SINTAKSA
-
Upload
gramoz-cubreli -
Category
Documents
-
view
1.040 -
download
10
description
Transcript of SINTAKSA
1.Cili eshte objekti i sintakses ?
-Sintaksa ka per object ligjerimin e lidhur.Nepermjet ketyre lidhjeve e raporteve krijohen njesi te ndryshme sintaksore.
2.Cilat jane njesite sintaksore?
-Jane:Fjalia(si njesi themelore sintaksore),periudha,gjymtyra e fjalise,togfjaleshi
3.Format kryesore te lidhjeve sintaksore :
-Pershtatja,drejtimi,bashkimi i thjeshte (ose pranevenia)
4.Ne fjaline “Kenga e bukur popullore do te trashegohet ne perjetesi nga brezat e shqiptareve” dallojme keta TOGFJALESHA :
-Kenga e bukur,kenga popullore,do te trashegohet ne perjetesi,do te trashegohet nga brezat,nga brezat e shqiptareve .
5.Ne gjuhen shqipe qdo togfjalesh perbehet gjithmone nga dy gjymtyre:Gjymtyra kryesore dhe ajo e varur .Sheno nga dy shembuj :
-Atdheu yne. -Qielli i kaltert
6.Sa LLOJESH jane togfjaleshat :
- 1.Te Thjeshte : liber i bukur 2 .Te zgjegjeruar : leximi i ketij libri
7.Cilat jane MARDHENIET KUPTIMORE ndermjet gjymtyreve ne togfjalesh.(nga nje shembull)
- 1. Mardheniet percaktore : shirat e vjeshtes . 2.kudrinore : pres trenin 3.rrethanore: shkruaj bukur
8.Cilat jane LIDHJET GRAMATIKORE ndermjet fjaleve me togfjalesh.(nga nje shembull)
- Lidhja e pershtatjes: bar ii gjelbert ndriste nen rrezet e vaketa te diellit mengjesor 2.e drejtimit : lule mali 3.e bashkimit : iku larg
9. KLASIFIKIMI I TOGFJALESHAVE sipas gjymtyres kryesore :
-Togfjaleshat EMERORE,FOLJOR,MBIEMERORE,PEREMERORE,NDAJFOLJORE.
10.Analizo fjaline ____ sipas pikepamjes morfologjike :
- Vjeshta (KRYEFJALA) e arte ( PERCAKTORI I KRYEFJALES) i mbushi (KALLEZUES) plot (NDAJFOLJE SASIE) kete vit (RRETHANOR KOHE ) hambaret (KUDRINOR) e kompanise (PERCAKTOR I KUDRINORIT)
11. KRITERET E KLASIFIKIMIT TE FJALIVE jane :
-Kriterin e modalitetit,e qellimit te thenies(sipas llojit te kumtimit),kriterin e ndertimit .
12.Sipas KRITERIT TE MODALITETIT fjalite jane :
-Fjali POHUESE dhe MOHUESE
13.Sipas KRITERIT TE QELLIMIT TE THENIES (llojit te kumtimit ) fjalite jane : (nje shembull)
-Fjalite DEFTORE :puna eshte nder e detyre … 2.PYETESE : CILI eshte ky fshat ? … 3.NXITESE : TI,baba,mos u merzit ! 4.DESHIRORE: Lulezofte toka jone ! 5.THIRRMORE : Sa e bukur qenka kjo tablo !
14.Sipas KRITERIT TE NDERTIMIT fjalite jane :
-NJE GJYMTYRE KRYESORE –njekryegjymtyrese … 2.DY GJYMTYRE KRYESORE-dykryegjymtyrese
15.Fjalite njekryegjymtyrese me GJYMTYRE KRYESORE FOLJEN jane: (nje shembull)
-Fjalite njekryegjymtyrese 1. VETORE : Me vete te caktuar:Ate jave punova nga mengjesi deri ne mbremje . – Me vete te pacaktuar : Agronin e caktuan kryeinxhinier - Me vete te pergjithesuar :DUAJE atdhene si shqiponja folene . 2.PAVETORE : KA njerez me vullnet te forte .
