Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en...
Transcript of Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en...
![Page 1: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/1.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep TwenteSlaap, slaapproblemen en
slaapstoornissen
T.J. Tacke,
neuroloog en somnoloog
1
![Page 2: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/2.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
2
T. J. (Theo) Tacke, neuroloog en somnoloog
medisch adviseur
Ziekenhuisgroep Twente 1989 - 2018Almelo / Hengelo
Nederlands Slaap Instituut 2016 -Amersfoort
![Page 3: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/3.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
3
T. J. (Theo) Tacke, neuroloog en somnoloog
medisch adviseur
Drost Letselschade 2013 -Hengelo Ov.
ICARA 2016 -Nijmegen, Woerden, Alkmaar
Amsterdam
Ergatis 2016 -Nijmegen, Breda, Amsterdam
Zwolle, den Bosch
![Page 4: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/4.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
4
Ieder zo z’n hobby…………
Mijn aandachtsgebieden in de neurologie:• Slaap- en waakstoornissen; sinds sept. 2016 de officiële titel ‘somnologist’, expert in sleepmedicine”
• Medische advisering (Drost Letselschade, ICARA, Ergatis)
![Page 5: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/5.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
5
Disclosure statement
Op het gebied van de slaap- en waakstoornissen
• Presentaties
UCB Pharma
Boehringer Ingelheim
GSK
• Geneesmiddelonderzoek
Schering Plough
Sanofi Aventis
Lundbeck
![Page 6: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/6.jpg)
Slaap, Slaapproblemen
en
Slaapstoornissen
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
![Page 7: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/7.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
Inhoud
7
• Wat is slaap?
• De biologische klok, de invloed er van op het functioneren; de invloed van ploegendienst
• Inzicht in slaapproblemen; hoe te voorkomen dat ze chronisch worden
• Polysomnografie
• Inzicht in slaapstoornissen
• Internationale indeling ervan in hoofdgroepen
• Inzicht in insomnia en de behandeling er van
• Kenmerken van hypersomnolentie
• Hoe kan hypersomnolentie worden gemeten?
• Wat is narcolepsie; hoe wordt de diagnose gesteld? Hoe is de behandeling?
• Welke ademhalinggerelateerde slaapstoornissen zijn er?
• De relatie tussen OSAS en snurken
• Welke behandelingen bestaan er om OSAS aan te pakken?
• Regeling Geschiktheid CBR; wat betekent dit in de praktijk?
• Inzicht in de circadiane ritmestoornissen; wat zijn dit; hoe te diagnosticeren
• De rol van melatonine bij slapproblemen / slaapstoornissen
• Parasomnieen (zoals REM-sleep Behavior Disorder)
• Bewegingsstoornissen in de slaap, zoals headbanging syndrome, RLS/PLMS
• Geneesmiddelen en CBR; gevolgen voor de rijvaardigheid
• Welke disciplines werken er in een ‘slaapteam’? Wat is hun rol?
Deze voordracht duurt ca. 1½ uur. Geen
bezwaar tegen dringende vragen of
opmerkingen tussendoor.
![Page 8: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/8.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
8
Slaap is zo gewoon dat we er pas over
nadenken, als er problemen mee zijn
![Page 9: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/9.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
9
We slapen zo’n 30% van ons leven. Als we
jong zijn wat meer, dan wanneer we oud zijn.
![Page 10: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/10.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
10
De dagelijkse hoeveelheid slaap is de laatste
50 jaar met ruim 1 uur afgenomen
![Page 11: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/11.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
11
Het te kort slapen heeft vaak een negatief
effect op het dagelijks functioneren.
![Page 12: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/12.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
12
De 24-uurs maatschappij is de oorzaak van
deze afname: slaap wordt niet zo belangrijk
gevonden
![Page 13: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/13.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
13
40% van de bevolking boven de 18 jaar slaapt
wel eens slecht !
![Page 14: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/14.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
14
5% van de bevolking gebruikt wel eens een
slaapmiddel, 2% dagelijks !
![Page 15: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/15.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
15
Fouten en ongelukken door slaapgebrek
kunnen grote gevolgen hebben.
![Page 16: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/16.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
16
In het verkeer…...
![Page 17: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/17.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
17
De Tjernobyl ramp vond plaats in de vroege
ochtend……..
Menselijke fout door slaperigheid?
