YHEY2008

DOĞADA YÖN BULMA

Yrd. Doç. Dr. Uzay KARAHALİL

I. Hafta

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Sunum Akışı

• Topografik Haritalar

• Meşcere Haritaları

• GPS Kullanımı

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

TOPOGRAFİK HARİTALAR

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Projeksiyon parametreleri

1. Projeksiyon tipi

2. Referans Sistemleri

3. Koordinat sistemi

4. Datum

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

1.Projeksiyon tipleri

Projeksiyon karakterine göre

• Açı koruyan (conformal)

• Alan koruyan(equalarea)

• Uzunluk koruyan(equidistant)

Projeksiyon yüzeylerine göre

Yüzey cinsi Yüzeyin ortak noktaları Yüzeyin konumu

• Düzlem (Azimutal) Teğet Normal

• Silindir Kesen Transversal

• Koni Çok Yüzeyli Eğik

UTM, Transversal konumlu teğet konform silindirik projeksiyondur.

Lambert, teğet veya kesen normal konumlu konform konik projeksiyondur

Albers, teğet veya kesen normal konumlu alan koruyan konik veya silindirik

projeksiyondur

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

2.Referans Sistemleri

1. Yatay konum için: Spheroid veya Ellipsoid

2. Yükseklik için: Geoid

Harita üzerindeki noktaların ve sahaların yerlerinin belirtilmesi için

kullanılan metotlara referans sistemleri denir.

1. Coğrafi Koordinat Sistemi: Meridyen ve paralel kullanılır

2. Georef Sistemi

3. Grid Koordinat Sistemi: 80°K-80°D 2°lik gridler (UTM)

3 tip harita referans sistemi vardır:

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Bir noktanın konumunun tanımlanabilmesi için koordinatlar kullanılır.

Bu koordinatlar tanımlı bir yer biçimi temel alınarak tanımlanmışlardır.

Bu tanımlı yüzey üzerindeki koordinatların düzlem (harita)

koordinatlara dönüştürülmesi için projeksiyonlar kullanılır.

3.Koordinat sistemleri

• Bir haritadaki objeler aynı datumlu olmalı ve aynı referans

sisteminde tanımlı olmalıdır.

• Bunlar verilmemişse, farklı türde problemlerle karşılaşılır. Örneğin

uzunluk ve yükseklik farkı gibi.

1. State Plane (lokal) koordinatları

2. UTM koordinatları

3. Coğrafi koordinatları

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

UTM Koordinat sistemleri

• Kürenin, kendisine ekvatora teğet olan silindir izdüşümüdür. (1/250000 den küçük ölçekli haritalar kürenin silindire projeksiyonu ile elde

edilir ve bunlara kartografik projeksiyonlar denir. 1/250000 ve daha büyük

ölçekli haritalar ise elipsoidin düzleme tasviridir burada ara yüzey silindir

kullanılmaz ve bunkara jeodezik projeksiyonlar denir. Ülkemizde şu an

kullanılan 1/1000-1/250000 ölçekli haritalar bu sistemle üretilmiştir.)

• Dünya başlangıç meridyenleri 6°'de bir değişen 60 dilime

(zone) ayrılır

• Referans enlemi ekvatordur, uzunluk birimi metredir

• Her dilimin enlem genişliği 80° Kuzey, 80° Güney enlemidir.

• Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır

• Amerika Silahlı Kuvvetler tarafından üretilmiş

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

UTM koordinat sistemi

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

UTM Türkiye’de durum

1/1000 – 1/10000 haritalar 3° genişlikli ve 7dilim, dilim nosu yok!

