Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Dizisi …...KONDA Barometresi Siyasal ve Toplumsal...
Transcript of Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Dizisi …...KONDA Barometresi Siyasal ve Toplumsal...
KONDA Barometresi
Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Dizisi
4. Ara Rapor* – Temmuz’11
-KONDA Barometresi ile 16 ay
-Sandık Sonuçları Barometresi(12 Haziran seçim sonuçları analiz ve değerlendirmeleri)
* Bu rapor abonelerimizle imzaladığımız sözleşmenin 7b maddesindeki izin ile yayınlanmaktadır.
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 2/61)
Türkiye’de siyasete ve toplumsal olgulara yönelik sürekli ve standart veri ihtiyacını karĢılayan KONDA
Barometresi projesi Mart 2010’da baĢladı. 12 Haziran’da gerçekleĢen seçimlere kadar abonelere ulaĢan 16
adet rapor ile toplumun içindeki değiĢen dinamiklerden haberdar olunmasını amaçlandı.
Ġncelemekte olduğunuz 4 aylık Ara Rapor 2010 yılı Mart ayından beri olan geliĢmeleri mercek altına alırken,
özellikle 16 aylık değiĢimleri gözler önüne sermektedir. Bu son ara rapor ayrıca seçim sonuçlarının kapsamlı
bir analizini Barometre bulgularıyla paralel olarak ortaya koymaktadır.
KONDA BAROMETRESİ İLE 16 AY
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 3/61)
Barometre’nin ilk raporunda
siyasi tercihler yanında,
ekonomik krizin etkileri ile
birlikte toplumun
memnuniyet durumunu
ölçtük.
Nisan ayında siyasi söylemler
sertleşti. Biz de genel olarak
ülkedeki toplumsal
kutuplaşmayı anlamaya
çalıştık.
Mayıs’ta, CHP’de Baykal gitti
Kılıçdaroğlu geldi. Ancak,
üzerine tartışılan “hukuk”
incelenmesi gereken bir konu
olarak karşımıza çıktı.
Siyasette, Kılıçdaroğlu
kendini rakamlarda da
göstermeye başladı.
Toplumdaki memnuniyeti de
ikinci kez ölçtük.
KONDA Barometresi Ara Raporu bir yandan aşağıda okuyacağınız bulguları bir arada özetlemekte, diğer yandan tüm bu bulguların
genel ve bileşik yorumlarını içermektedir. KONDA birikiminin ortaya koyulduğu yorumlar aynı zamanda geniş siyasi projeksiyonlara da
yer vermektedir. KONDA Barometresi 4 aylık raporu Türkiye’deki mevcut siyasi konjonktürün oluşumunu ve gelişimini anlamak ve
bu gelişime göre strateji belirlemek için kullanılacak tek kaynak olma özelliğini taşımaktadır.S
ĠY
AS
Ġ
TE
RC
ĠH
LE
R
• KRĠZĠN
ETKĠLERĠ
• MEMNUNĠYET
ENDEKSĠ-1
• KUTUPLAġMA
• KUTUPLAġMA
ENDEKSĠ
• HUKUK
ANLAYIġI
VE ALGISI
• SĠYASĠ
GÜNDEM
• MEMNUNĠYET
ENDEKSĠ-2
Nis
an
’10
Ma
rt’1
0M
ayı
s’1
0H
azi
ran
’10
SĠ
YA
SĠ
T
ER
CĠ
HL
ER
• KUTUPLAġMA
ENDEKSĠ-2
• SĠYASAL
KĠMLĠKLER
• HALK OYLAMASI
TERCĠHLERĠ VE
ANALĠZĠ
• HALK
OYLAMASI
• MESLEK
TERCĠHLERĠ
• MEMNUNĠYET
ENDEKSĠ-3
• HOLDĠNGLER
ALGISI
Ağ
usto
s’1
0Te
mm
uz’
10
Eylü
l’1
0E
kim
’10
Halk oylamasına ilişkin
mahkeme kararını beklerken
oluşan siyasi tansiyon
kutuplaşmayı ikinci kez
ölçmenin önemini daha da
arttırdı.
12 Eylül’de gerçekleşecek
halk oylaması öncesi Ağustos
araştırması tamamen bu
konuya odaklandı ve
seçmenlerin tercih sebepleri
ortaya kondu.
Eylül araştırması halk
oylamasından bir hafta önce
gerçekleşti ve sandık
sonucunda bir puan farklı bir
oranla doğru tahmin yapıldı.
Ekim’de tansiyon azaldı.
Toplum memnuniyeti 3. kez
ölçülürken aynı zamanda
büyük holdinglere karşı
toplumsal algı ölçülmeye
çalışıldı.
KONDA Barometresi ile 16 ay
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 4/61)
SĠ
YA
SĠ
T
ER
CĠ
HL
ER
• KUTUPLAġMA
ENDEKSĠ-3
• BAġINI ÖRTME
VE TÜRBAN
• MĠLLĠYETÇĠLĠK
VE
ULUSAL
GURUR
• SOSYAL MEDYA
• ÖĞRENCĠ
OLAYLARI
• KILIÇDAROĞLU
ETKĠSĠ
• MEMNUNĠYET
ENDEKSĠ-4
• ĠÇKĠ SĠGARA
KULLANIMI
Ara
lık
’10
Ka
sım
’10
Oc
ak
’11
ġu
ba
t’1
1
Kutuplaşma hâlâ siyasi
söylemi yönlendiren unsurdu.
Örtünme ve türban
üniversiteler üzerinden tekrar
siyasi gündemin başına geçti.
Sonuçlar uyarıcıydı.
Siyasi söylem en kutsal
unsurlara inmeye başlayınca
toplumun ulusu, milleti,
milliyetçiliği ve bu değerlere
karşı gururunu rakamsal
olarak ölçmek gerekiyordu.
CHP kurultayı ve öğrenci olayları
siyasi gündemi belirliyordu.
Ayrıca, internet ve sosyal medya
konularını derinlemesine
araştırmak istedik ve
sonuçlardan biz bile etkilendik.
Siyasetin yoğunlaştığı
zamanlarda halkın
memnuniyetini ölçtük. Ayrıca
gündemi meşgul eden içki
yönetmeliğinin toplumda nasıl
algılandığını anlamaya çalıştık.
KONDA Barometresi ile 16 ay
SĠ
YA
SĠ
T
ER
CĠ
HL
ER
• PARTĠLERĠN
DURUMLARI
• CHP PROJELERĠ
ALGISI
• SEÇĠM KANUNU
VE TAKVĠMĠ
• SEÇĠM VAATLERĠ
ALGI VE ETKĠLERĠ
• YENĠ ANAYASAYA
BAKIġ
Nis
an
’11
Ma
rt’1
1M
ayıs
’11
Ha
zira
n’1
1
Seçime 4 ay kala sadece
siyasete yoğunlaştık ve
partilerin durumlarını
toplumdaki algılarını etraflıca
ortaya koymaya çalıştık.
Seçim vaatlerini açıklayan
CHP’nin projelerinin nasıl
algılandığını ölçmeyi hedefledik.
Seçim Kanunu’nun tam metni
ise varsayımlardan kurtulmak
için önemliydi.
Seçime sadece bir ay kala
vaatler, projeler her yeri sarmıştı.
Toplum bu projeleri nasıl
algılıyordu veya inanıyor muydu?
Sonuçlar ezber bozuyordu…
Sandığa sadece bir hafta vardı.
Nefesler tutulmuştu. Siyasetin
yanında, seçim sonrası gündeme
hakim olacak anayasa meselesi
hakkında birkaç soru bu
araştırmada yer aldı.
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 5/61)
CHP yüzde 30’u bir kez geçti…
Bu 16 aylık seride içinde bulunduğu 5 puanlık bandı geçebilmiĢ tek parti CHP olarak göze çarpmaktadır.
Haziran 2010’da Deniz Baykal’ın kaset skandalının ardından gerçekleĢen Genel BaĢkan değiĢiminde Kemal Kılıçdaroğlu CHP’de
10 puanlık bir artıĢ ortaya koymuĢtur. CHP bu aĢamadan sonra kendi olduğu kademeyi bir üst 5 puanlık banda taĢımıĢtır. Ancak,
yeni Genel BaĢkan heyecanı ile yüzde 31’e fırlayan CHP tercih oranı ardından 25’ler seviyesine düĢüp seçime kadar bu bantta
devam etmiĢtir. Barometre kapsamında yapılan lider değerlendirmelerinde de tespit edilebilecek sonuç, potansiyel CHP
seçmeninin ilk bir lider değiĢimi heyecanı ile tercihini CHP’den kullanacağını belirttiği, ancak yeni liderden özellikle halk oylaması
sürecinde beklediği performansı göremeyip tercihini değiĢtirmiĢ olduğu yönündedir.
Bu değiĢimin nereye doğru aktığını tahmin etmek güç. Ancak, özellikle son aylarda, MHP’yi baraj altında bırakmak istemeyen ve
CHP çekirdeğinde değil de CHP potansiyeli profilinde olan seçmenin bu yönde hareket ettiği ihtimal dahilindedir.
Genel tablo aslında 16 aydır hiç değiĢmemiĢti.
16 aydır gerçekleĢen KONDA Barometresi sonuçlarına genel olarak bakıldığında en önemli bulgu toplumdaki siyasi
tercih yapısının ince farklar dıĢında son bir buçuk yıldır çok ciddi bir değiĢime uğramamasıdır. Hiçbir parti bu süre
içerisinde kendi yüzde 5’lik bandı dıĢına çıkmamıĢtır.
Ak Parti oyu geçen Temmuz ayı dıĢında yüzde 45 mertebesinin altına hiç düĢmeyip, seçime 3 ay kalana kadar yükseliĢ
trendi ortaya koymuĢtur. Son üç ayda gözüken düĢme hareketini, sandıkta kendini seçeneksiz hisseden seçmenlerin
tersine döndürdüğü düĢünülebilir.
Mart 2010 tarihinden beri her ay gerçekleştirilen KONDA Barometresi araştırması kapsamında Türkiye genelini temsil edecek
nitelikte bir örneklem vasıtasıyla, sayıları 2.000 – 3.800 arasında değişen deneklere siyasal ve toplumsal konularda sorular
yöneltilmiştir. İşbu anketlerde istisnasız her ay sorulan demografik verilere ilişkin ve siyasi sorular var olduğu gibi, değişen
güncel ve genel konularda da ölçümler yapılmıştır.
Yanda gördüğünüz grafik ise her ay sorulan “Bugün seçim olsa oyunuzu kime, hangi partiye verirdiniz?” sorusuna verilen
yanıtların aylara göre dizilmiş halidir. Bu oranlar, cevap vermeyen, kararsız olan veya oy kullanmayacağını söyleyen denekler
dışarıda tutularak yapılmış hesaplamalardır.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Siyasi Tercihler
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 6/61)
43,5 43,4
47,746,3
40,6
45,647,6
46,1 46,448,3 47,6
49,851,8
50,1 49,546,5
49,9
20,0 20,0 19,8
28,731,3
26,224,8
26,724,6
27,8 27,3 27,7
22,2
25,226,5 26,8 26
17,015,0 15,3
10,4 11,1
8,9 9,2 9,1 7,7
9,5 8,8
8,5
10,0 10,8 10,813
4,5 4,86,0 5,7
7,6
4,55,7 4,8 4,7 5,1
7,4
4,4 4,8 5,14,0
6,7
6,69,2
4,50
10
20
30
40
50
60
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11 SANDIK
SONUCU
KONDA Barometresi ile 16 ay – Siyasi tercihler/ güncel olaylar
Ak Parti
% 60
% 0
CHP
MHP
BDP
Diğer Partiler
SANDIK
SONUCU
Bugün seçim olsa…? (kararsızlar dağıtılmış)
CHP’ye yeni
Genel BaĢkan
Ġsrail/ Mavi
Marmara Krizi
YAġ Atama
KriziCHP
Kurultayı
Halk
Oylaması
YGS’de
Ģifre olayı
12 Haziran
Seçimi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 7/61)
BDP yükseldi, küçük partiler yok oluyor.
Yüzde 5’lerde seyreden BDP, seçim yaklaĢtıkça ve seçime
girme formülü kamuoyunda netleĢtikçe artıĢ göstermeye
baĢladı.
Daha önceki raporlarda toplamları yüzde 10 seviyelerinde
olmasına rağmen yok olmaya baĢladıklarını düĢündüğümüz 11
adet küçük parti sandıkta gerçekten varlık gösteremedi.