![Page 18: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/18.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
18
Slaapgebrek zorgt voor een sterke afname in
productiviteit
![Page 19: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/19.jpg)
Wat is slaap?
www.nswo.nl
![Page 20: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/20.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
20
Gedragstoestand gekenmerkt door:
- verminderde activiteit
- stereotype houding
- verminderde respons op stimulatie
- omkeerbaarheid van de situatie
![Page 21: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/21.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
21
Slaap is een rusttoestand met een laag
bewustzijnsniveau
![Page 22: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/22.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
22
Slaap is nodig voor herstel van het lichaam
maar vooral ook voor de hersenen
![Page 23: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/23.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
23
Tijdens slaap zijn de hersenen wel hard bezig.
Er moet iets hersteld worden, al weten we
(nog) niet precies wat.
![Page 24: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/24.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
24
Elektrische hersenactiviteit (EEG) laat de
activiteit van de hersenen zien: van wakker
naar diepe slaap verandert er heel veel
wakker
indoezelen
lichte slaap
diepe slaap
REM slaap
![Page 25: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/25.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
25
Tijdens het indoezelen worden we minder
bewust van de omgeving en kunnen gedachten
op dromen gaan lijken
wakker
indoezelen
lichte slaap
diepe slaap
REM slaap
![Page 26: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/26.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
26
Bij het echte slapen schakelt het bewustzijn uit.
Hierna volgt er een tijdje ondiepe lichte slaap
wakker
indoezelen
lichte slaap
diepe slaap
REM slaap
![Page 27: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/27.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
27
Daarna volgt diepe slaap: hier is de kans dat
een persoon zelf wakker wordt het kleinst, en is
hij het moeilijkst wakker te maken
wakker
indoezelen
lichte slaap
diepe slaap
REM slaap
![Page 28: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/28.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
28
Het volgende slaapstadium is REM-slaap.
REM staat voor ‘Rapid Eye Movements’, naar
de snelle oogbewegingen in dit slaapstadium
wakker
indoezelen
lichte slaap
diepe slaap
REM slaap
![Page 29: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/29.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
29
Wordt iemand uit de REM-slaap gewekt, dan
kan vaak een mooi samenhangend verhaal
verteld worden: een droom!
![Page 30: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/30.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
30
Het slaappatroon heeft elke ± 1.5-2 uur een
afwisseling van lichte slaap, diepe slaap en
REM slaap; de slaapcycli.
HYPNOGRAM
![Page 31: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/31.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
31
Later in nacht is er meer REM-slaap, en
minder diepe slaap, en een grotere kans op
wakker worden
HYPNOGRAM
![Page 32: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/32.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
polysomnografie
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
![Page 33: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/33.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
33
Een volwassene heeft gemiddeld 7 à 8 uren
slaap nodig. Sommigen kunnen met minder
slaap toe, anderen slapen langer.
![Page 34: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/34.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
34
![Page 35: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/35.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
35
![Page 36: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/36.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
36
![Page 37: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/37.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
38
![Page 38: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/38.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
39
![Page 39: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/39.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
![Page 40: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/40.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
41
![Page 41: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/41.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
42
![Page 42: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/42.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
43
Kort slapers
![Page 43: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/43.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
44
Einstein
langslaper
![Page 44: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/44.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
45
Naast slaapduur is slaapdiepte van belang.
Na langer wakker zijn wordt vooral dieper
geslapen.
NREM
sla
ap d
iepte
Na 16 uur wakker
Na 40 uur wakker
![Page 45: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/45.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
Slaapregulatie
46
2-processen model voor slaapregulatie
(Beersma, 2002)
![Page 46: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/46.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
47
![Page 47: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/47.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
48
![Page 48: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/48.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
49
![Page 49: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/49.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
50
![Page 50: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/50.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
51
![Page 51: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/51.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
52
![Page 52: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/52.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
53
![Page 53: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/53.jpg)
De biologische klok
www.nswo.nl
![Page 54: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/54.jpg)
licht
Melatonine productie
De biologische klok zorgt voor fysiologische
processen in het lichaam die samenhangen
met de circadiaanse ritmiek.
