siyasal gündemi belirleyen unsurlar

8/14/2019 siyasal gndemi belirleyen unsurlar

1/24

BASIN VE SYASET LKSNN GNDEM BELRLEMEMODEL EREVESNDE BR ANALZ*

Banu TERKAN**

ZETBasn ve siyaset arasndaki iliki ok boyutlu ve olduka karmak bir ilikidir. Bir ok

almada, basn ve siyaset arasndaki iliki eitli alardan ele alnmtr. Bu almada; basn vesiyaset arasndaki iliki, gndem belirleme modeli erevesinde incelenecektir. Gndem belirlememodeli; basn ve siyaset arasndaki ilikiyi, her iki gndemdeki konular asndan ele almakta vegndemlerin birbirleri zerindeki etkisinin, konularn gcne bal olarak ekillendiinivarsaymaktadr. Bu almada; belirtilen varsaymdan hareketle, gerek basn gndemi ve siyasal

gndemde, gerekse basnn gndemini belirlemek iin ele alnan gazetelerde, hangi konularnarlkl olarak ele alnd ve hangi tr konu ve olaylarda, gndemler arasnda bir paralellik olduutespit edilmeye allacaktr.

Anahtar Kelimeler: Gndem belirleme modeli, medya gndemi, siyasal gndem.ABSTRACT

The relationship between politics and the press is a multidimensional and complicated one.

There has been much study dealing with this relationship from various angles. In this particular

study, the relationship between politics and the press will be examined within the framework of

the agenda-setting model. This model approaches the relationship between politics and the press

in terms of both their agendas and assumes that their influence on one another is determined

through the power of the agendas. Taking this assumption as its starting point, this research will

attempt to ascertain which topics are dominant in the press agenda and the political agenda as

well as the newspapers perused to explore the press agenda, and to figure out on what kinds of

topics and events there is a parallelism between those agendas.

Keywords: Agenda setting model, media agenda, political agenda.

GiriGndem belirleme modeli; medya, kamu ve siyasal gndem arasndaki

ilikileri aklamaya ve bu gndemlerin birbirlerini ne ekilde etkilediini ortayakoymaya almaktadr. Bu alanda yaplan almalar incelendiinde,aratrmalarn byk bir blmnn, medya ve kamu gndemi arasndakiilikiye odakland ve siyasal gndem aratrmalarnn olduka snrl olduugrlmektedir. Bunun en temel sebebi; medya ve siyaset ilikisinin oldukakarmak bir yap sergilemesi ve medyann, siyasal gndemi etkileyenunsurlardan sadece birini tekil etmesidir. Siyasal gndemi etkileyen unsurlarnkarmak yaps, aratrmaclar daha ok medya ve kamu gndemi zerindearatrma yapmaya ynlendirmektedir. Ancak gndem belirleme srecinin tamolarak analiz edilebilmesi iin, medya ve siyasal gndem arasndaki ilikinin deeitli alardan incelenmesi gerekmektedir. Bu iki gndem arasndaki ilikininayrntl bir analizi, medya ve siyaset ilikisinin daha farkl bir erevedendeerlendirilmesine de olanak vermektedir.

* Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstitsnce kabul edilen doktora tez zeti.** Ar. Gr., Seluk niversitesi letiim Fakltesi


2/24

Banu TERKAN

562

nal (1999:19-21) medya ve siyaset arasndaki ilikiyi deerlendirirken, tmsiyasal sistemin medyaya bamllndan bahsetmekte ve siyasilerinmeruiyetlerini salamada, sistemin ilemesinde, medya olmadan bir siyasalsistemin dnlemeyeceini, kitle iletiim aralarnn gerek gndemegetirdikleri konular, gerekse haber deerleri ile gncel siyasetin tam ortasndaolduklarn ifade etmektedir.

Medyann, siyasal gndemin belirlenmesi srecinde, ok eitli rollerstlenebildii bir gerektir. Medya, e zamanl olarak olaylar ve hikayelerretirken, olaylar haberletirerek aktif bir rol iine girebilmektedir. Mevcutenformasyonu toplama ve yeni enformasyon aktarmann tesinde, hangikonularn politik gndemin bir paras olacan belirlemeye almakta ve dierpolitik aktrlerin yapabilecei gibi, gndemleri etkileyerek politika srecinde,

politik oyuncular haline gelebilmektedir. Bylece medya, sadece baz konularne kararak gndemin ieriini etkilemekle kalmamakta, ayn zamanda politikasrecinin tabiatn ve eylemlerini de etkilemi olmaktadr (Hawthorne, 1993:83-84).

Medya ve siyasal gndem arasndaki ilikide, kitle iletiim aralarnn rol,politika sorunlarnn uzatlm yaam sresi asndan da nem tamaktadr.Kitle iletiim aralar ile yasama gndemi arasnda nemli balantlar olduugrlmekte ve (Cook ve Skogan, 1991:205) medya, politikalarn etrafn saranbelirsizlii belirginletirmede ve belirsizliin yaratt politika boluunudolduracak alternatifleri halka amada nemli bir grev stlenebilmektedir.Medya, belli programlar merulatrabilmekte veya onlar zora sokabilmektedir.Medyann konular ele alrken aktif ve pasif tutumlar iinde bulunmas da

gndemi eitli ekillerde etkilemektedir. Gerek kamu gndemi gerekse siyasalgndem, hangi olaylarn, programlarn ve fikirlerin haber konusu yaplaca vehangi perspektiften ele alnaca noktasndaki kararlardan etkilenebilmektedir(Hawthorne, 1993:81-82).

Bu alma; gndem belirleme modelinin temel tezine uygun olarak, bas ngndemi ve siyasal gndemin birbirleri zerindeki etkisinin, konularn gcnebal olarakekillendiini ve basn ve siyaset arasnda var olduu kabul edilengl ilikileri temel alarak, zellikle siyasi kriz dnemlerinde ve seimler gibitm lkeyi yakndan ilgilendiren konularda, basnn; siyasete odakl (i politikakonularnn arlkta olduu) bir habercilik anlay sergilediini varsaymaktadr.Bu alma; gerek basn gndemi ve siyasal gndemde, gerekse basnngndemini belirlemek iin ele alnan gazetelerde, hangi konularn arlkl olarak

ele alndn ve hangi tr konu ve olaylarda gndemler arasnda bir paralellikolduunu tespit etmek amacyla yaplmtr. alma; belirtilen varsaymlar veama dorultusunda u sorulara cevap bulmaya almaktadr: Hangi trkonular, basnn gndeminde ve siyasal gndemde ilk srada yer almaktadr?Hangi tr konularda, basn ve siyasal gndemde ne kan konular arasnda birparalellik gzlenmektedir? Hangi tr konu ve olaylar, basnn gndemini tespitetmek iin ele alnan gazetelerde ana gndem konularn oluturmaktadr?

almada; belirtilen ama ve varsaymlar dorultusunda, iletiimaratrmalarnn temel ilgi alan ierisindeki konulardan biri olan basn ve siyaset


3/24

Basn ve Siyasetlikisinin Gndem Belirleme Modeli erevesinde Bir Analizi

563

ilikisi, her iki gndemde ele alnan konular erevesinde incelenecek ve her ikigndem arasndaki ilikinin, konularn gcne bal olarak nasl ekillendiitespit edilmeye allacaktr.

1. Gndem Belirleme ModeliGndem belirleme; bireylerin bir takm konularn grece nemini, kitle

iletiim aralarnn o konuya verdikleri nem dorultusunda rendiklerivarsaymna dayanan, (Wanta, 1997:2; McQuail ve Windahl, 1993:91; Erdoanve Alemdar, 2002:212) medyann gl ve uzun dnem etkilerine vurgu yapan,ilk dnem etki aratrmalarndan farkl olarak, kitle iletiim aralarnnbilgilendirme ve haberdar etme boyutlarn gz nne alarak, daha ok renmekonusuyla ilgilenen, (McCombs ve Shaw, 1984:65; rvan, 2001:69; Rogers ve

dierleri, 1997:227) olaylarn gerek yaamdaki durumlar ile medyaieriklerindeki grnmleri arasndaki ilikinin sorgulanmasn gndemegetirerek, kitle iletiim aralarnn, bireylerin toplumsal gerek hakkndakitasavvurlarn nasl ina ettiklerini de analiz eden (Takeshita, 1997:20; Gke,2002:207) bir modeldir.

Medya ne dneceimizi sylemede baarl olmayabilir, fakat ne hakkndadneceimizi sylemede son derece baarldr (Cohen, 1963:13) gr,gndem belirleme yaklamnn temel dncesini yanstmaktadr. Ancak sondnem gndem belirleme aratrmalarnda, medyann nasl dneceimize deetkisi olduu ynnde vurgular bulunmaktadr (McCombs ve dierleri, 2000:78;McCombs ve Yksel 2001:153). Gndem belirleme aratrmalarnda, ikinciaama olarak deerlendirilen bu yaklam, gerek konularn seimi gerekse o

konularla ilgili erevelerin seiminde gl gndem belirleme etkilerini ortayakoymakta ve haber erevelerinin, zellikle kamu gndemini nasl etkilediizerinde younlamaktadr (McCombs ve Bell, 1996:106; McCombs ve Estrada,1997:237; McCombs ve Yksel, 2001:153; Ghanem, 1997:5-6).

Gndem belirleme; medya, kamu ve siyasal gndem arasndaki ilikidenoluan bir sre olarak deerlendirilmektedir ve gndemlerin etkileimierisinde olduu belirtilmektedir. Gndem belirleme zerine ilk sistemikalmalar McCombs ve Shaw (1972) tarafndan yaplm ve o tarihten itibarengndem belirleme modelini temel alarak, medyann, zellikle kamu gndemizerindeki etkisini, eitli alardan ortaya koymaya alan bir ok almayaplmtr. Medya ve siyasal gndem zerine yaplan almalar her ne kadarkstl ise de; bu balamda deerlendirilebilecek; siyasal seimlerde ve siyasal

adaylara ynelik imajlarn belirlenmesinde, medyann etkisini ele alan almalarda olduka dikkat ekmektedir.