MHP baraj altından son aylarda kurtuldu
MHP, Kılıçdaroğlu’nun CHP’nin baĢına geldiği dönemde düĢtüğü
baraj altı seviyesinden son üç aydır kurtulmuĢ gözükmekteydi.
Sandıkta aldığı Barometre’ye göre farklı olan yüzde 2’yi ise
merkez sağdaki oyunu ziyan etmek istemeyen küçük partilerin
seçmenlerinden ve MHP’yi baraj altında bırakmak istemeyen
diğer seçmenlerden aldığı tahmin edilebilir.
Ak Parti43,5 43,4
47,746,3
40,6
45,647,6
46,1 46,448,3 47,6
49,851,8
50,1 49,546,5
49,9
20,0 20,0 19,8
28,731,3
26,224,8
26,724,6
27,8 27,3 27,7
22,225,2 26,5 26,8 26
17,015,0 15,3
10,4 11,1
8,9 9,2 9,1 7,7
9,5 8,8
8,5
10,0 10,8 10,813
4,5 4,8 6,0 5,77,6
4,5 5,7 4,8 4,7 5,17,4
4,4 4,8 5,1 4,06,7
6,69,2
4,50
10
20
30
40
50
60% 60
% 0
CHP
MHP
BDP
Diğer Partiler
SANDIK
SONUCU
Bugün seçim olsa…? (kararsızlar dağıtılmış)
KONDA Barometresi ile 16 ay – Son dört ay zoom
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 8/61)
KONDA Barometresi ile 16 ay
23,3
6,3
7,7
4,1
30,031,9
33,936,5
31,0
34,135,9 35,4 36,1
37,4 36,839,5 40,3 41,2
44,3
Ak Parti
46,5
13,8 14,7 14,1
22,723,9
19,6 18,720,5
19,121,6 21,1 22,0
17,3
20,7
23,7
CHP
26,8
8,29,7
MHP
10,8
4,23,5
BDP
6,7
0
10
20
30
40
50
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Bugün seçim olsa…? (doğrudan parti adı söyleyenler, kararsızlar dahil)% 50
% 0
Ka
rars
ız
Oy
Ku
l.
Kararsızlık azaldıkça Ak Parti ve CHP diyenler arttı
AraĢtırmalarda kararsızların oranı düĢtükçe, Ak Parti ve CHP
lehine tercih gözle görülür biçimde arttı. MHP, BDP ve diğer
partiler ise kararsızlardan gelen oylardan bu iki parti kadar
pay alamadılar. Bir tek MHP kendi bandında önemli bir eğri
yakaladı.
16 ayda kararsızlar yüzde 30’dan yüzde 10’a düĢtü
Seçime 16 ay kala seçmenin yüzde 30’u kararsız olduğunu veya
oy kullanmayacağını söylerken, bu oran zaman içinde düĢtü.
Mayıs 2011’de on seçmenin biri henüz kararsızdı. Son
araĢtırmada ise görüĢülen kiĢilere üstünde kararsız seçeneği
olmayan bir oy pusulası iĢaretlettirildi.
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 9/61)
Ak Parti’de liderci, CHP’de ideolojik seçmen hakim
Tayyip Erdoğan’a destek çoğu zaman Ak Parti oyunun üstünde,
Kılıçdaroğlu’na destek ise sürekli CHP oyunun 5 puan altında
seyrediyor. Bu sonuç, Ak Parti’de lidere oy veren seçmen
varken, CHP’de daha çok ideolojik seçmenin ağırlığı olduğu
bulgusunu da teyit eder niteliktedir.
Hiçbiri diyenler sandığa doğru azalıyor.
Liderlerin fotoğraflarının olduğu bir kart yardımıyla yönlendir-
diğimiz bu sorunun 16 aylık seyrine baktığımızda seçime
yaklaĢtıkça “hiçbiri” diyen kiĢi sayısının sürekli azaldığını
görüyoruz (Grafikteki kesik ve şeffaf çizgiler ise partilerin oy
oranlarını göstermektedir).
39,442,1
40,4
43,9
38,3
45,9
49,4 48,5
50,247,8
46,0
49,2
53,251,6 50,9
46,0
10,8 11,312,2
23,224,6
21,919,5 19,6
18,020,1 20,5 19,7
17,0
20,3
20,822,3
7,7 6,7 5,7 5,4 5,7 5,1 6,1 5,9 5,6
7,0 7,1 7,2
Hiçbiri 24,3
11,5 11,0
0
10
20
30
40
50
60
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Türkiye'yi (karttaki liderlerden) kim yönetsin?% 60
% 0
KONDA Barometresi ile 16 ay – Lider tercihi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 10/61)
CHP’de Kılıçdaroğlu desteği yüzde 80’in altına düĢer mi?
CHP lideri ilk görevi devraldığı Haziran 2010’daki seviyesinden 5-10 puan gerilere
düĢmüĢ ve seçime kadar bu seviyelerde parti içi destek görmüĢtür.
MHP liderine parti içi destek geçen yılın sonlarında biraz artmıĢ olsa da son dört aydır
yüzde 70’in altına gerilemiĢ durumdadır. Sandıkta araĢtırma sonuçlarına göre artıĢ
gösteren MHP’nin baĢarısı Devlet Bahçeli ile iliĢkilendirilmemiĢ gözükmektedir.
Partiler içinde lider desteği (12+4)
9392
93 9392
95 96 96 96 9695 96
61 62
65
8890 89 88
8381
85 85
80
73
75
78 7977
6870
6669
75 75
68
50
60
70
80
90
100
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11
95 96 9593
8186
83 84
7173
66 68
Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Parti içi lider tercihinde 12+4 ay
Erdoğan kendi partisini tercih eden
deneklerin neredeyse tamamının lider
olarak görmek istediği kiĢidir. Bu durum
Barometre projesinin baĢladığı Mart
2010’dan beri çok değiĢmemiĢtir.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Lider tercihi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 11/61)
16 ayda 7 lider değişikliği, 6 kart değişikliği
1 2 3
4 5 6
(1) Mart 2010’da Barometre baĢladığında Deniz Baykal halen CHP’nin baĢındaydı. (2)Haziran ayında Baykal istifa edip Kemal
Kılıçdaroğlu genel baĢkan olunca liderleri sorduğumuz kart değiĢti. (3) Ardından Temmuz ayında Mustafa Sarıgül parti kurmaktan
vazgeçtiğini açıklayınca ikinci kez yeni bir kart gerekti. Uzun bir süre aynı kartı kullandık. (4) Ta ki Erbakan Ekim 2010’da yeniden
Saadet Partisi lideri olana kadar. (5) Bundan sadece 3 ay sonra ise Namık Kemal Zeybek’in Ocak 2011’de Demokrat Parti genel
baĢkanı olması 5. kez lider kartını değiĢtirmemizi gerektirdi. (6) En son değiĢikliğin sebebi ise ġubat 2011’de Necmettin Erbakan’ın
vefat edip Mustafa Kamalak’ın SP genel baĢkanı olması idi. BDP seçime bağımsız milletvekilleri ile girmeye karar verdiğinde,
Selahattin DemirtaĢ partinin Genel BaĢkanlığından resmen ayrıldıysa da, fiili durum değiĢmediğinden kartta değiĢiklik yapılmadı.
Görüşülen kişilere
kimin Başbakan
olmasını istedikleri
sorusu seçime
katılacak partilerin
liderlerinin
fotoğraflarının
bulunduğu bir kart
yardımı ile
sorulmaktaydı. Ancak,
siyasetteki lider
değişiklikleri bu kartı 5
kere değiştirmemizi
gerektirdi.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Lider tercihi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 12/61)
Küçük parti liderleri ümit olamadı
Partisinin oy oranını aĢağı yukarı yansıtan BDP liderleri ve parti
kurmayan ve CHP’deki değiĢimle desteği hızla düĢen Sarıgül dıĢındaki
parti liderleri, siyasi arenada yer bulacak mertebede destekten yoksun
kaldı ve ciddi birer alternatif olamadılar. Seçim sonuçları da kısıtlı lider
karizmalarını yansıtır nitelikteydi.
Küçük partilerde 16 aydır alternatif oluĢturma arayıĢı
Henüz ülke gündeminde seçimin olmadığı Barometre
baĢlangıcında (Mart 2010) bazı siyasi aktörler, yeni parti
kurarak veya eski partilere BaĢkan olarak mecliste yer
alan partilere alternatif olma vaadiyle siyasi arenada yer
edinmeye çalıĢtılar.
1,92,4
3,13,4
4,6
3,0
3,63,3 3,1 3,3
5,2
3,4 3,4
4,1
3,2
7,4
9,7
7,9
6,6
3,2 2,6
1,7 1,62,0
1,10,3
0,40
2
4
6
8
10
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Türkiye'yi (karttaki liderlerden) kim yönetsin?
(Diğer liderler) % 10
% 8
% 6
% 4
% 2
% 0
Numan
KurtulmuĢ
Osman
Pamukoğlu
Namık
Kemal Zeybek
H. Cindoruk
Selahattin
DemirtaĢMustafa
Sarıgül
KONDA Barometresi ile 16 ay – Lider tercihi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 13/61)
En fazla ümit Ak Parti’de
Barometre serilerinin baĢlangınca seçmenin üçte biri, seçime doğru ise
yarısı, ülke sorunlarını Ak Parti’nin çözebileceğine inanıyordu ki, bu
oranlar partinin oy oranı ile paralel nitelikteydi. Ġkinci alternatif olan
CHP aynı dönemde seçmenin kendine inancını yüzde 8’den 16’ya, ikiye
katlarken, MHP’den ümitli olanlar hep benzer oranlarda kaldı.
Partilerden ümitsizlik, seçim yaklaĢtıkça biraz azaldı.
Mart 2010’da seçmenlerin yarısı ülke sorunlarını
partilerin çözemeyeceğine veya sorunların zaten sürece-
ğine inanıyordu. Seçime yaklaĢıldıkça ve partiler belli
oldukça bu oran, yine de yüksek olan üçte bir oranına
kadar indi.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Kim çözer?
31,433,4 34,2 35,4
29,2
33,9
38,741,4 40,6 39,8
37,6
42,4
47,146,1 45,6
41,7
8,2 8,1 7,7 13,815,4
11,5 9,811,2 11,4
13,9 12,4 12,7 11,0 14,0 14,8
16,6
7,46,3
4,5 4,9 4,8 3,5 2,3 3,1 4,2 3,04,0 3,3 3,7 4,9 4,9 5,5
21,421,4
13,017,5 17,7 18,1
16,3 15,6
27,8 28,5 29,130,5
25,9 25,9
18,4 15,5 15,1
14,2
0
10
20
30
40
50
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Türkiye'nin sorunlarını kim, hangi parti çözer?
% 50
% 40
% 30
% 20
% 10
% 0
Ak Parti çözer
Bu sorunlar hep sürer gider
Hiçbiri, yeni parti lazım
CHP çözer
MHP çözer
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 14/61)
Seçmeninin CHP’ye güvenli istikrarlı
Her ne kadar CHP’den ümitsiz olduğu halde oy veren
seçmenler, parti içinde yüzde 30-40 mertebelerinde dolaĢsa da,
son bir yıldır CHP seçmeninin yüzde 60 kadarı partisinin
sorunlara çare olacağı konusunda inançlı ve bu inanç istikrarlı
bir Ģekilde devam ediyor.
Ak Parti seçmenleri kendi partilerinden ümitli
Son bir yıldır Ak Parti seçmenlerinin dörtte üçü, hatta zaman
ilerledikçe beĢte dördü partisinin ülkenin en acil ve önemli
sorunlarını çözebileceğine inanıyor. Partiye karĢı bu güven
“yeni parti lazım” diyen Ak Partililerin azalması ile teyid
ediliyor.
75 76 7984 80 84 81 84 86 87 85 83
17 16 1610
5 5 5 6
5 5 7 7
6 7 7 6
13 11 13 10
9 7 8 100
20
40
60
80
100
6053 49 52 55
6156 54
5863 60 62
2328
28 24
17 18 18 18
20 18 20 20
16 18 18 22
2418 22 25
17 15 16 140
20
40
60
80
100
Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
% 100
% 0
% 100
% 0
Ak Parti çözer
Sorunları kim çözer? / Parti tercihine göre
AK PARTİ SEÇMENLERİ
CHP SEÇMENLERİ
CHP çözer
Bu sorunlar hep sürer giderHiçbiri, yeni parti lazım
KONDA Barometresi ile 16 ay – Kim çözer?