![Page 55: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/55.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
56
Voor de dagactieve mens is ‘s nachts de beste
tijd om te slapen. De biologische klok stuurt
het dagelijks ritme van lichaamsfuncties
![Page 56: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/56.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
57
De biologische klok zorgt ervoor dat we in de
loop van de avond slaperig worden zodat we
‘op tijd’ naar ons bed verlangen
![Page 57: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/57.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
58
De biologische klok zorgt er voor dat ons
lichaam ‘s morgens ‘op temperatuur’ is en de
energie heeft om de dag te beginnen
![Page 58: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/58.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
59
De biologische klok blijft in de pas met de
dag/nacht afwisseling door het zien van licht
en de overgangen van licht en donker
![Page 59: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/59.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
60
Het is moeilijk om het dagelijks ritme snel te
veranderen. Dat merken we bijvoorbeeld bij
‘jetlag’ en werken in ploegendienst
![Page 60: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/60.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
61
Aanpassen gaat gemakkelijker en sneller
na vliegen naar het westen, dan andersom
![Page 61: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/61.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
62
Het aanpassen van het lichaamsritme aan een
nieuwe licht/donker situatie duurt een aantal
dagen en veroorzaakt slechter functioneren
![Page 62: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/62.jpg)
Slaapstoornissen
&
hun behandeling
www.nswo.nl
![Page 63: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/63.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
64
De meeste mensen hebben wel eens te maken
met een slaapprobleem
![Page 64: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/64.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
65
Oorzaken van slaapproblemen:
o.a. lange / onregelmatige werktijden
![Page 65: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/65.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
66
Oorzaken van slaapproblemen:
o.a. omgevingslawaai
![Page 66: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/66.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
67
Oorzaken van slaapproblemen:
o.a. slechte slaapgewoonten
![Page 67: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/67.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
68
Oorzaken van slaapproblemen:
o.a. hoge werkdruk, mentale overbelasting
![Page 68: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/68.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
69
Als het slaapprobleem het dagelijks leven
ernstig verstoort, spreken we van een
slaapstoornis
![Page 69: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/69.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
70
Oorzaken van slaapstoornissen:
lichamelijke of psychische ziekten
![Page 70: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/70.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
71
In slaapcentra is veel ervaring met
slaapstoornissen en hun behandeling
![Page 71: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/71.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
72
De Federatie algemene
SlaapCentra (FSC) werd
opgericht in 2010
Slaapcentra in 2010:
![Page 72: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/72.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
73
In 2015 ging de FSC op in
de Slaap Vereniging
Nederland
Slaapcentra in 2018
![Page 73: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/73.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
74
De Nederlandse vereniging voor
Slaap – Waak Onderzoek
Alles over slapen en
slaaponderzoek
![Page 74: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/74.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
75
Polygrafie, klinische en ambulante (video)
Polysomnografie, Multiple Sleep Latency Test
(MSLT), Actigrafie, DLMO
![Page 75: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/75.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
76
Er zijn op dit moment ruim 80 verschillende
slaapstoornissen bekend, ingedeeld in een aantal
hoofdgroepen
![Page 76: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/76.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
77
hoofdgroepen
• Insomnia
• Sleep related breathing disorders
• Hypersomnias of central origin
• Circadian rhythm sleep disorders
• Parasomnias
• Sleep related movement disorders
• Isolated symptoms and normal variants
• Other sleep disorders
![Page 77: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/77.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
78
1. Insomnia
2. Ademhalinggerelateerde
slaapstoornissen (OSAS)
3. Narcolepsie/kataplexie
4. Restless Legs Syndroom
5. Parasomniën
6. Circadiaanse ritmiekstoornissen
Deze aandoeningen zullen achter-eenvolgens nader worden besproken.
![Page 78: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/78.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
79
Per slaapstoornis worden tevens de gevolgen voor het rijbewijs groep 1 en rijbewijs groep 2 aangegeven.
![Page 79: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/79.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
80
Chronische insomnia
![Page 80: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/80.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
81
• Insomnia (slapeloosheid) komt veel voor: 7%
van de bevolking heeft regelmatig last van
slapeloze nachten
![Page 81: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/81.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
82
• Vaak kan verandering in slaapgedrag de vicieuze cirkel van slapeloosheid al verbreken, eventueel samen met kortdurend medicatie.
![Page 82: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/82.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
83
Chronische slapeloosheid leidt tot irritatie,
concentratieproblemen, tot vitale uitputting en
mogelijk zelfs psychiatrische aandoeningen
![Page 83: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/83.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
84
Slaapmedicatie kan soms uitkomst bieden.
Vanwege verslaving kan dit alleen tijdelijk. Een
slaapspecialist kan helpen met de oplossing
![Page 84: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/84.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
85
Dé behandeling bij insomnia
Cognitieve gedragstherapieIndividueel of groepsgewijs
door
Klinische psychologen of
Slaapoefentherapeuten (Mensendieck/Cesar)
![Page 85: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/85.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
86
• Chronische insomnia leidt tot vermoeidheidsklachten overdag, vrijwel nooit tot hypersomnolentie.