2. Medya GndemiMedya gndemi; en akekilde belirli bir zaman dilimi iinde medyada yer

alan olaylar ve sorunlar listesi olarak tanmlanmaktadr (Rogers ve Dearing,1988:565). Medyann gndem belirleme ilevi zerine bir ok aratrmayaplmtr. Bu aratrmalarda, medyann bir takm konular gndeme getirerek,hangi konularn nemli olduu noktasnda bir ereve izdii belirtilmektedir.


4/24

Banu TERKAN

564

Medya gndemi zerinde etkili olan unsurlar genel olarak deerlendirildiinde;medya kuruluunun rgtlenme yaps ve haber retim srecinin en nemliunsurlar olduu, kurum ii ve kurum d bir ok faktrn yannda, gerekyaam olaylarnn ve kitle iletiim aralarnn birbirleri zerindeki etkisinin de,medya ieriinin ekillenmesinde nemli olduu grlmektedir.

Shoemaker ve Reese (2002:130) medya ieriini etkileyen unsurlar; bireyseldzey, medya rutinleri dzeyi, kurumsal dzey, medya d dzey ve ideolojikdzey olmak zere be kategori altnda deerlendirmektedirler. Medya gndemizerine yaplan aratrmalarda, medya alanlarndan kaynaklanan etkilerin,medya ierii zerinde etkili olup olmad, tartmal bir konu olarak karmzakmaktadr. Medya alanlarndan kaynaklanan etkiler, genellikle gazetecilerincinsiyeti, ideolojisi, (Peiser, 2000:245-246) eitim seviyesi, (Graber, 1993:102)

etnik kkenleri, tutumlar, deerleri, inanlar, profesyonellik anlaylar (rvan,2001:74) gibi unsurlar iermektedir. Medya rutinleri de, medya ieriininekillenmesinde ayr bir nem tamaktadr. zellikle haber deeri veeikbekilii kriterlerinin, haberlerin seiminde ne derece etkili olduu herkestarafndan kabul edilmekte ve medyann gndem belirleme ilevi, eikbekiliianlaynn bir uzants olarak grlmektedir (Erdoan ve Alemdar, 2002:214).

Kurumsal amalardan kaynaklanan etkiler ise daha ok; medya kurulularnntam olduklar ekonomik zellikler zerine odaklanmaktadr. Bir kurumolarak medyann rgtlenme ekli, belirlemi olduu politikalar, ekonomiknedenlerden kaynaklanan ilikiler ve daha bir ok unsur da, medya ieriininbelirlenmesinde etkili olmaktadr. Kurum d dzeyde ise; zellikle, gazeteci vehaber kayna ilikileri n plana kmaktadr. Bask ve kar gruplarnn, belli bir

konu zerine eilmeleri ya da lobicilik faaliyetinde bulunmalar (Yksel,2001:72) bu kapsamda deerlendirilebilir. Ayrca hkmet yetkilileri ilegazeteciler arasndaki ilikiler de, kurum d etkiler kapsamnda incelenebilecekbir konudur (rvan, 2001:81). Halkla ilikiler ve haber retimi arasndaki ilikide; dikkat eken unsurlardan biridir ve medya ieriini etkileyen kurum dunsurlardan biri olarak karmza kmaktadr. Haber ierii zerinde halklailikiler faaliyetlerinin ne derece etkili olduuna ynelik bir ok almabulunmaktadr (Cameron ve dierleri, 1997; Turk, 1991; McNair, 2002; Schiller,1993).

Medya ierii zerinde ideolojinin etkisi ise; iletiim aratrmalarnn zerindeen fazla durduu konulardan biridir. Shoemaker ve Reese (2002:129) medyaierii zerinde, ideolojik dzeyin dier tm dzeyleri iine aldn ve

ideolojinin toplumdaki en yksek iktidar odaklar yararna altnbelirtmektedirler. Kitle iletiim aralar zerinde ideolojinin rol, Marksistanalizlerde, medyaya ilikin yapsalc ve kltrel almalarda farkl alardan elealnmaktadr. Curran ve arkadalar (1991:245-246) gelitirilen kuramsalyaklamlarda, ideolojinin kavramsallatrlmasnda farkllklar gze arpsa da,medyann gcnn ideolojik olduu noktasnda bir uzlama salandnn altnizmektedirler.

Medya ierii zerinde etkili olan bir dier unsur da; gerek yaamolaylardr. Ancak gndem belirleme aratrmalarnda, gerek yaam olaylarnn


5/24


565

medya ieriiyle birebir rtp rtmedii noktasnda tartmalarbulunmaktadr. Kimi almalarda; gerek yaam olaylarnn, medyann haberseim srecinde nispeten nemi olduu ya da nemsiz olduu vurgulanrken(Dearing ve Rogers, 1996:91; Severin ve Tankard, 1994:392; Funkhouser, 1973),kimi almalarda ise; gl etkiler olduuna ynelik deerlendirmelerdebulunulmaktadr (Behr ve Iyengar, 1985; Milburn, 1998:251).

Gndem belirleme aratrmalarnda, medya ierii zerinde etkili olanunsurlardan birinin de; kitle iletiim aralar arasndaki etkileim olduubelirtilmektedir. Aratrmalarda, zellikle New York Times inceleme kapsamnaalnmakta ve New York Timesda, bir konu ele alnd zaman, dier haberkurulularnn da onun takipisi olduu ve burada yer alan konularn, diermedya kurulular iin ertesi gnn haber ncelikleri ve haber balklarn

etkiledii dile getirilmektedir (Dearing ve Rogers, 1996:32-33).

3. Siyasal GndemSiyasal gndem; en ak ifadeyle, bir topluluun sorun nceliklerinin bir

zeti olarak deerlendirilmektedir (Erbring ve dierleri, 1980:17). Gerekyaamdaki gelimeler sonucunda, sorun olarak ortaya kan ve hemen zlmesigereken bir takm iler, kamunun politikaclardan beklentileri, medyannpolitikaclarn faaliyetlerini yakndan takip etme istei ve zaman zaman onlaretkilemeye almas, politikaclarn iinde bulunduklar evre ve sorunlarzme dorultusunda sahip olduklar dnceler, siyasal gndem zerinde etkisiolan nemli unsurlar olarak karmza kmaktadr (Atabek ve Data, 1998:365-366).

Siyasal gndem alannda, Bernard Cohen, Roger Cobb, Charles Elder, JohnKingdon gibi isimlerin yapm olduklar almalar dikkat ekmektedir. Bualanda yaplan almalarda, bir konunun siyasal gndemde ele alnmasnda,hangi unsurlarn etkisi olduu tespit edilmeye allmaktadr. Ancak siyasalgndemi analiz etmek, olduka zorlu bir sreci de beraberinde getirmektedir.Siyasal srecin karmak yaps, bu duruma en byk etkendir. Bir ok sorunarasnda, neden bazlarnn ncelik tad, bir konunun gndemin st sralarnaykselmesinde hangi unsurlarn rol oynadnn tespit edilmesindeki zorluk da,bir baka nemli unsur olarak belirtilebilir. Cook (1991) bir konunun gndemeyerlemesinde, Cook ve Skogan (1991) bir konunun gndemden dmesinde,Hilgartner ve Bosk (1988) konularn medya, kamu ve siyasal gndemde stsralara kp, daha sonra gndemden dmelerinde etkili olan unsurlar tespit

etmeye almlardr.almalar deerlendirildiinde, siyasal gndem zerinde etkisi olan en

nemli unsurlardan birinin konularn tam olduklar bir takm zelliklerolduu grlmektedir. Bir konunun siyasal bir konu haline gelebilmesinde vedikkat ekmesinde; baz deerlerin ncelikli ve nemli olmas, kriz ve krizsemptomlar, iletiim kaynann stats, siyasal baar semptomlar, olaynyenilii, olayn nemi, olayn srpriz ekilde gelimesi ve beklenmeyen olaylarn

ve gelimelerin varl, nemli unsurlar olarak karmza kmaktadr (Gke,1996:217-219). Cook ve arkadalar (1983:17) siyasal konularn dikkat


6/24

Banu TERKAN

566

ekiciliinde; kar gruplar, bilimsel veriler, kitle iletiim aralar, ekonomik krizgibi pek ok unsurun da rol olduunu belirtmektedirler.

Siyasal gndem zerinde etkisi olan unsurlardan biri de medyad r. Dahance de belirttiimiz gibi, medya ve siyaset arasnda gl ilikilerbulunmaktadr. Medya bir konuyu srekli gndeme getirerek siyasal gndemietkileyebilmektedir. Siyasetiler, medyann kamu zerindeki etkilerini gzardedemeyecekleri ve yapm olduklar almalarn medyada yer almasnisteyeceklerinden dolay, medya ile sk ilikiler ierisine girmektedirler.

Siyasal gndem zerinde kamuoyunun da etkisi bulunmaktadr.Kamuoyunun siyasal karar alma emberi ierisinde yer almas (Sartori, 1971:51)

ve siyasal yaamda siyasal bir g gibi kendini duyurmas, siyasal kararlarzerinde etkili olmasna neden olmaktadr (Klal, 1991:139). Her ne kadar

kamuoyu tek bana siyasal gndem zerinde bir etkiye sahip deilse de,siyasilerin kamuoyunu gzard edemeyecekleri bir gerektir.

Siyasi partiler de, siyasal srete nemli bir yere sahiptir. Siyasal partileringerek siyasal toplumsallamada oynadklar roller, gerek iktidar ve muhalefetteolma durumuna gre, hkmet etme ve iktidar denetleme fonksiyonlar(Kapani, 1989:166-168) siyasal gndem zerinde pek ok adan etkidebulunmalarna imkan vermektedir. Asp (1983) sve seimlerini parti-medya vekamu gndemlerini dikkate alarak inceledii almasnda, siyasal partileringndem belirleme rolne dikkat ekmitir.

Bask gruplar da siyasal gndem zerinde eitli ekillerde etkide bulunmayaalmaktadr. Bask gruplar, siyasal kararlarn kendi istek ve amalardorultusunda alnmas iin, zellikle parlamento ve hkmeti etkilemeye

almaktadr (Kapani, 1989:204-205). Bask gruplar, siyasal gndem zerindekiglerini, kamuoyundan almakta ve kamuoyunu hedef alrken, kitle iletiimaralarnn gcnden de zellikle yararlanmaktadrlar (Kapani, 1989:207-208;Klal, 1990:226-227).