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 15/61)
61,8 62,7 64,3
54,6 54,6
60,3 62,3
77,079,4
76,6 77,3 78,682,1 80,8
77,072,3
5,4 6,05,7
15,9 15,710,3 8,7 5,6 5,4 7,8 5,3 5,8 6,3 6,7 8,3
10,4
26,5
15,4 11,7
0
20
40
60
80
100
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
53 54 54 57 58
47 46 4643
42
CHP’deki lider değiĢikliği hem CHP’yi hem Ak Parti’yi etkilemiĢ
Ak Parti’nin olası bir seçimi kazanacağı beklentisi 16 öncesinden beri
var olsa da, Haziran 2010’daki CHP lideri değiĢimi Ak Parti’yi de
etkiledi. Ancak referandum sonrasında hızla artan Ak Parti iktidarı
beklentisi, seçim kampanyasında biraz törpülendi. CHP’de Kılıçdaroğlu
ile artan ilk ümitler sonrasında eski düĢük oranlarında devam etti.
Koalisyon beklentisi referandumdan sonra azaldı
Bu sorunun 16 aylık seyrinde ilk dikkati çeken,
seçmenin dörtte birinde koalisyon beklentisinin Eylül
2010’da referandumdan sonra hızla azalmasıdır.
Seçimden bir hafta önce on seçmenin birinde hâlâ
koalisyon beklentisi vardı.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Seçim tahmini
Ak Parti kazanır
Koalisyon olur
CHP kazanır
CHP kazanır
EVET
HAYIR
Seçim tahminine ilişkin sorunun 16 aylık seyrinde kırılma noktası halk oylamasına bağlı olduğu için bu grafik halk oylamasına
ilişkin 4 aylık Barometre ölçümü ve 12 Eylül’deki sandık sonucu ile beraber verilmiştir.
Yarın Seçim Olsa Kim Kazanır? / Halk oylamasında kime oy vereceksiniz?
12 Eylül 2010
Halk oylaması
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 16/61)
Ak Parti ve CHP partizanları diğeri için “asla” diyor
CHP’ye ve Ak Parti’ye hiçbir zaman oy vermeyeceğini söyleyenlerin
oranı zaman içindeki ortalamalarda eĢit gözüküyor. Bu grupları karĢı
partinin partizanları olarak tanımlamak mümkün. Laiklik üzerinden
oluĢan kutuplaĢmanın merkez noktasında da gene bu gruplar
beliriyor.
Üçte biri “asla” demiyor.
Her ay sorduğumuz soruların baĢında gelen “kime asla oy
vermezsin?” toplumun üçte biri tarafından bir bakıma
yanıtsız bırakılıyor, “asla dediğim bir parti yok” deniyor.
Ancak, bu cevabın oranı azaldığı zamanlar BDP’ye
vermem cevapları artıĢ gösteriyor.
16,0
15,3
18,3
15,6 16,0 14,0
4,76,7 7,3
4,5 5,4
7,4
20,7
15,2
19,9 20,6
28,7 24,4
20,220,6
28,3
24,1
34,9
Asla dediği parti
yok; 37,6
33,231,4
37,339,4
34,6
28,2
34,0
0
10
20
30
40
50
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Asla oy vermem dediğiniz parti var mı? Hangisi?% 50
% 0
Ak Parti’ye
vermem
BDP’ye
vermem
CHP’ye
vermem
MHP’ye
vermem
KONDA Barometresi ile 16 ay – Seçim tahmini
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 17/61)
Sandığa doğru lidercilerde artıĢ
Zaman içinde en önemli artıĢ lidere bakarak oy verenlerin oranında
gözükmektedir. Bir sonraki sayfada yer alan grafikte de görülebileceği gibi
bunun sebebi Ak Parti seçmenlerinin seçim yaklaĢtıkça Tayyip Erdoğan
eksenli oy vermesinden kaynaklanmaktadır. Diğerlerindeki hafif artıĢlar ise
sandığa doğru azalan “son dakikacı”ların paylaĢılmıĢ halidir.
Anketlerde görüşülen kişilere oy tercihlerini
nasıl yaptıkları sorulup, yukarıdaki seçenekler
verilmiştir. Bu tariflere karşılık gelen taraftar,
liderci gibi tanımlar ise bize aittir.
Bu grafikte de görüldüğü gibi seçmenin oy
verme sebepleri zaman içinde büyük değişim-
lere uğramamıştır.
KONDA Barometresi ile 16 ay
15,6 16,8 16,9 19,0 18,9 20,9 21,815,5 16,8 17,3 15,1 13,1 15,3 14,3
26,0 25,0 23,324,9 25,1
28,526,2 27,9 27,6 27,5
23,6 28,1 25,6 28,0
22,5 25,7 27,230,9 28,4 26,0 29,7 32,5 28,7 28,2
32,635,5 35,7 35,9
8,58,9 10,0
6,7 7,9 7,6 6,77,3
6,3 5,5 6,95,2 6,0 5,9
27,4 23,6 22,5 18,5 19,7 20,1 18,7 16,8 20,7 21,5 21,8 18,1 17,4 15,9
% 0
% 50
% 100
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Seçmen davranışı
Oy Tercihinizi ne etkiliyor?
Taraftar Ġdeolojik Liderci Partisiz Son dakikacı
Son dakikacı
Partisiz
Liderci
Ġdeolojik
Taraftar
“Oy tercihinizi en çok ne etkiliyor?”
SON DAKİKACI: Seçim döneminde partilerin çalışmalarına
bakarak karar veriyorum.
PARTİSİZ: Bu partilerden hiçbirisi beni temsil etmiyor.
LİDERCİ: Liderine, başkanına güveniyorum, beğeniyorum.
İDEOLOJİK: Siyasi görüşüme en yakın parti o.
TARAFTAR: Ben/biz hep o partiye oy veririz.
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 18/61)
Ak Parti’de lidere oy verenler seçime doğru arttı
Ak Parti seçmenlerinin çok önemli bir kısmı lidere bakarak oy
verdiğini söylemiĢtir ve bunların oranı seçim yaklaĢtıkça artmıĢtır.
Ġktidar partisine siyasi görüĢe yakınlıkla, ideolojik olarak oy
verenlerin oranının hayli düĢük olması da dikkat çekicidir.
1519 18
19 20
27 25
2218
15 15 16 14 13 1511
24
1818
16 20 19 20
21 21 1922 21
16 16 18 17
44 45
5148 48
39 41 43
50 5450 48
5357
51 53
0
20
40
60
2925
30 2026
20
2821
24
21
25 2428
19 2119
46 4642
38 3641 39
5149 51
4449
4248
37 38
12 13 11
24
28 28
23
17 17
22
21
1217
2024
23
0
20
40
60
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
% 60
% 0
% 60
% 0
Liderci
Ġdeolojik
Taraftar
Liderci
Ġdeolojik
Taraftar
Ak Parti seçmenlerinin oy tercih sebeplerinde değişim
CHP seçmenlerinin oy tercih sebeplerinde değişim
CHP seçmeninin üçte biri ideolojik
CHP seçmeninde ise ideolojik seçmen çoğunluktadır.
Deniz Baykal’ın Genel BaĢkanlık döneminde CHP
seçmeninin yüzde 11’i lidere oy verirken, Kılıçdaroğlu ile
bu oran yüzde 20’lerin üzerine çıkmıĢtır.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Seçmen davranışı/ siyasi tercih
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 19/61)
Kürtlerde CHP yüzde 10 oranında
Referandum sürecine kadar CHP’yi tercih eden Kürtlerin oranı yüzde
6 ile 13 arasında gidip gelmiĢse de, özellikle bu yılın baĢından
itibaren, bu oranın yüzde 10 civarına oturduğu ve seçim kampanyası
sürecinde CHP’nin Kürtler arasında oyunu arttırmadığı
görülmektedir.
Ak Parti Kürtlerde BDP’nin önünde seyretmiĢ.
16 aylık süreçte Kürtlerin yarısı Ak Parti’yi, üçte bir
BDP’yi tercih etse de, zaman zaman partiler arasında
dikkate değer geçiĢler olmuĢtur. Son 4 aydaki genel
seyre bakıldığında, Ak Parti’nin Kürtler arasında önemli
oy kaybına uğradığı söylenebilir.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim
52,553,9
55,7
44,0
41,4
45,4 44,4
51,5
55,2
48,6
45,2
57,6
50,147,5
52,7
38,9
5,8
7,8
3,0
11,5
5,1
12,6
6,9 7,0
11,08,0 8,4 9,1 10,0 11,2
8,5 8,6
35,832,6
30,7
37,7
45,6
28,2
39,2
31,133,5
36,2
40,7
24,2
31,1
36,0
30,1
43,9
0
10
20
30
40
50
60
Mart'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
Kürtlerin siyasi tercihi% 50
% 0
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 20/61)
7170
65
69
5153
59
5355 56
47
55
4749
4648
43 44
41
3435
38
35
39
2729
2628
24
35
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Zaman içinde değiĢiklik yok.
2007 genel seçimlerinden bu yana oy oranını çok
arttırmasa da kitle partisi özelliğini iyice sağlamlaĢtıran
Ak Parti, son 16 ayda da farklı eğitim gruplarından
aldığı destek oranlarını değiĢtiremese de genel
anlamda sabit olarak sürdürmüĢ.
Ak Parti desteği ile eğitim seviyesi ters orantılı
DüĢük eğitimliler arasında Ak Parti’ye verilen desteğin daha yüksek
oranlarda, daha yüksek eğitimliler arasında ise daha az olması, tüm
Barometre araĢtırmalarında tutarlı olarak görülen bir bulgu. Ġlkokul
mezunları ve diplomasız-lar, Ak Parti’nin ortalama oy oranının biraz
üstünde, lise ve özellikle üniversite mezunları ise altında destek veriyor.
Eğitim seviyesi gruplarına göre Ak Parti tercihi
% 80
% 0
Okuryazar değil Ġlkokul mezunu Ortaokul mezunu Lise mezunu Üniversite mezunu
Okuryazar değil
6,3
Ġlkokul 36,4
Ortaokul
12,8
Lise 30,0
Üniversite 11,3
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 21/61)
6 7 8 8 8
1617
2321 22
13
2321
26
2123
18
2627
38
32
38
22
30
40
50
53
50
24
39
0
10
20
30
40
50
60
70
80
CHP daha eğitimlilere sıkıĢmıĢ
Barometre raporlarında sık sık değinildiği gibi CHP, eğitimli,
yüksek gelirli, daha kentli bir seçmen grubuna sıkıĢmıĢ durumda.
Son 16 aylık süreçte, Baykal gidip Kılıçdaroğlu’nun gelmesinden
sonra da seçim kampanyalarının düĢük eğitimlilere ulaĢmak ve
oy tabanını geliĢtirmek açısından sonuç vermediği söylenebilir.
CHP’ye destek eğitim seviyesine göre değiĢiyor.
CHP’ye verilen destek de Ak Parti’deki gibi eğitimle değiĢiyor
ancak eğitim arttıkça CHP desteği artıyor. Okuryazar olma-
yanlar arasında destek oldukça düĢükken, üniversiteliler
arasında destek oranı zaman zaman yüzde 50’lere, yani
CHP’nin aldığı oy oranının iki katına kadar çıkıyor.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim
Eğitim seviyesi gruplarına göre CHP tercihi
Okuryazar değil Ġlkokul mezunu Ortaokul mezunu Lise mezunu Üniversite mezunu
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
% 80
% 0 HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 22/61)
28
46
50
5862
41
33
41
50 49
54
49
30
34
4341
45 46
20
3834
28
40 40
28
3533
29
36 36
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Ekonomik kriz sonrası toparlanma, iktidar partisine destekte de hissediliyor.
Ak Parti’nin farkı gelir gruplarından farklı oranlarda oy alması ve düĢük gelirliler arasında daha fazla desteklenir olması, Barometre
raporlarında sık sık ele alınan bir konu. Ancak her bir gelir dilimindeki 16 aylık seyre bakıldığında, Kasım 2009’da ABD’de ortaya
çıkarak tüm dünyayı etkileyen ekonomik krizin etkisi ilk Barometre araĢtırmasının yapıldığı Mart 2010’da daha fazla hissedilirken,
zaman içinde ekonomik durumun düzelmesiyle sadece düĢük gelir gruplarında değil, tüm gelir gruplarında iktidara güvenin ve
dolayısıyla desteğin artıĢı gözlenebiliyor. En düĢük gelir grubunda son 4 aydaki düĢüĢ ise bu eğilimin tersi yönde.