• De Regeling eisen rijgeschiktheid heeft geen restricties voor patiënten met chronische insomnia.
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
![Page 86: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/86.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
87
Salo et al., SLEEP, Vol. 33, No. 10, oct. 2010
Risico op arbeidsongeschikt-heid bij chronisch gebruik van slaapmedicatie
![Page 87: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/87.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
88
hypersomnolentie
![Page 88: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/88.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
89
• Excessieve hypersomnolentie overdag komt
voor bij 6% van de bevolking en kan leiden
tot ontwrichting van het dagelijks leven.
![Page 89: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/89.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
90
Meeting hypersomnolentie
Subjectief:
o.a.
Epworth Sleepiness Scale (ESS)
Objectief:
Multiple Sleep Latency Test
(MSLT)
![Page 90: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/90.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
91
Epworth Sleepiness Scale
Zittend tijdens een gesprek met iemand *
Tijdens passieve ontspanning (zitten, lezen) *
Inactief zitten in openbare gelegenheid (vergadering, wachtkamer) *
Als bijrijder in een auto of in de trein, tijdens een uur durende rit *
In de middag even rustig liggend *
Bij het TV kijken *
Rustig zitten na een lunch zonder alcohol *
In de auto, als u een paar minuten stilstaat in het verkeer *
Totaalscore **
* antwoord: 0 = nooit1 = kleine kans2 = redelijke kans3 = grote kans
** normaal: < 11
De kans op indutten ……
![Page 91: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/91.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
92
Multiple Sleep Latency Test
Slaaplatentie: 0-5 min. : ernstig slaperig
6-10 min. : matig slaperig
11-15 min.: gering slaperig
SO-REM
![Page 92: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/92.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
93
Narcolepsie
a. slaapaanvallen
b. kataplexie-aanvallen: de spieren zijn kort verlamd bij helder bewustzijn.
video
![Page 93: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/93.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
94
Narcolepsie
kataplexie-aanval
video
![Page 94: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/94.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
95
Narcolepsie
Kataplexie aanval uitgelokt door emotie
video
![Page 95: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/95.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
96
narcolepsie – kataplexie medicatie
Tegen de hypersomnolentie• Amfetamines (Ritalin®)• Modafinil (Modiodal®)
Tegen de kataplexie• Clomipramine (Anafranil®)• Venlafaxine (Efexor®)
Tegen hypersomnolentie èn kataplexie• GammaHydroxyBoterzuur (Xyrem®)
De behandeling van hypersomnolentie
![Page 96: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/96.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
97
Paragraaf 7.3.2.1. Rijbewijzen van groep 1
Personen met narcolepsie of idiopathische hyper-somnolentie kunnen geschikt worden verklaard als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste twee opeenvolgende maanden adequate behandeling plaatsvindt.
De criteria voor een adequate behandeling van narcolepsie en idiopatische hypersomnolentie zijn minimaal:
– Epworth Sleeping Scale (ESS) score van kleiner dan 11
– beoordeeld door een specialist met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
![Page 97: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/97.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
98
Regeling eisen geschiktheid 2000Geldend vanaf 12-05-2017 t/m heden
Paragraaf 7.3.2.2. Rijbewijzen van groep 2
Personen met narcolepsie zijn permanent ongeschikt.
