SISTEMI ZA DOJAVU POŽARA

SISTEMI ZA DOJAVU POŽARA

Visoka tehnička škola strukovnih studija u NišuFebruar, 2013. godina

Tema: Stabilni sistemi za dojavu požara

SIGURNOST DOO ul. V. Jocića 19 18000 Niš kontakt: 063/470-488; 018/585-515

PRAVNI OSNOV- Zakon zaštite od požara (sl.glasnik RS 111/09 ) - Član 42.

Pri projektovanju i izgradnji visokih stambenih objekata i objekata javne namene (hoteli, robne kuće, bioskopi, pozorišta, biblioteke, dečje ustanove, škole i visokoškolske ustanove, zdravstvene ustanove, sportske dvorane, koncertne dvorane, stadioni i sl.), kao i u objektima u kojima se čuvaju umetnička dela, obavezna je ugradnja uređaja koji omogućavaju blagovremeno otkrivanje i javljanje požara. U objektima u kojima se odvijaju tehnološki procesi u kojima se proizvode, prerađuju, koriste i skladište zapaljive, eksplozivne i druge opasne materije, u visokim objektima (osim stambenih zgrada), u zgradama arhiva i dokumentacije od posebne vrednosti, u objektima u kojima se obavlja trgovina površine preko 3500 m2, u objektima koji služe za izložbe površine preko 1000 m2, muzejima, bioskopima, pozorištima, aerodromskim zgradama površine preko 1000 m2, pored uređaja iz stava 1. ovog člana, obavezna je i ugradnja uređaja koji omogućavaju blagovremeno gašenje požara (stabilni sistemi za gašenje požara).

- Član 44.Za izvedene stabilne instalacije namenjene gašenju ili dojavi požara, detekciji zapaljivih gasova i para, kao i za druge zaštitne uređaje, opremu i instalacije koje služe za sprečavanje izbijanja, širenja i gašenje požara, izvođač radova je dužan da pribavi sertifikat od ovlašćenog pravnog lica o ispravnosti tih uređaja, opreme i instalacija i da zapisnik o obavljenom ispitivanju ispravnog funkcionisanja tih uređaja, opreme i instalacija stavi na uvid komisiji nadležnoj za tehnički prijem objekata. Ispravnost instalacija iz stava 1. ovog člana mora se proveravati najmanje dva puta godišnje od strane ovlašćenog pravnog lica, u skladu s tehničkim propisima i uputstvima proizvođača. O obavljenim proverama vodi se evidencija u koju se unose podaci o izvršenoj proveri i stručni nalaz. Zaposleni u ovlašćenom pravnom licu koji obavljaju ispitivanja moraju imati položen stručni ispit. Ministar propisuje posebne tehničke i druge uslove koje mora ispunjavati ovlašćeno pravno lice iz stava 1. ovog člana, kao i program i način polaganja ispita iz stava 4. ovog člana. Ministarstvo daje ovlašćenje pravnom licu za obavljanje poslova iz st. 1. i 2. ovog člana i vodi evidenciju o izdatim ovlašćenjima za obavljanje poslova ispitivanja uređaja instalacija i opreme iz stava 1. ovog člana.

SIGU

RN

OST D

OO

PRAVNI OSNOVSIG

URN

OST D

OO

- Pravilnik o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara ("Sl. list SRJ", br. 87/93)

Ovim pravilnikom propisuju se: zahtevi koji moraju biti ispunjeni pri projektovanju i održavanju

stabilnih instalacija za dojavu požara, postupak i način označavanja i obeležavanja uređaja i delova

sistema za dojavu požara, tehničke mere nadzora stabilnih instalacija za dojavu požara, način rukovanja i održavanja sistema i uređaja, zahtevi za broj i razmeštaj javljača požara, zahtevi za povezivanje stabilne instalacije za dojavu sa

tehnološkom i elektrotehničkom opremom, zahtevi za kontrolne knjige pregleda i ispitivanja stabilne instalacije

za dojavu požara.

SIGURNOST DOO

FAZE RAZVOJA POŽARA SA ASPEKTA DETEKCIJE Dinamika sagorevanja zavisi od “strana”

požarnog trougla: goriva materija - izvor toplote - kiseonik

Detekcija: energija -> (toplotna, EM zračenje) ili čestice (dim)

Pojave koje se detektuju -> DIM, TOPLOTA, PLAMEN

SIGURNOST DOOJAVLJAČI POŽARA

VRSTE I PODELE JAVLJAČA POŽARA

SIGURNOST DOOJAVLJAČI POŽARA

RUČNI JAVLJAČI POŽARA Od aktiviranja do signalizacije ~ 3 s; Postavljaju se na putevima za evakuaciju, u hodnicima, prolazima, na

izlazima, na stepeništima, u blizini aparata za gašenje požara; Na visini od 1,5 m, unutar objekta na rastojanju od 40 m, spolja do 120

m.Tipovi zaštite:

IP24, IP55, IP67I – zaštita od

predmeta (prašine)

P – zaštita od vode

I – (0 .. 6)P – (0 .. 8)

Ako sistem za dojavu požara sadrži i ručne i automatske javljače požara, ručni javljači treba da se grupišu u posebne,

odvojene zone ili u posebne linije dojave. Kod klasičnih (kolektivnih) sistema za dojavu požara nije

dozvoljeno kombinovanje ručnih i automatskih javljača u okviru jedne zone dojave.