Başlangıç boylamı mutlaka bilinmeli veya verilmeli

1/25000 – 1/1000 000 haritalar 6° genişlikli ve 4 dilime (zone) ayrılmış

27 33 39 45

Zone 35 Zone 36 Zone 37 Zone 38

30 36 42

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

UTM Dilimleri -Türkiye

Zone 35

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

4.Datum

“Dünya yüzeyinin matematiksel temsilidir”

1. Herhangi bir noktanın yatay ve düşey konumunu tanımlamak

için başlangıç alınan referans yüzeyidir (ITRF datumu için

dünyanın merkezi, ED50 datumu için Almanya Postdam)

2. Dünyanın haritalanmasında kullanılan koordinat sistemlerinin

oryantasyonunu sağlar.

3. Yer’in şeklini ve boyutunu tanımlar

4. Çok sayıda datum vardır, yanlış datumun kullanılması

metrelerce uzakta yanlış yere yönlendirir

ABD: NAD27, NAD83, NAD83 tercihan

Genel: WGS84 (bir çok GPS kullanır)

Türkiye: 2000 öncesi ED50, sonrası ise ITRF96 datumludur

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

HARİTALAR

Harita en genel ifadeyle, yeryüzünün yada onun bir

parçasının matematiksel yöntemlerle belirli bir oran

dahilinde küçültülerek özel renk ve sembollerle bir düzlem

üzerine aktarılmasıdır. Haritalar gerçeğin bir modelidir.

1. Tasnif (Gizlilik) Dışı Haritalar

2. Hizmete Özel (Gizli) Haritalar

Hangi haritanın gizli olacağı Harita Genel Komutanlığı

tarafından belirlenir. Yönetmelikleri de bu kurum belirler.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Pafta, tek bir altlık üzerine çizilmiş birim haritadır.

30 31 32 33

K

L

M

Grid

Bölgesi 8°

6°

8°

6°

4° 1/1.000.000

(6°x4°)

Uluslar arası Paftalar

Dünya 6° boylam aralıklı 60 dilime ayrılmıştır. Bu dilimlerin adı “Grid Dilimi” dir. Türkiye

35 ile 38 dilimleri arasında yer alır.

Bir de ekvatordan başlayarak 80° güney ve 80° kuzey paralellere kadar 8° enlem

aralıklı kuşaklar oluşturulmuştur. Bunların adı “grid bölgesi”dir.

“Grid bölgesi”nin ikiye bölünmesiyle 1/1.000.000 ölçekli uluslar arası harita elde

edilir.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

2°

3°

1/1.000.000

1/500.000

6°

4°

1°

1°30'

1/500.000

1/250.000

3°

2°

Elde edilen haritanın dörde bölünmesi ile elde edilen harita 1/500000

ölçeklidir ve bu da uluslararasıdır.

1/500000 ölçekli haritanın dörde bölünmesi ile /250000 ölçekli harita elde

edilir ve sınırları dahilindeki en büyük kentin ismini alır.

1/250000 ölçekli haritadan büyük olan haritalar o ülkeye mahsustur ve

ulusal niteliktedir.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

1/250.000 1°

1°30'

1/250.000 Trabzon

30' 30' 30'

30'

30'

1/100.000

Trabzon G42

Ulusal Paftalar

1/250 000 ölçekli haritanın altıya bölünmesi ile 1/100 000 ölçekli harita elde

edilir.

Türkiye’de 26-45 arası, ve 36-42 arası, 30’ar dakikalık dilimlere ayrılmış ve

kuzeyden güneye harfle, doğudan batıya rakamla isimlendirilmiştir.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

30'

30'

a b

c d

15'

15'

15'

15'

Trabzon G42b

(1/50.000)

15'

15'

7'30'' 7'30''

7'30''

7'30''

1 2

3 4

Trabzon G42b4

(1/25.000)

1/100 000 ölçekli haritanın dörde bölünmesi ile 1/50 000 ölçekli harita elde edilir.

1/50 000 ölçekli haritanın dörde bölünmesi ile de 1/25 000 ölçekli harita elde edilir.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

•Ülkemizde düzenlenmiş 5557

adet topoğrafik harita mevcuttur.

•Bunun yaklaşık 1000 tanesini

Orman Mühendisleri yapmıştır.