16.Sheno tre shembuj te fjalise njekryegjymtyrese ME GJYMTYRE KRYESORE EMRIN :
- 1.Vera e thate . 2.Qershor i vitit 2002 3.Biblioteka e rrethit
17.Sheno nga tre shembuj te FJALIVE TE PAPLOTA :
- 1. KETU 2. E KAM MARRE 3.NGA TIRANA
18.FJALITE E PAGJYMTYREZUESHME jane : (nga nje shembull)
- 1. Fjalite e pagjymtyrezueshme TE POHIMIT:E njeh ? – Po si jo !
2. Fjalite e pagjymtyrezueshme TE MOHIMIT :A u vonove mor bir ?- Jo,jo – u pergjigj ai
3.Fjalite e pagjymtyrezueshme PYETESE : Vij nga larg. – Ashtu ?
4. Fjalite e pagjymtyrezueshme NXITESE : A te te tregoje diqka ?- Pa he ?
5. Fjalite e pagjymtyrezueshme EMOCIONUESE : IKU !
6. Fjalite e pagjymtyrezueshme TE PERSHENDETJES : Miremengjes !
19.FJALI E THJESHTE E PAZGJERUAR quhet : (nje shembull)
-Quhet ajo fjali qe ka vetem kryefjalen dhe kallezuesin p.sh : Hija (KRYEFJALA) kishte rene(kallezues)
20.FJALI E THJESHTE E ZGJERUAR quhet : (nje shembull)
-Quhet ajo fjali qe perveq kryefjales dhe kallezuesitka edhe gjymtyre te dyta . p.sh QYTETI YNE KA LULISHTE SHUME TE BUKURA.
21.KRYEFJALA shprehet me emer ne trajten e shquar ,me emer te pashquar,me peremra,me numeror,me qdo pjese tjeter te emerzuar te ligjerates ,me togfjalesh te lire ose te qendrueshem . (nje shembull)
-1.Me emer ne TRAJTEN E SHQUAR : SHQIPTARET kane nje gjuhe te lashte
2. Me emer ne TRAJTEN E PASHQUAR : Udhetareve u pihej UJE. Kaluan VITE
3. ME PEREMRA : KUSH i beri matjet ? AI kendoi disa kenge
4. ME NUMEROR :DY dhe TRE bejne pese
5.ME QDO PJESE TJETER TE EMERZUAR TE LIGJERATES : E VERTETA hollohet por s’keputet
6.ME TOGFJALESH TE LIRE OSE TE QENDRUESHEM : AGIMI ME SHOKET erdhen te paret
NJE GRUMBULL VAJZASH kishin dale te bedenat e keshtjelles
22.KALLEZUESI u pergjigjet pyetjeve :
- Q’BEN ? 2. Q’KA BERE ? 3.Q’TE BEJE
23.Kallezuesi mund te jete foljor ;kallezuesi emeror dhe kallezuesi me pjese te pandryshueshme te kryefjales. (nga dy shembuj)
- 1.KALLEZUESI FOLJOR : Rruga NUK KISHE ZGJATUR shume (mohore)
Ne BANOJME ne nje lagje te Mitrovices
2.KALLEZUESI EMEROR : Ne JEMI ZOTER te tokave tona (emeror)
Kjo toke eshte e popullit (gjinore)
3.KALLEZUESI ME PJESE TE PANDRYSHUESHME TE LIGJERATES : LUMJA ajo qe iu be djali trim
Pastaj BELLDUM ne uje.
24.Kallezuesi foljor eshte dy llojesh :
1.KALLEZUESI I THJESHTE FOLJOR
2.KALLEZUESI I PERBERE FOLJOR
25.GJYMTYRET E DYTA TE FJALISE jane :
1.KUDRINORE : ATYRE u pelqejne se tepermi vallet popullore (kudrinor i zhdrejte pa parafjale)
2.RRETHANORE : Makina ndaloi PRANE ktheses (rrethanor i vendit)
3.PERCAKTORE : Pjesemarresit E OLIMPIADES u mblodhen ne sallen e madhe (percaktori me drejtim)