SIGURNOST DOOJAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI TOPLOTE

PRINCIPI KONSTRUKCIJE JAVLJAČA TOPLOTE

• Osnovna podela- Javljači fiksne temperature (termostatički, termomaksimalni, eng. fixed heat

detector),- Javljači gradijenta temperature (termodiferencijalni, eng. rate-of-rise detector).


TERMODIFERENCIJALNI JAVLJAČI Najstariji tip (oko 1860.) Granična vrednost po EN 54 – 57 °C (u praksi 10 °C do 35 °C iznad ambijentalne temperature).

Termomaksimalni javljač sa topivim elementom (Wood-ov element (metal) - legura od 50% bizmuta,

26.7% olova, 13.3% kalaja i 10% kadmijuma. Topi se na temperaturi od 69 do 72°C.)

Termomaksimalni javljač sa bimetalom (Invar - kombinacija 36% nikla i 64%

gvožđa. – FeNi36)

• Termomaksimalni javljač sa sondomTe

mpe

ratu

ra

Vreme

Normalno sta enj

Alarm


TERMODIFERENCIJALNI JAVLJAČI• Detektuju brzinu porasta temperature u

vremenu:

Tem

pera

tura

Vreme

Alarm

Normalno stanje

• Termodiferencijalni pneumatski javljač

• Termodiferencijalni javljač sa dijafragmom

Tri stepena osetljivosti:

1. klasa: 1 oC/min2. klasa: 3 oC/min3. klasa: 5 oC/min

• Termodiferencijalni javljači sa termistorom

NFPA granična vrednost: 12-15 oF/min (7-8 oC/min)

SIGURNOST DOO

JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI TOPLOTE

Primeri realizacije javljača (detektora) toplote

SIGURNOST DOOJAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMA

Dva principa otkrivanja dima:• radioaktivni – jonizacioni javljači dima (eng. ionization smoke

detector)• optički – optički javljači dima (eng. photoelectric smoke detector)

Čestice dima neposredno posle generisanja - 0.01 m do 0.4 m. Vidljivi dim - 0.4 m i veće. Opseg osetljivosti: za jonizacione javljače od 0.01 - 1 m i za optičke javljače dima od 0.5 - 10 m

• visoka osetljivost• mala inertnost


JONIZACIONI JAVLJAČI DIMA

• Dve komore (merna i referentna);• Posebno osetljiv za brze, otvorene požare

– neosetljiv na velike čestice dima;• Lažne dojave kod prodora čestica prašine

ili turbulencije vazduha;• Skladišti se po pravilima za radioaktivni

otpad;

• Pogodni za “čiste” vatre, manje osetljivi na guste dimove• Dve elektrode (na 1 cm), izvor α zračenja (0.2 mg Am-241, Pt-239)• Proces rekombinacije jona• Intenzitet zračenja: 33.3 kBq/0.9 µCu


OPTIČKI JAVLJAČI DIMA

Dva principa otkrivanja dima: slabljenje protoka svetlosti – princip apsorpcije (eng. light obscuration principle) Intenzitet prelamanja svetlosti – princip refleksije (eng. light scattering principle)

• Tyndall effect (difuzna refleksija svetlosti u prisustvu čestica dima);

• Dva-tri bljeska na 2-3 s (potrebna koncentracija dima u trajanju od 5-10 s);

Javljači dima na principu refleksije

Javljači dima na principu apsorpcije


OPTIČKI JAVLJAČI DIMA

Signal javljača dima u funkciji veličina čestica

A – optički ref., B – optički aps., C - jonizacioni

Javljač dima za “prljave” sredine

SIGURNOST DOOJAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMALINIJSKI OPTIČKI JAVLJAČI DIMA

Linijski javljači dima (linearni, bim javljači) - (eng. linear smoke detector)

• Mogućnost podešavanja alarmnog praga od 25%, 50% i 70% zamračenja IC snopa, ili 25%, 35% i 50%;

• Kompenzira spore promene signala (1% u odnosu na referentni signal u toku 1h);

• Udaljenost do 100 m, rastojanje do 7.5 m, na visini do 25 m, minimalno 2.4 m;

• Pogodan za visoke prostorije;

SIGURNOST DOO

JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI PLAMENA Najvažnije osobine

• visoka osetljivost na zračenje plamena• velika brzina odziva za otkrivanje požara sa brzim razvojem• neosetljivost na zračenja koja ne potiču od požara• blokiranje apsorpcije zračenja

Spektar zračenja plamena• kontinualno zračenje (posledica zagrevanja pri nepotpunom sagorevanju)• linearni spektar (rezultat hemijskih reakcija u plamenu)• pojedinačne linije (rezultat elektronskih prelaza)

