Site nie znaeme da jademe, nocivicamobilitas.mk/wp-content/uploads/2018/03/Ishrana-LETO.pdf · mena...

Letnata prehranbena ko{nica pret-stavuva zbir na prehranbeni proizvodi odnapred planirani spored koli~inite i asortimanot za hranewe na ~etiri~leno semejstvo.

Sezonata leto nosi karakteristi-ka na zgolemen asortiman na sezonski zelen~uk i ovo{je koi mo`at da zamenat del od zelen~ukot i ovo{jeto od zims-kata, odnosno proletnata sezona.

Vo prehranbenata ko{nica vo let-nata sezona se planirani novi sve`i zelen~uci kako: piperki, domati, tikvi~-ki, morkovi, krastavici, modri patlixa-

semejstvo

tatko

majka

sin

}erka

energetska vrednost

(kcal)

3100

2300

2800

2250

energetska vrednost

(KJ)

12960

9615

11704

9196

Potrebni dnevni normi za ishrana

Letnata prehranbena ko{nica pret-

Site nie znaeme da jademe, nomal e brojot na tie {to znaat

da se hranat

ni, bamji, gra{ok, boranija i sl., a od ovo{jeto se prisutni: cre{i, praski, kajsii, letni jabolka, lubenici, diwi i sl. Site ovie proizvodi, vo kombinacija so drugite grupi prehranbeni proizvodi vo ko{nicata, se usoglaseni so normite i standardite i obezbeduvaat pravilno hranewe na ~etiri~leno semejstvo.

Prehranbenata ko{nica e formirana za semejstvo koe se sostoi od tatko (45 - 50 god.), majka (35 - 45 god.), sin (15 god.) i }erka (10 god.).

Normite {to se koristeni vo sezo-nata leto se prifateni kako nacional-ni standardi za ishrana, publikuvani od Ministerstvoto za zdravstvo pod naslov - Prira~nik za pravilna ishra-na na naselenieto vo Republika Make-donija / 2001 godina.

belkovini(g)

75,0

56,0

90,0

70,0

masti(g)

76,0

56,0

68,0

54,0

jagleni-hidrati

(g)

514,0

380,0

450,0

350,0

na ~etiri~leno semejstvo:

Vrz osnova na ovie normi e formi-rana prehranbenata ko{nica, sostavena od prehranbeni proizvodi i pijalaci

Energetski normi spored

izvor: Prira~nik za pravilna ishrana na naselenieto

1g jagleni hidrati= 4,1kcal (17KJ)

1g masti=9,3 kcal (39KJ)

1g belkovini= 4,1kcal (17 KJ)

1 KJ (kiloxuli) = 0,24 kcal1 kcal (kilokalorii) = 4,18 KJ

Vozrast Energetska -ma{ki vrednost kcal KJ

7- 10 god. 2100 8780

11 - 14 god. 2500 10450

15-18 god. 2800 11700 vozrasni so sredno- 2300 9615 fizi~ki napor do 3100 do 12960

nad 65 god. so 2100 8780 prose~na aktivnost do 2400 do 10030

stari lica 1700 7100 do 2100 do 8780

vo sezonata leto, dadeni spored koli-~inite i vidovite za mese~nite potrebi na edno ~etiri~leno semejstvo.

Zaradi po{irokata prakti~na pri-mena na normite za ishrana, dadeni se standardi i normi vo energetski vrednosti na drugi populacioni grupi - potro{uva~i, so cel da se ovozmo`i po{iroka upotreblivost i vo semejst-vata so razli~en broj na ~lenovi, voz-rast, pol, fizi~ki napor i sl.

kategorii potro{uva~i:

vo RepublikaMakedonija / 2001 godina

Vozrast Energetska -`enski vrednost kcal KJ

7-10 god. 2100 8780

11 - 14 god. 2200 9200

15-18 god. 2200 9200

vozrasni so sredno- 2000 8360 fizi~ki napor do 2300 do 12960 nad 65 god. so 1900 8360 zgolemena aktivnost do 2300 do 12960

stari lica 1600 6690 do 2100 do 8780

Prehranbenata ko{nica vo sezonata leto se sostoi od sedum osnovni grupi proizvodi, so dopolnitelna grupa pija-laci i za~ini.