% 80
% 0
301-700 TL 701-1200 TL 1201-2000 TL 2001-3000 TL 3000 TL üstü
Gelir seviyesi gruplarına göre Ak Parti tercihiH
AZ
ĠRA
N’1
0
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
-300; %4,1301–700;
%23,2
701–1200;
%36,5
1201–2000;
%26,7
2001–3000;
%5,8
3001+; %3,7
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 23/61)
1317 17 17 17
26
13
2724
28
20
26
16
3633
35
27 26
21
41
53
35
44
2832
30
36
49
54
36
43
0
10
20
30
40
50
60
70
80
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim
% 80
% 0
Gelir seviyesi gruplarına göre CHP tercihi
CHP üst gelir gruplarında güçlü
Farklı gelir gruplarının CHP tercih oranının aydan aya değiĢmesinden dolayı, her bir gelir grubu için belli bir yönde eğilimlerden
bahsetmek zor olmasa da, genel bir tespit olarak CHP’nin daha düĢük gelirlilerden daha düĢük oranlarda, daha yüksek
gelirlilerden daha yüksek oranlarda oy alma durumunun 16 ay boyunca devam ettiğini söylemek mümkün. Eğitimde olduğu gibi
gelirde de, CHP üst gelir gruplarından, ülke genelinde aldığı oy oranının bir buçuk-iki katına yakın oranda destek alırken, düĢük
gelirliler ortalamasının altında oy almakta.
301-700 TL 701-1200 TL 1201-2000 TL 2001-3000 TL 3000 TL üstü
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’11
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’10
EY
LÜ
L’1
0
MA
RT’1
0
AR
AL
IK’1
0
MA
RT’1
1
HA
ZĠR
AN
’11
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 24/61)
52 53 5351
63
38
17
22
12
25
13 2620
8 9 11 417
0
20
40
60
80
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Aralık'10 Mart'11 Haziran'11
32 32
33
33
42
31
46 48 3650
34
44
22
13 12 5
1210
0
20
40
60
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Aralık'10 Mart'11 Haziran'11
39 4037
4742
48
23
34 3437
26
2727
14
12
7
14 16
0
20
40
60
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Aralık'10 Mart'11 Haziran'11
40 41
46 48 4845
18
2822
24
23
2730
14
109
13 13
0
20
40
60
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Ocak'11 Mayıs'11 Haziran'11
Çiftçilerin Ak Parti’ye desteğine düĢüĢ
Geçen yıl yarısı desteğini Ak Parti’ye veren çiftçilerde bu yılın
baĢında bu destek daha da artmıĢsa da son 3 aydır düzenli
ve ciddi bir düĢüĢ olmuĢtur. Genelde CHP tercihi oldukça net
olan özel sektör çalıĢanları ise son üç dört yaylık dönemde
ibrenin Ak Parti’ye dönebileceğine dair tercihler belirtiyorlar.
Devlet Memurlarında Ak Parti/CHP çekiĢmesi
Bu grafikler farklı meslek ve çalışma gruplarındaki deneklerin
KARARSIZLAR HARİÇ 16 aylık siyasi tercih seyrini göstermektedir.
ĠĢçilerin siyasi tercihi toplum genelini yansıtmaktadır. Devlet
memurları arasında ise CHP’nin bir dönem güçlendiği ancak
bunun seçime kadar devam etmediği, Ak Parti’nin daha istikrarlı
olarak güçlendiği görülmektedir.
İşçiler Özel sektör çalışanları
Devlet memurları Çiftçi ve hayvancılar
% 60
% 0
% 60
% 0
% 60
% 0
% 80
% 0
Farklı çalışma durumu kümelerinin yüzde 5-10 arasında olanlarında denek sayısı düşük olacağından, grafiklerde gözüken yüzde 5’in altında olan
farklılıklar, değişimler kesin bir yargıdan ziyade genel fikir edinmemizi sağlayacaktır.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim - Çalışma
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 25/61)
46
26
32 3430
3530
4438 37
28
28
14 14 13 12 12 130
20
40
60
80
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Aralık'10 Mart'11 Haziran'11
4542
4746
5046
32 36
36
3627
36
10 104 7
7 9
0
20
40
60
80
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Aralık'10 Mart'11 Haziran'11
6359 58 61 63
56
18 19 19 21 1922
138 8 5 5 80
20
40
60
80
Mart'10 Haziran'10 Eylül'10 Aralık'10 Mart'11 Haziran'11
Öğrencilerde Ak Parti/CHP çekiĢmesi devam ediyor
MHP’nin ülke genelindeki oyundan istikrarlı olarak daha
fazla oy aldığı öğrenciler kümesinde Ak Parti ve CHP
çekiĢmesi devam etse de ikisini toplam oyunun yüzde
80’lerden yüzde 60’lara kadar gerilemiĢ olduğu
görülüyor.
En büyük küme ev kadınları Ak Parti’nin kalesi
Ak Parti’nin en yüksek oranda oy potansiyeli olan ev kadınlarının
16 aylık seyrine göz attığımızda, siyasi görüĢlerinin istikrarlı olması
ve CHP’nin genel oranından daha düĢük olması göze çarpıyor.
Emeklilerde ise Ak Parti ilk tercih olsa dahi, CHP oldukça yüksek
oranlarda seyrediyor.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim - Çalışma
Ev kadınları
Öğrenciler
Emekliler% 80
% 0
% 80
% 0
% 80
% 0
Ev kadını;
34,9
Emekli;
13,8
ĠĢçi; 9,2Öğrenci; 7,7Küçük
esnaf; 7,3
Devlet
memuru;
5,4
ĠĢsiz; 5,1
Çiftçi; 4,9
Özel sektör;
4,4
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 26/61)
52,356,1 57,3
59,9 59,1 59,5
63,9 63,2 63,361,6 61,0 59,6
50
60
70
Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Ekim'10 Kas'10 Ara'10 Ocak'11 ġub'11 Mart'11 Nis'11 May'11 Haz'11
74
6359
64
81
6772
85 77 75 7278
36 4 0 3 6 3
12 2 4 4
0
20
40
60
80
100
Te
m'1
0
Ağu
'10
Eyl
'10
Ek
im'1
0
Ka
s'1
0
Ara
'10
Oca
k'1
1
ġu
b'1
1
Ma
rt'1
1
Nis
'11
Ma
y'1
1
Ha
z'1
1
1622 24 21 21 24 21 22
29 26 24 24
655561
5549
57 60 6149 54 52 52
129 10 9 8 10 10 12 12
0
20
40
60
80
100
Te
m'1
0
Ağu
'10
Eyl
'10
Ek
im'1
0
Ka
s'1
0
Ara
'10
Oca
k'1
1
ġu
b'1
1
Ma
rt'1
1
Nis
'11
Ma
y'1
1
Ha
z'1
1
BaĢörtülülerde istikrarlı Ak Parti artıĢı son aylarda sabitlendi
Örtünmeyenlerin ilk parti tercihinin CHP olduğu çok net olarak görülmekle birlikte, bu desteğin
kısmen eridiği ve Ak Parti'ye desteğin de yavaş yavaş arttığı dikkat çekmektedir. Türbanlıların
siyasi tercihi beklenebileceği gibi sürekli bir biçimde Ak Parti'den yana olmuştur ve CHP'ye
destekleri yok denecek kadar azdır. Son bir yıl içinde başörtülüler arasında Ak Parti'ye verilen
destek yavaş ama istikrarlı bir biçimde artmış ve bu yılın başından beri sabitlenmiştir.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim - Örtünme
Örtünmeyenlerin siyasi tercihi Türbanla örtünenlerin siyasi tercihi
Başörtülülerin Ak Parti tercihi
% 100
% 0
% 70
% 60
% 50
Erkek olsun kadın olsun denek-
lere her araştırmada kendisinin
veya (erkek ise) eşinin örtünüp
örtünmediği, örtünüyor ise ne
şekilde örtündüğü sorulmaktadır.
Bu soru için anketörün yoruu
değil, sadece deneğin söylediği
cevap değerlendirmeye alınmak-
tadır. 16 aylık araştırma serisin-
de, örtünmeyenlerin oranı yüzde
30-35, başörtü diyenlerin yüzde
55-60, türban diyenlerin oranları
yüzde 7-10, çarşaf diyenler ise
yüzde 1-2 aralığında değişmekte-
dir. Bekar erkekler hesaplama
dışıdır.
% 100
% 0
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 27/61)
BDP’lilerde yardım alanların oranı zaman içinde hızla azalmıĢ
BDP’ye oy verenler arasında Mart-Eylül 2010 arasında yüzde 15-
25 arasında yardım aldığını söyleyen varken, Ekim’den sonra bu
oranda ciddi bir düĢüĢ olması oldukça dikkat çekici. Ak Parti’nin
ortalamanın üstüne, CHP’nin ise altında seyretmesi,
seçmenlerinin genel gelir seviyelerindeki farka bağlanabilir.
Yardım alanlar oranı aydan aya değiĢmedi
Barometre serisi boyunca her ay deneklere belediye, valilik,
siyasi parti veya dernek gibi kurumlardan yardım alıp
almadıkları soruldu. Mart 2010’dan seçime kadar yardım
alanların oranı yüzde 3 ila 7 arasında, ortalamada yüzde
4,5’te seyretti. Özetle bu tablo, seçimlerde yardımlarla oy
alındığının bir efsane olduğu teyit ediyor.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Profillerde Değişim - Yardım
0
5
10
15
20
25
Mar'10 Nis'10 May'10 Haz'10 Tem'10 Ağu'10 Eyl'10 Eki'10 Kas'10 Ara'10 Oca'11 ġub'10 Mar'11 Nis'11 May'11 Haz'11
AKP
CHP
MHP
BDP
Türkiye
% 25
% 20
% 15
% 10
% 5
% 0
Partilere göre yardım alanların 16 aylık seyri
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 28/61)
KONDA Barometresi ile 16 ay – Endeksler - Kutuplaşma
45,5 44,246,5 47,8
30,7 30,934,8
21,1
36,2
26,2
56,8
49,6
23,1
32,3
55,853,2
43,3 41,8
47,350,9
78,9
44,6
62,8
43,2
31,7
53,4
Te
ke
l iĢ
çil
eri
eyl
em
leri
nd
e..
.
ha
klıla
r
h
ak
sız
lar
An
aya
sa
de
ğiĢ
ikli
kle
ri…
siv
il d
ikta
törl
ük
de
mo
kra
tik
leĢm
e
MART’10 NĠSAN’10
De
niz
Ba
yka
l k
ase
di…
ge
rçe
k d
eğild
i
ge
rçe
kti
laft
a k
ald
ı/k
ab
ayd
ı
ge
rek
liyd
i
ha
yır
eve
t
ha
yır
e
ve
t
ha
yır
eve
t
Re
fera
nd
um
da
ne
yö
nd
e o
y v
erd
iniz
?
Ün
ive
rsit
ele
rde
tü
rba
n y
asa
ğı…
olm
alı
ka
ldır
ılm
alı
ha
klıla
r
h
ak
sız
lar
Ġçk
i yö
ne
tme
liğ
i…
ba
sk
ı iç
in
ge
nçle
ri k
oru
ma
k için
Nü
kle
er
en
erj
i sa
ntr
all
eri
…
risk
li, ya
pılm
am
alı
ge
rek
li, ya
pılm
alı
YG
S’d
eĢif
re v
e k
op
ya id
dia
ları
…
Ģif
re ya
pm
ıĢla
rik
tid
arı
yıp
ratm
ak
için
olu
msu
z
o
lum
lu o
laca
k
EKĠM’10HAZ’10 AĞU’10TEM’10 EYLÜL’10 KAS’10 OCAK’11 ġUBAT’11 NĠSAN’11 MAYIS’11 HAZ’10
% 0
Güncel olaylarda kutuplaşma halleri
Ġsra
il m
ese
lesin
de
Ak
Pa
rti’
nin
ta
vrı
…
Re
fera
nd
um
da
ne
yö
nd
e o
y v
ere
ce
ksin
iz?
Re
fera
nd
um
da
ne
yö
nd
e o
y v
ere
ce
ksin
iz?