Siyasal gndem zerinde etkili olan bir dier unsur da siyasi liderlerdir.Siyasal srete liderlerin nemli rollere sahip olduu bir gerektir. Yldz(2002:81) artk siyasetin temel aktrnn liderler olduunu belirtmekte vesiyaset srecinde liderlerin belirleyiciliinin, gerek Trkiye, gerek pek ok lkeasndan geerli olduunun altn izmektedir. Siyasal gndem aratrmalarndada, siyasi liderlerin herhangi bir sorunu konuarak, bu sorunlarn ulusalgndeme yerlemesini salayp salayamadklar nemli bir konu olarakkarmza kmaktadr. Bu anlamda, zellikle ABD bakannn gc tartlmakta

ve ABD bakanlarnn geleneksel olarak yaptklar Birlik Konumalarnnsiyaset ve medya gndemi zerindeki etkileri temel aratrma konularndanbirini oluturmaktadr.


7/24


567

4. Basn Gndemi ve Siyasal Gndemin Karlatrlmasna Ynelikerik zmlemesi Bulgular

4.1. MetodolojiBasn ve siyasal gndemi etkileyen unsurlar ve bu iki gndem arasndaki

iliki alma ierisinde ksaca ortaya konulmaya allmtr. Aratrmanngrgl ksmn oluturan bu blmde; hem basnn gndeminde, hem de siyasalgndemde ne kan konular incelenecek, her iki gndemde de hangi tr konu

ve olaylarda gndemlerin uyutuu tespit edilmeye allacaktr.almada; basnn gndemini ortaya koymak iin; Cumhuriyet, Hrriyet ve

Zaman gazeteleri incelenmitir. Belirtilen gazeteler, lke genelinde yayn yapan,gnlk, ulusal gazetelerdir. Bu gazetelerin seiminde; siyasi tandanslar, tirajdurumlar ve bal olduklar medya gruplar gz nne alnmtr. alma;

basnn gndemini belirleyebilmek iin, gazetelerin vitrin sayfas kabul edilen veen nemli konularn tadklar varsaylan, birinci sayfalar ve birincisayfalarndaki haberler ile snrlandrlmtr. Siyasal gndemi belirlemek vesiyasal gndemde ne kan konular tespit etmek iin ise; TBMM TutanakDergisi incelenmitir. Siyasal gndem; TBMM Genel Kurulunda yaplangrmelerle snrlandrlmtr. Bunun sebebi; Trkiyenin en nemlisorunlarnn grld ve zm retildii en yetkili merciinin TBMMolmasdr. Yksel (2000:28) siyasal gndemin asl gstergesinin; yasama veyrtme glerinin bir at altnda bulunduu ve siyasilerin ne hakkndakonutuklarnn resmi kaytlarnn tutulduu TBMM Genel Kurulu olduununaltn izmektedir. Meclisin gndemindeki konular deerlendirilirken, gndemealnacak konularn daha nceden belli olmas ve mecliste konularn o dzen

dorultusunda ele alnmas noktasndan hareketle, bir konunun grlmesisrasnda, konumaclarn konular baka konulara kaydrd durumlarda, anagndem maddesi dorultusunda bir deerlendirilmeye gidilmitir. Ayrca,gndemde olduu halde, ilgili hkmet ve komisyon yetkililerinin GenelKurulda bulunmad ve karar yeter saysnn salanamad durumlarda elealnmayan konular, inceleme kapsamnda yer almamtr.

Siyasal gndemde ne kan konular tespit etmek iin, gndem dkonumalar, meclisin denetim aralarndan; genel grme, meclis aratrmas,meclis soruturmas, gensoru, gvenoyu ve kanun grmeleri dikkatealnmtr. almada; soru nergeleri kapsam d braklmtr. almannamac; meclisin ana gndemini ortaya karmaktr. Bu anlamda bir snrlamayagitmek kanlmaz olmaktadr.

Soru nergeleri; milletvekillerinin, herhangi bir konuda babakan veyabakanlardan bilgi istemesi ile ilgilidir. Milletvekillerinin sk sk bavurduklar buyntem, nemli bir denetim mekanizmas olmakla birlikte, zellikle yazlsorularda; yerel sorunlar da ele alnmakta ve milletvekilleri seim blgelerindekisorunlar da gndeme getirmeye almaktadr. Ayrca; milletvekilleri; belirli birbakanl veya genel mdrl ilgilendiren konularda, o kuruluu soruyamuruna tutarak, yneticileri keye sktrmak iin, tek bir soru nergesiolabilecek nitelikteki konular, pek ok soru nergesi eklinde sunabilmektedir(ba, 1997:67). Sresi iinde cevaplanmayan yazl sorular olduu gibi,


8/24

Banu TERKAN

568

gndemde olduu halde cevaplanmayarak yazl soruya evrilen, szl sorularlada kar karya kalnabilmektedir. Szl sorulara her zaman vakit ayrlamamas,szl sorularn da zamannda ele alnamamasna ve belirtilen konularngncelliini yitirmesine neden olmaktadr. Tm bu unsurlar, bu sorularnmeclisin ana gndemini oluturduunu sylemeye pek olanak vermemektedir.Bu almada; bir veya birka konu ele alnp, bu konularn mecliste ne sklktagndeme geldii incelenmedii iin, soru nergelerini kapsam d brakmann,alma asndan daha salkl olaca dnlmtr. alma; gndembelirleme modelinin temel tezine uygun olarak, ne sylendii ile deil, nehakknda sylendii zerinde durmu ve gndemde ne kan konular ve bukonulara ne kadar deinildiine dair saysal veriler, alma ierisinde yeralmtr. alma; bu anlamda her iki gndemdeki konular ve konularn

nemlilik dereceleri ile snrlandrlmtr.alma; gndem belirleme aratrma geleneine uygun olarak, gndemler

aras karlatrma ya da dier ismiyle karlatrmal hiyerari almasyaklamyla deerlendirilmitir. Hiyerari yaklam; zamann herhangi birkesitinde ele alnan gndemler arasnda en fazla nem verilen konularn nceliksrasn ifade etmektedir. Bu almada da; basn gndeminde ne kan konular,gazetelerin birinci sayfalarnn incelenerek deerlendirilmesi sonucunda ortayakonulmu, ayn ekilde siyasal gndemde ne kan konular, TBMM TutanakDergisinin taranarak, en fazla konuulan konularn bir sralamasnnoluturulmas ile elde edilmitir.

alma; Ekim 1998-Austos 1999 tarihleri arasndaki 11 aylk dnemikapsamaktadr. Belirtilen tarihler; 20. dnem 4. yasama yl ile 21. dnem 1.

yasama yl arasnda TBMMnin al ve kapan dnemindeki sreyiiermektedir. Ayn ekilde basnn gndemi de, belirtilen tarihler arasndakidnemle snrl tutulmutur.

20. dnem 4. yasama ylnda meclis, 64 birleim, 21. dnem 1. yasamaylnda, 59 birleim gerekletirmitir. Yaklak bir yl ierisinde 123 gntoplanan meclisin, toplant yeter says bulunamad iin gerekletiremediioturumlar da olmutur. Meclis; 16 ubat 1999da tatile girmi, 13 Mart 1999daalm, Nisan aynda, Genel ve Yerel Seimler nedeniyle tekrar tatile girmi ve 2Mays 1999da tekrar almtr.

almada; belirtilen tarihler arasnda inceleme yaplmasnn sebebi; budnemin bir takm zellikler gstermesidir. Bu dnem; gerek siyasi, gerekseyaanan bir takm toplumsal olaylar nedeniyle, ayr bir zellie sahiptir.

Hereyden nce incelenen dnemde, hkmet grev almtr. Bir seimdnemi yaanmtr. Basn ve siyaset arasndaki ilikileri daha iyi grebileceimizbu dnemde, siyasi krizler dneme damgasn vurmutur. Medya ve siyasetarasndaki ilikiler, mafya-siyaset-i dnyas ilikileri, olduka dikkat ekmitir.zellikle 1998in Eyll ayndan itibaren, siyasilerin etelerle ilikileri ve bir takmyolsuzluklar gndeme gelmitir ve 55. Hkmetin drlmesine kadar geensrede, bu konular gndemden hi dmemitir. adam Korkmaz Yiitin,

Trkbank ihalesinde etelerle olan ilikisini ortaya koyan ses bantlarnnyaynlanmas, gerek siyasi arenada gerek basnda ok etkisi yaratm ve


9/24


569

Trkbankn satnda, Alaattin akcnn iin iinde olduunun, BabakanMesut Ylmaz tarafndan da bilindiinin ileri srlmesi, muhalefetin verdiigensoru nergesinin kabul edilmesi, hkmetin drlmesiyle sonulanmtr.

Tm bu gelimeler ve zellikle Korkmaz Yiit olay da, basn, siyaset vesermaye ilikilerinin net bir ekilde grlmesi asndan nem tamtr. Yine budnemde, 28 ubat srecinin etkileri kendini hissettirirken, Susurluk olayylabirlikte su yzne kan mafya-siyaset ilikileri ve Susurluk ve etelerle ilgili olandavalar da devam etmitir. 55. Hkmetin drlmesinden sonra balayan yenihkmet aray da, ayr bir krize neden olmutur. 11 Ocak 1999da, 56.Hkmet greve balamtr. Bu arada seimlerin ertelenmesi iin, bazmilletvekillerinin balatm olduu ksknler hareketi dikkat ekmitir. Meclis;seim almalaryla ilgili olarak, 16 ubat 1999da tatile girmitir. Ancak

listelerde yer alamayan milletvekilleri, toplam olduklar 116 imzayla, 13 Mart1999da meclisin toplanmasn salamlardr. Kskn milletvekilleri, BabakanEcevit hakknda bir gensoru vermiler ancak bu gensoru reddedilmitir.

