SÜT İŞLEME TESİSİYATIRIM FİZİBİLİTESİ

Bu çalışma, Karacadağ Kalkınma Ajansı adına hazırlanmıştır. © 2019

1. ÇALIŞMA ÖZETİ ............................................................................................................................06

1.1. Projenin Gerekçesi .........................................................................................................................................06

1.2. Proje Hakkında Özet Bilgiler .......................................................................................................................07

1.2.1. Projenin Adı ..............................................................................................................................................07

1.2.2. Kuruluş Yeri .............................................................................................................................................07

1.2.3. Tesis Kurulu Kapasitesi ........................................................................................................................07

1.2.4. Toplam Yatırım Tutarı .............................................................................................................................07

1.2.5. Öngörülen Finansman Kaynakları ......................................................................................................08

1.2.6. Yatırım Süresi ve Uygulama Planı ......................................................................................................08

1.2.7. Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri ........................................................................................08

1.2.8. Kapasite Kullanım Oranları ..................................................................................................................09

1.2.9. Borç Ödeme Gücü ve Nakit Akımları ..................................................................................................09

1.2.10. Başa Baş Noktası Analizi ................................................................................................................... 10

1.2.11. Geri Ödeme Süresi ................................................................................................................................ 11

1.2.12. Net Bugünkü Değer .............................................................................................................................. 11

1.2.13. İç Verimlilik Oranı ................................................................................................................................... 11

1.2.14. Fayda Maliyet Oranı ..............................................................................................................................12

1.2.15. Katma Değer Etkisi ...............................................................................................................................12

1.2.16. Tam Kapasitede İstihdam ve İstihdam Etkisi ..................................................................................13

1.2.17. Duyarlılık Analizi Sonuçları ...................................................................................................................14

1.3. Değerlendirme Sonuçları ve Öneriler .........................................................................................................15

2. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZAR PLANLAMASI ........................................................................... 17

2.1. Pazar ve Talep Analizi ....................................................................................................................................17

2.1.1. Sektörün Yapısı ve Özellikleri ................................................................................................................17

2.1.2. Pazarın Büyüklüğü ve Profili .................................................................................................................19

2.1.3. Talebi Etkileyen Unsurlar ...................................................................................................................... 22

2.1.4. Rekabet Yapısı ve Rakiplerin Özellikleri ............................................................................................24

2.2. Pazarlama Planı ............................................................................................................................................25

2.2.1. Hedef Pazar ve Özellikleri .....................................................................................................................25

2.2.2. Hedef Müşteri Grubu ve Özellikleri .................................................................................................... 32

2.2.3. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi .................................................................................... 32

2.2.4. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Fiyatı ......................................................................................33

2.2.5. Dağıtım Kanalları ...................................................................................................................................33

2.2.6. Pazarlama/Satış Yöntemleri ...............................................................................................................35

2.2.7. Kuruluş Yeri Seçimi ve Çevresel Etkiler .............................................................................................36

3. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI ................................................................................ 37

3.1. Hammadde ve Diğer Girdi Temin Koşulları .............................................................................................. 37

3.2. Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları ........................................................................................................38

4. İNSAN KAYNAKLARI ....................................................................................................................39

İÇİNDEKİLER

4.1. Personel Yönetimi .........................................................................................................................................39

4.2. Organizasyon Şeması ..................................................................................................................................39

5. ÜRETİM PLANLAMASI ..................................................................................................................40

5.1. Yatırım Uygulama Planı ve Süresi .............................................................................................................40

5.2. Kapasite Kullanım Oranı ...............................................................................................................................41

5.3. Üretim Miktarı .................................................................................................................................................41

5.3.1. Tam Kapasite Üretim Düzeyi ................................................................................................................41

5.3.2. İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi .................................................................................... 42

5.3.3. İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi .................................................................................................... 42

5.4. Birim Maliyet ve Karlılık Oranları ...............................................................................................................43

5.5. İş Akış Şeması ...............................................................................................................................................44

5.6. Teknolojik Özellikleri .....................................................................................................................................46

5.7. Makine ve Ekipman Özellikleri ....................................................................................................................50

6. FİNANSAL ANALİZLER .................................................................................................................58

6.1. Sabit Yatırım Tutarı .......................................................................................................................................58

6.2. İşletme Sermayesi ........................................................................................................................................59

6.3. Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması ....................................................................................................61

6.4. Toplam Yatırım İhtiyacı .................................................................................................................................61

6.5. Kredi Planlaması ........................................................................................................................................... 62

6.6. Finansal Kaynak Planlaması ....................................................................................................................... 62

6.7. Nakit Akım Hesabı .........................................................................................................................................63

7. EKONOMİK ANALİZLER ................................................................................................................64

7.1. Net Bugünkü Değer Analizi ..........................................................................................................................64

7.2. Ayrıntılı Tahmini Gelir Tablosu .....................................................................................................................65

7.3. Amortisman .................................................................................................................................................... 67

7.4. Bilanço ............................................................................................................................................................. 67

7.5. Finansal Oranlar ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi.............................................................................. 73

7.5.1. Fizibilite Sonuçları .................................................................................................................................. 73

7.5.2. Oran Analizi Sonuçları ........................................................................................................................... 74

8. VARSAYIMLAR ............................................................................................................................. 76

9. YENİ TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE BÖLGENİN YERİ ........................................................................... 77

9.1. Yatırım Yeri Tahsisi ........................................................................................................................................ 77

9.2. Vergi İndirimi .................................................................................................................................................. 79

9.3. Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası ............................................................................................. 79

9.3.1. Gümrük Vergisi Muafiyeti ..................................................................................................................... 79

9.3.2. KDV İstisnası ........................................................................................................................................... 79

9.4. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği ......................................................................................................80

10. KAYNAKÇA ................................................................................................................................. 81

TABLO ADI SAYFA NO

Tablo 1 - Çalışma Özeti 06

Tablo 2- Proje Hakkında Özet Bilgiler 07

Tablo 3 - Tesis Kurulu Kapasitesi 07

Tablo 4 - Toplam Yatırım İhtiyacı 07

Tablo 5 - Finansman Kaynakları 08

Tablo 6 - Yatırım Süresi ve Uygulama Planı 08

Tablo 7 - Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri 08

Tablo 8 - Kapasite Kullanım Oranı 09

Tablo 9 - Nakit Akım Tablosu 09

Tablo 10 - Borç Ödeme Gücü 10

Tablo 11 - Başa Baş Noktası Analizi 10

Tablo 12 - Geri Ödeme Süresi 11

Tablo 13 - Net Bugünkü Değer 11

Tablo 14 - İç Verimlilik Oranı 11

Tablo 15 - Fayda Maliyet Oranı 12

Tablo 16 - Katma Değer Etkisi 13

Tablo 17 - Tam Kapasitede İstihdam 13

Tablo 18 - Faiz Duyarlılık Analizi 14

Tablo 19 - Duyarlılık Analizi 15

Tablo 20 - 2014-2017 Dünya Süt Üretimi 20

Tablo 21 - 2014-2017 Dünya Süt Elde Edilen Hayvan Verileri 20

Tablo 22 - 2015-2018 Türkiye Süt Elde Edilen Hayvan Verileri 21

Tablo 23 - 2018 Yılı Türkiye Süt ve Süt Ürünleri Üretim Miktarı 21

Tablo 24 - 2011, 2012, 2013 Dünya Süt Arzı Miktarı 22

Tablo 25 - 2017 Dünya Kıtalara Göre İnek Sütü Üretim Verileri 22

Tablo 26 - İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi 32

Tablo 27 – Yıllar İtibariyle Hedeflenen Satış Fiyatı ($) 33

Tablo 28 - Pazarlama ve Satış Yöntemleri 35

Tablo 29 - 2018 Yılı Türkiye Süt ve Süt Ürünleri İhracatı 37

Tablo 30 - Şanlıurfa Hayvan Varlığı 37

Tablo 31 - Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları 38

Tablo 32 - Personel Yönetimi 39

Tablo 33 - Yatırım Uygulama Planı ve Süresi 40

Tablo 34 - Kapasite Kullanım Oranı 41

Tablo 35 - Tam Kapasite Üretim Düzeyi 41

Tablo 36 - İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi 42

Tablo 37 - İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi 42

Tablo 38 - Birim Maliyet ve Karlılık Oranları 43

Tablo 39- Makine ve Ekipman 50

Tablo 40 - Makine ve Ekipman Özellikleri 52

Tablo 41 - Sabit Yatırım Tutarı 58

Tablo 42 - İşletme Sermayesi 59

TABLOLAR

Tablo 43 - Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması 61

Tablo 44 - Toplam Yatırım İhtiyacı 61

Tablo 45 - Kredi Planlaması 62

Tablo 46 - Finansal Kaynak Planlaması 62

Tablo 47 – Öz kaynak/Kredi Kullanım Oranı 62

Tablo 48 - Nakit Akım Hesabı ($) 63

Tablo 49 - Net Bugünkü Değer Analizi 64

Tablo 50 - Gelir Tablosu 65

Tablo 51 – Amortisman 67

Tablo 52 – Bilanço Aktifler 67

Tablo 53 - Bilanço Pasifler 70

Tablo 54- Fizibilite Sonuçları 73

Tablo 55 - Finansal Yapı Analizi 74

Tablo 56 - Faaliyet Analizi 75

Tablo 57 - Karlılık Analizi 76

Tablo 58 – Varsayımlar 77

Tablo 59 - Faiz Desteği Oranları 78

Tablo 60 - Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması 79

Tablo 61 - Vergi İndirim Oranları 80

ŞEKİLLERŞEKİL ADI SAYFA NO

Şekil 1 - Süt ve Krema İşletmeleri İllere Göre Dağılım Haritası 25Şekil 2 - Tereyağı Üretme Tesisi İllere Göre Dağılımı 25Şekil 3 - 2017, 2018 Türkiye Hayvan Varlığı 26Şekil 4 - Türkiye’de Sağılan Hayvan Sayısı, Verim ve Üretim Miktarı 27Şekil 5 - Türkiye Toplam İçme Sütü Arzı (Ton) 27Şekil 6 - Türkiye Toplam İçme Sütü Kullanımı (Ton) 28Şekil 7 - Türkiye Toplam Peynir Arzı (Ton) 28Şekil 8 - Türkiye Toplam Peynir Kullanımı (Ton) 29Şekil 9 - Türkiye Toplam Süt Tozu Arzı (Ton) 29Şekil 10 - Türkiye Toplam Süt Tozu Kullanımı (Ton) 30Şekil 11 - Türkiye Toplam Yoğurt, Ayran, Kefir Arzı (Ton) 30Şekil 12 - Türkiye Toplam Yoğurt, Ayran, Kefir Kullanımı (Ton) 31Şekil 13 - Türkiye Toplam Tereyağı Arzı (Ton) 31Şekil 14 - Türkiye Toplam Tereyağı Kullanımı (Ton) 32Şekil 15 - Türkiye’de Süt Ve Süt Ürünleri Pazarlama Kanalları 34Şekil 16- Şanlıurfa İl Haritası 36Şekil 17 - Organizasyon Şeması 39Şekil 18 - Pastörize Süt Üretimi Akış Şeması 44Şekil 19 - Proses Peyniri İş Akış Şeması 44Şekil 20 - Yoğurt İş Akış Şeması 44Şekil 21 - Beyaz Peynir İş Akış Şeması 45Şekil 22 - Tereyağı İş Akış Şeması 45Şekil 23 - Kaşar Peyniri İş Akış Şeması 46

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

6

1. ÇALIŞMA ÖZETİ

Tablo 1 - Çalışma Özeti

Yatırım Değerleri Sonuç

Yatırım Konusu Süt İşleme Tesisi

Yatırım Yeri Şanlıurfa

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Kapasite Kullanım Oranı 60%

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Tesis Kapasitesi (Kg.) 1.296.000

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle İstihdam Kapasitesi (Kişi Sayısı) 21

Toplam Yatırım Tutarı ($) 1.846.010

Yatırımın Geri Dönüş Süresi (Yıl) 1,10

Sermayenin Karlılığı 162,49%

İç Verim Oranı (%2 İndirgeme Oranına Göre) 97%

NBD İndirgeme Oranı 2%

10 Yıllık Net Bugünkü Değer 17.640.277

Yatırımın Para Cinsi Dolar

Bu çalışmada tüm maliyetler, yatırımın para cinsi olan Dolar kuru üzerinden hesaplanmıştır. Rapo-run Dolar kuru esas alınarak hazırlanmasının nedeni yıllar itibariyle yaşanabilecek muhtemel kur dalgalanmalarının fizibilite sonuçlarına etkisinin önlenmesidir.

1.1. Projenin Gerekçesi

Şanlıurfa’da kurulacak Süt İşleme Tesisi bölgeye birçok alanda katkı sağlayacaktır. Bunların başın-da ilde yapılan hayvancılık faaliyetlerinin değerlendirilmesi yer almaktadır. Türkiye, süt ve süt ürün-leri üretimi konusunda dünyada ilk sıralarda yer almakta olup ihracatı da oldukça yüksek seviyede-dir. Çalışmanın amacı, Şanlıurfa ilinde üretimi yaygın olarak yapılan sütün işlenerek katma değerli ürünlere dönüştürülmesi amacıyla yapılacak yatırımların fizibil olup olmadığını, ilin sahip olduğu bu potansiyeli değerlendirerek bölgesel ve ulusal ekonomiye etkisini ortaya koymaktır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

7

1.2. Proje Hakkında Özet BilgilerTablo 2- Proje Hakkında Özet Bilgiler

Yatırım Konusu

Üretilecek Ürün/Hizmet İçme Sütü, Beyaz Peynir, Kaşar Peyniri, Tereyağı, Yoğurt

NACE Kodu 10.51.01 / 10.51.05 / 10.51.06 / 10.51.07

GTİP No 0401 / 0403 / 0405 / 0406 / 040310 / 040510

Yatırım Yeri Şanlıurfa

1.2.1. Projenin Adı

Süt İşleme Tesisi Yatırım Fizibilitesi

1.2.2. Kuruluş Yeri

Bu fizibilitede yatırım yeri Şanlıurfa ili olarak ele alınmıştır.

1.2.3. Tesis Kurulu Kapasitesi

Tablo 3 - Tesis Kurulu Kapasitesi

Ürün/Ürünler Tam Kapasitedeki Üretim Düzeyi

İlk Faaliyet Yılındaki Üretim Düzeyi

İçme Sütü (Kg.) 720.000 432.000

Beyaz Peynir (Kg.) 360.000 216.000

Kaşar Peyniri (Kg.) 180.000 108.000

Tereyağı (Kg.) 300.000 180.000

Yoğurt (Kg.) 600.000 360.000

Tesisin tam kapasitedeki üretim düzeyi bölgedeki üretim imkânları, rekabet yapısı ve pazar fırsat-ları göz önünde bulundurularak, ilk faaliyet yılındaki kapasite kullanım oranı ise pazarı tanıma ve mevcut rekabet gücü değerlendirilerek hesaplanmıştır.

1.2.4. Toplam Yatırım Tutarı

Tablo 4 - Toplam Yatırım İhtiyacı

Toplam Yatırım İhtiyacı Tutar ($)

Sabit Yatırım Tutarı 1.370.612,79

İşletme Sermayesi 347.091,20

Sabit Yatırım ve İşletme Sermayesi KDV 128.306,07

Toplam Yatırım İhtiyacı 1.846.010,05

Tesisin toplam yatırım ihtiyacı belirlenirken sabit yatırım tutarı, işletme sermayesi ve sabit yatırım ve işletme sermayesi KDV giderleri göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre toplam yatırım ihtiya-cı 1.846.010,05 $ olarak belirlenmiştir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

8

1.2.5. Öngörülen Finansman Kaynakları

Tablo 5 - Finansman Kaynakları

Finansman Kaynakları ($) Yatırım Yılı Dağılım

Öz Kaynak 923.005,02 50%

Krediler 923.005,02 50%

Toplam Finansman Tutarı 1.846.010,05 100%

Yatırımın finansmanının 50,0%’sinin öz kaynak, 50,0%’sinin ise kredi ile karşılanacağı öngörülmüştür.

1.2.6. Yatırım Süresi ve Uygulama Planı

Tablo 6 - Yatırım Süresi ve Uygulama Planı

Aktiviteler/Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Finansal Kaynakların Temini X

Arazi Belirlenmesi X

İşletmenin Yasal Kuruluşu X

Gerekli İzinlerin Alınması X X

İnşaat İşleri X X X X X X

Makine ve Donanım Alımı X X X

Makine ve Donanım Montajı X

Hammadde Temini X

Deneme Üretimi X

İdari Örgütlenmenin Yapılması X X

İşgücünün Sağlanması X X X

Pazarlama Planının Yapılması X X

Yatırımın öngörülen tamamlanma süresi 12 aydır. Yatırım uygulama planı finansal kaynakların temin süreci ile başlayacak olup pazarlama planının yapılmasıyla sona erecektir.

1.2.7. Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri

Tablo 7 - Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri

Ürün/ÜrünlerTam Kapasite Tam Kapasite Fiili Kapasite Fiili Kapasite

Gelirler ($) Giderler ($) Gelirler ($) Giderler ($)

İçme Sütü (Kg.) 1.108.800,00 1.020.852,50 665.280,00 612.511,50

Beyaz Peynir (Kg.) 1.533.600,00 1.416.723,93 920.160,00 850.034,36

Kaşar Peyniri (Kg.) 1.317.600,00 1.267.388,22 790.560,00 760.432,93

Tereyağı (Kg.) 2.688.000,00 2.452.345,36 1.612.800,00 1.471.407,22

Yoğurt (Kg.) 1.122.000,00 1.032.638,22 673.200,00 619.582,93

TOPLAM 7.770.000,00 7.189.948,24 4.662.000,00 4.313.968,94

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

9

Yatırımın tam kapasitedeki ve fiili kapasitedeki üretim miktarlarına göre gelir gider hesaplama-sı yapılmış olup tam kapasite düzeyinde işletme gelirleri 7.770.000,00 $ ve işletme giderleri 7.189.948,24 $ olarak hesaplanmıştır. Fiili kapasite düzeyinde ise ilk yıl itibariyle işletmenin gelirleri 4.662.000,00 $ ve işletme giderleri 4.313.968,94 $ hesaplanmıştır.

1.2.8. Kapasite Kullanım Oranları

Tablo 8 - Kapasite Kullanım Oranı

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Kapasite Kullanım Oranı 0% 60% 65% 70% 80% 80% 85% 85% 85% 85%

Tesisin kapasite kullanım oranları yıllar itibariyle artmak suretiyle değişiklik gösterecektir. İlk yıl yatırım yılı olarak planlanmıştır. Tesis 2. yılda %60 kapasite kullanım oranı ve 3. yılda %65 kapasite kullanım oranı ile üretim yapacaktır. Tesis 10. yılda %85 kapasite kullanım oranına ulaşacaktır.

1.2.9. Borç Ödeme Gücü ve Nakit Akımları

Tablo 9 - Nakit Akım Tablosu

Nakit Akım Tablosu ($)

Nakit Girişleri ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Nakit Girişleri Toplamı 1.846.010,05 5.501.160,00 8.418.801,86

Nakit Çıkışları Toplamı 1.846.010,05 3.101.544,04 3.838.409,89

Dönem Sonu Nakit Mev-cudu 0,00 2.399.615,96 4.580.391,97

Amortisman 172.712,04 172.712,04 172.712,04

Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar) -172.712,04 1.922.850,29 2.176.171,59

Kurumlar Vergisi 0,00 423.027,06 478.757,75

Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) -2.018.722,09 1.499.823,23 1.697.413,84

İşletmenin yatırım yılı itibariyle vergi sonrası kâr/zarar durumu incelendiğinde yatırım yılı itibariyle -2.018.722,09 $ olarak belirlenmiştir. İşletmenin 2. yıl kâr/zarar durumu 1.499.823,23 $ ve 3. yıl kâr/zarar durumu 1.697.413,84 $ olarak hesaplanmıştır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

10

Tablo 10 - Borç Ödeme Gücü

  2. Yıl 3. Yıl İdeal Oran Değerlendirme

Cari Oran 2,30 3,17 2

Genel finansman kabullerine göre ideal oran 2 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynakların finanse edilebilece-ği görülmektedir.

Dönen Varlıkların Aktif Varlıklara Oranı

78,91% 86,89% 50%Genel finansman kabullerine göre ideal oran %50 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre dönen varlık-ların aktif toplamı içindeki payı ideal düzeydedir.

Kaldıraç Oranı 50,15% 36,66% 50%

Bu oran toplam varlıkların ne kadarlık kısmının ya-bancı kaynaklarla finanse edildiğini göstermektedir. İdeal oran azami %50’dir. Bu fizibilitede toplam borçların aktif varlıklar içindeki payının azami ora-nın altında olduğu görülmektedir.

Öz Kaynakların Aktif Varlıklara Oranı

49,85% 63,34% 50%

Varlıkların ne kadarının öz kaynaklarla finanse edil-diğini gösteren orandır. İdeal oran %50 olup bu fizi-bilitede çıkan sonuca göre işletmenin öz kaynakları ile varlıklarını finanse edilebileceği görülmektedir.

Öz Kaynakların Yabancı Kaynaklara Oranı

0,99 1,73 1

İşletmenin mali bağımsızlık derecesini göster-mektedir. Genel finansman kabullerine göre ideal oran asgari 1 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre işletmenin öz kaynakları ile yabancı kaynaklarını finanse edilebileceği görülmektedir.

