SODR@INA - rafajlovski.com.mk 2008/7-8-08.pdf · Bankite i {tedilnicite ne gi odminuvame i ovoj pat...

REPREZENT JULI/AVGUST 7-8/2008 2

SODR@INA

245

241

240

7-87-8

TRGOVSKI DRU[TVA

NOVINI VO ZAKONOT ZA TRGOVSKITE DRU[TVA .........................................241

UPRAVUVA^KO SMETKOVODSTVO

TRETIRAWE NA TRO[OCITE VO PROIZVODSTVOKAKO I NEDOVR[ENOTO PROIZVODSTVO .........................................................245

PLATI

MINIMALNATA OSNOVICA ZA PRIDONESOTZA ZDRAVSTVO OSTANUVA NEPROMENETA ZAPLATATA ZA MESEC JULI I NATAMU - IZMENETZAKONOT ZA ZDRAVSTVENO OSIGURUVAWE .....................................................249

NADOMESTOCI

DNEVNICI ZA SLU@BENI PATUVAWAVO ZEMJATA I STRANSTVO ..........................................................................................254

BANKI

EVIDENTIRAWE I VREDNUVAWE NASMETKOVODSTVENITE STAVKI I PODGOTOVKA NAFINANSISKITE IZVE[TAI KAJ BANKITE I[TEDILNICITE (OP[TI SMETKOVODSTVENI PRINCIPI)..................264

BUXETI I BUXETSKI KORISNICI

SMETKOVODSTVENI PRINCIPI I NAÊLAKAJ BUXETITE I BUXETSKITE KORISNICI ....................................................267

CARINI

OSLOBODUVAWE OD PLA]AWE NA UVOZNI DAVA^KI IDANOK NA DODADENA VREDNOST ZA STOKA [TO SE UVEZUVA ............270

RABOTNI ODNOSI

OP[TITE KOLEKTIVNI DOGOVORI NA RM .......................................................277

CONTENTS AND ENGLISH SUMMARIES ...............................................................................282

TRGOVSKI DRU[TVA

NOVINI VO ZAKONOT ZATRGOVSKITE DRU[TVA

Sobranieto na RepublikaMakedonija na 4-ta sednica odràna

na 08.07.2008 godina, go doneseZakonot za izmeni i dopolnuvawa na

Zakonot za trgovskite dru{tva.Go lem del od izmenite i

dopolnu va wa ta na ZTD se vonasoka na usogla suvawe na ZTD so

evropskata regulativa. Se olesnuva postapkata pri upis na osnovawe,

statusni promeni i preobrazba na dru{tvo, se utvrduva mo`nost za

elektronsko podnesuva we dokumenti za registracija i dobivawe podatoci

po elektronski pat.

UPRAVUVA^KO

SMETKOVODSTVO

TRETIRAWE NATRO[OCITE VO

PROIZVODSTVO KAKO I NEDOVR[ENOTOPROIZVODSTVO

Pro iz vods tvo to im za da va prob le mi na sme tko vo di te li te za toa {to

tu ka ne sta nu va zbor sa mo zais prep le tu va we na raz li~ ni

stru ki tu ku i na raz li~ ni gle da wana te ko vi te, koi od ed na stra na gi ba ra pro iz vods tve ni ot pro ces, a od dru ga stra na sme tko vods tvo to.

PLATI

MINIMALNAOSNOVICA ZAPRIDONESOT ZAZDRAVSTVO OSTANUVANEPROMENETA - IZMENET ZAKONOT ZA ZDRAVSTVENO OSIGURUVAWESo izmenata na Zakonot za zdravstveno osiguruvawe objavena vo "Slu`ben vesnik na RM", broj 82/08 se bri{e zakonskoto re{enie koe treba{e da se primeni za julskata plata od 2008 godina i natamu za izedna~uvawe naminimalnata osnovica zapresmetka na pridonesot za zdravstvo so minimalnata os-novica za pridonesot za PIO i vrabotuvawe. So novoto re{enie ostanuva minimalna osnovica za pridonesot za zdravstvo da bide 50% od prose~nata mese~na neto plata po rabotnik vo Republikata objavena za tekovniot mesec.

249

DANOÊN PRAKTIKUM

DDV

NA [TO NE MO@E DA SE VR[IODBIVKA NA PRETHODNIOT DANOKVo ~len 35 od Zakonot za danokot na dodadena vrednost e propi{ano isklu~uvaweto na pravoto na odbivka na prethodniot danok, odnosno taksativno se nabroeni slu~aite koga dano~niot obvrznik nema pravo na odbivka naprethodniot danok. .................................... 2NOVINI VO POSTAPKATA ZAOSLOBODUVAWE NA DONACIITEVO JAVNITE DEJNOSTI OD DDVVo "Slu`ben vesnik na RM" broj 72/08 objaven e nov Pravilnik za sprovedu-vawe na dano~nite pottiknuvawa kaj DDV za donaciite vo javnite dejnosti. So noviot Pravilnik izmeneta e post-apkata na ostvaruvawe na pravoto za osloboduvawe na donaciite vo javnite dejnosti od DDV t.e. ukinata e obvrskata za registracija na proektot vo Sek-retarijatot za evropski pra{awa pri Vladata na RM. ............................................ 8

PERSONALEN DANOK NA DOHOD

ODANOÛVAWE NA ODDELNIIZDATOCI SO PERSONALENDANOK NA DOHOD ..................................... 13

DANOK NA DOBIVKA

DANO^NI STAPKI OD ME\UNAROD-NITE DOGOVORI ZA ODBEGNUVAWE NA DVOJNO ODANOÛVAWE ................ 18

1 Rafajlovski konsalting

Nositel na materijalnite prava na napisite e izdava~ot. Zabraneto e prepe~atuvawe, kopirawe i umnoùvawe na napisite ili nivni delovi bez prethodno obezbedena soglasnost od izdava~ot.

POÎTUVANI KOMITENTI!

Kone~no sme na po~etokot na godi{nite odmori. Turbulentna godina koja zavr{i so vonredni parla men-tarni izbori, pa se nadevame deka vo vtoriot nejzin del }e moè direktno da se posvetime na ona {to e najva`no vo ìvotot, a toa e sekojdnevieto. Kako i sekoja godina taka i ovaa Vi go davame ovoj dvobroj vo koj se opfateni site novini koi nastanaa vo izminatiov period i golem del od niv vo edna zabrzana postapka se donesoa vo Sobranieto na Republika Makedonija.

Noviot Zakon za trgovskite dru{tva vo osnova e dopolnuvawe vo nasoka na usoglasuvawe so evropskata regulativa. Pred sé se olesnuva postapkata za upis pri osnovawe, kako i postapkata za statusnite promeni i preobrazba na dru{tvoto {to do sega vo golema merka be{e ko~nica pri noseweto na va`ni odluki pred sé vo akcionerskite dru{tva. Na krajot se nadevam deka i vo vistinska smisla na zborot }e proraboti elektronskata registracija na dru{tvata so {to vistinski }e se skrati vremetraeweto pri upis i promena vo trgovskiot registar.

Edna od postojanite gorlivi temi pri smetkovod-stvoto e proizvodstvoto. Ova vo osnova zadava mnogu problemi pri tretiraweto na tro{ocite pri gotovoto i nedovr{enoto proizvodstvo gledani od strana na proizvodstveniot proces i kako istiot da bide prikaàn vo smetkovodstvenata evidencija.

Bankite i {tedilnicite ne gi odminuvame i ovoj pat gi obrabotuvame evidenciite i vrednuvaweto na smetkovodstvenite stavki pri podgotovkata na finansiskite izve{tai.

Vo ovoj broj isto taka gi obrabotuvame platite, dnevnicite za slu`beni patuvawa vo zemjata i stranstvo, smetkovodstvenite principi i na~ela kaj buxetite i buxetskite korisnici, osloboduvaweto od

239

Izdava~ Rafajlovski konsal ting Smetka 210-0522737201-81, vo NLB Tutunska banka AD - Skopje

Dano~en broj MK 4030998343900, Glaven i odgovoren urednik M-r Goran Rafajlovski Urednik Jasmina Rafajlovska Izdava~ki sovet D-r Elena Gradi{ka, M-r Trajan Niko loski, M-r Goran Rafajlovski,

Jan~e Lekovski, D-r Bor~e Davitkovski Redakciski odbor Vojko Rafajlovski, Sezair Rexepagi}, Jasmina Rafajlovska, Stojko Paunovski,

@arko Mihajlovski, M-r Etem Iseni, Sofija Jan~eva Bel~eva, Mirka Aleksandrova Tehni~ki urednik Leopoldina Ga}eva Adresa ul. Orce Nikolov br. 190, P. fah 710 Skopje,

www.rafajlovski.com.mk; e-mail adresa: [email protected] Telefoni Soveti i pretplata: 02/3088-900; Faks: 02/3088-912 Pe~ati

pla}aweto na uvozni dava~ki i danokot na dodadena vrednost za stoka {to se uvezuva, kako i op{tite kolektivni dogovori na Republika Makedonija.

Vo ovaa raznovidnost na napisi Dano~niot prak-tikum samo go nadopolnuva kolaòt neophoden za pojasnuvawe na sekojdnevnite problemi. Pred sé zapo~-nuvame so temata za odbivka na prethoden danok koga smee i koga ne smee istata da se primeni. Natamu prodolùvame so novinite vo postapkata za oslobo-duvawe na donaciite vo javnite dejnosti koga e vo pra{awe DDV.

Personalniot danok i danokot na dobivka se opfa-teni vo temite na odano~uvawe na oddelni izdatoci, kako i so dano~nite stapki od me|unarodnite dogovori za odbegnuvawe na dvojnoto odano~uvawe.

U{te edna{ da Vi posakam dobro da se odmorite i od Septemvri so novi sili da prodolìme vo {to podobri rezultati na raboteweto vo 2008 godina.

So po ~it,M-r Go ran Ra faj lov ski

3 Rafajlovski konsalting 241

NOVINI VO ZAKONOTNOVINI VO ZAKONOTZA TRGOVSKITE DRU[TVAZA TRGOVSKITE DRU[TVA

So bra ni e to na Re pub li ka Ma ke do ni ja na 4 - ta sed ni ca odr ̀ a na na 08.07.2008 go di na, go do ne se Za ko not za iz me ni i do pol nu va wa na Za ko not za tr-gov ski dru{ tva. Za ko not za tr gov ski dru{ tva (vo na ta mo{ ni ot tekst: ZTD), e ob ja ven vo "Slu` ben ves nik na RM" br.28/04, 84/05 i 25/07, a pos led ni te iz me ni i do pol nu va wa o~ekuvame naskoro da se ob ja vat vo "Slu` ben ves nik na RM"*.

Go lem del od iz me ni te i do pol nu va wa ta na Za-ko not za tr gov ski dru{ tva se vo na so ka na usog la-su va we na ZTD so evrop ska ta re gu la ti va, po ra di {to i tie odred bi }e sta pat na si la so de not na pri sta pu va we na Re pub li ka Ma ke do ni ja vo EU.

So del od iz me ni te se oles nu va po stap ka ta pri upis na os no va we, sta tus ni pro me ni i pre o braz ba na dru{ tvo, so toa {to se bri {e ob vr ska ta za za ver-ka na iz ja vi te od ~len 29 i 32 od ZTD kaj no tar.

So utvr du va we mo` nost za ele ktron sko pod ne-su va we do ku men ti za re gi stra ci ja i do bi va we po-da to ci po ele ktron ski pat se vr {i usog la su va we so Za ko not za po da to ci te vo ele ktron ski ob lik i ele ktron ski pot pis, Za ko not za Cen tra len re-gi star na RM i pro pi si te za ed no {al ter ski ot si stem. Sog las no pre od ni te odred bi na Za ko not za iz me ni i do pol nu va wa na Za ko not za tr gov ski dru{ tva, ovie odred bi }e se pri me nu va at po po~-nu va we to so pri me na na ele ktron ski ot pot pis od stra na na CRM pre ku ed no {al ter ski ot si stem.

Zna ~aj ni iz me ni ima i vo de lot na po stap ka-ta za li kvi da ci ja so skra tu va we na ro ko vi te, se ure du va po stap ka ta za vpa ri ~u va we na imo tot na dru{ tvo to i se zgo le mu va od go vor no sta na li kvi-da to ri te za even tu al no pri ~i ne ta {te ta.

So iz me ni te i do pol nu va wa ta na od del ni odred-bi, po de tal no }e ve za poz na e me vo pro dol ̀ e nie na ovoj tekst.

^len 29 - iz me net stav 6^len 32 - iz me net stav 4

Odred ba ta od ~len 29 utvr du va ob vr ska za za ver ka na no tar na iz-ja va ta de ka ne po stoi ne koe od ogra ni ~u va wa ta opre de le ni vo stav 2 od ~len 29 ili dru go ogra-ni ~u va we za os no va we tr gov sko dru{ tvo utvr-de no so ZTD, a ~len 32 utvr du va ob vr ska za os no-va ~i te na tr gov sko dru{-tvo i pr vi te ~le no vi na or ga ni te na upra vu va we, od nos no upra vi te lot, pri os no va we tr gov sko dru{ tvo, sta tus ni pro-me ni i pre o braz ba na dru{ tvo, da do sta vat iz-ja va de ka dru{ tvo to e os-no va no vo sog las nost so za kon i de ka po da to ci te so dr ̀ a ni vo pri lo zi te {to se pod ne su va at so pri ja va ta za upis se vi-sti ni ti i vo sog las nost so za kon. Ovie iz ja vi se pod ne su va at ka ko pri log kon pri ja va ta za upis i ZTD utvr du va {e ob vr ska isti te da bi dat za ve re ni kaj no tar.

So iz me ni te i do pol-nu va wa ta na ZTD, se bri-{e ob vr ska ta za za ver ka na iz ja vi te od ~len 29 i ~len 32 kaj no tar. Ovaa iz me na e vo sog las nost so ~len 92 stav 4 od ZTD ka de {to e na ve de no de ka za vi sti ni to sta i za ko-

ni to sta na po da to ci te od go va ra ov la ste ni ot pod no si tel na ba ra we to za upis i isto to e vo sog-las nost so ~len 39 od Za-ko not za ed no {al ter ski si stem i ~len 94 stav 1od ZTD ka de {to e utvr de no de ka za vi sti ni to sta na po da to ci te vo po stap-ka ta za upis od go va ra at pod no si te li te.

Sog las no so ovaa iz me-na, se vr {at so od vet ni iz me ni vo: ~len 115, ~len 153, ~len 183, ~len 298 i ~len 316 od ZTD.

^len 84 - iz me net i ^len 85 - iz me net stav 6

So iz me ni te na ~len 84 i ~len 85 se soz da va pra ven os nov za pod ne su-va we do ku men ti za re gi-stra ci ja (upis vo tr gov-ski ot re gi star), po kraj vo pis me na for ma i po ele ktron ski pat. So ova se soz da va mo` nost po iz bor na ov la ste ni ot pod no si tel, upi sot vo tr gov ski ot re gi star da mo ̀ e da se vr {i i sa mo vo ele ktron ska for ma pre ku ed no {al ter ski ot si stem, vo sog las nost so Za ko not za po da to ci te vo ele ktron ski ob lik i ele ktron ski pot pis, Za ko not za Cen tra len re gi star na RM i pro pi-si te za ed no {al ter ski ot si stem. Isto ta ka so ovie

* I pokraj izglasuvaweto na izmenite vo sobraniskata procedura na 8 Juni 2008 godina istite sé u{te ne se objaveni vo Slu`beniot vesnik na RM.


iz me ni se ovoz mo ̀ u va i iz da va we na po da to ci te od Cen tral ni ot re gi star na Ma ke do ni ja (CRM) po kraj vo pi {a na i sa mo vo ele-ktron ska for ma po iz bor na pod-no si te lot na ba ra we to.

^len 239 - iz me net stav 2

Za jak nu va we na za {ti ta ta na mal cin ski te so dru` ni ci vo od nos na utvr du va we po sto e we su dir na in te re si, e su {ti na na ovaa iz me-na. Ime no, so iz me ni te se utvr du va ob vr ska za iz ve stu va we na nad le`-ni te or ga ni od stra na na se koj so-dru` nik, ~len na nad zo ren od bor, od nos no kon tro lor koj }e doj de do soz na nie de ka e is pol net ne koj od us lo vi te za po sto e we sudir na in te-res. Iz me ni te na ZTD na lo ̀ u va at ne sa mo iz ve stu va we tu ku i pri lo-`u va we so od vet ni ma te ri jal ni do ka zi {to se od ne su va at na pri ro-da ta i obe mot na toj in te res.


Iz me na ta se od ne su va na skra-tu va we na utvr de ni ot rok od osum de na na tri de na za do ne su va we od-lu ka od stra na na su dot so ko ja na ak ci o ne rot mu se doz vo lu va uvid vo akti te i do ku men ti te ili da mu se da de pre pis na isti te na to var na dru{ tvo to.


So ovaa iz me na se za jak nu va trans pa rent no sta pri sklu ~u va we zdel ki so za in te re si ra na stra na ka ko i za {ti ta na mal cin ski te ak ci o ne ri. Ime no, iz me ni te utvr-du va at se ko ja trans ak ci ja ko ja e odo bre na ka ko zdel ka so za in te re-si ra na stra na sog las no odred bi te od ZTD, da se ob ja vi vo go di{ ni-ot iz ve {taj na ak ci o ner sko to dru{ tvo, pri {to vo go di{ ni ot iz ve {taj tre ba da bi dat po seb no da de ni in for ma cii za go le mi na-ta na trans ak ci ja ta i na ~i not i po stap ka ta za odo bru va we ka ko i

ob ja vu va we na po da to ci koi se od-ne su va at na za in te re si ra na stra na (ime i pre zi me, od nos no fir ma i se-di {te na za in te re si ra na ta stra na). Va kva ta trans pa rent nost isto vre-me no e i vo funk ci ja za za {ti ta na in ve sti to ri te i po go le ma jav nost vo ra bo te we to na dru{ tvo to.


So ovaa iz me na se vr {i do pre-ci zi ra we na ro kot za svi ku va we so bra nie po od lu ka su dot, pri {to ro kot za svi ku va we za po~ nu va da te ~e od do sta vu va we to na od lu ka ta na su dot, a ne od nej zi no to do ne su-va we to ka ko {to be {e pret hod no utvr de no.

^len 421-a, ^len 421-b- do pol nu va we na

po dod de lot Zgo le mu va wena os nov na ta glav ni na

So do pol nu va we to na ovoj po-dod del so dva no vi ~le no vi se

utvr du va pra vo to na pr vens tvo vo za pi {u va we no vi ak cii od stra na na po stoj ni te ak ci o ne ri. Na ovoj na ~in se za {ti tu va at dol go ro~ ni te in ve sti to ri so toa {to pri se koe zgo le mu va we na os nov na ta glav ni-na, im se priz na va pra vo to na pr-vens tvo na ku pu va we pri iz da va we na no vi ak cii. Pra vo to na pr vens-tvo sog las no iz me ni te na ZTD mo ̀ e da bi de isk lu ~e no ili ogra ni ~e no sa mo so od lu ka ta za zgo le mu va we na os nov na ta glav ni na, do ne se na vrz os no va na iz ve {taj na or ga not na upra vu va we vo koj se na ve du va at pri ~i ni te za ogra ni ~u va we to, se obraz lo ̀ u va ce na ta na iz da va we to ak cii. Od lu ka ta mo ra da bi de do ne-se na so tri ~e tvr tin sko mno zins tvo od pret sta ve ni te ak cii na so bra ni-e to so pra vo na glas.

Vo ovaa smis la se vne se ni i so-od vet ni iz me ni i do pol nu va wa na od del ni odred bi vo ovoj po dod del: ~len 429 i ~len 434 i so do pol nu-va we so no vi: ~len 429-a i ~len 437-a. Pri me na ta na ovie iz me ni


e od lo ̀ e na po pri sta pu va we to na RM vo EU.


So ovie iz me ni se do pre ci zi ra-at odred bi te za de fi ni ra we {to se sme ta za go le ma zdel ka so cel da se iz beg ne zlo u po tre ba so iz beg nu-va we na ob vr ski te za spro ve du va we po stap ka za odo bru va we za od del ni zdel ki. Ime no, od po stoj ni ot ~len se bri {e de lot koj utvr du va {e isk-lu ~ok na pri me na na odred bi te od ZTD za spro ve du va we po stap ka na odo bre nie za zdel ki iz vr {e ni vo te kot na re dov no to ra bo te we na dru{ tvo to. So toa pod re ̀ i mot na odo bre nie sog las no odred bi te od ~len 456 od ZTD, }e pod le ̀ at i si te go le mi zdel ki iz vr {e ni vo re dov no to ra bo te we do kol ku isti te se so vred nost nad 20% od kni go vods tve na ta vred nost na imot na dru{ tvo to.

^len 460 - iz me net stav 2,stav 3 i stav 7 i uki nat stav 5

So iz me ni te na stav 2 i 3 se me nu va po treb no to mno zins tvo za do ne su va we od lu ka za odo bru va we zdel ka so za in te re si ra na stra na i na me sto so sog las nost na si te ~le no-vi, od lu ka ta se no si so mno zins tvo ~le no vi na od bo rot na di re kto ri, od nos no nad zor ni ot od bor koi ne ma-at in te res vo zdel ka ta, od nos no na ak ci o ne ri te koi ne ma at in te res. So ovaa iz me na, za ko no da ve cot se vra }a na re {e ni e to {to po sto e {e pred iz me ni te i do pol nu va wa ta na ZTD od 2007 go di na.

So ovaa iz me na se uki nu va od-red ba ta od stav 5 so ko ja po sto e {e mo` nost za odo bru va we zdel ka so za in te re si ra na stra na ko ja mo ̀ e da bi de os tva re na vo id ni na, vo re-dov ni ot tek na ra bo te we to.

So iz me na ta na stav 7, na me sto ni {tov nost na zdel ka so za in te-re si ra na stra na, utvr de na e od go-vor nost za pre diz vi ka na ta {te ta od stra na na za in te re si ra na ta

stra na, kon dru{ tvo to, ak ci o ne-ri te i kon ~le no vi te na or ga not na upra vu va we i nad zor ni ot od bor ili upra vi te lot, do kol ku vo rok od tri go di ni od odo bru va we to na zdel ka ta so za in te re si ra na stra na se utvr di de ka ista ta e {tet na za dru{ tvo to, ak ci o ne ri te ili za ~le no vi te na or ga not na upra vu va-we, od nos no nad zor ni ot od bor koi ne ma at in te res vo zdel ka ta.

^len 469, 476, 478, 481 i 504- de lum no iz me ne ti

So iz me ni te vo ovie ~le no vi se vr {i ter mi no lo {ko pri la go du va-we na odred bi te koi se od ne su va-at na pod go to vka i pod ne su va we fi nan si ski iz ve {tai koi po kraj Me |u na rod ni te sme tko vods tve ni stan dar di se pod go tvu va at i so usvo e ni te Me |u na rod ni stan dar di za fi nan si sko iz ve stu va we.


So iz me ni te na stav 2 na ~len 484 se utvr du va re dos le dot na iz vo-ri te za po kri va we na za gu ba ta koi tre ba da bi dat na ve de ni vo od lu ka-ta za po kri va we na za gu ba ta. Pri toa ka ko iz vo ri za po kri va we na za gu ba ta po kraj po stoj ni te, se na-ve du va at i aku mu li ra na ta do bi vka ka ko tre ta po re dos led i pre mi i te ka ko {e sti iz vor po re dos led za po kri va we na za gu ba ta.

^len 539 - iz me neti stav 1 i 2

So iz me ni te vo ovoj ~len se uki nu va mo` no sta za zlo u po tre ba so naz na ~u va we na dru gi li ca ka-ko li kvi da to ri na Jav no tr gov sko dru{ tvo, Ko man dit no dru{ tvo i Ko man dit no dru{ tvo so ak cii ka-

de {to od go vor no sta na os no va ~i te na dru{ tva ta e ne o gra ni ~e na. Isto ta ka, se isk lu ~u va i mo` no sta so do go vo rot za dru{ tvo to, sta tu tot od nos no od lu ka na so bir na so dru`-ni ci ili so bra nie na ak ci o ne ri da se naz na ~at i dru gi prav ni ili fi zi~ ki li ca za li kvi da to ri na dru{ tvo so ogra ni ~e na od go vor-nost i ak ci o ner sko dru{ tvo ka de {to spro ve du va we to na li kvi da-ci ja ta e ob vr ska na ~le no vi te na or ga not na upra vu va we, od nos no upra vi te lot.

^len 542-a - do pol nu va we

So no vi ot ~len se utvr du va od go vor no sta na li kvi da to rot za {te ta ta {to }e ja pri ~i ni na do ve-ri te li te vo te kot na po stap ka ta za li kvi da ci ja, na ak ci o ne ri te ili so dru` ni ci te i ro kot vo koj mo ̀ e da se pod ne se ba ra we za na do mest na {te ta.

^len 544 - ce los no iz me net

Utvr du va we ob vr ska za ob ja vu-va we na li kvi da ci ja ta sa mo ed na{ na veb stra ni ca ta na Cen tral ni ot re gi star na Ma ke do ni ja, e su {ti-na ta na iz me na ta na ovoj ~len. So toa se na ma lu va at tro {o ci te na po stap ka ta za li kvi da ci ja, a isto vre me no i for mal no sti te za ob ja vu va we na li kvi da ci ja ta dva pa ti vo "Slu` ben ves nik na RM" i vo eden dne ven ves nik, ka ko {to do se ga pred vi du va {e ZTD.

^len 545-a, 545-b i 545-v- do pol nu va we so no vi ~le no vi

So ova do pol nu va we se ure du va po stap ka ta za vpa ri ~u va we na imo-tot na dru{ tvo to vo li kvi da ci ja,


upa tu vaj }i de ka toa }e se vr {i sog-las no pod za kon ski te akti so koi se ure du va ste ~aj na ta po stap ka. Isto ta ka, so ovie do pol nu va wa se utvr du va pra ven os nov za bri {e we na dru{ tvo to od tr gov ski ot re gi-star do kol ku vo utvr de ni ot rok ne bi dat pri ja ve ni po ba ru va wa od do ve ri te li.

^len 548 i 552 - iz me ne ti

So iz me ni te na odred bi od ~len 548 se vr {i sa mo prav no teh ni~ ko usog la su va we na tek stot, a vo ~len 552 se utvr du va ob vr ska na li kvi-da to rot ved na{ po za vr {u va we to na po stap ka ta za li kvi da ci ja, li-kvi da to rot da pod ne se pri ja va za bri {e we na dru{ tvo to.

Iz me ni te za ZTD so dr ̀ at i pre-od ni odred bi so koi e utvr de no:

11Rok od 30 de na za do ne su va we na pro pis od stra na na Mi ni ste rot

za fi nan sii, za na ~i not i us lo vi te za pod ne su va we go di{ na sme tka vo ele ktron ska for ma;

22Ob vr ska za bri {e we od sud ski ot re gi star na prav ni li ca, tr gov-

ci-po e din ci i tr gov ski dru{ tva koi do de not na vle gu va we na iz me-ni te na ZTD ne bi le usog la se ni so Za ko not za tr gov ski dru{ tva i bri {e we od tr gov ski ot re gi star na prav ni li ca, tr gov ci-po e din ci i tr gov ski dru{ tva ~ii {to sme-tki ne se pre ne se ni vo de lov ni te ban ki i ne se blo ki ra ni, pri {to e utvr de no:

UJP vo rok od 30 de na od vle-gu va we to vo si la na ovie iz me ni, da do sta vi pred log za bri {e we od so od vet ni ot re gi star so preg led vo ele ktron ska for ma, na prav ni li ca, tr gov ci-po e din ci i tr gov ski dru{ tva na ve de ni vo ~len 31 od iz-me ni te na ZTD. CRM e dol ̀ en po vne su va we na po da to ci te vo svo ja ta ba za da ob ja vi og las na svo ja ta veb stra na so koj gi po vi ku va upra vi-te li te, or ga ni te na upra vu va we i do ve ri te li te vo rok od 30 de na da pod ne sat pred log za otvo ra we po-stap ka za li kvi da ci ja ili ste ~aj;

bri {e we od so od vet ni ot re-gi star na si te prav ni li ca, tr gov-ci-po e din ci i tr gov ski dru{ tva za koi ne ma pod ne se no pred lo zi za otvo ra we ste ~aj na po stap ka;

33Ov la stu va we za pre ne su va we na si te sreds tva od sme tki te na iz-

bri {a ni te prav ni li ca na tre zor-ska ta sme tka na Bu xe tot na RM;

44Ov la stu va we za bri {e we na si te prav ni li ca, tr gov ci-po e din ci

i tr gov ski dru{ tva ~i i {to sme-tki se blo ki ra ni, po spro ve de na po stap ka za ste ~aj;

55Od lo ̀ u va we na pri me na ta na iz vr {e ni te iz me ni i do pol nu-

va wa so ovoj za kon, na odred bi te od ~len 421-a, ~len 421-b, ~len 429, ~len 429-a, ~len 437-a i ~len 455 po pri sta pu va we to na Re pub li ka Ma ke do ni ja vo EU (so isk lu ~ok na ban ki te);

66Od lo ̀ u va we na pri me na ta na odred bi te od ~len 84 stav 2 i 85

stav 6 do po~ nu va we to so pri me na na ele ktron ski ot pot pis od stra na na CRM pre ku ed no {al ter ski ot si stem.



245

Jasmina RAFAJLOVSKA

Pro iz vods tvo to im za da va prob le mi na sme tko-vo di te li te za toa {to tu ka ne sta nu va zbor sa mo za is prep le tu va we na raz li~ ni stru ki tu ku i na raz li~ ni gle da wa na te ko vi te, koi od ed na stra na gi ba ra pro iz vods tve ni ot pro ces, a od dru ga stra na sme tko vods tvo to. Ko ga sme tko vo di te lot ba ra po dre-du va we na pro iz vods tvo to na sme tko vods tve na ta evi den ci ja, toa avto mat ski go ote` nu va pro iz vods-tve ni ot pro ces. Mno gu re tko se po stig nu va har mo ni-za ci ja me |u ovie dva se kto ri ko ja i dve te stra ni bi gi na pra vi la za do vol ni. Na {a cel e so ovoj tekst da ja ob jas ni me va` no sta na ne koi sta vki na ma te ri jal-na ta evi den ci ja koi }e ja po do brat sme tko vods tve-na ta evi den ci ja, a vo ed no i }e po mog nat za po do bar nad zor na pro ce sot na pro iz vods tvo.

MATERIJALNA I FINANSISKAEVIDENCIJA NA PROIZVODSTVOTO

Vo o bi ~a e na pra ksa e vo pro iz vods tve ni te dru{ tva sme tko vods tve na ta evi den ci ja na pro iz vods tvo to da se po de li na tri de la na ma te ri jal na evi den ci ja i toa:

ma te ri ja li i po mo{ ni ma te ri ja li ne do vr {e no pro iz vods tvo i go to vi pro iz vo di.

Va kvo to sle de we na za li hi te pri fa te no e kaj po ve-}e to de lov ni sub je kti za toa {to do bro go ots li ku va pro iz vods tve ni ot cik lus od po ~e tok do kraj, od nos no od na ba vka ta na ma te ri ja li do pro da` ba ta na go to vi pro iz vo di. Po seb no sta na za li hi te se so stoi vo kon-ver zi ja ta na ma te ri jal na ta i fi nan si ska ta vred nost niz dvi ̀ e we to vo pro iz vods tve ni ot pro ces. Ko ga i ka ko }e im se do da va vred nost na ma te ri ja li te i na po lu pro iz vo di te ne za vi si od te kot na pro iz vods tve-ni ot pro ces tu ku od toa ko ga i ka ko se re {i lo da se na pra vi sme tko vods tve na za be le {ka za pro me na ta na vred no sta. Ma te ri jal na ta evi den ci ja mo ̀ e da do bie fi nan si ska di men zi ja za po tre bi te na bi lan si te sa mo ako na ko li ~i ni te im se do da dat na bav ni te i kal ku la-tiv ni te ce ni na pro iz vods tvo.

Ako doj de do pro me na na ma te ri jal ni te vred no-sti na po lu pro iz vo di te, a ista ta ne se re gi stri ra vo sme tko vods tvo to na pro iz vods tvo to, mo ̀ e da doj de do ne pra vi len po pis na ne do vr {e no to pro iz vods tvo ka ko i na po lu pro iz vo di te na za li ha, od {to pro iz le gu va at ne pro por ci o nal ni po da to ci za isko ri stu va we na ma te-ri ja li te i ka pa ci te ti te i se ka ko ne to~ no iska ̀ u va we na za li hi te vo bi lan si te na so stoj ba.

IZDAVAWE NA MATERIJALOTVO PROIZVODSTVO

Prv ~e kor vo ma te ri jal na ta evi den ci ja na pro-iz vods tve ni te dru{ tva e pre o dot ko ga na ba ve ni te ma te ri ja li }e pre mi nat vo sto ki na sklad. Za isto to da se slu ~i po treb no e da se na pra vi pri e men list vo ma ga ci not za ma te ri ja li i po mo{ ni ma te ri ja li. Raz li-ka ta po me |u ma te ri ja li te i po mo{ ni te ma te ri ja li se pra vi za ra di niv na ta raz li ka po va` nost i vred nost vo pro ce sot na pro iz vods tvo.

Iz da va we to na ma te ri ja lot od sklad se vr {i so tre-bu va we za pro iz vods tvo. So toj ma te ri ja len do ku ment se raz dol ̀ u va so stoj ba ta na materijali vo sklad i se za dol ̀ u va ne koj po gon od nos no pro iz vods tvo to. So tre bu va we to za po~ nu va pro ce sot na pro iz vods tvo i re a li za ci ja ta na pla not na pro iz vods tvo. Ko li ~i na ta na ma te ri ja lot ko ja se iz da va so tre bu va we to za vi si od nor ma ti vi te na pro iz vods tvo to, kva li te tot na ma te ri-ja li te i ras po lo ̀ i vi te ka pa ci te ti na pro iz vods tvo.

Vo po ~e tok se ~i ni de ka bi lan sot na so stoj ba ne ja me nu va vred no sta pos le pr va ta ma te ri jal na trans ak ci-ja, tu ku se me nu va stru ktu ra ta na za li hi te - pre nos na ma te ri ja li te od skla dot vo pro iz vods tvo. Za li hi te na ma te ri ja li te }e bi dat na ma le ni za fi nan si ska ta (na bav na ta) vred nost, za kol ku i }e se zgo le mi za li ha-ta na ne do vr {e no to pro iz vods tvo.

Ako se gle da po {i ro ko, so pre no sot na ma te ri ja-li te vo pro iz vods tvo tro {o ci te na ma te ri ja lot sta-nu va at del na vkup ni te tro {o ci na pro iz vods tvo to. Kon tro la ta nad ma te ri ja lot i ne go va ta kon ver zi ja e vo ra ce na rakovoditelot na pro iz vods tvo za toa {to so tre bu va we to od sklad na materijali vo pro iz vods tvo

ТРЕТИРАЊЕ НА ТРОШОЦИТЕ ВОТРЕТИРАЊЕ НА ТРОШОЦИТЕ ВОПРОИЗВОДСТВО КАКО ИПРОИЗВОДСТВО КАКО И

НЕДОВРШЕНОТО ПРОИЗВОДСТВОНЕДОВРШЕНОТО ПРОИЗВОДСТВО



246

se po kre nu va pro ce sot na pro iz vods tvo. Me |u seb no to raz bi ra we me |u kni go vo di te lot i rakovoditelot na pro iz vods tvo se bi ten fa ktor za sme tko vods tve no sle de we na pro iz vods tve ni ot pro ces.

Oprav da nost za tre bu va we to vo pro iz vods tvo po-stoi sa mo ako se za po~ nu va so iz vr {u va we na pro iz-vods tve ni ot pro ces. Vo spro tiv no va kov na log bi bil ne lo gi ~en, a i sa mo to kni ̀ e we bi bi lo som ni tel no.

Na lo got za pro iz vods tvo koj odre du va ko ja ko li ~i-na na ma te ri ja li }e se tre bu va se temeli vrz nor ma ti-vi te koi se pret hod no utvr de ni. Se koe ne so od vet no ot sta pu va we na po tro {o kot na ma te ri ja li od utvr de-ni te nor ma ti vi mo ̀ e da bi de pri ~i na za do pol ni tel na kon tro la na ra bo te we to. Vo va kvi si tu a cii e o~ig led-no de ka ma te ri ja li te bi le na ba vu va ni i tro {e ni za ne ko ja dru ga cel.

NEDOVR[ENO PROIZVODSTVOI POLUPROIZVODI NA ZALIHA

Re zul tat na pro iz vods tve ni ot cik lus se go to vi te pro iz vo di. Niv na ta pro iz vod na ce na se pro ce nu va vrz ba za na nor ma ti vi te i stvar no na pra ve ni te tro {o ci na pro iz vods tvo. Isk lu ~i tel no e te {ko vo slo ̀ e ni pro iz vods tve ni cik lu si da se pres me ta to~ na kal ku-la tiv na ce na na pro iz vods tvo na go to vi ot pro iz vod. Vo ed no stav ni ob li ci na pro iz vods tvo ka de {to ko li-~i ni te se ma li i stru ktu ra ta na tro {o ci te e po ed no-stav no ova mo ̀ e bi i ne e prob lem, no vo slo ̀ e ni te pro ce si ra bo ta ta e ve }e komp li ci ra na. Ia ko pres me-tu va we to na kal ku la tiv na ta ce na ne e os no va na ovoj preg led, nej zi na ta ulo ga e va` na vo sme tko vods tve no to iska ̀ u va we na za li hi te na ne do vr {e no pro iz vods tvo i na go to vi te pro iz vo di.

Vr ska po me |u sto ki te na sklad i go to vi te pro iz vo-di na sklad e ne do vr {e no to pro iz vods tvo vo ko ja se gle da ce la ta di na mi ka na pro iz vods tvo to ko ja po~ nu va so vle gu va we to na ma te ri ja li te vo pro iz vods tvo to, a se za vr {u va so pre da va we to na go to vi te pro iz vo di vo ma ga ci not za go to vi pro iz vo di.

[to se slu ~u va vo pro sto rot na kon ver zi ja?

Vo za vis nost od slo ̀ e no sta na pro iz vods tve ni ot cik lus vo ram ki na pro iz vods tve ni ot pro ces mo ̀ e da se po sta vat ma ga ci ni vo koi po lu pro iz vo di te }e mi ru-va at i }e ~e ka at slo bod ni pro iz vods tve ni ka pa ci te ti ili pak na ra~ ki od ku pu va ~i te. Ako di na mi ka ta na kon ver zi ja vo sme tko vods tve na smis la na zbo rot ne se pre ki nu va, zna ~i de ka ne po sto jat ta kvi ma ga ci ni. Po i mot "fa zi" na sli ka 1 pret sta vu va pro iz vods tve ni po go ni vo koi se vr {i kon ver zi ja. Vo pra ksa ta ta kov tek na pro iz vods tvo ne mo ̀ e da se vo di ka ko ed na sme tko vods tve na evi den ci ja. So dru gi zbo ro vi, so

sme tko vods tve na ta evi den ci ja ne se op fa te ni fa zi te na pro iz vods tvo, {to pri do ne su va za po ed no sta vu va-we na evi den ti ra we to na pro iz vods tve ni ot pro ces, no vo ed no zna ~i i gu be we na kon tro la na te kot na pro iz vods tvo vo odre de na mer ka. Zna e me de ka ko ga se zbo ru va za gu be we na kon tro la de ka isto to po draz bi-ra i ne ga ti ven predz nak i za da no~ na ta kon tro la i za kon tro la ta na me nax men tot.

Slika 1

Sli ka ta po ka ̀ u va de ka tre ba da se pri me nu va sme-tko vods tve no sle de we na ne do vr {e no to pro iz vods tvo po seg men ti, no so pra vi len op fat.

[to po de tal no seg men tot e op fa ten, in for ma-ci ja ta za so stoj ba ta na pro iz vods tvo to e po jas na i po to~ na. Po ̀ el no e vo pro iz vods tve ni ot cik lus da se gru pi ra at odre de ni fa zi na pro iz vods tvo ka ko kni go vods tve na ta evi den ci ja bi se ba zi ra la na tie gru pi aktiv no sti, a ne na se koj pro ces po o del no. Pri ova gru pi ra we tre ba da se vo di sme tka za gru pi ra we-to na tro {o ci te koi da den pro ces gi no si, ka ko i za vred no sta ko ja na sta nu va vo toj pro ces.

Ako ze me me pri mer de ka pro iz vods tve ni ot cik-lus mo ̀ e da se po de li vo {est pro ce si, koi po ed na te melna ana li za mo ̀ e da gi po de li me vo tri gru pi vo za vis nost od toa ka ko gi no sat tro {o ci te. Ta ka pro ce si te 1, 2 i 3 mo ̀ e da se gru pi ra at vo edna grupa, pro ce sot 4 ka ko zna ~a en no si tel na tro {o ci te }e bi de po seb na gru pa i pos led na gru pa }e bi dat pro ce-si te 5 i 6.

Slika 2

Za sme tko vods tvo to po lu pro iz vod bi bi la onaa sta vka ko ja e re zul tat na grupite A, B i V, a ne se-koj po e di ne ~en pro ces od 1 do 6. Taa sta vka mo ra da ima kal ku la tiv na ce na na pro iz vods tvo ko ja tre ba da e prib li` na na iz no sot na kal ku la tiv ni te ce ni pred vle gu va we to vo po gon i tro {o ci te koi gi ba ra toj po gon. Sog las no go re na ve de no to, po lu pro iz vod mo ̀ e da bi de sa mo onaa sta vka na ne do vr {e no pro iz-vods tvo ko ja ima za da de na kal ku la ci ja na ce na ta na pro iz vodstvo.