18 Nisan 1999 seimlerinden DSP birinci, MHP ikinci parti olarak kmtr.Bu arada gerek seimlere, gerekse 57. Hkmetin kurulmasna ynelikdeinmeler gndemde ne kan konular olmutur. zellikle FP milletvekiliMerve Kavaknn trban ile Genel Kurula gelmesi, gerek basnn, gereksemeclisin gndeminde uzun sre tartlan bir konu olarak karmza kmtr. 3Mays 1999da; Cumhurbakannn, Eceviti hkmeti kurmaklagrevlendirmesi, hareketli gnlerin yaanmasn beraberinde getirmitir. 28Mays 1999da ise DSP-MHP-ANAPtan oluan 57. Hkmet grevebalamtr. Tm bu gelimeler yaanrken, terr ve PKK konusu ve Abdullah

calann yakalanmas, Trkiyeye iadesi, bu mesele ile ilgili dier lkelerleyaanan krizler, calann yarglanmas da, basnn ana gndem maddeleriierisinde yer almtr. ncelenen dnemde, Kosava krizi; nemli bir d politikakonusu olarak karmza kmtr. Bu arada 17 Austos depremi, Trkiyeyisarsan ve basn ve siyasal gndemde uzun sre ele alnan olaylardan biriolmutur.

Bu almada; basn ve siyasal gndeminde ele alnan konular tespit etmekiin, ierik zmlemesi yntemine bavurulmutur. Berelson (1984:18) ierikzmlemesini; iletiimin ieriinin objektif, sistematik ve saysal tanmlarnyapan bir aratrma teknii olarak tanmlamaktadr. Holsti (1981:227) ierikanalizini; bir metinde zelletirilmi karakteristiklerin objektif ve sistematikolarak kimlikletirilmesinden karmlarda bulunma olarak

deerlendirmektedir. erik zmlemesinin amac; iletilerin ak, aikarieriinin nesnel, llebilir ve dorulanabilir bir aklamasn yapabilmektir(Fiske, 1996:176). erik zmlemesi, sosyal bilimlerin pek ok alanndakullanlmakla beraber, gnmzde zellikle, kitle iletiim aralarnn ieriklerinitespit etmek iin kullanlmaktadr (Perry, 1996:69) ve ierik zmlemesi,gndem belirleme aratrmalarnda en sk kullanlan yntem olarak karmzakmaktadr.

Bu almada; nicel ierik zmlemesi yaplm ve ierik zmlemesindeen fazla ba vurulan tekniklerden biri olan, konu analizi teknii dikkate


10/24

Banu TERKAN

570

alnmtr. Nicel ierik zmlemesi; mesajlarn ieriindeki ak, grnrzelliklerin ortaya kma sklnn belirlenmesi zerine odaklanmaktadr(George, 2003:11). letiim alannda yaplan almalarda, konu analizi teknii,zellikle yazl ve grsel basn materyallerini temel almakta ve konu ve olaylarnyounluklar, bu ekilde ortaya konulmaya allmaktadr. Gke (2001:52) butekniin yerel basn alannda ve zellikle de siyasi ierikli haberlerin, seimkampanyalar ile ilgili haberlerin vb. analizi iin kullanldn, televizyonunortaya kmasyla birlikte, daha ok televizyon haber ieriklerine doru birynelim gzlendiini ve konu analizinin en ok tercih edilen aratrma tekniiolduunu ifade etmektedir. erik zmlemesinde; en nemli unsurlardan biri,ele alnan konularn kategoriletirilmesidir. Yaplan kategoriletirme ileminde,gerek genel kategorilerin gerekse alt kategorilerin oluturulmasnda hangi

konunun, hangi kategori altnda deerlendirilecei nem tamaktadr (Bilgin,1988:11).

Bu almada iki kodlama formu oluturulmutur. Siyasal gndemdekikonularn genel ve alt kategorileri oluturulduktan sonra, ele alnan gazetelerdekikonular deerlendirilerek bir kodlama formu daha hazrlanmtr. almannamalarndan biri de, ele alnan gazeteler arasnda gndemlerin uyuupuyumadn tespit etmek olduu iin, ncelikle gazeteler arasnda birkarlatrma yaplmtr. Daha sonra hem basn gndeminde, hem de siyasalgndemde ele alnan konularn genel bir deerlendirmesi yaplarak, her ikigndemdeki ortak kategoriler kendi ierisinde karlatrlmtr. Hangikonularn alt kategorilerinin oluturulacanda ise; her iki gndemde ortak olma

ve her iki gndemde ne kma kriterleri dikkate alnmtr.

almada; d politika ile uluslararas olaylar (d haberler) ayr kategorileraltnda deerlendirilmitir. D politika kategorisinde; Trkiyeyi her adanilgilendiren ve d politikasn etkileyen konular incelenmitir. Uluslararasolaylar kategorisinde ise; Trkiyeyi dorudan ilgilendirmeyen uluslararasgelimeler ele alnmtr. rvan (1997:8-9) Trk basnndaki d politikahaberlerini, gndem belirleme yaklam asndan ele ald almasnda, dpolitika ve d haberlerin ayrlmas gerekliliini vurgulamakta ve bu durumun,ierik zmlemesinde gvenilirlii beraberinde getireceini belirtmektedir.Gazetelerin birinci sayfasnda yer alan uluslararas olaylarn, ne kadarnn siyasiierikli olduunu belirlemek iin, bu kategori; siyasi ve dier eklindesnflandrlmtr. Dier kategorisinde, siyasi ierik tamayan d haberlerirdelenmitir. almada; eitim konusunun, alt kategorileri deerlendirilirken,

Hrriyet ve Cumhuriyet gazetelerinde, klk kyafet konusuna ynelikdeinmelerin ounlukla, irtica ve laiklik sylemleriyle ele alnd ve bukonunun siyasi ynnn n plana karld grlmtr. Bu tarz haberler, ipolitika konular ierisinde, irtica ve laiklik kapsamnda deerlendirilmitir. Aynekilde; Zaman gazetesinde de klk kyafet konusundaki haberler, klk kyafetkonusunda herhangi bir dzenlemeden, siyasilerin bu konudaki bir takmalmalarndan bahsetmedii taktirde; irtica ve laiklik kapsamndadeerlendirilmitir. Meclisin gndeminde de; gerek iktidarn gerek muhalefetinklk-kyafet konusundaki sylemleri, ayn erevede deerlendirilmitir. Basna


11/24


571

damgasn vuran; Merve Kavak olay, Fethullah Glen olay da; irtica ve laiklikkapsamnda deerlendirilmitir. Savunma ve ulusal gvenlik kapsamnda elealnan, terr ve PKK konusu ile ilgili haberler ve mecliste yap lan konumalardeerlendirilirken, Abdullah calann yakalanmasndan, yarglanmasna kadargeen sredeki tm gelimeler, bu konuyla ilgili olarak dier lkelerle yaanankrizler ve dier terr olaylar bu balk altnda incelenmitir. almada; sosyalkonular bal ile deerlendirdiimiz kategori; zellikle hkmetin sosyalpolitikalarn baz alan konular iermektedir. Bu kategori ierisinde yer alankonulardan biri; kadn ve ailedir. Kadn ve aile kapsamnda; kadnlara ynelikiddet, paralanm aileler, sokak ocuklarnn sorunlar, genlerin uyuturucukullanm, bu tarz sorunlarn aileler zerindeki etkisi gibi konular ele alnmtr.Din kategorisinde; kandiller, dini bayramlar vb. konular deerlendirilmitir.

Sosyal gvenlik ve alma hayat kapsamnda; sendika ve ii eylemleri,alanlarn ve emeklilerin haklarna ynelik bir takm sylemler, alanlarayaplan zamlar gibi haberler ele alnmtr. ncelenen dnemde, gndemedamgasn vuran olaylardan biri olan Marmara depremi, sosyal konularkategorisi ierisinde yer alan doal afetler ve tedbirler bal altndaincelenmitir. Elbette; salk ya da eitim gibi konularn da sosyal konularolduu ve bu kapsamda deerlendirilebilecei dnlebilir ancak, bu konularhaber ierisinde zellikle kategorize edilmekte ve gazete ierisinde bu konularaynelik zel sayfalar dzenlenmekte, bu alanlarda uzmanlamaya gidilmektedir.Haberlerin inasnda; bu tarz bir yola gidilmesi, kanlmaz olarak, haberlerikategorize ederken, basnda sunulueklini, dikkate almamz gerektirmitir.

Dursun (2003:75-76) belirtmi olduumuz konuya dikkat ekmekte ve

haberlerin ekonomi, politika, kltr, magazin gibi birbirinden ayrlmasyla, hersorunun, kendi iinde bulunduu kategorinin gerektirdii biimde ele alndn,o sorunla ilgili zmlerin, ancak o kategorilerin sunmu olduu alternatiflerierisinde dnldn, haberdeki bu anlat stratejisinin, haberlerde yer alankonularn, birbirleriyle ilikilerini daha iyi kavramak iin, zaman iindeyaplamasyla gelitiini belirtmektedir. Dursun; haberlerde bu tarz birsnflandrma yoluna gidilmesinin, haberin nesnellik ve gerei temsil etmekteolduu mitini glendirdiini, ancak; kamusal bilginin anlaml bir btnlkiinde kavranmasn zorlatrdn belirtmektedir.

almada genel kategoriler ve bu kategoriler ierisinde yer alan konularbelirlendikten sonra, hem basn hem de siyasal gndemdeki konular analizetmek iin hazrlanan kodlama formuna veriler geilmi, daha sonra bu veriler,

SPSSe girilerek, verilerle ilgili frekans tablolar ve apraz tablolaroluturulmutur. Bylece verilerin tanmlanmas kolaylam ve gzenekler iinyzde deerleri incelenerek, deikenler arasnda iliki olup olmad konusundabir fikir edinilebilmitir. almada betimleyici analiz kullanlmtr. Betimleyicianaliz; eitli verileri deerlendirmede ve eitli verilerin tanmlanmasnda,zetlenmesinde ve anlalr bir hale getirilmesinde ilk admdr (Erdoan,2003:267). almada, veriler isimsel lmeyle elde edildiklerinden dolay,betimleyici analiz dikkate alnmtr. Erdoan (2003.267) verilerin isimsellmeyle elde edildikleri durumlarda, betimleyici istatistik dnda bir istatistik


12/24

Banu TERKAN

572

kullanlamayacann altn izmektedir.