Kısa Vadeli Kaynakların Pasifler Toplamına Oranı

34,34% 27,42% 33,00%

Bu oran işletme varlıklarının ne kadarının kısa va-deli yabancı kaynaklar ile finanse edildiğini göster-mektedir. İdeal oran, azami %33’tür. Yüksek olması, varlıkların çoğunun kısa vadeli yabancı kaynaklar ile finanse edildiğini göstermektedir. Bu fizibilitede azami oranın altında bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

1.2.10. Başa Baş Noktası Analizi

Tablo 11 - Başa Baş Noktası Analizi

Ürün/Ürünler Başa Baş Noktasındaki Üretim Düzeyi (Kg.)

İçme Sütü (Kg.) 11.220.799

Beyaz Peynir (Kg.) 4.221.742

Kaşar Peyniri (Kg.) 4.913.395

Tereyağı (Kg.) 1.744.858

Yoğurt (Kg.) 9.202.678

Başa baş noktasındaki üretim düzeyi; sabit yatırım maliyetinin birim ürün başına düşen kâra (Birim Satış Fiyatı - Birim Üretim Maliyeti) bölünmesiyle hesaplanmıştır. Bu hesaplama; tesisin yatırım maliyetinin geri dönüşünün sağlanacağı üretim düzeyini ifade etmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

11

1.2.11. Geri Ödeme Süresi

Tablo 12 - Geri Ödeme Süresi

Yatırım Yılları Borç Tutarı Anapara Ödemesi Faiz Ödemesi Geri Ödenen Tutar Kalan Tutar

Yatırım Yılı 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2. Yıl 923.005,02 154.227,18 83.070,45 237.297,63 768.777,85

3. Yıl 768.777,85 168.107,62 69.190,01 237.297,63 600.670,22

4. Yıl 600.670,22 183.237,31 54.060,32 237.297,63 417.432,91

5. Yıl 417.432,91 199.728,67 37.568,96 237.297,63 217.704,25

6. Yıl 217.704,25 217.704,25 19.593,38 237.297,63 0,00

1. yıl yatırım dönemidir. Buna göre işletmenin 6. yıl itibariyle kullanacağı kredi borcunun tamamını ödeyebileceği görülmektedir.

1.2.12. Net Bugünkü Değer

Tablo 13 - Net Bugünkü Değer

Net Bugünkü Değer ($) (%2 İndirgeme Oranına Göre)

Toplam NBD (5 Yıllık) 5.806.532,13

Toplam NBD (10 Yıllık) 17.640.276,55

İşletmenin net bugünkü değer hesaplaması incelendiğinde %2 indirgeme oranına göre 5 yıllık top-lam net bugünkü değerinin 5.806.532,13 $ ve 10 yıllık toplam net bugünkü değerinin 17.640.276,55 $ olduğu görülmektedir.

1.2.13. İç Verimlilik Oranı

Tablo 14 - İç Verimlilik Oranı

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

İndirgeme Oranı (%2) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

İç Verimlilik Oranı 97,4% - - - - - - - - -

Yatırımın iç verimliliği incelendiğinde bu oranın %97,4 olduğu görülmektedir. İç verim oranının %2’lik indirgeme oranından büyük olması olumlu olarak görülmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

12

1.2.14. Fayda Maliyet Oranı

Tablo 15 - Fayda Maliyet Oranı

Yıllar İndirgenmiş Yatırım Gelirleri ($) İndirgenmiş Yatırım Giderleri ($)

Yatırım Dönemi 0,00 1.846.010,05

2. Yıl 4.570.588,24 2.434.673,74

3. Yıl 4.902.926,76 2.578.749,87

4. Yıl 5.228.309,53 2.716.283,84

5. Yıl 5.916.630,39 3.029.689,28

6. Yıl 5.858.624,21 2.972.524,58

7. Yıl 6.163.760,89 3.091.617,69

8. Yıl 6.103.331,86 3.033.238,72

9. Yıl 6.043.495,27 2.976.004,43

10. Yıl 5.984.245,32 2.919.892,37

Bugünkü Değerler Toplamı 50.771.912,48 27.598.684,56

Fayda Maliyet Oranı 184,0%  -

Fayda maliyet oranının %100’den büyük olması beklenmektedir. Bu yatırım için fayda maliyet oranı 184% olarak hesaplanmıştır. Bu da yatırımın fayda maliyet sonucunun pozitif olduğunu ifade et-mektedir.

1.2.15. Katma Değer Etkisi

Şanlıurfa ili gerek sosyoekonomik imkânlar gerek istihdam olanakları gerekse de beşeri anlamda istenilen seviyede gelişmemiştir. Yatırım fikrinin sahip olduğu istihdam olanakları ildeki iş gücü probleminin çözümüne katkı sağlayacaktır. Öte yandan Şanlıurfa’nın istihdam olanakları ile bağlan-tılı bir diğer sorunu ise ilin sahip olduğu negatif göç hızıdır. Kent, yeterli olanaklara sahip olmadığı için daha iyi imkânlara sahip olma umuduyla ilden ayrılan birey sayısı oldukça fazladır. Süt İşleme Tesisinin ilde kurulumu esnasında ve faaliyete geçtikten sonra sağlayacağı iş olanakları gerek Şanlıurfa’daki işgücü oranını gerekse de negatif göç hızını olumlu yönde etkileyecektir. Öte yandan yatırımın faaliyete geçmesiyle ekonomik canlılık kendini gösterecektir. Bu durum bölgenin sosyoe-konomik anlamda kalkınmasını sağlamanın yanı sıra ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır.

Süt İşleme Tesisi projesi Şanlıurfa’nın sahip olduğu verimli süt üretimi değerlendirilerek hazır-lanmıştır. Bunun yanı sıra ilin yatırım potansiyeli oldukça geniş olup tarımdan turizme, sanayiden ticarete birçok sektöre hitap edebilmektedir. Ayrıca bu projede çeşitli sektörlerde gelişime oldukça açık olan Şanlıurfa’da yatırım olanaklarını değerlendirerek bölgenin kalkınmasına ivme kazandırmak hedeflenmektedir. Bölgenin yatırım imkânları bakımından girişimcilerin ilgisini çekmesini sağlamak yatırımın katma değer etkisi arasında yer almaktadır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

13

Tablo 16 - Katma Değer Etkisi

Katma Değer Etkisi Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl Kümülatif

Faiz ($) 0,00 83.070,45 69.190,01 152.260,46

Kar ($) 0,00 1.499.823,23 1.697.413,84 3.197.237,07

Vergi ($) 0,00 423.027,06 985.623,94 1.408.651,01

Sigorta ($) 0,00 60.534 65.579 126.113,37

TOPLAM 0,00 2.066.455,16 2.817.806,75 4.884.261,91

Yatırım kapsamında elde edilecek kâr, ödenecek faiz, vergi ve sigortaların toplamı yaratılacak kat-ma değeri ifade etmektedir. Tabloda yatırımın katma değeri incelenmiştir.

1.2.16. Tam Kapasitede İstihdam ve İstihdam Etkisi

Tablo 17 - Tam Kapasitede İstihdam

Pozisyon Personel Sınıfı Personel Sayısı

Genel Müdür Beyaz Yaka 1

Sekreter ve İdari İşler Sorumlusu Beyaz Yaka 1

Satış ve Pazarlama Sorumlusu Beyaz Yaka 2

Ön Muhasebe Sorumlusu Beyaz Yaka 1

Teknik Müdür Beyaz Yaka 1

Mühendis Beyaz Yaka 1

Kalite Kontrol Şefi Mavi Yaka 2

Üretim İşçileri Mavi Yaka 12

TOPLAM 21

Tesiste 18 personel istihdam edilecektir. Personelin 7’sinin beyaz, 14’ünün ise mavi yakalı personel olması öngörülmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

14

1.2.17. Duyarlılık Analizi Sonuçları

1.2.17.1. Faiz Duyarlılık Analizi

Tablo 18 - Faiz Duyarlılık Analizi

Yıllar Yatırım Dönemi 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Net Nakit Akımlar -1.846.010,05 1.672.535,27 1.870.125,88 2.075.139,37 2.446.128,83 2.484.559,72 2.701.380,41 2.753.515,44 2.806.151,74 2.859.293,92

Toplam Net Nakit Akımlar -1.846.010,05 -173.474,78 1.696.651,10 3.771.790,47 6.217.919,30 8.702.479,02 11.403.859,43 14.157.374,87 16.963.526,62 19.822.820,54

İndirgenmiş (%2) -1.846.010,05 1.639.740,46 1.797.506,61 1.955.450,18 2.259.844,93 2.250.342,29 2.398.748,50 2.397.100,89 2.395.023,49 2.392.529,25

İndirgenmiş Kümülatif (%2) -1.846.010,05 -206.269,59 1.591.237,02 3.546.687,20 5.806.532,13 8.056.874,42 10.455.622,92 12.852.723,81 15.247.747,30 17.640.276,55

%2 Faizle NBD (10 Yıllık) 17.640.276,55  -  -  -  -  -  - -   - - 

İndirgeme Oranı (2%) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

İç Verim Oranı (%2 İndirgeme Oranına Göre) 97%  -  -  -  -  -  - -   - - 

Bu tabloda net nakit akımlar %2 indirgeme oranıyla değerlendirilmiştir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

15

1.2.17.2. Duyarlılık Analizi

Tablo 19 - Duyarlılık Analizi

İndirgeme Oranlarına Göre Duyarlılık Sonuç-larının Karşılaştırması

NBD İndirgeme Oranı %2 İken

NBD İndirgeme Oranı %5 İken

NBD İndirgeme Oranı %8 İken Değerlendirme

Yatırımın Karlılığı 88,83% 86,29% 83,89%

Yatırımın karlılığının en yüksek olduğu indirge-me oranının 2,0% oldu-ğu görülmektedir.

Sermayenin Karlılığı 177,65% 172,58% 167,78%

Sermayenin karlılığının en yüksek olduğu in-dirgeme oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($) 17.640.276,55 14.910.001,17 12.697.618,09

10 yıllık net bugünkü de-ğerin en yüksek olduğu indirgeme oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

NBD’ye Göre Yatırımın Geri Dönüş Süresi (Yıl) 0,89 0,86 0,84

Net bugünkü değere göre yatırımın geri dönüş süresinin en kısa olduğu indirgeme oranının 8,0% olduğu görülmektedir.

1.3. Değerlendirme Sonuçları ve Öneriler

Dünyada ve Türkiye’de piyasa ağırlıklı bir ekonomik yapının güçlenmesine paralel olarak özel sektör yatırımlarının önemi artmış bölgesel dengesizliklerin giderilmesinde rekabetçi özel sektör girişim-ciliği son derece önemli hale gelmiştir. Bu kapsamda göreli olarak gelir düzeyi düşük yörelerde yatırım dinamizminin çeşitli araçlarla harekete geçirilmesi gerekmektedir.

Türkiye’de ekonomik alanda büyük bir değişim yaşanmaktadır. Bölgesel kalkınma stratejilerinin etkisiyle Türkiye’de yapılan yatırımlar Doğu ve Güneydoğu bölgelerine doğru kayma eğilimindedir. Gerçekleştirilen yatırımlar ile bu bölgelerde yer alan iller de ekonomik olarak kalkınmaya başlamış-tır. Bu noktada Şanlıurfa ilinin ön plana çıkarılması ve potansiyel yatırımcıların dikkatinin çekilerek kente yatırım yapılmasının sağlanması gerekmektedir. Bu proje sonunda ilde yatırım yapmayı he-defleyen girişimcilerin il için doğru ve kazançlı sektörlere yönlendirilmesi sağlanacaktır. Böylelikle ilin ekonomik kalkınması için yapılacak çalışmalara projenin bitimiyle yön verilmeye başlanacaktır. Bu sayede ilin ve dolayısıyla TRC2 Bölgesinin sosyoekonomik gelişmesine katkı sağlanacaktır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

16

Hazırlanan fizibilitenin sonuçları aşağıda özetlenmiştir.

Fizibilite Sonuçları 2. Yıl Değerlendirme ve Analiz

Yatırımın Karlılığı 81,25%

Yatırımın Karlılığı: Vergi sonrası kârın yapılan toplam yatırım tutarına oranıdır. Planlanan bu yatırım için 81,25% olarak hesaplanan yatırım kârlılığı değer-lendirildiğinde mevcut enflasyon, faiz ve kur artış değerlerine kıyasla kârlı olduğu görülmektedir.

Sermayenin Karlılığı 162,49%

Sermayenin Karlılığı: Yatırım için ortaya konulan ser-mayenin (Öz kaynakların) kârlılığının bir göstergesi-dir. Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünmesiyle elde edilir. Planlanan bu tesis için 162,49% olarak hesaplanan sermaye getiri oranı genel finans kabul-lerine göre ideal düzeydedir.

Net Katma Değer ($) 3.428.903,73

Net Katma Değer ($): Kar, faiz ve toplam yatırım maliyetinin toplamını ifade eden net katma değer, ekonomiye sağlanan parasal girdi miktarını göster-mektedir.

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($) 87.905,24

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($): Toplam yatırım mali-yetinin istihdam edilecek kişi sayısına bölünmesiyle hesaplanan bu değer, devletin istihdam yaratma maliyeti ile kıyaslanmaktadır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl) 1,10

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 1,10 yıl olarak hesaplanmıştır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün) 397,34

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam ya-tırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tu-tarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 397,34 gün olarak hesaplanmıştır.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($) (%2 İndirgeme Oranına Göre) 17.640.276,55

NBD Analizi: Yatırımın ekonomik ömründeki net nakit girişlerinin ve yatırım giderlerinin bir oran ile bugüne indirgenmesi ile bulunmaktadır. Buna göre ideal düzey net bugünkü değerin sıfırdan büyük olmasıdır. Planlanan bu yatırımda 2,00% indirgeme oranına göre 5 ve 10 yıllık net bugünkü değerler pozitif olarak hesaplanmıştır.

Yatırımın Uygunluğu

Şanlıurfa ilinde yapılması planlanan Süt İşleme Te-sisi yatırımı; bölgedeki hammadde erişim olanakları ve üretim imkânları ile pazar fırsatları değerlendiril-diğinde avantajlı olarak görülmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

17

2. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZAR PLANLAMASI

2.1. Pazar ve Talep Analizi

2.1.1. Sektörün Yapısı ve ÖzellikleriYatırımın konusu pastörize süt ve mamulleri üretimidir. Yatırım imalat sanayi sektöründe gıda ve içki üretimi alt sektöründe yer almaktadır.

Şanlıurfa ilinde kurulacak süt işleme tesisinde ham madde olarak çiğ süt kullanılacaktır. Çiğ süt ken-dine özgü tat, koku, renk ve kıvamda içine başka maddeler karıştırılmamış ve herhangi bir maddesi alınmamış üründür.

Süt ve süt ürünleri tüketiminin arttırılması, yeterli ve dengeli besin ögesi ve enerji alınımının sağlan-ması bakımından sağlık uzmanları tarafından önerilmektedir. Dünya geneline bakıldığında her ülke için farklı miktarlarda süt ve süt ürünleri tüketimi söz konusu olduğu görülmektedir. Türkiye’de ise süt içme alışkanlığının az olduğu dikkat çekmektedir. (Ankara Üniversitesi Gıda Güvenliği Enstitüsü)

Sütün bileşiminde yer alan başta vitaminler olmak üzere besin ögeleri, hayati fonksiyonlarda önemli görevlere sahip olup ısı ve ışık gibi birçok fiziksel ve kimyasal etkiye karşı oldukça duyarlı bir yapıya sahiptir. Sütün besin ögesi içeriği elde edildiği hayvan türüne göre farklılık göstermektedir. İnek sütü-nün ortalama %88’i sudan oluşmakta olup 100’den fazla farklı bileşen içermektedir. Süt ve süt ürün-leri; protein, kalsiyum, fosfor, A vitamini, bazı B vitaminleri için iyi bir kaynaktır. Sağlıklı bireylerin yeterli ve dengeli beslenmesi için tüketilmesi önerilen süt miktarı yaş, cinsiyet ve fizyolojik duruma (büyüme ve gelişme dönemi, gebelik, emziklilik, yaşlılık) göre değişiklik göstermektedir. İnsan beslenmesinde oldukça faydalı bir gıda olarak nitelendirilen sütten elde edilen çeşitli ürünler mevcut olup bunlar pey-nir, yoğurt, tereyağı, dondurma gibi ürünlerdir. (Ankara Üniversitesi Gıda Güvenliği Enstitüsü)

Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği’ne göre “Bir veya daha fazla inek, keçi, koyun veya mandanın sağılmasıyla elde edilen, 40°C’nin üzerine ısıtılmamış veya eşdeğer etkiye sahip herhangi işlem görmemiş kolostrum dışındaki meme bezi salgısıdır”. (Türk Gıda Kodeksi)

Süt ürünleri ve özellikleri aşağıda yer almaktadır: (Karaali) (Bakanlar Kurulu)

Pastörize Süt: Ekstra veya birinci sınıf çiğ sütlerin tabi ve biyolojik özelliklerine zarar vermeden elde edilmektedir. Pastörizasyon; sütteki patojen mikroorganizmaların vejetatif formlarının tamamının, diğer mikroorganizmaların büyük bir kısmının sayısını indirmek amacı ile yapılan, sütün raf ömrünü uzatan, en az seviyede fiziksel, kimyasal ve duyusal değişikliklerle sonuçlanan ve en az 72oC’de 15 saniye veya 63oC’de 30 dakika veya diğer eşdeğer şartlarda gerçekleştirilen ısıl işlemdir. Pastörize süt özelliklerine göre 1.sınıf ve 2.sınıf olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bunlar da içerdikleri yağ miktarına göre yağlı ve yarım yağlı olmak üzere üretilmektedir.

Pastörize Süt ile İlgili Gıda Maddeleri Tüzüğü Hükümleri

z Saklama ve taşıma maksimum 100oC’de olmalıdır. z Saprofit germ sayısı 40 000/cm3 olmalıdır. z E. coli ve patojen (-). z Yağ oranına göre 3 tip ayırım mevcut olup bunlar:

ƍ Yağlı pastörize süt > %3; ƍ Yarım yağlı pastörize süt %0,5-3; ƍ Az yağlı pastörize süt < %0,5

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

18

z Ambalajlamada;

ƍ Kırmızı Şişe Kapağı: Tam yağlı pastörize süt

ƍ Mavi Şişe Kapağı: Yarım yağlı pastörize süt

ƍ Yeşil Şişe Kapağı: Yağsız pastörize süt z Ambalaj hacmi: 250 ml, 500 ml, 1 kg tetrapak z Raf ömrü, hazırlanma gününden sonra 2 gündür. z Pastörize Süt Standardı: TS 1019

Kaşar Peyniri: Standardına uygun sütlerin imalat tekniğine göre işlenmesi sonucu elde edilen ve olgunlaşmasından sonra kendine has koku, renk, tat ve aroması olan sert yapılı bir peynir türüdür. Beyaz peynirden daha kısa olgunlaşma süresine (minimum 60 gün) sahiptir. Rutubet miktarı kütle-ce en çok %40, tuz miktarı katı maddede en az %3, en çok %7 olmalıdır.

z Yağ (kuru maddede): Tam yağlı > %45 z Yağlı %30-45 z Yarım yağlı < %30 z 1. Kalite: Kesiti parlak, açık sarı, ince kabuklu z 2. Kalite: Delikli, donuk beyaz, kalın kabuklu z Kaşar Peyniri Standardı: TS 3272

Tereyağı: Krema ve yoğurdun tekniğine uygun metot ve aletlerle işlenmesi sonucu elde edilmek-tedir. Gerektiğinde Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinde izin verilen katkı maddeleri de katılabilen, kendine has tat, koku ve kıvamdaki bir süt mamulüdür.

z Sınıflar: I., II., III. Sınıf z Tipleri: Kahvaltılık, Mutfak, Sade Yağ

1. Kahvaltılık Tereyağları: Yağ ve süt fazını birlikte içermektedir.

2. Sade Yağlar: Süt fazı yağ fazından ayrıştırılarak elde edilmektedir.

3. Mutfak Tereyağları: Kahvaltılık tereyağından farkı tuz katımıdır. Küf, maya ve asitliğin biraz fazlasına müsaade edilmektedir.

z Tuz < %3 z Peroksit sayısı: 10 mg O2/kg yağ z Tereyağına başka yağ katılımını tespit edebilen Reichert-Meissl testinde sonuç 24’ten büyük ise, tereyağının saf olduğu başka bir yağ katılmamış olduğunun göstergesidir. z Tereyağı Standardı: TS 1331

Yoğurt: Sütlerin tekniğine uygun şekilde streptoroccus themophilus ve lactobacillus bulgaricus’un etkisiyle laktik asit fermantasyonu sonucunda elde edilen ve yoğurt kültürlerini canlı olarak içeren fermente bir üründür.

z Tipler: Yağ içeriğine göre ekstra yağlı, tam yağlı, yarım yağlı, yağsız (yavan) olmak üzere 4 tipe ayrılmaktadır.