247

Pro sto rot vo ram ki na kva dra-tot na sli ka 2 mo ̀ e da se odre di ka ko ed na za li ha na ne do vr {e no pro iz vods tvo ili pak mo ̀ e da da se vo ve de mo del ka de {to }e ima ne kol ku ma ga ci ni na ne do vr {e no pro iz vods tvo, ka de {to }e se vr {i skla di ra we i po pis na ne do vr {e no-to pro iz vods tvo. Na na {a ta sli ka e pri ka ̀ an pr vi ot slu ~aj koj vo ed no i po ~e sto se sre }a va vo pra ksa ta. Ov de funk ci o ni ra si ste mot na pri-em ni ci i is prat ni ci po me |u ma ga ci-not na ne do vr {e no pro iz vods tvo i pro iz vods tve ni te po go ni, pri {to na sta nu va po zitiv na raz li ka po-me |u vred no sta na pri em ni ca ta i is prat ni ca ta. Ovaa raz li ka na sta-nu va ka ko pos le di ca na tro {o ci te koi se na sta na ti vo pro iz vods tvo to i se vr zu va at za pro iz vo dot.

Mo de lot koj pred vi du va kori-ste we na po ve }e skla di {ta na ne do vr {e no pro iz vods tvo ne se raz li ku va bit no od ovoj koj nie go pri ka ̀ av me. Va` no e iz bo rot na mo de lot da ne vli jae na vred no sta na ne do vr {e no to pro iz vods tvo pod us lov da sta nu va zbor za ed na kov broj na gru pi vo pro iz vods tve ni ot pro ces. [to e po go lem bro jot na pro ce si te, po treb no e da se raz vie i poslo ̀ e na no menk la tu ra na po-lu pro iz vo di {to e ra bot na za da ~a na stru~ wa ci te od se kto rot za pla ni ra we. Raz vo jot na no menk-la tu ra na po lu pro iz vo di te zna ~i da se soz da de ma te ri jal na sta vka ko ja }e se raz li ku va od sta vka ta vo pret hod ni ot ili pak od na red ni ot sme tko vods tven pro ces. Ako sta nu-va zbor za po del ba na cik lu sot na tri gru pi sme tko vo di te lot }e gi ima sled ni ve po zi cii:

ma te ri jal po lu pro iz vod od po go not A po lu pro iz vod od po go not B i go tov pro iz vod od po go not V.

Se koj od po lu pro iz vo di te ka-ko i go to vi ot pro iz vod mo ra da ima svo ja kal ku la ci ja ta ka {to vo mo men tot na iz vr {u va we na po pi-sot mo ̀ e da ja no si vred no sta na za li hi te.

Vo o bi ~a e no e za evi den ti ra we na pro me tot vo ram ki na ne do vr {e-no to pro iz vods tvo da se ko ri stat po seb ni smetki ka de {to po les no }e se sledi pro me tot po me |u pri em-ni ci te i is prat ni ci te.

Ako se po ja vi po tre ba za pro-da` ba na po lu pro iz vod koj ve }e se na o |a vo ma ga ci not na ne do vr {e no pro iz vods tvo, sme tko vods tve na ta lo gi ka ne doz vo lu va ne gov di re-kten pre nos vo ma ga ci not na go to-vi pro iz vo di.

Vo va kvi te slu ~ai is prat ni ca-ta za ma ga ci not na ne do vr {e no pro iz vods tvo tre ba da se stor ni ra so {to po lu pro iz vo dot }e se vra ti vo pro ce sot na pro iz vods tvo i od ta mu }e se pre da de vo ma ga ci not na go to vi pro iz vo di. Vo onie pak slu ~ai ko ga po lu pro iz vo dot e se u-{te vo pro iz vods tve ni ot cik lus ne go vo to pre da va we vo ma ga ci not na go to vi pro iz vo di e po ed no stav-no. To ga{ isti ot so is prat ni ca se pre da va vo ma ga ci not na go to vi pro iz vo di. Raz me na ta na in for ma-cii po me |u ma ga ci o ne rot i ra ko vo-di te lot na pro iz vods tvo se od vi va pre ku spo me na ti te do ku men ti.

EVIDENCIJA NA RASPREDELBATANA PROCESITE

Vo mo men tot na po pi sot na za-li hi te po treb no e da se na pra vi po pis na ma te ri ja li te, po pis na pro iz vods tvo to vo tek, po pis na ne do vr {e no to pro iz vods tvo (po-lu pro iz vo di te), ka ko i po pis na go-to vi te pro iz vo di. Ovie ko li ~i ni tre ba da se pom no ̀ at so ce ni te i da se do bie vred no sta na ~e ti ri te vi da za li hi. Po pi sot na za li hi te e os no va za pres me tu va we na ot sta-pu va wa ta po me |u plan ski te i stvar-ni te tro {o ci na pro iz vods tvo to vo mo men tot na pres me tka ta. Vred-no sta na ma te ri ja li te na sklad se temeli vrz tro {o ci te na na ba vka ili na pro se~ ni te tro {o ci na na ba vka, do de ka ne do vr {e no to pro-iz vods tvo i go to vi te pro iz vo di se

vo dat po ce ni na pro iz vods tvo to. Ovie kal ku la cii na ce ni te se ma te-ri jal no fi nan si ski do ku ment koj tre ba da im bi de na ras po la ga we i na me na xe ri te na dru{ tvo to no i na da no~ ni te ins pe kto ri.

Ako ma te ri ja lot ili po lu pro-iz vo dot se iz da de vo pro iz vods tve-ni ot pro ces so is prat ni ca, to ga{ taa po zi ci ja ne e iska ̀ a na nitu na ed na so stoj ba na sto ki na sklad vo mo men tot na po pi sot. Ko ga se pra vi po pis na za li hi te, se po pi-{u va at za li hi te koi se vo ma ga cin. Toa zna ~i de ka tre ba da se pro naj de na ~in ka ko na po pi sot da se evi den-ti ra pro iz vods tvo to vo tek ~i ja vred nost vo za vis nost od dej no sta mo ̀ e da bi de mno gu bit na.

Vo slu ~ai ko ga po stoi raz vi e na no menk la tu ra za toj po lu pro iz vod isti ot mo ra da se iden ti fi ku va vo za li hi te na po lu pro iz vo di. No tu-ka se po sta vu va pra {a we to ka ko da se evi den ti ra at sta vki te vo ram ki na sme tko vods tve na ta evi den ci ja. Ako se pri dr ̀ u va me kon upat stva-ta na MSS 2, vred nu va we to na za li-hi te zna ~i i vo de we sme tka za niv-na ta ob je ktiv na vred nost na ce na ta na pro iz vods tvo. Od go vo rot na ova pra {a we bi gla sel: ne do vr {e no-to pro iz vods tvo }e se evi den ti ra ka ko de lum no do vr {en po lu pro iz-vod, i toa onoj po lu pro iz vod koj e na re den vo pro iz vods tve ni ot cik-lus. Ova e ed na spe ci fi~ nost na sme tko vods tvo to na ne do vr {e no to pro iz vods tvo, pri {to ste pe not na do vr {e no sta na po lu pro iz vo dot ja opre de lu va ne za vi sen stru ~en or gan, po pis na ta ko mi si ja od nos no nej zi ni te ~le no vi.

Pro cen ka ta na do vr {e no sta mo-ra da se temeli vrz mo men tal na ta po zi ci ja na po lu pro iz vo di te vo pro iz vods tve ni ot pro ces. Vo po-pis ni te li sti vo toj slu ~aj }e se vne sat za li hi te na ne do vr {e no to pro iz vods tvo so pro ce ne ta ce na na pro iz vods tvo to vo za vis nost od ste pe not na do vr {e nost. Ako se pret po sta vu va de ka }e doj de do iden ti fi ku va we na ta kvi sta vki



248

vo tek na po pi sot vo toj slu ~aj e do bro da se vklu ~i i po pis na ta ko-mi si ja ka ko i stru~ no li ce koe so svo i te teh ni~ ki poz na va wa mo ̀ e po do bro da go utvr di ste pe not na do vr {e nost.

Ko ga eden pro iz vods tven cik-lus za eden go tov pro iz vod bi se so sto el od a) ma te ri ja li, b) ~e ti ri raz li~ ni vi do vi na po lu pro iz vo-di i v) go to vi pro iz vo di, toa bi ba ra lo izra bo tka na ~e ti ri kal ku-la cii za po lu pro iz vo di te i ed na za go to vi ot pro iz vod. Za ne koi vi do vi na pro iz vods tvo ka de {to ima ne kol ku il ja di go to vi pro iz vo-di, izra bo tka ta na no menk la tu ra i na kal ku la cii e mno gu obem na. Od dru ga stra na va kva ta de tal na raz ra-bo tka na ne do vr {e no to pro iz vods-tvo vo di do to~ no iska ̀ u va we na za li hi te. Vo mo men tot na po pis na ne do vr {e no to pro iz vods tvo, se ja vu va at po te {ko tii vo evi den-ti ra we to ako ne po stoi so od vet na sta vka ili kal ku la ci ja tokmu za

toj ste pen na do vr {e nost na po-lu pro iz vo di te. Re {e nie na ovoj prob lem e ko mi si ska ta pro cen ka na ste pe not na do vr {e nost.

Vred no sta na ne do vr {e no to pro iz vods tvo e ed na kva na vred no-sta na po pi sot na ne do vr {e no to pro iz vods tvo ka de {to se ra bo ti so kal ku la tiv ni ce ni a ne so vi-stin ski ce ni na pro iz vods tvo. Fi-nan si ska ta (stvar na ta) vred nost na ne do vr {e no to pro iz vods tvo vo vkup na vred nost se pres me tu va so pre nos na si te tro {o ci na pro iz-vods tvo od opre de len vre men ski per i od na za li ha na ne do vr {e no pro iz vods tvo. Isto vre me no pro-por ci o nal no se sme ta ot sta pu va-we to na onie stvar ni tro {o ci koi ot pad na le na ne do vr {e no to pro iz-vods tvo od kal ku la tiv ni te ce ni na go to vi te pro iz vo di koi na sta na le ka ko re zul tat na pre da va we na go-to vi te pro iz vo di na sklad. Ako tro {o kot na sta nal, isti ot mo ra da se iska ̀ e ta ka {to }e se do da de na

ne do vr {e no to pro iz vods tvo.Ini ci ja ti va za ob li ku va we na

sme tko vods tve na ta evi den ci ja za pro iz vods tvo to mo ra da go pot tik-ne me nax men tot vo so ra bo tka so sme tko vo di te lot.

Vred no sta na za li hi te na ne do-vr {e no to pro iz vods tvo e po vr za na so ras pre del ba ta na evi den ci ja ta na pro iz vods tve ni ot cik lus vo opre de le ni sme tko vods tve ni pro-ce si. Taa ras pre del ba di rekt no ja opre de lu va raz vi e no sta na no-menk la tu ra ta na po lu pro iz vo di te i obe mot na ad mi ni stra ci ja ta na ne do vr {e no to pro iz vods tvo.

Vo ve du va we to na ma ga ci ni vo ram ki na ne do vr {e no to pro iz vods-tvo ima ne sa mo teh ni~ ka tu ku pred se ad mi ni stra tiv na cel. Isto to pri do ne su va za efi kas no sta na evi den ci ja ta na ne do vr {e no to pro iz vods tvo i mo ̀ e da ja po do-bri kon tro la ta na dvi ̀ e we to na tro {o ci te i na isko ri ste no sta na pro iz vods tve ni te ka pa ci te ti.


PLATI

@arko MIHAJLOVSKI

Minimalnata osnovica za pridonesot za zdravstvoMinimalnata osnovica za pridonesot za zdravstvoostanuva nepromeneta za platata za mesec juli i natamuostanuva nepromeneta za platata za mesec juli i natamu- IZMENET ZAKONOT ZA ZDRAVSTVENO OSIGURUVAWE -- IZMENET ZAKONOT ZA ZDRAVSTVENO OSIGURUVAWE -

Na 3-ta ta sed ni ca ta na So bra ni e to na Re pub li-ka Ma ke do ni ja odr ̀ a na na 2 ju li 2008 go di na do ne-sen e Za ko not za iz me na i do pol nu va we na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va we (vo na ta mo{ ni ot tekst: Iz me na na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va we). Iz me na ta na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va we e ob ja ve na vo Slu` ben ves nik na RM broj 82 od 2008 i vle gu va vo si la od 16 ju li 2008 go di na.

So Iz me na na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru-va we se vo ve du va at sled ni te no vi ni:

se vr {i za kon sko nor mi ra we na Ce nov ni kot na zdrav stve ni te us lu gi na Re pub li ka Ma ke do ni ja za os nov ni te zdrav stve ni us lu gi

se bri {e za kon sko to re {e nie koe tre ba {e da se pri me ni za jul ska ta pla ta od 2008 go di na i na ta mu za ized na ~u va we na mi ni mal na ta os no vi ca za pres me tka na pri do ne sot za zdrav stvo so mi ni-mal na ta os no vi ca za pri do ne sot za PIO i vra bo-tu va we. So no vo to re {e nie osta nu va mi ni mal na os no vi ca za pri do ne sot za zdrav stvo da bi de 50% od pro se~ na ta me se~ na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka ta ob ja ve na za te kov ni ot me sec

za vra bo te ni te so skra te no ra bot no vre me se de fi ni ra os no vi ca za pla }a we na pri do ne sot za zdrav stvo da bi de bru to pla ta ta za ra bo ta so skra-te no ra bot no vre me, od nos no pla ta ta do bi e na za ~a so vi te po mi na ti na ra bo ta

se de fi ni ra za kon ska ram ka ko ja }e se pri me-nu va od 1 sep tem vri 2008 go di na za vo ve du va we na in te gri ran si stem na nap la ta na si te pri do ne si od pla ta, vklu ~u vaj }i go i pri do ne sot za zdrav stve no osi gu ru va we i isto vre me no vr {e we na kon tro la na pri do ne si te od stra na na ed na in sti tu ci ja, od-nos no od stra na na Fon dot na PIOM

se za o stru va po stap ka ta na nap la ta na pri do-ne sot za zdrav stvo i se da va ka ra kter na iz vr{ na is pra va na re {e ni e to od Fon dot za zdrav stvo za nap la ta na pri stig nat, a nep la ten pri do nes za zdrav stvo i ka ma ta

Vo pro dol ̀ e nie po de tal no }e se osvr ne me na pret hod no na ve de ni te no vi ni vo Za ko not za zdrav-stve no osi gu ru va we.

^len 9 - do pol net so nov stav 2

So do pol nu va we to na ~le not 9 od Za ko not za zdrav-stve no osi gu ru va we so nov stav 2 se nor mi ra de ka ce-ni te na zdrav stve ni te us lu gi se utvr du va at so po se ben Ce nov nik na zdrav stve ni te us lu gi na Re pub li ka Ma-ke do ni ja. Na ovoj na ~in se opre de lu va de ka Fon dot za os nov ni te zdrav stve ni us lu gi gi ga ran ti ra utvr de ni te ce ni na si te osi gu re ni li ca koi vrz to var na Fon dot ko ri stat zdrav stve ni us lu gi.

Na ve de no to e od pri ~i ni {to vo ~le not 9 se utvr de-ni os nov ni te zdrav stve ni us lu gi na osi gu re ni te li ca vo pri mar na ta, spe ci ja li sti~ ko-kon sul ta tiv na ta i bol ni~ ka ta zdrav stve na za {ti ta pri {to Fon dot za zdrav stvo ka ko fi nan si ska in sti tu ci ja gi obez be du va os nov ni te zdrav stve ni us lu gi za si te osi gu re ni li ca po ded na kvo vo zdrav stve ni te usta no vi koi obez be du va-at, od nos no pru ̀ a at zdrav stve na us lu ga. Sog las no ~len 54 stav 1 to~ ka 8 od Za ko not za zdrav stve no osi gru va we pred vi de no e Ce nov ni kot na zdrav stve ni us lu gi na RM da go utvr du va Fon dot za zdrav stve no osi gu ru va we pri {to mi ni ste rot za zdrav stvo bi da val sog las nost.

^len 10 - stav 1 do pol net so no va to~ ka 7-ai do pol ne ta e to~ ka ta 8

Vo ~le not 10 vo koj se de fi ni ra ni zdrav stve ni us lu-gi koi ne se op fa te ni so za dol ̀ i tel no to zdravstve no osi gu ru va we se do da va no va to~ ka 7-a ko ja se od ne su va za iz vr {e ni zdrav stve ni us lu gi vo pri mar na zdrav stve-na za {ti ta kaj le kar koj osi gu re ni kot ne go iz bral za ma ti ~en. Va kvo to za kon sko do pol nu va we e od pri ~i ni {to so ~len 9 pod a) vo os nov ni ot pa ket na zdrav stve ni us lu gi e op fa te na pri mar na ta zdrav stve na za {ti ta, a so odred bi te na ~len 28 od Za ko not za zdrav stve no to osi gu ru va we, osi gu re ni kot vo pri mar na zdrav stve na za {ti ta ima pra vo i dol` nost da iz be re le kar. Si te us lu gi od ova ni vo na zdrav stve na za {ti ta gi da va iz-bra ni ot le kar, a Fon dot gi na do me stu va na zdrav stve-na ta usta no va na iz bra ni ot le kar pre ku isp la ta na ka pi ta ci ja ka ko na do me stok za obez be de ni zdrav stve ni us lu gi, bez og led da li osi gu re ni kot ko ri stel zdrav-stve na us lu ga ili ne ko ri stel vo te kov ni ot me sec.

Osi gu re ni ci te ima at pra vo po sops tven iz bor da iz-be rat le kar vo dej no sti te: op {ta me di ci na, me di ci na na

249

PLATI


trud, pe di ja tri ja, u~i li{ na me di ci-na, gi ne ko lo gi ja i sto ma to lo gi ja i da go me nu va at iz bo rot po sops tve no vi du va we, bez ni ka kvi ogra ni ~u va-wa vo pog led na bro jot na pro me ni te koi mo ̀ at da gi na pra vat.

Spo red toa, do kol ku osi gu re-ni kot vr {i zdrav stve ni us lu gi kaj le kar koj ne mu e iz bran, vo toj slu ~aj na do me sto kot za da de ni te zdrav stve ni us lu gi pa |a na to var na osi gu re ni kot, od pri ~i ni {to Fon dot ve }e obez be dil zdrav stve-ni us lu gi za toa osi gu re no li ce kaj le ka rot koj go iz bral osi gu re-ni kot za ma ti ~en.

Vo ~le not 10 stav 1 to~ ka 8 so Iz me ni te na Za ko not za zdrav stve-no osi gu ru va we iz vr {e no e do pol-nu va we za iz vr {e ni zdrav stve ni us lu gi na osi gu re ni te li ca vo zdrav stve ni usta no vi koi vr {at spe ci ja li sti~ ko-kon sul ta tiv na i bol ni~ ka zdrav stve na za {ti ta ka de {to Fon dot ne obez be dil vr {e we na zdrav stve ni us lu gi od ovoj vid na ne gov to var.

Na ve de no to e od pri ~i ni {to sog las no ~len 69 stav 1 ali ne ja 2 od Za ko not za zdrav stve no to osi gu ru va we, Fon dot obez be du va zdrav stve ni us lu gi na ova ni vo na zdrav stve na za {ti ta so jav ni i pri vat ni zdrav stve ni usta no vi, vrz os no va na sklu ~e ni do go vo ri so koi e utvr den bu xe tot na zdrav-stve na ta usta no va.

Do kol ku na osi gu re ni te li ca im vr {at va kvi us lu gi vo zdrav-stve ni usta no vi ka de {to Fon dot ne obez be dil vr {e we na va kvi us lu-gi na ne gov to var, vo toj slu ~aj bi do{ lo do dvoj no pla }a we na ovie us lu gi, bi dej }i isti te se obez be-de ni vo zdrav stve ni usta no vi so koi Fon dot do go vo ril va kov vid na zdrav stve na za {ti ta. So ovie zdrav stve ni usta no vi do go vo rot se sklu ~u va vrz os no va na ras po-lo ̀ i vi te sreds tva vo Bu xe tot na Fon dot i se soz da va mo` nost za vr {e we kon tro la na da de ni te zdrav stve ni us lu gi i tro {e we to na sreds tva ta od Fon dot, mo` nost

go vor za so ci jal no osi gu ru va we, zdrav stve ni te us lu gi se ko ri stat na na ~in i obem utvr den vo Do go-vo rot. Vo tie zem ji so koi ne ma me Do go vor mo ̀ e da se ko ri sti sa mo it na me di cin ska po mo{ (us lo ve no so pla ten pri do nes za zdrav stve no osi gru va we sog las no za kon ski te odred bi) ili ako osi gu re ni kot od nos no ra bo to da ve cot obez be dil zdrav stve na za {ti ta vo strans tvo, to ga{ tro {o ci te ne pa |a at na to-var na Fon dot.

^len 36 - do pol netso nov stav 2

Do pol nu va we to na ~len 36 od Za ko not za zdrav stve no osi gu ru-va we so nov stav 2 se od ne su va na sreds tva ta {to se pla }a at vo zdrav-stve ni te usta no vi na ime par ti-ci pa ci ja. Ime no sog las no no vi ot stav 2, sreds tva ta od u~es tvo to na osi gu re no to li ce so li~ ni sreds-tva vo ce na ta na zdrav stve ni te us-lu gi, osven za le ko vi te od Li sta ta na le ko vi koi pa |a at na to var na Fon dot i se iz da va at na re cept vo pri mar na ta zdrav stve na za {ti ta, osta nu va at na ko ri ste we na zdrav-stve na ta usta no va, sog las no sklu-~e ni te do go vo ri po me |u Fon dot i zdrav stve ni te usta no vi.

Zna ~i sreds tva ta od par ti ci pa-ci ja na osi gu re ni ci te se pri hod na Fon dot za zdrav stve no osi gu ru va-we, no osta nu va at na ko ri ste we vo zdrav stve na ta usta no va sog las no sklu ~e ni te do go vo ri, so isk lu ~ok na ap te ki te.

^len 40 - iz me net e sta vot 4i do pol net e so nov stav 6

Se ka ko de ka ed na od naj va` ni-te iz me ni koi ima at vli ja nie vrz pres me tka ta na pla ta se iz me ni te i do pol nu va wa ta na pra ve ni vo ~le-not 40 od Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va we. So na ve de ni te iz me-ni se de fi ni ra sled no to:

Mi ni mal na os no vi ca za pres-me tka na pri do nes za zdrav stvo

za pla ni ra we na vi dot i obe mot na zdrav stve ni te us lu gi od ed na stra na, a ne mo` no sta na uvid na si te ovie ele men ti vo zdrav stve ni usta no vi ka de {to Fon dot ne obez-be dil vr {e we na va kvi us lu gi.

Toa isto vre me no zna ~i i zgo le-men, od nos no ne kon tro li ran obem na us lu gi na osi gu re ni te li ca i bez uka ̀ a na po tre ba od odre de ni is pi tu va wa, od nos no preg le di na osi gu re ni te li ca koi po svoe na-o |a we bi gi ko ri ste le zdrav stve-ni te us lu gi vo ovie zdrav stve ni usta no vi.

^len 28 - do pol netso nov stav 1

Do pol nu va wa ta vo ~len 28 ka-de e nor mi ran iz bo rot na le kar se od ne su va at na zdrav stve ni te us lu gi vo pri mar na ta zdrav stve na za {ti ta ko ja {to e obez be de na kaj iz bra ni ot le kar. Ime no, sog las no za kon ski te odred bi, pri mar na-ta zdrav stve na za {ti ta Fon dot ja obez be du va kaj in sti tu ci ja ta iz bran le kar ko ja {to osi gu re ni-kot po sops tven iz bor go iz bi ra, od nos no ot po vi ku va. Pra vo i dol` nost na se koe osi gu re no li-ce e da iz be re le kar vo pri mar na zdrav stve na za {ti ta koj }e se gri-`i na pri mar no ni vo za ne go vo to zdrav je. Spo red toa, osi gu re ni kot si te zdrav stve ni us lu gi od pri mar-na zdrav stve na za {ti ta tre ba da gi ko ri sti kaj iz bra ni ot le kar.

^len 30 - iz me net e sta vot 2i do da de ni se dva no vi sta va

Iz me na ta na ~le not 30 so koj e nor mi ra no le ku va we to vo strans-tvo pre ku iz me na na sta vot 2 i do da va we to na dva no vi sta va od Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va-we e vo funk ci ja na pre ci zi ra we na ko ri ste we to na zdrav stve ni te us lu gi vo strans tvo, od stra na na osi gu re ni ci te koi se upa te ni na ra bo ta vo strans tvo. Vo onie zem ji so koi ima me sklu ~e no Do-

250


PLATI

osta nu va da bi de 50% od pro se~ na-ta me se~ na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka ta ob ja ve na za te kov-ni ot me sec

Os no vi ca za pla }a we na pri-do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve-no osi gu ru va we za ra bo ta so skra te-no ra bot no vre me e bru to pla ta ta za ra bo ta so skra te no ra bot no vre me, od nos no bru to pla ta ta za ~a so vi te po mi na ti na ra bo ta.

So na ve de ni te iz me ni pra kti~-no pred sa mi ot start na nej zi na ta pri me na ta za ko no da ve cot ja anu-li ra za kon ska ta odred ba ko ja tre-ba {e da se pri me ni od 1 ju li 2008 go di na, a be {e utvr de na mi na ta ta 2007 go di na so do ne su va we to na Za ko not za iz me nu va we i do pol nu-va we na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va we ("Slu` ben ves nik na RM", broj 36/07). Da po tse ti me de ka so ci ti ra no to za kon sko re {e nie se pred vi du va {e od 1 Ju li 2008 (za jul ska ta pla ta 2008 go di na i na ta-mu) ka ko mi ni mal na os no vi ca za pres me tu va we na pri do ne sot za zdrav stvo da pre sta vu va iz no sot od 65% od pro se~ na ta me se~ na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka ta ob ja ve na za te kov ni ot me sec, od nos-no da doj de do ized na ~u va we na mi-ni mal ni te os no vi ci za pres me tka na pri do ne si te za zdrav stvo, za PIO i za vra bo tu va we. Me |u toa so iz me ni te na ~len 40 po vtor no se za-dr ̀ u va sta ro to za kon sko re {e nie za mi ni mal na os no vi ca od 50% od pro se~ na ta me se~ na pla ta na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka ta ob ja ve na za te kov ni ot me sec.

So no vi ot stav 6 koj se odne-suva na pri do ne sot za zdrav stveno osiguru va we za vra bo te ni so sk-rateno ra bot no vre me se pred vi-duva pres me tu va we to na pri do ne-sot za zdrav stvo da se vr {i po ~as, za rabo ta so skra te no ra bot no vre me. Pred iz me ni te i do pol-nu va we to na na ve de ni ot ~len za vra bo te ni te so skra te no ra bot no vre me do kol ku niv na ta ne to pla-ta be {e po ni ska od mi ni mal na ta os no vi ca ({to naj ~e sto i se slu-

~u va {e po ra di po ma li ot fond na ra bot ni ~a so vi) pri do ne sot za zdrav stvo se pres me tu va {e na mi ni mal na ta os no vi ca i ima {e dop la ta na pri do nes za zdrav stvo. So na ve de ni te za kon ski te iz me ni e propi{ano pla ta ta na vra bo te-ni te so skra te no ra bot no vre me e pod mi ni mal na ta os no vi ca za zdrav stvo, pres me tka ta na pri do-ne sot za zdrav stvo da se vr {i na bru to pla ta ta, od nos no za ~a so vi te po mi na ti na ra bo ta.

^len 41 - iz me net e sta vot 2

Ana log no na pret hod ni te iz-me ni i so iz me ni te vo ~len 41 na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va-we se utvr du va de ka i kaj li ca ta koi se za ni ma va at so zem jo dels tvo, sto ~ars tvo, ̀ i vi nars tvo, p~e lars-tvo ili ri bo lov ka ko edins tve no ili glav no za ni ma we, mi ni mal na os no vi ca za pri do nes za zdrav-stvo iz ne su va 50% od pro se~ na ta me se~ na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka ta ob ja ve na za te kov-ni ot me sec.


So iz me ni te i do pol nu va wa ta na ~le not 45 od Za ko not za zdrav-stve no to osi gu ru va we se de fi ni ra os no vi ca ta za pla }a we pri do nes za zdrav stve no osi gu ru va we, za osi-gu re ni ci te upa te ni na ra bo ta vo strans tvo. Sog las no no vi ot stav 2, za osi gu re ni ci te koi se upa te ni za iz vr {u va we na ra bo ta vo zem ji so koi Re pub li ka Ma ke do ni ja ne ma sklu ~e no ili prev ze me no Do go vor za so ci jal no osi gu ru va we, os no vi-ca ta za pres me tu va we na pri do ne-sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu ru va we da bi de pla ta ta {to ja pri ma at vo zem ja ta, ako zdrav-stve na ta za {ti ta vo strans tvo ja obez be di le na svoj tro {ok ili vrz to var na ra bo to da ve cot.


So iz me ni te i do pol nu va wa ta na ~le not 47 koj se od ne su va na pres me tu va we i up la tu va we na pri-

251

PLATI


do ne sot se pred vi du va pres me tka ta na vi si na ta na pri do ne sot me se~ no da ja kon tro li ra Fon dot za zdrav-stve no osi gu ru va we. Kon tro la ta na pres me tka ta Fon dot bi ja vr {el pred ob vrz ni kot da iz vr {i up la ta na pri do ne sot kaj no si te lot na plat ni ot pro met. Za taa cel so no-vi ot stav 2 pro pi {a na e ob vr ska za isp la tu va ~i te na pla ta da do sta-vu va at pres me tka na vi si na ta na pri do ne sot vo ele ktron ska for ma. Na ve de ni te iz me ni pra kti~ no se vo funk ci ja na in te gra ci ja na nap-la ta ta na si te pri do ne si, od ed na in sti tu ci ja. Ia ko vo ovoj ~len od Za ko not ka ko ov la ste na in sti tu-ci ja za kon tro la na ele ktron ski do sta ve ni te pres me tki te za pri-do ne sot za zdrav stvo e Fon dot za zdrav stvo se pak kon tro la ta }e ja vr {i Fon dot za PIOM.

Na ve de no to e i vo sog las nost so iz me ni te na ~le not 51 od Za ko-not spo red koi vrz os no va na sklu-~en me |u se ben do go vor Fon dot na PIOM mo ̀ e vo ime i za sme tka na Fon dot za zdrav stvo da so bi ra po da to ci za ob vrz ni ci te na pri do-ne sot, da vr {i so bi ra we, kon tro la na pres me tu va we, up la tu va we i pri sil na nap la ta na pri do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu ru-va we, da vr {i vra }a we na po gre{-no ili po ve }e up la ten pri do nes, ka ko i da vr {i pres me tu va we i nap la ta na ka ma ta za za doc ne to pla }a we na pri do ne sot. Na ve de-ni te za kon ski no vi ni po vr za ni so in te gri ra na ta kon tro la i nap la ta na pri do ne si te sog las no ~len 19 od Iz me na ta na Za ko not za zdrav-stve no osi gru va we }e za po~ nat da se pri me nu va at od 1 sep tem vri 2008 go di na.

^len 48 - iz me net

So iz me ni te na ~le not 48 se vr {i pre ci zi ra we na za kon ski te odred bi vo od nos na pra {a we to za dos pe va we na ob vr ska ta na pla }a-we na pri do ne sot za zdrav stve no osi gu ru va we ka ko i na odred bi te

na oko lu za sta ru va we na ob vr ska ta za pla }a we na pri do nes za zdrav-stve no osi gru va we i vi si na ta na kaz ne na ta ka ma ta.

Sog las no za kon ski te no vi ni ob-vr ska ta za pla }a we na pri do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi-gu ru va we pri stig nu va na de not na po di ga we na sreds tva ta za pla ta, a ako pla ta ta ne e isp la te na, pos led-ni ot den vo me se cot za pret hod ni-ot me sec, a za ob vrz ni ci te koi se sa mi za se be ob vrz ni ci za pla }a we na pri do ne sot, pos led ni ot den vo me se cot za pret hod ni ot me sec.

Za za sta re no sta i ot pi {u va we-to na pri do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu ru va we, ka ko i za po gre{ no ili po ve }e up la ten pri do nes se pri me nu va at pro pi si-te za pres me tu va we i nap la ta na per so nal ni ot da nok od do hod.

Na iz no sot na pri do ne sot za za-dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu ru va-we {to ne e up la ten vo utvr de ni ot rok se pla }a ka ma ta vo vi si na od 0,03% za se koj den za doc nu va we.

Na ve de ni te za kon ski no vi ni po vr za ni so dos pe va we to, za sta-ru va we to i kaz ne na ta ka ma ta za dos pe a ni ot, a nep la ten pri do nes za zdrav stvo }e se pri me nu va at od 1 sep tem vri 2008 go di na.

^len 49 - do pol net so 2 no vista va i iz me net e sta vot 3

So do pol nu va we to i iz me na ta na ~le not 49 se vr {i pre ci zi ra we na odred bi te za toa koe li ce ja vr-{i kon tro la na pres me tu va we to i up la tu va we to na pri do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu-ru va we. Ime no sog las no no vi te za kon ski odred bi kon tro la ta ja vr {i li ce (ov la sten ra bot nik) vrz os no va na ov la stu va we da de no od di re kto rot na Fon dot. Isto ta ka so za kon ski te do pol nu va wa na ci ti ra ni ot ~len se de fi ni ra os lo bo du va we na Fon dot za zdrav-stvo od pla }a we na sud ski ta ksi vo po stap ki te {to se vo dat pred nad le` ni te su do vi. Na ve de ni te

za kon ski no vi ni }e se pri me nu va at od 1 sep tem vri 2008 go di na.

^le no vi 50-a, 50-b,50-v i 50-g - no vi

So no vi te ~le no vi 50-a, 50-b, 50-v i 50-g se pre ci zi ra sled no to:

se pre ci zi ra po stap ka ta za spro ve du va we na kon tro la od stra-na na ov la sten ra bot nik na Fon dot za zdrav stvo

se pre ci zi ra pra vo to na pri go vor po do sta ven za pis nik od iz vr {e na kon tro la

na re {e ni e to koe go iz da va Fon dot za zdrav stvo po iz vr {e na kon tro la mu se da va ka ra kter na iz vr{ na is pra va

se de fi ni ra pra vo to na `al-ba pro tiv re {e ni e to koe go iz da va Fon dot za zdrav stvo

se utvr du va de ka re {e ni e to za nap la ta na pri do ne sot, po pri-si len pat }e se nap la ti sog las no odred bi te od Za ko not za plat ni ot pro met, od nos no vo slu ~aj ko ga ob-vrz ni kot ne ma sreds tva na trans ak-ci ski te sme tki nap la ta ta }e odi pre ku iz vr {i tel

ako re {e ni e to ne mo ̀ e da se iz vr {i od sme tki te na ob vrz-ni kot {to gi ima kaj no si te lot na plat ni ot pro met, re {e ni e to se do sta vu va do nad le` ni ot iz vr-{i tel od imo tot na ob vrz ni kot, sog las no odred bi te od Za ko not za iz vr {u va we

na ve de ni te za kon ski no vi ni }e se pri me nu va at od 1 sep tem vri 2008 go di na.

Sog las no ~le not 50-a po iz vr-{e na ta kon tro la ov la ste ni ot ra bot nik na Fon dot za zdrav stvo so sta vu va za pis nik koj e dol ̀ en da go do sta vi do ob vrz ni kot vo rok od osum de na od de not na iz vr {e na ta kon tro la. Ob vrz ni kot ima pra vo do Fon dot, da pod ne se pri go vor na za pis ni kot od kon tro la ta, vo rok od osum de na od de not na ne go vo to do sta vu va we. Ako vo pri go vo rot se iz ne sat no vi fa kti i se pri lo-`at no vi do ka zi {to bi vli ja e le

252


PLATI

vrz do ne su va we to na re {e ni e to i pre ze ma we to na dru gi mer ki, }e se pro ve rat iz ne se ni te fa kti i pred lo ̀ e ni te do ka zi i za toa }e se so sta vi do pol ni te len za pis nik.

Do kol ku so kon tro la ta se utvr di de ka ob vrz ni kot ne go pres-me tal, ne pra vil no go pres me tal ili ne go up la til pri do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu-ru va we, Fon dot so re {e nie na lo-`u va pla }a we na pri stig na ti ot pri do nes i pres me ta na ta ka ma ta koe go do ne su va vo rok od osum de na, od de not na pri e mot na pri-go vo rot, od nos no od iste kot na ro-kot za pod ne su va we na pri go vor po za pis ni kot. Re {e ni e to po koe ne e iz vr {e no pla }a we na pri do ne sot za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu-ru va we i pres me ta na ta ka ma ta ima ka ra kter na iz vr{ na is pra va.

Pro tiv re {e ni e to na Fon dot za zdrav stvo ob vrz ni kot mo ̀ e da iz ja-vi ̀ al ba do mi ni ste rot za zdrav stvo vo rok od 15 de na, od denot na pri e-mot na re {e ni e to. @al ba ta ne go od la ga iz vr {u va we to na re {e nie to. Pro tiv re {e ni e to na mi ni sterot za zdrav stvo, mo ̀ e da se po ve de upra-ven spor.

Ob vrz ni kot koj vo opre de le ni-ot rok do bro vol no ne gi pla ti ob-vr ski te po re {e ni e to za nap la ta na pri do ne sot, Fon dot po pri si-len pat }e go nap la ti pri do ne sot sog las no so odred bi te od Za ko not za plat ni ot pro met.

Do kol ku re {e ni e to ne mo ̀ e da se iz vr {i od sme tki te na ob vrz-ni kot {to gi ima kaj no si te lot na plat ni ot pro met, re {e ni e to se do-sta vu va do nad le` ni ot iz vr {i tel da iz vr {i pri sil na nap la ta od imo-tot na ob vrz ni kot, sog las no odred-bi te od Za ko not za iz vr {u va we.

^len 51 - nov

Iz me ni te na ~le not 51 se vo funk ci ja na soz da va we na za kon ski pre dus lo vi za in te gri ra na nap la ta-ta na si te pri do ne si, vklu ~u vaj }i go i pri do ne sot za zdrav stvo od ed-

na in sti tu ci ja, od nos no od stra na na Fon dot za PIOM. Na ve de no to e vo sog las nost i so ~len 7-a utvr den so Za ko not za iz me nu va we i do pol-nu va we na Za ko not za pen zi sko to i in va lid sko to osi gu ru va we ("Slu`-ben ves nik na RM", broj 153/07). Spo red ci ti ra ni ot ~len Fon dot na pen zi sko to i in va lid sko to osi gu-ru va we na Ma ke do ni ja gi pre ne su va pri do ne si te za zdrav stve no osi gu ru-va we i pri do ne sot za vra bo tu va we na sme tki te na Fon dot za zdrav-stve no osi gu ru va we na Ma ke do ni ja i Agen ci ja ta za vra bo tu va we na Re pub li ka Ma ke do ni ja sog las no so sklu ~e ni te do go vo ri. Za da mo ̀ e na-ve de no to da se os tva ri po treb ni se odre de ni teh ni~ ki pri la go du va wa vo de lot na Sof tve rot na Fon dot za PIO (sof tve rot za ele ktron sko po pol nu va we na MPPP pri ja va ta na ~i ja mo di fi ka ci ja se ra bo ti), a isto ta ka ve }e e pro pi {an Nov Obra ze c PP 53 - Na log za pla }a we na pri do ne si od pla ta. Obra ze cot PP 53 e pro pi {an so Upat stvo to za for ma ta i so dr ̀ i na ta na plat ni te in stru men ti za vr {e we na plat ni-

ot pro met vo zem ja ta ("Slu` ben ves nik na RM", broj 56/08 (Na po me-na: Po ve }e za Obra ze cot PP - 53 pro ~i taj te vo na pi sot: Uki na ta mo` no sta za isp la ta na pla ta i dru gi li~ ni pri ma wa vo go to vo vo Re pre zent broj 5 od 2008 go di na).

^len 57 - iz me net e sta vot 5

So iz me ni te na sta vot 5 iz bri-{a na e ob vr ska ta ko ja pret hod no po sto e {e za za dol ̀ i tel no ob ja-vu va we na kon kur sot za iz bor na Di re ktor na Fon dot za zdrav stvo i vo me |u na rod no jav no gla si lo. Na ve de no to e vo sog las nost so Od-lu ka ta na Ustav ni ot sud so ko ja se po ni {ti za kon sko to re {e nie so koe se pred vi du va {e mo` no sta za di re ktor na Fon dot za zdrav stvo da bi de ime nu van stra nec.

^len 69 stav 1,~len 70 stav 2 - do pol ne ti

Do pol nu va we to na ~le no vi te 69 i 70 e vo funk ci ja na pre ci zi ra-we na za kon ski te odred bi.

Pre od ni i za vr{ ni odred bi

So ~len 18 od Iz me na ta na Za ko not za zdrav stve no osi gu ru va we se de fi ni ra pri me na ta na za kon ski te odred bi vrz po stap ki te za po~-na ti pred Iz me na ta na Za ko not. So ci ti ra ni ot ~len se defini ra de ka za po~ na ti te po stap ki do 1 Sep tem vri 2008 go di na za nap la ta na os nov ni ot dolg za ed no so za kon ska ta ka ma ta za ne pra vil no pres me-tan i up la ten ili ne up la ten pri do nes za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu ru va we, ka ko i za po stap ki te koi }e za po~ nat po 1 sep tem vri 2008 go di na, a se od ne su va at na na sta na ti te dol go vi na ob vrz ni ci te po os nov na ne pra vil no pres me tan i up la ten ili ne up la ten pri do-nes za za dol ̀ i tel no zdrav stve no osi gu ru va we do 1 sep tem vri 2008 go di na, }e se za vr {at spo red Za ko not za zdrav stve no to osi gu ru va we ("Slu` ben ves nik na RM", broj 25/00, 34/00, 96/00, 50/01, 11/02, 31/03, 84/05, 37/06, 18/07 i 36/07).