4.2. Bulgularalmada her iki gndemde ele alnan konularn hem genel, hem de aylara

gre bir deerlendirmesi yaplm ve genel kategoriler dnda alt kategoriler dekendi ierisinde karlatrlmtr. almaya konu olan dnem ierisinde, elealnan gazetelerdeki toplam haber says; 7702dir. 7702 haberin 2410u;Hrriyet gazetesinde, 2446s; Zaman gazetesinde, 2846s ise; Cumhuriyetgazetesindedir.

Tablo 1. Gazetelerdeki Haber Says

2410 31.3 31.3 31.32446 31.8 31.8 63.0

2846 37.0 37.0 100.0

7702 100.0 100.0

HrriyetZaman

Cumhuriyet

toplam

frekans yzde geerli yzde

toplaml

yzde

Gazetelerin; birinci sayfalarna tadklar haberler, ilk be konu asndan

deerlendirildiinde; Hrriyet gazetesinde; 2410 haberin % 26.9unun; ipolitika, % 19.2sinin; savunma ve ulusal gvenlik, % 8inin; polis-adliye, %7.8inin; d politika, % 6.8inin; ekonomi konularna ayrld grlmektedir.Zaman gazetesinde; 2446 haberin % 30u; i politika, % 16.6s; savunma veulusal gvenlik, % 10u; ekonomi, % 9.5i; d politika, % 9u; sosyal konulareklinde karmza kmtr. Cumhuriyet gazetesinde ise; 2846 haberden, %27.7si; i politika, % 15.8i; savunma ve ulusal gvenlik, % 12.8i; d politika, %

9.9u; ekonomi, % 8.8i sosyal konular iermitir.


13/24


573

Tablo 2. Gazetelerdeki Genel Kategoriler ve Younluklar

165 244 282 691

23.9% 35.3% 40.8% 100.0%

6.8% 10.0% 9.9% 9.0%

648 733 788 2169

29.9% 33.8% 36.3% 100.0%

26.9% 30.0% 27.7% 28.2%

188 233 365 786

23.9% 29.6% 46.4% 100.0%

7.8% 9.5% 12.8% 10.2%

157 81 198 436

36.0% 18.6% 45.4% 100.0%

6.5% 3.3% 7.0% 5.7%

24 187 66 277

8.7% 67.5% 23.8% 100.0%

1.0% 7.6% 2.3% 3.6%

140 220 251 611

22.9% 36.0% 41.1% 100.0%

5.8% 9.0% 8.8% 7.9%

463 407 450 1320

35.1% 30.8% 34.1% 100.0%

19.2% 16.6% 15.8% 17.1%

28 61 53 142

19.7% 43.0% 37.3% 100.0%

1.2% 2.5% 1.9% 1.8%

194 96 122 412

47.1% 23.3% 29.6% 100.0%

8.0% 3.9% 4.3% 5.3%

54 20 14 88

61.4% 22.7% 15.9% 100.0%

2.2% .8% .5% 1.1%

4 6 28 38

10.5% 15.8% 73.7% 100.0%

.2% .2% 1.0% .5%

41 22 75 138

29.7% 15.9% 54.3% 100.0%

1.7% .9% 2.6% 1.8%

24 2 6 32

75.0% 6.3% 18.8% 100.0%

1.0% .1% .2% .4%

46 32 47 125

36.8% 25.6% 37.6% 100.0%

1.9% 1.3% 1.7% 1.6%

47 26 32 105

44.8% 24.8% 30.5% 100.0%

2.0% 1.1% 1.1% 1.4%

101 1 3 105

96.2% 1.0% 2.9% 100.0%

4.2% .0% .1% 1.4%

86 75 66 227

37.9% 33.0% 29.1% 100.0%

3.6% 3.1% 2.3% 2.9%

2410 2446 2846 7702

31.3% 31.8% 37.0% 100.0%

100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Ekonomi

Politika

D Politika

Uluslararas Olaylar

Eitim

Sosyal Konular

Savunma ve Ulusal

Gvenlik

Adalet ve Hukuk

Polis Adliye

Salk

evre

Kltr Sanat

Bilim Teknik

Medya

Spor

Magazin

Dier

toplam

Hrriyet Zaman Cumhuriyet

Gazete Ad

toplam

ncelenen dnemde, mecliste yaplan grmelerde, ele alnan konularn

genel kategorileri deerlendirildiinde, % 29.3 oranyla ekonomi konusunun ilksrada yer ald grlmektedir. kinci srada i politika konusu yer almtr ve

genel dalm ierisinde % 21.5lik bir orana sahiptir. Mecliste sosyal konular; %18.9luk bir oranda nc srada yer almtr. Savunma ve ulusal gvenlik; %6.5 oranyla drdnc srada yer alrken, onu % 5.9la eitim, % 5.7 ile dpolitika takip etmitir.


14/24

Banu TERKAN

574

Tablo 3. Siyasal Gndemdeki Genel Kategoriler ve Younluklar

180 29.3 29.3 29.3

132 21.5 21.5 50.8

35 5.7 5.7 56.5

36 5.9 5.9 62.4

116 18.9 18.9 81.3

40 6.5 6.5 87.8

22 3.6 3.6 91.4

16 2.6 2.6 94.0

9 1.5 1.5 95.4

19 3.1 3.1 98.5

8 1.3 1.3 99.8

1 .2 .2 100.0

614 100.0 100.0

Ekonomi

Politika

D Politika

Eitim

Sosyal Konular

Savunma ve

Ulusal Gvenlik

Adalet ve Hukuk

Salk

evre

Kltr Sanat

Medya

Spor

toplam

frekans yzde geerli yzde

toplaml

yzde

Her iki gndemde; genel kategoriler deerlendirildiinde; gndemde nekan kategoriler arasnda bir benzerlik olmakla birlikte, sralamada farkllklarolduu grlmektedir. Gazeteler arasnda ise; gndemdeki en nemli ikikategori ayndr ve her gazetede, genel toplam iinde byk bir oranasahiptir. Her iki gndemde ortak olan kategorileri, alt kategorilerine gredeerlendirdiimizde, i politikaya ynelik deinmelerde; meclisin gndemindeilk srada; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri/siyasilerin yolsuzluklarkonuulurken, Hrriyet ve Zaman gazetelerinde; bu konu ikinci srada,Cumhuriyette nc srada yer almtr. D politika kapsamnda ne kankonular deerlendirildiinde, meclisin gndeminde Trk Cumhuriyetleri ile olanilikiler, basnda ise; Kosova krizi ilk srada yer almtr. Kosova krizi; meclisin

gndeminde Avrupa Birlii ile ayn oranda ikinci sradadr. Trk Cumhuriyetleriile olan ilikiler; basnn gndeminde daha alt sralarda yer almtr. Eitimkategorisinde; hem basnn hem de meclisin gndeminde, eitim sistemi,eitimde kalite ve yatrm sorunlar en fazla ele alnan konu olmutur. Sosyalkonular kategorisinde; meclisin gndeminde, doal afetler ve alnmas gerekentedbirler ilk sradadr. Bu konu; Hrriyet gazetesinde de ilk srada, Zaman veCumhuriyet gazetelerinde ise; ikinci sradadr. Savunma ve ulusal gvenlikkategorisinde yer alan konular ierisinde; terr ve PKK konusu bas nda vesiyasal gndemde en fazla ele alnan konu olmutur. Adalet ve hukukkategorisinde yer alan konular ierisinde; meclisin gndeminde ilk srada; insanhaklarna ynelik deinmeler yer almtr. Bu konu; Hrriyette ilk srada,Zaman ve Cumhuriyet gazetelerinde; ikinci srada yer almtr. Medya ve

ekonomi kategorilerinde deerlendirilen konularda ise, basn ve siyasal gndemarasnda anlaml bir iliki gzlenememitir. Medya balkl genel kategoride yeralan konular arasnda, medya sektrne ynelik deinmeler; basnngndeminde ilk srada iken, meclisin gndeminde ulusal ve yerel basnnsorunlar; ilk srada yer almtr. Ekonomi kategorisinde yer alan konulardeerlendirildiinde; meclisin gndeminde tarm ve hayvanclk konusu ilksrada iken; Hrriyette; i dnyasna ynelik deinmeler; Zamanda, isizlik-hayat pahall-enflasyon; Cumhuriyette ise; yabanc sermaye yatrmlar en


15/24


575

fazla haber yaplan konular olmutur. Tarm ve hayvanclk konusu; her gazetede de alt sralarda yer almtr.

Gerek genel kategoriler, gerekse alt kategorilere ilikin tm verileri buradasunmak mmkn olmad iin, almann varsaymlarndan biri olan, basnngndeminin siyasi kriz dnemlerinde ve seimler gibi tm lkeyi yakndanilgilendiren konularda, i politikaya ynelik haberlere odaklandn ve bu trkonularda, basnn gndeminde ne kan konular arasnda bir benzerlikolduunu ortaya koymak iin, i politika konularnn aylara gre dalmn

vermek yeterli grlmektedir. almada elde edilen bulgularn genel birdeerlendirmesi sonu blmnde verilecektir.

politika konularnn aylara gre dalm incelendiinde Ekim aynda; ipolitikada; ne kan konularn Hrriyette ve Cumhuriyette; mafya-siyaset-i

dnyas ilikileri ve siyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleri ve irtica ve laiklikkonusu olduu grlmtr. Zamanda; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri vesiyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleri; ilk srada, erken seim tartmalar; ikincisrada yer almtr. rtica ve laiklik konusu; Zaman gazetesinde nc srada yeralmtr. Meclisin gndeminde ise; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerinyolsuzluk ve usulszlkleri; ilk srada, irtica ve laiklik konusu; ikinci sradadr.