Yağ oranı Kuru madde oranı

Tam yağlı > %3,8 > %15

Yarım yağlı > %3 ; < %3,8 > %12

Az yağlı > %1,5 < 3 > %10.5

Yoğurt Standardı: TS 1330

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

19

Beyaz Peynir: Standartlara uygun sütlerin imalat tekniğine göre işlenmesi ve olgunlaşması sonucu elde edilen kendine has şekil, koku, tat ve kıvamdaki peynirdir. Tam yağlı, yarım yağlı, yağlı ve yavan beyaz peynir olmak üzere 4 tipe ayrılmaktadır.

z Peynir tipi kuru maddede yağ oranlarına göre:

ƍ Tam yağlı beyaz peynir > 45

ƍ Yağlı beyaz peynir > 30

ƍ Yavan beyaz peynir < 20

z Beyaz Peynir Standardı: TS 591

2.1.2. Pazarın Büyüklüğü ve Profili

Süt, yapısında bulundurduğu enzimler, vitaminler, hormonlar ve protein nedeni ile özellikle memeli canlıların beslenmesinde oldukça önemlidir. Gelişmiş toplumlarda hayvansal protein kaynaklı besin tüketim oranları gelişmemiş toplumlara nazaran oldukça yüksek seviyededir. Hayvansal protein kaynaklı besinler, bireylerin zihinsel ve fiziksel gelişimleri üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu sebeple süt ve süt ürünleri insan beslenmesinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca süt ve süt ürünleri, tüketici açısından olduğu kadar üretici açısından da önemli bir üründür. Süt üreticileri süt üretimi ile işletmelerine günlük nakit akışı sağlama avantajına sahip olmaktadır. Tarıma dayalı sanayinin pek çok alanında süt önemli bir ham madde niteliğindedir. Türkiye süt üretiminde dünyada önde gelen ülkeler arasında yer almaktadır. (Niyaz ve İnan)

Dünya genelinde yaklaşık 150 milyon aile süt üretimi ile uğraşmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde süt çoğunlukla küçük ölçekli işletmeler tarafından üretilmekte olup satışa sunulan sütten elde edilen gelir işletmedeki ailenin temel geçim kaynağını oluşturmaktadır. Son yıllarda gelişmekte olan ülkeler dünya toplam süt üretimi içindeki paylarını artırmıştır. Söz konusu gelişme hayvan başına elde edilen verimden ziyade ağırlıklı olarak üretime dâhil olan hayvan sayısındaki artıştan kaynak-lanmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde hayvan başına elde edilen verim temelde düşük kalitedeki yem hammaddesi, hayvan hastalıkları, sağlık hizmetlerine kısıtlı erişim, genetik faktörler gibi neden-lerden dolayı istenilen düzeyde değildir. Bunun yanı sıra gelişmiş ülkelerin aksine gelişmekte olan ülkelerin birçoğunda iklim şartları süt hayvancılığına elverişli değildir. (Ulusal Süt Konseyi)

Dünyada son yıllarda meydan gelen ekonomik gelişim ve dönüşüm, süt ve süt ürünleri üretim, tüketim ve ticaretini de etkilemiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kişi başına düşen gelir ve nüfustaki artış temel gıda maddelerinden biri olan ve insan beslenmesinde oldukça önemli bir yer tutan süt ve süt ürünleri tüketimini arttırmıştır. Süt ve süt ürünleri talebinde yaşanan bu artış, süt ve süt ürünleri üretiminin ve ticaretinin de artmasına neden olmuştur. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde süt ve süt ürünleri sektörünün, ulusal ve uluslararası yatırımlar çeken bir pazar haline dönüşmesine katkı sağlamıştır. (Terin)

Dünya süt ürünleri üretimi son yıllarda özellikle de 1980’li yılların başından bu yana değişmeye başlamıştır. Süt ürünleri üretiminde meydana gelen bu değişim dünya süt ürünleri tüketimini ve ticaretini de etkilemiştir. 1980’li yıllara kadar dünya ticaretinde süt ürünleri ağırlıklı olarak peynir ve tereyağı olarak işlem görürken son yıllarda bahsi geçen bu ürünlerin yanı sıra yoğurt, dondurma ve süt tozu gibi ürünlerin de dünya ticaretinde önem kazandığı görülmektedir. Dünya süt üretimi, is-tikrarlı bir şekilde artmaya devam etmektedir. Ancak süt üretiminin giderek doyuma ulaştığı görül-mektedir. Dünya toplam süt üretimi 2000 yılında 582 milyon ton iken %29,6 oranında artarak 2012

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

20

yılında 754 milyon tona yükselmiştir. 2017 yılında ise bu veri yaklaşık 828 milyon tona ulaşmıştır. Dünya süt üretiminde her geçen yıl artış yaşanmakta olup bu durum nüfus artışının sonuçlarından biridir. Ayrıca süt fiyatlarında meydana gelen artış dünya süt üretiminin artmasındaki önemli unsur-lardan biri olarak görülmektedir. (Terin)

Tablo 20 - 2014-2017 Dünya Süt Üretimi

Yıllar 2014 2015 2016 2017

Manda Sütü 107.724.441 109.213.054 114.833.598 120.353.705

Deve Sütü 2.612.034 2.827.632 2.793.907 2.852.213

İnek Sütü 656.157.011 661.140.496 663.941.830 675.621.019

Keçi Sütü 17.315.360 17.605.573 17.897.306 18.656.727

Koyun Sütü 10.238.166 10.347.643 10.331.383 10.400.639

Kaynak: FAO, 2019

Tabloda 2014, 2015, 2016 ve 2017 yıllarında dünyada süt üretimi verileri bulunmaktadır. Süt üretimi oldukça çeşitli olmasına rağmen çoğunlukla tüketilen ve ticarete konu olan sütler tabloda yer alan süt çeşitleridir. Dünyada süt üretiminin büyük bir kısmını inek sütü oluşturmaktadır. 2017 yılında inek sütü üretimi dünya süt üretiminin yaklaşık %81’ini oluşturmaktadır. İnek sütü üretimi, süt sek-töründe oldukça büyük bir yer kaplamaktadır. İnek sütünün ardından manda sütü gelmekte olup bu da dünya üretiminin yaklaşık %14’ünü oluşturmaktadır. Dünyada her çeşit süt üretimi her geçen yıl artış göstermektedir.

Günümüzde dünyada pek çok ülkede süt sektöründe iç talebinin yüksek ve sütün stratejik bir ürün olması nedeniyle sütte yüksek ithalat vergisi ve kota gibi tarife dışı engellerle korumacı politikalar uygulanmaktadır. Ayrıca hayvansal üretimde ülkeler arasındaki farklı destek uygulamaları da fiyat-ların piyasada belirlendiği rekabet ortamını ve serbest ticareti engellemektedir. Bunların dışında sütün çabuk bozulan bir ürün olması, uygun koşullar sağlanmadığında taşınabilirliğini azaltmakta ve ürünü ticarete elverişsiz bir hale getirmektedir. Tüm bu sebeplerden ötürü taze süt dünyada yoğun miktarda ticareti yapılan bir ürün olma potansiyeline sahip değildir. Buna karşın süt tozu, peynir, tereyağı gibi süt ürünleri için aynı şeyi söylemek mümkün olmamakla beraber bu ürünlerin yoğun bir şekilde ticareti yapılmaktadır. (Aras)

Tablo 21 - 2014-2017 Dünya Süt Elde Edilen Hayvan Verileri

Yıllar 2014 2015 2016 2017

Manda 194.458.431 196.362.958 199.391.065 200.967.747

Deve 27.891.683 33.125.429 33.832.139 34.829.975

İnek 1.442.097.793 1.468.146.268 1.488.964.581 1.491.687.240

Keçi 966.842.853 1.000.510.445 1.025.636.022 1.034.406.504

Koyun 1.128.335.444 1.176.887.852 1.188.470.262 1.202.430.935

Kaynak: FAO, 2019

Tabloda 2014, 2015, 2016 ve 2017 yıllarında dünyada bulunan ve süt elde edilmesinde kullanılan hayvanlar ve sayıları yer almaktadır. Süt üretiminde kullanılan hayvan sayıları incelendiğinde inek varlığının en fazla olduğu görülmektedir. İneği koyun ve keçi takip etmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

21

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de süt ve süt ürünleri üretimi oldukça yaygındır. Bu durumun temel nedeni Türkiye’de tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin gelişmiş olmasıdır. Türkiye’de süt ve süt ürünleri üretimi ve tüketimi oldukça yaygın olarak yapılmasına rağmen tüketim konusunda iste-nilen seviyeye henüz gelinememiştir. Süt ve süt ürünleri sektörü gıda sanayisi içinde %16 üretim değerine sahiptir. Süt ve süt ürünleri ülke ekonomisine sağladığı katma değer ve kırsal kalkınmanın gerçekleştirilmesi açısından stratejik öneme sahiptir.

Türkiye’de sanayiden geçmiş içme sütü ilk defa Atatürk Orman Çiftliği Ankara ve İstanbul tesis-lerinde 1957 yılında elde edilmiştir. Ancak üretim oldukça sınırlı kalmıştır. Öncesinde süt ve süt ürünleri hane halklarının kendi kullanımına yönelik olarak üretilmiş ve tüketilmiştir. Türkiye’de süt endüstrisinin gelişimini sağlamak amacıyla 1963 yılında ülkenin stratejik bölgelerinde örnek tesisler kurmak ve işletmek amacıyla sermayesinin tamamı devlet tarafından karşılanacak şekilde “Süt Endüstrisi Kurumu” kurulmuştur. Süt Endüstrisi Kurumunun (SEK) kurulması ve özel sektörün süt üretimine olan artan ilgisi, süt üretiminin zamanla sanayileşmesine etki eden faktörler arasında yer almaktadır. Günümüzde Türkiye, dünya süt ve süt ürünleri sektöründe önemli aktörler arasında bu-lunmaktadır. Süt ve süt ürünleri üretimini geliştirmek ve sanayileştirmek amacıyla yapılan tüm bu çalışmalara rağmen hane içi tüketim amaçlı, diğer bir deyişle kayıt dışı üretim yapısı varlığını yaygın bir şekilde sürdürmektedir. (Aras)

Tablo 22 - 2015-2018 Türkiye Süt Elde Edilen Hayvan Verileri

Yıllar 2015 2016 2017 2018

İnek 5.535.774 5.431.715 5.969.048 6.337.907

Koyun 15.362.927 15.149.414 17.503.414 18.819.284

Keçi 4.578.494 4.555.105 4.963.581 5.327.166

Manda 62.999 63.329 69.497 75.882

Kaynak: TÜİK, 2019

Tabloda 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında Türkiye’de bulunan ve süt üretiminde kullanılan hayvan bilgileri yer almaktadır. Hayvan sayıları 2015, 2016 ve 2017 yıllarında dalgalanmalar yaşamasına rağmen ciddi bir değişim göstermemiştir. Ancak 2018 yılında inek, koyun, keçi ve manda sayılarında diğer yıllara göre daha fazla artış yaşanmıştır. Bu durum süt üretimini de olumlu yönde etkilemiştir.

Tablo 23 - 2018 Yılı Türkiye Süt ve Süt Ürünleri Üretim Miktarı

Ürün Miktar (Ton)

Koyun Sütü 35.966

Keçi Sütü 49.163

Manda Sütü 2.439

İçme Sütü 1.661.785

Peynir Üretimi 753.230

Peynir Altı Suyu ve Yayık Altı Suyu Üretimi 882.133

Yağlı-Yağsız Süttozu 109.384

 Yağsız Süttozu 63.236

Toplam Süt Üretim Miktarı 22.120.716

Kaynak: TÜİK, 2019

Tabloda 2018 yılında Türkiye’de yapılan süt ve süt ürünleri üretimi verileri yer almaktadır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

22

Sanayiye aktarılan koyun sütü miktarı 2017 yılına göre %31 oranında artarak 35.966 tona, keçi sütü miktarı %15,7 oranında artarak 49.163 tona, manda sütü miktarı ise %55 oranında arta-rak 2.439 tona ulaşmıştır. İçme sütü üretimi bir önceki yıl olan 2017’ye göre %7,2 artışla 1.661.785 tona, peynir üretimi %9,6 oranında artarak 753.230 tona, peynir altı suyu ve yayık altı suyu üreti-mi ise %35,9 oranında atarak 882.133 tona ulaşmıştır. Süt ve süt ürünleri üretim miktarları genel anlamda artış gösterirken süt ürünlerinde 2018 yılı içinde üretimi düşen ürün yağsız süttozu olmuştur. 2018 yılında yağlı-yağsız süttozu üretimi bir önceki yıl olan 2017’ye göre %16,9 düşerek 109.384 tona gerilerken en fazla düşüş yağsız süttozu üretiminde kaydedilmiştir. 2017 yılında Tür-kiye’nin toplam yağsız süttozu üretimi 82.247 ton iken, 2018 yılında %27,5 oranında düşerek 63.236 tona gerilemiştir. (Türkiye İstatistik Kurumu)

2.1.3. Talebi Etkileyen Unsurlar

Dünya nüfusu hızla artış gösterirken gıda ürünlerine olan talep de doğru orantılı olarak artmaktadır. Sebze ve meyvelerin yanı sıra hayvansal gıdalar da insan sağlığı için oldukça önemlidir. Bu neden-le başta süt ve süt ürünleri olmak üzere hayvansal gıdaların tüketimi her geçen gün artmaktadır. Süt ve süt ürünleri sektörü de bu artan talebe cevap verebilmek adına üretimi artırmaktadır. Özetle nüfus artışı dünya süt ve süt ürünlerine olan talebi artırmıştır.

Tablo 24 - 2011, 2012, 2013 Dünya Süt Arzı Miktarı

Yıllar Miktar (ton)

2011 404.461.899

2012 408.004.625

2013 406.787.706

Kaynak: FAO, 2019

Tabloda 2011, 2012 ve 2013 yıllarında dünyadaki süt arzı miktarı verilmiştir. Tabloya göre dünyada süt arzı miktarı her geçen yıl artış göstermektedir.

Dünyanın çeşitli bölgelerindeki tüketim alışkanlıklarına, iklime ve tarımsal ürünlerin üretimindeki çeşitliliğe bağlı olarak süt tüketimlerinde değişiklikler görülmektedir. Tüketim; Avrupa ve Okya-nusya bölgesinde yüksek, Asya ve Afrika’da daha düşüktür. Özellikle İrlanda, Estonya, Finlandiya, Birleşik Krallık ve AB üyesi olmayan İzlanda gibi Kuzey Avrupa ülkelerinde yıllık kişi başı içme sütü oldukça yüksektir. İrlanda, Estonya ve Finlandiya’daki yıllık kişi başı içme sütü tüketimi, AB ortalama içme sütü tüketiminden iki katı daha fazladır. Afrika ve Asya ülkelerinde içme sütü diğer bölgele-re göre daha düşüktür. Çin ise dünyada süt ve süt ürünleri tüketiminin oldukça az olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. (Niyaz ve İnan)

Tablo 25 - 2017 Dünya Kıtalara Göre İnek Sütü Üretim VerileriKıta Miktar (ton)

Afrika 35.376.022

Amerika 184.552.225

Asya 204.089.340

Avrupa 221.362.061

Okyanusya 30.241.371

Kaynak: FAO, 2019

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

23

Tabloda dünyada kıtalara göre süt üretim miktarları yer almaktadır. 2017 yılı verilerine göre en çok süt üretimi Avrupa kıtasında yapılmıştır. Avrupa kıtasını Asya ve Amerika kıtaları takip etmekte olup en az üretimin Okyanusya kıtasında yapıldığı görülmektedir.

Dünyada süt ve süt ürünleri tüketim miktarı üretim miktarlarıyla bağlantılı olup Avrupa ve Asya kıtalarında süt tüketim miktarı diğer kıtalara oranla daha fazladır. Afrika’da ise süt ve süt ürünleri tüketim miktarı oldukça azdır.

Türkiye’de süt sektörü, tarım sektörünün önemli alt sektörlerinden biridir. Süt ve süt ürünleri sektö-rü ekonomik büyüklük olarak gıda sektörü içinde %4 civarında bir paya sahiptir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği’nden (SETBİR) alınan bilgilere göre; Türkiye’de süt ve süt ürünleri sektöründe faaliyet gösteren yaklaşık 2 bin 150 onaylı işletme faaliyet gösterirken, 41 bin çalışanı ve 18 milyar TL cirosu bulunmaktadır. 2018 yılında süt ve süt ürünleri üretiminin 2,1 milyar TL katma değeri vardır. (Gıda Teknolojisi)

Türkiye’de çiğ süt üretimi son yıllarda sürekli bir artış eğilimi göstermektedir. Ayrıca Türkiye’de çiğ süt üretimi ağırlıklı olarak büyükbaş hayvan kaynaklıdır. Toplam süt üretiminin %90’dan fazlası büyükbaş hayvandan elde edilmektedir. Yerli ırkların günlük süt verimlerinin düşük olması nede-niyle kültür ve melez ırklarını yaygınlaşmıştır. Büyükbaştan elde edilen sütün yaklaşık %94’ü kültür ve melez ırklarından elde edilmektedir. Diğer taraftan son yıllarda katma değeri daha yüksek olan manda sütü artış göstermektedir. Toplam çiğ süt üretiminin yaklaşık %10’unu oluşturan küçükbaş hayvan sütü üretimi son yıllarda artış göstermeye başlamıştır. Son birkaç yılda uygulamaya konu-lan küçükbaş hayvancılık desteklerinin bu artışta etkili olduğu görülmektedir. Türkiye’de üretilen çiğ sütün sadece %44’ü sanayiye girerek işlenmektedir. Geri kalan kısmı ise üretim yerlerinde tüketil-mekte veya sokak sütü olarak satılmaktadır. (Aras)

Türkiye’de 2017 yılında 20,7 milyon ton çiğ süt üretilmiştir. 2018 yılında ise Türkiye’de sağılan hay-van sayısında %7,2, çiğ süt üretiminde %6,9’luk bir artış meydana gelmiştir. Böylelikle bir önceki yıl 20,7 milyon ton seviyesindeki çiğ süt üretim miktarı 22,1 milyon tona ulaşmıştır. Öte yandan 2018 yılında ticari süt işletmelerince toplanan inek sütü miktarı 10 milyon 28 bin ton olarak kaydedilmiş-tir. 2018 yılında Türkiye’de sütlü ürünler pazarı tonaj olarak %1,0 oranında büyümüş olup ciro olarak %20,0 artarak 8,8 milyar TL seviyesine ulaşmıştır. Toplam kutu süt ürünlerin pazar cirosundaki payı %27 seviyesindeyken peynir ürünlerinin pazardaki payı ise %38,8 olarak gerçekleşmiştir. Ambalajlı peynir ürünlerinde 2018 yılında miktar olarak %1,2 daralma görülmüştür. Ambalajlı peynir pazarı 2018’de 3,4 milyar TL büyüklüğe ulaşmıştır. 2,4 milyar TL büyüklükle 2018’i tamamlayan ambalajlı süt segmentinde ise miktar büyümesi %1,6 olarak gerçekleşmiştir. Fonksiyonel süt pazarı, 2018 yılında da büyüme trendini sürdürmüştür. Sağlıklı yaşam trendinin giderek yükseldiği günümüz-de, buna paralel olarak tüketicilerin protein süt kategorisine ilgisi de giderek artmış olup pazarda protein süt kategorisinden sonra en yüksek büyümeyi laktozsuz süt kategorisi yakalamıştır. Sütlü ürünler pazarında da sağlıklı yaşam trendine bağlı olarak kefir pazarı çift haneli büyümesini 2018 yılında da sürdürmüştür. Yoğurt pazarında ise süt pazarında olduğu gibi laktozsuz ve proteini yük-sek ürünlere yönelim yıl boyunca devam etmiştir. (Pınar)

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

24

2.1.4. Rekabet Yapısı ve Rakiplerin Özellikleri

Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyet döneminin ilk yılları olan 1927’de Orman Çiftliği bünyesinde pastörize süt fabrikası kurdurarak konuya önem verdiğini göstermiştir. Atatürk Orman Çiftliğinde UNICEF’in yardımı ile kurulan fabrika 1956 yılında işletmeye açılmıştır. Fabrikada pastörize süt, don-durma, tereyağı, süt tozu tesisleri yer almıştır. Daha sonra 1963 yılında 227 Sayılı Kanunla sermaye-nin tamamı devletçe karşılanmak suretiyle 75 milyon TL sermayeli bir Kamu İktisadi Teşekkülü olan Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu kurulmuştur. 1968 yılında SEK’in kurulması Türkiye’de süt üretiminin sanayileşmesi bakımından bir dönüm noktası niteliğindedir. SEK’in ilk fabrikası kapasitesi günde 215 ton pastörize süt olarak İstanbul’da faaliyete başlamıştır. SEK 1995 yılında özelleştirildiğinde bu devlet kuruluşunun dördü ana birim olmak üzere toplam 35 birimi bulunmaktaydı. İstanbul, İzmir, Burdur ve Ankara’daki bu birimler SEK tarafından toplanan sütün %75’ini işlemekteydi. Adana, Bolu ve Edirne’deki birimlerin payı ise %10’un altındaydı. Geri kalan 28 birimin günlük süt üretimi ise 4 tonun altındaydı. Daha önce üretimlerini zorlukla sürdüren küçük birimlerin çoğu özelleştirmeden sonra üretimini durdurmuştur. Özelleştirildiği esnada SEK yılda 215.000 ton süt ve süt ürünleri üretmekteydi ve bu sayı günde 600.000 litre sütün işlenmesidir. (Gıda Gündemi)

Özelleştirme kararı alındığı dönemde SEK işletmelerinin çoğu eskimiş ve donanım bakımından yetersiz durumdaydı. Kurum sürekli açık vermekte ve özel sektörün gelişimini önleyecek şekilde, damping koşullarında çalışmaktaydı. Nitekim fabrikalardan çoğu, özelleştirme öncesinde veya he-men sonrasında kapatılmıştır. İstanbul’daki en büyük birim Koç Grubu’na satılmış olup 2003 yılında kapatılmıştır. İstanbul’daki birimin eskimiş bir bölüm donanımı Bursa’ya aktarılmıştır. İstanbul’daki birimi devralan Koç Grubu, SEK adını kullanmaya devam etmiştir. İzmir ve Burdur’daki birimler Mis Süt’e satılmış, bunun ardından Nestle tarafından alınmış ve kapatılmıştır. Ankara’daki birim ise Lalahan Mis’e satılmış daha sonra kapatılmıştır. Aynı durum Taciroğlu’na satılan Kars’taki birim için de geçerlidir. Geride kalan tek birim olan Balıkesir tesisi Kay Süt’e satılmıştır ve günümüzde hala en büyük UHT süt üreticilerinden biri olarak faaliyetini sürdürmektedir. (Gıda Gündemi)

1974 yılında İzmir’de kurulan Pınar ilk büyük özel süt işletmesidir. Bugün piyasada lider konumunda olan beş büyük süt ve süt ürünleri işletmesi bulunmaktadır. Bunlar: (Gıda Gündemi)

z Adapazarı’nda bulunan Ülker/Ülker Grubu: Günlük kapasitesi 1.300/1,500 ton, z Sütaş/Özel Şirket, Bursa: Günlük kapasitesi 700/1.000 ton, z Pınar/Yasar Grubu, İzmir ve Eskişehir: Günlük kapasitesi 800/1.000 ton, z Yörsan/Balıkesir’de özel şirket: Günlük kapasitesi 700/1.000 ton, z Lüleburgaz ve Gönen’deki Danone/Danone Grubu: Günlük kapasitesi 1.000’dir.