253

NADOMESTOCI


ZZa os tva ru va we na svo-i te de lov ni ce li i

za da ~i Dru{ tva ta ima at po tre ba svo i te vra bo te-ni da gi pra }a at na slu`-be ni pa tu va wa vo zem ja ta i strans tvo. Za iz vr {e-ni te slu` be ni pa tu va wa vo zem ja ta i strans tvo vra bo te ni te sog las no za kon ski te pro pi si ima-at pra vo na dnev ni ca za slu` be no pa tu va we ka ko i pra vo na na do me stu va we na od del ni te iz da to ci na-pra ve ni za os tva ru va we na slu` be no to pa tu va we i toa za:

sme stu va we is hra na pre voz i dru gi iz da to ci na-

pra ve ni pri slu` be no to pa tu va we.

Pres me tka ta i isp-la ta ta na dnev ni ci te za slu` be ni te pa tu va wa ka ko i na do me stu va we to na od del ni te iz da to ci se vr {i sog las no:

Za ko not za ra bot ni-te od no si ("Slu` ben ves-nik na RM", broj 62/05)

Op {ti ot ko le kti-ven do go vor za sto pans-tvo to na Re pub li ka Ma-

Jasmina RAFAJLOVSKA

SLU@BENI

PATUVAWA VO

ZEMJATA

Ka ko {to pret hod no na ve dov me pra {a we to za vi si na ta na dnev ni ca ta za slu` be ni te pa tu va wa vo zem ja ta e ure de no so Za ko not za ra bot ni te od-no si, Op {ti ot ko le kti-ven do go vor za sto pans-tvo to na RM, Op{tiot kolektiven dogovor za javen sektor i so gran ski-te ko le ktiv ni do go vo ri. Me |u toa, za raz li ka od slu` be ni te pa tu va wa vo strans tvo za koi po-stoi po seb na Ured ba ko ja de tal no go re gu li ra na ~i not na pres me tka na dnev ni ca ta i iz da to ci te vo vr ska so slu` be no to pa tu va we vo strans tvo, kaj slu` be ni te pa tu va we vo zem ja ta otsus tvu va ta-kov pod za kon ski akt. Od tie pri ~i ni do kol ku ova pra {a we ne e pre ci-zi ra no so gran ko vi ot ko-le kti ven do go vor, do bro e ova pra {a we da bi de ure de no so ko le kti ven do go vor na ni vo na dru{-tvo, od nos no so po se ben

ke do ni ja ("Slu` ben ves-nik na RM", broj 76/06),

Op{t kolektiven dogovor za javniot sek-tor ("Slu`ben vesnik na RM", broj 10/08)

Gran ski te ko le ktiv-ni do go vo ri

Za ko not za per so-nal ni ot da nok na do hod ("Slu` ben ves nik na RM", broj 80/93...160/07)

Za ko not za da nok na do bi vka ("Slu` ben ves nik na RM", broj 80/93...160/07)

Za ko not za iz vr {u-va we na Bu xe tot na RM za 2008 go di na ("Slu`-ben ves nik na RM", broj 160/07)

Ured ba ta za iz da to-ci te za slu` be ni pa tu va-wa i se lid bi vo strans-tvo {to na or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va im se priz na va at vo te kov ni tro {o ci ("Slu` ben ves-nik na RM", broj 50/00 i 64/01) i

Re {e ni e to za naj vi-so ki te iz no si na dnev ni-ci za slu` be ni pa tu va wa i se lid bi vo strans tvo {to na or ga ni te na dr-`av na ta upra va im se

priz na va at vo te kov ni tro {o ci ("Slu` ben ves-nik na RM", broj 50/00, 74/02 i 49/04).

Sog las no ~len 113 od Za ko not za ra bot ni te od-no si, ra bot ni kot ima pra-vo na na do mest na tro{o-ci po vr za ni so ra bo ta ta za slu` be no pa tu va we. Vi si na ta, os no vi ca ta i ro kot za pres me tu va we i isp la ta na na do me sto kot na ovie tro {o ci se utvr-du va so ko le kti ven do go-vor. Pra vo to i visina ta na dnev ni ca ta za slu` be-no to pa tu va we vo zem ja ta i strans tvo e ure de no vo ~len 34 od Op{ti ot kole-kti ven dogo vor za stopans-tvo to na RM i ~len 21 od Op{tiot kolektiven do-govor za javniot sektor.

Da no~ ni te pro pi si vo prv red Za ko not za per so-nal ni ot da nok na do hod i Za ko not za da nok na do bi vka de fi ni ra at do ko ja vi si na dnev ni ci te za slu` be ni pa tu va wa i na-do me stu va we to na od del-ni te iz da to ci ne se oda-no ~u va at so per so na len da nok na do hod, od nos no so da nok na do bi vka.

NADOMESTOCI


op{t akt na ni vo na Dru{ tvo. Pri toa Dru{ tvo to e dol` no da gi po ~i tu va na ve de ni te odred bi na Za ko not za ra bot ni od no si i Op {ti ot ko le kti ven do go vor i se ka ko da no~ ni te pro pi si koi ja pro pi {u va at vi si na-ta na dnev ni ci te za slu` be ni pa tu va wa vo zem ja ta koi ne pod le ̀ at na oda no ~u va we.

Za Dru{ tva ta od sto pans tvo, sog las no ~len 34 stav 1 ali ne ja 3 od Op {ti ot ko le kti ven do go vor za sto pans-tvo to na RM, ra bot ni kot ima pra vo na dnev ni ca za slu` be ni pa tu va wa vo zem ja ta vo vi si na od 8% od pro-se~ na ta me se~ na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka Ma ke do ni ja isp la te na vo pos led ni te tri me se ci.

Za Ko ris ni ci te na sreds tva na bu xe tot, vi si na ta na dnev ni ca ta za slu` be no pa tu va we vo zem ja ta za 2008 go di na e utvr de na vo fi ksen iz nos i iz ne su va 800 de na-ri sog las no ~len 15 stav 1 od Za ko not za iz vr {u va we na Bu xe tot na RM za 2008 go di na.

Va`no: Dnev ni ci te za slu` be no pa tu va we vo zemja ta za Dru{ tva ta od sto pans tvo to i za sub je k-tite ko ris ni ci na sreds tva na Bu xe tot da de ni se vo R-Re gis ta rot za 2008 go di na vo Del 4 - Na do me sto ci na stra na 44.

1. NALOG ZA SLU@BENO PATUVAWE

Ra bot ni kot koj se is pra }a na slu` ben pat vo zem ja-ta tre ba da ras po la ga so na log za slu` be no to pa tu va we koj go iz da va nad le ̀ en or gan ut vr den so op {ti ot akt na sub je ktot.

Kaj tr gov ski te dru{ tva i tr gov ci te toa e Uprav niot od bor, Od bo rot na di rek to ri te ili Upra vi telite.

Vo pra kti ka ta naj ~e sto na lo got za slu` ben pat go pot pi {u va di re kto rot.

Na lo got za slu` be no pa tu va we so dr ̀ i: ime i pre-zi me na li ce to koe pa tu va, ra bo ti i za da ~i {to gi vr {i, cel na pa tu va we to, na ziv na me sto to vo koe se pa tu va, da tum na po a |a we to i vra }a we to, od nos no tra-e we to na slu` be no to pa tu va we i vi dot na pre vo zot {to }e se ko ri sti.

2. DANO^EN TRETMAN NA DNEVNICITE

I NADOMESTUVAWETO NA

IZDATOCITE ZA SLU@BENI

PATUVAWA VO ZEMJATA

Per so na len da nok na do hod

Vo ~len 6 stav 1 to~ka 6 od Za ko not za per so nal-ni ot da nok na do hod, pro pi {a no e de ka ne se pla }a per so na len da nok na do hod na pri ma wa ta vrz os no va na dnev ni ci za slu` be ni pa tu va wa vo vi si na utvr de-na so op {ti ot ko le kti ven do go vor na sto pans tvo to vo Re pub li ka Ma ke do ni ja, od nos no za vrabotenite

vo nestopanstvo vo vi si na utvr de na so pro pi si te za or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va.

Bi dej }i za slu` be ni te pa tu va wa vo zem ja ta ne ma pose ben pod za kon ski akt ka ko za slu` be ni te pa tu va-wa vo strans tvo, na mis le we sme de ka ka ko upa tu va~ ka nor ma, pred sé za da no~ ni ce li pri pres me tka ta na dnev ni ci te za slu` be ni pa tu va wa vo zem ja ta, tre ba da se ima at vo pred vid odred bi te na ~len 15 od Za ko not za iz vr {u va we na Bu xe tot za 2008 go di na spo red koi:

Za slu` be no pa tu va we vo zem ja ta koe tra e lo po ve }e od 12 ~a sa se isp la tu va ce la dnev ni ca (bez tro-{o ci za no }e va we).

Za pa tu va we vo tra e we od 8 do 12 ~a sa se isp la-tu va 50% od utvr de ni ot iz nos.

Do kol ku na vra bo te ni ot mu se obez be de ni no }e-va we i is hra na mu sle du va 20% od utvr de ni ot iz nos.

Isp la te ni ot iz nos na dnev ni ca za slu` be no pa tu-va we vo zem ja ta nad pro pi {a ni ot iz nos se oda no ~u va so per so na len da nok na do hod.

Na po me na: Na isp la te ni te dnev ni ci i na do me stu va we-to na iz da to ci te za slu` be ni te pa tu va wa vo zem ja ta, {to se od ne su va at za li ca koi ne se vra bo te ni vo Dru{ tvo to, se pres me tu va i pla }a per so na len da nok na do hod.

Da nok na do bi vka

Sog las no ~len 14 stav 1 od Za ko not za da nok na do bi vka isp la te ni ot iz nos na dnev ni ci za slu` be no pa tu va we vo zem ja ta na vra bo te ni te nad pro pi {a ni-ot iz nos utvrden vo ~len 6 od Zakonot za personalen danok na dohod ne se priz na va at vo ce li na (neto iznos zgolemen za personalniot danok) ka ko od bit na sta vka na to var na de lov ni te ras ho di za per i o dot za koj se utvr du va do bi vka ta.

Za ce li na da no kot na do bi vka po treb no e da se ima-at pred vid i odred bi te na ~len 14-a stav 2 od Za ko not za da nok na do bi vka spo red koi isp la te ni te na do me sto-ci na tro {o ci te za slu` be ni pa tu va wa (osven ko ri ste-we to na pri vat ni avto mo bi li za slu` be ni pa tu va wa) se priz na va at vrz to var na ras ho di te vo da no~ ni ot bi-lans vo iz nos utvr den so op {ti ot ko le kti ven do go vor na sto pans tvo to vo Re pub li ka Ma ke do ni ja, od nos no pro pi si te za or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va.

Dnev ni ci te za slu` be ni pa tu va wa vo zem ja ta mo-ra da bi dat do ku men ti ra no do ka ̀ a ni po tvr de ni so na log za pa tu va we i pri log na pla te na pa ta ri na so pri lo ̀ e na fi skal na sme tka za onie prav ci kon koi se po sta ve ni nap lat ni ram pi.

Na po me na: Isp la te ni te dnev ni ci i na do me stu va-we to na iz da to ci te za slu` be ni te pa tu va wa vo zem ja-ta {to se od ne su va at za li ca koi ne se vra bo te ni vo Dru{ tvo to, (vo bru to iz nos so pres me tan per so na len da nok na do hod) ne se priz na va at ka ko da no~ no priz na ti ras ho di za ce li na da no kot na do bi vka.

NADOMESTOCI


PRESMETKA I KNI@EWE NA DNEVNICI I TRO[OCIPRESMETKA I KNI@EWE NA DNEVNICI I TRO[OCI

ZA SLU@BENI PATUVAWA VO ZEMJATAZA SLU@BENI PATUVAWA VO ZEMJATA

Pri mer 1:

1. Na 07.05.2008 go di na vra bo te ni otNN e is pra ten na slu` ben patvo Ge vge li ja za {to mu eisp la ten avans vo iznos od ........................10.000

2. NN na slu` ben pat za mi nal vo8 ~a sot na 07.05.2008, a se vra tilvo 12 ~a sot na 09.05.2008....................2 dnev ni ci

3. Pri pre vo zot vra bo te ni otko ri stel sops tve no vo zi lo pri{to se po mi na ti ......................................... 350 km

4. Ce na ta na li tar ben zinMB-96 pre mi um iz ne su va ..................................73

5. Pri lo ̀ e na e ho tel ska sme tkaza 2 no }e va wa (4.000 + 720 DDV) ................4.720

6. Pa ta ri na ............................................................360

PRESMETKAPRESMETKA

na dnevnici i patni tro{oci za slu`benona dnevnici i patni tro{oci za slu`beno

patuvawe vo Gevgelija po paten nalogpatuvawe vo Gevgelija po paten nalog

broj 65 od 07.05 do 09.05.2008 godina od NNbroj 65 od 07.05 do 09.05.2008 godina od NN

1. Broj na dnevnici

R. br.

OpisDen, ~as na odewe

Den, ~as na

vra}awe

Vkupno broj na ~asovi

Broj na dnevni-

ci

1 2 3 4 5 6

1. Vkupno vreme pominato na slu`ben pat

07.05.20088 ~asot

09.05.200812 ~asot

52 2

2. Presmetka na dnevnicite i tro{ocite

R. br.

Opis PresmetkaIznos vo denari

1 2 3 4

1. Dnev ni ci za slu` be no pa tu va we vo zem ja ta

2 h 1.236 2.472

2. Ho tel ska sme tka za 2 no }e va wa

(2h2.000)+720 DDV 4.720

3. Na do mest na tro {o ci za ko ri ste we na sops-tve no vo zi lo

73 h 30% = 21,9350km h 21,9 = 7.665

7.665

4. Patarini 360

5. Vkupno (1+2+3+4) 15.217

Personalen danok na

iznosot na nadomest

na tro{oci za koris-

tewe sopstveno vozilo

(7.665 - 3.500) = 4.1654.165 h 11,1111% = 463

463

3. Presmetka na razlikata za isplata - vra}awe

R. br.

OpisIznos vo denari

1 2 3

1. Presmetani tro{oci 15.217

2. Isplatena akontacija 10.000

3. Razlika

a) za isplata (1 ‡ 2) 5.217

b) za vra}awe (2 ‡ 1) ‡

Skopje Podnositel na izve{tajot______________________ ___________________________

Kontroliral Direktor______________________ ___________________________

4. Isplata - vra}awe na razlikata

R. br.

OpisIznos vo denari

Isplata Vra}awe

1. Vo denari 5.217 ‡

2. Vkupno 5.217 ‡

Podnositel na presmetkata Blagajnik_______________________________ _______________________

Za isp la te na ta akon ta ci ja, pre sme tka ta na dnev-ni ci te i dru gi te tro {o ci, ka ko i za pres me tka na po mal ku isp la te na ta akon ta ci ja, vo sme tko vods tvo to se spro ve du va at sled ni ve:

KNI@EWA:

1009 - Pre od na sme tka .................................10.000100 - @i ro sme tka .........................................10.000

Po dig na ti pa ri od`i ro sme tka za vo bla gaj na102 - Bla gaj na ..............................................10.000

1009 - Pre od na sme tka ....................................10.000Vne se ni pa ri vo bla gaj na171 - Po ba ru va wa od vra bo te ni te

za akon ta cii zaslu` be ni pa tu va wa...........................10.000102 - Bla gaj na .................................................10.000

Isp la te na akon ta ci ja 4400 - Dnev ni ci za slu` be ni pa tu va wa .....2.4724402 - Tro {o ci za ko ri ste we

na sops tve no vo zi lona slu` ben pat .....................................8.128

4409 - Ho tel sko sme stu va we ........................4.72044091 - Pa ta ri ni ................................................360

2792 - Obvrski spremavrabotenite zanadomest na tro{oci ..........................15.217

2690 - Ob vr ski za per so na len da nok oddo hod i dru gi li~ ni pri ma wa ................463

Po pres me tka na pa ten na log

256

NADOMESTOCI


2690 - Obvrski za personalendanok od dohod idrugi li~ni primawa ............................463100 - @i ro sme tka ..............................................463

Platen personalen danok na dohod1009 - Pre od na sme tka ...................................5.217

100 - @i ro sme tka ...........................................5.217Po dig na ti pa ri odì ro sme tka za vo bla gaj na102 - Bla gaj na ................................................5.217

1009 - Pre od na sme tka ......................................5.217Vne se ni pa ri vo bla gaj na2792 - Obvrski sprema vrabotenite

za nadomest na tro{oci ..................15.217171 - Pobaruvawa od vrabotenite

za akontacii zaslu`beni patuvawa .............................10.000

102 - Bla gaj na ...................................................5.217Isp la te na raz li ka na vrabotenite izatvorena akontacija za slu`beno patuvawe

Sog las no ~len 2 od Ured ba ta za iz da to ci te za slu` be ni pa tu va wa i se lid bi vo strans tvo {to na or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va im se priz na va at vo te kov ni tro {o ci, vo na ta mo{ ni ot tekst: Ured ba ta. Pod slu` be no pa tu va we vo strans tvo se po draz bi ra slu ̀ be no pa tu va we od Re pub li ka Ma ke do ni ja vo dru-ga dr ̀ a va, od ed na dr ̀ a va vo dru ga i od ed no mes to vo dru go na te ri to ri ja ta na dru ga dr ̀ a va.

Pod se lid ba vo strans tvo sog las no ~len 3 od Uredba-ta, se pod raz bi ra se lid ba na li ce za slu` ben pre stoj od Re pub li ka Ma ke do ni ja vo dru ga dr ̀ a va, od ed na dr ̀ a va vo dru ga i od ed no me sto vo dru go na te ri to ri ja ta na dru ga dr ̀ a va, ka ko i vra }a we to vo Re pub li ka Ma ke do ni ja.

Pod iz da to ci za slu` be no pa tu va we ili se lid ba vo stran stvo spo red ~len 4 od Ured ba ta se po draz bi ra at iz da to ci te za: sme stu va we, is hra na i pre voz na li ce to koe pa tu va, od nos no koe se se li, sme stu va we na pred me-ti te (po ku} ni na) na li ce to koe se se li, tro {o ci te za pre voz na ~le no vi te na ne go vo to po tes no se mejs tvo, pri ba vu va we na pat ni~ ki is pra vi, vak ci na ci ja i le-kar ski preg le di, ko ri ste we na te le fon i te le gra mi, iz naj mu va we to na pro sto rii i opre ma za so sta no ci, pre vo zot od dru gi dr ̀ a vi so te {ki kli mat ski us lo vi vo Re pub li ka Ma ke do ni ja, na do me sto ci te za ra di od vo en ì vot i dru gi tro {o ci vo sog las nost so Ured ba ta.

1. RE[ENIE I NALOG ZA

SLU@BENO PATUVAWE

Za slu` ben pat vo strans tvo za dol ̀ i tel no se no si re {e nie i se iz da va na log za slu` be no pa tu va we. Re {e-ni e to i na lo got za slu` be no to pa tu va we vo stran stvo go iz da va nad le ̀ en or gan ut vr den so op {ti ot akt na sub je ktot. Kaj tr gov ski te dru{ tva i tr gov ci te toa e Uprav ni ot od bor, Od bo rot na di rek to ri te ili Upra-vi te li te. Vo pra kti ka ta naj ~e sto na lo got za slu` ben pat vo strans tvo go pot pi {u va di re kto rot.

Re {e ni e to za slu` be no pa tu va we vo strans tvo so dr ̀ i: ime i pre zi me na li ce to koe pa tu va, ra bo ti i za da ~i {to gi vr {i, cel na pa tu va we to, na ziv na dr ̀ a va ta i me sto to vo koe se pa tu va, da tum na pa tu va-we to i vra }a we to, od nos no tra e we to na slu` be no to pa tu va we, vi dot na pre vo zot {to }e se ko ris ti, ka ko i po da tok da li sme stu va we to i is hra na ta se vrz to var na drug sub jekt ili vrz to var na dru{ tvo to.

Na lo got za slu` be no pa tu va we so dr ̀ i: ime i pre-zime na li ce to koe pa tu va, ra bo ti i za da ~i {to gi vr {i, cel na pa tu va we to, na ziv na dr ̀ a va ta i me stoto vo koe se pa tu va, da tum na po a |a we to i vra }a we to, od-nos no tra e we to na slu` be no to pa tu va we i vi dot na pre vo zot {to }e se ko ri sti.

2. DANOÊN TRETMAN NA DNEVNICITE

I NADOMESTUVAWETO NA IZDATOCITE

ZA SLU@BENI PATUVAWA VO STRANSTVO

Per so na len da nok na do hod

Sog las no ~len 6 stav 1 to~ ka 6 od Za ko not za per so-nal ni ot da nok na do hod ne se oda no ~u va na do me sto kot za slu` be ni pa tu va wa vo vi si na utvr de na so op {ti ot ko le kti ven do go vor na sto pans tvo to vo Re pub li ka Ma-ke do ni ja, od nos no vo vi si na utvr de na so pro pi si te za or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va.

Sog las no ~len 34, stav 1, ali ne ja 4, od Op {ti ot ko-le kti ven do go vor za sto panst vo to na Re pub li ka Ma ke-do ni ja ra bo tni kot ima pra vo na dnev ni ci za slu` be ni pa tu va wa vo strans tvo sog las no Ured ba ta za iz da to ci te za slu` ben pat i se lid bi vo strans tvo {to na or ga ni te na upra va ta im se priz na va at vo te kov ni tro {o ci.

Od pret hod no ci ti ra ni te od red bi pro iz le gu va de ka so per so na len da nok ne se oda no ~u va at na do me-sto ci te za iz da to ci is pla te ni na li ca ta vo ra bo ten od nos vo vi si na na iz no si te utvr de ni so Ured ba ta za iz da to ci te za slu` ben pat i se lid bi vo strans tvo {to na or ga ni te na upra va ta im se priz na va at vo te kov ni tro {o ci, od nos no so Re {e ni e to za naj vi so ki te iz no-si na dnev ni ci za slu` be ni pa tu va wa i se lid bi vo strans tvo {to na or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va im se priz na va at vo te kov ni tro {o ci.

SLU@BENI

PATUVAWA VO STRANSTVO

257

NADOMESTOCI


Do kol ku sub je ktot pres me ta i is p la ti po vi so ki iz no si na dnev-ni ci za slu` ben pat vo strans tvo od pro pi {a ni te so Re {e ni e to, dol-`en e na raz li ka ta da pres me ta per-so na len da nok po stap ka od 10% bez na ma lu va we na da no~ na ta os no vi ca i za toj iz nos vo Da no~ ni ot bi lans za bruto iznosot koj go nadminuva dozvoleniot iznos vrz ovaa osnova se zgo le mu va da no~ na ta os no va za da no kot na do bi vka.

Na po me na: Na isp la te ni te dnev-ni ci i na do me stu va weto na iz da to-ci te za slu` be ni te pa tu va wa vo strans tvo, {to se od ne su va at za li ca koi ne se vra bo te ni vo Dru{ tvo to, se pres me tu va i pla }a per so na len da nok na do hod.

Va`no: Naj vi so ki te iz no si na dnev ni ca ta za slu` be no pa-tu va we vo od de l ni dr ̀ a vi se utvr de ni so Re {e ni eto, koe Vi e da de no vo R-Re gis ta rot za 2008 go di na vo Del 4 - Na do me sto ci od stra na 24 do 38.

Da nok na do bi vka

Sog las no ~len 14 stav 1 od Za ko-not za da nok na do bi vka isp la te ni-ot iz nos na dnev ni ci za slu` be no pa tu va we vo strans tvo na vra bo te-ni te nad pro pi {a ni ot iz nos ne se priz na va at vo ce li na (vo bru to iz-nos) ka ko od bit na sta vka vrz to var na de lov ni te ras ho di za per i o dot za koj se utvr du va do bi vka ta, do vi si na na isp la te ni ot iz nos.

Za ce li na da no kot na do bi vka po treb no e da se ima at pred vid i odred bi te na ~len 14-a stav 2 od Za-ko not za da nok na do bi vka spo red koi isp la te ni te na do me sto ci na tro {o ci te za slu` be ni pa tu va wa (osven ko ri ste we to na pri vat ni avto mo bi li za slu` be ni pa tu va wa) se priz na va at na to var na ras ho di te vo da no~ ni ot bi lans vo iz nos utvr-den so op {ti ot ko le kti ven do go-vor na sto pans tvo to vo Re pub li ka Ma ke do ni ja, od nos no pro pi si te za or ga ni te na dr ̀ av na ta upra va.

Vo od nos na iz da tokot za prevoz na slu` be no pa tu va we vo strans tvo ka ko ne o da no ~iv iz nos e iz no sot do vi si na na ce na ta od pat ni~ ka ta ta-ri fa za pre voz so sreds tvo od onoj vid i kla sa {to e odo bre no da se ko ri sti na slu` be no pa tu va we.

Toa zna ~i na slu` be ni ot pat mo ̀ e da se ko ri sti i sops tven av to-mo bil za slu` be ni ce li. Tre ba da na po me ne me de ka vo ~len 14-a od Za-ko not za da no kot na do bi vka, na do-me sto ci te isp la te ni za ko ris te we na sops tven avto mo bil za slu` be ni ce li od li ca ta vo ra bo ten od nos, se priz na va at vrz to var na ras ho di te vo Da no~ ni ot bi lans vo vi si na od 50% od isp la te ni ot iz nos.

Na po me na: Isp la te ni te dnev-ni ci i na do me stu va we to na iz da-to ci te za slu` be ni te pa tu va wa vo strans tvo {to se od ne su va at za li ca koi ne se vra bo te ni vo Dru{ tvo to vo bru to iz nos so pres me tan per so-na len da nok na do hod ne se priz na va-at ka ko da no~ no priz na ti ras ho di za ce li na da no kot na do bi vka.

3. DNEVNICI ZA

SLU@BENI PATUVAWA

VO STRANSTVO

Vi si na ta na dnev ni ca ta za slu`-be no to pa tu va we vo strans tvo e ure de na vo ~le no vi te 10, 12, 15 i 16 od Ured ba ta spo red ko ja na vra-bo te ni ot mu sle du va:

50% od utvr de na ta dnev ni ca, ako se pod ne se sme tka za smes tu-va we, ka ko i vo slu ~ai ko ga sme-stu va we to ne pa |a vrz to var na sub je ktot;

Va` no: Ako ra bot ni kot ne pod-ne se ho tel ska sme tka za no }e va we dnev ni ca ta mu se isp la }a sa mo vo vi si na od 50%.

20% od utvr de na ta dnev ni ca, ako iz da to ci te za sme stu va we to i is hra na ta ne pa |a at na to var na sub je ktot;

5% od utvr de na ta dnev ni ca, ako iz da to ci te za stru~ no os po so bu-va we i uso vr {u va we ne pa |a at na to-var na or ga not na dr ̀ av na ta upra va,

a pres to jot e nad 30 de na. Pod stru~-no uso vr {u va we se po draz bi ra po se-ta na se mi na ri, kur se vi, sim po zi u mi i dru gi vi do vi sred bi or ga ni zi ra ni vo strans tvo na mul ti la te ral na ili bi la te ral na os no va;

30% od utvr de na ta dnev ni ca za slu` be no pa tu va we na le ta ~ki per so nal koe vkup no trae po mal ku od 8 ~a sa, sme taj }i go vre me to od ~a sot na po le tu va we to na avi o not do ~a sot na vra }a we to na avi o not;

20% od utvr de na ta dnev ni ca vo slu ~aj ko ga za ra di pre kin na pa tu va we so avi on tro {o ci te za is hra na i sme stu va we gi sno si avi-on ska ta kom pa ni ja, od nos no 50% ako gi sno si sa mo tro {o ci te za sme stu va we;

Za be le {ka: Ne se sme ta at ka ko obez be de na is hra na obr oci te {to im se da va at na pat ni ci te za vre me na le tot vo avi o not.

20% od utvr de na ta dnev ni ca, ako vo ce na ta na bi le tot za pa tu va-we so brod se pres me ta ni i tr o {o-ci te za is hra na i no }e va we;

50% od utvr de na ta dnev ni ca za ko ri ste we na ko la za spi e we ako:

pa tu va we to trae ne pre ki na-to naj mal ku 24 ~a sa;

se pa tu va no }e od 22 ~a sot do 6 ~a sot;

se pa tu va naj mal ku {est ~a sa no }e po 20 ~a sot.

Vi si na na dnev ni ci te

za slu` be no pa tu va we vo

strans tvo ko ga sme stu va we to

i is hra na ta ne pa |a at

vrz to var na sub je ktot

Vo slu ~aj ako ne se pod ne se smet ka za sme stu va we se sme ta de ka sme stu va we to ne pa |a vrz to var na sub je ktot i dnev ni ca ta se isp la tu-va vo vi si na od 50% od utvr de na ta so Re {e ni e to.

Vo na lo got za slu ̀be no pa tu va we se na ve du va da li na ra bot ni kot mu se obez be de ni besp lat no sme stu va we od nos no is hra na. Se sme ta de ka na ra bot ni kot mu e obez be de no bes plat-no smes tu va we od nos no bes plat na

258

NADOMESTOCI


is hra na ako iz da to ci te za sme stu va we od nos no is hra na gi pod ne su va stran ka ta od stran ska ta dr ̀ a va vo ko ja pa tu va slu ̀ be no, od no sno ne pa |a at vrz to var na sub je ktot.

Ako iz da to ci te za sme stu va we i is hra na ne pa |a at na to var na sub jek tot, dnev ni ca se isp la tu va vo vi si na od 20% od utvr de na ta.

4. IZDATOCI ZA SLU@BENI

PATUVAWA VO STRANSTVO

Slu` be noto pa tu va we vo strans tvo gi op fa }a slednite izdatoci:

iz da to ci te za sme stu va we; za is hra na; za pre voz; za selidba; drugi izdatoci.

Izdatoci za smestuvawe

Iz da to kot za sme stu va we pri slu` be no pa tu va we vo stran stvo se pres me tu va vrz os no va na pla te na sme-tka za ho tel so ka te go ri ja do ~e ti ri yvez di~ ki.

Spo red toa na ra bot ni kot mu se priz na va pla te na ho tel ska sme tka od ho tel zak lu~ no so ~e ti ri yvez di~-ki i 50% od dnev ni ca ta.

Pri mer 1:

50% dnev ni ca ko ga se pod ne su va sme tka za sme-stu va we, ka ko i vo slu ~ai ko ga sme stu va we to ne pa |a vrz to var na sub je ktot

evra1. Dnev ni ca za Ita li ja ........................................1142. 50% za Rim od dnev ni ca ta ................................573. Ho tel ska sme tka od ho tel

do ~e ti ri yvez di~ ki .........................................2004. Iz nos na iz da to ci

{to mu se priz na va at nara bot ni kot (2+3) ..............................................257

Na po me na: Za oddelni zemji visinata na dnevnicata ne e ista za site gradovi, na {to pri isplatata treba da se obrne posebno vnimanie.

Pri mer 2:

20% dnev ni ca ko ga ako iz da to ci te za sme stu va-we i is hra na ne pa |a at na to var na sub je ktot

evra1. Dnev ni ca za Av stri ja ........................................902. 20% od dnev ni ca ta .............................................183. Iz nos na iz da to ci {to mu se

priz na va at na ra bot ni kot (1 + 2) ...................18

Po isk lu ~ok za slu` be no pa tu va we, vo strans tvo na de le ga ci ja na Re pub li ka Ma ke do ni ja, na ~le no vi te na de le ga ci ja ta, ka ko i na pre ve du va ~ot, na li ca ta od obez be du va we to i pri dru` ba ta na taa de le ga ci ja, iz da to ci te za sme stu va we im se pres me tu va at vrz os-no va na pla te na sme tka za ho tel so ka te go ri ja i nad ~e ti ri yvez di.

Pod sme stu va we ne se po draz bi ra sme stu va we za dne ven od mor.

Po isk lu ~ok, iz da to kot za dne ven od mor na ~le no vi na voz du ho plo vi pri vr {e we na slu` be no pa tu va we vo strans tvo se pres me tu va vrz os no va na sme tka za ho tel, vo us lo vi ko ga vre me to na za dr ̀ u va we na ae ro dro mot e po dol go od 4 ~a sa me |u dva le ta vo te kot na 24 ~a sa.

Izdatoci za ishrana

Iz da to kot za is hra na za vre me na slu` be no pa tu va-we vo stran s t vo se pres me tu va pre ku dnev ni ca ta.

Izdatoci za prevoz

Iz da to ci te za pre voz na slu` be no pa tu va we vo strans tvo se pre sme tu va at vo vi si na na ce na ta od pat-ni ~ka ta ta ri fa za pre voz so sreds tvo to od onoj vid i kla sa {to e odo bre no da se ko ris ti na slu` be no to pa tu va we.

Iz da to kot za pre voz vo me sto to na slu ̀ be no to pa tu va we se pres me tu va vo vi si na na ce na ta na ko ri-ste no to sreds tvo za ja ven pre voz.

Iz da to kot za pre voz so ta ksi vo zi lo se priz na va sa mo za pre voz od ae ro drom do mes to to na smes tu va we i obrat no.

Izdatoci za selidba

Za se lid ba ta vo strans tvo vo Re pub li ka Ma ke doni ja i od ed na dr ̀ a va vo dru ga, od nos no od ed no me sto vo dru-go na te ri to ri ja ta na dru ga dr ̀ a va, vo vr ska so pre me stu-va we na vra bo te no to li ce, na pre dme ti te {to slu ̀ at za li~ na po tre ba na li ce to koe se se li i na ~le no vi te na ne go vo to se mejs tvo {to gi iz dr ̀ u va i toa:

1) za li ce to koe se se li - do 1.100 kg, od nos no do 7 m3;2) za bra~ ni ot dru gar - do 700 kg, od nos no do 4 m3;3) za se koe de te - do 300 kg, od nos no do 2 m3.Vkup na ta ma sa na pred me ti te ne mo ̀ e da iz ne su va

po ve }e od 2.500 kg, od nos no 15,5 m3.Vo vkup na ta ma sa na pred me ti te se pres me tu va i

ma sa ta na am ba la ̀ a ta.Na re la ci i te na koi trans por ti ra at bro do vi isk-

lu ~i tel no za kon tej ner ski pre voz, se priz na va at tro-{o ci te za 20 sto pen kon tej ner od stan do stan.

Ako za toa po sto jat oprav da ni pri ~i ni, nad le`-ni ot or gan mo ̀ e da odo bri pre voz na pred me ti te po

259

NADOMESTOCI


voz du {en kar go pat, eks pres no so è lez ni ca ili so isto to pre voz no sre dstvo so koe pa tu va li ce to {to se se li, so toa {to vkup na ta ma sa na pred me ti te ne mo ̀ e da iz ne su va po ve }e od 18% od ma sa ta pod to~-ki te 1, 2 i 3, od nos no 50% od taa ma sa ako po ra di vo nred ni na sta ni vo stran ska ta dr ̀ a va od ko ja li ce-to se se li ne po stoi mo` nost za tran s port po drug pat ili ako se se li od zem ji te vo raz voj vo koi ne po stoi mo` nost za po e ko no mi ~en tran sport vrz dru ga os no va.

Li ce to {to go ko ri sti pra vo to na pre voz na pred me ti po voz du {en pat ne mo ̀ e da go ko ri sti i pra vo-to na pre voz na pred me ti po kop nen ili vo den pat.

Iz da to ci te za pre voz na pred-me ti od sta not do so od vet no to pre-voz no sreds tvo se pres me tu va at vrz os no va na so od vet na sme tka.

Iz da to ci te za pa ku va we na po-ku }ni na ta pri se lid ba na li ca za slu` ben pre stoj vo strans tvo, se pres me tu va at vo pa u {a len iz nos koj se ut vr du va so op {ti ot akt na sub je ktot.

Iz da to ci te za osi gu ru va we na po ku} ni na kaj osi gu ri tel ni te dru {tva vo Re pub li ka Ma ke do ni-ja se pres me tu va at do vred no sta {to se utvr du va so op {ti ot akt na sub je ktot.

Drugi izdatoci

Iz da to ci te za pri ba vu va we na pat ni is pra vi, za vak ci na ci ja i le kar ski preg le di, a vo vr ska so slu-`be no to pa tu va we i so se lid ba vo strans tvo, do kol ku Fon dot za zdrav-stvo ne gi priz nae tie iz da to ci, se pres me tu va at vo re al ni iz no si.

Iz da to ci te {to }e na sta nat vo vr ska so ko ri ste we to na te le fon i te le gra mi pri slu` be no to pa tu-va we, a se ne op hod ni za vr {e we na opre de le ni za da ~i i ra bo ti, se pres me tu va at vrz os no va na so od-vet na sme tka.

Iz da to ci te na de le ga ci ja na Re pub li ka Ma ke do ni ja vo vr ska so

iz naj mu va we na pro sto rii i opre-ma za so sta no ci i pla }a we na ste-no graf ski us lu gi, se pres me tu va at vrz os no va na so od vet na sme tka.

Iz da to ci te za pre voz na li ce {to ra bo ti vo stran ska dr ̀ a va so te {ki kli mat ski us lo vi i na ~le no-vi te na ne go vo to po tes no se mej stvo (bra~ ni ot dru gar i de ca ta) za do a |a-we na od mor vo Re pub li ka Ma ke do-ni ja po naj mal ku 18 me se ci pre stoj vo taa dr ̀ a va, ka ko i za vra }a we, se pres me tu va at vo vi si na na ce na ta od pat ni~ ka ta ta ri fa za pre voz so naj e-ko no mi~ no pre voz no sreds tvo.

Dr ̀ a vi te so te {ki kli mat ski us lo vi, se opre de lu va at so po se ben akt na Vla da ta na RM.

Ako po tes no to se mejs tvo na li-ce to {to ra bo ti vo strans tvo e vo Re pub li ka Ma ke do ni ja, mu se priz-na va at iz da to ci te na ime na do mest za ra di od vo en ì vot od se mejst vo-to, vo vi si na na na do me sto kot utvr-den za od vo en ̀ i vot na ra bot ni ci te vo Re pub li ka Ma ke do ni ja.

Vre me to po dol go od 30 de na po-mi na to so se mejs tvo to vo Re pub li-ka Ma ke do ni ja ili so se mej st vo to nad vor od Re pub li ka Ma ke do ni ja ne se po draz bi ra ka ko vre me po mi-na to od vo e no od se mejs tvo to, i za toa vre me ne se priz na va at iz da to-ci te na ime na do mest za ra di od vo-en ì vot od se mejs tvo to.

Na do me sto kot se isp la tu va vo de na ri.

PRESMETKA NA IZDATOCIPRESMETKA NA IZDATOCI

ZA SLU@BENO PATUVAWEZA SLU@BENO PATUVAWE

VO STRANSTVOVO STRANSTVO

Iz da to ci te za slu` be no pa tu-va we vo strans tvo se pres me tu va at pre ku:

ed na dnev ni ca - za se koi 24 ~a sa po mi na ti na slu` be no pa tu-va we vo strans tvo i ako vkup no to pa tu va we trae po dol go od 12 ~a sa;

po lo vi na dnev ni ca - za vre me od 12 ~a sa po mi na ti na slu` be no pa tu va we vo strans tvo, ka ko i vo slu ~aj ko ga osta to kot od vre me to vo kon ti nu i tet e po dol go od 8 ~a sa.

Dnev ni ca ta opre de le na za dr-à va vo ko ja slu` be no se pa tu va se pres me tu va od ~a sot na pre mi-nu va we to na gra ni ca ta na RM, a dnev ni ca ta opre de le na za dr ̀ a va od ko ja se do a |a - do ~a sot na pre mi-nu va we to na gra ni ca ta na RM.

Ako za slu` be no pa tu va we se ko ri sti avi on, dnev ni ca ta se pres-me tu va od ~a sot na po le tu va we to na avi o not od RM do ~a sot na vra-}a we to na avi onot vo RM.

Ako slu` be no se pa tu va vo po ve }e zem ji, vo za mi nu va we to se pres me tu va dnev ni ca ta utvr de na za dr ̀ a va ta vo ko ja za po~ nu va slu` be-no to pa tu va we, a pri vra }a we se pres me tu va dnev ni ca ta utvr de na za dr ̀ a va ta vo ko ja e za vr {e no slu` be no to pa tu va we.

Za se koe za dr ̀ u va we, od nos no pro pa tu va we pre ku dr ̀ a va {to trae po dol go od 12 ~a sa se pres me-tu va dnev ni ca ta za taa dr ̀ a va.

Na po me na: Pri pres me tka ta na dnev ni ca ta za slu` be no pa tu va we tre ba da se vni ma va de ka so Re {e-ni e to za naj vi so ki te iz no si na dnev ni ci pro pi {a ni se raz li~ ni dnev ni ci za od del ni gra do vi vo ram ki te na ed na dr ̀ a va (Pri mer: Za Arap ska Re pub li ka Egi pet za me sta ta: Ka i ro - 90 SAD do la ri; za me sta ta Asu an, Ale ksan dri ja i Lu ksor - 71 SAD do la ri i za dru gi-te me sta - 44 SAD do la ri).

Pri mer:

Ra bot nik pa tu va od Skop je na slu` ben pat so avi on i voz za Ge rma ni ja i Fran ci ja.

Vo pri me rot vkup ni ot broj na dnev ni ci za slu` be no pa tu-va we vo strans tvo iz ne su va 6, a pres met ka ta }e se iz vr {i na sled ni ov na ~in:

260 PRODOL@UVA PO DANOÊN PRAKTIKUM

NADOMESTOCI


Naziv na zemjata

BROJ NA ^ASOVI

Broj na dnevnici

Pomina ti vo op redelena

zemja

Prezeme ni odpre t hodnata

zemja

Prene seno vo narednata

zemja

Broj na ~asovi za

presmetuvawe na dnevnica

1. Germanija 101 ‡ 5 96 4

2. Francija 43 5 ‡ 48 2

Vkupno: 144 5 5 144 6

Na sli ~en na ~in ka ko {to e pret hod no da den se vr {i utvr du va we na bro jot i pre sme tka na dnev ni-ci te za slu ̀ be no pa tu va we vo ed na ili po ve }e zem ji za koi so Re {e ni e to se utvr de ni raz li~ ni iz no si za od del ni me sta.

