KAVRAMLAR

SOUTMA EVRMLERSOUTMA SSTEM KOMPONENTLERSOUTMA SSTEMLER

SOUTUCU AKIKANLARENDSTRYEL MUTFAK

UYGULAMALARI


3/49

3


4/49

4

SOUTMA NEDR?SOUTMA NEDR?

Bir maddenin scakln evresindeki hacimscaklnn altna indirmek ve orada muhafaza

etmek zere ssnn alnmasdr.En basit ve eski soutma ekli , souk

yrelerden tabiatn meydana getirdii buzlarmuhafaza edip bunlar istenen yerlere koyarak

soutma salanmasdr.


5/49

5

SOUTMANIN TARHSELSOUTMANIN TARHSEL

GELMGELMinliler ve Byk skender:inliler ve Byk skender:Donmu nehirlerin, gllerin buz ve karlarn

toplayarak kuyularda saklamlar ve yaznbunlardan faydalanmlardr. mparator Neron:mparator Neron:

Oda duvarlarn saman karm ile izole ederekyiyeceklerini uzun sre muhafaza etme ynteminikullanmtr.


6/49

6


GELMGELMngilizngiliz Thomas Haris ile John LoganThomas Haris ile John Logan

Mekanik soutma ile ilgili ilk patent (1790 )

Amerikal Jacob PerkinsAmerikal Jacob PerkinsEter ile alan pistonlu bir soutma makinesinin

patenti (1834)

AvustralyalAvustralyal Dr.James HarrisonDr.James Harrisonretim ilemi srasnda biray soutmak amac ile

mekanik soutmay baarmtr. (1860)


7/49

7


GELMGELMDr.Alexender KirkDr.Alexender KirkKmr ile alan ilk absorpsiyonlu soutma

aygt yapld. (1861)S.M Larsen firmasS.M Larsen firmasKonutlarda kullanlmak amac ile soutucu(Buzdolab ) yapm (1910)Kelvinatr irketiKelvinatr irketilk otomatik buzdolab piyasaya srlmtr.(1918)


8/49

8

GIDA MADDELERNNGIDA MADDELERNN

MUHAFAZASIMUHAFAZASI Kurutmak, Tuzla salamura yapmak,

Konserve etmek, Dondurmak, Btn muhafaza yntemleri gdann kalite kriterlerini

ve besin deerlerini en st dzeyde korumayadayanmaktadr. Ancak gdalarn gerek kurutma ve

gerekse salamura veya konserve etme srasndameydana gelen kayplar, zellikle vitamin kayplarfazladr.

Dondurarak muhafaza ynteminde ise gdann urad

kalite kayplar en az dzeyde meydana gelmektedir.


9/49

9

GIDA MADDELERNNGIDA MADDELERNN

BOZULMA NEDENLERBOZULMA NEDENLERGda maddelerinin bozulma nedenleri, gda

maddelerinin kendi hcrelerinin kartm

olduu Diastazlarn etkileimindendir.Ayrca hava iindeki mikroplarn gda maddesi

zerinde birikmesi ve onlarn karttDiastazlar da gda maddesinin bozulmasna

neden olur.


10/49

10


11/49

11

ISI - SICAKLIKISI - SICAKLIK

Is bir molekler harekettir ve enerjinin bir trdr,llemez ancak hesaplanabilir.

Isnn l birimi olarak kilokalori (kcal) veya kilojoule (kJ)

kullanlr. Scaklk maddenin s skln (konsantrasyonunu) ifade

eder. Genellikle bir referans noktasna gre daha scak veya daha

souk eklinde tarif edilir.

Maddenin scakl yalnz bana s miktarn belirtemez. Soutma tekniinde en ok rastlanan scaklk birimleri

Celcius (Santigrat, C) ve Fahrenheit (F) dr. Scaklklar, termometre ad verilen l aletleriyle llr


12/49

12

AIRLIK-HACM-AIRLIK-HACM-

ZGL AIRLIK-ZGL HACMZGL AIRLIK-ZGL HACM Arlk: Bir cisme etki eden yer ekimi kuvvetidir.