Öğ
ren
cil
er
yum
urt
a /
Do
lma
ba
hç
e p
rote
sto
ları
nd
a …
An
aya
sa
de
ğiĢ
ikli
kle
rin
in h
aya
tım
a k
atk
ısı
…
KONDA Barometre araştırmaları kapsamında toplumun kutuplaşmışlık hali sürekli ölçülmeye çalışıldı. Bu aşamalarda ortaya çıkan en
önemli bulgu, siyasette veya güncel hayatta olan biten her konunun toplumun kutuplaşma potasında erimesi idi. Yukarıda, Barometre
araştırmaları kapsamında farklı aylarda sorulmuş güncel konulara ilişkin soruların önemli bir kısmına cevap verirken Ak Parti
yandaşlığı ve karşıtlığı üzerinden olaylara baktığını görebiliyoruz.
Barometre kapsamında, toplumdaki kutuplaşma, memnuniyet gibi konular belirli aralıklarla endeks olarak ölçüldü.
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 29/61)
KONDA Barometresi ile 16 ay- Endeksler - Kutuplaşma
Modernler olarak adlandırdığımız toplumsal küme, toplum ortalamasına
daha laik, daha özgürlükçü ancak daha statükocudur. Yarısı CHP seçmeni
olan bu kümedekiler daha modern yaĢam tarzına sahiptir; hükümetin
Ergenekon davası ile muhaliflerini cezalandırdığını, yargıya ise baskı
uyguladığını düĢünmekte, anayasa değiĢikliğine karĢı çıkmakta, irticayı
tehdit olarak görmektedir.
Dini Muhafazakarlar kümesi Türkiye ortalamasından biraz daha
özgürlükçüdür ancak anti-laiktir ve statükoya karĢı, değiĢim yanlısı olduğu
söylenebilir. Dörtte üçü Ak Parti’li bu küme, Kürtlerin de çoğunluğunu
içinde barındırmaktadır. Bu küme siyasi gündemde Modernlere neredeyse
zıt tutum içindedir. Hükümetin Ergenekon davasında çetelerle mücadele
ettiğini, yargıya karıĢmadığını düĢünmekte, anayasa değiĢikliklerini
desteklemekte ve darbeyi tehdit olarak algılamaktadır.
Gelenekselci Muhafazakarlar’ın temelde geleneksellikten beslendiklerini
söylemek mümkündür; diğer iki kümeye nazaran daha ılımlı ancak
özgürlüklere karĢı ve oldukça statükocu bir profil çizmektedir.
SĠYASĠ KUTUPLAġMADAN TOPLUMSAL KUTUPLAġMAYA
“Bir bakıĢta” bölümünde gösterdiğimiz siyasi kutuplaĢma kendini toplumsal hayatta da göstermeye baĢladı.
Bu yüzden Nisan ayının hem üç aylık eksen konusu hem de de aylık teması toplumsal kutuplaĢma üzerine kurulmuĢtu. Toplum
laiklik, farklı kimliklere bakıĢ ve Kürt meselesi, ülke hayatı ve gündelik hayat üzerinden incelendiğinde toplumda farklı yaĢam
tarzlarına ve değerlere sahip, siyasi gündem maddelerinde ve parti tercihlerinde neredeyse zıt düĢünen üç toplumsal küme tespit
edildi. KutuplaĢma ile ilgili bulgular Ģu ana maddelerle özetlenebilir:
Siyasi tercih ve eğitim seviyesi, yaĢam tarzı, değer ve fikirlerde en belirleyici unsurlardır.
KutuplaĢmaya ilgili tüm veriler siyasi arenadaki tansiyon ve sert söylemin toplumdaki ayrıĢmayı kullanırken, artık bu söylem
toplumda ayrıĢma ve kamplara toplanma hali yaratmaya baĢlamıĢtır. Barometre serisi sürecince, bu kutuplaĢma gittikçe
somutlaĢmıĢtır. Ergenekon davasında tarafında konuya bakıĢı bu durumu açık bir Ģekilde gösterir niteliktedir.
% 58
% 59
% 62
% 50
% 54
% 57
% 42
% 41
% 38
% 50
% 46
% 43
% 0 % 50 % 100
NĠSAN'11
ġUBAT'11
KASIM'10
TEMMUZ'10
MART'10
KASIM'09
Ergenekon davasında hükümet…
çetelerle
mücadele ediyor
muhaliflerini
cezalandırıyor
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 30/61)
Memnuniyetin düĢmemesi bile önemli… Bundan sorumlu gözüken iktidar partisi de ödülünü oy olarak aldı
9 soru aracılığıyla ölçtüğümüz memnuniyet endeksindeki oynamalar ihmal edilebilir mertebede gözükebilir. Ancak, her seferinde
belirttiğimiz gibi, ekonomik kriz sonrası bu oranların yüzde 50’nin üzerinde olması ve en önemlisi düĢmüyor olması bile toplum
değerlendirmesi açısından olumlu bir tablodur. Genel toplum memnuniyetinin düĢmüyor olmasını iktidar partisinin oy
kaybetmiyor, arttırıyor olması ile sebep sonuç iliĢkisi içinde açıklayabiliriz. Neticede, bir yıl içinde hem kendi hem de ülke
memnuniyeti konusunda olumlu cevaplar olumsuz cevaplarda daha fazladır. Bu olumlu cevapları veren insanların da büyük
çoğunluğunun memnuniyetinden sorumlu olarak iktidarı görmesi ve oyu ile ödüllendirmiĢ olması doğal bir sonuçtur.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Endeksler - Memnuniyet
Genel olarak sağlık durumumdan memnunum.*
ġu anda sahip olduğum imkanlardan memnunum.
Benim hayat Ģartlarım 5 yıl sonra daha iyi olacak.
Benim hayat Ģartlarım son 5 yılda iyiye gitti.
BaĢka ülkeye gitme imkanım olsa Türkiye'de yaĢamayı seçerdim.
Genel olarak baktığımda, Türkiye'nin sorunları azalıyor.
Türkiye'de politik açıdan olumlu geliĢmeler oluyor.
Türkiye'de genel hayat Ģartları 5 yıl sonra daha iyi olacak.
Türkiye'de genel hayat Ģartları son 5 yılda iyiye gitti.
Endeks nasıl hesaplanıyor?
Barometre kapsamında görüşülen kişilere ülke
ve bireysel memnuniyetle ilgili, yukarıdaki liste-
deki sorular 3 ay ara ile 5li ölçekte yönlendiril-
mektedir.
Endekste, tüm önermelere herkesin kesinlikle
doğru demesi hali 100, herkesin kesinlikle yanlış
demesi hali ise 0 puandır.
48
5253
54
Genel
Memnuniyet Endeksi
46
5051
5354
53
53
55
30
35
40
45
50
55
60
Ülke
Memnuniyeti
Bireysel
Memnuniyet
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’10
EK
ĠM’1
0
ġU
BA
T’1
1
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’10
EK
ĠM’1
0
ġU
BA
T’1
1
MA
RT’1
0
HA
ZĠR
AN
’10
EK
ĠM’1
0
ġU
BA
T’1
1
Ülkememnuniyeti
Bireysel memnuniyeti
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 31/61)
Potansiyel CHP’lilerin CHP projelerine desteği az
CHP’nin seçim vaatleri arasından aile sigortası diğerlerinden daha
fazla kabul görse de, potansiyel seçmenlerin CHP projelerine
genelde olumsuz not vermiĢ. Projelerin oy çekme potansiyeli ise,
KanalĠstanbul projesinden daha yüksek: Seçmenin yüzde 3,9’u aile
sigortası, yüzde 1,7’si bedelli askerlik, yüzde 0,3’ü ise her çocuğa
bir altın projesinden dolayı oy verebileceğini söylemiĢ.
KanalĠstanbul’un Ak Parti’ye potansiyel katkısı: 0,8 puan
Seçim kampanyası döneminde Ak Parti’nin “çılgın projesi”
olarak bilinen KanalĠstanbul projesi, kendi seçmenlerinden
ve Ak Parti’ye ilk defa oy verecek olanlardan onay alsa da, oy
Ak Parti’li olmayıp da bu projeye göre oyunu değiĢtire-
bileceğini söyleyenler seçmenin sadece yüzde 0,8’ine
tekabül ediyor.
KONDA Barometresi ile 16 ay – Parti vaatlerini değerlendirme
Seçmenlerin partilerin seçim vaatlerine bakışları, beğenip beğenmedikleri, inandırıcı bulup bulmadıkları, vaade göre oy tercihlerini değiştirmeyi
düşünüp düşünmedikleri sorulmuş ve cevaplar üzerinden projeye verdikleri “notlar” hesaplanmıştır.
2,1
2,7
3,9
3,3
4,0
3,2
Ak Partili olmayacaklar
Ak Parti potansiyeli
Yeni Ak Partililer
Ġnançsız Ak Partililer
Ak Parti çekirdeği
Türkiye
Ak Parti'nin "2. Boğaz/ Kanalİstanbul" projesi
2,4
2,8
3,9
3,8
4,2
3,0
CHP'li olmayacaklar
CHP potansiyeli
Yeni CHP'liler
Ġnançsız CHP'liler
CHP çekirdeği
Türkiye
CHP "aile sigortası" projesi
2,2
2,5
3,7
3,5
3,8
2,7
CHP'li olmayacaklar
CHP potansiyeli
Yeni CHP'liler
Ġnançsız CHP'liler
CHP çekirdeği
Türkiye
CHP "bedelli askerlik" projesi
OLUMSUZ OLUMLU
(Parti) çekirdeği Geçen seçimde aynı partiye oy veren ve sorunları o
partinin çözeceğine inananlar
Ġnançsız (partililer) Partiye oy veren ama liderine veya çözüm getireceğine
inanmayanlar
Yeni (partililer) Bu partiye daha önceki seçimde oy vermemiĢler
(Parti) potansiyeli Bu partiye oy vermeyen ama "asla vermem" demeyenler
(Partili) olmayacaklar Bu partiye "asla oy vermem" diyenler
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 32/61)
KONDA Barometresi Temmuz 2011 tarihli 4. Ara Raporu’nun “Sandık Sonuçları
Barometresi” bölümü 12 Haziran’da ortaya çıkan tabloyu çok daha gerçekçi
anlamanızı sağlayacaktır. Özellikle, 5 farklı seçim ve 2 halk oylaması yaşadığımız
son 9 yıllık süreçte nasıl bir siyasi değişim yaşandığını algılama imkanı ortaya
çıkacaktır.
KONDA seçimler öncesinde saha çalışmaları vasıtasıyla toplum nabzını tutarak siyasi
değerlendirmeler yapmanın yanısıra; sandıklardan çıkan sonuçları istatistiki olarak masaya
yatırıp gerçekleşen durumlara göre analizlerini de ortaya koymaktadır.
SANDIK SONUÇLARI BAROMETRESİ
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 33/61)
Küçük partilerin toplamı küçülüyor
Ġktidar partisinin seçimlerde ilk kez boy gösterdiği 2002 tarihinden beri oluĢan tabloda en
belirgin durum ufak partilerin yok olma aĢamasına gelmesi olarak gözükmektedir. Ak
Parti’nin oyu 9 sene içinde sadece küresel kriz sonrasındaki 2009 yerel seçimlerinde bir
öncekine göre düĢmüĢtür. Ancak, küçük partiler bu süreçte yüzde 25’in üstünde oy
kaybetmiĢtir. 2002 yılında toplumun üçte birinin oy verdiği diğer siyasi oluĢumların oranı
2011’de yüzde 5’in altına inmiĢtir.
9 senelik seyir
Yukarıdaki grafik partilerin 2002
genel seçiminden beri 5 ayrı seçim-
de aldığı oyları göstermektedir.
2004 ve 2009’daki oranlar yerel
seçimlerdeki il genel meclisi sonuç-
larıdır.
Sandık Sonuçları Barometresi - 2002’DEN BERİ
34,5
19,5
8,4 5,7
31,9
41,7
18,2
10,5
5,2
24,4
46,6
20,9
14,3
5,2
13
38,8
23,1
16,1
5,6
16,4
49,9
26
13
6,64,5
0
10
20
30
40
50
60% 60
% 0
2002’den beri 3 genel 2 yerel seçim sonuçları
Ak Parti CHP MHP DTP/ BDP Diğer Partiler
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 34/61)
Ak Parti sağ partileri konsolide ediyor
MHP’nin oyları son iki seçime göre düĢüĢe geçmiĢtir. Sadece barajın altında
kaldığı seçime göre oyunu 5 puana yakın yükseltmiĢtir.
CHP küçük partilerin erime sürecinde oyunu arttırabilmiĢ, ancak bu artıĢ oranı
son üç seçimde kademeli olarak azalmıĢtır.