KUPUVAWE STRANSKA VALUTAKUPUVAWE STRANSKA VALUTA

Vrz os no va na na lo got za slu` be no pa tu va we na ra-bot ni kot mo ̀ e da mu se isp la ti akon ta ci ja vo vi si na na pro ce ne ti te tro {o ci.

Po pra vi lo na ra bot ni kot {to slu` be no pa tu va mu se isp la tu va:

vo kon ver ti bil na va lu ta za: evrop ski te dr ̀ a vi vo evra, [vaj ca ri ja vo {vaj car ski fran ci, Ve li ka Bri ta ni ja vo fun ti i Ir ska vo fun ti;

za osta na ti zem ji dnev ni ca ta se isp la tu va vo SAD do la ri.

Sub je ktot do sta vu va na log do ban ka ta za pla ten pro met so stran stvo za ku pu va we na kon ver ti bil na va lu ta na Obra ze cot - 1450;

Vo Obra ze cot - 1450 se vne su va at {i fri od Ko de-ksot na {i fri.

Za ed no so pod ne su va we to na Ob raz e cot - 1450, sub-je ktot pod ne su va i Obra zec - PP30 za up la te na ta de-nar ska pro tiv vred nost na de vi zi te po pro da ̀ en kurs na de not na pod ne su va we na na lo got.

Sub je ktot e dol ̀ en na ban ka ta da pla ti pro vi zi ja.Po vra }a we to od slu` ben pat mo ̀ e da nas ta nat dva

slu ~ai: pre sme tka ta da e po go le ma od akon ta ci ja ta (za dop la ta) ili akon ta ci ja ta da e po ma la od pres me tka ta (za vra}awe).

Vo pr vi ot slu ~aj raz li ka ta se po dig nu va so nov Obra-zec - 1450 i mu se isp la tu va na ra bot ni kot, a vo vto ri ot slu ~aj ra bot ni kot ja vra }a raz li ka ta. Sub je ktot ovaa raz li ka na de vi zi ja up la tu va vo ov las te na ta ban ka so Obra zec - 743, a do sta vu va i pro prat no pis mo vo koe }e naz na ~i de ka sta nu va zbor za po vra }aj na akon ta ci ja i toa vo onaa va lu ta vo ko ja akon ta ci ja ta e po dig na ta.

PRESMETKA I KNI@EWE NA DNEVNICI I TRO[OCIPRESMETKA I KNI@EWE NA DNEVNICI I TRO[OCI

ZA SLU@BENI PATUVAWA VO STRANSTVOZA SLU@BENI PATUVAWA VO STRANSTVO

Po za vr {u va we to na slu` be no to pa tu va we ra bot ni-kot e dol ̀ en vo rok od 7 de na od de not ko ga slu` be no to pa tu va we e izvr {e no da pod ne se:

pis men iz ve {taj za izvr {e no to slu` be no pa tu va we, {to go za ve ru va na lo go da va ~ot i

pres me tka na dnev ni ci i tro-{o ci.

Pres me tka ta za pat ni te tro {o ci i do ka zot za pla te ni ot iz nos za ko-ri ste ni ot pre voz, ho tel i za dru gi te tro {o ci {to se priz na va at vo sog-

las nost so ovaa ured ba se pri lo ̀ u va kon na lo got za slu` be no pa tu va we.

Ako pri slu` be no to pa tu va we po seb no se pla }a re zer va ci ja za pre vo zot, ae ro drom ska ta ta ksa ili pre voz na ba ga ̀ ot so avto bus, kon pres me tka ta na pat-ni te tro {o ci se pri la ga at i po tvr di te za pla }a we to na tie tro {o ci.

Ako vo do ku men tot za iz da to kot {to se pri lo ̀ u va kon pres met ka ta e iska ̀ an iz no sot vo na cio na l na va-lu ta vo ko ja ne e utvr de na dnev ni ca ta za taa zem ja, za pres me tka i priz na va we na iz da to kot kon do ku men tot za dol ̀ i tel no se pri lo ̀ u va i pis men do kaz za de viz-ni ot kurs po koj se kon ver ti ra ni de vi zi te.

Iz da to ci te za se lid ba vo stran stvo se priz na va at vrz os no va na pres me tka na tro {o ci te ko ja po za vr {e-na ta se lid ba, se pod ne su va vo sog las nost so odred bi te na Ured ba ta, vo rok od 30 de na od de not ko ga e za vr {e na se lid ba ta. Kon pre sme tka ta na iz da to ci te za se lid ba se pri lo ̀ u va at: uvoz na ta ili iz voz na ta dek la ra ci ja, sme-tki te za pre voz na pred me ti, sme tki te za {pe di ter ski us lu gi, sme tki te za iz ne su va we na pred me ti te od sta not i za vne su va we vo sta not ka ko i smet ki te za dru gi te tro-{o ci, vo sog las nost so odred bi te na Ured ba ta.

Pri mer 1:

1. Na 08.05.2008 go di na za avans zaslu` ben pat vo Ger ma ni ja za NNvra bo ten vo dru{ tvo to otku pe ni se600 EUR vo de nar ska pro tiv vred nost(600 h 61,2438) ...............................................36.746

2. Isp la ten e avans vo de na ri zaku pu va we na avi on ska kar ta .....................45.000

3. NN na slu` ben pat bilod 09.05 do 15.05.2008 g. ...............................7 de na

4. Vo rok od 7 de na od vra }a we tovrz os no va na pri lo ̀ e ni tesme tki za no }e va we i dru gido ku men ti na pra ve na e pres me tka zadnev ni ci te i dru gi te tro {o ci ..............114.660

Na po me na: Dnev ni ci te za slu` be ni pa tu va wa za si-te me sta vo Ger ma ni ja spo red Re {e ni e to e 105 evra.

Sre den kurs na Evro na 08.05.2008 e 61,2438.Sre den kurs na Evro na 15.05.2008 e 61,2438.

261

NADOMESTOCI


PRESMETKAPRESMETKA

na dnevnici i patni tro{oci za slu`beno patuvawe vo Germanijana dnevnici i patni tro{oci za slu`beno patuvawe vo Germanija

po paten nalog broj 80 od 09.05 do 15.05.2007 godina od NNpo paten nalog broj 80 od 09.05 do 15.05.2007 godina od NN

1. Broj na dnevnici

R. br.

OpisDen, ~as na

odeweDen, ~as na

vra}aweVkupno broj na

~asoviBroj na dnevnici

1 2 3 4 5 6

1. Vkupno vreme pominato na slu`ben pat 09.05.20087 ~asot

15.05.200822 ~asot

159 7

a) vo stranstvo 09.05.2008 15.05.2008 159 7

b) vo zemjata ‡ ‡ ‡ ‡

2. Presmetka na dnevnicite i tro{ocite

R. br.

OpisBroj na

dnevniciOznaka na

valutaIznos vo stran-

ska valutaVkupno vo evra (3h5)

Sreden kursIznos vo denari

1 2 3 4 5 6 7 8

1. Dnevnici

a) vo stranstvo

- dnevnica 7 EUR 52,50 367,50 61,2438 22.507

- smetka za no}evawe 6 EUR 120 720,00 61,2438 44.095

b) vo zemjata

- dnevnica ‡ ‡ ‡ ‡ ‡ ‡

- smetka za no}evawe ‡ ‡ ‡ ‡ ‡ ‡

Vkupno ‡ ‡ ‡ ‡ ‡ 66.602

2. Patni tro{oci

Skopje-Frankfurt-Skopje (avion) Den. ‡ ‡ ‡ 45.000

Vkupno ‡ ‡ ‡ ‡ 45.000

3. Drugi tro{oci EUR ‡ 50,00 61,2438 3.062

Vkupno ‡ ‡ ‡ ‡ 3.062

4. Vkupno (1+2+3) ‡ ‡ 1.137,50 ‡ 114.664

3. Presmetka na razlikata za isplata - vra}awe

R. br.

Opis Oznaka na valutaIznos vo stran-

ska valutaSreden kurs Iznos vo denari

1 2 3 4 5 6

1. Presmetan iznos na stranska valuta EUR 1.137,50 61,2438 69.664

2. Isplatena akontacija vo stranska valuta EUR 600 61,2438 36.746

3. Razlika

a) za isplata (1‡2) EUR 537,50 61,2438 32.918

b) za vra}awe (2‡1) ‡ ‡ ‡ ‡

4. Presmetani tro{oci Den. ‡ ‡ 45.000

5. Isplatena akontacija Den. ‡ ‡ 45.000

6. Razlika:

a) za isplata (4‡5) ‡ ‡ ‡ ‡

b) za vra}awe (5‡4) ‡ ‡ ‡ ‡

7. Vkupno ‡ ‡ ‡ 32.918

a) za isplata (3a+6a) EUR 537,50 61,2438 32.918

b) za vra}awe (3b+6b) ‡ ‡ ‡ ‡

Skopje Podnositel na izve{tajot______________________ ___________________________

Kontroliral Direktor______________________ ___________________________

262

NADOMESTOCI


Za isp la te na ta akon ta ci ja, pre sme tka ta na dnev-ni ci te i dru gi te tro {o ci, ka ko i za pres me tka na po mal ku isp la te na ta akon ta ci ja, vo sme tko vods tvo to se spro ve du va at sled ni ve:

KNI@EWA:

107 - Osta na ti pa ri~ ni sreds tva ............36.746100 - @i ro sme tka .........................................36.746

Otkup na de vi zi vo EUR 600105 - De viz na bla gaj na ...............................36.746

107 - Osta na ti pa ri~ nisreds tva..................................................36.746

Po dig na ti de vi zi EUR 600171 - Po ba ru va wa od

vra bo te ni te zaakon ta cii za slu` ben pat ...............36.746105 - De viz na bla gaj na ..................................36.746

Isp la te na akon ta ci ja EUR 600171 - Po ba ru va wa od

vra bo te ni te zaakon ta cii za slu` ben pat ...............45.000102 - Bla gaj na .................................................45.000

Isp la ta za avi on ska kar ti440 - Dnev ni ci za slu` be ni

pa tu va wa i pat ni tro {o ci ...........114.6642792 - Obvrski sprema vrabotenite

za nadomest na tro{oci ...................114.664Za pres me tka na pa ten na log107 - Osta na ti pa ri~ ni sreds tva ............32.918

100 - @i ro sme tka .........................................32.918Otkup na de vi zi vo EUR 537,50105 - De viz na bla gaj na ...............................32.918

107 - Osta na ti pa ri~ nisreds tva..................................................32.918

Po dig na ti de vi zi EUR 537,502792 - Obvrski sprema vrabotenite

za nadomest na tro{oci ................114.664171 - Po ba ru va wa od vra bo te ni te za

akon ta cii za slu` ben pat .................81.746105 - De viz na bla gaj na ..................................32.918

Isp la te na raz li ka vo EUR 537,50

4. Isplata - vra}awe na razlikata

R. br.

Opis Oznaka na valutaIznos vo stran-

ska valutaSreden kurs

Iznos vo denari

isplata vra}awe

1. Vo stranska valuta EUR 537,50 61,2438 32.918 ‡

2. Vo denari ‡ ‡ ‡ ‡ ‡

3. Vkupno ‡ 537,50 ‡ 32.918 ‡

Podnositel na presmetkata Blagajnik______________________________________ ___________________________

263


BANKI

Aco DIMITROVSKI

264

So na ve de na ta od lu ka ban ki te i {te dil ni ci te se ob vr za ni da go spro ve dat sled no to:

Do 31 Avgust 2008 go di na, da gi usog la sat in ter ni te akti so ba ra wa ta na Me to do lo gi ja ta i so Sme tko vods tve ni ot plan;

Do 31 Oktom vri 2008 go di na, da gi usog la sat in for ma ci ski te si ste mi so ba ra we to na Me to do-lo gi ja ta;

Do 1 Ja nu a ri 2009 go di na, da go usog la sat vo de we to na tr gov ski-te kni gi so Me to do lo gi ja ta.

Ban ki te i {te dil ni ci te }e ja pri me nu va at Me to do lo gi ja ta ka ko svo ja sme tko vods tve na po li ti ka pri sled ni te ope ra cii:

Evi den ti ra we na sme tko vods-tve ni te sta vki;

Vred nu va we na sme tko vods-tve ni te sta vki; i

Pod go to vka na fi nan si ski te iz ve {tai.

Pri pri me na ta na Me to do lo gi-ja ta tre ba da se ima pred vid i:

Sme tko vods tve ni ot plan za ban ki;

Pod za kon ski te akti pro pi-{a ni od NBRM, i

Mo de lot na fi nan si ski te iz-ve {tai (vklu ~i tel no i be le {ki te od isti te).

Me to do lo gi ja ta se te me li na me |u na rod ni te stan dar di za fi-nan si sko iz ve stu va we (MSFI) i ista ta }e bi de obra bo te na vo ovoj i vo sled ni te bro e vi na "Re pre-zent", pri {to vo se koj broj }e se obra bo tu va po ed na te ma ko ja }e bi de ka ko po seb na ce li na i toa po ovoj re dos led:

I. Op {ti sme tko vods tve ni prin-ci pi;

II. Sreds tva;III. Ka pi tal i ob vr ski;IV. Bi lans na us peh, iV. Dru gi spe ci fi~ ni te mi.

Vo ovoj broj na Reprezent go obra bo tu va me de lot I. Op {ti sme-tko vods tve ni prin ci pi.

I. OP[TI SMETKOVODSTVENI

PRINCIPI

Za pra vil no iz go tvu va we na fi nan si ski te iz ve {tai po treb na e dos led na pri me na na sled ni te prin ci pi:

1. Pres me tkov na os no va: Efe-kti te od trans ak ci i te se priz na va-at vo mo men tot na na sta nu va we to (a ne vo mo men tot na pla }a we to) i se iska ̀ u va at vo per i o di te za koi se od ne su va at;

2. Raz bir li vost;3. Re le vant nost (da ovoz mo ̀ u-

va at na ko ris ni ci te vrz os no va na niv da se do ne su va at eko nom ski od lu ki);

4. Ve ro do stoj nost: trans ak ci-i te da se pri ka ̀ u va at ver no, so ak cent vrz niv na ta su {ti na (a ne sa mo od as pekt na prav na ta for ma); da ne se pre ce nu va at sreds tva ta i pri ho di te, od nos no da ne se pot ce-nu va at ob vr ski te i tro {o ci te; da

Od 1-vi Sep tem vri 2009 go di na, ban ki te i {te dil ni ci te ce lo kup-na ta de lov na i sme tko vods tve na do ku men ta ci ja, vo de we to na tr gov-ski te kni gi i pod go tvu va we to na fi nan si ski te iz ve {tai }e go vr {at sog las no "Me to do lo gi ja ta za evi den ti ra we i vred nu va we na sme tko-vods tve ni te sta vki i za pod go to vka na fi nan si ski te iz ve {tai" (vo na ta mo{ ni ot tekst me to do lo gi ja) ko ja e pro pi {a na so Od lu ka ta za me to do lo gi ja za evi den ti ra we i vred nu va we na sme tko vods tve ni te sta vki i za pod go to vka na fi nan si ski te iz ve {tai, ob ja ve na vo "Slu`-ben Ves nik na RM", broj 118/07.

EVIDENTIRAWE I VREDNUVAWE NAEVIDENTIRAWE I VREDNUVAWE NASMETKOVODSTVENITE STAVKI I PODGOTOVKA NASMETKOVODSTVENITE STAVKI I PODGOTOVKA NAFINANSISKITE IZVE{TAI KAJ BANKITE I {TEDILNICITEFINANSISKITE IZVE{TAI KAJ BANKITE I {TEDILNICITE(Op[ti smetkovodstveni principi)(Op[ti smetkovodstveni principi)


BANKI

265

bi dat pot pol ni i ne u tral ni (ne-pri stras ni);

5. Spo red li vost so mi na ti te per i o di i so dru gi te ban ki.

[TO VKLU^UVAATFINANSISKITE IZVE[TAI?

Fi nan si ski te iz ve {tai op fa-}a at iz go tvu va we na:

Bi lans na so stoj ba, Bi lans na us peh, Iz ve {taj za pro me ni vo ka-

pi ta lot, Iz ve {taj za pa ri~ ni ot tek, Be le {ki kon fi nan si ski te

iz ve {tai.Fi nan si ski te iz ve {tai se so-

sta vu va at go di{ no i po lu go di{ no, pri {to se po pol nu va at po da to ci za te kov ni ot i pret hod ni ot spo red-liv per i od.

ISKA@UVAWE NATRANSAKCIITE VOSTRANSKA VALUTA(MSS 21)

Tran sak ci i te vo stran ska va lu-ta, po ~et no se iska ̀ u va at vo de na ri spo red so od vet ni ot de vi zen kurs na de not na trans ak ci ja ta, a po toa na de not na iz go tvu va we na bi lan sot na so stoj ba se iska ̀ u va at spo red:

Sre den de vi zen kurs na de not na iz go tvu va we na bi lan sot na so-stoj ba (za mo ne tar ni te sta vki vo stran ska va lu ta, pa ri~ ni sreds tva, po ba ru va wa i ob vr ski);

De vi zen kurs na de not na trans ak ci ja ta (za ne mo ne tar ni te sta vki evi den ti ra ni po isto ri ska na bav na vred nost de no mi ni ra na vo stran ska va lu ta);

De vi zen kurs na de not na opre-de lu va we na ob je ktiv na ta vred nost (za ne mo ne tar ni te sta vki evi den ti-ra ni po ob je ktiv na vred nost, de no-mi ni ra na vo stran ska va lu ta);

Kurs ni te raz li ki na sta na ti pri nap la ta na mo ne tar ni te sta vki ili pri niv no to kur si ra we po kur-se vi raz li~ ni od onie pri po ~et no-

to evi den ti ra we, se priz na va at vo bi lan sot na us peh vo per i o dot vo koj se po ja vi le.

Sve du va we to na fi nan si ski te iz ve {tai so dru ga funk ci o nal na va lu ta vo MKD se vr {i pre ku kur-si ra we spo red:

Sre den kurs na de not na "bi-lan sot na so stoj ba" (za sreds tva ta i ob vr ski te od bi lan sot na so stoj-ba i spo red li vi te in for ma cii za pret hod ni ot per i od);

Kur se vi va ̀ e~ ki na de not na trans ak ci i te (za pri ho di te i ras ho di te vo bi lan sot na us peh i spo red li vi te in for ma cii za pret-hod ni ot per i od).

Si te kurs ni raz li ki pro iz le-ze ni od na ve de no to sve du va we se priz na va at ka ko po seb na kom po nen-ta vo ka pi ta lot.

Sreds tva ta i ob vr ski te od stran sko to ra bo te we (gud vi lot i ko rek ci i te na sme tko vods tve na ta vred nost do ob je ktiv na ta vred nost na sreds tva ta i ob vr ski te) iska-`a ni vo funk ci o nal na va lu ta na stran sko to ra bo te we, se kur si ra at spo red va ̀ e~ ki ot kurs na kra jot od pres me tkov ni ot per i od.

Pri ot tu |u va we na stran sko to ra bo te we1, ku mu li ra ni ot iz nos na kurs ni te raz li ki od toa ra bo te we {to se iska ̀ a ni vo ka pi ta lot-se priz na va at vo bi lan sot na us peh ili za gu ba od otu |u va we to.

KOREKCII NA PRETHODEN KOREKCII NA PRETHODEN PERIOD I DRUGIPERIOD I DRUGISMETKOVODSTVENISMETKOVODSTVENIPROMENI (MSS 8)PROMENI (MSS 8)

Vo fi nan si ski te iz ve {tai od pret hod ni te per i o di mo` no e da po sto jat gre {ki i pro pu sti ka ko re zul tat na zlo u po tre ba ili pro pust vo ko ri ste we to na in for-ma cii (koi bi le do stap ni ili bi mo ̀ e le da bi dat do bi e ni ako bi le po ba ra ni), a {to se gle da vo ma te ma ti~ ki gre {ki, po gre{ na

pri me na na sme tko vods tve na ta po li ti ka, iz ma ma, po gre{ ni tol-ku va wa na fa kti. Ovie gre {ki se is pra va at so ko rek ci ja na spo-red li vi te iz no si od pret hod ni ot per i od ili na po ~et na ta so stoj ba na sreds tva ta, ob vr ski te i ka pi ta-lot od pret hod ni ot per i od vo koj do{ lo do gre {ka.

Vo te kot na ra bo te we to ban ka-ta se stek nu va so no vi in for ma cii ili se so o ~u va so no vi si tu a cii kaj materijalnite ili ne ma te ri jal ni-te sreds tva (se me nu va dol ̀ i na ta na ko ris ni ot vek, se ga{ na ta vred-nost ili me to dot na amor ti za ci ja) po ra di {to gi me nu va pr vo bit ni te sme tko vods tve ni ocen ki na vred no-sta na sreds tva ta ili ob vr ski te.

Efe kti te od pro me na na sme tko-vods tve na ta ocen ka, se priz na va at vo bi lan sot na us peh vo per i o dot na pro me na ta ili i vo id ni te per-i o di (do kol ku pro me na ta vli jae i vrz id ni te per i o di).

Ka ko re zul tat na ba ra we na MSFI ili so cel pa ra lel no da se pri ka ̀ u va at so stoj bi te vo fi nan si-ski te iz ve {tai, mo ̀ e da se iz vr {i pro me na vo sme tko vods tve na ta po li-ti ka {to }e vo di do ko rek ci ja kaj po-~et na ta so stoj ba na akumuliranata do bi vka i na spo red li vi te iz no si od naj ra ni ot pret ho den per i od.

Pro me ne ta ta sme tko vods tve na po li ti ka mo ̀ e da se spro ve de re-tro a ktiv no (fi nan si ski te iz ve-{tai se ko re gi ra at ka ko no vi te ba ra wa otse ko ga{ da bi le vo si la) ili pers pe ktiv no (t.e. od de not na pro me na ta).

Si te pret hod no na ve de ni ko rek-cii se obe lo de nu va at vo fi nan si-ski te iz ve {tai.

NASTANI PO DATUMOTNA BILANSOT NASOSTOJBA (MSS 10)

Me |u da tu mot pod koj se iz go tvu-va bi lan sot na so stoj ba i da tu mot

1 Koga banka od Makedonija prezema pravno lice od stranstvo (stransko rabotewe)


BANKI

ko ga se odo bru va iz da va we na fi-nan si ski te iz ve {tai se slu ~u va at i na sta ni so koi se me nu va ob je ktiv-ni ot i re a len pri kaz vo fi nan si-ski te iz ve {tai pa po treb no e isti-te da se ko re gi ra at. Tu ka sta nu va zbor za na sta ni koi gi po tvr du va at us lo vi te {to po sto e le na da tu mot na bi lan sot na so stoj ba (do bi va we in for ma ci ja de ka ne koe sreds tvo bi lo o{te te no na da tu mot na bi-lans na so stoj ba pa pres me ta na ta is pra vka na vred no sta tre ba da se ko re gi ra; do bi va we in for ma ci ja za vlo {e na fi nan si ska so stoj ba ili ban krot na kli ent na ban ka-ta po ra di {to se zgo le mu va pr-vo bit na ta re zer va ci ja; do bi e no soz na nie za po sto e we ob vr ska za bo nu si i na gra di kon vra bo te ni te po ra di {to tre ba da se ko re gi ra ras pre del ba ta na do bivka ta; raz re-{u va we na sud ski spor na {te ta na ban ka ta po ra di {to }e tre ba da se zgo le mat re zer va ci i te vrz taa os-nova; raz re {u va we na sud ski spor vo ko rist na ban ka ta {to vo di kon na ma lu va we na iz no sot za re zer va-ci ja; do bi va we in for ma ci ja ko ja }e vli jae vrz in ter ni te mo de li na pro cen ka; doz na va we za gre {ki ili iz ma mi po ra di {to fi nan si-ski te iz ve {tai bi le ne to~ ni i sli~no.

Del od na sta ni te ne vli ja at ka-ko vo pret hod ni te slu ~ai vrz pro-me ni vo fi nan si ski te iz ve {tai bi dej }i gi po tvr du va at us lo vi te po da tu mot na bi lan sot na so stoj ba (opa |a we na pa zar na ta vred nost na vlo ̀ u va wa ta na ban ka ta; pre-zemawe go lem po tfat; pre ki nuva-we na aktiv no sti za otu |u va we na sreds tva ta ili pod mi ru va we na ob vr ski; go le mi trans ak cii so obi~ ni ak cii; go le mi pro me ni kaj ce ni te na sreds tva ta ili de viz ni-te kur se vi; pro me ni vo da no~ ni te stap ki; pre ze me ni no vi ob vr ski (po ten ci jal ni) so iz da va we ga-rancii; za po~ nu va we nov sud ski spor i sli~ ni na sta ni {to se slu ~i le po de not na bi lan sot na so stoj ba).

Na do mest li vi ot iz nos e ona {to ban ka ta tre ba da go utvr di do-kol ku po stoi za gu ba po ra di o{te-tu va we, a toj e de fi ni ran ka ko po vi so ki ot iz nos od upo treb na ta vred nost (se ga{ na vred nost na o~e ku va ni id ni pa ri~ ni te ko vi) i ob je ktiv na ta (pa zar na ta) vred-nost na ma le na za tro {o ci te na pro da` ba.

Za gu ba ta po ra di o{te tu va we mo ̀ e da se eli mi ni ra vo sled ni ot per i od do kol ku is ~ez nat fa kto ri-te koi vo pret hod ni ot per i od uka-`u vaa na po sto e we za gu ba po ra di o{te tu va we, a {to vo di kon zgo le-mu va we na na do mest li vi ot iz nos i na sme tko vods tve na ta vred nost na sreds tva ta (no ne po ve }e od iz no-sot na sme tko vods tve na ta vred nost na ma le na za amor ti za ci ja).

Za gu ba ta po ra di o{te tu va we ne ma da se eli mi ni ra do kol ku zgo-le mu va we to na na do mest li vi ot iz nos se dol ̀ i na no vi fa kto ri ili na na ma lu va we na di skon tot upo tre ben pri pro cen ka na se ga{-na ta vred nost.

Anu li ra we to na za gu ba ta (nama-lu va we to na is pra vka ta na vred-nost) vo di kon na ma lu va we na tro-{o kot za amor ti za ci ja vo id ni ot pre o sta nat ko ri sen vek na upo tre-ba na sreds tvo to (ova ne se od ne su-va na za gu ba po ra di o{tetuva we za gud vil).

Ban ka ta tre ba da ja obe lo de ni za gu ba ta po ra di o{te tu va we (is-pra vka ta na vred no sta), anu li ra-we to na ista ta i na sta ni te koi do-ve le do toa, ka ko i da ob ja vi ko ja e os no va ta na na do mest li vi ot iz nos (ob je ktiv na ta vred nost na ma le na za tro {o ci te na pro da` ba ili upo treb na ta vred nost).

266

PREBIVAWE-NEGIRAWE (MSS 1, 18 I 32)

Vo prin cip MSFI se pro tiv pre bi va we (ne gi ra we) kaj sreds-tva ta, ob vr ski te, pri ho di te i ras ho di te. Pre bi va we e do pu {te-no sa mo pod odre de ni okol no sti kaj sled ni te sta vki: fi nan si ski sreds tva i ob vr ski; od lo ̀ en da nok; do bi vka i za gu ba pri pro da` ba na fi nan si ski in stru men ti i pri pro-da` ba ne te kov ni sreds tva; pri ho di i ras ho di od kur si ra we (ako ima dnev no ili me se~ no kur si ra we) i pri do pol ni tel no izd vo ju va we i os lo bo du va we, re zer vi ra we ili is pra vka na vred no sta.

TEST ZA O[TETUVAWE (MSS 36)

Naj mal ku ed na{ go di{ no (na de-not na bi lan sot na so stoj ba) tre ba da se vr {i te sti ra we na o{te tu va-we to na sreds tva ta (ned vi` no sti, opre ma, ne ma te ri jal ni sreds tva, pre ze me ni sreds tva vrz os no va na ne nap la te ni po ba ru va wa i dru gi sreds tva).

O{te tu va we mo ̀ e da na sta ne do-kol ku ne koj od sled ni te po ka za te li e vo zna ~i te len po rast: opadna ta pa zar na vred nost; ne po vol no tehno-lo {ko, pa zar no, eko nom sko ili za ko no dav no okru ̀ u va we, zgo leme-ni ka mat ni (ili dru gi pa zar ni) stap ki za po vrat na vlo ̀ u va wa ta; za sta re nost ili fi zi~ ko o{te tu-va we; pla no vi za pre ki nu va we ili pre stru ktu i ra we na ope ra ci i te na koi pri pa |a sreds tvo to; opad nat eko nom ski efekt od sreds tvo to.

O{te tu va we to po stoi do kol ku se ga{ na ta vred nost na sreds tvo to e po vi so ka od na do mest li vi ot iz-nos, po ra di {to se ja vu va za gu ba po-ra di o{te tu va we {to se priz na va ka ko ras hod vo bi lan sot na us peh, do de ka vo bi lan sot na so stoj ba se iska ̀ u va ka ko ko rek ci ja na se ga{-na ta sme tko vods tve na vred nost (is-pra vka na vred no sta) vo ram ki te na so od vet no to sreds tvo.



267

Branislav GULEV

Odred bi te od ~len 2 od Za ko not za sme tko vods tvo to na bu xe ti te i bu xet ski te ko-ris ni ci ("Slu` ben ves nik na RM", broj 61/02, 98/02 i 81/05) pro pi {u va at ob vr ska bu xet ski-te ko ris ni ci da vos po sta vat sme tko vods tve na evi den ci ja i da iz go tvu va at fi nan si ski iz ve {tai vrz os no va na pret-hod no di zaj ni ra ni sme tko-vods tve ni prin ci pi i niv na imp le men ta ci ja, ka ko i pri-me na na sme tko vods tve ni stan-dar di. No, sé u {te bu xet ski te ko ris ni ci ne mo ̀ at da go po-tkre pat sme tko vods tvo to na sme tko vods tve ni te stan dar di, od pri ~i na {to za se ga e obra-bo ten i ob ja ven sa mo pr vi ot stan dard - Fi nan si sko iz ve stu-va we spo red sme tko vods tvo na go to vin ska os no va, ob ja ven vo "Slu` ben ves nik na RM", broj 116/05. Ovoj stan dard e kre i ran od Me |u na rod na ta fe de ra ci ja na sme tko vo di te li - Ko mi tet za ja ven se ktor, koj se od ne su-va za ko ris ni ci te od jav ni ot se ktor, koi vo li te ra tu ra ta se poz na ti ka ko Me |u na rod ni sme tko vods tve ni stan dar di vo jav ni ot se ktor.

ВоВо us lo vi ko ga po stoj ni te za kon ski pro pi si ne ma at de tal no obra bo te no zna ~aj-

ni ele men ti vo sme tko vods tvo to od ed na stra na, a me |u na rod ni te

na trans ak ci i te koi se te me lat na go to vin ska os no va, ka ko i spo red-li vo sta so fi nan si ski te iz ve {tai od pret hod ni te per i o di i so dru gi sub je kti koi isto ta ka go pri me nu-va at sme tko vods tvo to na go to vin-ska os no va.

Os nov ni ot sme tko vods tven prin cip koj tre ba ce los no da se pri me nu va vo pres me tkov ni ot per i od, osven vo isk lu ~i tel ni te slu ~ai koi se na ve de ni vo Za ko not za sme tko vods tvo to za bu xe ti te i bu xet ski te ko ris ni ci, pret sta vu-va sme tko vods tve no to na ~e lo na pa ri~ no iska ̀ u va we na pri ho di te i ras ho di te na go to vin ska os no va. Pod po i mot go to vin ska os no va se po draz bi ra priz na va we na trans-ak ci i te i na sta ni te sa mo ko ga pa-ri~ ni te sreds tva se pri me ni ili isp la te ni od stra na na bu xet ski ot ko ris nik, ta ka {to fi nan si ski te iz ve {tai obez be du va at in for-ma cii za iz vo ri te na pa ri~ ni te sreds tva, ce li te za koi pa ri~ ni te sreds tva se upo tre be ni i sal do to na isti te na da tu mot na iz ve stu-va we. Os nov ni ot sme tko vods tven prin cip e ce los no usog la sen po me-|u Za ko not za sme tko vods tvo to za bu xe ti te i bu xet ski te ko ris ni ci i pr vi ot me |u na ro den sme tko vods-tven stan dard.

Sme tko vods tve ni te prin ci pi i po li ti ki se obra bo te ni vo pr-vi ot me |u na ro den sme tko vods tven stan dard vo pog lav je to Sme tko vods-tve ni po li ti ki i ob jas nu va~ ki be le {ki - Iz bor i obe lo de nu va we

Smetkovodstveni principi i na~elaSmetkovodstveni principi i na~elakaj buxetite i buxetskite korisnicikaj buxetite i buxetskite korisnici

sme tko vods tve ni stan dar di za ja ven se ktor sé u{te ne se obra-bo te ni i ob ja ve ni (osven pr vi ot koj e na ve den vo vo ved ni ot del), bu xet ski te ko ris ni ci se na o |a at vo mno gu po ne za vid na so stoj ba, spo red be no so tr gov ski te dru{ tva i jav ni te pret pri ja ti ja za koi se pro pi {a ni po seb ni me |u na rod ni sme tko vods tve ni stan dar di i me |u-na rod ni stan dar di za fi nan si sko iz ve stu va we.

Za ko not za sme tko vods tvo to za bu xe ti te i bu xet ski te ko ris ni ci pro pi {u va ob vr ska sme tko vods tve-na ta evi den ci ja da se vos po sta vi vrz os no va na sme tko vods tve ni te prin ci pi i sme tko vods tve ni te stan dar di, pre ku vo de we na de lov-ni kni gi, i toa: dnev nik, glav na kni ga i po mo{ ni kni gi. De lov ni te kni gi obez be du va at ed no o braz ni evi den cii za dvi ̀ e we to na si te sreds tva, po ba ru va wa, za li hi, ob-vr ski i iz vo ri na sreds tva ta. Ovaa de fi ni ci ja pret sta vu va po tvr du va-we na ba ra wa ta na pr vi ot me |u na-ro den sme tko vods tven stan dard za ja ven se ktor, spo red koj stan dar dot ima za cel na kon zi sten ten na ~in da se spo re dat fi nan si ski te iz ve-{tai na ko ris ni ci te od raz li~ ni zem ji, koi pri me nu va at sme tko vods-tvo na go to vin ska os no va.

Stan dar dot gi pre zen ti ra fi-nan si ski te iz ve {tai za op {ti ce-li, vrz os no va na sme tko vods tvo to koe se te me li na go to vin ska os no va i ba ra da se zgo le mi trans pa rent no-sta na fi nan si sko to iz ve stu va we



268

na sme tko vods tve ni te po li ti ki, ka de e na ve de no de ka be le {ki te kon fi nan si ski te iz ve {tai tre ba da da dat in for ma cii za na ~i not i os no va ta na for mi ra we na fi-nan si ski te iz ve {tai i spe ci fi~-ni te sme tko vods tve ni po li ti ki. Stan dar dot ba ra od bu xet ski te ko ris ni ci da se iz go tvat i pri me-nu va at sme tko vods tve ni po li ti ki so koi fi nan si ski te iz ve {tai }e obez be dat in for ma cii koi }e gi za do vo lat si te ~i ta te li na isti te. Toa zna ~i de ka sme tko vods tve ni te po li ti ki tre ba da po mog nat na po raz bir liv na ~in da se iz go tvat fi nan si ski te iz ve {tai.

Vo ne do stig na pro pi {a ni i ob ja ve ni me |u na rod ni sme tko vods-tve ni stan dar di za ja ven se ktor, bu xet ski te ko ris ni ci tre ba da di zaj ni ra at/iz gra dat sme tko vods-tve ni prin ci pi i po li ti ki vte-me le ni na za kon ska ta re gu la ti va ko ja se pri me nu va vo Re pub li ka Ma ke do ni ja.

Os nov ni te i zna ~aj ni te sme tko-vods tve ni prin ci pi i na ~e la se de fi ni ra ni vo ne kol ku za kon ski pro pi si, pred se vo: Za ko not za sme tko vods tvo to za bu xe ti te i bu-xet ski te ko ris ni ci, Pra vil ni kot za sme tko vods tvo to za bu xe ti te i bu xet ski te ko ris ni ci, Za ko not za bu xe ti, Za ko not za iz vr {u va we na bu xe tot za pres me tkov na ta go di na za ko ja se iz go tvu va at fi nan si ski-te iz ve {tai i obe lo de nu va we na sme tko vods tve ni te trans ak cii, Upat stvo to za tre zor sko to ra bo-te we, Za ko not za jav ni na ba vki i dru gi pro pi si.

Do kol ku se ze mat pred vid za-kon ski te pro pi si vo Re pub li ka Ma ke do ni ja koi se od ne su va at za bu xe ti te i bu xet ski te ko ris ni ci, a za ra di po ~i tu va we na os nov ni te ce li pri vo de we na sme tko vods tvo-to: to~ no, vi sti ni to, ob je ktiv no i a`ur no iska ̀ u va we na si te bi-lans ni po zi cii, sme tko vods tve ni-te prin ci pi i na ~e la tre ba da se gru pi ra at ka ko:

Os nov ni na ~e la;

Priz na va we na pri ho di i ras ho di;

Ogra ni ~u va wa i Pro ce nu va we na bi lans ni te

po zi cii.Os nov ni te na ~e la obra bo tu-

va at: Pra vo to na ko ri ste we na

sreds tva ta od Bu xe tot pre sta nu va na 31 De kem vri vo te kov na ta go di-na, pri {to si te ne iz mi re ni ob vr-ski po vtor no }e bi dat pred vi de ni vo na red ni ot bu xet;

Si te pri li vi na sreds tva nap la te ni od or ga ni, os tva re ni od sa mo fi nan si ra~ ki aktiv no sti se iz vr {u va at cen tra li zi ra no pre ku tre zor ska ta sme tka;

Ko ris ni ci te i edin ki te ko-ris ni ci koi os tva ru va at pri ho di od do pol ni tel ni aktiv no sti se dol` ni da iz go tvat fi nan si ski plan, za ra di de fi ni ra we na ko ri-ste we na sreds tva ta;

Priz na va we na pri ho di i ras-ho di:

Priz na va we to na pri ho di te i ras ho di te e vrz os no va na sme tko-vods tve no to na ~e lo na pa ri~ no iska ̀ u va we, vo per i o dot vo koj na sta na le i se nap la te ni, od nos no iz vr {e no e pla }a we to do 31 De kem-vri vo te kov na ta fi skal na go di na, spo red kri te ri u mot na mer li vost i ras po lo` li vost;

Vo pri ho di ne se priz na va at ma te ri jal ni te i ne ma te ri jal ni te sreds tva do bi e ni na po da rok ili na drug na ~in do bi e ni bez na do mest, vi {o ci utvr de ni so po pi sot;

Pri ho di te koi ne se nap la te-ni do de not na niv na ta pri stig na-tost se iska ̀ u va at ka ko pa siv ni vre men ski raz gra ni ~u va wa;

Ka ko ras ho di ne se sme ta at po da re ni te ili na drug na ~in pre-ot sta pe ni ma te ri jal ni ili ne ma te-ri jal ni sreds tva, o{te te ni sreds-tva, ku so ci utvr de ni so po pis;

Za zgo le mu va we to na ras ho di-te ili ne os tva ru va we na pri ho di te po ve }e od 5% se obra bo tu va po se-ben bu xet ski do ku ment - re ba lans, koj go do ne su va nad le` ni ot or gan;

Za ne pred vid li vi te ras ho di koi se po ja vu va at vo te kot na go di-na ta se izd vo ju va do 3% od vkup ni-te te kov ni i ka pi tal ni ras ho di za bu xet ski re zer vi (po sto ja na i te kov na).

Prin ci pi te i na ~e la ta za Ogra-ni ~u va wa na bu xet ski te sreds tva se od ne su va at na na men sko to i za kon sko to ko ri ste we na isti te, ka ko i na so od vet ni za kon ski li-mi ti ra wa ka ko {to se:

Ko ris ni ci te i edin ki te ko ris ni ci tre ba da gi ko ri stat odo bre ni te sreds tva na men ski i ne sme at da pre ze ma at ob vr ski nad li-mi tot na odo bre ni te sreds tva;

Iz no si te na ras ho di te koi se de fi ni ra ni vo bu xet ski ot do ku-ment ne sme at da bi dat nad mi na ti so pre ze ma we na ob vr ski za koi ne se pla ni ra ni sreds tva;

Sreds tva ta odo bre ni so bu-xet ski ot do ku ment ne mo ̀ at da bi-dat pre ras pre de le ni po me |u se be;

Pre ras pre del ba ta na utvr de-ni te sreds tva po me |u ras hod ni te sta vki kaj eden ko ris nik se vr {i vrz os no va na sog las nost na Mi ni-sters tvo to za fi nan sii, do de ka za pre ras pre del ba ta na sreds tva ta po-me |u ko ris ni ci po treb na e od lu ka na Vla da ta na R.M., a po pred log na Mi ni sters tvo to za fi nan sii;

Ko ris ni ci te i edin ki te ko-ris ni ci se dol` ni pri ho di te i ras-ho di te da gi evi den ti ra at spo red sme tkov ni ot plan na bu xet ski te ko ris ni ci.