Bahsi geçen tesisler AB standartlarına ve koşullarına uygun çalışan, son derece modern işletme-lerdir. Bu işletmelerin karşılaştıkları başlıca sorunlar işlemek üzere satın aldıkları sütün kalitesi ve fiyatıdır. Sayılan işletmelerin hepsi SETBİR üyesidir. Üretim programları her türlü süt ürününü kapsamaktadır. Büyük işletmelerin yanı sıra onlarca başka işletme de günde 100 ile 300 ton ara-sında süt işlemekte olup bunların bir bölümü teknik donanım açısından oldukça iyi konumdadır. Bu işletmelerin ürünleri, çoğunlukla peynir ve UHT süt olmaktadır. (Gıda Gündemi)

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

25

Şekil 1 - Süt ve Krema İşletmeleri İllere Göre Dağılım Haritası

Kaynak: TOBB, 2019

Şekilde yer alan haritada Türkiye’de bulunan süt ve krema işletmelerinin illere göre dağılımı yer al-maktadır. İşletmeler ülkenin batı bölgesinde yoğunlaşmaktadır. Ancak Gaziantep, Şanlıurfa ve Bitlis illerinde de süt ve krema işleme tesisleri bulunmaktadır.

Şekil 2 - Tereyağı Üretme Tesisi İllere Göre Dağılımı

Kaynak: TOBB, 2019

Şekilde yer alan haritada Türkiye’de bulunan tereyağı üretme tesisleri yer almaktadır. Tereyağı üretme tesisleri Türkiye’nin batısında yaygın olarak kurulmuştur. Şanlıurfa ilinde de tereyağı üretme tesisi yer almakta olup ilde 8 adet tesis bulunmaktadır. İlde bulunan tesislerin toplam istihdam kapasitesi 27 iken toplam üretim kapasitesi ise 2.168.784 kg’dır.

2.2. Pazarlama Planı

2.2.1. Hedef Pazar ve Özellikleri

Türkiye’de tarım ve hayvancılık temel geçim kaynakları arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda süt ve süt ürünleri üretimi yaygın olarak yapılmakta olup oldukça verimlidir. Türkiye’de büyükbaş ve küçük-baş hayvancılık yapılmaktadır. Türkiye’de yıllar itibarıyla sağılan hayvan sayısı ve verimdeki artışla

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

26

birlikte süt üretim miktarında artış görülmektedir. Süt üretim miktarındaki artışa bağlı olarak süt ürünleri üretim miktarı da artış göstermiştir. Türkiye’de genel olarak süt, içme sütü olarak değil peynir, ayran ve yoğurt olarak tüketilmekte olup bu nedenle içme sütü miktarı, toplam arz ve kullanımı diğer süt ürünlerine göre daha az oranda artmıştır. (Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü)

2018 yılında Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısı %6,9 artışla 17,2 milyona, küçükbaş hayvan sayısı da %4,1 oranında artışla 46,1 milyona çıkmıştır. Büyükbaş hayvanlar arasında yer alan sığır sayısı %6,9 artarak 17 milyon 43 bin baş olurken, manda sayısı %10,5 artış ile 178 bin 397 başa ulaşmıştır. Küçük-baş hayvanlar arasında yer alan koyun sayısında bir önceki yıla göre %4,5 oranında bir artış meydana gelmiş olup Türkiye’de 35 milyon 195 bin baş koyun bulunmaktadır. Keçi sayısında ise yine bir önceki yıla göre %2,7 oranında bir artış meydana gelmiştir ve keçi sayısı 10 milyon 922 bin baş olarak belir-lenmiştir. Bu durum Türkiye’nin süt üretimini olumlu yönde etkilemiş ve süt üretimi bir önceki yıl olan 2017’ye göre %6,9 artarak 22 milyon 121 bin ton olarak gerçekleşmiştir. (Gıda Hattı)

Şekil 3 - 2017, 2018 Türkiye Hayvan Varlığı

Kaynak: Gıda Hattı, 2019

Şekilde yer alan grafikte Türkiye’de 2017 ve 2018 yıllarında bulunan hayvan sayıları verilmiştir. 2018 yılında süt elde edilen hayvan türleri olan sığır, koyun ve keçi sayılarında 2017’ye göre artış yaşan-mıştır. Bu durum süt ve süt ürünleri üretimini de artırmıştır.

Türkiye hayvancılık faaliyetlerinin yaygın olması nedeniyle süt ve süt ürünleri üretiminde oldukça verimli bir ülkedir. Buna rağmen süt ve süt ürünleri tüketimi gelişmiş ülkelerin gerisinde olup yeterli miktarda değildir. Türkiye’de 2017 yılında 256 kg/kişi olan kişi başı süt tüketiminin yılar itibarıyla genel ortalaması kişi başı 220 kg/kişi’dir. Türkiye’de hedeflenen nokta ise kişi başı tüketimin yılda 300 kg’a ulaşmasıdır. (Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği)

Türkiye’de süt ve süt ürünleri tüketiminin istenen seviyede olmaması ve bu tüketim miktarının artırılmak istenmesi Şanlıurfa’da kurulacak tesis için avantaj niteliğindedir. Süt tüketiminin teşvik edilmesiyle tüketimin artacağı öngörülmekte olup bu durumun neticesinde Türkiye süt ve süt ürün-

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

27

leri pazarı genişleyecektir. Gelir artışı, kentleşme ve bireylerin beslenme konusunda daha bilinçli tercihler yapması sonucu süt ve süt ürünlerine olan talep artış göstermektedir. Bu talep artışı modern tesislerde üretilen süt ve süt ürünleri miktarının artmasını sağlamıştır.

Şekil 4 - Türkiye’de Sağılan Hayvan Sayısı, Verim ve Üretim Miktarı

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekildeki grafikte Türkiye’de yıllar itibarıyla sağılan hayvan sayısı, verimi ve üretim miktarı yer almaktadır. Sağılan sığır sayısında ve üretimde dalgalanmalar olmasında rağmen verimin her geçen yıl artmakta olduğu görülmektedir.

Şekil 5 - Türkiye Toplam İçme Sütü Arzı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde bulunan grafikte Türkiye’nin toplam içme sütü arzı verilmiştir. Grafikte üretilen ve ithal edilen süt miktarları bulunmaktadır. Süt üretiminde istikrarlı bir artış yaşanmaktayken süt ithalatın-da dalgalanmalar görülmektedir. Özellikle 2016 yılında ithal edilen süt miktarı son 5 yılın en düşük seviyesidir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

28

Şekil 6 - Türkiye Toplam İçme Sütü Kullanımı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde verilen grafikte yıllar itibarıyla Türkiye toplam içme sütü miktarı verilmiştir. Sütün toplam yurt içi kullanımı her geçen yıl artmakta olup ihracatında dalgalanmalar yaşanmaktadır. Ancak son yıllarda Türkiye’de bulunan hayvan varlığı ve bu hayvanlardan elde edilen süt verimi kendisini tüke-timde ve ihracatta da göstermiş olup ihracat son 3 yılda ciddi oranda artış göstermiştir.

Türkiye’de süt ürünleri, sütten daha fazla tüketilmekte olup bu ürünlerin dış ticarette payı daha yüksektir. Bu durumun nedeni sütün ambalajlanma, taşınma ve ulaşım gibi süreçlerde diğer ürünle-re nazaran daha dayanıksız olmasıdır. Süt ürünleri peynir çeşitleri, yoğurt, ayran, dondurma, süt tozu, tereyağı gibi birçok ürünü içermektedir. Şanlıurfa’da kurulacak tesiste içme sütünün yanı sıra üretilmesi planlanan süt ürünleri beyaz peynir, kaşar peyniri, tereyağı ve yoğurttur.

Şekil 7 - Türkiye Toplam Peynir Arzı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

29

Şekilde yer alan grafikte Türkiye’nin toplam peynir arzı verilmiştir. Toplam peynir arzının kapsamın-da üretim ve ithalat verileri de yer almakta olup peynir üretiminin 2013 yılından bu yana belli bir seyirde devam ettiği görülmektedir. Ancak aynı durum ithalat için geçerli olmayıp ithalat verilerinin oldukça değişken olduğu görülmektedir.

Şekil 8 - Türkiye Toplam Peynir Kullanımı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde bulunan grafikte Türkiye’nin toplam peynir kullanımı yer almaktadır. Peynir kullanımı 2013 yılından bu yana istikrarlı seyretmekteyken peynir ihracatı 2015 yılından bu yana düzenli artış gös-termektedir.

Şekil 9 - Türkiye Toplam Süt Tozu Arzı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekildeki grafikte Türkiye’nin toplam süt tozu arzı yer almaktadır. Süt tozu üretiminde her geçen yıl artış yaşanmaktayken ithalatta istikrar sağlanamamış olup 2016 yılında süt tozu ithalatı en yüksek seviyede olmuştur.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

30

Şekil 10 - Türkiye Toplam Süt Tozu Kullanımı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde verilen grafikte Türkiye’nin yıllar itibarıyla toplam süt tozu kullanımı yer almaktadır. Süt tozunun toplam yurt içi kullanımı 2016 yılında önceki ve sonraki iki yıla göre düşüktür ve bu yılda süt tozu ihracatı diğer yıllara nazaran daha fazladır.

Şekil 11 - Türkiye Toplam Yoğurt, Ayran, Kefir Arzı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde verilen grafikte Türkiye’nin toplam yoğurt, ayran ve kefir arzı yer almaktadır. 2018 yılında üretimde ciddi bir artış yaşanmış olup bu yıl ithalat düşük seyretmektedir. Son 5 yıl içinde üretimin en düşük ve ithalatın en yüksek olduğu yıl ise 2014 yılı olmuştur.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

31

Şekil 12 - Türkiye Toplam Yoğurt, Ayran, Kefir Kullanımı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekildeki grafikte Türkiye’nin toplam kefir, ayran ve yoğurt kullanımı verilmiştir. Yıllar itibarıyla top-lam yurt içi kullanım artış düzenli bir şekilde artış gösterirken ihracat 2016 yılında düşüş göstermiş olup sonraki iki yılda tekrar artmıştır.

Şekil 13 - Türkiye Toplam Tereyağı Arzı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde verilen grafikte Türkiye’nin toplam tereyağı arzı yer almaktadır. Son beş yılda Türkiye’nin toplam üretiminde düzenli artış yaşanmıştır ve yine son beş yılda ithalat miktarı düşüş göstermiştir. Son 5 yılın en düşük ithalat miktarı 2018 yılında gerçekleşmiştir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

32

Şekil 14 - Türkiye Toplam Tereyağı Kullanımı (Ton)

Kaynak: TEPGE, 2019

Şekilde verilen grafikte Türkiye’nin toplam tereyağı kullanımı verilmiştir. Türkiye’de tereyağı kulla-nımı 2014 yılından bu yana 100.000 ton artmıştır. İhracatta ise 2017 yılında diğer yıllara nazaran büyük bir artış yaşanmıştır.

2.2.2. Hedef Müşteri Grubu ve ÖzellikleriTürkiye’de gıda sanayi üretim değeri içinde tahıl ve nişasta ürünleri sanayisinden sonra en yüksek değeri, süt ve et ürünleri sanayisi almaktadır. Türkiye’de süt ve süt ürünleri sanayisinin üretim değerinin gıda sanayisinin toplam üretim değerleri içindeki payı %18 düzeyindedir. Bu alanda yeni yatırımlar artış göstermektedir.

Fizibilite konusu tesisin kuruluş yeri olan Şanlıurfa ilinde süt ve süt ürünleri işleme tesisleri mevcut olup il genelinde süt üreten işletme sayısı her geçen gün artmaktadır. Artan işletme sayısı ile doğru orantılı olarak Avrupa Birliği Standartlarında modern tesislerde süt ürünleri işleyen tesislere olan talep de artmaktadır.

Proje konusu yatırımın hedef müşteri grubu; mandıralar, marketler, bölgedeki (çevre iller dahil) tüketiciler ve kamu kurumlarıdır.

2.2.3. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi

Tablo 26 - İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi

İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi Miktar

İçme Sütü (Kg.) 432.000

Beyaz Peynir (Kg.) 216.000

Kaşar Peyniri (Kg.) 108.000

Tereyağı (Kg.) 180.000

Yoğurt (Kg.) 360.000

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

33

2.2.4. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Fiyatı

Tablo 27 – Yıllar İtibariyle Hedeflenen Satış Fiyatı ($)

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

İçme Sütü (Kg.) 0,00 1,54 1,56 1,57 1,59 1,60 1,62 1,63 1,65 1,67

Beyaz Peynir (Kg.) 0,00 4,26 4,30 4,35 4,39 4,43 4,48 4,52 4,57 4,61

Kaşar Peyniri (Kg.) 0,00 7,32 7,39 7,47 7,54 7,62 7,69 7,77 7,85 7,93

Tereyağı (Kg.) 0,00 8,96 9,05 9,14 9,23 9,32 9,42 9,51 9,61 9,70

Yoğurt (Kg.) 0,00 1,87 1,89 1,91 1,93 1,95 1,97 1,99 2,00 2,02

Satış fiyatlarının işletmenin büyüme hızına paralel olarak dolar bazında her yıl ortalama 1% artacağı varsayılmıştır.

2.2.5. Dağıtım Kanalları

Süt hijyen koşulları nedeniyle pazarlama kanalları bakımından diğer ürün piyasalarından farklıdır. Türkiye’de süt ve süt ürünleri pazarlamasının arz tarafında;

z Küçük aile işletmeleri, z Süt toplama merkezleri (kooperatiflere, mandıra veya fabrikalara ait), z Birlikler-Kooperatifler ve z Özel sektör (fabrika, mandıra) yer almaktadır.

Son yıllarda sayıları giderek artan süt toplama merkezleri, üretici ile süt işleyen işletmeler arasında bir köprü görevi üstlenmekte ve sütün modern işleme tesislerine taşınmasında önemli rol üstlen-mektedir.

Türkiye’de 2000 yılı sonrası süt ve süt ürünleri pazarlamasında kamu ve kooperatif sektörden özel sektöre doğru yönelim olmuştur. AB’de süt ve süt ürünlerinin pazarlanması büyük oranda koopera-tifler tarafından yapılmaktadır ve kısmen de çiftlikten doğrudan satışlar olmaktadır. Bazı AB Ülkele-rinde Sütün Pazarlamasında Kooperatiflerin Payı:

z Danimarka, İsveç % 95 z İngiltere, İrlanda, % 100 ve % 97 z Fransa, Belçika % 49 z Almanya % 55-60 z Finlandiya % 96 z Hollanda, Portekiz % 82 z Yunanistan, İtalya % 20 ve % 38 z Türkiye’de ise % 5’tir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

34

Şekil 15 - Türkiye’de Süt Ve Süt Ürünleri Pazarlama Kanalları

Üretici

Köy Toplayıcısı

Toptancı

YetiştiriciBirlikleri

SokakSütçüsü

Süt Kooperatifi

Peynir, Yoğurt,Tereyağı Üreten

İşletmelerFabrikalara Ait Süt Toplama Merkezi

FabrikaSüt Mamülleri

Toptancısı

Semt PazarlarındakiSatıcılar

Bakkal/Süpermarket

Tüketici

1990’lardan itibaren Türkiye organize perakende piyasasında sırasıyla Migros, Tansas, Gima, Carre-foursa, Metro, Real, Tesco-Kipa, BIM ve Kiler ana gıda perakende zincirlerini oluşturmuştur. İler-leyen dönemlerde büyük alışveriş merkezlerinin sayısının hızla artmasına bağlı olarak bu zincirde yer alan perakendecilerin kendi market markalı gıda ürünlerini pazarladıkları ve bu ürünlerde fiyat avantajı sağlayarak rekabet üstünlüğü kazandıkları görülmektedir.

Süt pazarlarında ve pazarlamasında etkili faktörler:

1. Nüfus artışı 2. Büyüme hızı artışı 3. Gelir artışı 4. Maliyetli ürün sunuşları 5. Sürdürülebilir organizasyonlar 6. Beslenme alışkanlıklarındaki değişim 7. Tüketiciyi doğru bilgilendirme 8. Popüler ve tüketici dostu ürünlerin sunuşu 9. Teknolojinin ürünlere yansıması ve gıda güvenliği alanındaki gelişmeler

Proje konusu tesis için kuruluş aşamasında bir dağıtım kanalı öngörülmemiş olup satışların direkt fabrikadan yapılacağı varsayılmıştır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

35

2.2.6. Pazarlama/Satış Yöntemleri

Tablo 28 - Pazarlama ve Satış Yöntemleri

Aylar Aktivite 1 Tutar ($) Aktivite 2 Tutar ($) Toplam ($)

1 Totem 892,86 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 4.464

2 Katalog (5.000 adet) 4.464,29 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.036

3 İnternet Sitesi 1.785,71 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 5.357

4 Sektör Portallarına Üyelik 1.785,71 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 5.357

5 Yurt İçi Fuarda Stant Kiralama 5.357,14 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.929

6 Broşür (20.000 adet) 5.357,14 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.929

7 Yurt İçi Fuar Katılımı 1.785,71 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 5.357

8 Yurt Dışı Fuarda Stant Kiralama 5.357,14 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.929

9 Yurt Dışı Fuar Katılımı 3.571,43 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 7.143

10 Promosyon Seti (1.000 adet) 1.339,29 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 4.911

11 Sektörel Yayın Reklamları (4 kez) 3.571,43 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 7.143

12 Araç Giydirme 3.571,43 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 7.143

Toplam 81.696

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

36

2.2.7. Kuruluş Yeri Seçimi ve Çevresel Etkiler

Yatırım bölgesi olarak düşünülen Şanlıurfa, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin güneyinde bulunan 18.584 km2’lik alanı ile Türkiye’nin 7. büyük ilidir. İlin batısında Gaziantep, kuzeybatısında Adıyaman, kuzeydoğusun-da Diyarbakır, doğusunda Mardin illeri ve güneyinde Suriye Devleti yer almaktadır. Deniz seviyesi yüksekliği 518 metre olan Şanlıurfa ilinin idari yönden biri merkez olmak üzere toplam 13 ilçesi bulunmaktadır. (Şanlı-urfa Büyükşehir Belediyesi)

Şekil 16- Şanlıurfa İl Haritası

Kaynak: Google Görseller, 2019

Şanlıurfa, Güneydoğu Toroslar’ın orta kısmının güney eteklerinde yer almakta olup Senklinal ve Antiklinaller arasında geniş ovalara sahiptir. Şanlıurfa’nın kuzeyinde birçok yükseltiye sahip dağ ve tepeler bulunmakta-dır. Geniş ova ve düzlüklere sahip olan arazisinin; %60,4’ü plato, %22’si dağlık, %16,3’ü ova ve %1,3’ü yayla karakteri arz etmektedir. Genellikle düzlüklerin hâkim olduğu topografik bir özelliğe sahip olan Şanlıurfa ilinin sınırları içinde tarımsal potansiyeli yüksek Suruç Ovası, Harran Ovası, Viranşehir Ceylanpınar Ovası, Halfeti, Bozova ve Hilvan Ovaları gibi büyük ovalar yer almaktadır. İlin, önemli dağları Karacadağ (1.938 m), Arat Dağı (840 m), Nemrut Dağları (800 m), Takır Tukur Dağları (801 m), Şebeke Dağları (750 m) ve Germuş Dağlarıdır (771m). Fırat Nehri, ilin Adıyaman ve Gaziantep illeri ile sınırını oluşturmakta ve ilin batı ve kuzey-batısında Karkamış, Birecik ve Atatürk Barajlarının gölleri bulunmaktadır. Atatürk Barajı ile oluşturulan göl ülkemizin 3. büyük gölüdür. Karasal iklim özelliklerine sahip olan ilde, yıllık ortalama yağış miktarı 463,1 mm, ortalama sıcaklık değeri 18,2 derecedir. (Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi)

İlin sahip olduğu ulaşım olanakları iç ve dış pazarlara ulaşım konusunda önemli bir avantaj sağlamaktadır. Üretim için gerekli hammaddenin sürekliliğinin, planlanan üretim miktarının ve kalitesinin gerçekleşebilmesi için düşünülmesi gereken sözleşmeli ekim uygulamasına dönük potansiyelin ve isteğin varlığı yatırım için önemli bir avantajdır. (Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi)

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

37

3. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI

3.1. Hammadde ve Diğer Girdi Temin Koşulları

Türkiye süt ve süt ürünleri üretimi konusunda oldukça verimli bir ülkedir. Üretilen ürünler ülkenin arzını karşılamanın yanı sıra ticarete de konu olarak ihraç edilmektedir.