•Bu haritalar halen Harita Genel

Komutanlığı tarafında

üretilmektedir.

•Belli aralıklarla

yenilenmektedirler. (Aynı alanın

1961, 1975, 1984, 2001 haritası

olabilir)

• 1 tanesi yaklaşık 100 ha alanı

kapsar.

•Hava fotoğraflarının

yorumlanması ile üretilirler.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Bu haritalar Nasıl Üretiliyor?

UÇUŞ YILI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ UÇULAN ALAN Km2 ÖLÇEK

1963 Antalya-Isparta 25.600 1/20.000

1964 Muğla-Denizli 37.500 "

1965 Bolu-Zonguldak 19.000 "

1967 Adana-K.Maraş 35.000 "

1968 Çanakkale-Balıkesir 27.600 "

1969-1970 Mersin 14.700 "

1969 Giresun 2.700 "

1968-1973 Kastamonu-Amasya 43.000 "

1970 İzmir 23.000 "

1970 Konya 12.000 "

1970-1971 Bursa-Adapazarı-Eskişehir 35.000 "

1971 Artvin 7.800 "

1971-1972 Ankara 9.500 "

1971-1973 Elazığ-Gap (Urfa) 39.500 "

1973 İstanbul 4.400 "

1963-1973 Yılları arası Genel Toplamı 270.600

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

RENKLİ KIZILÖTESİ HAVA FOTOĞRAFI ALIMI

BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ALAN (KM2) YILI

Bursa-Eskişehir-Kütahya 37000 1991

Çanakkale-Adapazarı 24000 1992

Erzurum-Ankara 37000 1993

İzmir-Isparta-Balıkesir 44000 1994

Antalya-Bolu-Zonguldak 38000 1995

Amasya-Giresun-Artvin-Trabzon 45000 1996

Kastamonu-Sinop-Amasya 38000 1997

Denizli-Muğla 36350 1998

Adana-Kahramanmaraş 39000 1999

Mersin-Konya-İstanbul-Balıkesir 39600 2000

Eskişehir-Kütahya-Adapazarı-Bursa 47360 2001

Çanakkale-Elazığ-Artvin-Trabzon 51000 2002

Bolu-Zonguldak-İzmir-Elazığ 42000 2003

Bolu-Balıkesir 5550 2004

Antalya-Isparta-Bolu-Amasya-Zonguldak 15900 2005

Zonguldak-Bolu-Kastamonu-Giresun-Sinop-Ankara-Denizli-Balıkesir-Antalya-Isparta-Amasya 19246 2006

TOPLAM 559006

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

•Bu haritalar genellikle ormancılık

konusunda eğitimsiz olan astsubaylar

tarafından üretiliyor.

•Orman ayrımında, bazen gelişigüzel

kaba yapıldığı oluyor.

•1 mm. 25m.

•Dolayısı ile 625 m2’den küçük alanlar

gösterilemiyor.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Topografik Haritanın Genel

Görüntüsü

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Haritanın Adı

Haritanın x koordinatları

Haritanın y koordinatları

Haritanın y koordinatları

Rakam karmaşasından kurtulmak

için x koordinatında ilk hane ile son

3 hane atılır.

y koordinatında ilk hane ile son 3 hane

atılır.

Haritanın x koordinatları

Koordinatlar

derece ve

dakika

cinsinden

de verilir.

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Lejant’ın Genel Görünümü

Farklı

nitelikteki

yollar, farklı

işaretlerle

gösterilir!

Çok Önemli Not:

Bu gösterimler

yıllara göre

farklılık

göstermektedir !

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Lejant’ın Genel Görünümü

Yerleşim yerleri ve tesisler

15 Şubat 2016 – Trabzon – U. Karahalil

Lejant’ın Genel Görünümü

Arazi Şekilleri ve Bitki Örtüsü

HAFTAYA KALDIĞIMIZ YERDEN

DEVAM EDECEĞİZ…