Pret hod no na ve de ni ot za kon gi pro pi {a sled ni te sme tko vods tve-ni prin ci pi i na ~e la ne op hod ni za pro ce nu va we na bi lans ni te po zi cii:

Pa ri~ ni te sreds tva vo bla-gaj na ta i na sme tki te vo do ma{ na va lu ta se iska ̀ u va at vo no mi na len iz nos, a vo stran ska va lu ta po kur-sot na Na rod na ta Ban ka na R.M;

Po ba ru va wa ta i ob vr ski te se iska ̀ u va at vo mo men tot na na sta nu va we na dol` ni~ ko do ve-ri tel ni ot od nos, so iz da va we na so od ve ten do ku ment (fa ktu ra, vre-



me na si tu a ci ja) za iz vr {e na us lu ga ili iz vr {e na pro da` ba na sto ki ili ma te ri ja li;

Ne ma te ri jal ni te i ma te ri-jal ni te sreds tva koi ima at po e-di ne~ na vred nost po ni ska od 100 evra vo de nar ska pro tiv vred nost mo ̀ e da se evi den ti ra at ka ko si-ten in ven tar, so ob vr ska ce los no da bi dat ot pi {a ni pri na ba vka ta (Spo red Pra vil ni kot za sme tko-vods tvo to za bu xe ti te i bu xet ski-te ko ris ni ci li mi tot od 100 e za me net na 300 evra vo de nar ska pro tiv vred nost, {to uka ̀ u va na za kon ska ne u sog la se nost);

Ot pi sot na ne ma te ri jal ni te i ma te ri jal ni te sreds tva se vr {i so pra vo li ni ska me to da so pri me-na na go di{ ni stap ki;

Pos le do va tel ni te iz da to ci (re kon struk ci ja, adap ta ci ja) so koi se po do bru va so stoj ba ta na sreds tvo to nad ne go vi ot ko ri sen vek na upo tre ba, ili se po do bru va ka pa ci te tot ili funk ci o nal na ta spo sob nost na isti te mo ̀ e da ja zgo le mi os no vi ca ta za ot pis;

Amor ti za ci ja ta se pres me tu-va po e di ne~ no za se koe sreds tvo vo ram ki te na gru pa ta, se do de ka vred no sta na ne ma te ri jal ni te i ma te ri jal ni te sreds tva ne bi de vo ce lost na do me ste na, ta ka {to ed na{ ot pi {a no to sreds tvo ne mo ̀ e da bi de pred met na po vtor na amor ti za ci ja;

Iz vo ri te na ka pi tal ni te sreds tva gi so ~i nu va at: dr ̀ av ni ot - ja ven ka pi tal, osta nat ka pi tal na me net za za li hi te i har ti i te od vred nost, re va lo ri za ci o na ta re zer va i dol go ro~ ni te ob vr ski, ta ka {to zgo le mu va we to/na ma lu-va we to na ne ma te ri jal ni te i ma-te ri jal ni te sreds tva, za li hi te na ma te ri ja li te, re zerv ni te de lo vi i sit ni ot in ven tar i ko ri ste we i vra }a we na dol go ro~ ni kre di ti pre diz vi ku va zgo le mu va we/na ma lu-va we na iz vo ri te na sreds tva ta;

Re va lo ri za ci ja na ne ma te ri-jal ni te i ma te ri jal ni te sreds tva se vr {i pri niv no pov le ku va we

od upo tre ba ili otu |u va we ili po-ra di po vtor no vred nu va we, do kol-ku inf la ci ja ta na go di{ no ni vo me re na so po ra stot na ce ni te na pro iz vo di te li te na in du stri ski te pro iz vo di e po go le ma od 10%;

Re zul ta tot od re va lo ri za ci-ja ta na ne ma te ri jal ni te i ma te ri-jal ni te sreds tva se pre ne su va vo ko rist ili na to var na iz vo ri te na ka pi tal ni te sreds tva.

Ka ko {to mo ̀ e da se za be le ̀ i po sto e~ ka ta za kon ska re gu la ti va

ne ma pro pi {a ni sme tko vods tve ni prin ci pi za na ~i not na evi den ti-ra we i vred nu va we na za li hi te na ma te ri ja li te, re zerv ni te de lo vi, go to vi te pro iz vo di i tr gov ska ta sto ka. Vo ne do stig na za kon sko re {e nie, vo pra ksa ta se ko ri stat me to di te na vred nu va we koi se pri me nu va at vo pres me tkov no to sme tko vods tvo, pri {to naj ~e sto od go vor ni te sme tko vo di te li ko-ri stat i pri me nu va at me to da na pro se~ ni ce ni.

Imaj }i ja pred vid za kon ska ta ob vr ska za vos po sta vu va we na sme-tko vods tve ni prin ci pi i na ~e la, se koj bu xet ski ko ris nik tre ba da gi di zaj ni ra sops tve ni te sme tko vods tve ni prin ci pi i na ~e la so iz go tvu va we in te ren akt, do ne sen od stra na na od go vor no to li ce na bu xet ski ot ko ris nik na kra jot na go di na ta, a so va` nost za na red na ta go di na. Utvr de ni te sme tko vods tve ni po li ti ki ne tre ba da se me nu-va at vo te kot na go di na ta, od pri ~i na {to }e se na ru {i kon zi stent-no sta vo obe lo de nu va we na sme tko vods tve ni te na sta ni, so stoj bi te na sme tko vods tve ni te po zi cii i re zul ta tot od ra bo te we to. Po kraj na ve de no to, pro me na ta na sme tko vods tve ni te po li ti ki }e pre diz vi ka na ru {u vawe na ele men ti te na fi nan si ski te iz ve {tai koi se de fi ni-ra ni so sme tko vods tve ni ot stan dard, ta ka {to iz ve {ta i te }e bi dat po mal ku raz bir li vi, re le vant ni i ve ro do stoj ni.

269


CARINI

270

M-r Goran RAFAJLOVSKI

Os lo bo du va we to od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, pri uvo zot na sto ki, e re gu li ra no so so od vet ni te odred bi od Ca rin ski ot za kon ("Slu`ben vesnik na RM", broj 39/05 i 4/08) i Ured ba ta za pob li ski-te kri te riu mi i na ~i not na spro ve du va we na os-loboduva weto od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, ka ko i vred no sta i ko li ~i na ta i vi dot ili na me na ta na sto ka ta ko ja mo ̀ e da se os lo bo di od pla }a we na uvoz ni da va~ ki ("Slu`ben vesnik na RM", broj 117/05...64/08 vo na ta mo{ ni ot tekst: Ured ba).

PRED ME TI NA ME NE TI ZA IN VA LI DI

I IN VA LID SKI OR GA NI ZA CII

(^len 194 to~ka 5 i 6)

Pred me ti, koi se pre ciz no na ve de ni vo Ured ba ta i koi se spe ci jal no di zaj ni ra ni za obra zo ven, na u ~en ili kul tu ren raz voj na sle pi li ca. Ovie pred me ti se os lo bo de ni od pla }a we na uvoz ni da va~ ki do kol ku isti te se uve zu va at od sa mi te sle pi li ca za niv na li~ na upo tre ba ili da se uve zu va at od in sti tu cii ili or ga ni za cii koi se gri ̀ at za obra zo va nie ili po mo{ na sle pi li ca koi ima at po tvr da za uvoz so os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki na ta kvi pred me ti iz da de na od mi ni sters tvo to za trud i so ci-jal na po li ti ka.

Pred me ti te (opre ma i teh ni~ ki po ma ga la) koi se spe ci jal no di zaj ni ra ni za obra zo ven, ra bo ten ili so ci-ja len raz voj na fi zi~ ki ili men tal no hen di ke pi ra ni li ca, osven sle pi te li ca, se os lo bo de ni od pla }a we na uvoz ni da va~ ki pod us lov tie da se uve zat od sa mi te hen di ke pi ra ni li ca za niv na li~ na upo tre ba ili pod us lov tie da se uve zat od in sti tu cii ili or ga ni za cii koi se gri ̀ at za obra zo va nie ili po mo{ na hen di ke pi-ra ni li ca koi ima at po tvr da za uvoz so os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki na ta kvi pred me ti iz da-de na od mi ni sters tvo za trud i so ci jal na po li ti ka.

Li ca ta koi sa ka at da go os tva rat pra vo to na os-lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki za niv na li~ na upo tre ba se dol` ni na ca rin ski ot or gan da mu

pod ne sat po tvr da za sta tus na sle po ili hen di ke pi ra no li ce koe ima pra vo na uvoz so os lo bo du va we od pla }a-we na uvoz ni da va~ ki na ta kvi pred me ti iz da de na od mi ni sters tvo za trud i so ci jal na po li ti ka.

In sti tu cii ili or ga ni za cii koi se gri ̀ at za obra zo va nie ili po mo{ na hen di ke pi ra ni li ca i koi sa ka at da go os tva rat pra vo to na os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se dol` ni na ca rin ski ot or gan, po red dru gi te do ka zi, da mu pod ne sat i do kaz za re gi stri ra na obra zov na in sti tu ci ja ili hu ma ni tar na or ga ni za ci ja ili zdru ̀ e nie za obra zo va nie ili po mo{ na sle pi ili na dru gi hen di ke pi ra ni li ca i da gi is po-ra ~a at tie pred me ti di rekt no do me sto to koe e dek la-ri ra no ka ko odre di {te, da gi vne sat tie pred me ti vo niv no to kni go vods tvo, da gi upo tre bu va at isk lu ~i vo za ce li te od na ve de ni te ~le no vi i da ja po mog nat i oles nat bi lo ko ja pro ver ka ko ja ca rin ski ot or gan sme ta de ka e po treb na so cel da utvr di da li us lo vi te za odo bru va we na uvoz so os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se is pol ne ti, ili pro dol ̀ i le da se is pol nu va at.

Od go vor no to li ce na in sti tu ci ja ta ili or ga ni za-ci ja ta do ko ja tie pred me ti se is pra te ni ili ne gov ov la sten za stap nik tre ba da do sta vi do ca rin ski ot or gan pis me na iz ja va so ko ja }e iz ja vi de ka znae za ob-vr ski te pret hod no na ve de ni i de ka se ob vr zu va isti te da gi is pol ni.

Opre ma ta na me ne ta za vr {e we na dej nost, od stra na na in va li di od I i II ka te go ri ja, za ko ja bi le os po so be-ni po spro ve de na ta pro fe si o nal na re ha bi li ta ci ja e os lo bo de na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki pod us lov tie sa mo stoj no da ja vr {at ta kva ta dej nost, pod us lov li ce to za ko go e na me ne ta opre ma, na ca rin ski ot or-gan da mu pod ne se: po tvr da od nad le ̀ en or gan, od nos no ko mi si ja de ka e os po so be no za vr {e we na pred met na ta dej nost; do kaz za re gi stri ra we na dej no sta, za ko ja ja uve zu va opre ma ta; i po tvr da de ka pred met na ta opre ma ne se pro iz ve du va vo Re pub li ka Ma ke do ni ja iz da de na od mi ni sters tvo to za eko no mi ja.

Na ve de ni te pred me ti pod le ̀ at na pla }a we na DDV.


CARINI

271

LI^ NI PRED ME TI

NAS LE DE NI VO

STRANS TVO

(^len 194 to~ka 8)

Li~ ni te pred me ti koi se nas-lede ni vo strans tvo od dr ̀ av ja ni na Re pub li ka Ma ke do ni ja ili od stran ski dr ̀ av ja ni so odo bren po sto jan pre stoj vo Re pub li ka Ma-ke do ni ja se os lo bo de ni od pla }a we na uvoz ni dava~ ki.

Ka ko "li~ ni pred me ti" se sme-ta at pred me ti za do ma }ins tvo, ve lo si pe di, mo tor cik li, pri vat ni mo tor ni vo zi la i niv ni pri kol ki, ka ra va ni za kam pu va we, plov ni ob-je kti i le ta la za raz o no da i pri vat-ni avi o ni, koi bi le sops tve nost na po ~i na ti ot.

Pred me ti te ku pe ni so nas le-de ni pa ri, pred me ti te ku pe ni so pa ri koi se do bi e ni so pro da va we na nas le de ni pred me ti, ka ko i pred me ti te do bi e ni so za me na za nas le de ni pred me ti ne se sme ta at za li~ ni pred me ti.

Os lo bo du va we to se da va sa mo za li~ ni pred me ti koi se pu {ta at vo slo bo den pro met naj doc na vo rok od dve go di ni od da tu mot ko ga li ce to go do bi lo pra vo to na sops-tve nost na pred me ti te so ko ne~ na-ta od lu ka za nas le du va we. Li~ ni te pred me ti te mo ̀ e da se uve zu va at vo ed na ili po ve }e od vo e ni pra tki vo na ve de ni ot per i od.

Li ca ta koi sa ka at da go ostva rat pra vo to na os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki na li~ ni pred me ti nas le de ni vo strans tvo se dol` ni na ca rin ski ot or gan da mu pod ne sat do-ku ment od ov la sten ma ke don ski ili stran ski sud ili do ku ment od drug nad le ̀ en or gan za nas le du va we na pred me ti te koi se uve zu va at vo koj izre~ no se na ve de ni tie pred me ti. Po isk lu ~ok od pret hod no na ve de no-to, do kol ku se ra bo ti za nas le de ni upo tre bu va ni li~ ni pred me ti koi po ~i na ti ot li~ no gi upo tre bu val (ob le ka, kon du ri i sli~ no) ka ko do kaz mo ̀ e da se pod ne se i iz vod od ma ti~ na ta kni ga na umre ni te.

Li~ ni te pred me ti se os lo bo de-ni od pla }a we na DDV.

STO KA NA ME NE TA ZA

@R TVI OD PRI ROD NI

I DRU GI NE PO GO DI

(^len 195 to~ka 1)

Sto ka ta ko ja se uve zu va od dr-`av ni te or ga ni ili re gi stri ra ni hu ma ni tar ni ili do bro tvor ni orga ni za cii e os lo bo de na od pla-}a we na uvoz ni da va~ ki, ko ga taa e na me ne ta za besp lat na po del ba za `rt vi te od pri rod ni i dru gi ne po go di koi ima le vli ja nie na te ri to ri ja ta na Re pub li ka Ma ke-do ni ja ili besp lat no da se sta vi na ras po laga we na `r tvi te na ta kvi ne po go di, a ko ja osta nu va vo sops tve nost na tie or ga ni ili or ga ni za cii, me |u toa ne se da va za ma te ri ja li i opre ma na me ne ti za po vtor na iz grad ba na po dra~ ja ta po go de ni so ne po go di.

Dr ̀ av ni ot or gan ili re gi stri-ra na ta hu ma ni tar na ili do bro-tvor na or ga ni za ci ja, koj sa ka da go os tva ri pra vo to na os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, e dol` na na ca rin ski ot or gan da mu pod ne se:

iz ja va de ka uve ze na ta sto ka (na pri mer: hra na, le ko vi, ob le ka, {a to ri, kon tej ne ri za ̀ i ve e we) }e se upo tre bi isk lu ~i vo za besp lat-na po del ba me |u `r tvi te od pri-rod ni i dru gi ne po go di ili de ka }e osta ne vo sops tve nost na toj or gan ili or ga ni za ci ja i de ka }e im bi de besp lat no sta ve na na ras po la ga we na spo me na ti te `r tvi;

po tvr da od Mi ni sters tvo za trud i so ci jal na po li ti ka, de ka sto-ka ta so na ve de na ta ko li ~i na vid i vred nost e na me ne ta za ̀ r tvi te od pri rod ni ili dru gi ne po go di.

Os lo bo du va we to od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se da va sa mo na or ga ni i or ga ni za cii koi ima at kni go vods tvo koe na ca rin ski ot or gan mu ovoz mo ̀ u va nad zor vrz niv no to ra bo te we i koi gi nu dat si te po t reb ni ga ran cii za toa

de ka os lo bo du va we to od pla }a we na uvoz ni da va~ ki ne ovoz mo ̀ u va zlo u po tre ba ili na ru {u va we na kon ku ren ci ja ta.

Na ve de na ta sto ka e os lo bo de na od pla }a we na DDV.

STO KA ZA HU MA NI TAR NI

ILI DOB RO TVOR NI

OR GA NI ZA CII

(^len 195 to~ka 2)

Sto ka za hu ma ni tar ni ili do-bro tvor ni or ga ni za cii e os lo bo de-na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, pod us lov toa da ne pre diz vi ku va zlo u po tre bi ili po go le mi na ru {u-va wa na kon ku ren ci ja ta, i toa:

sto ka za os nov ni po tre bi (sto ka ta po treb na za za do vo lu va we na ne po sred ni te ~o ve~ ki po tre bi, ka ko {to se pre hram be ni pro iz vo-di, le ko vi, ob le ka i po stel ni na) ko ja se uve zu va od hu ma ni tar ni ili do bro tvor ni or ga ni za cii za besp lat no do de lu va we na li ca na koi im e po treb na po mo{;

sto ka ko ja e is pra te na besp-lat no i bez bi lo ka kva ko mer ci-jal na na me ra od stran sko li ce ili or ga ni za ci ja do hu ma ni tar na ili do bro tvor na or ga ni za ci ja za ra di so-bi ra we na sreds tva na po vre me ni hu-ma ni tar ni na sta ni za po tre bi te na li ca na koi im e po treb na po mo{;

opre ma i kan ce la ri ski ma te-ri jal, koi se is pra te ni besp lat no i bez bi lo ka kva ko mer ci jal na na me ra od stran sko li ce ili or ga-ni za ci ja do hu ma ni tar na ili do bro-tvor na or ga ni za ci ja za da se upo tre-bu va isk lu ~i vo za za do vo lu va we na niv ni te slu` be ni po tre bi ili za iz vr {u va we na niv ni te hu ma ni tar-ni ili do bro tvor ni za da ~i.

Na ve de no to os lo bo du va we to ne se da va za: al ko hol i al ko hol ni pi ja lo ci; tu tun i pre ra bo tki od tu tun; ka fe i ~aj; mo tor ni vo zi la osven za am bu lant ni ko li.

Os lo bo du va we to od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se da va sa mo na or-ga ni za cii koi ima at kni go vods tvo koe na ca rin ski ot or gan mu ovoz mo-


CARINI

ù va nad zor vrz niv no to ra bo te we i koi gi nu dat si te po treb ni ga ran-cii za toa de ka os lo bo du va we to od pla }a we na uvoz ni da va~ ki ne ovoz mo ̀ u va zlo u po tre ba ili na ru-{u va we na kon ku ren ci ja ta.


PRO TIV PO @AR NA I

SPA SU VA^ KA OP RE MA

(^len 195 to~ka 3)

Teh ni~ ka pro tiv po ̀ ar na opre-ma i spa su va~ ka opre ma, pro tiv po-àr ni vo zi la i dru gi spa su va~ ki vo zi la i re zerv ni de lo vi e os-lo bo dena od pla }a we na uvoz ni da va~ ki pod us lov da se uve zu va at za ne po sred no vr {e we pro tiv po-àr na ili spa su va~ ka dej nost od pro tiv po ̀ ar ni or ga ni za cii i dru gi spa su va~ ki slu` bi (ci vil-na ta za {ti ta i jav ni te slu` bi za za {ti ta, spa su va we i po mo{, osven pro tiv po ̀ ar ni te slu` bi).

Pro tiv po ̀ ar ni te or ga ni za cii i dru gi te spa su va~ ki slu` bi, se dol` ni na ca rin ski ot or gan da mu pod ne sat po tvr da od mi ni sters tvo-to za vna tre{ ni ra bo ti ili dru go mi ni sters tvo nad le` no za za {ti-ta od pri rod ni i dru gi ne sre }i so ko ja se utvr du va sta tu sot na or ga ni-za ci ja ta ili slu` ba ta pret hod no na ve de na, ka ko i so od vet no sta na sto ka ta ko ja se uve zu va so mer ki-te za or ga ni zi ra we i opre mu va we na si li te za za {ti ta, spa su va we i po mo{ i po tvr da de ka pred met-na ta opre ma ne se pro iz ve du va vo Re pub li ka Ma ke do ni ja iz da dena od mi ni sters tvo to za eko no mi ja.

Na ve de na ta sto ka pod le ̀ i na pla }a we na DDV.

OP RE MA I RE ZERV NI

DE LO VI VRZ OS NO VA

NA STRAN SKI VLOG

NA STRAN SKO LI CE

(^len 196 to~ka 1)

Ne u po tre bu va ni opre ma i re-zerv ni de lo vi (osven avto mo bi li

i kan ce la ri ski me bel) koi se uve zu-va at vrz os no va na vlog na stran sko li ce se os lo bo de ni od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, pod us lov ista ta da slu ̀ i za oba vu va we na dej no sta na dru{ tvo to.

Dru{ tvo to koe sa ka da go os tva-ri pra vo to na os lo bo du va we od pla-}a we na uvoz ni da va~ ki sog las no ~len 196 to~ ka 1) od Ca rin ski ot za kon, e dol` no na ca rin ski ot or-gan da mu pod ne se:

do kaz od nad le` ni ot sud za vo de we na sud ski, od nos no tr gov-ski re gi star za stran ski vlo ̀ u-va wa spo red koj se do ka ̀ u va de ka opre ma ta i re zerv ni te de lo vi pret-sta vu va at vlog na stran sko li ce vklu ~u vaj }i go i vkup ni ot iz nos na sreds tva ta na os no va ~ot i na se koj vlo ̀ u va~. Ka ko do kaz za iz vr {en vlog na stran sko li ce se sme ta i do-ka zot za otku pe ni ak cii od stra na na stran ski ot vlo ̀ u va~;

iz ja va za to~ ni ot pro cent na u~es tvo na stran ski ot vlog vo opre-ma i re zerv ni de lo vi vo od nos na vkup no vlo ̀ e ni ot tra en ka pi tal na dru{ tvo to iz go tve na vrz os no-va na do ka zot od pr va ta ali ne ja od ovoj stav od ko ja pro iz le gu va de ka pro cen tot na u~es tvo na stran ski-ot vlog vo vkup ni ot vlog e ed na kov ili po go lem od 20%;

akt za os no va we (iz ja va za os no va we na tr gov sko dru{ tvo

- za eden os no va~, ili do go vor za os no va we/vlo ̀ u va we - za po ve }e os no va ~i/vlo ̀ u va ~i) koj e na ve-den vo do ka zot od pr va ta ali ne ja od ovoj stav i so koj se po tvr du va de ka vre men ski ot per i od za koj se vr {i vlo ̀ u va we to e po dolg od tri go di ni;

pro cen ka od ov la sten sud ski pro ce ni tel na opre ma ta ko ja {to se vlo ̀ u va i ko ja {to e na ve de na vo aktot za os no va we;

spe ci fi ka ci ja na opre ma ta i re zerv ni te de lo vi so naz na ~e na tarif na oz na ka od Ca rin ska ta tari fa, vid, ko li ~i na i vred nost na sto ka ta;

iz ja va de ka sto ka ta po spe-ci fi ka ci ja ta ne bi la pret hod no ca ri ne ta kaj isti ot ili kaj drug ca rin ski or gan;

do kaz za dej no sta na dru{-tvo to.

Na ve de na ta sto ka pod le ̀ i na pla }a we na DDV.

PRED ME TI OD

OB RA ZO VEN, NA U ̂ EN

I KUL TU REN KA RA KTER,

NA U^ NI INST RU MEN TI

I APA RA TI

(^len 196 to~ka 2)

Pred me ti te od obra zo ven, na u-~en i kul tu ren ka ra kter, pre ciz no na ve de ni vo Ured ba ta, se os lo bo de-

272


CARINI

ni od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, bez og led na pri ma ~ot i na upo tre-ba ta za ko ja tie pred me ti mo ̀ e da bi dat na me ne ti.

Pred me ti te od obra zo ven, na u-~en i kul tu ren ka ra kter se os lo bo-de ni od pla }a we na uvoz ni da va~ ki pod us lov tie da se na me ne ti za jav na obra zov na, na u~ na ili kul-tur na usta no va ili or ga ni za ci ja, ili usta no va ili or ga ni za ci ja od ka te go ri i te koi se na ve de ni nas-pro ti se koj pred met od Ured ba ta i ko ga isk lu ~i vo se uve zu va at za ne ko mer ci jal ni ce li.

Os lo bo du va we to e ogra ni ~e no na na u~ ni in stru men ti i apa ra ti koi se na me ne ti za jav ni usta no vi koi vog lav no se an ga ̀ i ra ni vo obra zov ni ili na u~ ni istra ̀ u va-wa i za onie od de li vo jav ni te usta-no vi koi vog lav no se an ga ̀ i ra ni vo obra zov ni ili na u~ ni istra ̀ u-va wa, ili pri vat ni usta no vi koi vog lav no se an ga ̀ i ra ni vo obra zov-ni ili na u~ ni istra ̀ u va wa.

Uvo zot so os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, im gi na met nu va na usta no vi te ili or ga-ni za ci i te do koi tie pred me ti se is pra te ni sled ni te ob vr ski da gi is po ra ~a at tie pred me ti di rekt-no do me sto to koe e dek la ri ra no ka ko odre di {te, da gi vne sat tie pred me ti vo niv no to kni go vods-tvo, da gi upo tre bu va at isk lu ~i vo za ce li te na ve de ni vo na ve de ni te ~le no vi i da ja po mog nat i oles nat bi lo ko ja pro ver ka ko ja ca rin ski-ot or gan sme ta de ka e po treb na so cel da utvr di da li us lo vi te za odo-bru va we na uvoz so os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se is pol ne ti, ili pro dol ̀ i le da se is pol nu va at.

Od go vor no to li ce na usta no va-ta ili or ga ni za ci ja ta do ko ja tie pred me ti se is pra te ni ili ne gov ov la sten za stap nik tre ba da do sta-vi do ca rin ski ot or gan pis me na iz ja va so ko ja }e iz ja vi de ka znae za pret hod no na ve de ni te ob vr ski i de ka se ob vr zu va isti te da gi is pol ni.

Na ve de ni te pred me ti pod le ̀ at na pla }a we na DDV.

MOST RI NA STO KA

SO MA LA VRED NOST

(^len 196 to~ka 5)

Mo stri te na sto ka so ma la vred nost koi mo ̀ e da se upo tre bat sa mo za pot tik nu va we na na ra~ ki za sto ka od toj vid, a so cel taa da bi de uve ze na na ca rin sko to po-dra~ je na Re pub li ka Ma ke do ni ja, bez pla }a we na pro tiv vred nost vo strans tvo, se os lo bo de ni od pla }a-we na uvoz ni da va~ ki.

Ca rin ski ot or gan mo ̀ e da po ba ra, od del ni mo stri da bi dat na pra ve ni traj no ne u po treb li vi so toa {to }e bi dat istrg na ti, per-fo ri ra ni, jas no i ne iz bri{ li vo oz na ~e ni, ili na bi lo koj drug na-~in, no pod us lov ta kvi te ope ra cii da ne go uni {tat niv ni ot ka ra kter ka ko mo stra.

Ka ko "mo stri na sto ka" se sme-ta at bi lo koi pred me ti koi go pret-sta vu va at vi dot na sto ka, ~ij na ~in na pre zen ti ra we i ko li ~i na, na sto ka od ist vid ili kva li tet, ne ovoz mo ̀ u va da bi dat upo tre be ni za dru gi ce li osven za pot tik nu va-we na na ra~ ki.


PE ̂ A TEN REK LA MEN

MA TE RI JAL

(^len 196 to~ka 6)

Pe ~a ten rek la men ma te ri jal, ka ko {to se ka ta lo zi, ce nov ni ci, upat stva za upo tre ba ili bro {u ri, e os lo bo den od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, pod us lov toj da se od ne-su va na: sto ka za pro da` ba ili za da va we vo na em, ili po nu de ni trans port ni us lu gi, us lu gi za osi-gu ru va we ili ban kar ski us lu gi, od li ca so se di {te nad vor od ca-rin sko to po dra~ je na Re pub li ka Ma ke do nija.

Os lo bo du va we to od uvoz ni da-va~ ki e ogra ni ~e no sa mo na pe ~a-

te ni rek lam ni ma te ri ja li koi gi is pol nu va at sled ni te us lo vi:

a) vo pe ~a te ni ot ma te ri jal tre ba jas no da e na ve de no ime to na dru{ tvo to koe ja pro iz ve du va, pro da va ili da va pod na em pred met-nata sto ka ili koe nu di so od vet ni us lugi;

b) se ko ja pra tka tre ba da so dr-`i ne po ve }e od eden do ku ment ili eden pri me rok od se koj do ku ment do kol ku pra tka ta se so stoi od po ve }e do ku men ti. Pra tka ta ko ja so dr ̀ i po ve }e pri me ro ci od ist do ku ment mo ̀ e da se os lo bo di od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, do kol-ku nej zi na ta vkup na bru to te ̀ i na ne nad mi nu va eden ki lo gram;

Pred me ti te za rek lam ni ce li bez vi stin ska ko mer ci jal na vred-nost, is pra te ni besp lat no od do ba-vu va ~i te do niv ni te stran ki, koi osven toa {to ima at rek lam na funk-ci ja ne e voz mo` no da se upo tre bat po i na ku isto ta ka se os lobo de ni od pla }a we na uvoz ni da va~ ki.

Pe ~a te ni ot rek la men ma te ri-jal pod le ̀ i na pla }a we na DDV.

PRED ME TI ZA UPOT RE BA

NA SA E MI, TR GOV SKI

IZ LO@ BI ILI SLI^ NI

MA NI FE STA CII

(^len 197 to~ka 7)

Pred me ti za upo tre ba na sa e mi, tr gov ski iz lo` bi ili sli~ ni ma ni-fe sta cii, os lo bo de na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se:

po ma li mo stri za pret sta-vuva we na sto ka pro iz ve de na nad vor od ca rin sko to po dra~ je na Re pub li ka Ma ke do ni ja, na me ne ti za sa e mi, tr gov ski iz lo` bi ili sli~ ni na stani;

sto ka ko ja se uve zu va isk-lu ~i vo za ra di pret sta vu va we na ma {i ni i apa ra ti pro iz ve de ni nad vor od ca rin sko to po dra~ je na Re pub li ka Ma ke do ni ja koi se pret sta vu va at na sa e mi, tr gov ski iz lo` bi ili sli~ ni na sta ni;

raz ni ma te ri ja li so ma la vred nost ka ko {to se boi, la ko vi,

273


CARINI

ta pe ti i sli~ no koi se ko ri stat za po sta vu va we, opre mu va we i ure du-va we na pri vre me ni te {tan do vi na stran ski iz la ga ~i na sa e mi, tr-gov ski iz lo` bi ili sli~ ni na sta-ni, koi se uni {tu va at po niv na ta upo tre ba;

pe ~a ten ma te ri jal, ka ta lo zi, pros pe kti, ce nov ni ci, rek lam ni pla ka ti, ka len da ri (ilu stri ra ni ili ne i lu stri ra ni), ne vra me ni fo to gra fii i dru gi pred me ti koi besp lat no im se de lat na po se-ti te li te so cel da se rek la mi ra sto kata pro iz ve de na nad vor od ca rin sko to po dra~ je na Re pub li ka Ma ke do ni ja ko ja e iz lo ̀ e na na sa e-mi, tr gov ski iz lo` bi ili sli~ ni na sta ni.


STO KA KO JA SE UVE ZU VA

ZA RA DI IS PI TU VA WE,

IST RA @U VA WE,

ANA LI ZI RA WE

ILI TE STI RA WE

(^len 196 to~ka 8)

Sto ka ta na me ne ta za is pi tu va-we, istra ̀ u va we, ana li zi ra we ili te sti ra we za ra di utvr du va we na nej zi ni ot so stav, kva li tet ili dru gi teh ni~ ki ka ra kte ri sti ki za ra di in for mi ra we ili, in du-stri ski ili ko mer ci jal no istra-`u va we e os lo bo de na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki.

Os lo bo du va we to od pla }a we na uvoz ni da va~ ki se da va sa mo pod us lov sto ka ta ko ja se is pi tu va, is t ra ̀ u va, ana li zi ra ili te sti ra da bi de ce los no upo tre be na ili uni {te na pri spro ve du va we na is pi tu va we to, istra ̀ u va we to, ana li zi ra we to ili te sti ra we to. Ova os lo bo du va we se od ne su va i na pre o sta na ti te pro iz vo di koi osta nu va at od is pi tu va we to, istra-`u va we to, ana li zi ra we to ili te sti ra we to, ka ko i sto ka ta ko ja ne bi la isko ri ste na, so odo bre nie i pod nad zor na ca rin ski ot or gan, da bi dat: ce los no uni {te ni ili

do ve de ni bez vi stin ska ko mer ci-jal na vred nost po za vr {u va we to na is pi tu va we to, istra ̀ u va we to, ana li zi ra we to ili te sti ra we to; ot sta pe ni vo ko rist na dr ̀ a va ta bez pri toa da se pri ~i ni bi lo ka kov tro {ok, ili iz ve ze ni od ca-rin sko to po dra~ je na Re pub li ka Ma ke do ni ja, vo po seb no oprav da ni i obraz lo ̀ e ni slu ~ai.

Sto ka ta ko ja se upo tre bu va za is pi tu va we, istra ̀ u va we, ana li-zi ra we ili te sti ra we koe sa mo po se be pret sta vu va dejs tvie za pro mo-ci ja na pro da` ba ta ne mo ̀ e da go ko ri sti pra vo to na os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki.


TU RI STI^ KI

PRO PA GAN DEN MA TE RI JAL

(^len 196 to~ka 10)

Od pla }a we na uvoz ni da va~ ki os lo bo de ni se:

tu ri sti~ ka in for ma tiv na do-ku men ta ci ja (pros pe kti, bro {u ri, kni gi, spi sa ni ja, vo di ~i, vra me ni i ne vra me ni po ste ri, ne vra me ni fo to gra fii i fo to gra fii vo po-go lem for mat, ilu stri ra ni i ne-i lu stri ra ni kar ti i ilu stri ra ni ka len da ri), na me ne ta za besp lat no de le we, a ~i ja glav na cel e pot-tik nu va we na jav no sta da po se ti stran ski dr ̀ a vi, a po seb no da pri-sus tvu va na kul tur ni, tu ri sti~ ki, sport ski, ver ski, tr gov ski, sto pan-ski ili stru~ ni ili na sta ni, pod us lov ta kva ta do ku men ta ci ja da ne so dr ̀ i po ve }e od 25 % stran ski pri vat ni ko mer ci jal ni rek lam ni ma te ri ja li, isk lu ~u vaj }i gi si te pri vat ni ko mer ci jal ni rek la mi za tr gov ski dru{ tva od Re pub li ka Ma ke do ni ja, i pod us lov op {ta ta pri ro da na nej zi ni te pro mo tiv ni ce li jas no da se gle da.

spi so ci na stran ski ho te li i go di{ ni ci, {to gi iz da va at ofi ci-jal ni tu ri sti~ ki agen cii ili koi se iz da va at vo niv na or ga ni za ci ja, ka ko i voz ni re do vi na stran ski

pre voz ni ci, ko ga ta kva ta li te ra-tu ra e na me ne ta za besp lat no de-le we i do kol ku ne so dr ̀ i po ve }e od 25% pri vat ni ko mer ci jal ni rek la mi, isk lu ~u vaj }i gi si te pri vat ni ko mer ci jal ni rek la mi za tr gov ski dru{ tva od Re pub li ka Ma ke do ni ja;

re fe ren ten ma te ri jal do sta-ven do akre di ti ra ni pret stav ni ci ili do pis ni ci, koi se ime nu va ni od ofi ci jal na na ci o nal na tu ri-sti~ ka agen ci ja, ako ne e na me net za na ta mo{ no de le we, ka ko na pri mer go di{ ni ci, te le fon ski ili te le faks ime ni ci, spi so ci na ho te li, ho tel ski ce nov ni ci, sa em-ski ka ta lo zi, mo stri od pred me ti od do ma{ no za na et ~is tvo so ma la vred nost, ka ko i li te ra tu ra za mu-zei, uni ver zi te ti, le ku va li {ta ili dru gi sli~ ni usta no vi.


STO KA KO JA KA KO

PO DA ROK E DO BI E NA

OD STRAN SKI DO NA TO RI

(^len 198 to~ka 1)

Sto ka ta ko ja ka ko po da rok e do-bi e na od stran ski do na to ri, ka ko i uve ze na sto ka ku pe na so pa ri~ ni sreds tva do bi e ni ka ko po da rok na dr ̀ av ni te or ga ni, op {ti ni te, gra dot Skop je i na jav no prav ni te sub je kti (jav ni pret pri ja ti ja i jav ni usta no vi) e os lo bo de na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki.

Dr ̀ av ni te or ga ni, op {ti ni te, gra dot Skop je i na jav no prav ni te sub je kti koi sa ka at da go os tva rat pra vo to na os lo bo du va we od pla-}a we na uvoz ni da va~ ki, po treb no e na ca rin ski ot or gan da mu pod ne-sat ba ra we koe tre ba da gi so dr ̀ i sled ni ve po da to ci: ime-na ziv i adre sa na ko ris ni kot i do na to rot; do kaz za sta tu tot na ko ris ni kot i do na to rot; tr gov ski na ziv na sto ka ta so naz na ~u va we na ko li-~i na ta i vred no sta na sto ka ta. Vo pri log na ba ra we to se do sta vu va at i sled ni ve is pra vi: do kaz de ka se

274


CARINI

ra bo ti za do na ci ja (fa ktu ra ko ja e bez pla }a we na pro tiv vred nost vo strans tvo, do go vor za po da rok-do na ci ja na sto ka ta ko ja se uve zu-va ili pis mo od do na to rot de ka sto ka ta ko ja se is pra }a e po da rok, od nos no do na ci ja) i iz ja va ka de i za {to }e se ko ri sti sto ka ta.

Ko ga se uve zu va sto ka ko ja e ku-pe na so pa ri~ ni sreds tva do bi e ni ka ko po da rok, po kraj po da to ci te i is pra vi te na ve de ni pret hod no, na ca rin ski ot or gan tre ba da mu se do sta vi i do kaz od ban ka de ka do bi e ni te pa ri~ ni sreds tva ka ko po da rok se vne se ni , od nos no evi-den ti ra ni na sme tka na pri ma ~ot na do na ci ja ta.


STO KA POT REB NA ZA

RE A LI ZI RA WE NA

PRO E KTI FI NAN SI RA NI

SO PA RI^ NI SREDS TVA

NA STRAN SKI DO NA TO RI

(^len 198 to~ka 2)

Sto ka ta ko ja e po treb na za re a-

li zi ra we na pro e kti fi nan si ra ni so pa ri~ ni sreds tva na stran ski do-na to ri vrz os no va na do go vo ri me |u Vla da ta na Re pub li ka Ma ke do ni ja i stran ski do na to ri vo koj stoi kla u zu la de ka do ni ra ni te sreds tva ne mo ̀ at da se ko ri stat za pla }a we na uvoz ni da va~ ki e os lo bo de na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki.

Sub je ktot za dol ̀ en za re a li-zi ra we na pro e ktot - imp le men ta-to rot (ko ris ni ci te na sreds tva od Bu xe tot na RM, fon do vi te, nev la di ni or ga ni za cii re gi stri-ra ni vo Re pub li ka Ma ke do ni ja) koj sa ka da go os tva ri pra vo to na os lo bo du va we od pla }a we na uvoz-ni da va~ ki e dol ̀ en na ca rin ski-ot or gan da mu pod ne se po tvr da od Mi ni sters tvo to za fi nan sii so ko ja se po tvr du va de ka sto ka ta ima pra vo na os lo bo du va we od pla }a we na uvoz ni da va~ ki.


RAZ NI DO KU MEN TI

I PRED ME TI

(^len 197)

Li ce to koe sa ka da go os tva ri pra vo to na os lo bo du va we od pla }a-we na uvoz ni da va~ ki na raz ni te do ku men ti i pred me ti i toa na: do-ku men ti koi se is pra te ni besp lat-no do dr ̀ av ni te or ga ni; iz da ni ja na stran ski vla di i ofi ci jal ni me |u na rod ni or ga ni na me ne ti za besp lat no de le we; pred me ti koi se pod ne su va at ka ko do ka zi ili za sli~ ni ce li pred su do vi te ili dru gi dr ̀ av ni or ga ni; pri me ro ci na pot pi si i pe ~a te ni cir ku la ri koi se od ne su va at na pot pi si koi se pra }a at ka ko del od vo o bi ~a e na raz me na na in for ma cii me |u jav ni slu` bi ili me |u ban ki; slu` be ni pe ~a te ni ma te ri ja li is pra te ni do Na rod na ta ban ka na Re pub li ka Ma ke do ni ja; iz ve {tai, iz ja vi, be-le {ki, pros pe kti, obras ci za pri-ja vu va we i dru gi do ku men ti koi se iz go tveni od fir mi re gi stri ra ni vo strans tvo i is pra te ni do sops-tve ni ci ili no si te li te na har tii od vred nost iz da de ni od tie fir-mi; sni me ni me di u mi - no si te li na po da to ci (iz dup ~e ni kar ti~ ki, ton ski za pi si, mi kro fil mo vi i dru go) koi se ko ri stat za pre nos na in for ma cii is pra te ni besp lat no do adre san tot, sé do de ka uvo zot na tie me di u mi - no si te li na po da-to ci ne do ve du va do zlo u po tre ba ili do zna ~aj no na ru {u va we na kon ku ren ci ja ta; do si e ja, ar hi vi, pe ~a te ni obras ci i dru gi do ku men-ti koi se ko ri stat na me |u na rod-ni so sta no ci, kon fe ren cii ili kon gre si, ka ko i iz ve {tai za tie so bi ri; pla no vi, teh ni~ ki cr te ̀ i, na cr ti, opi si i dru gi sli~ ni do-ku men ti uve ze ni za do bi va we ili is pol nu va we na na ra~ ki vo strans-tvo ili za u~es tvo na kon kur si ili nat pre va ri koi se odr ̀ u va at na ca rin sko to po dra~ je; do ku men ti koi se ko ri stat pri spro ve du va we na is pi ti na ca rin sko to po dra~ je, koi gi spro ve du va at in sti tu cii

so se di {te vo stran s tvo; pe ~a te-ni ob ras ci koi se ko ri stat ka ko slu`be ni do ku men ti vo me |u na rod-ni ot pro met na vo zi la ili sto ka, vo ram ki te na me |una rod ni kon ven-cii; pe ~a te ni obras ci, eti ke ti, bi le ti i sli~ ni do ku men ti koi se is prate ni od stran ski pre voz ni ci ili ho te li do tu ri sti~ ki agen cii so se di {te vo ca rin sko to po dra~-je; pe ~a te ni obras ci i bi le ti, ko-nos ma ni, to var ni li sto vi i dru gi ko mer ci jal ni ili kan ce la ri ski do ku men ti koi ve }e se isko ri ste-ni; slu` be ni pe ~a te ni obras ci od stran ski zem ji ili od me |u na rod ni or ga ni i pe ~a te ni ma te ri ja li koi se vo sog las nost so me |u na rod ni stan dar di is pra te ni za ras pre-del ba od stran ski zdru ̀ e ni ja do so od vet ni zdru ̀ e ni ja so se di {te vo ca rin sko to po dra~ je i fo to-gra fii, slaj do vi i stan dard ni pod lo gi za fo to gra fii, bez og led da li se tit lu va ni, is pra te ni do no vin ski agen cii ili iz da va ~i na ves ni ci ili spi sa ni ja - tre ba na ca rin ski ot or gan da mu pod ne se do-ka zi za fa kti te ili okol no sti te koi pret sta vu va at os no va za os lo-bo du va we od pla }a we na uvoz ni te da va~ ki.