Tablo 29 - 2018 Yılı Türkiye Süt ve Süt Ürünleri İhracatı

Ülke Miktar (USD 1000) Miktar (Ton)

Irak 14.824 9.751

Venezuela 5.220 2.705

Suriye 4.725 3.255

Pakistan 3.997 2.572

Rusya 3.600 2.004

Suudi Arabistan 3.541 2.228

Bangladeş 2.195 1.650

Mısır 1.345 837

Libya 1.130 1,08

Azerbaycan 1.035 527

Dünya 46.592 30.316

Kaynak: Trademap, 2019

Tabloda 2018 yılında Türkiye’nin süt ve süt ürünlerinde ihracat verilerini ve ihracat yaptığı ülkeler bulunmaktadır. Türkiye, süt ve süt ürünleri ihracatını çoğunlukla Orta Doğu ülkeleriyle yapmaktadır.

Türkiye süt ve süt ürünleri üretiminde büyük ölçüde kendine yetebilmekte ve bunun yanı sıra bu ürünleri ihraç etmektedir.

Fizibilite konusu olan süt işleme tesisi Şanlıurfa ilinde kurulacaktır.

Tablo 30 - Şanlıurfa Hayvan Varlığı

Hayvan Türü 2017 Yılı Miktarı 2018 Yılı Miktarı

Süt Sığırları, Canlı (Saf Kültür) 20.889 20.017

Süt Sığırları, Canlı (Kültür Melezi) 59.987 73.995

Süt Sığırları, Canlı (Yerli) 27.901 40.724

Süt Sığırları, Canlı (Manda) 155 214

Koyun, Canlı (Merinos) 209 182

Koyun, Canlı (Yerli Ve Diğerleri) 961.357 1.041.333

Keçi, Canlı (Kıl Keçisi Ve Diğerleri) 104.634 129.863

Kaynak: TÜİK, 2019

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

38

Tabloda 2017 ve 2018 yıllarında Şanlıurfa’da süt üretiminin sağlandığı hayvan sayıları yer almakta-dır. 2017 yılında toplam 1.175.132 olan hayvan sayısı 2018 yılında 1.306.328 olmuştur. Hayvan türleri olarak incelendiğinde ise saf kültür süt sığırlarında ve merinos koyun sayısında azalma olduğu görülmekte olup diğer tüm hayvan türleri sayısında artış yaşanmıştır.

Şanlıurfa gerek hayvan varlığı gerekse süt üretimi bakımından oldukça verimli bir ildir. Bu doğrultu-da ilde kurulacak tesisin ham madde kaynağı bölgeden karşılanacaktır.

3.2. Hammadde ve Diğer Girdi MiktarlarıTablo 31 - Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları

İçme Sütü (Kg.)

No Ürün/Hizmet Birim Fiyat ($) Miktar Toplam Tutar ($) Yıllık Maliyeti ($)

1 Çiğ Süt (Kg.) 0,27 1,0 0,27 116.640,00

Toplam 0,27 116.640,00

Beyaz Peynir (Kg.)

No Ürün/Hizmet Birim Fiyat Miktar Birim Tutar Yıllık Maliyeti

1 Çiğ Süt (Kg.) 0,27 6,0 1,62 349.920,00

2 Yardımcı malzemeler 0,02 1,0 0,02 4.242,86

Toplam 1,64 354.162,86

Kaşar Peyniri (Kg.)

No Ürün/Hizmet Birim Fiyat Miktar Birim Tutar Yıllık Maliyeti

1 Çiğ Süt (Kg.) 0,27 9,0 2,43 262.440,00

2 Yardımcı malzemeler 0,02 1,0 0,02 2.121,43

Toplam 2,45 264.561,43

Tereyağı (Kg.)

No Ürün/Hizmet Birim Fiyat Miktar Birim Tutar Yıllık Maliyeti

1 Çiğ Süt (Kg.) 0,27 20 5,40 972.000,00

2 Yardımcı malzemeler 0,02 1,0 0,02 3.535,71

Toplam 5,42 975.535,71

Yoğurt (Kg.)

No Ürün/Hizmet Birim Fiyat Miktar Birim Tutar Yıllık Maliyeti

1 Çiğ Süt (Kg.) 0,27 1,2 0,32 116.640,00

2 Yardımcı malzemeler 0,02 1,0 0,02 7.071,43

Toplam 0,34 123.711,43

Ulusal Süt Konseyi ve T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen fiyatlara göre soğutul-muş çiğ süt fiyatı 0,27 $’tır. (2019)

Yaklaşık 6 kg çiğ sütten 1 kg beyaz peynir, yaklaşık 9 kg çiğ sütten 1 kg kaşar peynir, yaklaşık 20 kg çiğ sütten 1 kg tereyağı ve yaklaşık 1,2 kg çiğ sütten 1 kg yoğurt elde edilmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

39

4.İNSAN KAYNAKLARI4.1. Personel Yönetimi

Tablo 32 - Personel Yönetimi

Pozisyon Aylık Brüt Ücretler ($) Personel Sayısı Yıllık Brüt Ücretler ($) Yıllık Net Ücretler ($)

Genel Müdür 2.798 1 33.571 24.000

Sekreter ve İdari İşler Sorumlusu 839 1 10.071 7.200

Satış ve Pazarlama Sorumlusu 1.049 2 25.178 18.000

Ön Muhasebe Sorumlusu 699 1 8.393 6.000

Teknik Müdür 1.399 1 16.785 12.000

Kalite Kontrol Şefi 1.049 1 12.589 9.000

Ustabaşı 1.049 2 25.178 18.000

Üretim İşçileri 560 12 80.570 57.600

Toplam 21 212.334 151.800

4.2. Organizasyon ŞemasıŞekil 17 - Organizasyon Şeması

Genel Müdür

ÜretimMuhasebe ve

İdari İşlerPazarlama

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

40

5. ÜRETİM PLANLAMASI

5.1. Yatırım Uygulama Planı ve SüresiTablo 33 - Yatırım Uygulama Planı ve Süresi

Aktiviteler/Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Finansal Kaynakların Temini

Arazi Belirlenmesi

İşletmenin Yasal Kuruluşu

Gerekli İzinlerin Alınması

İnşaat İşleri

Makine Ve Donanım Alımı

Makine Ve Donanım Montajı

Hammadde Temini

Deneme Üretimi

İdari Örgütlenmenin Yapılması

İşgücünün Sağlanması

Pazarlama Planının Yapılması

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

41

5.2. Kapasite Kullanım OranıTablo 34 - Kapasite Kullanım Oranı

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Kapasite Kullanım Oranı 0% 60% 65% 70% 80% 80% 85% 85% 85% 85%

5.3. Üretim Miktarı

5.3.1. Tam Kapasite Üretim Düzeyi

Tablo 35 - Tam Kapasite Üretim Düzeyi

Tam Kapasitedeki Üretim Düzeyi

Ürünler/Aylar 1. Ay 2. Ay 3. Ay 4. Ay 5. Ay 6. Ay 7. Ay 8. Ay 9. Ay 10. Ay 11. Ay 12. Ay Toplam (Kg/Yıl)

İçme Sütü (Kg.) 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 720.000

Beyaz Peynir (Kg.) 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 360.000

Kaşar Peyniri (Kg.) 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 180.000

Tereyağı (Kg.) 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000 300.000

Yoğurt (Kg.) 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 600.000

 Toplam 2.160.000

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

42

5.3.2. İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi

Tablo 36 - İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi

İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi

Ürünler/Aylar 1. Ay 2. Ay 3. Ay 4. Ay 5. Ay 6. Ay 7. Ay 8. Ay 9. Ay 10. Ay 11. Ay 12. Ay Toplam (Kg/Yıl) Satış Fiyatı ($) Yıllık Gelir ($)

İçme Sütü (Kg.) 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 36.000 432.000 1,54 665.280

Beyaz Peynir (Kg.) 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 216.000 4,26 920.160

Kaşar Peyniri (Kg.) 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 108.000 7,32 790.560

Tereyağı (Kg.) 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 180.000 8,96 1.612.800

Yoğurt (Kg.) 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 360.000 1,87 673.200

 Toplam  1.296.000  - 4.662.000

5.3.3. İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi

Tablo 37 - İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi

İlk 10 Yıldaki Üretim ve Satış Düzeyi

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Ürünler/Kapasiteler 0% 60% 65% 70% 80% 80% 85% 85% 85% 85%

İçme Sütü (Kg.) 0 432.000 468.000 504.000 576.000 576.000 612.000 612.000 612.000 612.000

Beyaz Peynir (Kg.) 0 216.000 234.000 252.000 288.000 288.000 306.000 306.000 306.000 306.000

Kaşar Peyniri (Kg.) 0 108.000 117.000 126.000 144.000 144.000 153.000 153.000 153.000 153.000

Tereyağı (Kg.) 0 180.000 195.000 210.000 240.000 240.000 255.000 255.000 255.000 255.000

Yoğurt (Kg.) 0 360.000 390.000 420.000 480.000 480.000 510.000 510.000 510.000 510.000

Satışların Yıllık Büyüme Oranı 0% 60% 8,33% 7,69% 14,29% 0,00% 6,25% 0,00% 0,00% 0,00%

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

43

5.4. Birim Maliyet ve Karlılık OranlarıTablo 38 - Birim Maliyet ve Karlılık Oranları

Üretim TürleriHammadde Maliyeti ($/

Kg)

Genel Giderler Maliyeti ($/

Kg)

Personel Maliyeti ($/

Kg)

Toplam Birim Maliyet ($/

Kg)

Yıllık Toplam Maliyet ($)

Birim Satış Fiyatı ($/Kg)

Birim Ürün Başına Düşen Karlılık Oranı

Birim Ürün Başına Düşen Karlılık

Tutarı ($)

İçme Sütü (Kg.) 0,27 0,66 0,49 1,4179 612.512 1,54 7,93% 0,12

Beyaz Peynir (Kg.) 1,64 1,31 0,98 3,9353 850.034 4,26 7,62% 0,32

Kaşar Peyniri (Kg.) 2,45 2,63 1,97 7,0410 760.433 7,32 3,81% 0,28

Tereyağı (Kg.) 5,42 1,58 1,18 8,1745 1.471.407 8,96 8,77% 0,79

Yoğurt (Kg.) 0,34 0,79 0,59 1,7211 619.583 1,87 7,96% 0,15

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

44

5.5. İş Akış ŞemasıŞekil 18 - Pastörize Süt Üretimi Akış Şeması

Çiğ Süt Alımı Arıtma Soğutma (4-6˚C)

Ön Isıtma (40-45˚C)

Paketleme

Satış

Standartlaştırma (%3 Yağ)2. Isıtma (60˚C)Homojenleştirme

Pastörizasyon (75-85˚C 15-40 sn veya 63-66˚C 10 dk)

Kalite Kontrol Testleri

Soğutma (4-6˚C)

Şekil 19 - Proses Peyniri İş Akış Şeması

Doğal peynir Isınmış Peynirin İçine Katkı Maddelerinin İlavesi

Olgunlaştırma

Isıtılarak Karıştırma

Ambalajlama

Şekil 20 - Yoğurt İş Akış Şeması

Çiğ Süt ve Kalite Kontrol Soğutma Ön Isıtma

Standardizasyon

Paketleme İnkübasyon

Soğutma

HomojenizasyonPastörizasyon

Soğukta Depolama

Soğutma

Ambalajlama

Klasifikasyon

Starter Kültür İlavesi

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

45

Şekil 21 - Beyaz Peynir İş Akış Şeması

Standartlara uygun peynirlik sütün seçilmesi(Yağ ve protein miktarının uygun olması)

Pastörizasyon(Düşük sıcaklıkta uzun süre ısıl işlemden geçirilmesi,Yüksek sıcaklıkta kısa süreli ısıl işlem uygulanması)

Ön İşlem

Ön olgunlaşma (%1-2, 25 – 30˚C) İnkübasyon

Rennet Eklenmesi (29-30˚C)

Pıhtının Kesimi

Ön Karıştırma

Peynir Suyunun Ön Boşaltılması

Satış

Olgunlaşması için depolanması (4 – 5˚C)

Salamura içinde tenekelere basılması

Tuzlama (% 16-14 sodyum klorür salamurası)

Presleme

Şekil 22 - Tereyağı İş Akış Şeması

Kremanın seçimi

Ön İşlemler

Nötralizasyon

Dearasyon (Ürünün İçindeki Havanın Alınması

Pastörizasyon (85-95˚C, 15 Saniye - 5 Dakika)

Ön Olgunlaştırma (%1-7 Starter İlavesi, 15-20˚C, 1 saat)

Çalkalama

Yayık Altı Suyu Dondurma ve Karıştırma

Paketleme

Malaksasyon(NaCl ve renklendirici ilavesi)

Soğuk Muhafaza(5˚C, 24-48 saat, -25˚C uzun süre)

Satış

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

46

Şekil 23 - Kaşar Peyniri İş Akış Şeması

Sütün Seçimi

Klarifikasyon (Sütün Temizlenmesi)

Soğutma (2-4 ̊ C)

Pastörizasyon (72˚C, 15-20˚C)

Soğutma (20-25˚C)

Soğutulmuş Süt

Pıhtı Oluşumu

KesmePişirme

Ön Olgunlaşma

Satış

Kalıp Çıkarma

Yoğurma Kalıplara Dolum

Olgunlaştırma Vakum Paketleme

Starter Kültür

Rennet

CaCl2

5.6. Teknolojik ÖzellikleriPastörizasyon: Sütün kaynama noktasının altında bir sıcaklığa ısıtarak, o sıcaklıkta belirli bir süre tutulmasıyla uygulanan ısıl işlemdir. Kaynama gerçekleşmediği için sütün içindeki besleyici madde-lerin birçoğu korunmuş olmaktadır. Pastörizasyon; yüksek sıcaklıkta kısa süreli ve düşük sıcaklıkta uzun süreli olmak üzere iki şekilde yapılabilmektedir. Sıcaklık-süre kombinasyonu pastörizasyonda dikkat edilmesi gereken en önemli noktadır. Çünkü yetersiz sıcaklıkta ve yetersiz sürede pastörizas-yonu tamamlanmamış süt, insan sağlığı açısından ciddi tehlikeler yaratabilmektedir.

Yüksek Sıcaklıkta Kısa Süreli Pastörizasyon: Süt plakalı eşanjörlerde 75-85oC’ ye kadar ısıtılmakta ve bu sıcaklıkta 15-40 sn bekletildikten sonra soğutulmaktadır. İşlem sayesinde ısıya dayanıklı mikroorganizmaların dışında hemen hemen tüm mikroorganizmalar öldürülebilmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

47

Düşük Sıcaklıkta Uzun Süreli Pastörizasyon: Pastörizasyon 63-66oC’de 10 dakika süreyle gerçek-leşmektedir. İşlem özel çift cidarlı kaynatıcılarda yapılmaktadır.

Pastörizasyonun tüm şekillerinde, ısıl işlemin yanı sıra süte standartlaştırma ve homojenleştir-me gibi işlemler de uygulanmaktadır. 3-5oC’de pastörizasyona gelen sütün sıcaklığı ilk olarak 40-45oC’ye çıkarılmaktadır. Çünkü bu sıcaklıkta yağ molekülleri ayrışmaya daha yatkındır. Sütteki yağ miktarı %3 (inek sütü için) olacak şekilde santrifüjde standartlaştırma yapılmaktadır. Standart hale gelmiş sütün sıcaklığı, homojenleştirme için uygun sıcaklık olan 600oC’ye çıkarılacak şekilde 2. ısıl işlem uygulanmaktadır. Yağ moleküllerinin sütün içine homojen bir şekilde dağılmasını sağlayan homojenleştirme işlemi de uygulandıktan sonra 3. ısıl işlem ile süt gerekli pastörizasyon sıcaklığına çıkarılmaktadır. Bu sıcaklıkta belirli bir süre bekletilmektedir. Sıcaklığa bağlı olarak pastörizasyonu yeterli sürede tamamlanmış süt, soğutularak doluma hazır hale gelmektedir.

Uzun Ömürlü Süt Üretimi: Pastörizasyon hastalık yapıcı mikroorganizmaların tamamını öldürse de ısıya dayanıklı bakteriler için yetersiz kalmaktadır. Sterilizasyon ile ise bakteri sporları da dâhil tüm mikroorganizmaları öldürerek daha uzun ömürlü süt üretmek mümkündür. Süt sterilizasyonu UHT yöntemi ile gerçekleştirilebilmektedir. UHT genellikle 100°C’nin üzerinde yani ultra yüksek ısıda kısa süre ile gerçekleşmektedir. Süt, kapalı bir sistemde dolaşarak ön ısıtma, yüksek ısı işlemi, homo-jenleştirme, soğutma ve aseptik olarak paketlenme aşamalarından geçmektedir. Pastörizasyonda olduğu gibi süt ilk olarak 40-45°C’ye ısıtılmakta ve standartlaştırma işlemi uygulanarak yağ miktarı ayarlanmaktadır. Ardından 80°C’lik ön ısıtma aşamasından geçirilmektedir. Yüksek ısı işlemi ise 2 ile 6 saniye doğrudan buhar enjeksiyon yöntemi ile 135-150°C de gerçekleşmektedir. Sterilizasyonu tamamlanan süt aseptik homojenleştiricilerde homojenleştirilerek hızla oda sıcaklığına soğutulmak-tadır. Steril süt önceden sterilize edilmiş tetrapak ambalajlara aseptik olarak paketlenmektedir. Ultra yüksek ısının sütün besleyici özelliğini azalttığı düşünülse de süt yağının, laktozun ve tuz mineralle-rinin besleyici özelliğinde bir değişme olmaz, ancak proteinlerin ve vitaminlerin besleyici değerinde bazı değişimler meydana gelmektedir. Sütün içerdiği proteinlerin %80’i kazeindir ve kazein üzerinde UHT işleminin hiçbir etkisi yoktur. Sadece sütün bileşimindeki folik asit ve C vitamini UHT işleminden etkilenmektedir. Ancak bu da sütün besin değerini azaltmaz, çünkü sütte bulunan folik asit ve C vita-mini miktarı, insan sağlığı açısından gerekli olan miktarın çok altındadır. Başka bir deyişle süt, zaten iyi bir C vitamini ve folik asit kaynağı oluşturmamaktadır. Kısaca UHT yöntemi ile hem sütün besleyici özellikleri korunur hem de iyi bir sterilizasyon ile yaklaşık 120 günlük raf ömrü elde edilmektedir.

Beyaz Peynir Üretimi

Çiğ Süt Alımı: Beyaz peynir üretiminin ilk aşaması olup işletmeye gelen sütlerin öncelikle beyaz peynir işleme niteliklerine uygun olup olmadığı kontrol edilmektedir. Daha sonra rutin olarak sütün yağ, kuru madde ve asitliği tespit edilerek tartılmaktadır. Kabaca süzme işleminden geçirilerek işletmeye alınmaktadır.

Seperasyon: Seperasyon da iki amaç vardır. Birincisi temizlemedir. Bu sütün asıl temizlenme işlemi olarak tanımlanabilmektedir. Sütte bulunan epitel hücreler, kan pıhtıları, protein pıhtıcıkları vb. mad-deleri arındırmak amacıyla sütün seperatörden geçirilmesiyle gerçekleştirilmektedir. İkinci amaç ise sütün üretimden önce yağ oranının ayarlanmasıdır. Yasal hale getirilebilmesi için sütten, süt yağının ayrıştırılmasıyla yapılan standardizasyon işlemidir. Bu işlem seperatörde yapılmaktadır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

48

Pastörizasyon: Bu işlem sütteki hastalık yapıcı mikroorganizmaları imha etmek, peynir teknolojisi açısından zararlı olan mikroorganizmaları öldürmek, starter kültürlerinin ortamda daha kolay ve gü-venli gelişebilmelerini sağlamak amacıyla uygulanmaktadır. Ayrıca sütteki ısıtma işlemi ile serum proteinlerinin denatürasyona uğraması, süt yağının daha fazla tutulması ve mineral tuzlarının bir bölümünün erimez hale geçirilmesi ile randıman artmasının sağlanması için yapılmaktadır..

Soğutma: Pastörize edilmiş sütün mayalama sıcaklığına kadar soğutulması işlemidir. Sütün maya-lama sıcaklığı çeşitli etkenlerle değişebilmektedir. Bu etkenler çiğ sütün fiziksel özellikleri, pas-törizasyon normu, mevsim şartları vb. nedenlerle değişebilmektedir. Beyaz peynir için bu sıcaklık 30-35oC arasında olabilmektedir.

CaCl2 İlavesi: Süte uygulanan ısıl işlem, sütte bulunan Ca++ iyonlarını erimez hale getirdiği için sütün maya ile pıhtılaşma yeteneği azalmakta pıhtı süresi uzamakta, pıhtı sıklığı zayıflamakta ve süzme işlemi zorlaşmaktadır. Bu nedenle yüksek pastörizasyon normlarında, söz konusu sakınca-ları gidermek amacıyla Gıda Maddeleri Tüzüğüne uygun olarak %0,02 (200 mg/kg) oranında CaCl2, temiz su ile seyreltilerek süte ilave edilmektedir.