Planiranite proizvodi vo prehran-benata ko{nica se orientacioni kako spored vidot na proizvodite taka i spored koli~estvoto koe zavisi od voz-rasta, polot, teìnata na rabotata i sl. Site planirani proizvodi moàt da se najdat na na{ite pazari za vreme na let-niot period. Vakvata konstatacija e ut-vrdena i vrz baza na istraùvawe vo 8 gradovi na Republika Makedonija vo periodot 2000 / 2001 godina.

Prehranbenata ko{nica vo sezonata leto se sostoi od:l grupata mleko i mle~ni proizvodi koja vo sezonata leto ja ima vo dovolni koli~ini i razli~en asortiman. Zaradi visokite letni temperaturi, del od mle-koto e zameneto so jogurt, za razlika od prethodnite sezoni.

Vo ovaa grupa spa|aat:

- mleko - kravjo, ov~o, kozjo ........... 20 l- jogurt, kiselo mleko, matenica..22 l- sirewe (kravjo, kozjo, ov~o).....1,5 kg- ka{kaval (kravji, me{an, ov~i, kozji) ...0,6 kg- urda...............................................1,5 kg- pavlaka (200 g)............................10 br.

- zdenka - sirewe (kutii) ..............2 br. ......................................................................l Grupata meso i mesni proizvodi, za razlika od proletnata, vo letnata se-

zona se planirani namaleni koli~ini na svinsko meso i mesni proizvodi, a se zgolemeni koli~inite na june{ko i pile{ko meso i riba, i toa:

-svinsko meso ...............................1,5 kg- june{ko meso...............................3,0 kg- jagne{ko (jare{ko) meso ...........1,5 kg- pile{ko meso .............................2,3 kg- mesni proizvodi........................1,0 kg- riba (osli}, krap i sl.) ............2,0 kg- jajca ...............................................60 br.

lod vidlivite masti se planirani: maslo, margarin, puter i majonez, a kako zamena se koristat svinska mast, loj, ras-titelna mast i sl. Koli~inite ne se prome-neti od pri~ina {to vo letniot period se koristat pogolemi koli~ini zelen~uk za salati i za prèwe so maslo:

- maslo ............................................... 3,8 l- margarin ......................................0,6 kg- puter, majonez i sl. ....................0,5 kg

lzelen~ukot vo sezonata leto e za-stapen so {irok asortiman na sveì proizvodi koi moàt da se koristat kako varivo, prilog i salata, i toa:

- grav, le}a.....................................1,6 kg- mladi kompiri.........................20,0 kg- kromid i luk...............................5,0 kg- zelka kako varivo i salata .....7,0 kg

- morkovi - dodatok na jadewa i salati ...2.5 kg- magdonos kako za~in .................1,0 kg- sve`i piperki............................4,0 kg- domati ........................................10,0 kg- tikvi~ki .......................................5,0kg- boranija .......................................2.0 kg- gra{ok ..........................................1,5 kg- modri patlixani .......................1,0 kg

-drug zelen~uk (salati, trupki, bamji) ...3,0 kg

lOvo{jeto kako grupa vo sezonata leto go ima vo zgolemen asortiman: cre{i, ja-godi, praski, kajsii, kru{i, letni jabol-ka, slivi, lubenici, diwi, grozje, mali-ni, ribizli i sl, i toa:

-cre{i, jagodi, vi{ni .................3,0 kg- kajsii, praski...........................10,0 kg- jabolki, kru{i ...........................5,0 kg- lubenici, diwi........................20,0 kg

l[e}erite i {e}ernite koncentrati kako asortiman i koli~ina nemaat bitni promeni vo leto, za razlika od drugite sezoni:

- {e}er............................................4,7 kg- xem, marmalad ............................0,8 kg- med, alva......................................0,7 kg- ~okolada za decata....................0,6 kg

lGrupata `itarici i nivnite proizvodi vo mese~nite potrebi se planirani kako

polubel leb, so mo`nost da se koristat i drugi vidovi leb (crn, integralen, 'rèn i sl.), a kako bra{no se koristat site vi-dovi (p~eni~no, p~enkarno, 'rèno, oves-no i sl.), kako i ̀ itarici vo zrno (p~enica, p~enka, oriz i sl.), i toa:

- leb - polubel (90 br. vekni po 500g)1 ....45,0 kg- bra{no tip 750 ...........................1,5 kg- bra{no p~enkarno .....................0,5 kg- testenini ( fide, makaroni, juvki, tarana ) 2,5 kg- oriz - neglaziran .......................1,5 kg- ̀ ito ( p~enica, p~enka )............0,6 kg- keksi, biskviti i sl. ................0,6 kg*1Teìnata na vekna leb e razli~na (500-600 i 700g), a so toa i brojot

na veknite za 45 kg }e bide razli~en.

lvo grupata pijalaci i za~ini se zgole-meni koli~inite na pijalacite (nega-zirani i gazirani pijalaci i prirodni sokovi), a od za~inite posebno e vaèn ja-bolkoviot ocet koj se koristi za za~inu-vawe na salatite, i toa:

- ~aj ..................................................0,1 kg- ~aj- kafe .......................................0,4 kg- negazirani pijalaci (prir. sokovi i sl.) .. 3,0 l- gazirani pijalaci......................... 7,0 l- rakija, vino.................................... 2,0 l- za~ini (sol, origano, biber i sl.)....0,6 kg- jabolkov ocet................................. 1,0 l

Kom

bina

cii

na d

nevn

i ob

roci

za

sezo

na L

ETO

za e

dna

nede

la:

ponedelnik

nedela

Koli~inata na lebot vo obrocite e vo zavisnost od potrebite na potro{uva~ite i mo`e da se dvi`i od 100 do 200g na obrok.

pavlaka, krastavi-ca, ~aj od

{ipki

margarin, sirewe, domati

krem-~orba od me{an

zelen~uk

~orba od domati so

oriz

supi - ~orbisupi - ~orbiPojadok

vtornikvtornik

sredasreda

~etvrtok~etvrtok

petokpetok

sabotasabota

puter, med, mleko so

kakao

dve vir{li, majonez (senf),

piperki, planinski ~aj

palentaso urda

(sirewe), jogurt

vareno jajce, dve zdenki,

domati, ~aj

pe~ivo, jogurt

-

supa od koski so rezanki

supa so top~iwa od meso

pile{ka supa so fide

pile{ka ~orba

Koli~inata na lebot vo obrocite e vo zavisnost od potrebite na potro{uva~ite i moè da se dviì od 100 do 200g na obrok.

musaka od modri

patlixani (polneti)

prèna riba-file so restovan

kompir

zelka so morkovi i magdanos

pinxur

ovo{en sladoled

ovo{je

prèni piperki, domati, sirewe

polneti piperki so urda i jajca, domati, ~aj

glavno jadewe salati

boranija so meso (varivo)

turlitava so meso

polneti piperki (domati)

tava oriz so pile{ko

gula{ so prilog

{pageti

tarator

salata od krastavi-ci so luk i magdonos

letna me{ana salata

pe~eni piperki so

luk i magdonos

letna salata

ovo{je

ovo{en kola~

ovo{na salata

ovo{je

sok

pinxur, sirewe, kompot

p~enkarna pita, jogurt

pohovani modri

patlixani, ka{kaval,

domati

prèni piperki i domati, sirewe

jajca na oko,

tarator

glavno jadeweRu~ek

UìnaVe~era

So cel da se ovozmo`i planirawe pra-vil na ishrana vo sezonata leto prika`ana e tabela so sostav i energetski vrednosti