ZAB RA NA NA

RAS PO LA GA WE

(^len 200)

Sog las no odred bi te na ~len 200 od Za ko not, sto ka ta ko ja bi la os lo-bo de na od pla }a we uvoz ni da va~ ki vrz os no va na:

~len 193 od Za ko not - {e fo-vi na stran ski dr ̀ a vi i pret stav-ni ci, me |u na rod ni or ga ni za cii so se di {te vo Re pub li ka Ma ke do ni ja, dip lo mat ski pret stav ni{ tva i sli~no;

~len 194 od Za ko not - dr ̀ av-ja ni na Re pub li ka Ma ke do ni ja za pred me ti od ne ko mer ci jal na pri-ro da so ma la vred nost, in va li di, za spe ci jal na opre ma i teh ni~ ki

275


CARINI

po ma ga la, stu den ti i u~e ni ci koi se {ko lu va at vo strans tvo za u~eb ni ci i po ma ga la za sops tve na po tre ba.

~len 195 od Za ko not - sto ka na me ne ta za: `r tvi od pri rod ni i dru gi ne po go di, hu ma ni tar ni ili do bro tvor ni or ga ni za cii, pro-tiv po ̀ ar na i spa su va~ ka opre ma, jav ni mu zei, jav ni bib li o te ki, in-va lid ski or ga ni za cii i dr.

~len 196 to~ ka 2 od Za ko not - pred me ti koi {to se uve zu va at a ima at obra zo ven, na u ~en i kul-tu ren ka ra kter, ka ko i niv ni re-zerv ni de lo vi koi se uve zu va at za ne ko mer ci jal ni ce li.

~len 198 od Za ko not - sto ka do bi e na od strans tvo ka ko po da-rok od stran ski do na tor, ku pe na od pa ri~ ni sreds tva do bi e ni ka ko po da rok od dr ̀ av ni te or ga ni, sto ka po treb na za re a li zi ra we na pro e kti fi nan si ra ni so pa ri~-ni sreds tva na stran ski do na to ri vrz os no va na do go vor na Vla da ta na RM i stran ski do na to ri vo koi stoi kla u zu la de ka do ni ra ni te sreds tva ne mo ̀ at da se ko ri stat za pla }a we na uvoz ni da va~ ki, vo rok od 3 go di ni od de not na uvo zot, nes mee da se otu |u va, da se da de na ko ri ste we na drug, da se po zaj mi ili po i na ku da se upo tre bi za dru-gi ce li, a ne za onie za koi bi la os lo bo de na od pla }a we na uvoz ni da va~ ki, pred da bi dat pla te ni uvoz ni te da va~ ki. Ta kvi te pred me-ti ne smee da se da dat vo za log, da se iz naj mu va at ili da se da dat ka ko osi gu ru va we za dru gi ob vr ski.

~len 196 to~ ka 1 od Za ko not - ne u po tre bu va ni opre ma i re zerv-ni de lo vi (osven avto mo bi li i kan ce la ri ski me bel i ma te ri jal) vrz os no va na stran ski vlog a koi slu ̀ at za vr {e we na pre te` na dej nost na dru{ tvo to, vo rok od 6 go di ni od de not na uvo zot, ne smee da se otu |at, da se da dat na ko ri ste we na drug ili po i na ku da se upo tre bu va at za dru gi ce li, a ne za onie za koi bi le os lo bo de ni od pla }a wa na uvoz ni te da va~ ki,

pred da bi dat pla te ni uvoz ni te da va~ ki. Ta kvi te pred me ti nes mee da se da dat vo za log, da se iz naj mat ili da se da dat ka ko osi gu ru va we za dru gi ob vr ski.

Napomena: Vo slu ~aj ca rin ski-ot or gan, na ba ra we na ima te lot na pra vo to, pred iste kot na na ve-de ni te ro ko vi (tri, od nos no {est go di ni), da doz vo li po i na kva upo tre ba, vi si na ta na ca rin ski ot dolg se pres me tu va vrz os no va na ele men ti te za utvr du va we na da-va~ ki {to va ̀ e le vo mo men tot na pod ne su va we na ba ra we to za pla }a-we na ca rin ski ot dolg.

Vo slu ~aj na ne pri dr ̀ u va we na ro ko vi te za za bra na na ras po-la ga we so sto ka ta, vi si na ta na ca rin ski ot dolg se pres me tu va vrz os no va na ele men ti te za utvr du va-we na da va~ ki te vo mo men tot na pri fa }a we na ca rin ska ta dek la-ra ci ja, vrz os no va na ko ja sto ka ta bi la os lo bo de na od pla }a we uvoz-ni da va~ ki.

Napomena: Sog las no odred bi te na ~len 7 od Ured ba ta od 30 Maj

2008 go di na, do ma{ ni te pat ni ci pri vra }a we to od strans tvo }e bi dat os lo bo de ni od pla }a we na ca ri na, po kraj li~ ni ot ba ga`, za pred me ti od ne ko mer ci jal na vo vred nost od 175 evra.

Ka ko li ~en ba ga`, se sme ta at ko li ~in ski te ogra ni ~u va wa za sled ni te sto ki:

a) pre ra bo tki od tu tun (200 ci-ga ri ili 100 ci ga ri, 50 pu ri ili 250 gra ma tu tun za pu {e we);

b) al ko hol i al ko hol ni pi ja-lo ci:

de sti li ra ni i ne de sti li ra-ni al ko hol ni pi ja lo ci so pro cent na al ko hol nad 22% - 1 li tar, ili

de sti li ra ni al ko hol ni pi-ja lo ci i ape ri ti vi so vin ska ili al ko hol na os no va so pro cent na al ko hol {to ne nad mi nu va 22% - 2 li tri i

vi no - 2 li tri v) par fe mi: 50 gra ma i to a let na

vo da: 0.25%.Os lo bo du va wa ta pod to~ ki te a)

i b) ne se od ne su va at na pat ni ci te pom la di od 18 go di ni.

276


RABOTNI ODNOSI

277

ОПШТИТЕ КОЛЕКТИВНИ ДОГОВОРИОПШТИТЕ КОЛЕКТИВНИ ДОГОВОРИНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈАНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Vera @BAJNOVA

Ra bot ni te od no si vo Re pub li ka Ma ke do ni ja se ure du va at so Za ko not za ra bot ni te od no si ("Slu`-ben ves nik na RM", broj 62/05), dru gi za ko ni, ko-le ktiv ni do go vo ri i do go vo ri za vra bo tu va we.So ko le ktiv ni te do go vo ri (op {ti, na ni vo na dej nost i na ni vo na ra bo to da va~) koi mo ra da bi dat vo sog las nost so Za ko not za ra bot ni od no si (vo na-ta mo{ ni ot tekst: ZRO), mo ̀ at da se utvr dat i po po vol ni pra va od pra va ta utvr de ni so ZRO.

Vo pre od ni te i za vr{ ni odred bi, ZRO utvr di ob vr ska za usog la su va we na po stoj ni te ko le ktiv ni do go vo ri vo rok od {est me se ci od ne go vo to sta pu-va we vo si la. Or ga ni za ci ja ta na ra bo to da va ~i te na Ma ke do ni ja i So ju zot na sin di ka ti te na Ma ke-do ni ja go sklu ~i ja Op {ti ot ko le kti ven do go vor za sto pans tvo to na 14.06.2006 go di na ("Slu` ben ves nik na RM", broj 76/06), od nos no po re ~i si 11 me se ci od sta pu va we to vo si la na ZRO. Va`nosta na OKDS e prodolèna so spogodba za u{te edna godina objavena vo "Slu`ben vesnik na RM", broj 78/08. Me |u toa, Op {ti ot ko le kti ven do go vor za jav ni ot se ktor na Re pub li ka Ma ke do ni ja e sklu ~en po doc na, na 16.01.2008 go di na, me |u Kon fe de ra ci ja-ta na slo bod ni sin di ka ti na Ma ke do ni ja i Vla da ta na Re pub li ka Ma ke do ni ja (ob ja ven vo "Slu` ben ves nik na RM", broj 10/08), od nos no go di na i po lo-vi na po sta pu va we to vo si la na ZRO.

Ovoj na pis e spo red ben pri kaz na pra {a wa ta {to se re gu li ra ni so dva ta op {ti ko le ktiv ni do-go vo ri, so po se ben osvrt na Op {ti ot ko le kti ven do go vor za jav ni ot se ktor.

OP[T KO LE KTI VEN DO GO VORZA JAV NI OT SE KTOR

Sog las no ~len 4 od Op {ti ot ko le kti ven do go vor za jav ni ot se ktor (vo na ta mo{ ni ot tekst: OKDJS), ko le ktiv-ni ot do go vor e za dol ̀ i te len, od nos no gi ob vr zu va:

si te ra bo to da va ~i (de fi ni ra ni so OKDJS) i ra bo to da va ~i te koi mu pri sta pi le;

ra bot ni ci te koi vo vre me na sklu ~u va we to na

ko le ktiv ni ot do go vor bi le ili do pol ni tel no sta na le ~le no vi na sin di ka ti te na Kon fe de ra ci ja ta na slo bod-ni sin di ka ti na Re pub li ka Ma ke do ni ja;

ra bot ni ci te ~le no vi na dru gi sin di ka ti i ra-bo to da va ~i te koi vr {at dej nost od ja ven in te res koi do pol ni tel no po pis men pat gi iz ve sti le i do bi le sog las nost od pot pis ni ci te na do go vo rot za pri sta-pu va we kon Ko le ktiv ni ot do go vor.

Ka ko ra bo to da va ~i vo OKDJS se de fi ni ra ni: or ga-ni te na dr ̀ av na ta vlast, jav ni te usta no vi, za vo di te, agen ci i te, or ga ni za ci i te i dru gi prav ni li ca od jav ni-ot se ktor koi vra bo tu va at ra bot ni ci i se fi nan si ra at od bu xe tot na RM, a ka ko ra bot nik se koe fi zi~ ko li ce koe zas no va lo ra bo ten od nos kaj ne koj od na ve de ni te ra bo to da va ~i, na ne o pre de le no ili opre de le no ra bot-no vre me, so pol no ili skra te no ra bot no vre me.

Za ko not za ra bot ni od no si utvr du va de ka op {ti-ot ko le kti ven do go vor se pri me nu va ne po sred no i e za dol ̀ i te len za ra bo to da va ~i te koi se ~le no vi na zdru ̀ e ni e to na ra bo to da va ~i pot pis ni ci na ko le ktiv-ni ot do go vor ili koi do pol ni tel no mu pri sta pi le na zdru ̀ e ni e to. Sog las no ~len 208 od ZRO, ko le ktiv ni ot do go vor gi ob vr zu va si te li ca koi go sklu ~i le i koi vo vre me to na sklu ~u va we to bi le ili do pol ni tel no sta na-le ~le no vi na zdru ̀ e ni ja ta koi go sklu ~i le ili koi mu pri sta pi le ili do pol ni tel no sta na le ~le no vi na zdru-è ni ja ta koi pri sta pi le na ko le ktiv ni ot do go vor.

Ved na{ se po sta vu va ka ko di sku ta bil no pra {a we-to za pri me na na ovoj ko le kti ven do go vor na ra bo to-da va ~i, oso be no ra bot ni ci za koi sog las no OKDJS pri me na ta na ko le ktiv ni ot do go vor ne e za dol ̀ i tel-na, od nos no ob vr zu va~ ka, do kol ku se ~le no vi na dru go zdru ̀ e nie na ra bo to da va ~i, od nos no sin di kal no zdru-è nie ili vo op {to ne se ~le no vi na sin di kat i da li vo op {to mo ̀ e OKDJS da ne se pri me nu va za del od ra bo to da va ~i te koi ne pri sta pi le ili za ra bot ni ci te koi ne se ne go vi ~le no vi ili vo op {to ne se ~le no vi na bi lo koj sin di kat. Ova oso be no e zna ~aj no bi dej ki so OKDJS se utvr du va at su {tin ski pra {a wa od ob la sta na ra bot ni te od no si (vi si na ta na pla ti te, do da to ci na pla ta i na do me sto ci, od mo ri i otsus tva, otka ̀ u-va we na do go vo rot za vra bo tu va we i dru gi pra va od


RABOTNI ODNOSI

ra bo ten od nos ), koi ka ko pra va se utvr de ni so ZRO, a so ko le kti ven do go vor se utvr du va sa mo vi si na ta i os no vi ca ta na pla ti te i na do me-sto ci te, tra e we to na od mo ri te i otsus tva ta, us lo vi te za otka ̀ u va-we na do go vo rot za vra bo tu va we i drugo.

Op {ti ot ko le kti ven do go vor za sto pans tvo to (vo na ta mo{ ni-ot tekst - OKDS) so dr ̀ i op {ta for mu la ci ja de ka ko le ktiv ni ot do go vor se pri me nu va ne po sred no i e za dol ̀ i te len za si te ra bot-ni ci i ra bo to da va ~i vo ~ie ime e sklu ~en, bi dej ki ka ko {to e po-go re na ve de no ZRO po de tal no go ure du va pra {a we to na pri me na na ko le ktiv ni te do go vo ri. So og led na fa ktot {to OKDJS se od ne su-va na odre den krug ra bot ni ci i ra bo to da va ~i (dr ̀ av na ta upra va i prav ni li ca od ja ven se ktor {to se fi nan si ra at od Bu xe tot na RM), OKDS se pri me nu va na si te osta-na ti ra bo to da va ~i i ra bot ni ci te vra bo te ni kaj tie ra bo to da va ~i, se raz bi ra do kol ku sog las no odred bi-te od ZRO, bi le ili do pol ni tel no sta na le ~le no vi na zdru ̀ e ni ja ta (na ra bo to da va ~i ili sin di kal ni zdru ̀ e ni ja koi se pot pis ni ci na OKDS) ili do pol ni tel no pri sta-pi le na ko le ktiv ni ot do go vor. No i kaj ovoj ko le kti ven do go vor se na met nu va ista ta di le ma: da li pri me na ta na ko le ktiv ni ot do-go vor e za dol ̀ i tel na, od nos no ob vr zu va~ ka, za ra bo to da va ~i koi se ~le no vi na dru go zdru ̀ e nie na ra bo to da va ~i, od nos no ako ra bot-ni ci te se ~le no vi na dru go sin di-kal no zdru ̀ e nie ili vo op {to ne se ~le no vi na sin di kat.

[to e pred met na ovoj

ko le kti ven do go vor?

So OKDJS se ure du va at pra va-ta i ob vr ski te na ra bot ni ci te i ra bo to da va ~i te od ra bo ten od nos, us lo vi te i na ~i not na os tva ru va we na pra va ta i ob vr ski te od ra bo ten od nos, ka ko i na ~i not i po stap ka ta

za re {a va we na me |u seb ni te spo ro-vi. So ne go sa mo se ure du va at ili do u re du va at od del ni pra {a wa, koi Za ko not za ra bot ni od no si upa tu va da se ure dat so ko le kti ven do go vor. OKDJS utvr du va mo` nost so ko le kti ven do go vor na ni vo na gran ka, od nos no ra bo to da va~ da se utvr dat po go le mi pra va od pra va ta utvr de ni so za kon i ko le kti ven do-go vor, do kol ku ne e vo spro tiv nost so za kon i OKDJS.

Koi pra {a wa se

ure de ni so OKDJS?

So OKDJS ne se ure de ni si te pra {a wa so koi se utvr du va at pra-va ta i ob vr ski te od ra bo ten od nos, bi dej ki tie se ure de ni so ZRO, a so ko le kti ven do go vor ZRO upa tu va da se ure dat sa mo onie pra {a wa, koi po ra di spe ci fi ki te na pro ce-sot na ra bo ta vo od del ni dej no sti ili kaj od del ni ra bo to da va ~i, tie pra {a wa tre ba ili mo ̀ e da bi dat po i na ku ure de ni. So OKDJS se ure de ni sled ni ve pra {a wa na koi upa tu va ZRO:

oprav da ni pri ~i ni za ne za-po~ nu va we na ra bot ni kot so ra bo-ta (~l. 13 stav 7 od ZRO);

vr {e we dru ga ra bo ta {to ne e pred vi de na so do go vo rot za vra bo-tu va we (~l. 30 stav 2 od ZRO);

pla ti, do da to ci na pla ta, na do me sto ci na pla ta i na do mest na tro {o ci po vr za ni so ra bo ta (~l.105 -114 od ZRO);

ra bot no vre me (~l.116 i 123 od ZRO);

go di {en od mor i pla ten od-mor (~l.137 i 138 od ZRO);

in for mi ra we na ra bot ni-ci te;

za {ti ta na pra va ta na ra bot-ni ci te (~l.199 stav 3 od ZRO) i

odred bi za us lo vi te za ra bo-ta na sin di ka tot, iz me na i do pol-nu va we i sle de we na ko le ktiv ni ot do go vor.

Sled ni ve pra {a wa OKDJS upa tu va ce los no ili de lum no da bi dat ure de ni so ko le kti ven do-

go vor na ni vo na gran ka, od nos no ra bo to da va~:

iz ve du va we na pri prav ni~ ki sta` (~l.56 od ZRO);

otka ̀ u va we na do go vo rot za vra bo tu va we (~l.81 i 82 od ZRO);

na do mest na {te ta (~l.158 od ZRO);

stru~ no os po so bu va we i obra-zo va nie na ra bot ni ci te (~l.154 stav 3 od ZRO).

So mo` no sta od del ni pra {a wa da bi dat po i na ku ure de ni so ko le-kti ven do go vor na ni vo na dej nost, od nos no ra bo to da va~, se osta va pro-stor da doj dat do izraz po seb no sti-te na ra bo ta ta vo od del ni dej no sti, od nos no kaj od del ni ra bo to da va ~i, po ra di po seb ni te us lo vi za ra bo ta ili dru gi spe ci fi ki. Utvr de ni te pra va so ko le kti ven do go vor na ni vo na dej nost ili ra bo to da va~, ne mo ̀ at da bi dat po ne po vol ni od pra va ta utvr de ni so OKDJS i ZRO.

PRA [A WA KOI RAZ LI^ NO SEURE DE NI SO OKDS I OKDJS

Dva ta op {ti ko le ktiv ni do go-vo ri (OKDS i OKDJS) glav no na ist ili sli ~en na ~in re gu li ra at od del ni pra va i ob vr ski na ra-bot ni ci te, no po sto jat i od del ni pra {a wa kon koi po stoi po i na kov pri stap od stra na na OKDJS, od nos-no OKDS. Ime no:

so OKDS e utvr de na os no-vi ca ta za pres me tka na na do mest na {te ta vo slu ~aj na di skri mi na-ci ja (ne ed na kva po lo` ba po ra di ras a, bo ja na ko ̀ a, pol, vo zrast, zdrav stve na so stoj ba, in va lid nost, re li gi oz no, po li ti~ ko ili dru go ube du va we, ~le nu va we vo sin di kat, na ci o nal no i so ci jal no po tek lo, sta tus na se mejs tvo, imot na so stoj-ba, po lo va na so ~e nost ili za ra di dru gi okol no sti), do de ka so OK-DJS e na ve de no de ka vo slu ~aj na di skri mi na ci ja ra bot ni kot ima pra vo da ba ra na do mest na {te ta (ovaa for mu la ci ja vo OKDJS e so-se ma ne po treb na, bi dej ki so ZRO

278


RABOTNI ODNOSI

e utvr de no pra vo to na na do mest i vi si na ta na na do me sto kot - 5 me se~-ni pro se~ ni pla ti vo RM);

dva ta ko le ktiv ni do go vo ri utvr du va at isti oprav da ni pri-~i ni po ra di koi ra bot ni kot ne za po~ nal so ra bo ta na de not opre-de len so do go vo rot za vra bo tu va-we, so toa {to OKDJS utvr du va do pol ni tel na ob vr ska za pis me no iz ve stu va we na ra bo to da va ~ot od stra na na ra bot ni kot, vo rok od dva de na ko ga ra bot ni kot tre ba lo da se ja vi na ra bo ta;

OKDS utvr du va koi po seb ni us lo vi mo ̀ at da se pred vi dat ka ko us lov za vra bo tu va we, a OKDJS vo-op {to ne gi utvr du va bi dej }i ZRO upa tu va tie da bi dat opre de le ni so akt na ra bo to da va ~ot (~len 19 stav 2 od ZRO);

OKDS utvr du va po ve }e slu-~ai vo koi ra bot ni kot e dol ̀ en da iz vr {u va i dru gi ra bo ti {to ne se pred vi de ni so do go vo rot za vra bo tu va we, a koi se vo ram ki te na ste pe not na ne go va ta stru~ na pod go to vka, do de ka so OKDJS e po re stri kti ven;

so OKDS e utvr de no tra e we-to na prob na ta ra bo ta (vo ram ki te na za kon ski ot rok od najm no gu {est me se ci) vo za vis nost od ste pe not na slo ̀ e nost na ra bot ni te za da ~i, a so ODKJS ova pra {a we vo op {to ne e ure de no, {to osta va mo` nost no i ob vr ska toa da bi de ure de no so ko le kti ven do go vor na ni vo na dej nost, od nos no ra bo to da va~;

so OKDS e utvr de na mo` nost so do go vo rot za vo lon ter ski sta` za isp la ta na na do mest na tro {o ci za pre voz i is hra na, OKDJS ne ma ta kva odred ba, a ZRO ne so dr ̀ i ob-vr ska za ure du va we na toa pra {a we so ko le kti ven do go vor;

dva ta ko le ktiv ni do go vo ri upa tu va at pri ~i ni te za otka ̀ u va-we na do go vo rot za vra bo tu va we da se ure dat so ko le kti ven do go vor na ni vo na dej nost, od nos no ra bo to-da va~, so toa {to OKDJS so dr ̀ i sa mo odred ba za upa tu va we na re gu-li ra we so ko le kti ven do go vor na

ni vo na dej nost sa mo vo slu ~aj na kr {e we na ra bot ni ot red i dis cip-li na (pri ~i ni na vi na) i od li~ ni pri ~i ni, a OKDS i vo slu ~aj na otkaz na do go vo rot za vra bo tu va we od de lov ni pri ~i ni;

os nov na ta pla ta so dva ta ko le ktiv ni do go vo ri se utvr du va na ist na ~in, ka ko i kri te ri u mi-te za utvr du va we na naj ni ska ta pla ta. Me |u toa, OKDS utvr du va de ka naj ni ska ta pla ta }e se usog la-su va so ku mu la tiv no to dvi ̀ e we na tro {o ci te na `i vot vo od nos na de kem vri od pret hod na ta go di na spo red po da to ci te od Dr ̀ av ni ot za vod za sta ti sti ka so va` nost na po ~e to kot na per i o dot, a sog las no

OKDJS taa }e se utvr du va po pat na pre go vo ri me |u pot pis ni ci te na OKDJS, a do kol ku do usvo ju va we na Bu xe tot na RM ne se po stig ne do go vor, se pri me nu va pret hod no utvr de na ta naj ni ska pla ta. OKDS pred vi du va i mo` nost za ot sta pu va-we od naj ni ska ta pla ta za 20% do 6 me se ci kaj ra bo to da va~ kaj ko go na sta na le po te {ko tii vo ra bo te-we to, a OKDJS va kvo ot sta pu va we ne pred vi du va;

so OKDS se utvr de ni ste pe-ni te na slo ̀ e nost na ra bo ti te, od-nos no ra bot ni te me sta, so mo` nost so ko le kti ven do go vor na ni vo na dej nost, od nos no ra bo to da va~ da se utvr dat i dru gi (po vi so ki) ste pe ni

279


RABOTNI ODNOSI

na slo ̀ e nost, do de ka so OKDJS e osta ve no so ko le kti ven do go vor na ni vo na dej nost, od nos no ra bo-to da va~ da se utvr dat gru pi te na slo ̀ e nost na ra bot ni te me sta i da se utvr dat ra bot ni te me sta po gru pi na slo ̀ e nost. OKDJS utvr-du va de ka pri ras po re du va we to po gru pi na slo ̀ e nost poj dov na os no va tre ba da bi de ste pe not na obra zo va nie, za bra nu va ras po re-du va we na ra bot nik so po ni zok ste pen na obra zo va nie na ra bot no me sto za koe e utvr den po vi sok ste-pen na obra zo va nie i pred vi du va du ri mo` nost za na ma lu va we na pla ta ta vo sog las nost so gran ski ko le kti ven do go vor;

pra vo to na del od pla ta ta vrz os no va na ra bot na us pe{ nost e raz-li~ no re gu li ra na so ko le ktiv ni te do go vo ri. Ime no, OKDS gi do pol-nu va kri te ri u mi te utvr de ni so ZRO i utvr du va de ka so kri te ri u-mi te i me ri la ta za pro cen ka tre ba da bi dat za poz na ti ra bot ni ci te, a pro cen ka ta ja vr {i ra bot ni kot koj go vo di i or ga ni zi ra pro ce sot na ra bo ta. So OKDJS utvr de no e de ka ra bot na ta us pe{ nost se utvr du va vo za vis nost od: vo nred no i nat-pro se~ no op to va ru va we na ra bot-ni kot, zgo le me ni ot obem na ra bo ta i pred vre me no to i kva li tet no iz-vr {u va we na ra bot ni te za da ~i (od ovie odred bi se na met nu va zak lu-~ok de ka tie se pri me nu va at sa mo vo slu ~aj na po zi tiv na ocen ka na us pe{ no sta), a me ri la ta OKDJS osta va da se utvr dat so ko le ktiv ni do go vo ri na ni vo na dej nost;

do da to ci te na pla ta se utvr-de ni vo ed na kvi pro cen ti vo dva ta ko le ktiv ni do go vo ri, a OKDS pred vi du va i vo koi us lo vi za ra bo-ta po te {ki od nor mal ni te mo ̀ e da se zgo le mi os nov na ta pla ta na ra-bot ni kot, a vred nu va we to se vr {i vrz os no va na me to do lo gi ja utvr de-na na ni vo na ko le kti ven do go vor na ni vo na ra bo to da va~;

OKDS utvr du va de ka os nov na-ta pla ta se zgo le mu va za 0,5% za se-ko ja go di na ra bo ten sta`, OKDJS

280

go utvr du va isti ot pro cent no go ogra ni ~u va ma ksi mal ni ot pro cent na 20%;

os no vi te za isp la ta na na do-me sto ci na pla ta pro iz le gu va at od ZRO (za vre me na pri vre me na nes po sob nost za ra bo ta, go di {en od mor, pla ten od mor, pre kin na ra-bot ni ot pro ces, do o bra zo va nie i dru gi slu ~ai utvr de ni so OKDJS), me |u toa dva ta ko le ktiv ni do go vo-ri utvr du va at raz li~ na os no vi ca za isp la ta na ovie na do me sto ci na pla ta: OKDS - pro se~ na ta pla ta na ra bot ni kot vo pos led ni te 12 me se-ci, a OKDJS - pro se~ na ta pla ta na ra bot ni kot vo pos led ni te tri me-se ci so za dr {ka do kol ku so za kon ne e po i na ku opre de le no;

OKDS utvr du va i na do mest po os nov na pri do nes od ino va ci ja, ra-ci o na li za ci ja i drug vid tvo re{ tvo, ka ko i na do mest na pla ta vo vi si na od 60% za vre me od 5 ra bot ni de na vo slu ~aj na {trajk or ga ni zi ran za ra di po vre de ni pra va na ra bot ni ci te vo kon kret no na ve de ni slu ~ai so OKDS. Odred bi vo ovaa smis la ne so dr ̀ i OKDJS, bi dej ki {traj kot vo jav ni ot se ktor e pred met na ure-du va we na po se ben za kon;

raz li ki po sto jat i vo od nos na na do me stu va we to na tro {o ci-te po vr za ni so ra bo ta. Ime no. so OKDS e utvr den naj ma li ot iz nos na od del ni na do me sto ci na tro {o-ci, a so OKDJS sa mo se na bro e ni slu ~a i te vo koi se na do me stu va at tro {o ci te na ra bot ni kot svr za-ni so ra bo ta ta i utvr de no e de ka na do me sto ci te (so isk lu ~ok na dnev ni ci te za slu` be ni pa tu va wa vo strans tvo i na do me sto kot za ko ri ste we sops tve no vo zi lo), se usog la su va at so aneks ko le kti ven do go vor na go di{ no ni vo. Po zi tiv-no e {to OKDJS de cid no utvr du va me |u seb no isk lu ~u va we na dnev ni-ci te za slu` be ni pa tu va wa, na do-me sto kot za is hra na i te ren ski ot

do da tok, ka ko i na do me sto kot za od vo en `i vot i te ren ski ot do da-tok, bi dej ki vo pra ksa ta ~e sto pa ti se ja vu va di le ma pri isp la ta ta na od del ni na do me sto ci;

Na po me na: Vi si na ta na na do me-sto ci te na ne koi tro {o ci te svr za-ni so ra bo ta (za is hra na, pre voz do i od ra bo ta, dnev ni ci za slu` be ni pa tu va wa vo zem ja ta, te ren ski ot do-da tok i od vo en ̀ i vot), pot pis ni ci-te na OKDJS se ob vr za le de ka }e gi utvr dat na kra jot na 2008 go di na, a }e se pri me nu va at od po ~e to kot na 2009 go di na. Vi si na ta na ovie i dru-gi tro {o ci za 2008 go di na se utvr-de ni so Za ko not za iz vr {u va we na Bu xe tot za 2008. Na do me sto kot za is hra na i pre voz koi bea utvr de-ni so odred bi te od ~len 12 stav 1 i ~len 13 od na ve de ni ot za kon, se uki na ti so od lu ka na Ustav ni ot sud na RM U. br. 24/08 ("Slu` ben ves nik na RM", broj 47/08).

za raz li ka od OKDS, so OKDJS mno gu pre ciz no e ure de no na do me stu va we to na tro {o ci te za slu` be no pa tu va we vo zem ja ta (ko ga se isp la tu va ce la dnev ni ca, ko ga ra bot ni kot ima pra vo na po-lo vi na dnev ni ca i pra vo na 20% od dnev ni ca do kol ku na ra bot ni-kot mu e obez be de no sme stu va we i is hra na);

na do me sto kot na pla ta za vre me na pri prav ni~ ki ot sta` so OKDS e utvr den na naj mal ku 70% od naj ni ska ta pla ta za od de len ste-pen na slo ̀ e nost, a so OKDJS vo vi si na od naj mal ku 80% od os nov na-ta pla ta za ra bot no to me sto za koe se os po so bu va;

za raz li ka od OKDS ({to za ~u du va bi dej }i oso be no vo ne koi sto pan ski dej no sti po sto jat ra bot-ni me sta koi se vr {at pod po seb ni us lo vi za ra bo ta, a ZRO upa tu va toa da bi de ure de no so za kon ili ko le kti ven do go vor), OKDJS gi utvr du va ra bo ti te koi se oso be no


RABOTNI ODNOSI

te {ki, na por ni i {tet ni po zdrav-je na koi ra bot no to vre me mo ̀ e da bi de po kra tko od pol no to ra bot no vre me koe se sme ta za pol no ra bot-no vre me;

dva ta ko le ktiv ni do go vo ri utvr du va at isti kri te ri u mi za opre de lu va we na vre me tra e we to na go di{ ni ot od mor (vre me po mi-na to na ra bo ta, slo ̀ e nost na ra bo-ti te na ra bot no to me sto, us lo vi te za ra bo ta i zdrav stve na ta so stoj ba na ra bot ni kot), so toa {to OKDS utvr du va i mo` nost za zgo le me no tra e we na go di{ ni ot od mor, nad 26 ra bot ni de no vi, za ra bot ni ci koi ra bo tat vo isk lu ~i tel no te {ki us lo vi za ra bo ta;

dva ta ko le ktiv ni do go vo ri utvr du va at ist broj na de no vi vo slu ~a i te na pla ten od mor, od nos no otsus tvo od ra bo ta za ra di li~ ni i se mej ni okol no sti, so toa {to OKDJS utvr du va plus otsus tvo vo slu ~aj na se lid ba (vo me sto to na ì ve e we ili von me sto to na ì ve e we), ka ko i otsus tvo za prv u~i li {en den na pr va ~e, a OKDS utvr du va pla ten od mor vo slu ~aj na ele men tar na ne po go da;

so ko le ktiv ni te do go vo ri se utvr de ni isti slu ~ai ko ga ra-bot ni kot mo ̀ e da otsus tvu va od ra bo ta bez na do mest na pla ta i pri do ne si;

slu ~a i te na {tet ni dejs tvi ja na ra bot ni kot za koi se utvr du va vi si na ta na pa u {al no to obes {te-tu va we, ka ko i na ~i not i us lo vi te za na ma lu va we ili pro stu va we na obes {te tu va we to, ko le ktiv ni te do go vo ri upa tu va at tie da se re-gu li ra at so ko le kti ven do go vor na ni vo na dej nost, od nos no ra bo-to da va~;

stru~ no to obra zo va nie i os po so bu va we (pro gra ma ta, vre-me tra e we to, pra va ta i ob vr ski te na do go vor ni te stra ni), OKDS upa tu va da se ure dat so ko le kti ven do go vor na ni vo na ra bo to da va~, a OKDJS utvr du va ob vr ska za ra bot-ni ci te za po sto ja no obra zo va nie sog las no pro gra ma za obra zo va nie

na ra bot ni ci te, pri toa se po draz-bi ra de ka pro gra ma ta e akt na ra-bo to da va ~ot;

dva ta ko le ktiv ni do go vo ri utvr du va at ob vr ska za ra bo to da va-~ot da so ra bo tu va so sin di kal ni te pret stav ni ci vo slu ~aj ko ga ra bot-ni kot pod nel ba ra we za ot stra nu-va we na pre kr {u va we na ne koe ne go vo pra vo, za spo god be no re {a-va we na na sta na ti ot spor i pra vo na ra bot ni kot da bi de za sta pu van od stra na na Sin di ka tot vo po stap-ka ta pred or ga not koj od lu ~u va vo vtor ste pen.

Ia ko na ve de ni te raz li ki vo dva ta op {ti ko le ktiv ni do go vo-ri ne se tol ku dra sti~ ni, se pak se po sta vu va pra {a we da li so va kvo to re gu li ra we ne se sta va at vo ne ram no prav na po lo` ba ra bot-ni ci te vo jav ni ot se ktor vo od nos na ra bot ni ci te od sto pans tvo to i obrat no.

Os nova za utvr du va we us lov no re ~e no po i na kvi pra va, e odred ba-ta od ~len 12 stav 3 od ZRO, spo red ko ja so do go vo rot za vra bo tu va-we, od nos no ko le kti ven do go vor mo ̀ at da se odre dat pra va koi za ra bot ni ci te se po po vol ni od

onie {to gi utvr du va ZRO. ZRO pred vi du va de ka so ko le kti ven do go vor i so do go vor za vra bo tu va-we ne mo ̀ at da se utvr dat po ma li (po ne po vol ni) pra va od pra va ta utvr de ni so ZRO. Zna ~i, sog las no ovaa za kon ska odred ba, so op {ti-te, gran ski te i ko le ktiv ni te do go vo ri na ni vo na ra bo to da va~ i do go vo rot za vra bo tu va we, mo-àt da se utvr du va at po po vol ni pra va za ra bot ni ci te, so toa {to so gran ski ko le kti ven do go vor (na ni vo na dej nost) mo ̀ at da se utvr dat po po vol ni pra va od onie utvr de ni so op {ti ot ko le kti ven do go vor, so ko le kti ven do go vor na ni vo na ra bo to da va~ mo ̀ at da se utvr dat po po vol ni pra va od onie utvr de ni so gran ski ot i op {ti ot ko le kti ven do go vor i naj po vol ni so do go vo rot za vra bo tu va we. Me-|u toa, pra va ta od ra bo ten od nos utvr de ni so Usta vot, za kon i ko-le kti ven do go vor, ZRO utvr du va de ka ne mo ̀ at da se od ze mat ni tu ogra ni ~at so akti i dejs tvi ja na ra bo to da va ~ot, {to da va os no va za ni {tov nost na odred bi so koi se utvr du va at po ma li pra va od pra-va ta utvr de ni so ZRO.

281

REPREZENT JULY/AUGUST 7-8/2008 44

CONTENT AND SUMARIES

245

241

282

TAX PRACTICUMVATJasmina RafajlovskaEXEMPTIONS OF TAX CREDIT DEDUCTIONIn the article 35 in the Low of Value Added Tax, is prescribes the exemptions of tax credit deduction respectively the situations andcircumstances when the taxpayer doesn'thave the right of tax credit deduction. ........... 2Sezair RedzepagichNEWS IN THE RELEASING PROCEDUREFOR DONATIONS IN PUBLIC SERVICESFROM VALUE ADDED TAXIn Offi cial Gazette of RM No 72/08, was declared a new Regulation for implementation of tax stimulation of value added tax for dona-tions in public services. Whit new Regulation, which is in force from 12 June 2008, the pro-cedure for realization of the right for releasing the donations in public services from value added tax is change, respectively its repeal the obligation for registration of the project in the Secretariat for European Affairs at Government of the Republic of Macedonia. ....................... 8PERSONAL INCOME TAXJasmina RafajlovskaTAXATION OF SEPARATE EXPENDITURES WITH PERSONAL INCOME TAX ...................13CORPORATE TAXTAX RATE FROM INTERNATIONALAGREEMENT FOR AVOIDANCE OFDOUBLE TAXATION .....................................18

TRADE COMPANIESM. Sci. Goran Rafajlovski

NEWS IN THE LOW OF TRADE COMPANIES ......................................................................241MANAGEMENT ACCOUNTING

Jasmina Rafajlovska TREATMENT OF THE PRODUCTION COSTS AND

COSTS OF UNFINISHED PRODUCTION ...............................................................................245SALARIES

Zarko Mihajlovski MINIMAL BASE FOR CONTRIBUTION FOR HEALTH STAYS UNCHANGED

FOR JULY'S SALARY- MODIFIED LOW FOR HEALTH INSURANCE ...............................249COMPENSATIONS

Jasmina Rafajlovska DAILY WAGE FOR BUSINESS TRIPS IN DOMESTIC AND FOREIGN COUNTRY ..........254

BANKSAco Dimitrovski

EVIDENCE AND VALUATION OF ACCOUNTING ITEMS ANDPREPARATION OF FINANCIAL STATEMENTS IN BANKS ANDSAVING HOUSE (UNIVERSAL ACCOUNTING PRINCIPLES) ............................................264

BUDGETS AND BUDGETS BENEFICIARIESBranislav Gulev

ACCOUNTING PRINCIPLES AND RULES INBUDGET AND BUDGET'S BENEFICIARIES .........................................................................267

CUSTOMSM. Sci. Goran Rafajlovski

RELEASING FROM PAYING OF IMPORT DUTY'S AND VALUEADDED TAX FOR THE GOODS WHICH ARE IMPORT .......................................................270

EMPLOYMENT RELATIONSVera Zbajnova

GENERAL (COMMON) COLLECTIVE AGREEMENTS IN RM ...........................................277

TRADE COMPANIESNEWS IN THE LOW OF

TRADE COMPANIESThe Assembly of RM on the 4

meeting maintained in 08 June 2008, brought the Low for modifi cations and

amendments of the Low on Trade Com-panies. The large part of the modifi ca-tions and amendments of the Low on Trade Companies are in direction for

ad just ment of the Low with European legal regulations. It relives the procedure

in registration for foundation, statuses chang es and transformations of the com-

pany, it established the possibilities for electronic acceptation of the documents for

registrations and getting information's on electronic way.

MANAGEMENTACCOUNTING

TREATMENT OF THEPRODUCTION COSTS AND

COSTS OF UNFINISHEDPRODUCTION

The production gives problems tothe accountants, because is not only the

question of entwine of variousprofessions but a question of various

views of the fl ows, which fromone side search the processof production and from theother search the accounting.

SALARIESMINIMAL BASE FORCONTRIBUTION FORHEALTH STAYSUNCHANGED FORJULY'S SALARY - MODIFIEDLOW FOR HEALTHINSURANCEWith changes of the Low forhealth insurance public inOffi cial Gazette of RM No 82/08, is delete the legal solution whichshould be use for June salaryin 2008 and still for equalizing of minimal base for calculationcontribution for health withminimal base for contribution for pension (PIO) and employment.With the new solution minimalbase for contribution for healthremain to be 50% from theaverage monthly net salary byemployee in the Republic declarefor the current month.

249

7-87-8

NA [TO NE MO@E DA SE VR[INA [TO NE MO@E DA SE VR[IODBIVKA NA PRETHODNIOT DANOKODBIVKA NA PRETHODNIOT DANOK

NOVINI VO POSTAPKATA ZANOVINI VO POSTAPKATA ZAOSLOBODUVAWE NA DONACIITEOSLOBODUVAWE NA DONACIITEVO JAVNITE DEJNOSTI OD DDVVO JAVNITE DEJNOSTI OD DDV

ODANOÛVAWE NA ODDELNIODANOÛVAWE NA ODDELNIIZDATOCI SO PERSONALENIZDATOCI SO PERSONALEN

DANOK NA DOHODDANOK NA DOHOD

DANO^NI STAPKI ODDANO^NI STAPKI ODME\UNARODNITE DOGOVORIME\UNARODNITE DOGOVORI

ZA ODBEGNUVAWE NAZA ODBEGNUVAWE NADVOJNO ODANOÛVAWEDVOJNO ODANOÛVAWE

Danok na Dodadena Vrednost

2 REPREZENT JULI/AVGUST 7-8/2008 DANOÊN PRAKTIKUM BROJ 7-8

NA [TO NE MO@E DA SE VR[I

ODBIVKA NA PRETHODNIOT DANOK

1.