Starter Kültür Katılması: Sütün pastörize edilmesi aşamasında sütte bulunan patojen ve saprofit mikroorganizmalarla beraber, aitlik artıran ve peynirin olgunlaşmasını sağlayacak olan laktik asit bakterilerinden büyük bir kısmı yok olmaktadır. Ayrıca pastörizasyonda öldürülemeyen sıcağa di-rençli bakteriler veya üretim aşamasında yeniden bulaşabilen mikroorganizmalar kolaylıkla gelişe-rek ortama hâkim olmakta ve peynirde çeşitli kusurlara yol açmaktadır. Bu nedenle, peynire özgü tat, aroma ve yapı oluşturabilmek için laktik asit bakterilerinin saf kültür olarak katılması zorunlu-dur. Kültürün süte katılması % 0,2 -1,0 arasında olabilmektedir.

Ön Olgunlaştırma: Süt mayalama sıcaklığı soğutulup, CaCl2 ve starter kültür ilave edildikten sonra

genellikle yarım saat kadar bekletilerek sütün asitliği belirli bir düzeye yükseltilmektedir. Bu sürede ön olgunlaşma sağlanmaktadır. Mayalanmaya hazır hale getirilmektedir.

Mayalama: Süt proteinini özellikle kazeinin ayırabilmek için koagülasyon şarttır. Koloit olarak çö-zülmüş kazein parçalarının pıhtılaştırılması için, sol halden jel hale geçmesi gerekmektedir. Enzim ilave edilmek suretiyle bu sürecin başlatılması işlemi mayalama olarak adlandırılmaktadır. Mayalar, sirden elde edilebileceği gibi mikrobiyel olanları da mevcuttur. Mayalar genellikle sıvı halde çeşitli kuvvet derecelerinde olabilmektedir. Mayanın kuvveti çeşitli etkenlerle değişiklik gösterebilmekte-dir. Bunun için maya kuvvet testi yapılarak süte katılacak maya miktarı hesaplanmakta ve yaklaşık 9-10 kat su ile seyreltilerek süte katılmaktadır.

Pıhtı Mekanizması: Maya katımını takip eden sürede pıhtı oluşmaya başlamaktadır. Belirli süre so-nundaki (yaklaşık 1-1,5 saat) pıhtı kesin olgunluğa ulaşmaktadır. Pıhtı küp şeklinde kenar uzunluğu 1,5-3,0 cm arasında olacak şekilde kesilmektedir. Pıhtı kesildikten bir sonra süzme işlemi başlatıl-maktadır. Kendi halinde bir süre süzüldükten sonra baskı işlemi uygulanmaktadır. Uygulanan baskı miktarı, kullanılan sütün ağırlığının yaklaşık %20-30’u kadardır.

Telemeden Suyun Süzülmesi (Sinerez) Olayı: Mayalama sıcaklığı, sütün başlangıç asitliğine ve kültürün çalışma şekline bağlı olmakla birlikte genellikle 2-4 saat civarındadır.

Porsiyonlama: Baskı sonrası elde edilen teleme, belli bir asitliğe ulaşmış olması da göz önüne alınarak, 8 cm, 8 cm, 11,5 cm ebatlarında tahta mastarlar kullanılarak kesilmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

49

Salamura Mekanizması: Porsiyonlama işlemini takip eden sürede kalıplar salamuraya konmaktadır. Salamuraya konmasındaki amaç peynire tat vermek, peynir suyu oranını ayarlamak ve dayanıklılığı-nı artırmaktır. Salamurada kalma süresi, salamuradaki tuz konsantrasyonuna, peynirde istenen tuz oranına ki bu yasalar da en fazla %10 olarak belirtilmiştir. Peynirin yağ ve asitlik oranına salamura suyunun sıcaklığına bağlı olarak değişebilmektedir. Genellikle 6-12 saat arasında olabilmektedir.

Olgunlaştırma: Salamuradan çıkan kalıplar, belli bir asitlik seviyesine (kitlede asitlik 65 SH) ulaştı-rılmak ve bünyesindeki fazla suyu atabilmek için belli bir süre dinlendirilmektedir. Bu süreç çeşitli etkenlerde değişiklik gösterebilmektedir.

Ambalajlama: Dinlenme teknelerinde ön olgunlaştırılması yapılan peynirler, muntazam sıralar ha-linde teknelere yerleştirilmektedir. Tekneler ağzına kadar düşük konsantrasyonlu taze salamura ile doldurulmakta ve ağızları kapama makinasında kapatılarak soğuk odalara alınmaktadır.

Tereyağı Üretimi: Tereyağı için gerekli kremanın tedarikinde kullanılacak çiğ sütün fiziksel ve kimyasal analizi yapılmaktadır. Pastörizatörde ön ısıtma (55-60 oC) ve deodorizasyon işleminden geçirilen sütün istenen miktarda kreması tereyağı proses tankına alınmaktadır. Kremanın standar-dizasyonu ve pastörizasyonunu (90oC- 10dk.) takiben krema mayalama sıcaklığına soğutulmaktadır (45oC). İnokulasyon işleminden sonra inkübasyona bırakılan yarı mamulün (fiziksel, kimyasal) analiz sonuçları istenen değere ulaştığında soğutularak (12 oC) bir sonraki yayıklama işlemine geçilmek-tedir. Ham yağın malaske edilmesi ile istenen fiziksel ve kimyasal yapıya getirilmekte ve amba-lajlanmaktadır. Ambalajlanan ürünler soğuk hava deposunda sevk edileceği zamana kadar (4 oC) stoklanmaktadır.

Kaşar Peyniri Üretimi

Çiğ Süt Alımı: İşletmeye getirilen sütlere günlük rutin testler yapılır ve istenen kalitede olanlar tartılarak alınmaktadır.

Seperasyon: Tesise getirilen sütler seperatörden geçirilerek gözle görülmeyen ve süzme işlemin-den geçen harici pisliklerden arındırılmaktadır. Gerekirse peynir çeşidine göre bir kısım kreması alınmaktadır.

Mayalama Sıcaklığına Kadar Isıtma ve Mayalama: Çiğ süt sert ve elastiki bir pıhtı elde edilebilmek amacıyla sıcaklığı 32-34oC civarına getirilmekte ve bu sıcaklıkta mayalanmaktadır. Geleneksel kaşar peyniri üretiminde pastörize işlemi uygulanmadığı için starter kültür kalmaz.

Pıhtı Mekanizması: 40-60 dakika arasında kesim olgunluğuna gelen kontrol edilerek kırılmakta-dır. Kırım işlemi kenar uzunluğu 1-1,5cm. küpler şeklinde olup bir müddet mayalama sıcaklığında dinlendirilmektedir. Daha sonra pıhtı tekrar pirinç tanesi büyüklüğünde kesilmektedir. Pıhtının bu boyutta kesilmiş olması geometrik bir faktör olmakta, yani süzülme düzeyini kolaylaştırmakta ve yüksek maddeli teleme elde edebilmek amacıyla pıhtının 40oC’ye kadar ısıtılması mümkündür.

Baskı Mekanizması: Pıhtı, cendere bezlerine konup baskıya alınmaktadır. Uygulanan baskı miktarı 1 kg ila 4 kg ağırlık gelecek şekildedir. Telemenin baskı altında tutulma süresi serin yerlerde uzun, sıcak yerlerde ise kısa olmak üzere 2-4 saat arasındadır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

50

Olgunlaştırma: Baskı sonunda büyük somunlar halinde kesilen teleme yoğrulabilme özelliği kazanması amacıyla fermantasyona yani olgunlaştırılmaya bırakılmaktadır. Fermantasyon esna-sında telemeden süzülen peynir altı suyunun asitliği 22-24 SH (süt asitliği) veya telemenin kitle aitliği 63-68 SH olduğunda fermantasyona son verilmektedir. Ayrıca fermantasyonun tamam olup olmadığını tespit etmek amacıyla yaprak açma, sicim çekme ve tat muayenesi denilen provalardan geçirilmektedir. Fermantasyon süresi ortam sıcaklığına bağlı olarak değişmektedir.

Haşlama ve Yoğurma: Fermantasyonunu tamamlamış olan teleme 3-4 mm kalınlığında kesilerek 65-75 oC sıcaklığındaki haşlama suyunda bekletilmektedir. Bu işlem 1-3 dakika arasında değişmek-te olup, haşlama suyunun sıcaklığı arttıkça süresi kısalmaktadır. Haşlanan ve hamur halinde tek bir kitle haline getirilen teleme göbek bağlatılarak kalıplara konulmaktadır. Kalıplarda bir iki gün kalan kaşarlar gerekirse tuzlanmaktadır.

Ambalajlama ve Paketleme: Kaşar peynirler ambalajlanarak soğuk odalara alınmaktadır.

5.7. Makine ve Ekipman ÖzellikleriTablo 39- Makine ve Ekipman

Makine-Ekipman ve Tefrişatlar Birim Fiyat ($) Adet Toplam ($)

Süt Alım ve Tartım Tankı 2.000 6 12.000,00

Santrifüj Pompa 650 6 3.900,00

Hat Filitresi 275 3 825,00

Süt Soğutma Tankı 10.850 6 65.100,00

Pastörizasyon Kazanı 6.100 3 18.300,00

Homojenizatör 15.750 1 15.750,00

Plaklı Soğutma Eşanjörü 3.350 1 3.350,00

Peynir Mayalama Teknesi 1.900 3 5.700,00

Baskı Ağırlığı 70 30 2.100,00

Teleme: Kırma Karıştırıcı 115 1 115,00

Tuzlu Su Hazırlama Kazanı 5.000 2 10.000,00

Salamura Pompası 725 1 725,00

Salamura Soğutma Eşanjörü 2.750 1 2.750,00

Dolum Masası 775 3 2.323,55

Taşıma Arabası 775 5 3.872,58

Isıtma Apereyi 2.000 1 2.000,00

Kaşar Proses ve Mayalama Tankı 12.250 1 12.250,00

Teleme Süzme Teknesi 2.250 2 4.500,00

Haşlama -Yoğurma Gramajlama Makinası (Sulu Haşlama) 14.500 1 14.500,00

Kaşar Dinlendirme Arabası 1.200 5 6.000,00

Kaşar Kalıbı (1 kg) 175 5 875,00

Vakum Paketleme Makinası 7.200 1 7.200,00

Paketleme masası 775 1 774,52

Isıtma Apereyi 1.660 1 1.659,68

Sırvakta Depo Tankı 2.225 1 2.225,00

Evaparatör 12.175 1 12.175,00

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

51

Dolum Tankı 2.250 3 6.750,00

Yoğurt Dolum Tabacası ve Kollektörü 275 2 550,00

Kase Dolum Makinası 20.250 1 20.250,00

Maylama Arabası 1.350 10 13.500,00

Mayalama Aparatı 1.350 2 2.700,00

Isıtma Apereyi 2.000 2 4.000,00

Krema Pastörizasyon ve OlgunlaştırmaTankı 4.500 1 4.500,00

Tereyağ Yayığı 6.750 2 13.500,00

Tereyağ Arabası 775 2 1.549,03

Tereyağ Yoğurma Şekillendirme Gramajlama Makinesi 2.500 2 5.000,00

Tereyağ Paketleme Masası 775 1 774,52

CIP Tankı 3.900 3 11.700,00

CIP Pompası 940 2 1.880,97

Elektrik Kumanda Panosu 5.000 1 5.000,00

Buhar Kazanı 30.500 1 30.500,00

Paslanmaz Boru Tesisat Malzemeleri 12.000 1 12.000,00

Buhar Tesisat Malzemeleri 5.000 1 5.000,00

Su Soğutma Kulesi 3.350 1 3.350,00

Hava Kompresörü 2.250 1 2.250,00

İnkjet Kodlama Makinesi 6.750 1 6.750,00

Sanitasyon Turnikesi 3.500 1 3.500,00

Labaratuar Malzemeleri 4.500 1 4.500,00

  370.474,84

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

52

Tablo 40 - Makine ve Ekipman Özellikleri

Makine ve Ekipmanlar Özellikleri Makine Görseli

Süt Alım ve Tartım Tankı

Süt alım tankları, elektronik tartım üniteli olarak kapasiteye ve hijyen şartlarına uygun üret-mektedir. 0,5 mikron süzekli tel 500 lt – 2000 lt kapasitelerindedir 304 paslanmaz çelik malzemeden imal edilir Elektronik tartım ünitelidir Ürün çıkışı için DN 50 kelebek vanalıdır. Ayarlanabilir ayaklar üzerine montelidir.

Santrifüj Pompa

3ton-20 ton/sa. Kapasiteli 316L kalite paslanmaz çelik max debi:150 m3/h max. Basınç: 10 Bar max.

Çalışma sıcaklığı: 100 C°

Süt Soğutma Tankı

Süt Soğutma Tankları 38°C-43°C ortam sıcaklığında her bir sağımı 35°C’den 4°C`ye 3 saatin altında soğutma imkanı sağlayan tanklardır. Tanklar manuel ve otomatik kumandalı olarak üretilmektedir. Milkol süt soğutma tankları dikey ve yatay silindirik olarak 100 lt’den 15.000 lt’ye kadar üretil-mektedir. Doğrudan genleşmeli evaparatör Düşük süt seviyelerinde dahi buzlanmayan soğutma sistemi Sirem marka motor ve karıştırıcılı

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

53

Krema Separatörü

Makinenin, işlenen ürün ve bileşenleriyle temas ettiği bölgeler uluslararası gıda tüzüğüne uygun paslanmaz çelikten imal edilmiştir. Tamamen Yağ Ayırma Kapasitesi (lt/sa): 5000lt’den 30.000lt‘ye kadar Standardizasyon Kapasitesi (lt/sa): %15 Boy x En x Yükseklik (mm): 1460 x 1700 x 1950 Uygulanabilir Alanlar: Süt Kaymağını Ayırma

Homojenizatör

Homojenizatörler saatte 2.000 litre ile 10.000 litre arasında değişen kapasite olup, istenilen yüksek dinamik basınçlarda homojenizasyon yapmaktadır. Çalışma basıncı 200 Bar CE standartlarına uygundur. AISI 304 çelik konstrüksiyon (şase) Dublex çelik malzeme Ergonomik dizaynı ile az yer kaplama Redüktörlü olup, emniyetli kuvvet iletimi sağlamaktadır. Mekanizma kendinden yağlamalıdır. 5000 litreye kadar olan modellerde 3‘1ü 10000 litre de ise 5’1 pompalama pistonu ile donatıl-mıştır.

Plaklı Soğutma Eşanjörü

Akışkanların geçişine izin veren ve ısı transferi sağlayan akış plakaları, Tamamen paslanmaz yada kaplama gövdeler Hem saplamalı hem de milli dizaynlar Yüksek kalite ve hijyenik stan-dartları karşılar.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

54

Peynir Mayalama Teknesi

1200-1500 litre kapasitelerde Komple AISI 304 Kalite paslanmaz çelik saçtan imal edilmiştir.

Boşaltma DN40 Nipel çıkışlıdır.

2 Adet uzun- 1 adet kısa süzme eleği 3 adet baskı levhası

Ayarlanabilir ayaklı

Baskı Ağırlığı

Ürün ile temas eden yüzeylerin tamamı Aisi 304 kalite paslanmaz çelik saçtır. Her bir ağırlık

ortalama 40 kg ağırlığındadır.

Teleme: Kırma Karıştırıcı

600X400mm ebatlarındadır. 10 mil etrafına misinaların enine ve dikey sarımı ile çevrelenmiştir.

Tuzlu Su Hazırlama Kazanı

Kapasiteler: 1000-5000 LT arasıdır. Tamamı paslanmaz çelik Ürün ile temas eden yüzeyler Aisi 316 paslanmaz çeliktir. Isıtma cidarlı ve izolasyon seçeneklidir. Cidardan ısıtma kontrollüdür. Hız sürücülü ve karıştırıcılıdır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

55

Taşıma Arabası Tamamı AISI 304 kalite paslanmaz çelikten imal edilmiştir. 4 adet döner başlıklı paslanmaz tekerlek bulunmaktadır.

Haşlama -Yoğurma Gramajlama Makinası (Sulu Haşlama)

Tamamen AISI 304 kalite paslanmaz çeliktir. 0,55 kw rediktörlü motoru mevcuttur. İki helozonlu olup helozonlar ve hazne kumlama kaplıdır. 250gr-500gr-1000gr ebatlarında formlama yapma özelliklidir. Manuel taşıma konveyörü tereyağı için özel kesme sistemi

Kaşar Dinlendirme Arabası

Tamamı AISI 304 kalite paslanmaz çelikten imal edilmiştir. 4 adet döner başlıklı paslanmaz ağır hizmet tekerleği bulunmaktadır.

Isıtma Apereyi

Aisi 304 paslanmaz saçtan imal edilmiştir. Radyal fanlı Buhar giriş ve kondens çıkışlı Çalışma basıncı 2ATÜ

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

56

Krema Pastörizasyon ve Olgunlaştırma Tankı

Tamamı AISI304 kalite paslanmaz çelikten üretilir. Tek cidarlı, çift cidarlı ve izoleli olarak; 100 lt - 3000 lt arası kapasitelerde üretilmektedir. Yan merdiven ve üst platform Dijital sıcaklık göstergesi ve buhar kontrol vanası

Tereyağ Arabası Tamamı AISI 304 kalite paslanmaz çelikten imal edilmiştir. 4 adet döner başlıklı paslanmaz tekerlek bulunmaktadır.

Tereyağ Yoğurma Şekillendirme Gramajlama Makinesi

Tamamen AISI 304 kalite paslanmaz çeliktir. 0.55 kw rediktörlü motoru mevcuttur. İki helozonlu olup helozonlar ve hazne kumlama kaplıdır. 250gr-500gr-1000gr ebatlarında formlama yapma özelliklidir. Manuel taşıma konveyörü Tereyağı için özel kesme sistemi

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

57

CIP Tankı

Tamamı AISI304 kalite paslanmaz çelikten üretilir. Tek cidarlı, çift cidarlı ve izoleli olarak; 100 lt - 3000 lt arası kapasitelerde üretilmektedir. Yan merdiven ve üst platform Dijital sıcaklık göstergesi ve buhar kontrol vanası

CIP Pompası

Debi: 5-30 m3/h Maksimum Basma Yüksekliği: 35 m Maksimum Çalışma Sıcaklığı: 120 °C Maksimum Devir: 2900 d/dk

Forklift

Forklift türü iş makineleri yük kaldırma yükseklikleri 3-4 metredir.Özel amaçla asansör sistemlerinde yapılan değişikliklerle9 metre yüksekliğe kadar yük kaldırabilir. Kombine fren/darbeli pedal ile kolay işletim,Vücut titreşim değerlerindeki azalma sayesinde operatör için ek konfor,Motorun muayene noktalarına hızlı ve kolay erişim sağlamaktadır.Şişme ve dolgu lastikli olur. Direksiyon donanımı arka tekerleklere müdahale eder. Dönme işlemi arka tekerlekler tarafından yapılır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

58

6. FİNANSAL ANALİZLER

6.1. Sabit Yatırım TutarıTablo 41 - Sabit Yatırım Tutarı

Yatırım Kalemleri Tutar ($) Giderle İlgili Açıklama

Etüt Proje Giderleri 31.696,43

Bina inşaatının 5% kadarlık kısmı projelendirme (Keşif, metraj, plan, harita, çizim, zemin etüdü) mali-

yeti olarak hesaplanmıştır.

Arazi Alım Giderleri 200.000,00

Arazi alım giderleri belirlenirken 20.000 m2 alan üzerine 25%

kapalı alan oranı ile inşaat yapı-lacağı varsayılmıştır. Arazi alım

maliyeti m2 başına 10,00 $ olarak hesaplanmıştır.

Bina Yapımı 633.928,57

Bina yapım giderlerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı cari yıl birim fiyat cetveli esas alınmış olup II. Sınıf C grubu yapılar ve sanayi yapıları için m2 başına 126,79 $

olarak hesaplanmıştır.

Makine-Ekipman 370.474,84 Makine, ekipman, tefrişat ve do-nanımların KDV hariç tutarlarıdır.

Demirbaş Giderleri 18.523,74 Makine ve ekipman giderlerinin 5% kadarlık kısmıdır.

Taşıt Alım Giderleri 53.571,43Taşıt giderleri hesaplanırken alı-nabilecek muhtemel araç sayısı göz önünde bulundurulmuştur.

Montaj Giderleri 7.409,50Makine-ekipman ve tefrişat gi-derleri toplamının 2% kadarlık

kısmıdır.

Kuruluş İşlemleri ve Harç Mas-rafları 1.785,71

Tüzel kişilik statüsündeki şirketler için ortalama maliyet baz alın-

mıştır.

Genel Giderler 26.347,80 Diğer kalemlerin toplamının 2% kadarlık kısmıdır.

Beklenmeyen Giderler 26.874,76 Diğer kalemlerin toplamının 2% kadarlık kısmıdır.