Meso i mesni proizvodigovedsko nemasno mesogovedsko sredno masnotele{ko sredno masno mesosvinsko sredno masno mesojagne{ko meso-nemasnozaja~ko mesopile{ko mesojare{ko mesokozjo meso

19,017,819,114,121,619,320,219,218,7

T A B(vrednostite se odnesuvaat na

Sostav i energetska vrednost na

Belkovini (g)

13,020,012,035,08,69,312,64,59,4

------

0,4--

11,010,011,08,09,017,014,011,011,0

2,32,12,91,72,21,34,52,82,8

198256190376166168200117165

prehranbeni proizvodi100 g neto - is~isteni proizvodi)

E L A

na proizvodite, {to ovozmo`uva upotre-blivost vo pravilnoto planirawe na seme-jnata i individualnata ishrana.

Masti Jagle- Kalcium @elezo kcal (g) hidrati (g) Ca (mg) Fe (mg)

jazik (govedski, tele{ki) slezina tele{ki drobsuva slaninadoma{ni kolbasigovedski kolbasivir{li-pariski kolbasximirinkipa{tetamortadela

RIBIre~ni ribi: bel lososjagulaklenpastrmkasomkrap{tuka - kostre{`abji kopani

morski ribi: bakalarcrvenoperkaharingaoktopodjagulaligwilososmorunaosli}sardinasipa

17,615,219,09,023,921,712,513,416,018,0

20,114,613,420,115,315,818,816,4

17,019,016,815,719,117,018,417,617,019,014,0

Belkovini (g)

Belkovini (g)

10,12,58,672,845,915,427,671,235,933,2

21,520,22,810,511,38,52,30,3

0,64,518,50,91,91,112,02,10,410,01,2

-1,00,6---

1,8--

2,7

-0,7---

0,7--

---

0,8-

1,0--

0,10,40,8

8,0272,010,02,07,010,07,0-

9,010,0

46,517,5

-69,036,038,054,018,0

16,080,048,0

-205,027,020,0

-32,0449,020,5

2,10,02,70,61,92,71,9-

5,42,7

0,70,7-

0,40,81,20,51,3

0,30,90,9-

0,40,50,8-

0,64,10,7

16788116756524232309756410386

273247781741621429568

73117233749381181887216670



18,620,017,023,9

5,63,82,545,4

3,43,63,83,73,317,026,427,525,619,03,311,13,033,5

0,30,1

sku{atunazubatacsardina - konzerva

jajcajajca od koko{kabelka - 15,5 g`ol~ka - 29,5 gjajce vo prav

mleko i mle~ni proizvodikravjo mleko ov~o mlekokozjo mlekomatenicajogurtkravjo sirewezdenka sireweov~o sirewekravji ka{kaval urdakravjo kiselo mlekokajmakpavlaka 12%maslenostmleko vo prav obezmast.

masti - vidlivi svinska mastkravjo maslo

Belkovini (g)

Belkovini (g)

Belkovini (g)

10,69,91,514,4

5,3-

4,932,9

3,63,94,50,73,11,226,928,031,00,83,346,912,01,6

99,597,0

-0,1-

1,3

0,30,20,1-

4,84,73,83,72,74,01,61,7-

1,54,22,23,850,0

0,10,1

11,06,035,0354,0

54,09,0

141,0187,0

119,0180,0141,0109,0111,094,0887,0362,0925,0320,0120,099,097,0

1308,0

1,0-

0,41,10,93,5

2,30,15,58,7

0,10,10,10,10,10,30,90,40,90,30,00,10,10,6

0,1-

16916985237

741658494

6770733753983553703909164492135357

925903




govedski loj ov~i lojmargarin putermaslomajonez

@itarici i nivni prerabotkiorizovesni jatki griz soino bra{no p~eni~no bra{no-T.500'r`eno bra{no puding polubel leb bel leb me{an leb (p~enica i 'r`)me{an leb (p~enka i 'r`)keksidvopekmakaroni, koritestenini so jajca prososoini proteini-tro{ki

zelen~ukle}a gra{ok boranija grav

0,50,50,50,6-

1,5

7,514,29,447,012,58,08,87,48,06,77,58,69,912,914,210,552,0

25,06,72,523,7

Belkovini (g)