Kasm aynda; her gazetede; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri vesiyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleri; ilk srada, 55. Hkmet krizi ve yenihkmet aray; ikinci sradadr. Meclisin gndeminde ise; mafya-siyaset-idnyas ilikileri ve siyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleri; meclisin anagndemini oluturmutur. Mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerinyolsuzluk ve usulszlkleri, i politika kapsamnda konuulan tek konu

olmutur. Aralk aynda; her gazetede; 55. Hkmet krizi ve yeni hkmetaray ilk srada, Hrriyet ve Zamanda; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri vesiyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleri; ikinci srada, Cumhuriyette ise; irtica velaiklik konusu; ikinci srada, mafya- siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerinyolsuzluk ve usulszlkleri nc sradadr. Meclisin gndeminde ise; ipolitika kapsamnda ele alnan tek konu; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri vesiyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleridir. Ocak aynda; Hrriyet ve Zamangazetelerinde; erken seim tartmalar ilk srada; 55. Hkmet krizi ve yenihkmet aray; ikinci srada yer almtr. Cumhuriyet gazetesinde; 55.Hkmet krizi ve yeni hkmet aray; ilk srada, erken seim tartmalar;ikinci sradadr. Meclisin gndeminde ise; Ocak aynda bu kapsamda bir konuele alnmamtr.

ubat aynda; her gazetede, erken seim tartmalar/18 Nisan 1999seimleri ile ilgili haberler ilk srada yer almtr. Hrriyette; siyasi partilerle ilgilideinmeler; Zamanda; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerin yolsuzluk

ve usulszlkleri; Cumhuriyette ise; irtica ve laiklik konusu ikinci srada yeralmtr. ubat aynda her gazetede erken seim tartmalar/18 Nisan 1999seimleri ile ilgili deerlendirmeler; i politika haberleri iinde olduka yksekbir orana sahip olmutur. Meclisin gndeminde ise; i politikaya ynelik konulararasnda ele alnan tek konu; mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerinyolsuzluk ve usulszlkleridir. Mart aynda; her gazetede 18 Nisan 1999


16/24

Banu TERKAN

576

seimleri ile ilgili deerlendirmeler; ilk srada, 56. Hkmetin kurulmasnaynelik deinmeler; ikinci srada yer almtr. Meclisin gndeminde de; 18 Nisan1999 seimleri ile ilgili deerlendirmeler ilk sradadr. Siyasi partilerle ilgili birtakm konular; ikinci srada yer almtr. Nisan aynda; her gazetede; 18 Nisan1999 seimleri ile ilgili deerlendirmeler; ilk srada, siyasi partilerle ilgili bir takmhaberler ikinci sradadr. Her gazetede seim haberleri % 50den fazla birorana sahip olmutur. Meclis, seimler nedeniyle Nisan aynda tatile girmitir.Mays aynda; gazetelerin gndeminde 57. Hkmetin kurulmas ve irtica velaiklik konusu, youn bir ekilde yer almtr. Hrriyet gazetesinde; irtica velaiklik konusu; ilk srada, 57. Hkmetin kurulmasna ynelik gelimeler; ikincisrada; Zamanda; 57. Hkmetin kurulmasna ynelik gelimeler; ilk srada,siyasi partilerle ilgili bir takm haberler; ikinci srada, Cumhuriyette 57.

Hkmetin kurulmas ile ilgili gelimeler; ilk srada, irtica ve laiklik konusu ikincisradadr. Cumhuriyette ve Hrriyette; siyasi partilerle ilgili haberler ncsrada yer almtr. Meclisin gndeminde ise; i politika kapsamnda; iki konu elealnmtr. Bu konular; irtica ve laiklik ile siyasilerin yolsuzluklardr. Haziranaynda; Hrriyet ve Cumhuriyet gazetelerinde; irtica ve laiklik konusu; ilk srada,siyasi partilerle ilgili bir takm haberler; ikinci sradadr. Zamanda ise; irtica velaiklik ilk srada; 57. Hkmetle ilgili deerlendirmeler; ikinci sradadr.Zamanda; siyasi partilerle ilgili bir takm haberler; nc srada yer almtr.Meclisin gndeminde ise; siyasilerin bir takm yolsuzluklar ilk srada; irtica velaiklik konusu ile siyasi partilerle ilgili bir takm dzenlemeler; ikinci sradadr.

Temmuz aynda; Hrriyet gazetesinde; siyasi partilerle ilgili deinmeler; ilksrada, mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerin yolsuzluk ve usulszlk

haberleri ile irtica ve laiklik konusu ayn oranda ikinci sradadr. Zamanda; siyasipartilerle ilgili haberler; ilk srada, mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerinyolsuzluk ve usulszlk haberleri; ikinci srada yer almtr. Cumhuriyette ise;mafya-siyaset-i dnyas ilikileri ve siyasilerin yolsuzluk ve usulszlk haberleri;ilk srada, siyasi partilerle ilgili deinmeler; ikinci sradadr. Zaman veCumhuriyet gazetelerinde; irtica ve laiklik konusu nc srada yer almtr.Meclisin gndeminde ise; irtica ve laiklik konusu ilk srada; mafya-siyaset-idnyas ilikileri ve siyasilerin yolsuzluk ve usulszlkleri ikinci sradadr.

Austos aynda; her gazetede siyasi partilerin almalar ile ilgili bir takmhaberler ilk srada yer almtr. Hrriyette; % 92.9, Zamanda; % 80,Cumhuriyette; % 72.7 ile siyasi partilerle ilgili haberler ilk sradadr. Meclisteise; siyasi partilerle ilgili bir takm konular ve seimlerle ilgili bir takm

dzenlemeler ayn oranda ele alnmtr. politika kapsamnda yer alan konular deerlendirildiinde; gazeteleringndemleri arasndaki benzerlikler, olduka dikkat ekmektedir. Gazeteleringndeme getirdikleri konularla, mecliste gndeme gelen konular, tm aylardabirebir rtmese de, ounda basnn gndeminde ilk srada olan bir konunun,siyasal gndemde ikinci srada yer ald grlmektedir. Ekim, Kasm ve Martaylarnda ise; her iki gndemde, ilk srada yer alan konular birebir rtmektedir.


17/24


577

SonuBu alma; basn ve siyasal gndem arasndaki ilikiyi gndemleraras

karlatrma yaklamyla test etmeye almtr. alma; hangi tr konularn;basnn gndeminde ve siyasal gndemde ilk srada yer ald, hangi durumlardabasn ve siyasal gndemde ne kan konular arasnda bir paralellik gzlendii,aratrma kapsamna alnan gazetenin gndeme getirdikleri konular arasndabir iliki olup olmadn belirlemek amacyla yaplmtr. almada; herhangibir konunun basn ve siyasal gndemdeki nemlilik derecesinin, konularnniteliine ve dnemin genel zelliklerine bal olarak deiiklik gsterebildiigrlmtr. almann uzun bir dnemi kapsamas ve tek bir konuyaodaklanmamas, her iki gndem arasndaki ilikileri daha net grebilme olanasalamtr. Gndem belirleme yaklamnn; gndemlerin birbiri zerindeki

etkisinin konularn gcne bal olarak ekillendii temel varsaymdorulanmtr. Her dnemde, her koulda, gndeme getirilen her konu veolayda birebir ilikiden bahsetmenin mmkn olmad grlmtr. almada,basnn gndeminde bir konunun ne kmasn belirleyen kriterlerle, siyasalgndemde bir konunun ele alnn etkileyen faktrlerin ok farkl olmasnn, ikigndem arasndaki ilikide nemli bir etken olduu, bir takm siyasi krizler veseim gibi tm lkeyi ilgilendiren konularda basnn, siyasete odakl birhabercilik anlay sergiledii ortaya konulmutur. Her gazetede; i politikakonular ilk srada yer alm ve siyasi kriz ve seim dnemlerinde, bu tarzhaberler; gndemin en nemli konularn tekil etmitir. Dier dnemlerde ise;siyasi partilerle ilgili rutin haberler, i politika konular ierisinde yer alm ve ipolitika/siyaset haberleri gndemin ilk srasnda yer almamtr.

alma her iki gndem asndan baz nemli sonulara ulamtr.ncelikle; basnn gndemi asndan incelenen dnemde u unsurlarn nemliolduu belirlenmitir:

Basnn gndeminin ekillenmesinde; bir takm ateleyici ya da ani gelienolaylar nemli bir rol oynamaktadr. rnein 55. Hkmetin drlmesineneden olan mafya-siyaset ilikilerini ortaya karan kasetler, gndeme bombagibi dm ve basnn uzun sre bu konuyu gndeme tamasna nedenolmutur. Merve Kavaknn meclise trbanla girmesi, Fethullah Glenhakknda ortaya atlan bir takm kasetler, basnn gndemini bu olaylarakilitlemi ve irtica ve laiklik konusunu gndeme getirmitir. Bir takm kriz vekriz septomlar basnn, belli konulara odaklanmasna neden olmaktadr. 55.Hkmetin drlmesiyle birlikte yaanan gelimeler, 56. Hkmetin kurulma

srecindeki belirsizlikler, ksaca siyasi arenada yaanan siyasi krizler, basnngndemini uzun sre megul etmitir. Gazeteler arasnda; acil ekstrem olaylar,ortak bir gndemin olumasnda etkili olmaktadr. ncelenen dnemde, 17

Austosta gerekleen Marmara depremi, tm basnn yaklak 15 gn, ilksayfalarnn tamamn bu olaya ayrmalarna neden olmutur. Basnngndeminin ekillenmesinde; olaylarn ve konularn tad dramatik unsurlarbyk rol oynamtr. rnein 17 Austos depremi ve Kosova krizi bukapsamda deerlendirilebilir. Her iki konu da; incelenen tm gazetelerde nekan en nemli konular olmutur.


18/24

Banu TERKAN

578

Basnda sava haberleri; nemli bir gndem konusu oluturmaktadr.Kosova krizi; incelenen dnemde, basnn gndeminde srekli yer almtr.

ABD ve Irak arasnda yaanan gerginlikler, basnda nemli lde ele alnmtr.Sava haberlerinin insanlarn ilgisini ekmesi ve gelimeleri yakndan takipetmek istemesi ve haber deeri asndan konunun tad olumsuzluk gesi(kt haber iyi haberdir) basnn gndeminde, bu tarz konularn ne kmasnaneden olmaktadr. Basnda; kamusal bir tartmaya yol aan, siyasi ayrlmalar,farkllamalar tayin eden konular nemli gndem konularn oluturmaktadr.Barts meselesi; zellikle Hrriyet ve Cumhuriyet gazetelerinde irtica velaiklik sylemleriyle n plana kan bir konu olmutur ve belli dnemlerdegndemin ilk sralarnda yer almtr. Merve Kavak olay da; bu kapsamdadeerlendirilebilecek bir konudur.

lke gvenlii asndan tehdit oluturan konular da; basnn gndemindeilk srada yer almaktadr. Terr ve PKK konusu incelenen dnemde en fazla elealnan konulardan biri olmutur. inde barndrd bir takm zelliklernedeniyle, toplumda ok byk tepkilere yol aan olaylar, basnngndeminde ilk srada yer alabilmektedir. rnein; on binlerce insannlmnden sorumlu, terr rgtnn ba Abdullah calana kar duyulantepki, calann yakalanmasn, gndemin ilk srasna yerletirmi veyakalanmasndan yarglanmasna kadar geen srede, konu gndemden hidmemitir. ehit ailelerinin tepkileri, konunun gndemde uzun sre kalmasnaneden olmutur. Bu tarz olaylar, kamuoyunun; basn ve siyasal gndemzerindeki etkisini grmek asndan nem tamaktadr.