Sabit Yatırım Alt Toplamı 1.370.612,79  

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

59

6.2. İşletme SermayesiTablo 42 - İşletme Sermayesi

İşletme Gider Kalemleri İşletme Sermayesi* 2.Yıl 3.Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Hammadde ve Diğer Girdiler ($) 152.884 1.834.611 1.987.496 2.140.380 2.446.149 2.446.149 2.599.033 2.599.033 2.599.033 2.599.033

Personel Giderleri ($) 17.695 212.334 230.029 247.723 283.113 283.113 300.807 300.807 300.807 300.807

Pazarlama-Satış Giderleri ($) 6.808 81.696 88.504 95.313 108.929 108.929 115.737 115.737 115.737 115.737

Elektrik ($) 788 9.450 10.238 11.025 12.600 12.600 13.388 13.388 13.388 13.388

Su ($) 768 9.214 9.399 9.587 9.778 9.974 10.173 10.377 10.584 10.796

Yakıt (Isınma-Aidat) ($) 646 7.749 7.904 8.062 8.223 8.387 8.555 8.726 8.901 9.079

Mali Müşavir Ücreti ($) 161 1.929 1.967 2.006 2.047 2.088 2.129 2.172 2.215 2.260

Hukuk Müşaviri Ücreti ($) 402 4.821 4.918 5.016 5.117 5.219 5.323 5.430 5.538 5.649

Telefon ($) 18 214 219 223 227 232 237 241 246 251

Kırtasiye Giderleri ($) 150 1.800 1.950 2.100 2.400 2.400 2.550 2.550 2.550 2.550

Ambalaj-Paketleme Giderleri ($) 206 2.468 2.674 2.880 3.291 3.291 3.497 3.497 3.497 3.497

Sigorta Giderleri ($) 179 2.153 2.196 2.240 2.285 2.330 2.377 2.425 2.473 2.523

Nakliye Gideri ($) 1.554 18.648 20.202 21.756 24.864 24.864 26.418 26.418 26.418 26.418

Bakım-Onarım ($) 4.408 52.899 57.307 61.715 70.532 70.532 74.940 74.940 74.940 74.940

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

60

Genel Giderler ($) 3.733 44.800 45.696 46.610 47.542 48.493 49.463 50.452 51.461 52.490

Beklenmeyen Giderler ($) 3.808 45.696 46.610 47.542 48.493 49.463 50.452 51.461 52.490 53.540

Toplam Tutar ($) 194.207 2.330.483 2.517.307 2.704.177 3.075.587 3.078.062 3.265.078 3.267.652 3.270.277 3.272.956

Dönem Sonu Stok ($) 152.884 152.884 165.625 178.365 203.846 203.846 216.586 216.586 216.586 216.586

Toplam Tutar ($) 347.091 2.483.367 2.682.931 2.882.542 3.279.433 3.281.907 3.481.664 3.484.238 3.486.864 3.489.542

* İşletme sermayesi giderleri 1 aylık varsayılmıştır.

* Enflasyon değeri göz önünde bulundurulmamıştır.

* Su, yakıt, mali müşavir, hukuk müşaviri, telefon, sigorta, genel gider ve beklenmeyen gider kalemleri her yıl bir önceki yıla göre 2% artırılmıştır.

* Hammadde ve diğer girdiler, personel, pazarlama, elektrik, kırtasiye, ambalaj-paketleme, nakliye, bakım-onarım giderleri her yıl kapasite kullanım oranına göre artırılmıştır.

* Hammadde ve diğer girdiler tutarı Hammadde ve Diğer Girdi Miktarı tablosundan alınmıştır.

* Personel giderleri Personel Yönetimi tablosundan alınmıştır.

* Pazarlama satış giderleri Pazarlama/Satış Giderleri tablosundan alınmıştır.

* Elektrik kWh fiyatı belirlenirken Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019 baz alınmıştır.

* Metreküp su fiyatı belirlenirken Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019 yılı verileri baz alınmıştır.

* Isınma amaçlı yakıt türü olarak doğalgaz kullanılacağı varsayılmıştır. Ton fiyatı belirlenirken AKSAGAZ Doğalgaz Fiyatı (Ocak 2019)baz alınmıştır.

* Mali müşavir ücreti belirlenirken 2019 Yılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik, Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi baz alınmıştır.

* Hukuk müşaviri ücreti belirlenirken Şanlıurfa Barosu Başkanlığı’nın 2019 Yılı Asgari Ücret Çizelgesi’nde yer alan tarife baz alınmıştır.

* İşyeri sigortası hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan arazi alım giderleri, bina inşaat giderleri, makine-ekipman giderleri, demirbaş giderleri ve taşıt alım giderleri toplamının ‰2’i baz alınmıştır.

* Nakliye giderleri toplam satış gelirlerinin binde ‰4’ü olarak varsayılmıştır.

* Bakım-onarım gideri işyeri binasının, makine ekipmanların ve taşıtların bakım – onarım giderlerini kapsamaktadır. Gider hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan bina inşaat gideri, makine ekipman gideri ve taşıt gideri toplamının %5’i baz alınmıştır.

* Genel giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %2 oranında bir genel gider olacağı varsayılmıştır.

* Beklenmeyen giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %2 oranında bir beklenmeyen gider oluşabileceği varsayılmıştır.

* Çeşitli yıllarda kapasite kullanım oranı artışından dolayı maliyet artışları meydana gelmektedir. Bu nedenle işletme giderleri toplamında bu yıllarda daha fazla artış söz konusudur.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

61

6.3. Katma Değer Vergisi (KDV) PlanlamasıTablo 43 - Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması

KDV Türleri/Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Hesaplanan KDV ($) 0 839.160 918.181 998.698 1.152.783 1.164.311 1.249.451 1.261.946 1.274.565 1.287.311

İndirilecek KDV ($) 128.306 380.879 411.315 441.758 502.234 502.671 533.141 533.596 534.059 534.533

Ödenecek KDV ($) 0 0 506.866 556.940 650.549 661.640 716.310 728.350 740.506 752.778

Devreden KDV ($) 128.306 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.4. Toplam Yatırım İhtiyacı Tablo 44 - Toplam Yatırım İhtiyacı

Toplam Yatırım İhtiyacı Tutar ($)

Sabit Yatırım Tutarı 1.370.613

İşletme Sermayesi 347.091

Sabit Yatırım ve İşletme Sermayesi KDV 128.306

Toplam Yatırım İhtiyacı 1.846.010

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

62

6.5. Kredi PlanlamasıTablo 45 - Kredi Planlaması

Kredi Tutarı ($) 923.005 Vade (Yıl) 5

Kredi Yıllık Faiz Oranı 9,0% Faiz Geri Ödemesiz Dönem 0

Yıllık Taksit Tutarı ($) 237.298 Toplam Geri Ödeme Tutarı ($) 1.186.488

Yatırım Yılları Borç Tutarı Anapara Ödemesi Faiz Ödemesi Geri Ödenen Tutar Kalan Tutar

Yatırım Yılı 0 0 0 0 0

2. Yıl 923.005 154.227 83.070 237.298 768.778

3. Yıl 768.778 168.108 69.190 237.298 600.670

4. Yıl 600.670 183.237 54.060 237.298 417.433

5. Yıl 417.433 199.729 37.569 237.298 217.704

6. Yıl 217.704 217.704 19.593 237.298 0

TOPLAM   923.005 263.483 1.186.488  

Kredi kullanımı Dolar cinsinden çekilecek olup yıllık faiz oranı %9 olarak hesaplanmıştır.

6.6. Finansal Kaynak Planlaması Tablo 46 - Finansal Kaynak Planlaması

TOPLAM YATIRIM İHTİYACI 1. Yıl Açıklama

Sabit Yatırım Tutarı 1.370.613 Kurulacak tesisin sabit yatırım tutarıdır.

İşletme Sermayesi 347.091 Tesisin ilk yıldaki 1 aylık işletme gideridir.

Ödenecek KDV 128.306 Sabit yatırım tutarı ve işletme sermayesinin KDV tutarıdır.

Toplam Yatırım Tutarı 1.846.010  -

FİNANSMAN KAYNAKLARI 1. Yıl Açıklama

Öz Kaynak 923.005 Yatırım için sağlanması bekle-nen öz kaynak tutarıdır.

Krediler 923.005 Yatırım için kullanılacağı öngö-rülen kredi tutarıdır.

Toplam Finansman Tutarı 1.846.010  -

Tablo 47 – Öz kaynak/Kredi Kullanım Oranı

Öz Kaynak Kullanım Oranı 50%

Kredi Kullanım Oranı 50%

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

63

6.7. Nakit Akım Hesabı Tablo 48 - Nakit Akım Hesabı ($)

Nakit Girişleri ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Dönem Başı Nakit Mevcudu 0 0 2.399.616 4.580.392 7.008.876 9.896.496 12.845.686 16.305.419 19.831.993 23.426.051

Kredi Tutarı 923.005 0 0 0 0 0 1 2 3 4

Öz Kaynak 923.005 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Satış Gelirleri Toplamı 0 4.662.000 5.101.005 5.548.324 6.404.351 6.468.395 6.941.396 7.010.810 7.080.918 7.151.727

Hesaplanan KDV ($) 0 839.160 918.181 998.698 1.152.783 1.164.311 1.249.451 1.261.946 1.274.565 1.287.311

Nakit Girişleri Toplamı 1.846.010 5.501.160 8.418.802 11.127.414 14.566.010 17.529.202 21.036.534 24.578.177 28.187.479 31.865.093

Nakit Çıkışları ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Sabit Yatırım Tutarı 1.370.613 0 0 0 0 0 0 0 0 0

İşletme Sermayesi 347.091 0 0 0 0 0 0 0 0 0

İşletme Giderleri Toplamı 0 2.483.367 2.682.931 2.882.542 3.279.433 3.281.907 3.481.664 3.484.238 3.486.864 3.489.542

İndirilecek KDV ($) 128.306 380.879 411.315 441.758 502.234 502.671 533.141 533.596 534.059 534.533

Ödenecek KDV ($) 0 0 506.866 556.940 650.549 661.640 716.310 728.350 740.506 752.778

Kredi Faiz Ödemeleri 0 83.070 69.190 54.060 37.569 19.593 0 0 0 0

Kredi Anapara Ödemeleri 0 154.227 168.108 183.237 199.729 217.704 0 0 0 0

Nakit Çıkışları Toplamı 1.846.010 3.101.544 3.838.410 4.118.538 4.669.514 4.683.516 4.731.115 4.746.184 4.761.429 4.776.853

Dönem Sonu Nakit Mevcudu 0 2.399.616 4.580.392 7.008.876 9.896.496 12.845.686 16.305.419 19.831.993 23.426.051 27.088.240

Amortisman 172.712 172.712 172.712 172.712 172.712 65.375 12.679 12.679 12.679 12.679

Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar) -172.712 1.922.850 2.176.172 2.439.009 2.914.637 3.101.519 3.447.054 3.513.893 3.581.376 3.649.507

Kurumlar Vergisi 0 423.027 478.758 536.582 641.220 682.334 758.352 773.057 787.903 802.892

Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) -2.018.722,09 1.499.823,23 1.697.413,84 1.902.427,34 2.273.416,79 2.419.184,52 2.688.701,84 2.740.836,87 2.793.473,17 2.846.615,35

* İşletme sermayesi giderleri 1 aylık varsayılmıştır.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

64

7. EKONOMİK ANALİZLER

7.1. Net Bugünkü Değer AnaliziTablo 49 - Net Bugünkü Değer Analizi

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Net Nakit Akımlar -1.846.010 1.672.535 1.870.126 2.075.139 2.446.129 2.484.560 2.701.380 2.753.515 2.806.152 2.859.294

Toplam Net Nakit Akımlar

-1.846.010 -173.475 1.696.651 3.771.790 6.217.919 8.702.479 11.403.859 14.157.375 16.963.527 19.822.821

İndirgenmiş Net Nakit Akımlar

-1.846.010 1.639.740 1.797.507 1.955.450 2.259.845 2.250.342 2.398.748 2.397.101 2.395.023 2.392.529

Toplam NBD (5 Yıllık) 5.806.532  - -   -  -  -  - -  - -

Toplam NBD (10 Yıllık) 17.640.277  - -   -  -  -  - -  - -

İndirgeme Oranı (%2) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

65

7.2. Ayrıntılı Tahmini Gelir Tablosu Tablo 50 - Gelir Tablosu

GELİR TABLOSU ($) Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

A - Brüt Satışlar 0,00 4.662.000,00 5.101.005,00

1- Yurtiçi Satışlar 0,00 4.662.000,00 5.101.005,00

2- Yurtdışı Satışlar 0,00 0,00 0,00

3- Diğer Gelirler 0,00 0,00 0,00

B - Satış İndirimleri 0,00 0,00 0,00

1- Satıştan İadeler (-) 0,00 0,00 0,00

2- Satış İskontoları (-) 0,00 0,00 0,00

3-Diğer İndirimler (-) 0,00 0,00 0,00

C - Net Satışlar 0,00 4.662.000,00 5.101.005,00

D- Satışların Maliyeti (-) 1.846.010,05 2.230.396,41 2.416.262,78

1- Satılan Mamullerin Maliyeti (-) 1.846.010,05 2.230.396,41 2.416.262,78

2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00

3- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00

4- Diğer Satışların Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00

Brüt Satış Karı Veya Zararı -1.846.010,05 2.431.603,59 2.684.742,22

E - Faaliyet Giderleri 172.712,04 425.682,84 439.380,62

1 - Araştırma Ve Geliştirme Giderleri (-) 0,00 0,00 0,00

2 - Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri (-) 0,00 81.696,43 88.504,46

3 - Genel Yönetim Giderleri (-) 172.712,04 343.986,41 350.876,15

Faaliyet Karı Veya Zararı -2.018.722,09 2.005.920,74 2.245.361,60

F - Diğer Faal. Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

1 - İştiraklerden Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0,00

2 - Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0,00

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

66

3 - Faiz Gelirleri 0,00 0,00 0,00

4 - Komisyon Gelirleri 0,00 0,00 0,00

5 - Kambiyo Karları 0,00 0,00 0,00

6 - Konusu Olmayan Karşılıklar 0,00 0,00 0,00

7 - Reeskont Faiz Geliri 0,00 0,00 0,00

8 - Faal. İle İlgili Diğer Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

G - Diğer Faal. Olağan Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00

1 - Karşılık Giderleri 0,00 0,00 0,00

2 - Kambiyo Zararları 0,00 0,00 0,00

3 - Reeskont Faiz Gideri 0,00 0,00 0,00

4 - Diğer Olağan Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00

H - Finansman Giderleri 0,00 83.070,45 69.190,01

1 - Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 83.070,45 69.190,01

2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 0,00 0,00

Olağan Kar Veya Zarar -2.018.722,09 1.922.850,29 2.176.171,59

I- Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

1 - Önceki Dönem Gelir Ve Karları 0,00 0,00 0,00

2 - Diğer Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

J- Olağandışı Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00

1 - Çalışmayan Kısım Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0,00

2 - Önceki Dönem Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0,00

3 - Diğer Olağan Dışı Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00

Dönem Karı Veya Zararı -2.018.722,09 1.922.850,29 2.176.171,59

K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-)

0,00 423.027,06 478.757,75

Dönem Net Karı Veya Zararı (-) -2.018.722,09 1.499.823,23 1.697.413,84

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

67

7.3. AmortismanTablo 51 – Amortisman

Maddi Duran Varlıklar Amortismanı

Yatırım Harcamaları Ekonomik Ömür (Yıl) Amortisman Oranı Tutar ($)

Taşıt Alım Giderleri 5 20% 10.714

Bina Yapımı 50 2% 12.679

Makine-Ekipman 5 20% 74.095

Faiz Amortismanları 5 20% 52.697

Demirbaşlar 5 20% 3.705

Toplam 149.730

Maddi Olmayan Duran Varlıklar Amortismanı

Yatırım Harcamaları Ekonomik Ömür (Yıl) Amortisman Oranı Tutar ($)

Kuruluş ve Örgütlenme Gideri 5 20% 18.823

7.4. BilançoTablo 52 – Bilanço Aktifler

TAHMİNİ BİLANÇO ($)

AKTİFLER Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Dönen Varlıklar

A. Hazır Değerler 252.627,78 3.301.633,86 5.075.186,52

Kasa 0,00 0,00 0,00

Alınan Çekler 0,00 0,00 0,00

Bankalar 252.627,78 3.301.633,86 5.075.186,52

Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) 0,00 0,00 0,00

Diğer Hazır Değerler 0,00 0,00 0,00

B. Menkul Kıymetler 0,00 0,00 0,00

C. Ticari Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Alıcılar 0,00 0,00 0,00

Alacak Senetleri 0,00 0,00 0,00

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

68

Alacak Senetleri Reeskontu (-) 0,00 0,00 0,00

Verilen Depozito ve Teminatlar 0,00 0,00 0,00

Şüpheli Ticari Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) 0,00 0,00 0,00

D. Diğer Alacaklar 0,00 0,00 0,00

İştiraklerden Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Diğer Çeşitli Alacaklar 0,00 0,00 0,00

E. Stoklar 0,00 152.884,29 165.624,64

İlk Madde ve Malzeme 0,00 152.884,29 165.624,64

Yarı Mamuller - Üretim 0,00 0,00 0,00

Ticari Mallar 0,00 0,00 0,00

Diğer Stoklar 0,00 0,00 0,00

Diğer Stoklar Enflasyon Farkı 0,00 0,00 0,00

Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0,00 0,00 0,00

Verilen Sipariş Avansları 0,00 0,00 0,00

F. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

0,00 0,00 0,00

Gelecek Aylara Ait Giderler 0,00 0,00 0,00

Gelecek Aylara Ait Giderler Enflasyon Farkı 0,00 0,00 0,00

Gelir Tahakkukları 0,00 0,00 0,00

G. Diğer Dönen Varlıklar 128.306,07 380.879,19 411.314,71

İndirilecek KDV 128.306,07 380.879,19 411.314,71

İş Avansları 0,00 0,00 0,00

Personel Avansları 0,00 0,00 0,00

Sayım ve Tesellüm Noksanları 0,00 0,00 0,00

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar 0,00 0,00 0,00

Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-) 0,00 0,00 0,00

Dönen Varlıklar Toplamı 380.933,85 3.835.397,34 5.652.125,87

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

69

Duran Varlıklar

A. Ticari Mallar 0,00 0,00 0,00

B. Diğer Alacaklar 0,00 0,00 0,00

C. Mali Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

İştirakler 0,00 0,00 0,00

İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 0,00 0,00 0,00

İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

0,00 0,00 0,00

D. Maddi Duran Varlıklar 1.122.609,38 968.720,18 814.830,99

Arazi ve Arsalar 200.000,00 200.000,00 200.000,00

Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri 0,00 0,00 0,00

Binalar 633.928,57 633.928,57 633.928,57

Tesis, Makine ve Cihazlar 370.474,84 370.474,84 370.474,84

Taşıtlar 53.571,43 53.571,43 53.571,43

Demirbaşlar 18.523,74 18.523,74 18.523,74

Diğer Maddi Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

Birikmiş Amortismanlar (-) -153.889,20 -307.778,40 -461.667,59

Yapılmakta Olan Yatırımlar 0,00 0,00 0,00

E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 75.291,36 56.468,52 37.645,68

Kuruluş ve Örgütlenme Gideri 94.114,20 94.114,20 94.114,20

Özel Maliyetler 0,00 0,00 0,00

Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

Birikmiş Amortismanlar (-) -18.822,84 -37.645,68 -56.468,52

F. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 0,00 0,00 0,00

G. Gelecek Yıllara Ait Giderler 0,00 0,00 0,00

H. Diğer Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

Duran Varlıklar Toplamı 1.197.900,75 1.025.188,71 852.476,67

Aktif Toplamı 1.578.834,59 4.860.586,04 6.504.602,54

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

70

Tablo 53 - Bilanço Pasifler

TAHMİNİ BİLANÇO ($)

PASİFLER Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

A. Mali Borçlar 1.117.733,35 320.368,08 306.487,64

Banka Kredileri 1.117.733,35 83.070,45 69.190,01

Uzun Vadeli Kredilerin Anapara ve Faizleri 0,00 237.297,63 237.297,63

Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri 0,00 0,00 0,00

Çıkarılmış Bono ve Tahviller 0,00 0,00 0,00

Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 0,00 0,00 0,00

Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-) 0,00 0,00 0,00

Diğer Mali Borçlar 0,00 0,00 0,00

B. Ticari Borçlar 28.924,27 206.947,27 223.577,61

Satıcılar 28.924,27 206.947,27 223.577,61

Borç Senetleri 0,00 0,00 0,00

Borç Senetleri Reeskontu (-) 0,00 0,00 0,00

Alınan Depozito ve Teminatlar 0,00 0,00 0,00

Diğer Ticari Borçlar 0,00 0,00 0,00

C. Diğer Borçlar 0,00 0,00 0,00

Ortaklara Borçlar 0,00 0,00 0,00

Personele Borçlar 0,00 0,00 0,00

Diğer Çeşitli Borçlar 0,00 0,00 0,00

D. Alınan Avanslar 0,00 0,00 0,00

E. Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 0,00 483.561,48 540.824,24

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

71

Ödenecek Vergi ve Fonlar 0,00 423.027,06 478.757,75

Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 0,00 60.534,42 62.066,49

Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler

0,00 0,00 0,00

F. Borç Ve Gider Karşılıkları 9.441,75 9.441,75 10.228,56

Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları

0,00 0,00 0,00

Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri (-)

0,00 0,00 0,00

Kıdem Tazminatı Karşılığı 9.441,75 9.441,75 10.228,56

G. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

595.447,27 648.661,36 702.572,17

Gelecek Aylara Ait Gelirler 388.500,00 425.083,75 462.360,33

Gider Tahakkukları 206.947,27 223.577,61 240.211,84

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 1.751.546,63 1.668.979,95 1.783.690,22

Orta ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

A. Mali Borçlar 923.005,02 768.777,85 600.670,22

Banka Kredileri 923.005,02 768.777,85 600.670,22

Ertelenmiş Borç Maliyetleri (-) 0,00 0,00 0,00

B. Ticari Borçlar 0,00 0,00 0,00

C. Diğer Borçlar 0,00 0,00 0,00

Ortaklara Borçlar 0,00 0,00 0,00

D. Alınan Avanslar 0,00 0,00 0,00

E. Borç Ve Gider Karşılıkları 0,00 0,00 0,00

F. Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

0,00 0,00 0,00

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

72

Orta ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 923.005,02 768.777,85 600.670,22

Öz Kaynaklar

A. Ödenmiş Sermaye 923.005,02 923.005,02 923.005,02

Sermaye 923.005,02 923.005,02 923.005,02

Sermaye Olumlu Farkları 0,00 0,00 0,00

Ödenmemiş Sermaye 0,00 0,00 0,00

B. Sermaye Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Hisse Senetleri İhraç Primleri 0,00 0,00 0,00

Hisse Senetleri İptal Karları 0,00 0,00 0,00

Maddi Duran Varlık Yeniden Değerleme Artışları

0,00 0,00 0,00

Diğer Sermaye Yedekleri 0,00 0,00 0,00

C. Kar Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Yasal Yedekler 0,00 0,00 0,00

Statü Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Olağanüstü Yedekler 0,00 0,00 0,00

Diğer Kar Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Özel Fonlar 0,00 0,00 0,00

D. Geçmiş Yıllar Karları 0,00 0,00 1.499.823,23

E. Geçmiş Yıllar Zararları 0,00 0,00 0,00

Geçmiş Yıl Zararları Enflasyon Farkı 0,00 0,00 0,00

F. Dönem Net Karı/Zararı -2.018.722,09 1.499.823,23 1.697.413,84

Öz Kaynaklar Toplamı -1.095.717,06 2.422.828,25 4.120.242,09

Pasif Toplamı 1.578.834,59 4.860.586,04 6.504.602,54

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

73

7.5. Finansal Oranlar ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi

7.5.1. Fizibilite Sonuçları

Tablo 54 - Fizibilite Sonuçları

Fizibilite Sonuçları 2. Yıl Değerlendirme ve Analiz

Yatırımın Karlılığı 81,25%

Yatırımın Karlılığı: Vergi sonrası kârın yapılan top-lam yatırım tutarına oranıdır. Planlanan bu yatırım için 81,25% olarak hesaplanan yatırım kârlılığı de-ğerlendirildiğinde mevcut enflasyon, faiz ve kur artış değerlerine kıyasla kârlı olduğu görülmektedir.