Birimi kilogram (kg) olup 1000 gram= 1kgdr.Hacim: Bir cismin dolu bir kaptan tard sv miktar

olarak tarif edilebilir ve birimi metrekp (m)dr.Litresk rastlanan bir hacim birimi olup 1litre = 1dm =0.001mdr

zgl Arlk: bir cismin birim hacminin arldr.zgl arlk = arlk (kg)/hacim (m)

zgl Hacim:bir cismin birim arlnn hacmidir vedaha ok gazlar iin kullanlr.zgl hacim= hacim (m) /arlk (kg)


13/49

13

BASIN MADDENN 3 HAL BASIN MADDENN 3 HAL ZGL ISI GZL ISIZGL ISI GZL ISI

Basn: Birim yzeye etki eden arlk (kuvvet)dir.Kullanlan basn birimleri ise kg/m, Pascal (Pa) dr.

Manometre (Basn ler) ile llr.MADDENN HAL

Kat: madde kat haldeyken belli bir fiziksel d grnmesahiptir.

Sv: Madde iinde bulunduu kabn eklini alr. Gaz:Atmosfere dalmamas iin kapal bir kapta tutulmas

gerekir. Isnma Iss (zgl Is): Metrik sistemlerdeki birimlerle birmaddenin birim arlnn (kg) scakln 1C arttrmak iinilave edilmesi ve ya scakln 1C drmek iin alnmasgereken sdr.

Gizli Is: Maddenin scakl deimeden konumundeimesidir.


14/49

14


15/49

15

BUHAR SIKITIRMABUHAR SIKITIRMA(KOMPRESYON) SOUTMA(KOMPRESYON) SOUTMA

EVRMEVRMEn sk rastlanan soutma evrimidir.

Bu evrimde

Evaporatr (Buharlatrc),Kompresr,Kondenser (Svlatrc)

Sv Deposu (Receiver)Ekspansiyon Valfi (Genileme Valfi)

bulunmaktadr .


16/49

16

BUHAR SIKITIRMABUHAR SIKITIRMA

EVRMEVRMBuhar sktrma evriminin ana ksmlar


17/49

17

DER SOUTMADER SOUTMA

EVRMLEREVRMLER Ejektr Soutma evrimiHava Soutma evrimi

Absorbsiyon Soutma evrimi Is Pompas evrimi Termoelektrik Soutma evrimi Vorteks Tp Soutma evrimi

Paramagnetik Soutma evrimi Sterling evrimi Termo Akustik evrim


18/49

18

EJEKTR SOUTMAEJEKTR SOUTMA

EVRMEVRMEvaporatrde buharlaan soutkan buharlar bir

ejektrle srklenerek buharlama (evaporasyon)

basncnn muhafaza ve kontrol salanr.Byle bir sistemde, ejektrdeki srkleme

etkisini meydana getiren akkan ile evaporatrde

buharlaan ve srklenen buhar karmaktadr


19/49

19

HAVA SOUTMAHAVA SOUTMA

EVRMEVRMDier soutma evrimlerinden farkl olarak,

soutucu akkan (soutkan) tm sistemde

daima gaz halinde kalr ve hi svlamaz. Hava soutma evrimi ak sistem veya kapal

sistem prensibine gre alr.Burada, genileme silindiri hem ekspansiyon

valfi grevi yapmakta hem de kompresr iingereken sktrma gcnn bir ksmnsalayarak g gereksinimini azaltmaktadr.


20/49

20

ABSORPSYONABSORPSYON

SOUTMA EVRMSOUTMA EVRM Buhar sktrma sistemine ok benzer.

Evaporatr ile Kondanser bu sistemde de aynen mevcuttur.

Kompresrn yerini bir jeneratr ile bir absorber almaktadr.

Evaporatrden gelen soutucu akkan buharlar, iinde absorbanmadde bulunan bir hcreye girerek absorban madde tarafndanmasedilir. Soutucu madde ile zenginleen karm jeneratrblmne sevk edilerek burada stlr ve soutucu madde dahayksek basnca buharlatrlr. Absorban madde, zayf solsyon

durumunda tekrar absorbe edilme hcresine dnerek soutucumaddeyi masetme grevini tekrarlar.