Küçük partiler yerel seçimler dahil her seçimde kan kaybetmektedirler. Ak Parti
özellikle küçük sağ partileri konsolide etmektedir.
DüĢüĢler ve yükseliĢler
Bu tablo ise önceki 4 seçim ile 12 Haziran
sandık sonuçlarının farkını göstermektedir.
Grafiğe göre Ak Parti’nin oyu 2009 seçimine
göre yüzde 11,1 artmıĢ, MHP’nin oyu ise aynı
seçime göre yüzde 3 oranında düĢmüĢ
gözükmektedir.
Sandık Sonuçları Barometresi- 2002’DEN BERİ
15,4
6,5
4,570,95
-27,42
8,2 7,8
2,5 1,4
-19,9
3,35,1
-1,3
1,4
-8,5
11,1
2,9
-3,1
1
-11,9
-30
-20
-10
0
10
20
30
Önceki 4 seçimin 2011 sandık sonucu ile puan farkı
Ak Parti CHP MHP DTP/ BDP Diğer Partiler
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
+% 30
+% 20
+% 10
% 0
-% 10
-% 20
-% 30
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
02
(G
)
20
04
(Y
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 35/61)
Geçersiz oylar bilinçli
17 Genel Seçimde geçersiz oy ortalaması % 3,4 oranında gerçekleĢti.
Eğitim ortalamasının en düĢük olduğu 1950 veya 1965 seçimlerinde bile
oran bu civardaydı. Bu da gösteriyor ki, geçersiz oyların bir kısmı teknik
hatalar nedeniyle olduğu kadar, seçmen tarafından bilinçli olarak, tepki
kastıyla veya var olan partilerden hiçbirini beğenmediği için kullanılıyor.
En geniĢ katılım 12 Haziran’daydı
12 Haziran seçimleri son 10 yılın en geniĢ katılımlı
seçimi olarak göze çarpmaktadır. 50 milyona yakın
seçmenin yüzde 87’si sandık baĢına gitmiĢtir.
Geçersiz oylar ise hiçbir seçimde yüzde 2 veya 3’ü
geçmemektedir.
Sandık Sonuçları Barometresi- 2002’DEN BERİ
31,5 milyon
32,3 milyon
34,7 milyon
39,9 milyon
42,9 milyon
8,7 milyon
10,3 milyon
6,8 milyon
7,2 milyon
6,4 milyon
2002 Milletvekili Seç.
2004 Ġl Genel Meclisi Seç.
2007 Milletvekili Seç.
2009 Ġl Genel Meclisi Seç.
2011 Milletvekili Seç.
Geçerli oy Geçersiz oy Kullanılmayan
(% 81,6 )
(% 74,1)
(% 76,4)
(% 87,0 )
(% 83,2 )
2002’den beri seçimlere katılım oranları
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 36/61)
Ak Parti oylarını 3 doğu bölgesinde arttıramadı
Ak Parti oylarını üç doğu bölgesi dıĢında her yerde 2007’ye nazaran
yükseltmiĢ gözükmektedir. Doğu bölgelerindeki düĢüĢler ise yüzde 2-3
mertebesinde, ihmal edilebilecek boyutlardadır. Ak Parti’nin oy artıĢı
önemli bir yaygınlık ortaya koymaktadır. Ak Parti’nin oylarını en yüksek
oranda arttırdığı bölge Batı Marmara olarak göze çarpmaktadır.
Ak Parti’nin yaygın oy artıĢı
Bu grafik Ak Parti’nin 12 farklı coğrafi bölgedeki son iki
seçim performansını göstermektedir.
Örnek olarak, Ege bölgesinde 2007 milletvekili
seçimlerinde yüzde 37 oy alan Ak Parti 12 Haziran’da
bu oranı yüzde 42,5’a çıkartmıĢtır.
Sandık Sonuçları Barometresi
49,5
39,1
42,5
53,3
55,0
42,7
62,7
56,8
60,2
55,2
52,7
49,9
45,2
32,7
37,1
50
52,7
39,1
59,1
51,6
53,9
57,2
55,4
51,8
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu Anadolu
Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu Anadolu
2011 MV
2007 MV
Ak Parti 2011Ak Parti 2007
% 0 % 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70
Bölgelerde Ak Parti’nin oyu (2007-2011)
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 37/61)
% 0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25 % 30
Ak Parti her yerde…
Bu grafiğe göre Ak Parti seçmeni coğrafyaya homojen dağılmıĢ
vaziyettedir. Ak Parti, genel coğrafi dağılımda hiçbir bölgede nüfustan
farklı bir yoğunluğa sahip değildir. Bu özellik diğer hiçbir partide
bulunmayan bir yaygınlık sergilemektedir. Ġlerleyen sayfalarda bu
durumun sadece bölge değil il bazında da devam ettiği gözükmektedir.
Ak Parti seçmeni nüfus dağılımı ile paralel…
Yukarıdaki grafik, geçerli oyların oranı ile Ak Parti
oylarının karĢılaĢtırmasıdır. Örneğin, Ege’de kullanılan
oylar ülke genelindeki oyların yüzde 14,3’ünü teĢkil
etmektedir. Ege’deki Ak Parti oyları ise toplam Ak Parti
oylarının yüzde 12,2’sini oluĢturmaktadır.
18,4
4,9
14,3
10,0
10,0
12,5
5,2
6,5
3,5
2,5
4,1
8,1
18,3
3,8
12,2
10,7
11,0
10,7
6,5
7,4
4,2
2,7
4,4
8,1
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu …
Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu …
Geçerli Oy
Payı
Ak Parti
Bölgelere göre Ak Parti’nin oy dağılımı
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 38/61)
En yüksek artıĢ Batı Marmara’da
CHP’nin düĢüĢ yaĢadığı bölge gözükmemektedir. Sadece doğu illerinde yüzde 10
civarında olan oy oranı neredeyse hiç değiĢmemiĢtir. Ancak, bir çok bölgede ciddi
ORANSAL artıĢlar yaĢamıĢtır. Özellikle, 5 sene önce yüzde 15 oy aldığı ve Ak Parti’nin
kalesi olarak bilinen Doğu Karadeniz’de CHP oylarını yüzde 42 oranında arttırmıĢtır.
Batıdaki 4 bölge ise bu seçimlerde CHP’nin en çok artıĢ yaĢadığı noktalardır.
Bu grafik CHP’nin 12 farklı coğrafi
bölgedeki son iki seçim
performansını göstermektedir.
Örnek olarak, Ege bölgesinde 2007
milletvekili seçimlerinde yüzde 26,6
oy alan CHP 12 Haziran’da bu oranı
yüzde 35,8’e çıkartmıştır.
31,3
41,6
35,8
24,4
25,2
29,0
14,4
24,3
20,9
10,1
10,2
8,4
27
30
26,6
18
21,9
23
12,7
19,3
14,7
9,8
9
8,5
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu Anadolu
Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu …
2011 MV
2007 MV
CHP 2011CHP 2007
% 0 % 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70
Bölgelerde CHP’nin oyu (2007-2011)
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 39/61)
Batı bölgeleri CHP’nin oy kaynağı
CHP özellikle 3 batı bölgesinde bölge ağırlığının çok üstünde oy
alıyor.
Doğuya doğru gidildikçe özellikle Kürt seçmenin ağırlıklı olduğu 3
bölgede o bölgelerin nüfus ağırlığına oranla oldukça düĢük oy
aldığı gözleniyor.
Yukarıdaki grafik, geçerli oyların oranı ile CHP oylarının
karşılaştırmasıdır. Örneğin, Ege’de kullanılan oylar ülke
genelindeki oyların yüzde 14,3’ünü teşkil etmektedir.
Ege’deki CHP oyları ise toplam CHP oylarının yüzde
19,8’sini oluşturmaktadır.
% 0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25 % 30
18,4
4,9
14,3
10,0
10,0
12,5
5,2
6,5
3,5
2,5
4,1
8,1
22,3
7,8
19,8
9,4
9,7
14,0
2,9
6,1
2,8
1,0
1,6
2,6
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu …
Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu …
Geçerli Oy
Payı
CHP
Bölgelere göre CHP’nin oy dağılımı
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 40/61)
10,4
16,2
17,9
13,1
14,7
22,7
16,5
13,6
13,5
12,2
5,0
5,6
9,4
14,1
14,7
14,4
14,3
20,0
17,1
13,1
12,9
13,1
6,2
4,0
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzey Doğu Anadolu
Orta Doğu Anadolu
Güney Doğu Anadolu
MHP 2007
Genel
MHP 2011
Genel
MHP 2007MHP 2011
MHP CHP’nin arttığı yerlerde düĢmüĢ
MHP’nin bir önceki seçime göre oyunu arttırdığı bir bölge yok gibi. En
fazla düĢüĢleri Ege, Batı Marmara ve Akdeniz bölgelerinde
yaĢamıĢtır. Diğer yandan bu bölgeler dıĢında ciddi oy kaybına
uğradığı baĢka bölge yoktur. Bu üç bölgenin en yüksek oranda MHP
oyu çıkarttığını da burada iĢaret etmek gerekmektedir.
Bu grafik MHP’nin 12 farklı coğrafi bölgedeki son iki seçim
performansını göstermektedir.
Örnek olarak, İstanbul’da 2007 milletvekili seçimlerinde
yüzde 10,4 oy alan MHP 12 Haziran’da oyunu aynı yerde
yüzde 9,4’e düşürmüştür.
Sandık Sonuçları Barometresi
Bölgelerde MHP’nin oyu (2007-2011)
% 0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25
MHP 2007MHP 2011
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 41/61)
% 0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25 % 30
18,4
4,9
14,3
10,0
10,0
12,5
5,2
6,5
3,5
2,5
4,1
8,1
13,3
5,3
16,2
11,1
11,0
19,3
6,8
6,5
3,5
2,5
2,0
2,5
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu …
Ortadoğu …
Güneydoğu …
Geçerli Oy Payı
MHP
MHP göç alan bölgelerde hakim
Seçmen sayısına göre MHP’nin en hakim olduğu yer Akdeniz
sonra da Ege bölgesi olarak göze çarpıyor: Bu iki bölgenin ortak
özelliği ise çok göç alıyor olmaları. MHP’nin sıkıĢtığı diğer
noktalar ise Orta ve Batı Anadolu.
Yukarıdaki grafik, bölgelerdeki geçerli oyların oranı ile MHP
oylarının karşılaştırmasıdır. Örneğin, Güneydoğu Anadolu
bölgesinde kullanılan oylar ülke genelindeki oyların yüzde
8,1’ini teşkil etmektedir. Bu bölgedeki MHP oyları ise toplam
MHP oylarının sadece yüzde 2,5’ini oluşturmaktadır.
Bölgelere göre MHP’nin oy dağılımı
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 42/61)
49
,5
39
,1
42
,5
53
,3
55
,0
42
,7
62
,7
56
,8
60
,2
55
,2
52
,7
49
,9
0
20
40
60
80
100
Ġstanbul Batı
Marmara
Ege Doğu
Marmara
Batı
Anadolu
Akdeniz Orta
Anadolu
Batı K.deniz Doğu
K.deniz
K. Doğu
Anadolu
O. Doğu
Anadolu
G. Doğu
Anadolu
2007 (G) 2009 (Y) 2011 (G) Referandum 2011
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Ak Parti’nin artma olasılığı
Bir önceki grafiklerde Ak Parti’nin her bölgede yaygın olduğunu
belirtmiĢtik. Bu grafiğin bize gösterdiği ise Ak Parti oy örgüsü her seçimde
neredeyse birbirine paralel hareket ediyor olduğu Anayasa değiĢikliği tek
baĢına olan Ġktidar partisi için hedef oy halk oylamasındaki % 58 olabilir.
Dolayısıyla, Ak Parti’nin hâlâ ilerleme olasılığı beliriyor.
Yukarıdaki grafik 2007 Genel, 2009 Yerel ve 2011
Genel seçimlerinin her birinde Ak Parti’nin 12 bölgedeki
performansını göstermektedir. Bu üç seçim yanında
Eylül 2010’da gerçekleştirilen Referandumdaki EVET
oyları mavi bar olarak gözükmektedir.