Vo ~len 35 od Zakonot za da nokot na dodadena vred nost ("Slu`-

ben ves nik na RM", broj 44/99...114/07, vo nata mo{-niot tekst: Za konot za DDV), e propi{ano isklu ~u vaweto na pra voto na odbivka na prethodniot danok, odnosno taksa tivno se

nabroeni slu~aite koga dano~ niot obvrznik nema pravo na odbivka na pret hodniot danok.

PRETHODNI DANOCIZA PROMET OSLOBODEN OD DANOK

PPravoto na odbivka na prethodniot danok za site vlez ni is-

polnuvawa e isklu~eno ko ga dano~-niot obvrznik vr{i pro met oslo-boden od danok spored ~len 23 od Zakonot za DDV. Pritoa pra voto na odbivka se isklu~uva za:

prethodni danoci, kaj koi postoi neposredna ekonom-ska povrzanost so promet koj go isklu~uva pravoto na od bivka; i

prethodni danoci koi se vo posredna ekonomska vrska so vakvite vidovi na promet.

Da napomeneme, spored ~len 23 dano~ni osloboduvawa vo zemjata bez pravo na odbivka na prethod-niot danok se propi{ani za:

1. Prometot na stanbeni zgradi i stanovi, vo onoj del, vo koj istite se koristat za stanbeni celi, so isklu~ok na prviot promet, koj }e se izvr{i vo period do pet godini po izgradbata;

2. Iznajmuvawe na stanbeni ob-jekti i stanovi, do kolku istite se koristat za stanbeni celi;

3. Prometot na po{tenski i takseni marki po nivnata nomi-nalna vrednost, na koverti, po{-tenski karti~ki i drugi po{ten-ski vrednosnici na koi se vtisnati po{tenski marki, kako i na kont-rolni markici (banderoli);

4. Po{tenski uslugi od strana na Makedonskata po{ta i

5. Bankarski i finansiski pro met i toa:

a) prometot, vklu~uvaj}i go pos reduvaweto, vo vrska so devizi, banknoti i moneti koi sluàt kako zakonsko plate`no sredstvo, so is-klu~ok na banknoti i mone-ti koi ne se koristat kako zakonsko plate`no sred st-vo, ili koi imaat numizma-ti~ka vrednost;

b) prometot, vklu~uvaj}i go pos-reduvaweto, vo vrska so ak-cii, udeli vo pretpri ja tija ili zdruènija, obvrz nici i drugi hartii od vred nost, os-ven ~uvaweto i upra vuvaweto so hartii od vrednost;

v) upravuvaweto so fondovi za socijalno osiguruvawe i so specijalni investicioni fondovi;

g) odobruvaweto i posredu va-weto na krediti, kako i up-ravuvaweto so niv od strana na kreditodava~ot;

d) prometot, vklu~uvaj}i go po-sreduvaweto vo vrska so ra-boteweto so tekovni smetki, depoziti, {tedni vlogovi, pla}awa, virmani, menici, ~ekovi, ìro-smetki, kre-ditni karti, doznaki, so is-klu~ok na naplatata na tu|i pobaruvawa i

\) prezemaweto kreditni ga-rancii ili drugi obezbedu-vawa, posreduvaweto so niv, kako i upravuvaweto so kre-ditni garancii od strana na kreditodava~ot;

6. Uslugi na osiguruvawe i re-osiguruvawe, vklu~uvaj}i gi so niv povrzanite uslugi na osiguritelni brokeri i agenti;

7. Igri na sre}a i zabavni igri, ~ie izveduvawe e regulirano so Za konot za igrite na sre}a i za zabav nite igri;

8. Prometot od ustanovite od oblasta na kulturata za sozdavawe, objavuvawe i za{tita na kulturno-umetni~ki dela, kako i prometot od botani~ki gradini, ̀ ivotinski parkovi, parkovi, arhivi i doku-mentacioni centri. Istoto vaì i za drugi dano~ni obvrznici koi vr{at kulturna dejnost i do kolku imaat mislewe od Ministerstvoto za kultura;

9. Uslugi na radiodifuzni i televiziski stanici, osven komer-cijalnite dejnosti;

Jasmina RAFAJLOVSKA


DANOÊN PRAKTIKUM BROJ 7-8 Rafajlovski konsalting 3

2.

10. Zdravstveni uslugi od stra-na na bolnici, kliniki, zdravst ve-ni domovi, medicinski i hemiski laboratorii za dijagnostika, cent ri za rehabilitacija i sli~ni ustanovi;

11. Uslugi i promet na dobra od strana na ustanovi za socijalna gri-à i za{tita, vklu~uvaj}i gi us lu-gite na domovi za hospitali zirawe, nega i lekuvawe na stari lica;

12. Uslugi vo ramkite na zgri-ùvawe i nadzor na deca i mla din-ci, kako i so niv tesno povrzan promet na dobra;

13. Uslugi vo ramkite na smes-tuvawe na deca i mladinci so cel za nivno vospituvawe, obrazo va nie ili doobrazuvawe, kako i so niv tesno povrzan promet na dobra; i

14. Uslugi vo ramkite na pro-fesionalnata dejnost na doktori, stomatolozi i zabni tehni~ari, ili na drugi medicinski profesii koi pruàat medicinska zdravst-vena za{tita, kako i isporaka na zabni protezi od strana na stoma-tolozi i zabni tehni~ari, osven:

a) uslugi od kozmeti~ki salo ni i saloni za masaà;

b) uslugi od lica koi pri menu-vaat netradicionalni meto-di na lekuvawe i

v) veterinarni uslugi;15. Prevozni uslugi na bolni

i povredeni lica so vozila speci-jalno nameneti za takvi celi;

16. Prometot na ~ove~ka krv, maj~ino mleko, ~ove~ki organi, kletki i tkiva;

17. Obrazovni uslugi i toa:a) obrazovanie i vospituvawe

na deca i mladinci;b) uslugi na okvalifikuvawe,

dokvalifikuvawe i prekva-lifikuvawe, kako i uslugi na u~ili{ta i centri za iz-u~uvawe na stranski jazici;

18. Uslugi na pogrebalni ins-titucii i krematoriumi, kako i prometot na dobra povrzan so vak-vite uslugi;

19. Me|unaroden prevoz na patnici; i

20. Promet na dobra, kako i koristewe na istite vo smisla na ~len 6 stav 3 to~ka 1 od Zakonot za DDV, za koi bilo isklu~eno pravo to na odbivka na prethodnite da noci pri nivnata nabavka, nivnoto pro-izvodstvo ili nivniot uvoz spored ~len 35. Ova ne vaì za pro metot, koj e isklu~en od dano~noto oslo-boduvawe spored to~ka 1 ~len 23.

Podreduvawe na vleznite

danoci kon osnov niot promet

na dano~niot obvrznik

Primer 1

Osiguritelna kompanija gi re-klamira svoite uslugi za osigu ru-vawe preku emituvawe na reklamen spot vo televiziska programa.

Za televiziskata ku}a emituva-weto na reklami e usluga koja spa |a vo nejzinata komercijalna dej nost i kako takva e predmet na oda no~uvawe so danok na dodadena vrednost.

Danokot na dodadena vrednost iskaàn vo fakturata za emitu va-weto na reklamata osiguritelnata kompanija ne moè da go odbie za-toa {to uslugite na osiguruvawe se oslobodeni bez pravo na odbiv ka na prethodnite danoci, a vlez noto ispolnuvawe e podredeno kon vr{eweto na ovie uslugi.

Ne e va`na namenata na

kupenoto dobro, tuku

fakti~koto koristewe

na dobroto

Pri opredeluvaweto na pravo-to za odbivka sekoga{ e merodavna fakti~ kata, a ne predvidenata na-mena {to ja napravil dano~niot obvrznik vo momentot na nabav-kata na dobrata ili uslugite.

Do kolku po iskoristuvaweto ili neiskoristuvaweto na pravoto na odbivka na prethodniot danok se utvrdi deka, sprotivno od prvo-

bitnata namera, vleznoto ispol-nu vawe ne se koristi za promet koj obezbeduva ili ne obezbeduva pra vo na odbivka, prvobitno izvr-{e nata odbivka na prethodniot danok se revidira.

Isklu~uvaweto na pravoto na odbivka na prethodniot danok nastapuva i vo slu ~ai koga prome-tot bil izvr{en vo podocneèn dano~en period.

Primer 2

PUIG kupuva objekt koj ima namera da go iznajmuva za kance la-riski celi za {to dobiva faktura so iskaàn danok na dodadena vred-nost. PUIG ne nao|a zakupci za kancelariski celi tuku zakupci koi se spremni da go zakupat pros-to rot za stanbeni celi.

Iznajmuvaweto na stanbeni ob-jekti i stanovi za stanbeni celi e izzemeno od odano~uvawe bez pra vo na odbivka na pret hod niot da nok.

PUIG ima pravo da izvr{i ko rekcija na odbivkata na prethod-niot danok vo periodot koga }e dojde do prenamena na objektot za izdavawe od delovni - kancela ris-ki celi za stanbeni celi.

Dano~niot obvrznik }e postapi na ovoj na~in bidej}i vr{i pro-mena, odnosno fakti~ki vr{i pro-met koj ne e odano~iv bez pravo na od bivka, za razlika od prometot {to imal namera da go vr{i so na bavenoto sredstvo za koe ima pravo na odbivka na prethodnite danoci.

PRETHODNI DANOCI ZA PROMET VO STRANSTVO

IIsklu~uvaweto na pravoto na odbivka se opredeluva isklu-

~itelno spored Zakonot za DDV.Ako dano~niot obvrznik vr{i

promet vo stranstvo za koj spored ~len 23 od Zakonot za DDV (citi-



3.

ran vo to~ka 1 od ovoj napis) e pro-pi{ano dano~no osloboduvawe bez pravo na odbivka na prethodniot danok nema pravo na odbivka na prethodniot danok.

Pravoto na odbivka

se vr{i isklu ~itelno

spored Zakonot za DDV

Primer

Prevoznikot na patnici NN so sedi{te vo Skopje so svoj avto-bus vr{i prevoz na patnici od Skopje do Germanija.

Vo ovoj slu~aj delot od trans-portot koj e vo zemjata e osloboden od danok kako me|unaroden prevoz na lica. Delot od transportot koj e vo stranstvo ne podleì na odano~uvawe so danok na dodadena vrednost. Toj bi bil osloboden od danokot spored ~len 23 to~ka 19 od Zakonot za DDV, do kolku prevo zot se vr{el vo zemjata.

Prevoznikot NN za vleznite ispolnuvawa kako {to se nabavka na avtobus, gorivo, odrùvawe na avtobusot, nema pravo na odbivka na prethodnite danoci, bidej}i vr{i me|unaroden prevoz na lica.

NABAVKA NA VELOSIPEDI I MOTORNI VOZILA

PPravoto na odbivka na pret hodni danoci e sekoga{ isklu~eno za

nabavkite, proizvodstvoto, iz naj-muvaweto ili uvozot na sled nite kategorii prevozni sredstva:

1. Velosipedi;2. Motorni vozila so pomalku

od ~etiri trkala (kategorija L);3. Vozila za prevoz na patnici,

koi, pokraj sedi{teto na voza~ot, imaat najmnogu do osum sedi{ta i ~ija najgolema masa ne nadminuva 3500 kg (kategorija M1).

Kon kategorijata na vozila za prevoz na patnici koi, pok raj se-di{teto na voza~ot, imaat najmno-

gu osum sedi{ta i ~ija najgole ma masa ne preo|a 3500 kg (kategorija M1) spa|aat i terenskite vozila ("off road vehicles"), vozila so zgo-lemena proodnost ili vo sekoj-dnevniot go vor - "xipovi", no samo onie od kategorija M1. Za ovie vo-zila (site vo zi la od katego rijata M1 i terenskite vozila od katego-rijata M1), da no~ niot obvrznik na~elno nema pravo na odbivka na prethodnite danoci.

Napomena: Klasifikacijata na vozilata vo soodvetna kategorija L, M, N ili O e zakonski definirana so Pravilnikot za pu{tawe na pazar i stavawe vo upotreba na motorni vozila, priklu~ni vozila, oprema i delovi koi moè da se vgradat i/ili koristat na niv ("Slu`ben vesnik na RM", broj 134/06, 9/07, 156/07 i 42/08)

4. Re zervni delovi, avtogumi gorivo i potro{en materijal (na primer motorno maslo ili sred-stva za nega na voziloto), odrù-vawe i popravka i dru gi uslugi po vrzani so koris teweto na gore na broenite vozila (na primer tro-{oci za odrùvawe i popravka, za parkirawe, nadomestoci za iz-najmuvawe garaì i sli~no).

Vo koi slu~ai dano~niot

obvrznik ima pravo na odbivka

na prethodni danoci za

velosipedi i motorni vozila

(kategorija L i M1)

Soglasno ~len 35 to~ka 2 od Za-konot za DDV, dano~niot obvrz nik ima pravo na odbivka na pret hod-nite danoci, ako prevoznite sred-stva: velosipedi i motorni vozila (kategorija L i M1) i dru gite dob-ra za prevoznite sredstva (rezerv-ni delovi, gorivo i drug potro{en materijal), gi koristi isklu~i-telno za slednive dejnosti:

a) promet so navedenite pre-voz ni sredstva i drugi sred-stva;

b) iznajmuvawe na navedenite prevozni sredstva (od rent-

a kar dru{tvo ili dru{tva za lizing na prevoznite sredstva);

v) prevoz so prevoz ni sredstva i toa prevoz na lica (na pri mer so taksi vozila, mi-ni bus, letala ili plovni vozi la) ili na dobra;

Prevoznata usluga mora da pretstavuva osnoven promet. Ovoj isklu~ok ne se primenuva do kolku prevozot pretstavuva sporeden promet (na primer kon odreden promet na dobra).

g) obuka na voza~i so niv. Tuka se vbrojuvaat (na primer, patni~ki motorni vozila i motori) na avto {koli; i

d) odrùvawe i popravka na prevozni sred stva (na pri-mer nabavka na rezervni de-lovi i potro{en materijal od strana na avto mehani ~ar-ski rabotilnici).

Napomena: Dano~nite obvrz-ni ci koi vr{at odrùvawe i pop-ravka na prevozni sredstva imaat pravo na odbivka na prethodnite danoci, nastanati vo vr s ka so taa stopanska dejnost, no ne i za vozi-lata {to gi nabavuvaat za sebe, a koi se izzemeni od pravoto na od bivka i na rezervnite delovi, go rivoto i potro{niot materijal za istite tie vozila.

Dali odredeno prevozno sred-stvo se koristi za nab roenite celi?

Vo odgovor na ova pra{awe ne se poa|a od celokupniot period na koristewe na voziloto, tuku za osnova se zema namenata na vo ziloto vo soodvetniot dano~en peri od.

Dano~niot obvrznik ima

pravo na odbivka na

prethodnite danoci na

vozila za kombiniran prevoz

Pravoto na odbivka ne se izze-ma, odnosno site dano~ni obvrzni-ci imaat pravo na odbivka na



5.

4.

pret hodnite danoci za slednive kate gorii na vozila:

vozilata za kombiniran pre-voz (kombi);

re zervni delovi, gorivo i po tro{en materijal za niv, niv no iznajmu va we, odrù-vawe i popravka i za dru gi uslugi povrzani so nivno koristewe.

Opredeluvawe na pripadnosta

na vozilata - homologacija

Pripadnosta na vozilata kon opredelena kategorija se opre de-luva so do kument za homologacija na tip vozilo, a se dokaùva so iz java za soobrazenost so homolo gi-ran tip na vozilo izdadena od pro-dava~ot kako nositel na do kumen-tot za homologacija ili od ovlas-ten organ-institucija, do kolku stanuva zbor za poedine~en uvoz za koj nema izdadeno dokument za ho mo-logacija vo na{ata zemja, tuku pos-toi dokument za soobrazenost na poedine~no pregledano vozilo.

IZDATOCI ZA REPREZENTACIJA

SSpored ~len 35 to~ka 3 od Zako- not za DDV kako repre zen ta ci-

ski izdatoci se smetaat izda to cite koi prvenstveno sluàt za sta tusen nastap vo javnosta, koj od go vara na ekonomskata i op{test ve nata pozi-cija na dano~niot obvrznik.

Izdatocite {to dano~niot ob vrznik gi dava sprema negovite vraboteni ili trgovskite dru{tva gi davaat sprema nivnite sopst ve-nici na vlog, sprema ~lenovi i sprema nim bliski lica ne pret-stavuvaat reprezentaciski izda-toci i, zaradi toa, ne go isklu~u-vaat pravoto na odbivka na pret-hodni danoci i istite podleàt na odano~uvawe so danok na dodadena vrednost so odredeni isklu~oci predvideni vo vakvi slu~ai.

Napomena: Pod reprezentacija ne se smetaat reklamnite izda to-

we i izdatocite za podaroci. Spo-red Upatstvoto za primena na Za-konot za DDV - akt na ministerot za finansii vo poglavje 86 vo to~kite 3 i 4 e propi{ano:

"(3)...Od pri~ini na poed-nostavuvawe, pravoto na od-bivka na prethodni danoci ne se isklu~uva pri gostewe na de lov-ni partneri vo delovnite pros-torii na dano~niot obvrznik, do kolku poedine~noto gostewe po deloven partner vo kalen dar-skiot mesec ne nadminuva 300 denari (bruto-vrednost) i ako dano~niot obvrznik go eviden-tira imeto i adresata na goste-niot deloven partner, kako i denot na gosteweto i iznosot na izdatocite za gostewe.

(4) Kaj izdatocite za poda ro-ci (podaroci na dobra), od pri~i-ni na poednostavuvawe ne se is klu~uva pravoto na odbivka na prethodni danoci, do kolku dob rata dadeni na primatelot ne nad minuvaat vkupen iznos od 500 de nari (bruto-iznos) vo kalen dar skata godina. Do kolku se da va at po ve}e poda-roci kon lice vo od redena ka-lendarska godina, pra voto na od bivka na pret hod ni danoci }e otpadne vo poln obem, ako se vkupnite iz datoci za site poda roci sprema prima te lot na po darocite nad mi nu va at iznos od 500 denari. Pri po da ru vawe na vrednost po golema od 150 de na ri, dano~niot obvr z nik e dol ̀ en da go eviden tira ime to, pre zimeto i adresata na pri ma -te lot na podarokot, ka ko i vi-dot i vrednosta na poda ro kot."

ci za koi pravoto na odbivka na prethodnite danoci ne e izzemeno, odnosno dano~niot obvrznik ima pravo na odbivka na prethodnite danoci.

Prednoto od pri~ina {to rek-lamnite merki se sproveduvaat so cel, so pomo{ na vizuelni, akus-ti~ni ili kombinirani sredstva, da se inicira kaj potro{uva~ot do nesuvawe odluka za steknuvawe od redeni dobra ili za koristewe od redeni uslugi i na toj na~in da se unapredi sopstvenata delovna ak tivnost.

IZDATOCI ZA GOSTEWEI ZA PODAROCI

KKako izdatoci za gostewe se smetaat tro{o ci za konsuma-

ci ja na jadewa, pijalaci i drugi pro izvodi za uìvawe. Za isklu-~uva weto na pravoto na odbivka na pret hodnite danoci za izdatocite na gostewe, ne e bitno mestoto na vr {eweto na gosteweto (sopstveni delovni prostorii, restoran, ho-tel itn.).

Zaradi poednostavuvawe na po-stapkata kako od aspekt na evi den-cijata na dano~niot obvrznik, isto taka i od aspekt na kontrolata na dano~nite organi, pravoto na od bivka na prethodnite danoci, mo-è da ne se isklu~uva za izdatoci za gostewe na delovni partneri vo delovnite prostorii na dano~niot obvrznik, do kolku poedine~noto gostewe po deloven partner e vo nezna~itelen iznos.

Isto taka kaj izdatocite za po daroci, od pri~ini na poedno-sta vu vawe ne se isklu~uva pravoto na od bivka na prethodni danoci, do kolku dobrata dadeni na prima te-lot vo kalen darskata go dina, se vo nezna~itelni iznosi.

Napomena: Nitu vo Zakonot za DDV nitu vo Pravilnikot za spro-veduvawe na Zakonot za DDV ne e propi{an najvisok iznos, odnosno koi iznosi }e se smetaat kako ne-zna~itelni za izdatocite za goste-



6.

7.

Primer 1

Dano~niot obvrznik A koj tr-guva so kancelariski mate ri jal, nabavuva 100 penkala po edi ne~na cena od 50 denari, na koe stoi ime to na firmata. Za novo godi{-nite praznici, A gi poda ruva pen-kalata na svoite klienti.

Pragot vo visina od 500 denari po podarok i po klient ne e pre~e-koren. Isklu~uvaweto na odbiv-kata na prethodniot danok ne se primenuva.

Primer 2

Na deloven sostanok (seminar, pregovori itn;) dano~niot obvrz-nik B gi po~estil delovnite partneri so pijalaci (kafe, mine-ralna voda, sokovi itn.) i so peci va. Vrednosta na gosteweto izne suva 100 denari po lice. Po zavr {uvaweto na sostanokot, dano~ niot obvrznik mu dava podarok na sekoj deloven partner (bruto cena od 350 denari).

Bidej}i stanuva zbor za gostewe vo delovnite prostorii i bidej}i ne e nadminat pragot od 300 denari, pravoto na odbivka na pret hod ni ot danok ne e isklu~eno.

Isto taka i kaj podarokot, ne e nadminat pragot od 500 denari, {to zna~i ima pravo na odbivka na prethodnite danoci.

Ako vo momentot na nabavkata na dobroto, negovata namena sé u{te ne e utvrdena kako dobro za celi na podarok, pravoto na od-biv ka na prethodni danoci moè naj prvin da se iskoristi soglasno op{tite uslovi od ~len 33 i ~len 34 od Zakonot za DDV. Do kolku se nadmine pragot od 500 denari so davaweto na podarokot, se vr{i dopolnitelna korekcija na pravo to na odbivka na prethodnite da noci. Od pri~ini na poednosta-vu vawe, ispravkata na odbivkata

da noci za dvata podaroka, bidej}i niv nata sevkupna vrednost vo da-no~ niot period nadminuva 500 de-nari. Ispravkata na prethodniot danok moè, namesto za dano~niot pe riod maj, }e se izvr{i za dano~-niot period dekemvri.

IZDATOCI ZA ODMOR, REKREACIJA I ZABAVA

SSpored ~len 35 to~ka 3 od Zako- not za DDV pravoto na odbivka

na prethodniot danok e isklu~e-no za site izdatoci za odmor, rek re acija i zabava, vo onoj del, vo koj kaj istite stanuva zbor za repre zen taciski izdatoci.

Tuka se vbrojuvaat, na primer, izdatoci za lov i ribolov, za vozewa so edrilici ili motorni ~am ci, ka ko i za drugi sli~ni celi, vklu~u vaj}i gi gostewata povrzani so niv.

ODREDENI PREDMETIZA OPREMUVAWEADMINISTRATIVNI PROSTORII

SSpored ~len 35 to~ka 4 od Zako- not za DDV, pravoto na odbiv ka

na prethodniot danok e isklu ~eno za nabavka ili uvoz na friì deri, audio i video aparati, te pisi i umetni~ki predmeti so koi se opremuvaat administrativ nite prostorii.

Od aspekt na isklu~uvaweto na pravoto na odbivka za ovie nameni spored Zakonot za DDV ne e bitno dali administrativnite prosto-rii se sopstvenost na dano~niot obvrznik ili istite se zemeni pod naem.

Za administrativni prosto-rii se smetaat samo prostorii vo koi se vr{i upravuvawe so sopst-veniot deloven potfat. Vo admi-nistrativni prostorii spa|aat i opredeleni sporedni prostorii koi se vo odredena funkcionalna povrzanost so admini strativnite prostorii (na primer, hodnici).

na prethodniot danok ne mora da se izvr{i za dano~niot period na nabavkata na dobroto, tuku se vr{i ispravka za dano~niot period na davawe na podarokot.

Primer 3

Dano~niot obvrznik V, koj tr guva so kompakt diskovi, na svo-ite najdobri klienti za novogo-di{nite praznici im poda ruva po eden kompakt disk koi vo pret-hod niot period bile nabaveni po edi ne~na cena od 700 denari (bru-to-nabavna cena).

Nabavkata na kompakt disko vi-te vo prethodniot period na dano~-niot obvrznik mu go obezbedilo pravoto na odbivka na prethodnite danoci, bidej}i bile ispolneti op{tite uslovi za toa. Vo momen-tot na podaruvaweto toj }e go pri-meni isklu~uvaweto na pravoto na odbivka spored ~len 35 to~ka 3 od Zakonot za DDV.

Dano~niot obvrznik ne mora da vr{i ispravka na odbivkata na prethodniot danok za periodot na nabavkata. Ispravkata }e ja izvr-{i vo dano~niot period koga }e go izvr{i podaruvaweto, odnos no toj e dolèn da presmeta i plati danok.

Primer 4

Dano~en obvrznik nabavil vo mesec maj eden podarok vo vred-nost od 300 denari i vtor podarok vo vrednost od 400 denari. Po da-rokot vo vrednost od 300 denari go dal vo maj, dodeka podarokot vo vrednost od 400 denari go dal na is tiot deloven partner vo de kemvri.

Pravoto na odbivka na pret hod-ni danoci moè da se iskoristi vo momentot na nabavkata na poda ro-kot (maj). So davaweto na podaro-kot vo dekemvri se isklu~uva pra voto na odbivka na prethodni



10.

9.

8.

Vo Upatstvoto za primena na Zakonot za DDV - akt na ministe-rot za fi nansii, kako umetni~ki predmeti za koi se odnesuva izze-maweto od pravoto na odbivka na prethodnite danoci se smetaat:

sliki, crteì, pasteli, iz-raboteni vo celost so raka, osven crteìte od tarifen broj 4906 od Carinskiot ta rifnik i drugite ra~no bo eni ili ra~no ukraseni za-naet~iski proizvodi (tari-fen broj 9701 od Carinskiot tarifnik);

originalni gravuri, pe~a-te ni sliki i litografii (ta rifen broj 9702 od Carin-skiot tarifnik);

originalni skulpturi i bis ti, od koj bilo materijal (ta rifen broj 9703 od Carin-skiot tarifnik).

PATNI TRO[OCI

SSpored ~len 35 to~ka 5 od Zako- not za DDV, pravoto na odbiv-

ka na prethodniot danok e isklu-~eno za izdatoci za prevozot na lica od sekakov vid koj se vr{i sprema dano~niot obvrznik kako primatel na ispolnuvaweto. Ova vaì osobeno za patni tro{oci za sopstveno delovno patuvawe ili slu`beno patuvawe na negovite vraboteni.

Isklu~uvaweto na pravoto na odbivka za patni tro{oci nema zna ~ewe vo pogled na tro{ocite od me|unaroden prevoz koj e oslo bo den od danok na dodadena vrednost.

TRO[OCI NA SMESTUVAWEI ISHRANA

SSpored ~len 35 to~ka 6 od Zako- not za DDV, pravoto na odbivka

na prethodniot danok e isklu~eno za site izdatoci za uslugi na smes-tuvawe i ishrana koi bile izvr-{eni sprema dano~niot obvrznik kako primatel na ispolnuvaweto.

da se smetaat za izraz na iskaàno vnimanie sprema vraboteniot (po-vremeni davawa na dobra vo visina od 1.500 denari, vklu~uvaj}i go i danokot na dodadena vrednost).

NEOVLASTENOISKA@AN ILIPREVISOKOISKA@AN DANOK

PPravoto na odbivka na prethod ni-ot danok za primatelot na is-

polnuvaweto e isklu~eno i toa za: iznosot na danokot koj izda-

va~ot na fakturata neov la-steno go iskaàl vo faktu-rata (prethoden danok vo faktura od neregistriran dano~en obvrznik);

iznosot na pogre{no pove}e presmetaniot danok koj iz-dava~ot na fakturata go is kaàl vo fakturata za pro-metot na dobra ili uslugi.

Ova vaì ne samo za tro{oci za smestuvawe i ishrana po povod sop stveno delovno patuvawe ili po povod slu`beno patuvawe na vra-botenite, tuku i, na primer, za sme-stuvawe na delovni partneri ili na vrabotenite pri anga`man nad vor od nivnoto mesto na ìveewe.

Kon izdatocite za ishrana se vbrojuvaat site izdatoci za jade-wa, pijalaci i drugi sredstva za uìvawe.

So cel na izbegnuvawe na neop-ravdano dvojno odano~uvawe (so postoewe na prethoden danok koj ne moè da se odbie i, dopolni tel-no kon toa, so naplatata na da nok na dodadena vrednost), zabranata na odbivka na prethodni danoci se ograni~uva na izdatocite za ishra-na i smestuvawe vo krajnata faza na potro{uva~ka. Kako rezultat na toa, pravoto na odbivka na pret hodni danoci ne se isklu~uva za iz datoci na dano~ni obvrznici koi samite vr{at uslugi na smestu-va we i ishrana odano~eni so danok na dodadena vrednost.

Primer

Dano~niot obvrznik G rezer-vira vikend-prestoj (smestuvawe i ishrana) vo hotel vo Ohrid, koe go stava besplatno na raspola-gawe na svoite vraboteni.

Besplatnoto obezbeduvawe us-lugi sprema vrabotenite podleì na odano~uvawe so DDV (~len 6 stav 3 to~ka 2 od Zakonot za DDV). Kako rezultat na toa, G moè da iz vr{i odbivka na prethodniot da-nok od hotelskata faktura, do kol-ku se ispolneti op{tite uslovi od ~len 33 i ~len 34 od Zakonot za DDV.

Zaradi poednostavuvawe, kako i izbegnuvawe na skapa i nesood-vetna primena, zabranata na odbiv-ka na prethodni danoci od ~len 35 to~ka 6 od Zakonot za DDV ne se primenuva vrz izdatoci za smestu-vawe na vraboteni lica koi moàt



Sezair REXEPAGI]

Vo Slu` ben ves-nik na RM broj 72 od 2008 go di na

ob ja ven e nov Pra vil ni k za spro ve du va we na da no~ ni te pot tik nu va wa kaj da no kot na do da de na

vred nost za do na ci i te vo jav ni te dej no sti (vo natamo{niot tekst: Pravilnikot). So Pravilnikot, koj pretstavuva podza-

konski akt se regulira postapkata za ostvaruvawe na pravata na osloboduvaweto od DDV za prometot na dobra i uslugi izvr{eni

za realizacija na donacijata vo smisla na Zakonot za donacii i za sponzorstva vo javnite dejnosti ("Slu`ben vesnik na RM", broj 47/06, vo natamo{niot tekst: Zakonot za donacii). So noviot Pravilnik, koj stapi vo sila na 12 Juni 2008 godina, izmeneta e postapkata

na ostvaruvawe na pravoto za osloboduvawe na donaciite vo javnite dejnosti od danokot na dodadena vrednost t.e. uki-

nata e obvrskata za registracija na proektot vo Sek-retarijatot za evropski pra{awa pri Vladata

na Republika Makedonija.

DDo na ci ja vo smis la na Za-ko not za do na cii i spon-zors tva e do bro vol na i

bez us lov na po mo{ vo pa ri, do bra i us lu gi ko ja ne soz da va di rekt na ko rist za da va te lot ni tu ob vr-ska za vra }a we od pri ma te lot na do na ci ja ta i ko ja mo ̀ e da bi de da de na za ce li od ja ven in te res ili za pod dr {ka na aktiv no sti te na pri ma te lot. Do na ci ja se da va na pri ma te lot na do na ci ja ta so cel da se za do vo lat ne go vi te dek-la ri ra ni, jav no utvr de ni po tre bi i ce li i/ili da se re {at odre de ni so stoj bi i prob le mi.

Cel na do na ci ja ta mo ̀ e da bi de os tva ru va we, una pre du va we, pro-mo ci ja i pod dr {ka na dej no sti te od ja ven in te res. Ja ven in te res vo smis la na za ko not e pod dr ̀ u va we ili pro mo vi ra we na dej no sti vo ob la sta na:

Za ko not, ne od lu ~u va da va te lot na do na ci ja ta tu ku za isto to e po-treb no da se obez be di re {e nie od Mi ni sters tvo to za prav da. Ime no sog las no ~len 21 od Za ko not, na ba ra we na da va te lot na do na ci ja-ta, Mi ni sters tvo to za prav da e dol` no vo rok od 15 de na od de not na pri e mot na ba ra we to da iz da-de re {e nie so koe go po tvr du va jav ni ot in te res za pred vi de na ta do na ci ja. Do kol ku vo rok od 15 de na Mi ni sters tvo to za prav da ne iz da de re {e nie, }e se sme ta de ka ba ra we to e re {e no po zi tiv no vo ko rist na ba ra te lot.

Do kol ku do na ci ja ta i spon-zors tvo to ne ma at ka ra kter na do na ci ja i spon zors tvo od ja ven in te res, UJP do ne su va re {e nie so koe se uki nu va pra vo to na da no~ ni pot tik nu va wa i go do sta vu va do pre kr {i te lot (da va te lot i/ili pri ma te lot na do na ci ja ta i spon-zors tvo to).

Na po me na: Po de tal no za na ~i-not na ko ri ste we na da no~ ni te be ne fi cii za do na ci i te i spon-zors tva ta utvr de ni so Za ko not za do na cii i za spon zors tva vo jav ni te dej no sti, se obra bo te ni vo Na pi sot do na cii i spon zors tva - da-no~ ni pot tik nu va wa vo Re pre zent broj 6 od 2008 go di na.

OBEZ BE DU VA WE

SREDS TVA ZA DDV

Ia ko re a li zi ra we to na do na-ci ja (da va we to na do bra i us lu gi, vklu ~u vaj }i ma te ri jal ni do bra, sops tve no pro iz ve de ni ili na ba-

za {ti ta ta na ~o ve ko vi te pra va;

pro mo ci ja na kul tu ra ta; pro mo ci ja na eti ka ta; pro mo ci ja na obra zo va ni e to; pro mo ci ja na na u ka ta; raz voj na in for ma ti~ ko to

op {tes tvo i pre no sot na ele ktron-ski te po da to ci;

raz voj na spor tot; za {ti ta na `i vot na ta sre-

di na; so cio-hu ma ni tar ni te dej no sti; raz voj na gra |an sko to op-

{tes tvo; pro mo vi ra we na kr vo da ri-

tels tvo to, pro mo ci ja na me |u na rod na ta

so ra bo tka i dru gi dej no sti utvr de ni so

za kon.Da li odre de no da va we ima ka-

ra kter na do na ci ja vo smis la na



ve ni i za ve {ta ni ja i dru gi pre nos-ni pra va) od stra na na do na to rot na pri ma te lot na do na ci ja ta se os tva ru va bez na do mest se pak od da no ~en as pekt se sme ta za pro met na do bra so na do mest sog las no ~len 3 stav (3) to~ ki 1 i 2 i pro met na us lu gi so na do mest sog las no ~len 6 stav (3) to~ ki 1 i 2 od Za ko not za da no kot na do da de na vred nost ("Slu` ben ves nik na RM", broj 44/99...114/07, vo natamo{niot tekst: Zakonot za DDV).

Ime no, sog las no ~len 3 stav (3) to~ ki 1 i 2 od Zakonot za DDV:

"Ka ko pro met na do bra so na do mest se sme ta:

1. Ze ma we to na do bra koi se del od imo tot na pret pri-ja ti e to za li~ ni po tre bi na da no~ ni ot ob vrz nik, ili na vra bo te ni te li ca kaj ne go ili za dru gi ce li koi ne se po vr-za ni so ne go va ta sto pan ska dej nost;

2. Pro me tot na do bra bez na do mest od stra na na tr gov ski dru{ tva i dru gi zdru ̀ e ni ja na li ca spre ma niv ni te sops tve ni-ci na vlog, spre ma ~le no vi te i spre ma niv bli ski li ca..."

Sog las no ~len 6 stav (3) to~ ki 1 i 2:

"Ka ko pro met na us lu gi so na do mest se sme ta:

1. Ko ri ste we to do bra koi se del od imo tot na pret pri-ja ti e to za li~ ni po tre bi na da no~ ni ot ob vrz nik, ili na vra bo te ni te li ca kaj ne go, ili za dru gi ce li koi ne se po-vr za ni so ne go va ta sto pan ska dej nost;

2. Vr {e we to us lu gi bez na do me stok od stra na na da-no~ ni ot ob vrz nik za ne go vi li~ ni po tre bi, za po tre bi te na vra bo te ni te li ca kaj ne go ili za dru gi ce li koi ne se po-vr za ni so ne go va ta sto pan ska dej nost..."

Zna ~i, ia ko kaj do na ci i te ima me do bro vol no i bez us lov no da va we na po mo{ vo pa ri, do bra i us lu gi bez na do mest, se pak spo red ci ti ra ni te odred bi po go re na Za ko not za DDV, ta kvi ot pro met na do bra i us lu gi pod le ̀ i na oda-no ~u va we so da no kot na do da de na vred nost pri {to sreds tva ta za DDV se obez be du va at od Bu xe tot na Re pub li ka Ma ke do ni ja na ist na ~in ka ko kaj pro me tot iz vr {en za re a li zi ra we na stran ski te do na-cii za fi nan si ra we na pro e kti za koi Vla da ta na Re pub li ka Ma ke do-ni ja ima sklu ~e no do go vo ri.

Ime no, za obez be du va we sreds-tva od Bu xe tot na Re pub li ka Ma ke-do ni ja za pla }a we na DDV se do sta-vu va pod ne sok do Mi ni sters tvo to za fi nan sii - Se ktor za da no ~en i ca rin ski si stem.

So pod ne so kot se pri lo ̀ u va at sled ni te do ku men ti:

Obra zec A3-D, Ba ra we za obez be du va we sreds tva od Bu xe tot na Re pub li ka Ma ke do ni ja za pla }a-we na DDV za pro me tot na do bra i us lu gi vo zem ja ta fi nan si ra ni so pa ri~ ni sreds tva od do na ci i vo jav ni te dej no sti (se do sta vu va vo dva pri me ro ka).

Na po me na: Obra ze cot e so sta-ven del na Pra vil ni kot za spro-ve du va we na da no~ ni te pot tik-nu va wa kaj da no kot na do da de na vred nost za do na ci i te vo jav ni te dej no sti;

Fa ktu ra vo ori gi nal za iz vr-{e ni ot pro met od vr {i te lot na pro me tot, vo ko ja tre ba da se vne-se brojot i datumot na re{enieto doneseno od Ministerstvoto za pravda so koe se potvrduva javniot interes na donacijata i imeto na primatelot na donacijata, a izno-sot na danokot na dodadena vred-nost da e iska`an vo denari.

Na po me na: Ia ko kaj do na ci i-te ne po stoi ob vr ska za pla }a we se pak vo Pra vil ni kot e pro pi-{a na za dol ̀ i tel na ob vr ska za iz da va we na fa ktu ra so cel da se os tva ri pra vo to na po vrat na DDV.

Vo fa ktu ra ta da va te lot na do na-ci ja ta na ve du va ne ko mer ci jal na kla u zu la, od nos no na po me na de ka "po na ve de na ta fa ktu ra ne se o~e-ku va pla }a we bi dej }i se ra bo ti za do na ci ja vo smis la na Za ko not za do na cii vo jav ni te dej no sti.

Ko pi ja od re{enieto donese-no od Ministerstvoto za pravda so koe se potvrduva javniot interes na donacijata i

Ko pi ja od dogovorot za dona-cijata me|u davatelot i primate-lot na donacijata.

OS LO BO DU VA WE OD DDV

NA NA DO ME STO CI TE

ZA KO MU NI KA CI SKA

US LU GA

Sog las no ~len 15 od Za ko not, na na do me sto kot za ko mu ni ka ci ska us-lu ga sog las no Za ko not za ele ktron-ski te ko mu ni ka cii ko ga ko ris ni kot so nej zi no to ko ri ste we do ni ra pa ri~ ni sreds tva za fi nan si ra we na aktiv nost od ja ven in te res vo dej-no sti te od ovoj za kon, ne se pres me-tu va da nok na do da de na vred nost, bez isk lu ~u va we na pra vo to na od bi vka na pret hod ni ot da nok. Za os tva ru va-we na os lo bo du va we to od da no kot na do da de na vred nost na na do me sto ci te za ko mu ni ka ci ska us lu ga ko ja se ko ri sti za do ni ra we, se ko ri stat po e di ne~ ni bro e vi od for ma tot na bro e vi za us lu gi so po seb na ce na na ~i ne we na po vi kot kon tie bro e vi spo red Pla not za nu me ra ci ja na jav-ni te ko mu ni ka ci ski mre ̀ i i us lu gi na Re pub li ka Ma ke do ni ja i toa:

a) ne ge o graf ski bro e vi od se ri ja-ta 05 za ope ra to ri na jav ni ele ktron-ski ko mu ni ka ci ski mre ̀ i, da va te li na jav ni ele ktron ski ko mu ni ka ci-ski us lu gi i da va te li na us lu gi i

b) se ri ja na bro e vi za po seb ni us lu gi, so po ~et ni dve ci fri 14.

Pra vo to na od bi vka na pret-hod ni ot da nok, sog las no Za ko not za da no kot na do da de na vred nost da va te lot na do na ci ja ta mo ̀ e da go os tva ri sa mo za onoj del koj ot pa |a na na do me sto kot za ko mu ni ka ci-



ska ta us lu ga ko ga ko ris ni kot so nej zi no to ko ri ste we do ni ra pa ri~ ni sreds tva za fi nan si ra we na aktiv nost od ja ven in te res.

Do kol ku na do me sto kot za ko mu ni ka ci ska us lu ga e pla ten vo bru to iz nos na ko ris ni kot na us lu ga ta mu pri pa |a iz no sot na ve }e pla te ni ot DDV {to od go va ra na do ni ra ni ot iz nos.