Personen met idiopatische hypersomnolentie kunnen geschikt worden verklaard als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste twee opeenvolgende maanden adequate behandeling plaatsvindt. Criteria voor een adequate behandeling van idiopathische hypersomnolentie zijn minimaal:
– Epworth Sleeping Scale (ESS) score van kleiner dan 11
– beoordeeld door een specialist met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
![Page 98: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/98.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
99
Ademhaling-gerelateerde slaapstoornissen
![Page 99: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/99.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
100
• Een mogelijke oorzaak van excessieve hypersomnolentie is het obstructieve slaapapneu syndroom (OSAS), een stoornis van de ademhaling tijdens de slaap
Snurken en obstructief slaapapneu syndroom
![Page 100: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/100.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
101
Snurken, en OSAS
video
![Page 101: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/101.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
102
Luid snurken (zonder apneu’s) is een
sociaal probleem, en geen ziekte
![Page 102: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/102.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
103
Slaapapneu komt in 2 – 5 % van de bevolking voor,
vooral bij mannen van middelbare leeftijd met
overgewicht
![Page 103: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/103.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
104
De “antisnurk-beugel”, ofwel mandibulair
repositie apparaat (MRA) voor snurken en
licht/gemiddeld OSAS
Behandeling van OSAS
![Page 104: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/104.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
105
Bij gemiddelde en m.n. ernstige vormen van OSAS wordt “continuus positive airway pressure” (CPAP) toegepast
video
Behandeling van OSAS
![Page 105: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/105.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
106
Verschillende soorten CPAP-maskers
Behandeling van OSAS
![Page 106: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/106.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
107
Bij positie afhankelijke lichte en gemiddelde
vormen van OSAS (op de rug slapen), wordt de
slaappositie training (SPT) toegepast
Behandeling van OSAS
NightBalance®
![Page 107: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/107.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
108
Bij positie afhankelijke lichte en gemiddelde
vormen van OSAS (op de rug slapen), wordt de
slaappositie training (SPT) toegepast
Behandeling van OSAS
NightBalance®
![Page 108: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/108.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
109
Bij positie afhankelijke lichte en gemiddelde
vormen van OSAS (op de rug slapen), wordt de
slaappositie training (SPT) toegepast
Behandeling van OSAS
NightBalance®
![Page 109: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/109.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
110
Bij matige en ernstige vormen van OSAS kan nervus hypoglossus stimulatie worden toegepast
Behandeling van OSAS
![Page 110: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/110.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
111
Paragraaf 7.3.1.1 Rijbewijzen van groep 1
Personen met obstructief slaapapnoesyndroom (OSAS) kunnen geschikt worden verklaard als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste twee opeenvolgende maanden adequate behandeling plaatsvindt.
Onder adequate behandeling wordt in dit verband verstaan: een Apneu-Hypopneu-Index (AHI) van kleiner dan 15 per uur, beoordeeld door een specialist met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
![Page 111: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/111.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
112
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
Paragraaf 7.3.1.2. Rijbewijzen van groep 2
Personen met obstructief slaapapnoesyndroom (OSAS) kunnen geschikt worden verklaard als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste drie opeenvolgende maanden adequate behandeling plaatsvindt.
Onder adequate behandeling wordt in dit verband verstaan: een Apneu-Hypopneu-Index (AHI) van kleiner dan 15 per uur, beoordeeld door een specialist met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
![Page 112: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/112.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
113
Bewegingsstoornissen in de slaap
![Page 113: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/113.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
114
Een andere oorzaak van slaperigheid kan zijn
het slecht in slaap komen door pijnlijke,
onrustige benen, Restless Legs Syndrome
![Page 114: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/114.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
115
Restless Legs Syndrome
(RLS)
video
![Page 115: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/115.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
116
Periodic Leg Movements
in the Sleep (PLMS)
video
![Page 116: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/116.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
Medicatie tegen RLS en PLMS
1. dopamine agonisten
• pramipexol (Sifrol®), ropinirol (Adartrel®), rotigotine (Neupro®)
2. anti-epileptica
• clonazepam (Rivotril®)
• gabapenin (Neurontin®), pregabaline (Lyrica®)
3. opioiden
• tramadol, oxycodon
![Page 117: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/117.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
118
• RLS en PLMS leiden vrijwel nooit tot hypersomnolentie.
• De Regeling eisen rijgeschiktheid heeft geen restricties voor patiënten met RLS en PLMS.
• Indien RLS optreedt tijdens zitten bij autorijden en onbehandelbaar zou zijn, dient wel beoordeling plaats te vinden.
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
![Page 118: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/118.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
119
Parasomnieën
![Page 119: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/119.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
120
Parasomnie is de verzamelnaam voor
verschijnselen als slaapwandelen, nachtelijke
angstaanvallen en slaapdronken zijn
![Page 120: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/120.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
121
REM-sleep Behavior Disorder
(RBD)
video
![Page 121: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/121.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
122
Headbanging syndrome
video
![Page 122: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/122.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
123
Headbanging syndrome
video
![Page 123: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/123.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
124
Slaapwandelen is een gevolg van ‘niet helemaal’
wakker worden. Dit kan voorkomen bij o.a. psychische
ziekten, koorts, alcoholgebruik en slaaptekort.