2007’den beri 4 sandıkta bölgelerdeki Ak Parti oyu% 100
% 0
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 43/61)
31
,3
41
,6
35
,8
24
,4
25
,2 29
,0
14
,4
24
,3
20
,9
10
,1
10
,2
8,4
0
20
40
60
80
100
Ġstanbul Batı
Marmara
Ege Doğu
Marmara
Batı
Anadolu
Akdeniz Orta
Anadolu
Batı K.deniz Doğu
K.deniz
K. Doğu
Anadolu
O. Doğu
Anadolu
G. Doğu
Anadolu
2007 (G) 2009 (Y) 2011 (G) Referandum 2011
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
07
(G
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
09
(Y
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
20
11
(G
)
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Re
fera
nd
um
20
11
Halk oylamasındaki yüzde 47 CHP’nin potansiyeli değil
CHP’nin de 12 bölgede 3 sandık sonucundaki hareketlerinde önemli
bir değiĢiklik gözlemlenmemektedir. Ancak Ak Parti’den farklı olarak
referandumdaki HAYIR oylarını CHP’nin potansiyeli olarak görmek
yanlıĢ olacaktır. Zira, anayasa değiĢikliğine halk oylamasında HAYIR’ı
destekleyen tek parti CHP değildi.
Bir önceki sayfadaki gibi bu grafik 2007 Genel, 2009
Yerel ve 2011 Genel seçimlerinin her birinde CHP’nin 12
bölgedeki performansını göstermektedir. Bu üç seçimin
yanında Eylül 2010’da gerçekleştirilen referandumdaki
HAYIR oyları kırmızı bar olarak gözükmektedir.
2007’den beri 4 sandıkta bölgelerdeki CHP oyu% 100
% 0
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 44/61)
Barajdan kaynaklanan adaletsizlik küçük partiler pahasına azaldı
Bu grafik yüzde 10 barajının siyasal temsiliyette yarattığı adalet-
sizliğin geçen seçimler içinde azaldığını göstermektedir. Ancak,
bunun sebebi, oylarının boĢa gideceğini fark eden küçük parti
yandaĢlarının oylarını büyük partilere kaydırmasından kaynaklan-
maktadır.
Grafiğe göre 2002 seçimlerinde Ak Parti yüzde 34, CHP
yüzde 19,4 oy almıştır. Aynı seçimde baraj altında kalan
partilere giden yüzde 43 oy temsil edilmemiştir. Neticede,
temsil edilen oylar içindeki Ak Parti oyu yüzde 62’ye,
CHP’nin oyu da yüzde 35,5’e çıkmıştır.
49,9
52,3
59,3
46,6
53,6
62,0
34,3
62,7
66,0
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0
Oy %
Temsil içinde %
Milletvekili %
Oy %
Temsil içinde %
Milletvekili %
Oy %
Temsil içinde %
Milletvekili %
20
11
20
07
20
02
25,9
27,2
24,5
20,9
24,0
20,4
19,4
35,5
32,4
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0
Oy %
Temsil içinde %
Milletvekili %
Oy %
Temsil içinde %
Milletvekili %
Oy %
Temsil içinde %
Milletvekili %
20
11
20
07
20
02
3 seçimde Ak Parti ve CHP’nin temsiliyet oranları
% 0 % 80% 0 % 80
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 45/61)
% 0 % 10 % 20 % 30 % 40
5,3
0,7
2,9
1,4
1,0
4,4
0,9
0,4
0,3
17,0
27,4
34,4
4,7
0,8
2,3
1,1
0,6
4,2
0,1
0,1
0,1
14,5
25,3
29,7
Ġstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu …
Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu …
2011 MV
2007 MV
Blok gene sadece Kürtlerden oy aldı
Bağımsız Kürt bloğunun varlığını gösterebildiği tüm bölgelerde oyunu
yükseltmiĢtir. Kürtlerin yoğunlukta yaĢadığı bölgeler dıĢında sadece
çok göç alan noktalarda yani gene doğu illerinden gelenlerin
yerleĢtiği batı bölgelerinde oy alabilmektedir. Ġçindeki Kürt olmayan
adaylara rağmen blok gene çoğunlukla Kürt seçmenden oy almıĢtır.
Bu grafik bağımsız Kürt seçmenlerin 12 farklı coğrafi
bölgedeki son iki seçim performansını göstermektedir.
Örnek olarak, Güneydoğu’da 2007 milletvekili seçimle-
rinde yüzde 14,5 oy alan bağımsız blok 12 Haziran’da
oyunu aynı yerde yüzde 17’ye çıkarmıştır.
Bölgelerde DTP/ BDP Bağımsızlarının oyu
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 46/61)
Ak Parti her yerde, ancak Ġç Anadolu’da çok fazla
Ak Parti’nin neredeyse Türkiye’nin her yerinde
yüzde 30 ve üstünde oy almıĢ gözüküyor. Ancak,
daha önceki grafiklerde de görüldüğü gibi Batı ve Ġç
Anadolu’da çok daha yoğun bir hakimiyet
sürdürüyor.
Bu ve sonraki iki sayfadaki haritalar hangi partinin o
ilde birinci parti olduğunu gösteren iki renkli
haritalardan daha çok şey anlatmaktadır. Partilerin
illerde aldığı oy oranını gösteren bu haritalar hangi
siyasi oluşumun nerelerde ve ne kadar yaygın
olduğunu anlatmak için çok gereklidir.
Ak Parti’nin illere göre YÜZDELİK dağılımı
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 47/61)
% 20 altında Ak Parti’de 2, CHP’de 40 il var
CHP 81 ilin 40’ında yüzde 20’nin altında oy
almıĢtır. Bu oran Ak Parti için sadece 2’dir.
Haritada gözüken bu durum neticesinde Ak
Parti’yi yaygın, CHP’yi ise belli noktalara sıkıĢmıĢ
bir parti olarak tanımlamak mümkündür.
AK Parti ve CHP arasında yaygınlık farkı
Ġki partinin haritalarına bir arada baktığımızda hangisinin
coğrafyaya yayıldığını görmekteyiz. Ak Parti haritasında
açık sarı renklerin ne kadar az olduğuna, CHP
haritasında ise özellikle doğu bölgelerinde yüzde 10 altı
olan beyaz illere dikkat etmek gerekiyor…..
CHP’nin illere göre YÜZDELİK dağılımı
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 48/61)
MHP en yüksek Iğdır’da
MHP’nin en yüksek oy aldığı il Iğdır’daki oranı
yüzde 34. Ancak, bunun dıĢında MHP’nin en
yüksek oranda oy aldığı yerler Akdeniz bölge-
sindeki iller olarak göze çarpıyor.
MHP doğu illeri hariç daha yaygın
MHP haritasını CHP haritası ile karĢılaĢtırdığımızda daha
az yoğunluklu bir haritaya bakıyoruz. Ancak hiçbir ilde
yüzde yüzde 35’lerin üzerine çıkamayan MHP doğu illeri
dıĢındaki bölgelerde homojen bir dağılıma sahip.
MHP’nin illere göre YÜZDELİK dağılımı
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 49/61)
% 12
% 0
% 5
% 10
% 15
% 20
% 25
% 30
% 35
MHP
CHP
Ak Parti
Partilerin ilçelerdeki oy oranları
Partilerin ilçedeki oy oranları
Partinin o ilçelerdeki oylarının toplam
oylarına oranı
Ak Parti kitlede homojen…
Bu tablodan çıkarabileceğimiz en önemli bulgu Ak Parti’nin farklı ilçelerdeki oy
oranının genel oy oranı ile tutarlı olduğudur. Bunun ne anlama geldiğini CHP’nin
durumundan açıklamak mümkün. CHP’nin yüzde 5 aldığı ilçeler de yüzde 35,
aldığı ilçeler de ayrı ayrı kendi oyunun yüzde 10’unu teĢkil etmektedir. Bunun
neticesinde nüfus yapısında homojen yayılmamaktadır.
Bu grafiğin ne dediğini örnek üzerinden
anlatalım: Ak Parti’nin yüzde 60-65
arasında oy aldığı ilçelerdeki toplam oy
ülke genelinde aldığı toplam oyun yüzde
12’sini teşkil etmektedir. Bu grafiğe göre
MHP’nin yüzde 40’ın üzerinde oy aldığı ilçe
bulunmamaktadır.
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 50/61)
Ak Parti’nin seçmen yapısı ülke yapısı ile aynı…
Bu grafik gösteriyor ki, Ak Parti seçmen yapısı toplumun ilçelere
yayılmış nüfus yapısı ile paralel bir şekle sahip. Diğer bir ifadeyle, Ak
Parti ülke üzerinde “normal” , yapıya göre değişken özellik
göstermeyen bir dağılıma sahip. Ülkenin nüfus yapısı ne ise Ak
Parti’nin de seçmen yapısı da o…
Yukarıdaki ve bundan sonraki iki karmaşık grafiği de
örnekle açıklamakta fayda var: Grafiğe göre Ak Parti’nin
yüzde 35 ile 40 arasında oy aldığı ilçelerdeki Ak Parti
oyunun toplamı ülke genelindeki Ak Parti oylarının yüzde
8,5’i. Aynı ilçelerdeki toplam seçmen sayısı ülke genelin-
deki 50 milyon seçmenin yüzde 11,5’i. Aynı ilçelerin adedi
ise toplam 957 ilçenin yüzde 8,5’i.
Ak Parti’de ilçe yüzdeleri
% 11,5
% 8,5
% 0
% 5
% 10
% 15
% 20
Ġlçe
Seçmen
Oy
% 8,5
Ak Parti’nin ilçedeki oy oranları
957 ilçenin yüzdesi
50 milyon seçmenin yüzdesi
Ak Parti’ye oy veren 21 milyon seçmenin yüzdesi
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 51/61)
% 0
% 5
% 10
% 15
% 20
CHP belli ilçelere sıkıĢmıĢ.
CHP’nin ilçe sayısı ve seçmen sayısı eğrilerinden kopuk hali belirli
ilçelere sıkıĢtığını ve kitle partisi olma özelliğini kaybettiğini gösteriyor.
Ak Parti’de üç çizginin paralel olması ve iki yapının birbirine paralel
olması hali CHP’de pek gözükmüyor.
CHP çizgisi diğer çizgilerden kopuk hareket ediyor
Aynı grafik sistemini CHP’ye uyguladığımızda farklı bir
durum ortaya çıkıyor. Örneğin bu grafiğe göre, CHP’nin
yüzde 25’in altında oy aldığı ilçeler nüfusun ve ilçelerin
genelinin azımsanmayacak bir bölümünü teĢkil ediyor.
CHP’de ilçe yüzdeleri
Partinin o ilçelerdeki oylarının toplam
oylarına oranı
CHP’nin ilçedeki oy oranları
957 ilçenin yüzdesi
50 milyon seçmenin yüzdesi
CHP’ye oy veren 11 milyon seçmenin yüzdesi
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 52/61)
% 0
% 5
% 10
% 15
% 20
% 25
% 30
% 35
% 40
MHP az ama nüfus yapısı ile paralel seçmen yapısında
Seçimde yüzde 13 oy alan MHP’nin yüzde 35-40 üzerinde oy aldığı
ilçe bulunmadığını belirtmiĢtik. Ayrıca MHP coğrafi anlamda da yaygın
bir parti değil. Ancak belli bir nüfus yoğunluk bölümü içinde sıkıĢmıĢ
olan MHP’nin tam anlamıyla olmasa da kitle partisi olduğunu
söyleyebiliriz.
Yüzde 15-20 oy aldığı yerler MHP’nin oy deposu
MHP yüzde 15-20 oy aldığı ilçelerdeki oy toplamı ülke
genelindeki 5,5 milyon oyunun yüzde 39’unu teĢkil
ederken, bu ilçelerdeki oy veren kiĢilerin toplamı ülke
seçmeninin yüzde 30’unu oluĢturmaktadır. Bu
bahsettiğimiz ise Türkiye’deki 957 ilçenin 280 idir.
MHP’de ilçe yüzdeleri
Partinin o ilçelerdeki oylarının toplam
oylarına oranı
MHP’nin ilçedeki oy oranları
957 ilçenin yüzdesi
50 milyon seçmenin yüzdesi
957 ilçenin yüzdesi
50 milyon seçmenin yüzdesi
MHP’ye oy veren 5,5 milyon seçmenin yüzdesi
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 53/61)
Seçmenin illere dağılım yapısı,
toplumsal Ģekillenmenin de
kılavuzu…
Bu grafik tablo illerin seçmen
nüfusunun büyüklüklerine
göre dağılımını göstermektedir.
Bu dilimler aynı zamanda
sosyolojik bir takım toplumsal
karakteri de iĢaret etmektedir;
500 bin kiĢinin altında nüfuslu
53 il geleneksel hayatın,
değerlerin ve iliĢkilerin daha
ağırlıklı olduğu illerdir.