UP LA TA NA DDV

Iz no sot na pres me ta ni ot DDV vo fa ktu ra ta za pro me tot vo zem ja ta pri re a li zi ra we na do na ci ja se up la tu va so na log za jav ni pri ho di (Obra zec PP-50) na Tre zor ska sme tka 100000000063095 - Na rod na ban ka na Re pub li ka Ma ke do ni ja na sled na ta up lat na i pri-hod na {i fra:

Pri mer:

Dru{ tvo to Tr go pro met - DOO Skop je(na ta mu: Dru{ tvo to) e me se ~en DDV ob vrz nik i do ne lo od lu-ka na 1 Juli 2008 go di na da do ni ra 10.000 spe ci jal ni ma li kan ti za so bi ra we na smet na pri ma te lot na do-na ci ja ta JP Ko mu nal na hi gi e na. Za taa cel na 3 avgust Dru{ tvo to sklu ~u va do go vor broj 001/08 za do na ci ja so JP Ko mu nal na hi gi e na. Po e di ne~ na ce na na kan ti-te iz ne su va 177 de na ri (150 de na ri + 27 de na ri DDV) ili vkup na vred nost od 1.770.000 de na ri (1.500.000 + 270.000 de na ri DDV).

Do go vo rot za do na ci ja Dru{ tvo to Tr go pro met - DOO Skop je so po seb ni pis me no ba ra we go do sta vu-va do Mi ni sters tvo to za prav da. Mi ni sters tvo to za prav da vo rok od 15 de na, od nos no na 10 Avgust 2008 go di na iz da lo re {e nie so koe go po tvr du va jav ni ot in te res za pred vi de na ta do na ci ja.

Na 17 avgust iz vr {e no e pre da va we na do na ci ja ta i is po sta ve na e fa ktu ra broj 101/08.

Na isti ot den do na to rot Dru{ tvo to Tr go pro met - DOO Skop je vr {i up la ta na DDV vo iz nos od 270.000 de na ri so na log za jav ni pri ho di (Obra zec PP-50) na Tre zor ska sme tka 100000000063095 - Na rod na ban ka na Re pub li ka Ma ke do ni ja, up lat na ta sme tka 840 - (oz na ka na op {ti na ta) - 02902, cel na doz na ka: DDV vrz os nova na do na cii, pri hod na {i fra: 714119.

Uplatna

smetkaOpis

Prihodna

{ifra

840-02902 Danok na dodadena vred-nost vrz osnova na donacii 714119

Za obez be du va we na sreds tva za DDV od Bu xe tot na RM Dru{ tvo to do sta vu va do Mi ni sters tvo to za fi nan-sii - Se ktor za da no ~en i ca rin ski si stem:

Obra zec A3-D, Fa ktu ra (vo ori gi nal) Kopija od re{enieto doneseno od Ministerst-

voto za pravda so koe se potvrduva javniot interes na donacijata i

Kopija od dogovorot za donacijata me|u davate-lot i primatelot na donacijata.

TRGOPROMET DOO - SkopjeUl. Leninova br. 821000 Skopje Skopje, 17.08.2008Smetka: 200-0000236552-10Deponent: Stopanska banka ADEDB MK: 4030004567890

Faktura broj ________________________________________________________________

(ime i adresa na prima~ot)

Napomena: Po navedenata faktura ne se o~ekuva pla-}a we, bidej}i stanuva zbor za donacija vo smisla na Za-konot za donacii i za sponzorstva vo javnite dejnosti ("Slu`ben vesnik na RM", broj 47/06).

Fakturiral MP Odgovoren rabotnik___________________ _______________________

Red.

br.Opis

Vrednost

bez DDV

Dan.

stapkaDDV

Vkupno

so DDV

1. Mali kanti za

smet 10.000

1.500.000 18% 270.000 1.770.000

Vkupno 1.500.000 270.000 1.770.000

101/08

JP Komunalna higiena ul. 126 br. 40, 1000 Skopje



Podnositel na baraweto: Trgopromet DOO - Skopje

Ime na donatorot: Trgopromet DOO - Skopje

Primatel na donacija: JP Komunalna higiena - Skopje

Broj i datum na Re{enieto doneseno od Ministerstvoto za pravda so koe se potvrduva javniot interes na donacijata broj 005/08 od 10.08.2008

Vrednost na donacijata: 1.500.000

Adresa, lice za kontakt i tel. broj vo RM: ul. Leninova br. 85, Skopje; Petar Petrov; 02/2486-310

Podatoci za ispora~atelot na dobroto/uslugata Podatoci od fakturataRed.

br. Ime Adresa DDV brojBroj na

fakturaDatum

Opis na

prometot

Vkupen iznos

na fakturata

(vo den.)

Iznos na

DDV

(vo den.)

1. Trgopromet DOO - Skopje Leninova 85, Skopje 4030004567890 101/08 17.08.08 kanti za smet 1.770.000 270.000

Vkupno: 1.770.000 270.000

OBRAZEC A3-D

BARAWE

Za obezbeduvawe sredstva od Buxetot na Republika Makedonija

za pla}awe na DDV za prometot na dobra i uslugi vo zemjata

finansiran so pari~ni sredstva od donacii vo javnite dejnosti

Broj i datum: Potpis i pe~at na podnositelot na baraweto:

Na 31 Avgust 2008 go di na se kto rot za da no~ na po li ti ka i ad mi ni stra ci ja za is pol ne to sta na us lo-vi te go iz ve stu va Se kto rot za tre zor koj iz vr {u va isp la ta na up la te ni ot iz nos na DDV na sme tka ta na Dru{ tvo to.

KNI@EWE KAJ TRGOPROMET

44223 - Tro {o ci za do na cii .................1.770.000660 - Sto ki na za li ha ................................1.500.0002609 - Ob vr ski za pla }a we

da nok na do da de navred nost na do na cii ...........................270.000

Do ni ra ni kan ti za smeti ispostavena faktura

44223 - Tro{oci za donacii ....................270.0001609 - Po ba ru va wa za pla ten

da nok na do da de navred nost za do na cii .....................270.000

Dostaveni dokumenti do Ministerstvoza finansii za vra}awe DDV

2609 - Ob vr ski za pla }a weda nok na do da de navred nost na do na cii ....................270.000100 - @i ro sme tka ....................................... 270.000

Pla ten DDV na po seb na sme tka100 - @i ro sme tka ................................. 270.000

1609 - Po ba ru va wa za pla tenda nok na do da de navred nost za do na cii ...........................270.000

Vra ten DDV od Se kto rotza tre zor na Dru{ tvo to

Na po me na: Iz no sot na da de na ta do na ci ja na da no~-ni ot ob vrz nik Dru{ tvo to Tr go pro met DOO - Skop je mu se priz na va ka ko ras hod vo da no~ ni ot bi lans vo vkup na vi si na do 5% od vkup ni ot pri hod. Do kol ku iz no sot na pri ho di za 2008 go di na na da no~ ni ot ob-vrz nik e po go lem od 30.000.000 de na ri (1.500.000/0,05) ras ho di te za da de na ta do na ci ja }e mu se priz na at vo ce lost. Vo spro tiv no da no~ ni ot ob vrz nik e dol ̀ en de lot od do na ci ja ta nad 5% od vkup ni te pri ho di da go do da de ka ko ne priz nat ras hod vo da no~ ni ot bi lans na re den broj 17 (AOP 21) vo DB.

Pri mer na po pol ne ta DDV pri ja va

ko ga da de na ta do na ci ja e edins tven

pro met vo da no~ ni ot per i od

Vo od nos na po pol nu va we to na DDV pri ja va ta vo da no~ ni ot per i od Dru{ tvo to Tr go pro met za da de na-ta do na ci ja iz no sot od 1.500.000 de na ri }e go vne se na re den broj 1 od Obra ze cot DDV - 04 ka ko da no~ na os no-va bez DDV ka ko oda no ~iv pro met so op {ta da no~ na stap ka, do de ka na re den broj 2 DDV }e vne se iz nos od 270.000 de na ri. Pod pret po sta vka de ka vo toj da no ~en per i od ne ma lo ni ka kov drug pro met (ni tu vle zen ni tu iz le zen) to ga{ so va ka po pol ne ta ta da no~ na pri ja va Obra zec DDV -04 Dru{ tvo to Tr go pro met ne do sta vu-va po se ben vir man za pla }a we bi dej }i za ovoj pro met ob vr ska ta ve }e bi la pla te na na po seb na sme tka.



Pri mer na po pol ne ta DDV pri ja va

ko ga po kraj da de na ta do na ci ja po stoi

i drug vle zen i iz le zen pro met

Do kol ku vo da no~ ni ot per i od me sec Avgust Dru{t-vo to Tr go pro met - DOO Skop je po kraj da de na ta do na-ci ja ima os tva re no i drug iz le zen i vle zen pro met ka ko na pri mer:

To ga{ Dru{ tvo to Tr go pro met e dol` no na re den broj 1 od Obra ze cot DDV - 04 ka ko da no~ na os no va bez DDV za oda no ~iv pro met so op {ta da no~ na stap ka da go vne se vkup ni ot pro met vklu ~u vaj }i ja do na ci ja ta (vo pri me rot 10.976.000 de na ri (9.476.000+1.500.000) do de-ka na re den broj 2 DDV vo vku pen iz nos vklu ~u vaj }i ja

Iz le zen pro met na

do bra i us lu gi

Da no~ na os no-

va bez DDVDDV

Oda no ~iv pro met so op {ta da-

no~ na stap ka (bez do na ci ja ta) 9.476.000 1.705.680Do na ci ja 1.500.000 270.000Vkupno: 10.976.000 1.975.680

Vle zni is pol nu va wa

so pra vo na od bi vka

Da no~ na os no-

va bez DDVDDV

Vle zen pro met 5.300.000 954.000Uvoz 2.800.000 504.000Vkupno: 8.100.000 1.458.000

DDV ob vr ska ta za do na ci ja ta ko ja ve }e be {e pla te na so po se ben na log od 270.000 de na ri na 17.08.2008 go di-na. Po pol nu va we to na DDV pri ja va ta }e se iz vr {i na sled ni ot na ~in:

Na 15.09.2008 go di na ia ko da no~ na ta ob vr ska na Dru{ tvo to sog las no pod ne se na ta da no~ na pri ja-va Obra zec DDV-04 iz ne su va 517.680 de na ri se pak }e pla ti za DDV iz nos od 247.680 de na ri (517.000-270.000)=247.000 de na ri, bi dej }i iz no sot od 270.000 de na ri ka ko ob vr ska za DDV ve}e be {e pla ten so po-se ben na log na 17.08.2008 go di na.

Personalen Danok na Dohod


ОДАНОЧУВАЊЕ НА ОДДЕЛНИ ИЗДАТОЦИОДАНОЧУВАЊЕ НА ОДДЕЛНИ ИЗДАТОЦИСО ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОДСО ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОД

Jasmina RAFAJLOVSKA

^e sta e po ja va ta, na ba ra we na fi zi~ ki li ca so cel za za do vo lu va we na svo i te naj raz li~ ni po tre bi, tr gov ski te dru{ tva, od hu ma ni i dru gi po bu di, da odo bru va at sreds tva. Vo naj ~est slu-~aj se ra bo ti za za do vo lu va we na zdrav stve ni te, obra zov ni te, pub li ci sti~ ki te ili dru gi po tre-bi na gra |a ni te. Ovie sreds tva, za fi zi~ ki te li ca pri ma te li na sreds tva ta, ima at ka ra kter na dru gi pri ho di i ka ko ta kvi se oda no ~u va at so per so na len da nok na do hod.

Ime no, sog las no odred bi te na ~len 55-a od Za-ko not za per so nal ni ot da nok na do hod ("Slu` ben ves nik na RM", broj 80/93...160/07, vo na ta mo{ ni ot tekst: Za ko not), dru gi pri ho di se si te pri ho di koi ne se sme ta at za pri ho di na fi zi~ ki te li ca od ~len 3 to~ ka 1) do 8) od za ko not (se mis li na: li~ ni pri ma wa, pri ho di od zem jo del ska dej nost, pri ho di od vr {e we sa mo stoj na dej nost, pri ho di od imot i imot ni pra va, pri ho di od avtor ski pra va i pra va od in du stri ska sops tve nost, pri ho di od ka pi tal, ka pi tal ni do bi vki, do bi vki od igri na sre }a), ne se iz ze me ni od oda no ~u va we so odred bi te od ~len 6 od Za ko not i ne se oda no ~e ni vrz dru ga os no va.

Os no va za pres me tu va we na da no kot na dru gi te pri ho di e ne to pri ho dot koj se utvr du va so od bi-va we na nor mi ra ni te tro {o ci od bru to pri ho dot vo vi si na od 35%.

Sog las no odred bi te na ~len 75 i 76 od Za ko not, isp la ti te lot na dru gi te pri ho di (dru gi li~ ni pri ma wa), e dol ̀ en ed no vre me no so isp la ta ta na pri ho dot (za se koj ob vrz nik i za se koj po e di ne~ no isp la ten pri hod) da go pres me ta i up la ti per so nal-ni ot da nok na do hod (da nok po od bi vka).

IZ DA TO CI ZA PO MO[ NA LI CE

ZA ZDRAV STVE NI PO TRE BI

Nad le` ni ot or gan na dru{ tvo to mo ̀ e, vrz os no va na ba ra we od fi zi~ ko to li ce vra bo te no ili ne vra bo te-no vo dru{ tvo to, da do ne se od lu ka za isp la ta na po mo{ za ra di zdrav stve ni po tre bi na ba ra te lot (ope ra ci ja, le ku va we i sli~ no), ili ne koj drug vid na po mo{ na na fi zi~ ko to li ce.

Na po me na: Sog las no odred bi te na ~len 6 stav 1 to~-ka 12 i 13 od Za ko not, per so na len da nok na do hod ne se pla }a na pri ma wa ta vrz os no va na po mo{:

vo slu ~aj na smrt na vra bo te ni ot - vo vi si na na tri pro se~ ni me se~ ni ne to pla ti po ra bot nik vo Re pub li ka Ma ke do ni ja isp la te ni vo pos led ni te tri me se ci;

vo slu ~aj na smrt na ~len na se mej no to do ma }ins-tvo na vra bo te ni otvo vi si na na dve pro se~ ni me se~-ni ne to pla ti po ra bot nik vo Re pub li ka Ma ke do ni ja isp la ten vo pos led ni te tri me se ci;

za pre tr pe na {te ta od ele men tar ni ne po go di - vo vi si na na ed na pro se~ na me se~ na ne to pla ta po ra bot nik vo Re pub li ka Ma ke do ni ja isp la te na vo pos-led ni te tri me se ci.

Vo pro dol ̀ e nie na tek stot da va me pri mer na Od-lu ka za isp la ta na po mo{.

Pri mer:

Vrz os no va na ~len ___ od Do go vo rot za dru{ tvo to ______________________ upra vi te lot na den _________ 200___ go di na ja do ne se sled na va:

Od lu ka

za isp la ta na po mo{ za zdrav stve ni po tre bi

za li ce to _______________________________

EMBG __________________________________

Me sto na `i ve e we _______________________

^len 1

Vrz os no va na ba ra we to od li ce to ___________________________ i pri lo ̀ e ni te na o di od le kar da mu se isp la ti po mo{ vo iz nos od ________________ de na ri.

Iz no sot od stav 1 na ovoj ~len da se isp la ti od bla-gaj na.

^len 2

Za re a li za ci ja na ovaa od lu ka se za dol ̀ u va sme tko-vods tvo to.

^len 3

Ovaa od lu ka sta pu va vo si la na de not na do ne su va-we to.

Upra vi tel_________________



Pri mer: Presmetka na personalen danok

1. Na li ce to NN vrz os no va naOd lu ka za po mo{ od bla gaj na tada mu se isp la ti .........................................20.000

Pri isp la ta dru{ tvo to e dol` no da pres me ta i up-la ti per so na len da nok na os no vi ca na ma le na za 35% i po stap ka od 10%.

Presmetka na personalen danok

Napomena: Personalniot danok na dohod mo ̀ e da se presmeta i so primena na presmetana stap ka od 6,9518717% direktno na neto iznosot (20.000h6,9518717% = 1.390).

Vrz os no va na do ne se na ta Od lu ka za isp la ta na po mo{ od nad le` ni ot or gan i po da to ci te od pres me-tka ta za per so na len da nok vo sme tko vods tvo to }e se spro ve dat sled ni ve:

KNI @E WA:

449 - Osta na ti ne ma te ri jal nitro {o ci ............................................21.390220 - Ob vr ski kon gra |a ni ............................20.0002690 - Ob vr ski za per so na len da nok ..............1.390

Po od lu ka i pres me tkaza po mo{ za NN

1009 - Pre od na sme tka ..............................20.000269 - Ob vr ski za per so na len da nok ........1.390

100 - Sme tka .....................................................21.390Po BI broj...

102 - Bla gaj na ............................................20.0001009 - Pre od na sme tka .....................................20.000

Po dig na to so nalog PP 40220 - Ob vr ski za gra |a ni ........................20.000

102 - Bla gaj na ..................................................20.000Po od lu ka isp la te na po mo{ na NN

IZ DA TO CI ZA STI PEN DII

Nad le` ni ot or gan na dru{ tvo to, so cel za za do vo lu-va we na po tre bi te za ob no vu va we na stru~ ni ot ka dar, mo ̀ e da do ne se od lu ka za sti pen di ra we na de ca ta na svo i te vra bo te ni, ili dru gi li ca koi ne se vra bo te ni vo dru{ tvo to. Ka ko i po mo {ti te i ovie pri ma wa se oda no ~u va at so per so na len da nok na do hod sog las no odred bi te na ~len 55-a od Za ko not za per so nal ni ot da nok na do hod.

Vo pro dol ̀ e nie da va me pri mer na Od lu ka za do de-lu va we na sti pen di ja.

Pri mer:

Vrz os no va na ~len ___ od Do go vo rot za dru{ tvo to ______________________________ So bi rot na so dru` ni-ci na den _________ 200___ go di na ja do ne se sled na va:

Od lu ka

za sti pen di ja

^len 1

Na li ce to NN so me sto na `i ve e we ________________, broj na li~ na kar ta __________ EMBG __________________ iz da de na od __________________ koe e re do ven stu dent vto ra go di na na Eko nom ski ot fa kul tet - Skop je mu se odo bru va me se~ na sti pen di ja vo iz nos od 5.000 de-na ri (ne to) za vre me od tri go di ni.

^len 2

Li ce to NN od ~len 1 ima ob vr ska da gi is pol ni sled ni ve us lo vi:

1. Da do sta vu va po tvr da od Eko nom ski fa kul tet se ko ja go di na za re do ven stu dent naj doc na do _____________;

2. Da da de iz ja va de ka pri ma sa mo ed na sti pen di ja i toa kaj ova Dru{ tvo.

^len 3

Dru{ tvo to se ob vr zu va da go isp la ti iz no sot za sti pen di ja od ~len 1 na ovaa Od lu ka naj doc na do ____________ vo na red ni ot me sec za pret hod ni ot me sec na sme tka _________________.

^len 4

Dru{ tvo to se ob vr zu va po dip lo mi ra we to naj doc na do _____________ da go vra bo ti li ce to NN.

Ako vo pred vi de ni ot rok li ce to NN ne dip lo mi ra dol ̀ en e da ja vra ti isp la te na ta sti pen di ja so ka ma ta od ____% vo dve ra ti naj doc na do ______________.

^len 5

Dru{ tvo to mo ̀ e da ja pre ki ne sti pen di ja ta do kol ku ne se is pol ne ti us lo vi te pred vi de ni so ovaa od lu ka.

^len 6

Spo red us lo vi te pro pi {a ni vo ovaa od lu ka Dru{ tvo-to i li ce to NN }e sklu ~at do go vor za sti pen di ja.

^len 7

Za re a li za ci ja na ovaa od lu ka se za dol ̀ u va sme tko-vods tvo to.

^len 8

Ovaa od lu ka vle gu va vo si la so de not na do ne su va we-to, a }e se pri me nu va po pot pi {u va we to na do go vo rot za sti pen di ja sklu ~en me |u Dru{ tvo to i li ce to NN.

Pre tse da telna So bir na so dru` ni ci

______________________________

Ime i pre zi-

me

Bruto(20.000 : 0,935)

Dano~no namalu-

vawe r. br. 2 h 35%

Dano~na osnova

(r.br. 2 ‡ r.br. 3)

Persona-len da nok (r.br. 4 h

10%)

Neto za isplata

(r.br. 2 ‡ r.br. 5)

1 2 3 4 5 6

NN 21.390 7.487 13.903 1.390 20.000



Vo sme tko vods tvo to se koj me sec }e se evi den ti ra isp la ta na sti pen di ja i pla te ni ot per so na len da nok.

Presmetka na personalen danokna dohod za stipendii:

5.000 h 6,9518717% = 347

KNI @E WA:

441 - Na do mest na tro {o ci .....................5.347220 - Ob vr ski za

sti pen di ja za NN ....................................5.000269 - Ob vr ski za

per so na len da nok .......................................347Po pres me tka za sti pen di ja za NN

220 - Ob vr ska za sti pen di ja za NN ........5.000269 - Ob vr ski za per so na len da nok ...........347

100 - Sme tka .......................................................5.347Isp la te na sti pen di ja na NNi pla ten per so na len da nok

Na po me na: Soglasno odredbite na ~len 22 od Za-konot za danokot na dobivka isplatite vrz osnova na stipendii ne se priznavaat vrz tovar na rashodite vo dano~niot bilans. Nesubvencionalnite rashodi za obuka na vrabotenite koi se specifi~ni za rabotnoto mesto i za ~asovi za u~ewe na stranski jazik se priznava vrz tovar na rashodite vo dano~niot bilans (za ovie isplati dano~niot obvrznik treba da raspolaga so soodveten do-kaz od koi nedvosmisleno }e proizleguva neophodnosta za obukata na rabotnicite - programa po koja e vr{ena obuka, sertifikat za steknati znaewa i sli~no).

POD NE SU VA WE NA DA NO^ NA PRI JA VA

Akon ta tiv na da no~ na pri ja va

Po a |aj }i od fa ktot de ka vo kon kret ni te slu ~ai sta nu va zbor za da nok po od bi vka, t.e. isp la ti te lot, ed no vreme no so isp la ta ta na pri ho dot go pres me tal i up la til per so nal ni ot da nok na do hod, sog las no odred bi te na ~len 73 stav 2 to~ ka 3 od Za ko not, pri ma-te lot na sreds tva ta - fi zi~ ko to li ce ne e vo ob vr ska do Upra va ta za jav ni pri ho di da pod ne se akon ta tiv na da no~ na pri ja va.

Na po me na: Sog las no odred bi te na ~len 77 stav 1 od Za ko not, isp la tu va ~ot na pri ho dot e dol ̀ en na ob vrz ni kot pri se ko ja isp la ta da mu iz da de pri me rok od pres me tka ta za akon ta ci ja ta na da no kot i zbi ren po-da tok po iste kot na go di na ta naj doc na do 15 Fe vru a ri na red na ta go di na, za vkup no pla te na ta akon ta ci ja.

Sog las no odred bi te na ~len 77 stav 2 od Za ko not, isp la tu va ~ot na pri ho dot e dol ̀ en na or ga not na jav-ni pri ho di da mu do sta vi go di {en iz ve {taj za bru to

os tva re ni te pri ho di na ob vrz ni kot, za pres me ta ni ot i pla te ni ot da nok po od bi vka i vkup no isp la te ni te ne to po ho di, naj doc na do 15 Fe vru a ri na red na ta go-di na, na obra ze cot "PDD-GI"- Go di {en iz ve {taj na isp la tu va ~ot na pri ho di (za bru to os tva re ni pri ho di, pla te ni ot da nok i pri do ne si i vkup no isp la te ni te ne to pri ho di) pro pi {an so Upat stvo to za na ~i not na pres me tu va we i pla }a we na akon ta ci i te na per so nal-ni ot da nok na do hod po od bi vka ("Slu` ben ves nik na RM", broj 3/07, 28/07 i 3/08).

Go di{ na da no~ na pri ja va

Po a |aj }i od fa ktot de ka so iz me ni te i do pol nu va-wa ta na Za ko not za per so nal ni ot da nok na do hod ob-ja ve ni vo "Slu` ben ves nik na RM", broj 139/06, koj se pre i me nu va od 1 Ja nu a ri 2007 go di na, bri {an e ~le not 81-a od Za ko not so koj be {e ure de no "pres me ta ni ot i nap la te ni ot da nok po od bi vka na dru gi te pri ho di se sme ta za ko ne~ no na mi re na da no~ na ob vr ska, a os-tva re ni te pri ho di vrz ovaa os no va ne vle gu va at vo go-di{ ni ot da nok na do hod", os tva re ni te dru gi pri ho di za 2008 go di na, sog las no odred bi te na ~len 68 i 69 od Za ko not, se vklu ~u va at vo go di{ na ta da no~ na pri ja va na fi zi~ ko to lice koj se do sta vu va do or ga not za jav-ni pri ho di, naj doc na do 15 Mart na red na ta go di na, na obra ze cot "PDD-GDP" - Go di{ na da no~ na pri ja va za utvr du va we na per so nal ni ot da nok na do hod, pro pi {an so Pra vil ni kot za for ma ta, so dr ̀ i na ta i na ~i not na po pol nu va we na Go di{ na ta pri ja va za utvr du va we na per so nal ni ot da nok na do hod, ob ja ven vo "Slu` ben ves nik na RM", broj 103/01 i 3/08.

Danok na Dobivka


DANO^NI STAPKI OD ME\UNARODNITE DOGOVORIDANO^NI STAPKI OD ME\UNARODNITE DOGOVORIZA ODBEGNUVAWE NA DVOJNO ODANOÛVAWEZA ODBEGNUVAWE NA DVOJNO ODANOÛVAWE

Sog las no odred bi te na Za ko not za da nok na do bi vka ("Slu` ben ves nik na RM", broj 80/93....160/07) od ~len 29-a do ~len 29-d i Pra vil ni kot za na ~i not na pres me-tu va we i up la tu va we na da no kot na do bi vka i spre ~u va-we na dvoj no to os lo bo du va we ili dvoj no to oda no ~u va-we ("Slu` ben ves nik na RM", broj 92/01...21/08) od ~len 5-a do ~len 5-v si te do ma{ ni prav ni li ca, do ma{ ni fi zi~ ki li ca - re gi stri ra ni za vr {e we na dej nost i stran ski te prav ni li ca ili fi zi~ ki li ca-ne re zi den-ti so po sto ja na de lov na edi ni ca vo RM (isp la tu va ~i na pri ho dot), pri se ko ja isp la ta na od del ni vi do vi pri ho di {to gi os tva ru va stran sko to prav no li ce go za dr ̀ u va at i go up la tu va at da no kot na do bi vka po za dr {ka na so od vet na ta up lat na sme tka.

Pod pri ho di na stran sko to prav no li ce za koi se vr {i za drù va we na da no kot na do bi vka, se po draz bi-ra at pri ho di te os tva re ni od:

di vi den di; ka ma ti; avtor ski ho no ra ri; pri ho di te od za bav ni ili sport ski aktiv no sti

koi se vr {at vo Re pub li ka Ma ke do ni ja; pri ho di te od vr {e we na me nax ment, kon sal-

ting, fi nan si ski us lu gi i us lu gi na istra ̀ u va we i raz voj.

Na po me na: So Za ko not za iz me nu va we i do pol nu va-we na Za ko not za da nok na do bi vka Slu` ben ves nik na RM broj 160/07, vo pri me na od 8 ja nu a ri 2008 go di na) uki na ta e ob vr ska ta za za dr ̀ u va we na da nok na do bi-vka po za dr {ka za: teh ni~ ki te us lu gi, ad mi ni stra-tiv ni te us lu gi, dru gi te us lu gi, na em na pod vi` ni i ned vi` ni do bra vo RM i na na gra di te na stran ski li ca koi se do de le ni na nat pre va ri vo Re pub li ka Ma ke do-ni ja do kol ku pri ho dot od se koj nat pre var ja nad mi nu va de nar ska ta pro tiv vred nost od 500 evra.

Sog las no ~len 29-g od Za ko not za da nok na do bi vka do kol ku pri ma te lot na pri hod vrz koj se pri me nu va za-dr ̀ u va we na da nok e re zi dent na stran ska dr ̀ a va ko ja ima do go vor so Re pub li ka Ma ke do ni ja za od beg nu va we na dvoj no to oda no ~u va we vo od nos na da no ci te na do hod i ka pi tal, to ga{ da no~ na ta stap ka ko ja e utvr de na za toj pri hod ne smee da ja nad mi ne da no~ na ta stap ka ko ja se pri me nu va za pri ho dot odre de na vo do go vo rot.

Pra vo to na da no~ no oles nu va we, od nos no os lo-bo du va we pred vi de no vo do go vo rot za iz beg nu va we na dvoj no oda no ~u va we mo ̀ e da se ko ri sti do kol ku stran sko to prav no li ce do ka ̀ e de ka e re zi dent na kon kret na ta dr ̀ a va so ko ja Re pub li ka Ma ke do ni ja ima sklu ~e no me |u na ro den do go vor, so pod ne su va we na po pol net obra zec "Ba ra we za oles nu va we, od nos no os lo bo du va we na da nok od ...", za ve ren od nad le ̀ en da no ~en or gan vo strans tvo (Obra zec 1, 2, 3 i 4 koi mo ̀ e da se sim nat od veb stra na ta na UJP: www.ujp.gov.mk).

Po isk lu ~ok, do kol ku pri isp la ta ta na pri hod od ~len 29-b od Za ko not, ne se pla }a da nok po za dr {ka sog las no so odred bi te od do go vo rot, pri ma te lot na pri ho dot mo ̀ e na me sto ova ba ra we da do sta vi sa mo obra zec Po tvr da za re zi den ten sta tus od nad le ̀ en da no ~en or gan vo strans tvo.

Vo pro dol ̀ e nie gi da va me da no~ ni te stap ki ure-de ni so me |u na rod ni te do go vo ri za iz beg nu va we na dvoj no oda no ~u va we koi gi ima sklu ~e no Re pub li ka Ma ke do ni ja so osta na ti te zem ji, od nos no gi ima sklu-~e no po ra ne{ na So ci ja li sti~ ka Fe de ra tiv na Re pub-li ka Ju gos la vi ja, a se pre ze me ni i se pri me nu va at vo Re pub li ka Ma ke do ni ja ka ko nej zin pra ven suk ce sor sog las no ~len 5 od Ustav ni ot za kon za Spro ve du va we na Usta vot na re pub li ka Ma ke do ni ja ("Slu` ben ves-nik na RM", broj 52/91i 4/92).

Red. br.

ZemjaBroj na

Slu`ben vesnik

Dividendi

KamatiAvtor ski

pravaDrugi

prihodiProcent na u~estvoDano~na

stapka (ne pove}e od)

1. Avstrija 152/07 najmalku 10% 0%0% 0% 0%

ostanati slu~ai 15%

2. Albanija 16/98 nezavisno od u~estvoto 10% 10% 10% 0%

3. Belgija* 11/81 najmalku 25% 10% 15% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

Danok na Dobivka


Red. br.

ZemjaBroj na

Slu`ben vesnik

Dividendi

KamatiAvtor ski

pravaDrugi



4. Belorusija 96/05 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

5. Bugarija 23/99 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

6.Velika Britanija i Severna Irska*

7/82 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

7.Velika Britanija i Severna Irska

47/07 najmalku 25% nepreki-nato 12 meseci pred isplata na dividendata

0%

10% 0% 0%penziska {ema 0%

najmalku 10% 5%

ostanati slu~ai 15%

8. Germanija* 12/88 nezavisno od u~estvoto 0%II 0% 10% 0%

9. Germanija 86/07 najmalku 10% 5% 5% 5% 0%

ostanati slu~ai 15%

10. Danska 48/00 najmalku 25% 5% 0% 10% 0%

penziski fond 0%

ostanati slu~ai 15%

11. Egipet 7/00 nezavisno od u~estvoto 10% 10% 10% 0%

12. Iran 7/02 nezavisno od u~estvoto 10% 10% 10% 0%

13. Italija 34/97 najmalku 25% 5% 10% 0% 0%

ostanati slu~ai 15%

14. Kina 44/99 nezavisno od u~estvoto 10% 10% 10% 0%

15. Kipar* 2/86 nezavisno od u~estvoto 10% 10% 10% 0%

16. Latvija 47/07 najmalku 10% 5% 5% 10%/5%III 0%

ostanati slu~ai 15%

17. Malezija* 15/90 nezavisno od u~estvoto 0% 10% 10% 0%

18. Moldova 130/06 najmalku 25% 5% 5% 10% 0%

ostanati slu~ai 10%

19. NarodnaRepublika Kina

49/97 nezavisno od u~estvoto 5% 10% 10% 0%

20. Norve{ka* 9/85 nezavisno od u~estvoto 15% 0% 10% 0%

21. Polska 17/97 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

22. Romanija 7/02 nezavisno od u~estvoto 5% 10% 10% 0%

23. Rusija 7/98 nezavisno od u~estvoto 10% 10% 10% 0%

24. Slovenija 31/98 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

25. Sojuzna Repub-lika Jugoslavija

8/97 najmalku 25%ostanati slu~ai

5%15%

10% 10% 0%

26. Turcija 45/95 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 10%

Danok na Dobivka


Red. br.

ZemjaBroj na

Slu`ben vesnik

Dividendi

KamatiAvtor ski

pravaDrugi



27. Ukraina 21/98 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

28. Ungarija 12/02 najmalku 25% 5% 0% 0% 0%

ostanati slu~ai 15%

29. Finska 7/02 do 10% 15%10% 0% 0%

najmalku 10% 0%

30. Francija 23/99 do 10% 15%0% 0% 0%

najmalku 10% 0%

31. Holandija 13/99 do 10%najmalku 10%

15%0%

0% 0% 0%

32. Hrvatska 17/95 najmalku 25% 5% 10% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

33. ^ehoslova~ka* 12/82 najmalku 25% 5% 0% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

34. ^e{ka 7/02 najmalku 25% 5% 0% 10% 0%

ostanati slu~ai 15%

35. [vajcarija 55/00 najmalku 25% 5% 10% 0% 0%

ostanati slu~ai 15%

36. [vedska 21/98 do 25% 15% 10% 0% 0%

najmalku 25% 0%

37. [panija 96/05 najmalku 10%ostanati slu~ai

5%15%

5% 5% 0%

38. [ri Lanka* 4/86 nezavisno od u~estvoto 12,5% 10% 10% 0%

OB JAS NU VA WE KON PREG LE DOT

NA DA NO^ NI STAP KI

I. Pro me na vo vi si na ta na da no~ na ta stap ka

so Za ko not za iz me nu va we i do pol nu va we

na Za ko not za da nok na do bi vka ("Slu` ben

ves nik na RM", broj 139/06)

So Za ko not za iz me nu va we i do pol nu va we na Za ko-not za da nok na do bi vka so ~len 17 se me nu va ~len 29-v stav 1 i gla si: Da no kot {to }e se za dr ̀ i vo sog las nost so odred bi te od ~len 29-6 na ovoj Za kon se pres me tu va na bru to pri ho di te po stap ka od 10%.

Sog las no ~len 37 od ovoj Za kon, po isk lu ~ok na odred ba ta od ovoj ~len, stap ka ta na da nok na do bi vka, za pri ho di te od ~le not 29-6, to~ ki 1, 4, 5, 6, 7, 9,10 i 11 na ovoj za kon, od nos no da no kot po za dr {ka za 2007 go-di na iz ne su va 12%. (Napomena: Za 2008 godina danokot po zadr{ka iznesuva 10%).

Do kol ku stran sko to prav no li ce, pri ma tel na pri ho dot e re zi dent na dr ̀ a va so ko ja Re pub li ka Ma ke do ni ja ima sklu ~e no Me |u na ro den do go vor za od beg nu va we na dvoj no to oda no ~u va we po od nos na

da no ci te na do hod i ka pi tal, to ga{ da no~ na ta stap ka ko ja e utvr de na za toj pri hod utvr de na vo Za ko not ne smee da ja nad mi ne da no~ na ta stap ka ko ja se pri me nu va za pri ho dot odre de na vo do go vo rot.

Toa zna ~i de ka do kol ku so odred bi te od Me |u na-rod ni te do go vo ri da no~ na ta stap ka po ko ja tre ba da se pres me tu va i za dr ̀ u va da nok na od del ni vi do vi na pri ho di, ne e fiks no opre de le na, tu ku e da de na for mu-la ci ja ta ...ta ka ob lo ̀ e ni ot da nok ne mo ̀ e da nad mi ne po ve }e od _ pro cen ti..., to ga{ pri pres me tu va we i za-dr ̀ u va we na da nok na ovoj vid na pri hod tre ba da se pri me ni po ni ska ta stap ka po me |u da no~ na ta stap ka odre de na vo Za ko not za da nok na do bi vka i stap ka ta utvr de na vo Me |u na rod ni ot do go vor za od beg nu va we na dvoj no to oda no ~u va we.

II. Odano~uvawe na prihodot od dividendi soglasno

odredbite od Dogovorot pome|u SFR Jugoslavija

i SR Germanija za odbegnuvawe na dvojnoto

odano~uvawe vo odnos na danokot na dohod i na imot

Sog las no ~len 11 od ovoj Do go vor, di vi den di te isp la te ni od dru{ tvo-re zi dent na SR Ger ma ni ja na

Danok na Dobivka


re zi dent na SFR Ju gos la vi ja (Republika Ma ke do ni ja) mo ̀ at da se oda no ~at vo SR Ger ma ni ja. Ta ka ob lo ̀ e ni-ot da nok ne mo ̀ e da iz ne su va po ve }e od 15% od bru to iz no sot na di vi den di te.

Me |u toa, vo ~le not 8 od isti ot do go vor se na ve du va de ka do bi vka ta os tva re na od re zi dent na SR Ger ma ni ja po os nov na vlo ̀ u va we vo ju gos lo ven ska or ga ni za ci ja na zdru ̀ en trud mo ̀ e da se oda no ~i vo SFR Ju gos la vi-ja. Ta ka ob lo ̀ e ni ot da nok ne mo ̀ e da iz ne su va po ve }e

od 15% od bru to iz no sot na di vi den di te.Spo red go re na ve de no to, di vi den di te koi do ma{ no

prav no li ce, do ma{ no fi zi~ ko li ce-re gi stri ra no za vr {e we na dej nost i stran sko prav no li ce ili fi-zi~ ko li ce-ne re zi dent so po sto ja na de lov na edi ni ca vo Re pub li ka Ma ke do ni ja }e gi isp la ti na stran sko prav no li ce, so od vet no }e se pri me ni odred ba ta od ~len 8 od Do go vo rot, bi dej }i os tva re na ta do bi vka od vlo ̀ u va we vo do ma{ ni sub je kti ka ko isp la tu va ~i na pri ho dot pret sta vu va isp la ta po os nov na u~es tvo vo do bi vka ta od nos no isp la ta na di vi den da.

Imaj }i go vo pred vid i ob jas nu va we to pod to~ ka I vo od nos na vi si na ta na da no~ na ta stap ka, pri isp la ta na pri ho di te po os nov na u~es tvo vo do bi vka ta kon stran-sko to prav no li ce, po stoi ob vr ska za za dr ̀ u va we i pla }a we na da nok po stap ka od 12% od bru to pri ho dot za 2007 go di na, od nos no 10% od 01.01.2008 go di na.

III. Da no~ na ta stap ka od 10% se pri me nu va sa mo vo

slu ~aj na ko ri ste we ili pra vo na ko ri ste we na

ki ne ma to graf ski fil mo vi i fil mo vi ili len ti za

ra dio i te le vi zi ski pre nos. Da no~ na ta stap ka od

5% se pri me nu va vo si te osta na ti slu ~ai

IV. De fi ni ra we na ka te go ri ja ta dru gi pri ho di

Pod dru gi pri ho di se po draz bi ra at de lo vi te od do-ho dot na re zi dent na dr ̀ a va ta do go vor ni~ ka, bez og led ka de se os tva re ni, a koi ne se op fa te ni so odred bi te od kon kret ni ot do go vor.

V. Do go vo ri te so zem ji te pod re den broj 3, 6, 8,15,17,

20, 33 i 38 (oz na ~e ni so*) se Me |u na rod ni do go vo ri

za od beg nu va we na dvoj no to oda no ~u va we sklu ~e ni

od stra na na So ci ja li sti~ ka Fe de ra tiv na

Re pub li ka Ju gos la vi ja, a pre ze me ni i vo pri me na

od Re pub li ka Ma ke do ni ja. Odred bi te od Do go vo rot

so ^e hos lo va~ ka se pri me nu va at sa mo za Slo va~ ka

bi dej }i Re pub li ka Ma ke do ni ja ima sklu ~e no va kov

do go vor so ^e {ka

VI. Odred bi te od Do go vo ri te za od beg nu va we na dvoj no

oda no ~u va we so Av stri ja (re den broj 1) i Ve li ka

Bri ta ni ja i Se ver na Ir ska (re den broj 7) se

pri me nu va at od 01.01.2008 go di na

Od de not na pri me na na do go vo rot so Ve li ka Bri ta-ni ja i Se ver na Ir ska (01.01.2008 go di na), pre sta nu va at da se pri me nu va at odred bi te od Do go vo rot so Ve li ka Bri ta ni ja i Se ver na Ir ska sklu ~en od stra na na SFRJ, a pre ze men od Re pub li ka Ma ke do ni ja.

Do go vo ri te koi Re pub li ka Ma ke do ni ja gi ima sklu-~e no so Ger ma ni ja (re den broj 9) i La tvi ja (re den broj 16) }e se pri me nu va at od 01.01.2009 go di na.

SODR@INA - rafajlovski.com.mk 2008/7-8-08.pdf · Bankite i {tedilnicite ne gi odminuvame i ovoj pat...

Documents

Transcript of SODR@INA - rafajlovski.com.mk 2008/7-8-08.pdf · Bankite i {tedilnicite ne gi odminuvame i ovoj pat...