“Psyche” “ology”

Psikoloji

Psychology

Ruh/zihin inceleme

Beden/Zihin Problemi

ZİHİN/

BEYİN

SORUNU

MONİZM DUALİZM

Mentalizm

Materyalizm

Psikofizik

Etkileşimselcilik

Psikofizik

Paralelcilik

>Psikoloji bilimler içerisinde en eskisidir?

Aristo (nurture), Plato (nature) (MÖ 4 ve 5.yy)

İnsan Dogası:

* Bellek,

* motivasyon, algılama,

* hayal kurma, rüya

* rasyonel olmayan davranışlar

>Psikoloji aynı zamanda yeni bir bilimdir?

Wilhem Wundt 1879 Leipzig, Almanya

Ebbinghaus: «Psikolojinin çok uzun bir geçmişi;

ama çok kısa bir tarihi vardır...»

Doğa Felsefesi Yaklaşımı

Descartes (1596-1650):

*Beden/Zihin, beden ve zihin iki ayrı sistem

*Beden tek başına ele alınılabilir

*Doğayı açıklamada kullanılan yaklaşımlar

bedene uygulanabilir...

Beden Doğa Felsefesi Yaklaşımı kapsamında

ele alınabilir.

-Determinizm

-Sonlu Nedensellik

-Tümevarımcı mantık

-Refleksler

-Türetilmiş ve Doğuştan Fikirler

Kartezyen Dualizm

(Davranış)

İstemli davranış

İç ve dış uyarıcılarİstemsiz davranış

(refleksif)

Dış uyarıcılar

Refleks arkı

Tek tip sinir yolağı

Pineal bez

Zihin kestirilebilir kurallara göre çalışmaz...

Nativizm: İnsan doğuştan bazı fikirlere sahiptir.

İstemli

davranış

İstemsiz

davranış

Doğa Felsefesi Yaklaşımı

Galileo-Newton: «Evren Büyük Bir Makina»

Mekanistik Yaklaşım

Evren

*Düzenli,

*Gözlenebilir,

*Ölçülebilinir,

*Öngörülebilir...

İnsanda aynı şekilde olamaz mı?

Doğayı anlamada kullandığımız yöntemler

«İnsan Doğasını» anlamada kullanılamaz mı?

Empirisizm (Görgülcülük- İngiliz Görgülcüleri)

Zihin nasıl çalışır?

>John Locke (1632-1704)

•Bilgi duyum dolayısıyla deneyimden gelir.

•Basit fikir (Zihnin Atomları),

•Kompleks fikirler (Zihinsel Kimya)

•Tabula Rasa

Empirisizm (Görgülcülük- İngiliz Görgülcüleri)

Zihin nasıl çalışır?

>Bağlaşımcılık

Basit duyumlar bağlaşımlar yardımıyla

bir araya gelerek karmaşık fikirleri oluşturur.

A-R-A-B-A bu beş şekil bize araba diye

adlandırılan araçtan beş duyu organıyla elde

ettiğimiz duyumlar ile belleğimizde bu kavramla

ilgili tüm anıları bağlaşımıyla oluşan kavramı tem

sil eder.

Bağlaşım Kuralları

1)Temel Kurallar (Aristo)

a) Komşuluk /Birliktelik

b) Benzerlik

c) Zıtlık

2) İkincil Kurallar (Thomas Brown)

a) Uyarıcı Şiddeti

b) Frekans

Psikolojiyi Felsefeden Ayıran Yön?

Konusu: Davranışlar ve zihinsel süreçler

Yöntem: deney ve gözlem

Bugünkü psikoloji 19 ve 20. yy daki gelişmelerin

bir ürünüdür...

Psikoloji Bilimi

Pozitivizm: Objektif Bilgi

Emprisizm: Duyum ve Deneyim

Materyalizm: Madde ve enerji

Yeni psikoloji,

‘Fizyolojik Psikoloji’ adı altında

Wilhelm Wundt tarafından

1879 yılında Leipzig’de kurulmuştur .

Wundt

PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Felsefeden, deney ve gözlemi

veri toplama yöntemi olarak

kullanmasıyla ayrılır...

Psikoloji;

Davranışın ve zihinsel süreçlerin bilimsel olarak

araştırılmasıdır.

Burada anahtar kelime “bilim”dir.

Yapısalcılık (1879-1900)

Wundt Titchener

Psikoloji sağlıklı insanın bilincini

ögelerine analiz eden bilim dalıdır.