Sermayenin Karlılığı 162,49%

Sermayenin Karlılığı: Yatırım için ortaya konulan sermayenin (Öz kaynakların) kârlılığının bir göster-gesidir. Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünme-siyle elde edilir. Planlanan bu tesis için 162,49% ola-rak hesaplanan sermaye getiri oranı genel finans kabullerine göre ideal düzeydedir.

Net Katma Değer ($) 3.428.903,73

Net Katma Değer ($): Kar, faiz ve toplam yatırım maliyetinin toplamını ifade eden net katma değer, ekonomiye sağlanan parasal girdi miktarını göster-mektedir.

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($) 87.905,24

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($): Toplam yatırım mali-yetinin istihdam edilecek kişi sayısına bölünmesiy-le hesaplanan bu değer, devletin istihdam yaratma maliyeti ile kıyaslanmaktadır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl) 1,10

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 1,10 yıl olarak hesaplanmıştır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün) 397,34

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam ya-tırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tu-tarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 397,34 gün olarak hesaplanmıştır.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($)

(%2 İndirgeme Oranına Göre)17.640.276,55

NBD Analizi: Yatırımın ekonomik ömründeki net nakit girişlerinin ve yatırım giderlerinin bir oran ile bugüne indirgenmesi ile bulunmaktadır. Buna göre ideal düzey net bugünkü değerin sıfırdan büyük olmasıdır. Planlanan bu yatırımda 2,00% indirgeme oranına göre 5 ve 10 yıllık net bugünkü değerler po-zitif olarak hesaplanmıştır.

Yatırımın Uygunluğu

Şanlıurfa ilinde yapılması planlanan Süt İşleme Te-sisi yatırımı; bölgedeki hammadde erişim olanakları ve üretim imkânları ile pazar fırsatları değerlendiril-diğinde avantajlı olarak görülmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

74

7.5.2 Oran Analizi Sonuçları

7.5.2.1. Finansal Yapı Analizi

Tablo 55 - Finansal Yapı Analizi

Finansal Yapı Analizi

2. Yıl 3. Yıl Formül Açıklaması

Cari Oran 2,30 3,17 Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (İdeal oran asgari 2’dir).

Dönen Varlıkların Aktif Varlıklara Oranı 79% 87% Dönen Varlıklar/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal oran

asgari %50’dir).

2. Yıl 3. Yıl Formül Açıklaması

Kaldıraç Oranı 50,15% 36,66%(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Ya-bancı Kaynaklar)/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal oran azami %50’dir)

Öz Kaynakların Aktif Var-lıklara Oranı 49,85% 63,34% Öz Kaynaklar/Aktif Toplamı (İdeal oran asgari

%50’dir).

Öz Kaynakların Yabancı Kaynaklara Oranı 99,39% 172,80%

Öz Kaynaklar/(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+U-zun Vadeli Yabancı Kaynaklar) (İdeal oran asgari 1’dir).

Kısa Vadeli Kaynakların Pasifler Toplamına Oranı 34,34% 27,42% Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/Pasif Kaynaklar

Toplamı (İdeal oran azami 0,33'tür)

Duran Varlıkların Öz Kay-nakla İlişkisi 42,31% 20,69% Duran Varlıklar/ Öz Kaynaklar

Duran Varlıkların Devam-lı Sermaye Oranı 32,12% 18,06% Duran Varlıklar/(Uzun Vadeli Yabancı Kaynak-

lar+Öz Kaynaklar) (İdeal oran azami 1’dir).

Kısa Vadeli Yabancı Kay-nakların Toplam Yabancı Kaynaklara Oranı

68,46% 74,81%Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/(Kısa Vadeli Ya-bancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar) (İdeal oran azami 0,50’dir)

Maddi Duran Varlıkların Aktif Toplamına Oranı 19,93% 12,53% Maddi Duran Varlıklar (Net)/Aktif Toplamı

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

75

7.5.2.2. Faaliyet Analizi

Tablo 56 - Faaliyet Analizi

Faaliyet Analizi

2. Yıl 3. Yıl Formül Açıklaması

Çalışma Sermayesi Devir Hızı 1,22 0,90 Net Satışlar/Dönen Varlıklar

Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı 0,85 0,69 Net Satışlar/(Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli

Yabancı Kaynaklar Toplamı)

Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı 4,55 5,98 Net Satışlar/Duran Varlıklar

Öz Kaynak Devir Hızı 1,92 1,24 Net Satışlar/Öz Kaynaklar

Aktif Devir Hızı 0,96 0,78 Net Satışlar/Aktif Varlıklar Toplamı

Ekonomik Rantabilite 41% 35% (Vergiden Önceki Kar+Finansman Giderle-ri)/Pasif Kaynaklar Toplamı

Maliyetlerin Satışlara Oranı 48% 47% Satışların Maliyeti/Net Satışlar

Faaliyet Giderlerinin Satışlara Oranı 9% 9% Faaliyet Giderleri/Net Satışlar

Faiz Giderlerinin Satışlara Oranı 2% 1% Finansman Giderleri/Net Satışlar

7.5.2.3. Karlılık Analizi

Tablo 59 - Karlılık Analizi

Karlılık Analizi

2. Yıl 3. Yıl Formül Açıklaması

Karlılık Oranı 32% 33% Net Kar/Net Satışlar

Vergi Öncesi Karın Sermayeye Oranı 79% 53% Vergi Öncesi Kar/Öz Kaynaklar

Net Karın Toplam Varlıklara Oranı 31% 26% Net Kar/Aktif Varlıklar Toplamı

Faaliyet Karının Gerçek Kullanılan Varlıklara Oranı 41% 35% Faaliyet Karı/(Aktif Varlıklar Toplamı-

Mali Duran Varlık)

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

76

8. VARSAYIMLAR

Tablo 57 – Varsayımlar

Kalemler Birim Değer Tutar ($) Kaynaklar ve Açıklama

Elektrik kWh 10.500 0,08Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019

Su Metreküp 2.500 0,31Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019

Isınma Metreküp 3.200 0,20 AKSAGAZ Doğalgaz Fiyatı (Ocak 2019)

Telefon Adet 5 17,86 GSM operatörlerinin ortalama tarife ücretleri, 2019

Taşıt Alım Giderleri Adet 2 26.786 https://www.arabam.com Sıfır Ticari Araç Fiyatları

Mali Müşavirlik Hizmeti Ay 1 160,71Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi, 2019 Yılı

Hukuk Müşavirliği Hizmeti Ay 1 401,79

Şanlıurfa Barosu Başkanlığı Asgari Ücret Çizelgesi, 2019 Yılı Tarifesi

Arazi Büyüklüğü Metrekare 20.000 10,00 Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi Arazi Alım Maliyeti (USD/m2)

Arazi Alım Maliyeti Dolar 10,00 200.000,00 Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi Toplam Arazi Alım Maliyeti

Kapalı Alan Oranı % 25% 126,79Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi kapalı alan emsal oranları baz alınmıştır.

Kapalı Alan Yapım Maliyeti Metrekare 5.000 633.929

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Birim Fiyatı, 2019 (II. Sınıf C grubu yapılar ve sanayi yapıları baz alınmıştır.)

İşletme Sermayesi Süresi Ay 1 1 -

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

77

9. YENİ TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE BÖLGENİN YERİ

Şanlıurfa yatırım teşvik sisteminde 6. sırada yer almaktadır. Şanlıurfa sahip olduğu ve her geçen yıl gelişen tarım, hayvancılık, turizm ve ticaret sektörleri ile yatırımcıların ilgisini çekmektedir. Son yıllarda ilde yapılan yatırımlar çeşitlenerek artmış olup bu durum gerek ilin sosyoekonomik durumu-nu gerekse de ildeki istihdam olanaklarını olumlu yönde etkilemiştir.

Yatırım Teşvik Sistemi, Şanlıurfa iline yapılan yatırımların sayısını artırmıştır. İlde çok çeşitli alan-larda yatırımlar yapılmakta olup Şanlıurfa, il teşvik sisteminden en çok yararlanan iller arasında ilk sıralarda yer almaktadır.

Yeni Teşvik Sistemi kapsamında uygulanacak olan Faiz Desteği oranları bölgesel bazda aşağıdaki gibidir: (Bakanlar Kurulu Kararı) (Tebliğ)

Tablo 58 - Faiz Desteği Oranları

BölgelerDestek Oranı

Azami Destek Tutarı (Bin)

TL Cinsi Kredi Döviz Cinsi Kredi

I - - -

II - - -

III 3 Puan 2 Puan 500

IV 4 Puan 2 Puan 600

V 5 Puan 2 Puan 700

VI. 7 Puan 2 Puan 900

Şanlıurfa (6. Bölge) 7 Puan 2 Puan 900

Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, 2019

6. bölgede yer alan Şanlıurfa ilinde yapılacak asgari sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlarda kullanılacak olan yatırım kredilerinde TL bazında 7 puan, döviz kredileri bazında 2 puan faiz indirimi uygulanacaktır. Azami Faiz Desteği ise 900.000,00 TL’ye çıkarılmıştır.

9.1. Yatırım Yeri Tahsisi

Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlana-cak yatırımlar için T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen esas ve usuller çerçevesin-de yatırım yeri tahsis edilebilecektir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

78

Tablo 59 - Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması

Bölgesel Yatırımlara Sağlanan Destekler Unsurları Bölgeler

Destek Unsurları  1.Bölge 2.Bölge  3.Bölge  4.Bölge  5.Bölge  6.Bölge 

KDV İstisnası %18 Var Var Var Var Var  Var

Gümrük Vergisi Muafiyeti %2 Var Var Var Var Var Var

Vergi İndirimi   

Vergi İndirim Oranı %50 %55 %60 %70  %80  %90 

Yatırıma Katkı Oranı %15 %20  %25  %30 %40 %50 

Yatırım dönemi vergi indirimi Yok %10 %20 %30 %50  %80 

İşletme dönemi vergi indirimi %100 %90 %80  %70  %50  %20

Sigorta Primi Uygulama Süresi  2 Yıl 3 Yıl  5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 10 Yıl

İşveren

Hissesi Desteği 

Destek Tutarının Azami Miktarı  %10  %15 %20 %25 %35 %50 

Yatırım Yeri Tahsisi Var Var Var Var Var Var

Faiz Desteği

İç Kredi Yok Yok 3 Puan 4 Puan  5 Puan 7 Puan

Döviz / Dövize Endeksli Kredi YOK YOK 2 Puan 2 Puan 2 Puan 2 Puan

Azami Destek Tutarı (Bin TL) Yok Yok 500 600 700 900

Sigorta Primi Desteği Yok Yok Yok Yok Yok 10 Yıl

Gelir Vergisi Stopajı Desteği Yok Yok Yok Yok Yok Var

İnşaat-Yapı Harçları Muafiyeti Var Var Var Var Var Var

Emlak Vergisi Muafiyeti Var Var Var Var Var Var

Damga Vergisi Muafiyeti Var Var Var Var Var Var

Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, 2019

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

79

9.2. Vergi İndirimi

Asgari sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlara uygulanacak yatırıma katkı oranları ve vergi indirim oranları aşağıdaki gibi uygulanacaktır.

Tablo 60 - Vergi İndirim Oranları

Bölgeler

Bölgesel Teşvik Uygulamaları

Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki

İşletme/Yatırım Döneminde Uygulanacak

Yatırıma Katkı Oranı

Yatırıma Katkı Oranı

(%)

Vergi İndirim

Oranı (%)

Yatırıma Katkı Oranı

(%)

Vergi İndirim Oranı (%)

Yatırıma Katkı Oranı

(%)

Vergi İndirim Oranı (%)

1. Bölge 15 50 25 50 0 100

Şanlıurfa(6. Bölge)

50 90 60 90 80 20

Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, 2019

Yeni teşvik sistemi ile yatırım döneminde yatırıma katkı uygulaması başlatılmış olup yatırımcılar yatırıma katkı tutarının %80’ine kadar olan kısmını diğer faaliyetlerinden elde ettikleri ticari kazanç-larına uygulama imkânı getirilmiştir. Kalan kısım olan %20’sinin ise yatırımcının 6. bölgede yer alan ilde yapmış olduğu yatırım sonrası, işletme döneminde elde edeceği kazancına uygulanacak olan kurumlar vergisinden düşülecektir. Yatırımın Organize Sanayi Bölgesi’nde olması durumunda %5 ek katkı oranı uygulanacaktır.

9.3. Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası

Şanlıurfa, Yatırım Teşvik Sistemi’ne göre 6. bölgede yer almakta olup, desteklenen sektörlerin genişliği, iş gücü maliyetlerinin azaltılması ve finansman imkânlarının genişletilmesi ile yatırımlarda en avantajlı iller arasındadır.

Asgari Sabit Yatırım Tutarı üzerindeki tüm sektörler Şanlıurfa ilinin de içinde yer aldığı 6. bölgede, bölgesel destek kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda değerlendirilen yatırımlara uygu-lanan destek unsurları ve destek oranları şunlardır:

9.3.1. Gümrük Vergisi Muafiyeti

Asgari sabit yatırım tutarının üstündeki tüm Teşvik Belgesi kapsamında yatırım malları, İthalat Reji-mi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi’nden muaf tutulacaktır.

9.3.2. KDV İstisnası

Asgari sabit yatırım tutarının üstündeki Teşvik Belgesine haiz yatırımcılara Teşvik Belgesi kap-samında yapılacak makine ve teçhizat ithalat ve yerli teslimleri katma değer vergisinden istisna edilecektir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

80

9.4. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

Yeni Teşvik Sistemi ile uygulanacak olan Sigorta Primi İşveren Desteği uygulama dönemi ve uygu-lama oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

Tablo 61 - Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

Bölgeler 31.12.2013’e kadar 01.01.2014 itibariyle

Destek Tavanı (Sabit Yatırıma Oranı - %)

Bölgesel Teşvik Uygulamaları

Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki

I 2 yıl - 10 3

II 3 yıl - 15 5

III 5 yıl 3 yıl 20 8

IV 6 yıl 5 yıl 25 10

V 7 yıl 6 yıl 35 11

VI 10 yıl 7 yıl 50 15

Şanlıurfa (6. Bölge) 10 yıl 7 yıl 50 15

Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, 2019

Buna ek olarak 6. bölgede yer alan Şanlıurfa’da yapılacak sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlarla sağlanan yeni istihdamlar için asgari ücret üzerinden hesaplanacak Gelir Vergisi Stopajı ve Sigor-ta Primi İşçi Hissesi 10 yıl süreyle terkin edilecektir. Yatırımın Organize Sanayi Bölgesi’nde olması durumunda 12 yıl uygulanacaktır. Sadece 6. bölgede yapılacak yatırımlar için Sigorta Primi İşçi ve İşveren Hissesi Destekleri ile Gelir Vergisi Stopajı desteğinin birlikte uygulanması sonucunda elde edilecek maddi karşılık, brüt asgari ücretin yaklaşık %38’ine karşılık gelmektedir.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

81

10. KAYNAKÇA

Ankara Üniversitesi Gıda Güvenliği Enstitüsü. «Süt ve Süt Ürünleri Hakkında Merak Edilenler.» tarih yok. 24 04 2019.

Aras, İsmail. «Süt ve Süt Ürünleri Sektör Raporu.» 2015. 24 04 2019. «http://www.konyadayatirim.gov.tr/images/dosya/S%C3%BCt%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Sekt%C3%B6r%C3%BC%20Rapo-ru.pdf»

Bakanlar Kurulu. «Gıda Maddelerinin Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıfla-rını Gösteren Tüzük.» Resmi Gazete, 18 10 1952. 24 04 2019. «http://www.mevzuat.gov.tr/Mevzu-atMetin/2.3.315481.pdf»

Bakanlar Kurulu Kararı. «Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar.» Resmi Gazete, 19 06 2012. 13 03 2019.

Gıda Gündemi. http://forum.gidagundemi.com. tarih yok. 24 04 2019. «http://forum.gidagundemi.com/sut-sektorunun-degerlendirilmesi-t25981.html»

Gıda Hattı. «https://www.gidahatti.com/2018-sut-uretiminde-rekor-yili-oldu-141375/. tarih yok. 25 04 2019. «https://www.gidahatti.com/2018-sut-uretiminde-rekor-yili-oldu-141375/»

Gıda Teknolojisi. «http://www.gidateknolojisi.com.tr/haber/2018/06/sut-ve-sut-urunlerin-de-2023-hedefi-300-kg-kisi-basi-tuketim. tarih yok. 24 04 2019. «http://www.gidateknolojisi.com.tr/haber/2018/06/sut-ve-sut-urunlerinde-2023-hedefi-300-kg-kisi-basi-tuketim»

Karaali, Artemis. «Süt ve Süt Ürünlerinde Kalite.» tarih yok. 24 04 2019. «https://www.byclb.com/Files/sanayi_profilleri/sut_ve_sut_urunlerinde_kalite.pdf»

Niyaz, Özge Can ve Hakkı İnan. «Türkiye’de Süt Sektörünün Mevcut Durumu ve Sektöre Yönelik Politikaların İrdelenmesi.» (tarih yok). 24 04 2019.

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

82

Pınar. «http://yatirim.pinar.com.tr/yatirim.aspx?id=sektorelbakis&dil=TR. tarih yok. 24 04 2019. «http://yatirim.pinar.com.tr/yatirim.aspx?id=sektorelbakis&dil=TR»

Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi. «https://www.sanliurfa.bel.tr/kategori/2/0/sanliurfa. tarih yok. 27 03 2019. «https://www.sanliurfa.bel.tr/kategori/2/0/sanliurfa»

Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. «Süt ve Süt Ürünleri.» 2014. 25 04 2019. «htt-ps://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Lists/Haber/Attachments/14/SutDurumTahmin14.pdf»

Tebliğ. «Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ.» Resmi Gazete, 20 06 2016. 13 03 2019.

Terin, Mustafa. «Dünya Süt ve Süt Ürünleri Üretim, Tüketim, Fiyat ve Ticaretindeki Gelişmeler.» Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4.3 (2014): 53-63. 24 04 2019. «https://www.igdir.edu.tr/Addons/Resmi/announc/249/eylul2014-53-64.pdf»

Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği. «https://www.tusedad.org/news/hedefi-miz-kisi-basi-300-kilo-sut-tuketimi/» tarih yok. 25 04 2019. «https://www.tusedad.org/news/hedefimiz-kisi-basi-300-kilo-sut-tuketimi/»

Türk Gıda Kodeksi. «Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği.» Resmi Gazete, 14 02 2000. 24 04 2019. «http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23964.pdf»

Türkiye İstatistik Kurumu. «Süt ve Süt Ürünleri Üretimi.» 2019. 24 04 2019. «http://tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30715»

Ulusal Süt Konseyi. «http://ulusalsutkonseyi.org.tr/wp-content/uploads/S%C3%BCt-Sekt%-C3%B6r-%C3%96zeti-ve-Temel-Bilgiler-FAO.pdf. tarih yok. 24 04 2019. «http://ulusalsutkonseyi.org.tr/wp-content/uploads/S%C3%BCt-Sekt%C3%B6r-%C3%96zeti-ve-Temel-Bilgiler-FAO.pdf»

SÜT

İŞLE

ME

TESİ

Sİ Y

ATIR

IM F

İZİB

İLİT

ESİ

83Bu çalışma, Karacadağ Kalkınma Ajansı adına hazırlanmıştır. © 2019