21/49

21

ISI POMPASI EVRMISI POMPASI EVRM

Is pompalarnn teorik ve ya ideal evrimi olanKarno evriminin tersi olan evrim soutma

evrimi iin idealdir. Is pompas da bu evrimedayanr.


22/49

22


23/49

23

SOUTMA SSTEMSOUTMA SSTEM

KOMPONENTLERKOMPONENTLERBuzdolabnn kalbi olan kompresr, sistemdengelen soutucu gaz sktrarak kondansere

gnderir. Kondanserdeki scak gaz, kondanseriniinde sour ve younlaarak sv hale gelir. Svhaldeki soutucu gaz, iinde bulunabilecekeitli partikllerden arndrlmak amacyla

drayerden geirilir ve klcal boruya gelir..Klcal boru kndaki ani genlemedenfaydalanarakevaparatr zerinde soutma eldeedilir.

Buzdolabnn kalbi olan kompresr, sistemdengelen soutucu gaz sktrarak kondansere

gnderir. Kondanserdeki scak gaz, kondanseriniinde sour ve younlaarak sv hale gelir. Svhaldeki soutucu gaz, iinde bulunabilecekeitli partikllerden arndrlmak amacyla

drayerden geirilir ve klcal boruya gelir..Klcal boru kndaki ani genlemedenfaydalanarakevaparatr zerinde soutma eldeedilir.


24/49

24

SOUTMASOUTMA

KOMPRESRLERKOMPRESRLERSoutma Kompresrnn sistemdeki grevi:Buharlatrc-Soutucudaki (Evaporatr) s ile

ykl soutucu akkan buradan uzaklatrmakve bylece arkadan gelen s yklenmemiakkana yer temin ederek akn srekliliinisalamak.

Buhar haldeki soutucu akkann basncnkondenserdeki youma scaklnn kartolan seviyeye karmaktr.


25/49

25

KONDENSERKONDENSER

(YOUTURUCU)(YOUTURUCU) Soutucu gazn younlatrld, kzgn haldeki gazn

zerindeki snn ortama aktarld, gazn tekrar sdepolamas iin sv haline getirildii bakr boru ve ince

alminyum lamellerden imal edilmi cihazdr. Soutma sisteminde soutkann evaporatrden ald s

ile kompresrdeki sktrma ilemi srasnda ilaveolunan snn sistemden alnmas kondanserde yaplr.

Bylece, soutkan sv hale gelerek basnlandrlr vetekrar genletirilerek evaporatrden s alacak durumagetirilir.


26/49

26

EVAPORATREVAPORATR

(BUHARLATIRICI- SOUTUCU)(BUHARLATIRICI- SOUTUCU)

Soutucu gazn buharlatrlarak basncnn

drld ve ortamdaki sy emmesininsaland, s transferi iyi olan boru vealminyum lamellerden imal edilir.


27/49

27

DER KOMPONENTLERDER KOMPONENTLER

Drayer:Bakr borudan yaplm, sv gazn girdii tarafta nem ve asit emicimalzemelerin bulunduu daha sonra , szge ve klcal boru k olan nem vepartikllerin tutulduu cihazdr.

Klcal Boru:Kondanser (Younlatrc) ile evaparatr (buharlatrc) arasna yerletirilmii ap ince olan bakr borudur. Grevi, soutucu gaz sktrarak basncarttrmak ve evaparatr iinde genleerek s toplanmasn salamaktr.Is Eanjr:

Soutma sisteminin verimini arttrmak iin klcal boru belli bir uzunlukboyunca dn borusuna lehimlenir, bu ksma s eanjr ad verilir.Termostat:Buzdolap ii scaklnn istenilen aralkta olmasn salar.Termometre:

Buzdolap ii scaklnn okunmasn temin eder. Dijital tipleri de mevcuttur.


28/49

28


29/49

29

STATK SSTEMLERSTATK SSTEMLER

Buzdolabnn i ve d gvde arasnda ve igvde yzeyine yapk bakr borudan imal

edilmi serpantin kullanlr.Bakr boru, evaparatr grevini grerek statik

(yzeysel) soutmay salar.