Basnn baz konularda medya savunuculuu roln stlendii

grlmtr. Kosova krizi srasnda basn, aresizlik iindeki insanlarn dramnsrekli gndeme getirmitir. Marmara depreminde yaanan inanlmaz felaketkarsnda, tm basn kurulular, gerek siyasileri gerek kamuoyunu duyarlolmalar noktasnda srekli uyarm ve insanlara yardm arlarnda bulunarak,konunun srekli gndemde kalmasn salamlardr. Medya ieriininekillenmesinde, dikkat eken bir nokta da; ideolojikunsurun baz konulardakendisini olduka youn hissettirmesidir. Gerek Merve Kavak, gerek FethullahGlen olaylarnn basnda ele alnnda olayla ilgili ayrntlar, gazetelerde farklekillerde yanstlmtr. Bu alma; konularn ieriine odaklanmamaklabirlikte, gazete haberlerindeki balklar bile; gazetelerin konuya yaklamngrmek asndan yeterli olmutur.

Basnda yer alan haber kategorileri asndan dikkat eken unsurlar ise unlar

olmutur:Gazetelerin haber seiminde i politika konular ayr bir neme sahip

bulunmaktadr. Hkmetsel konularda, basnn kamu gndemini etkileme ansdaha fazla bulunmaktadr. nk bu tarz konular soyut zellik gstermekte vekamu bu tarz haberlerde birincil haber kayna olarak basna ihtiyaduymaktadr. ncelenen dnemde tm haber kategorileri iinde, i politikakonularnn ilk srada yer almas da bu durumu dorulamaktadr. zellikle birtakm siyasi krizler ve siyasal seimler gibi tm lkeyi yakndan ilgilendirenkonularda, gazetelerin gndemleri arasndaki benzerlikler dikkat ekmektedir.


19/24


579

ncelenen dnemde, mafya-siyaset-i dnyas ilikileri, irtica ve laiklik konusu,hkmet krizleri basnn ana gndem konularn oluturmutur.

Basnda ekonomi haberleri deerlendirildiinde, dikkati eken bir unsur,dorudan renilen, somut nitelik gsteren hayat pahall/isizlik gibikonularn da, tm gazetelerde ncelikli olarak ele alnmasdr. Ayrca serbestpiyasa ekonomisine geile birlikte, para piyasalarndaki durumun kamunun dayakndan ilgilendii bir konu olmas, bu tarz haberleri daha ncelikli halegetirmitir. Ayrca i dnyasna ynelik gelimelerin ele alnan gazetelerdeekonomi kapsamnda ilk be konu arasnda yer almas, medya ieriininbelirlenmesinde kurum d unsurlarn da ne derece etkili olduunu grmekasndan nem tamaktadr.

almada basnda d politika haberlerinin zellikle, Trk d politikasndaki

nemli sorunlar zerine odakland gzlenmitir. Diplomasi ilikileri, basnngndeminde ok fazla yer almamaktadr. Gazetelerin vitrin sayfalarnda yer aland haberler deerlendirildiinde, arlkl olarak, siyasi nitelikli konu ve olaylarnhaber yapld grlmektedir. D olaylar; dorudan renilmeyen konulararasnda yer aldndan ve insanlarn, bu konudaki haberleri dorudan kiiseldeneyimleriyle edinemeyecekleri gerei ve insanlarn d olaylarda, basna dahabaml olmas, basnda d olaylarn haber yaplma orann arttrmaktadr. Dolaylar; gndem belirleme aratrmalarnda, dorudan renilmeyen konulara eniyi rnei oluturmaktadr. Bu tarz konularn, kamu gndemini etkileme gcdaha fazladr.

Gazetelerin birinci sayfalarnda, evre, kltr-sanat, bilim ve teknik gibikonulara olduka az yer verilmektedir. Bu tarz haberlerin bas nda yer alabilmesi

iin, haber deerleri asndan, insanlarn ilgisini ekebilecek bir takm unsurlarasahip olmalar gerekmektedir. Dikkati eken bir dier unsur da; Hrriyetgazetesinde, magazinel konularn Cumhuriyet ve Zaman gazetelerine gre okdaha fazla haber yaplmas ve eitim, salk gibi konularn, magazinel konularngerisinde kalmasdr. Hrriyet gazetesinde polis-adliye olaylarnn dier ikigazeteye gre daha fazla haber yaplmas da gazeteler arasnda, haber seimindedikkate alnan unsurlar grmek asndan nem tamaktadr.

Siyasal gndem zerinde, etkisi olan unsurlar tespit etmek ise, oldukazordur. zm bekleyen bir ok konu bulunmaktad r. Bu konular, meclisingndemine girebilmek iin, birbirleriyle yarmakta, ancak hepsi gndemmaddeleri arasnda yer alamamaktadr. alma ierisinde, siyasal gndemdekikonular deerlendirildiinde, en azndan birka konuda yorum yapabilme ans

domutur.Bir konunun siyasal gndeme girebilmesinde, aniden gelien, birden sorun

olarak ortaya kan ve hemen zlmesi gereken olaylarn ok byk etkisiolmaktadr. 17 Austos depremi; buna en gzel rnektir. 17 Austos depremiylebirlikte, meclisin gndemi tamamen bu konuya kilitlenmi, 23 Austosta;deprem felaketi ile ilgili alnmas gereken tedbirler konusunda meclis aratrmasalmasna ilikin nerge, 27 Austosta doal afetlerle ilgili kanun tasars kabuledilmitir. Meclisin gndeminde ncelikli olmayan bir konu, tad bir takmzelliklerden dolay gndemin ilk sralarna ykselmitir. Bir takm krizler ve


20/24

Banu TERKAN

580

kriz septomlarnnda, bir konunun siyasal gndeme girmesinde etkisi olduugzlenmitir. Babakan Mesut Ylmazn; Alaattin akcnn Trkbankihalesinde devrede olduunu bildii ynndeki iddialar ve beraberinde gelienolaylar, hkmetin drlmesine kadar giden bir sreci beraberinde getirmeklebirlikte, gndemde olmayan mafya-siyaset ilikilerinin gndeme tanmasnaneden olmutur.

lke gvenlii asndan tehdit oluturan konular, siyasal gndemde dencelie sahip bulunmaktadr. Terr ve PKK konusu da meclisin anakonularndan birini oluturmutur. Kamusal bir tartmaya yol aan, siyasiayrlmalar, farkllamalar tayin eden konular; meclisin gndeminde dencelie sahip olmaktadr. rnein barts konusu, zellikle Ekim ayierisinde, basnn olduu kadar meclisin de gndemini oluturan bir konu

olmu, gerek iktidar, gerek muhalefet partilerinin eitli alardan konuyugndeme getirdikleri grlmtr.

Her iki gndem ele alndnda, zellikle lke asndan tehdit oluturankonularda, gndemler arasnda bir iliki olduu dikkat ekmitir. Anidengelien ve acil zm bekleyen konularda da, basnla, meclisin gndemiarasnda bir paralellik gzlenmektedir. Siyasi arenada yaanan krizler; siyasalgndemin temel konularn oluturmakla birlikte, basnn da ilgisi bu trkonulara ynelmektedir.

Toplumun ounu yakndan ilgilendiren ve kamunun karlarna tersden, insanlarn desteklemeya da kar kma biiminde alternatifleri olankimi konularda basn, siyasal gndem zerinde etkide bulunmayaalabilmektedir. rnein; incelenen dnemde basn, mecliste grlen sosyal

gvenlik yasa tasarsn srekli gndeme tam ve pek ok adan eletirilen butasar, memur ve sendika eylemlerinin, srekli haber yaplmasyla, gndemdetutulmaya allmtr. Temmuz aynda; Cumhuriyet ve Zaman gazeteleriningndemini, arlkl olarak bu konu oluturmutur. Elbette; tm toplumsaleylemlerde basnn ayn tavr sergilediini sylemek doru olmayacaktr. Baztoplumsal eylemlerin temsilinde, basnnn konuya yaklam ok farklolmaktadr. Yine; meclisin gndeminde yer alan Af Kanunu ile ilgili olarakbasn, tasar yasalamadan nce konuyu gndeme getirmi ve pek ok adaneletirilen tasar ile ilgili bir takm skntlar yanstmaya almtr. Tasarnnkapsamnn, etelerin affna da olanak vermesi, toplumda baz kesimlerin eletirikonusu olmutur. Basn, bu konuda yapt haberlerle, konuyu gndemdetutmu ve siyasal gndemi de etkilemeye almtr.

KaynakaAsp, K. (1983). The Struggle for the Agenda Party Agenda, Media Agenda,

and Voter Agenda in that 1979 Swedish Election Campaign, CommunicationResearch, 10 (3), July, 333-355.

Atabek, N. ve Data, E. (1998). Kamuoyu ve letiim, Anadolu niversitesiESBAV Yaynlar, Eskiehir.

Behr, R. L. ve Iyengar, S. (1985). Television News, Real World Cues, andChanges in the Public Agenda, Public Opinion Quarterly, 49, 38-57.


21/24


581

Berelson, B. (1984). Content Analysis in Communications Research, Hafner Press,New York.

Bilgin, N. (1988). erik Analizi letiim Psikolojisi Yardmc Ders Notlar, Egeniversitesi Edebiyat Fakltesi, zmir.

Cameron, G. T. ve dierleri. (1997). Public Relations and the Production ofNews: A Critical Review and Theoretical Framework, Communication Yearbook20, 111-155.

Cohen, B. C. (1963). The Press and Foreign Policy, Princeton University Press,Princeton.