Sayıları 1 milyonun üstündeki,
3. ve 4. dilimdeki iller,
(metropoller) kentli değer ve
iliĢkiler ile gündelik hayatın
ritminin daha hızlı olduğu
Ģehirlerdir.
Özellikle 3. dilimdeki 18 il, son
yirmi yılın yükselen,
sanayileĢmeye çalıĢan illeridir
aslında.
Dolayısıyla, nüfus dağılımına
değil, sosyo-kültürel yapıya da
kılavuzluk edebilir.
53 il
Seçmen sayısı
500.000 altı
18 il
Seçmen sayısı
500.000 - 1 milyon
8 il
Seçmen sayısı
1 milyon - 3 milyon
2 il
Seçmen sayısı
3 milyon üstü
+ + + = 50.216.000
seçmen12.530.000
seçmen
12.730.000
seçmen
12.153.000
seçmen
12.802.000
seçmen
İl nüfus büyüklüklerine göre
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 54/61)
53 ilSeçmen sayısı
500.000 altı
18 ilSeçmen sayısı
500.000 - 1 milyon
8 ilSeçmen sayısı
1 milyon - 3 milyon
2 ilSeçmen sayısı
3 milyon üstü
Ak Parti;
53,1Ak Parti;
50,6Ak Parti;
46,4
Ak Parti;
49,4
CHP;
19,0
CHP;
23,8CHP;
29,6
CHP;
31,3
MHP; 13,7 MHP; 12,4MHP; 15,1
MHP; 10,8BDP; 9,4 BDP; 8,8
BDP; 4,3 BDP; 4,1
Diğerleri; 4,8 Diğerleri; 4,4 Diğerleri; 4,7 Diğerleri; 4,4
% 0
% 20
% 40
% 60
% 80
% 100
İl nüfus büyüklüklerine göre partilerin oy dağılımı
Ak Parti her tip ilde yaygın, CHP
ise büyükĢehirlerde…
Bir önceki sayfadaki tablo
grafiğin üzerine o dilimde
partilerin aldıkları oy yüzdesini
koyduğumuzda böyle bir tablo
çıkıyor ortaya. Örneğin Ak Parti
500 bin altı 53 adet küçük illeri
kapsayan dilimin içinde yüzde
53 oranında oy alıyor. Ancak oyu
büyük illerde de 46’nın altına
düĢmüyor. CHP’nin ise Ġstanbul
ve Ankara’nın toplamında yüzde
31 olan oyu, küçük illerde 19’a
kadar düĢüyor.
Ak Parti sanayileĢmesini
tamamlamıĢ metropollere
kıyasla geleneksel hayatın
geçerli olduğu ve yıldızı parlayan
yeni kentlerde daha yüksek oy
alıyor.
CHP ise Ak Parti’nin tersine
sanayileĢmesini tamamlamıĢ
metropollerde kendi oyunun
üstüne çıkıyor.
Sandık Sonuçları Barometresi
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 55/61)
Son olarak bu bölümde seçime en yakın tarihte yapılmış olan KONDA Haziran’11
Barometresi verilerine dayanarak oluşturulmuş seçmen profili tablosu bulunmaktadır.
Seçime sadece bir hafta kala yapılmış olan ve rakamsal bulguları sandık sonucundan
çok uzak olmayan araştırmada görüşülen kişiler siyasi tercihlerine ve demografik
profillerine göre ayrıştırıldığında bu raporun ilk bölümündeki seri grafiklerde
görülemeyecek değerli bir çok bulgu gözler önüne serilmektedir.
KONDA HAZİRAN’11 BAROMETRESİ’NDE
SEÇMEN PROFİLLERİ
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 56/61)
BDP ve MHP’de genç erkek
seçmen diğerlerine göre çok
daha fazla.
Etnik kimliğe göre siyasetin
genç erkek nüfusu daha çok
etkiliyor olması dikkat çekici bir
bulgu.
KONDA Haziran’11 Barometresi’nde seçmen profilleri
Parti seçmenlerinin cinsiyete ve eğitime göre dağılımı
Kadın; 43
Kadın; 38
Kadın; 50
Kadın; 52
Erkek; 57
Erkek; 62
Erkek; 50
Erkek; 48
% 0 % 25 % 50 % 75 % 100
BDP
MHP
CHP
Ak Parti
Cin
siy
et
18 - 28 yaĢ; 38
18 - 28 yaĢ; 37
18 - 28 yaĢ; 28
18 - 28 yaĢ; 27
29 - 43 yaĢ; 37
29 - 43 yaĢ; 35
29 - 43 yaĢ; 33
29 - 43 yaĢ; 35
44+ yaĢ; 25
44+ yaĢ; 28
44+ yaĢ; 39
44+ yaĢ; 38
% 0 % 25 % 50 % 75 % 100
BDP
MHP
CHP
Ak Parti
Ya
Ģ
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 57/61)
Parti seçmenlerinin eğitime göre dağılımı ve 2007 karşılaştırması
Lise altı; 73
Lise altı; 50
Lise altı; 52
Lise altı; 69
Lise; 22
Lise; 35
Lise; 29
Lise; 22
5
Üniversite + ; 15
Üniversite + ; 19
9
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
BDP
MHP
CHP
Ak Parti
Eğit
im
Lise altı; 57
Lise altı; 50
Lise altı; 49
Lise altı; 52
Lise altı; 77
Lise altı; 69
Lise; 32
Lise; 35
Lise; 31
Lise; 29
Lise; 19
Lise; 22
11
Üniversite + ; 15
Üniversite + ; 20
Üniversite + ; 19
5
9
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
2007
2011
2007
2011
2007
2011
MH
PC
HP
Ak
Pa
rti
Ak Parti seçmeninin eğitim
seviyesi geçtiğimiz 4 senede
yükselmiĢ
En eğitimsiz seçmen BDP’de,
sonra da Ak Parti’dedir. En
fazla üniversite mezunu CHP
seçmeni içinde mevcuttur.
AĢağıdaki grafik ise 22
Temmuz 2007 seçimlerinden
bir hafta önce Türkiye
genelinde yapılmıĢ bir KONDA
araĢtırmasının Haziran’11
bulguları ile karĢılaĢtırılmasıyla
hazırlanmıĢtır. Bu tabloya
göre Ak Parti ve CHP
seçmeninin eğitim seviyesi bir
önceki seçime göre dikkat
çekici oranda artmıĢtır.
KONDA Haziran’11 Barometresi’nde seçmen profilleri
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 58/61)
Parti seçmenlerinin aylık hane geliri seviyesine göre dağılımı ve 2007 karşılaştırması
44
19
700 TL altı;
19
25
32
36
35
701 - 1200 TL; 40
17
33
25
1201 - 2000 TL;
17
7
2001 TL +;
16
16
10
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
BDP
MHP
CHP
Ak Parti
Ayl
ık h
an
e g
eliri
50
19
38
23
62
25
700 TL altı; 55
700 TL altı; 25
36
36
36
35
28
40
701 - 1200 TL; 31
701 - 1200 TL; 37
12
42
21
34
9
32
12
1201-3000 TL; 33
2
4
5
3001 TL +;
7
1
4
2
3001 TL +;
5
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
2007
2011
2007
2011
2007
2011
2007
2011
MH
PC
HP
Ak
Pa
rti
Tü
rkiy
e
Gelir seviyesi tüm parti seçmen grupları için artıĢ
göstermiĢ.
Eğitim seviyesinde olduğu gibi gelir seviyeleri de 4
sene önceki araĢtırma ile karĢılaĢtırılmıĢtır.
Gelirde artıĢ belli bir parti seçmenine değil tüm
topluma yansımıĢ gözükmektedir. Ancak Ak Parti
seçmeninin gelir seviyesi bir nebze de olsa daha
fazla oranda artmıĢtır.
Bu veriler Mahfi Eğilmez’in 16 Haziran 2011
tarihli yazısında aĢağıdaki grafik eĢliğinde izah
ettiği Ak Parti oyu ile büyüme oranı hakkındaki
paralelliği teyit etmektedir
KONDA Haziran’11 Barometresi’nde seçmen profilleri
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 59/61)
Parti seçmenlerinin oturdukları evlerin tipine göre dağılımı
Varoş; 16
4
4
5
Geleneksel ev; 49
Geleneksel ev; 44
Geleneksel ev; 39
Geleneksel ev; 41
Apartman; 34
Apartman; 50
Apartman; 52
Apartman; 51
1
Site, Lüks bina;
5
5
2
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
BDP
MHP
CHP
Ak Parti
Otu
rula
n e
vin
tip
i
VaroĢta oturanlar, BDP’lilerde
daha fazla
GörüĢülen kiĢilerin yaĢadıkları
evlerin tipleri ayrıca tespit
edilip veri haline
getirilmektedir.
Oturulan ev tipleri seçmen
profilinde çok önemli ayrım
ortaya koymamaktadır.
Bir tek BDP seçmeninde varoĢ
yani gecekondu tipi konut çok
daha yüksek orandadır. Bunun
doğu illerinden kentlere
gelenlerin ortaya çıkarttığı bir
sonuç olduğunu düĢünmek
yanlıĢ olmayacaktır.
KONDA Haziran’11 Barometresi’nde seçmen profilleri
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 60/61)
Parti seçmenlerinin siyasi kimlik tanımına göre dağılımı
Sol; 48
Sol; 49
4
Sol; 18
3
10
2
4
6
10
7
15
Merkez;
12
2
5
5
4
Sağ; 51
Sağ; 37
Sağ; 26
40
29
31
41
Bu tanım geçersiz;
37
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
BDP
CHP
MHP
Ak Parti
Türkiye
Sol Ortanın solu Merkez Ortanın sağı Sağ Bu tanım geçersiz
Hangi partinin seçmeni olursa
olsun en az üçte biri sol/ sağ
kavramlarını kabul etmiyor.
Son Haziran’11 Barometresi’-
nde görüĢülen kiĢilere
sol/sağ/ ortanın solu/ ortanın
sağı tanımlarından hangisinin
kendisini siyasal olarak
tanımladığı sorulmuĢtur.
GörüĢülenlerin yüzde 37’si bu
tanımların geçersiz olduğunu
söylemiĢtir. Genel tabloya
bakıldığında ise sağ diyenler
sol diyenlerden 8 puan
fazladır. Partilerdeki dağılımda
da özel ĢaĢırtıcı bir tablo
yoktur.
En yüksek oranda Ak Partililer
tanımları geçersiz kabul
etmektedir. En fazla sol tanımı
CHP’de, en yüksek sağ ise
MHPlilerdedir.
Siz kendinizi siyasi kimlik olarak nerede tanımlarsınız?
KONDA Haziran’11 Barometresi’nde seçmen profilleri
KONDA Barometresi 4. Ara Rapor - Temmuz’11 (sayfa 61/61)
Parti seçmenlerinin ideolojik tercihlerine göre dağılımı
14
45
25
33
Düzeni korumak; 30
27
26
32
27
Demokrasi; 28
59
29
43
40
Ġnsancıl toplum; 42
% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100
BDP
MHP
CHP
Ak Parti
Türkiye
Seçim yapmak durumunda olsaydınız, aşağıdakilerden
hangisinin en önemlisi olduğunu söylerdiniz?
MHP’liler için “düzen”,
BDP’liler için “insancıl toplum”
daha önemli
KONDA Haziran’11
Barometresi’nde görüĢülen
kiĢilere “Seçim yapmak
durumunda olsaydınız,
aşağıdakilerden hangisinin en
önemlisi olduğunu söylerdiniz”
denilerek yandaki üç seçenek
okunmuĢtur.
Seçmenleri en fazla “düzen”
ve en az “insancıl toplum”
diyen parti MHP, en az
“düzen” ve en fazla
“insancıllık “ arayan ise
BDP’dir. Bu kendi baĢına son
derece çarpıcı bir bulgudur.
Düzen: Ülkede düzeni korumak
Demokrasi :Devlet kararlarında vatandaĢların daha fazla söz hakkı olmasını sağlamak
Ġnsancıl Toplum: Daha insancıl bir topluma doğru ilerleme
KONDA Haziran’11 Barometresi’nde seçmen profilleri
Adres: Yıldız Posta Cad. 6/18
Gayrettepe BeĢiktaĢ
34349 Istanbul/ TURKEY
Telefon: (212) 2751766
www.konda.com.tr
Teşekkürler…