30/49

30

VANTLATRL

SSTEMLERSerpatin yerine lamelli evaparatr kullanlr.Evaparatr zerindeki elde edilen souk hava fan

sayesinde buzdolap ierisinde evrilerek iyzeyde homojen bir souk ortam elde edilir. Busistemlerde evaparatr zerinde oluan buzudefrost sistemi ve rezistansl buharlatrma kab

kullanarak darya atmak mmkndr.

Serpatin yerine lamelli evaparatr kullanlr.Evaparatr zerindeki elde edilen souk hava fan

sayesinde buzdolap ierisinde evrilerek iyzeyde homojen bir souk ortam elde edilir. Busistemlerde evaparatr zerinde oluan buzudefrost sistemi ve rezistansl buharlatrma kab

kullanarak darya atmak mmkndr.


31/49

31

DEFROST NEDR?DEFROST NEDR?

Dk scaklktaki derin donduruculardavantilatrl ve statik sistemler arasndaki en

byk fark otomatik defrost sistemidir.Kap aldka oluan buz tabakas kalnlatka

soutma etkisi azalr. Bunu nlemek iindolaplarda bu buz tabakasnn belirli zaman

aralklarnda eritilmesi gerekir. Bu olayadefrostdefrost denir.


32/49

32

POZTF SICAKLIKTAKPOZTF SICAKLIKTAK

SOUTUCULARSOUTUCULAR(-2/+5C) scaklktaki buzdolaplar: (N tipi

buzdolaplar)

Bu tip buzdolaplar statik ve vantilatrl olarakyaplabilmektedir. Statik tip buzdolaplardasoutma sadece yzeyden olduundan soukhava youn olarak alt ksmda toplanr.

Buzdolap iindeki havay sirkle ederekhomojen dalmn salamak iin vantilatrltipler gelitirilmitir. Soutucu gaz olarak R134kullanlmaktadr.


33/49

33

NEGATF SICAKLIKTAKNEGATF SICAKLIKTAK

SOUTUCULARSOUTUCULAR (-18/-25C) scaklktaki Derin Dondurucular:( L Tipi Derin Dondurucular)

Derin Dondurucular uzun sreli dk sda tutulmas

gerekli donmu mamulleri depolamay amalayarakdizayn edilmi dolaplardr. Normal tip

buzdolaplarndan en nemli fark soutucu gaz olarak(R22,R404) ve buna bal olarak kullanlankompresrdr.

Soutucularn performanslar bulunduklar iklimkoullarnda, ortam scaklnda bulunan malzemelerika saatte istenilen scakla drebildiklerine ve buscakl hangi deerde sabit tutabildiklerine bal

olarak deerlendirilir


34/49

34


35/49

35

SOUTUCU AKIKANLARSOUTUCU AKIKANLAR

Bir soutma evriminde snn bir ortamdanalnp baka bir ortama nakledilmesinde ara

madde olarak yararlanlan soutucu akkanlars alveriini sv halden buhar hale ve buharhalden sv hale dnerek salarlar.


36/49

36

R-12R-12Bugne kadar, soutma maksad iin en ok

kullanlan soutucu akkandr. Zehirli,

patlayc ve yanc olmamas sebebiyletamamen emniyetli bir maddedir.Ancak ozon tabakasn en fazla etkileyen

soutkanlardan biri olduu iin uluslar aras

anlamalarla kullanm, belirlenen bir takvimegre tamamen terkedilmek durumundadr.


37/49

37

R-22R-22

Emniyetle kullanlabilecek, zehirsiz,yanmayan, patlamayan bir akkandr.


38/49

38

R-717 (AMONYAK)R-717 (AMONYAK)

Bugn, fluokarbon ailesinin dnda genilde kullanlmaya devam edilen tek soutucu

akkan amonyaktr. Zehirleyici ve bir ldeyanc-patlayc olmasna ramen mkemmelsl zelliklere sahip olmas nedeniyle, iyieitilmi iletme personeli ile ve zehirleyici

etkisinin fazla nem tamad hallerde,baaryla kullanlmaktadr.


39/49

39


40/49

40

SOUK ODALARSOUK ODALAR

Byk oteller, restoran gruplar, fast food zincirleri vb.yerleri iin uygundurlar.

Prefabrik olduklarndan monte edilme sreleri ksadr.