Belkovini (g)

98,597,284,577,099,578,0

1,67,40,219,06,01,50,40,41,11,80,310,42,60,72,44,31,5

1,00,40,21,7

--

0,4--

3,0

75,954,175,934,062,074,071,649,047,155,051,866,775,576,568,768,032,0

54,916,26,547,3

1,01,520,020,0

-19,0

24,049,036,0265,020,026,020,010,010,048,073,5126,0113,027,022,025,0220,0

46,024,052,0144,0

0,2----

1,0

1,00,41,511,11,12,51,61,01,53,71,61,82,22,92,19,08,0

6,82,10,77,8

915906791716925708

357390351326361350345235225263246405374373362362360

3379838307



Belkovini (g)

kompirikeleraba celercveklotrupkakromid prazspana}karfiol keq zelkakrastavici tikva zeleni piperkicrveni piperkicrveni domati luk renmorkovikiseli krastavicipiperki - tur{ijadomatno pire - konz.morkovi - tur{ijakisela zelka gra{ok - konzervaboranija - konzerva|uve~ - konzervakiseli domatimodri patlixani

2,02,51,31,31,91,32,82,32,41,41,70,70,61,21,51,03,90,30,80,71,21,43,81,73,61,01,71,71,1


0,20,20,20,10,90,10,30,30,20,20,20,2-

0,20,30,30,9-

0,20,20,20,20,90,20,40,10,2--

20,95,93,76,88,49,46,51,83,24,04,82,06,54,48,03,19,11,98,01,54,44,718,83,09,44,35,89,40,2

8,075,050,027,037,032,062,083,022,030,050,017,083,06,08,013,029,0140,034,017,09,070,034,036,024,052,041,013,012,0

0,70,90,51,01,00,51,03,01,11,00,40,31,70,80,80,51,51,40,83,20,53,50,80,52,10,70,80,50,7

963622344344412025242812292539206193810242698205522311825

suv kromidmlad kromidzelena salatatikvi~kisuv pipersuv prazbamjikoprivipe~urki

ovo{jejabolka kru{i duwi grozje bademi kosteni orevi bez lu{pa le{nici limoni kikiritki diwi bananikiviportokalimandarinisuvi slivismokvijagodicre{i

9,11,51,31,28,811,71,77,12,8

0,30,40,50,718,62,711,212,00,926,90,61,11,00,60,83,31,30,71,1

Belkovini (g)

1,30,20,20,31,61,31,70,60,5

0,4-

0,20,454,11,552,556,50,644,2

-0,40,20,20,20,90,30,50,5

58,58,22,85,643,261,13,15,55,8

12,913,510,213,54,324,811,06,05,523,67,822,511,511,110,169,416,38,414,8

208,051,068,0820,045,0403,047,0716,015,0

7,08,011,012,0234,046,099,07,026,061,014,09,025,041,037,541,034,721,018,0

3,21,00,50,85,26,52,63,90,7

0,30,30,60,44,70,93,10,50,62,00,40,50,40,40,43,90,61,00,4

260361531192280355736

58574562597168580599325593498514845268483661


0,50,70,80,5

-0,5-

0,34,06,58,98,07,5-

-0,10,20,10,1------

japonska jabolkamodri slivikalinkalubenica

{e}er i koncentrati{e}ermarmalad - xemmedovo{ni bomboni~okoladni bomboni~okolada za gotvewemle~na ~okoladakakaoeurokrem`olt {e}er

pijalaciovo{en maten sok ovo{en sirup kompot od vi{ni kompot od praski kompot od slivi koka-kola tonik belo vino crno vino pivo rakija