Cook, F. L. ve dierleri, (1983). Media and Agenda Setting: Effects on thePublic, Interest Group Leaders, Policy Makers, and Policy, Public Opinion

Quarterly, 47, 16-35.

Cook, F. Y. ve Skogan, W. G. (1991). Convergent and Divergent VoiceModels of the Rise and Fall of Policy Issues, Protess, D. L. ve McCombs, M.(Ed.), Agenda Setting Reading on Media, Public Opinion, and Policymakingiinde,Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey, 189-206.

Curran, J. ve dierleri. (1991). letiim Aralar zerine alma: KuramsalYaklamlar, (ev. M. zbek), Ankara niversitesi BYYO Yllk, 1989-1990,Ankara, 229-253.

Dearing, J. ve Rogers E. M. (1996). Agenda Setting, Sage Publications,Thousand Oaks.

Dursun, . (2003). Haber ve Habercilik/Gazetecilik zerine Dnmek,Habercinin El Kitab Gazetecilik ve Habercilik inde, Alanku, S. (Der.), IPSletiim Vakf Yaynlar, stanbul, 63-83.

Erbring, L. ve dierleri. (1980). Front-Page News and Real World Cues: ANew Look at Agenda-Setting by the Media, American Journal of Political Science,24 (1), February, 16-49.

Erdoan, . (2003). Pozitivist Metodoloji, 1. Bask, Erk Yaynlar, Ankara.Erdoan, . ve Alemdar, K. ( 2002). teki Kuram, Erk Yaynlar, Ankara.Fiske, J. (1996). letiim almalarna Giri, (ev. S. rvan), 1. Bask, Bilim

Sanat Yaynlar, Ankara.Funkhouser, G. R. (1973). The Issues of the Sixties. An Explaratory Study

in the Dynamics of Public Opinion, Public Opinion Quarterly, 37, Spring, 62-75.George, A. L. (2003). erik zmlemesinde Nicel ve Nitel Yaklamlar,

ebi, M. S. (Der.), letiim Aratrmalarnda erik zmlemesiiinde, 1. Bask,Alternatif Yaynlar, Ankara, 9-47.

Ghanem, S. (1997). Fiiling in the Tapestry: The Second Level of AgendaSetting, McCombs, M. ve dierleri (Ed.), Communication and Democracy Exploringthe Intellectual Frontiers in Agenda Setting Theory iinde, Lawrence Erlbaum

Associates, Mahwah, New Jersey, 3-14.Gke, O. (1996). Kamuoyu Kavramnn Anlam ve Kapsam, Kurgu

Dergisi, S. 14, 211-227.Gke, O. (2001). erik zmlemesi, Geniletilmi 3. Bask, Seluk

niversitesi Yaatma ve Gelitirme Vakf Yaynlar, Konya.


22/24

Banu TERKAN

582

Gke, O. (2002). letiim Bilimine Giri, 4. Bask, Turhan KitabeviYaynlar, Ankara.

Graber, A. D. (1993). Mass Media and American Politics, 4. Bask, CQ Press,Washington.

Hawthorne, M. R. (1993). The Media, Economic Development, andAgenda Setting, Spitzer, R. J. (Ed.),Media and Public Policyiinde, Praeger Press,London, 81-99.

Hilgartner, S. ve Bosk, C. L. (1988). The Rise and Fall of Social Problems:A Public Arenas Model,American Journal of Sociology, 94, July, 53-78.

Holsti, O. R. (1981). Content Analysis: An Introduction, Janowitz, M. veHirsch, P. M. (Ed.), Reader in Public Opinion and Mass Communication iinde, TheFree Press, New York, 219-229.

ba, . (1997). Parlamenter Denetim, 1. Bask, Bilgi Yaynlar, Ankara.nal, M. A. (1999). Medya, Dil ve ktidar Sorunu: letiim almalarnda

Medya ve Siyaset likisini Nasl Tartmalyz, letiim, Gazi niversitesi letiimFakltesi Akademik Dergisi, Yaz 99/3, 13-36.

rvan, S. (1997). DPolitika ve Basn: Trk Basnndaki DPolitika HaberlerininGndem Belirleme Yaklam Asndan zmlenmesi, Ankara niversitesi SosyalBilimler Enstits Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara.

rvan, S. (2001). Gndem Belirleme Yaklamnn Genel BirDeerlendirmesi, letiim, Gazi niversitesiletiim Fakltesi Dergisi, S. 9, 69-106.

Kapani, M. (1989). Politika Bilimine Giri, 5. Bask, Bilgi Yaynevi, Ankara.Klal, A. T. (1990). Siyaset Bilimi, 2. Bask, mge Kitabevi, Ankara.Klal, A. T. (1991). Siyasal Sistemler, mge Kitabevi, Ankara.

McCombs, M. E. ve Bell, T. (1996). The Agenda Setting Role of MassCommunication, Salwen, M. B. ve Stacks, D.W. (Ed.),An Integrated Approach toCommunication Theory and Research iinde, Lawrence Erlbaum Associates,Mahwah, New Jersey, 93-110.

McCombs, M. E. ve dierleri. (2000). Setting the Agenda of Attributes inthe 1996 Spanish General Election, Journal of Communication, Spring, 50 (2), 77-92.

McCombs, M. E. ve Estrada, G. (1997). The News Media and the Picturesin Our Heads, Iyengar, S. ve Reeves, R. (Ed.),Do The Media Govern? Politicans,Voters and Reporters in America iinde, Sage Publications, Thousand Oaks, 237-247.

McCombs, M. E. ve Shaw, D. L. (1972). The Agenda Setting Function of

Mass Media, Public Opinion Quarterly, 36, 176-187.McCombs, M. E. ve Shaw, D. L. (1984). The Agenda Setting Function of

the Press, Graber, D. A. (Der.), Media Power in Politicsiinde, CongressionalQuarterly Inc., Washington, 63-72.

McCombs, M. E. ve Yksel, E. (2001). The Economic Privatization Issuein Turkey A Four-Part Investigation of Agenda Setting Theory, Uluslararasletiim Sempozyumu Medyann Maniplasyon Gc iinde, Anadolu niversitesi

Yaynlar, Eskiehir, 148-161.


23/24


583

McNair, B. (2002). Politikada Temsil ve Temsilin Politikas, (ev.S.Yldrm Becerikli), LEtang, J. ve Pieczka, M. (Der.), Yldrm Becerikli, S.(Ed.), Halkla likilerde Eletirel Yaklamlar iinde, 1. Bask, Vadi Yaynlar,

Ankara, 79-108.McQuail, D. ve Windahl, S. (1993). letiim Modelleri, (ev. M. Kkkurt),

maj Yaynlar, Ankara.Milburn, M. A. (1998). Sosyal Psikolojik Adan Kamuoyu ve Siyaset, (ev. A .

Dnmez ve V. Duyan), mge Kitabevi Yaynlar, Ankara.Peiser, W. (2000). Setting the Journalist Agenda: Influences from

Journalists Individual Characteristics and from Media Factors,J&MCQuarterly, 77 (2), Summer, 243-257.

Perry, D. K. (1996 ). Theory & Research in Mass Communication Contexts and

Consequences, LEA, Mqhwah, New Jersey.Rogers, E. M. ve Dearing, J.W. (1988). Agenda Setting Research: Where

Has It Been, Where Is It Going?, Communication Yearbook, 11, 555-594.Rogers, E. M. ve dierleri. (1997). A Paradigmatic History of Agenda-

Setting Research, Iyengar, S. ve Reeves, R. (Ed.), Do The Media Govern?Politicans, Voters and Reporters in America iinde, Sage Publications, ThousandOaks, 225-236.

Sartori, G. (1971). Demokrasi Kuram, (ev. D. Baykal), Siyasi limler TrkDernei Yayn, Ankara.

Schiller, H. (1993). Zihin Ynlendirenler, (ev. C. Cerit), 1. Bask, PnarYaynlar, stanbul.

Severin, W. J. ve Tankand, J. W. (1994). letiim Kuramlar:Kkenleri Yntemleri

ve Kitle letiim Aralarnda Kullanmlar, (ev. A. A. Bir ve S. Sever), Anadoluniversitesi Kibele Sanat Merkezi Yayn, Eskiehir.

Shoemaker, P. ve Reese S. D. (2002). deolojinin Medya erii zerindekiEtkisi, rvan, S. (Der.), Medya Kltr Siyasetiinde, 2. Bask, Alp Yaynevi,

Ankara, 127-178. Takeshita, T. (1997). Exploring the Medias Roles in Defining Reality:

From Issue-Agenda Setting to Attribute-Agenda Setting, McCombs, M. vedierleri (Ed.), Communication and Democracy Exploring the Intellectual Frontiers in

Agenda Setting Theoryiinde, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, NewJersey, 15-27.

Turk, J. V. (1991). Public Relations Influence on the News, Protess, D. L. ve McCombs, M. (Ed.), Agenda Setting Reading on Media, Public Opinion, and

Policymakingiinde, Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey, 211-222.Wanta, W. (1997). The Public and The Nationol Agenda: How People Learn About

Important Issues, LEA Publisher, Mahwah.Yldz, N. (2002). Trkiyede Siyasetin Yeni Biimi Liderler majlar Medya, 1.

Bask, Phoenix Yaynevi, Ankara. Yksel, E. (2000). Basn ve Siyaset Gndeminde zelletirme, Anadolu

niversitesi Yaynlar, Eskiehir.Yksel, E. (2001).Medyann Gndem Belirleme Gc, izgi Kitabevi Yaynlar,

Konya.


24/24

Banu TERKAN

584

Gazeteler:Cumhuriyet Gazetesinin 1Ekim 1998-31 Austos 1999 arasndaki tm

saylar.Hrriyet Gazetesinin 1Ekim 1998-31 Austos 1999 arasndaki tm saylar.Zaman Gazetesinin 1Ekim 1998-31 Austos 1999 arasndaki tm saylar.

TBMM Genel Kurul Tutanaklar:TBMM Tutanak Dergisinin 1Ekim 1998-31 Austos 1999 arasndaki tm

saylar.

siyasal gündemi belirleyen unsurlar

Documents

Transcript of siyasal gündemi belirleyen unsurlar