Yöntem: içe bakış

İşlevselcilik (1896-1930)

Psikoloji amaca yönelik, çevreye

uyum yapan canlının zihinsel

süreçlerini inceleyen bilim dalıdır.

James DarwinYöntem: içe bakış

Psikodinamik Psikoloji

(1895- )

Psikoloji bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerini,

bunlar arasındaki çatışmaları ve bu

çatışmaların davranışa etkisini inceleyen bilim

dalıdır.

Yöntem: Serbest çağrışım, rüyalar

Freud Horney Freud Jung Adler

Davranışçılık (1913-1950)

Radikal Davranışçılık: Psikoloji canlının

uyarıcılara verdiği ve dıştan gözlenebilen

davranışlarını inceleyen bilim dalıdır.

(UD)

Yöntem: Deney-Gözlem

Pavlov Watson Watson Pavlov Skinner Thorndike

Yeni Davranışçılık

Tolman Hull

Psikoloji canlının uyarıcılara verdiği dıştan

gözlenebilen davranışlarla uyarıcı ile

davranış arasına giren olayları inceleyen

bilim dalıdır.

(U O D)

Gestalt Psikolojisi (1913’ler)

insanların nesneleri nasıl bir bütün

olarak algıladığıyla ilgilenir.

«Bütün parçalarının toplamından

daha fazla bir şeye eşittir»

Wertheimer Koffka Köhler

Water, Arcimboldo

Phi

Fenomeni

Water, Arcimboldo

Müller- Lyer ilizyonu

BİLİM NEDİR?

“Evren hakkında bilimsel yöntemle elde ettiğimiz sistematik olarak organize edilmiş bilgiler bütünü” *

“Deney ve gözlem sonucu elde ettiğimiz birbirine bağlı kavramlar ve kavramsal taslaklar bütünü”*

Bilimsel Yöntem:

veri toplayarak

verileri açıklamak için kuramlar üreterek,

kuramlara dayalı sınanabilir denenceler oluşturarak ve

bu denenceleri görgül/ampirik olarak sınayarak bilgi toplama

yöntemidir.

“Fareleri sola her sola döndüklerinde ödüllendirirsem

T labirentte de sola dönerler.”

* McGuigan,F.J. (1983). Experimental psychology methods of research. Prentice-Hall, New Jersey.

BİLİM NEDİR?

Tümdengelimci mantık

Tümevarımcı mantık

Bilim her iki yöntemi de kullanır.

BİLİMİN AMAÇLARI

Betimleme

Açıklama

Yordama

Kontrol etme

Betimleme

Bilimin amaçlarından ilki, doğada tutarlı olarak

meydana gelen, güvenilir olayları keşfetmek, bu

olayları adlandırmak, tarif etmek, belirli

özelliklerine göre sınıflandırmak ve olaylar

arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır.

“Erkekler kadınlardan daha saldırgandır”

Açıklama

Bilim, mümkün olduğunca fazla sayıdaki değişik olguyu,

en az sayıdaki ilke altında toplamaya çalışır. Yani

mevcut görgül verileri birbiriyle çelişmeyecek şekilde

kapsayan kuramlar oluşturmayı amaçlar. Görgül

olaylar arasındaki nedensel ilişkileri ortaya çıkarmaya

çalışır.

Anatomik sebeplerle, testesteron düzeyi, cinsiyet rolleri,

toplumsal engellemeler vs...

Yordama

Bilim insanı bir olayı betimledikten sonra,

bulgularına ve belirlediği ilişkilere dayanarak yeni

olaylarla ilgili tahminlerde bulunur.

“Testesteron düzeyi arttıkça saldırganlık artar”

Kontrol

Belirleyici ön koşullar üzerinde değişimleme yapma

yoluyla, sonuç olayla ilgili istenen bir sonuca

ulaşmayı içerir.

“Saldırgan kişilerin testesteron düzeyini azaltırsam

saldırganlık düzeyleri azalır”

PSİKOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Doğal Gözlem

Vaka Çalışmaları

Anket Çalışmaları

Korelasyonel Yöntem

Deneysel Yöntem

Çok Yöntemli Araştırmalar

Psikolojide Etik

Milgram Deneyi (1961): Otoriteye itaat

1974 tarihli makalesi

"İtaatin Tehlikeleri"nde

(İng.: The Perils of Obedience) özetledi