Belkovini (g)

Belkovini (g)

-0,20,30,2

-0,3-

0,930,527,334,523,824,2

-

0,10,10,30,40,3------

15,914,615,76,4

97,565,881,073,051,361,553,19,438,295,0

12,451,120,520,121,610,511,05,93,538-

127,015,03,07,0

-20,05,021,06,058,0228,0123,0

-92,5

4,04,015,04,09,0-

8,011,58,0--

2,50,50,30,5

1,01,00,51,92,45,01,110,7

-3,6

0,20,20,30,30,9---

1,0--

62576826

400274332365576534575293415389

481958178834244231443193



8,812,9

----

0,12,12,212,5

za~ini i dodatocipiper (crn i bel)crven piper-melenvegetasol za gotvewejabolkov ocet vinski ocetpra{ok za pe~ivosve` kvasec ~aj od {ipkikafe

Belkovini (g)

Site izdanijamo`ete

da gidobiete vo

prostoriitena OPM!

6,59,10,3----

0,40,715,4

68,059,0

--

5,95,018,911,059,028,5

127,0130,0

-253,06,06,0

5778,013,050,0145,1

10,27,8

0,10,6--

4,99,84,1

309321--24207857259301


U

Potro{uva~i!Dokolku ste o{teteni od odredeni proizvodi ili uslugi, obrateteni se! Sekoj raboten den od 8-15

~asot!]e se obideme da vi pomogneme!

Organizacija na potro{uva~ite na Makedonija -Centrala

Ul. "Vodwanska” b.b., 1000 SkopjeP.fah 150, tel./faks: 02 113-265, tel: 212-440

www.opm.org.mk

Sovetodavno biro-[tip, ul "Mar{al Tito# bb2000 [tip, tel./fah 032 385-592

Sovetodavno biro-Bitola, ul "Bra}a Mingovi# br 57000 Bitola, tel./fah 047 228-246

Sovetodavno biro-Ohrid, bul. "Turisti~ka# b.b.,P.fah 157, 6000 Ohrid, tel./fah 046 252-833

Vo ramkite na aktivnostite na OPM se davaat i specijalisti~ki soveti od oblasta na ishranata

(sekoj ~etvrtok od 14-15 ~asot) i oblasta na stanovawe i domuvawe (sekoj vtornik od 14 do 16 ~asot). Sovetuvawata se odr‘uvaat so prethodno zaka‘uvawe na tel. 212-440 i se odr‘uvaat vo

prostoriite na OPM Skopje.

Laz

ar T

OM

OV

SK

I - FONKO

design

Bro{urata "Ishranata i semejstvoto#-sezona leto e izrabotena vo ramkite na proektot "Prehranbena ko{nica za ~etiri~leno semejstvo#. Celta na proektot e sledewe na cenite i asortimanot na proizvodite vo tekot na edna godina i procentualnoto u~estvo na pre-hranbenata ko{nica vo semejniot buxet na ~etiri~leno semejstvo, kako i definirawe na preporaki za ishrana po sezoni. Predvideno e izdavawe na ~etiri sezon-ski bro{uri. Proektot i izdavaweto na bro{urite e pomognato od COMMUNITY FU D {to se realizira preku Consumers International.

Podgotvile:Kal~o Mitev i Lidija \or|ievska

(sektor za ishrana - RZUD, Skopje)Konsultant:

prof. d-r Lidija Petru{evska - ToziLektor:

Natalija Glinska - RistovaIzdava~:

Organizacija na potro{uva~ite na Makedonija

Site nie znaeme da jademe, nocivicamobilitas.mk/wp-content/uploads/2018/03/Ishrana-LETO.pdf · mena...

Documents

Transcript of Site nie znaeme da jademe, nocivicamobilitas.mk/wp-content/uploads/2018/03/Ishrana-LETO.pdf · mena...