![Page 124: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/124.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
125
Een regelmatiger slaappatroon, minder stress,
of hypnose kunnen soms uitkomst bieden
![Page 125: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/125.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
126
Veel gebruikte medicatie bij parasomnieën
• clonazepam
• amitriptyline, nortriptyline
![Page 126: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/126.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
127
• Parasomnieën leiden vrijwel nooit tot hypersomnolentie.
• De Regeling eisen rijgeschiktheid heeft geen restricties voor patiënten met parasomnieën.
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
![Page 127: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/127.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
128
Circadiane ritmestoornissen
![Page 128: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/128.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
129
Het circadiane ritme wordt gemaakt in de nucleus suprachiasmaticus, die is gelegen in het basale deel van de hypothalamus, vlak boven het chiasma opticum, sterk onder invloed van licht.
Biologische klok
![Page 129: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/129.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
130
Circadiane ritme-stoornis is het gevolg van een
probleem met de biologische klok: …te vroeg, te
laat, niet elke 24 uur, verbrokkeld …
![Page 130: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/130.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
131
Bij stoornissen van de biologische klok speelt
melatonine een belangrijke rol.
SCN Glandula pinealis
![Page 131: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/131.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
132
Vertraagde slaapfase syndroom
![Page 132: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/132.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
133
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
• Circadiane ritmestoornissen leiden vrijwel nooit tot hypersomnolentie.
• De Regeling eisen rijgeschiktheid heeft geen restricties voor patiënten met circadiane ritmestoornissen.
![Page 133: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/133.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
134
Categorie Omschrijving effect vergelijkbaar bloedalcoholgehalte
I geen/weinig negatieve invloed < 0,5 promille
II licht/matig negatieve invloed 0,5- 0,8 promille
III ernstige of potentieel > 0,8 promille
gevaarlijke invloed
Hoofdstuk 10. Geneesmiddelen
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
![Page 134: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/134.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
135
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
Paragraaf 10.4. Psychostimulantia
Hieronder vallen de groep amfetamines (o.a. dexamfetamine, amfetamine en methylfenidaat) en de groep overige psychostimulantia (modafinil).
Gebruik van deze geneesmiddelen maakt iemand ongeschikt. Een uitzondering is mogelijk voor zover psychostimulantia in therapeutische dosering gebruikt worden voor de behandeling van ADHD bij volwassenen, narcolepsie of pathologische hypersomnolentie. Wanneer er geen rijgevaarlijke bijwerkingen zijn, bestaat er in die gevallen geschiktheid.
![Page 135: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/135.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
136
Regeling eisen geschiktheid 2000Meest recente versie
Paragraaf 10.5. Hypnotica, sedativa, anxiolytica
Personen die behandeld worden met barbituraten zijn ongeschikt.
Personen die benzodiazepinen gebruiken met een ernstige of potentieel gevaarlijke invloed op de rijvaardigheid (categorie III) zijn ongeschikt.
Personen die - in een therapeutische dosis – benzodiazepinen gebruiken die geen tot matig negatieve invloed hebben op de rijvaardigheid (categorie I en II), kunnen geschikt worden verklaard. Voor middelen uit categorie II geldt dat er bij chronisch gebruik een week na de start van de behandeling ongeschiktheid is.
![Page 136: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/136.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
137
Diagnostiek en therapie voor slaapproblemen en m.n. slaapstoornissen kan het beste onder deskundige begeleiding plaats vinden. Een somnoloog (slaapspecialist) heeft hiervoor een brede kennis.
![Page 137: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/137.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
139
Multidisciplinaire samenwerking
Samenstelling ‘Slaap-Team’• Neurologen
• Longartsen
• KNO-artsen
• Kinderartsen
• Psychiaters
• Klinisch psychologen
• Slaaptherapeuten
• KNF-laboranten / somno-technologen
• Longfunctie-laboranten
• Sociaal/psychiatrisch verpleegkundigen
![Page 138: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/138.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
140
Een goede nachtrust is van groot belang voor het functioneren overdag(en andersom!)
![Page 139: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/139.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
141
Echter:
Vaak worden de symptomen gemist!
Dus:
Weest waakzaam bij slaapstoornissen!
‘take home message’
![Page 140: Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen€¦ · slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1. Afdeling Slaapgeneeskunde Ziekenhuisgroep Twente 2 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022063007/5fbadbdc970b9f695d61dfa7/html5/thumbnails/140.jpg)
Afdeling
Slaapgeneeskunde
Ziekenhuisgroep Twente
142
Tijd voor vragen
Bedankt voor uw aandacht !
Bedankt voor uw
aandacht !