Principijelna podela javljača na osnovu talasne dužine• ultraljubičasti – do 300 nm• vidljivi – od 300 do 700 nm• približno infracrveni – od 700 nm do 1.3 µm• infracrveni – od 1.3 do 10 µm• kombinovani

Osnovna namena: Otkrivanje požara koji odmah obrazuju otvoreni plamen

SIGURNOST DOOJAVLJAČI GASA

JAVLJAČI UGLJEN MONOKSIDA (CO)Produkt nepotpunog sagorevanja, bez boje i mirisa. Pod odgovarujućim okolnostima nastaje kao posledica nepotpunog sagorevanja čvrstih, tečnih i gasovitih gorivih materijala i mogu da se nagomilaju u stanovima, kućama, hotelskim sobama, ....Uticaj CO na organizam zavisi od mnogo faktora: pol, starost, fizička kondicija, postojanje akutnih i hroničnih bolesti, itd. Do fatalnog ishoda dovodi velika doza CO u kratkom vremenskom periodu, ali i mala doza u kombinaciji sa dugim vremenom ekspozicije. Uslovi nastanka CO: - blokirani ili loše projektovani dimovodni kanali i loša ventilacija, - izduvni gasovi automobila, generatora, upotreba roštilja, - u hotelskim sobama: kvar peći, bojlera i sl.

SIGURNOST DOOVIŠESENZORSKI (VIŠEKRITERIJUMSKI)

JAVLJAČI POŽARA

Primer višesenzorskog javljača požara -> (toplota + dim + IC zračenje + CO)

SIGURNOST DOOORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA

PODELA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA

Dva tipa sistema za dojavu požara u skladu sa primenjenom tehnologijom:

• klasični (kolektivni, konvencionalni) sistemi• adresibilni sistemi

Osnovna klasifikacija sistema za otkrivanje i dojavu požara se zasniva na upotrebljenoj tehnologiji, odn. načinu realizacije u skladu sa primenjenom tehnologijom.

Osnovni kriterijum za podelu -> adresibilnost uređaja.


PODELA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA- klasični (kolektivni, konvencionalni, zonski) sistemi

- adresibilni sistemi


ORGANIZACIJA ALARMIRANJA

Stanja zone dojave požara ili adresibilnog javljača u petlji:

• normalno• alarm• kvar zone

• prekid zone ili• kratak spoj zone

Zona dojave požara ili požarna zona je prostor koji pokriva jedan ili više javljača požara i predstavlja najbližu odrednicu za lokalizaciju požara. Kod adresibilnih sistema za dojavu požara lokalizacija mesta izbijanja požara je na nivou adrese javljača.

Javljači u jednoj zoni mogu da budu ili automatski ili ručni. Automatske zone dojave mogu da sadrže

različite tipove automatskih javljača požara.


ORGANIZACIJA ALARMIRANJA

• Vreme potvrde alarma (“potvrda prisustva”);

• Vreme provere alarma (“vreme izviđanja”).

Pouzdanost alarmiranja: ZAVISI OD VREMENSKIH

KAŠNJENJA

Pouzdanost alarmiranja: “DVOZONSKA ZAVISNOST”

(udvojene zone )

SIGURNOST DOOCENTRALA ZA DOJAVU POŽARA

ULOGA CENTRALE, OSNOVNE FUNKCIJE CENTRALE

• neprekidna kontrola rada svih podsistema u okviru sistema za dojavu požara,• prihvatanje podataka od javljača i svih ostalih periferijskih uređaja • uključivanje zvučne i svetlosne signalizacije u slučaju alarma • prenosi informacija višem hijerarhijskom nivou i realizacija izvršnih funkcija

Uloga centrale za dojavu požara

Osnovne funkcije centrale za dojavu požara• samodijagnostika svih ključnih funkcija same centrale • vizuelna i zvučna signalizacija • rukovanje podsistemima koje centrala pokriva (zadavanje parametara, uklj./isklj. zona, potvrda i resetovanje alarma itd.) • odlučivanje o alarmnim kriterijumima i preduzimanje izvršnih funkcija • arhiviranje događaja u sistemu:

• nastanak alarma,• reset alarmnog stanja,• kvar na liniji i ponovno uključenje zone,• podešavanje realnog vremena,• promena zavisnosti izlaza od ulaza, itd.


IZBOR I POSTAVLJANJE JAVLJAČA POŽARA - FAKTORI

Kriterijum Mogući slučajevi

Tip mogućeg požara- tinjajući požar sa razvojem dima;- otvoreni požar bez razvoja dima;- otvoreni požar sa česticama.

Visina prostorije - ograničenja za javljače dima i toplote

Ambijentalni uslovi- toplota;- vlaga;- strujanje vazduha ...

Ometajući faktori- dim;- prašina;- elektromagnetna zračenja ...

• zaštita ljudi ili imovine, • materijali koji mogu da se nađu u objektu i njihove karakteristike u odnosu na

vatru, • procesi i delatnosti koje se odvijaju u objektu, • namena objekta.

SISTEMI ZA DOJAVU POŽARA

Documents

Transcript of SISTEMI ZA DOJAVU POŽARA