Kullanlan standart materyaller sayesinde kf, bakterive koku tutmaz ve de ykanabilirler.

Korozyona kar da direnlidirler.

Kaplar kilitlidir ve yaltm poliretan kpkle yaplmolup, minimum enerji ile tasarruf salanmaktadr.

Souk odalar panellerinde kullanlan BS476 materyalisayesinde yangna kar da direnlidirler.


41/49

41


Souk odalarn kaplar buzdolaplar kadar sk alpkapatlmaz. Aksi takdirde oda iindeki gdalarzamanndan nce bozulur.

Personele soua dayankl zel giysiler verilmelidir. Yaplacak yemeklerde kullanlacak malzemeler

nceden belirlenmeli ve odalarn gnde sadece birkakez almas suretiyle bu malzemeler alnmaldr.

Souk odalardan alnan malzemelerin piirilene kadarsouk muhafazalar ise souk dolaplarda salanr.


42/49

42



43/49

43

TEZGAH TPTEZGAH TP

SOUTUCULARSOUTUCULAR Tezgah tipi buzdolaplar mutfaklarda yer tasarrufusalar.

Bu tip buzdolaplarnda alt ksm buzdolab, st ksm

ise hazrlk tezgah ilevi grmektedir. 1/1 ve gastronorm kaplarn ve euronorm tepsilerin

kullanmna uygundurlar. Buzdolaplarn ayaklarnn ykseklii istee gre

ayarlanlabilir. (Tezgah olarak kullanmak iin uygunykseklikler 850-875 mm.arasdr.).

ekmeceleri ise hazrlk ilemi srasnda kullanlacakaletlerin saklanmasna olanak verir.


44/49

44

TEZGAH TPTEZGAH TP

SOUTUCULARSOUTUCULAR


45/49

45

DK TP SOUTUCULARDK TP SOUTUCULAR

Dik tip buzdolaplar 1,2,3 ya da 4 kapl modellerivardr ve kapasiteleri 500 litreden 2100 litreye kadardeimektedir.

Tm modeller 2/1 ya da 1/1lik gastronorm kaplarn vede pastaclkta kullanlan euronorm tepsilerinkullanmna uygundur ve rnlerin buzdolabna dizilimisrasnda oluabilecek gereksiz boluklara izinvermeyecek bir tasarma sahiptir.

Kontrol panelleri sayesinde her tip yiyecee uygunsoutma ayar yaplabilir. Ayn zamanda kapnn uzunsre ak kalmas durumunda ikaz verir.


46/49

46

DK TP SOUTUCULARDK TP SOUTUCULAR Yuvarlak keler, karlabilir poliretan i raflar

temizleme ilemine kolaylk getirir ve yiyeceklereuygun hijyenik ortamn salanmasn kolaylatrr.

Tekerlekli ayaklar sayesinde yer deiikliklerinde ve

genel mutfak temizliinde kolaylk salarlar. Suya kar kontrol panellerinin direnli olmas temizlik

ilemleri srasnda tazyikli su kullanmnda sakncaoluturmamaktadr.

Bunun yannda enerji tketimi ve buzdolab alrkenkartt grlt minimum seviyededir.

Kap aldnda ise fan kendiliinden durmaktadr. Dik tip buzdolaplarnn ift tarafl olarak kullanlan

modelleri de bulunmaktadr.


47/49

47

DK TP SOUTUCULARDK TP SOUTUCULAR


48/49

48

BLAST CHILLER veBLAST CHILLER ve

FREEZERFREEZER Gdalarn bozulmadan saklanabilmesi iin, mmknolduunca hzl soutma yaplmas ve de belli soutmakoullarnn salanmas gerekir.

Blast chillers ve freezers bunu iin uygun koullarsalayan soutma cihazlardr. Blast chillerlar scakln 90 dakikadan daha ksa

srede 70Cden 3Cye drlmesini salar. Soutma ilemini normal buzdolabyla yapmak

mmkn deildir. Chilling ya da freezing bittiinde cihazlar stoklama

iin de kullanlabilir.


49/49

49

BLAST CHILLER veBLAST CHILLER ve

FREEZERFREEZER

soğutma teknikleri

Documents

Transcript of soğutma teknikleri