Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı...
Transcript of Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı...
![Page 1: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/1.jpg)
Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşım
Psk.Dr.Zeynep TüzünHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim DalıErgen Sağlığı Birimi
![Page 2: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/2.jpg)
Sınav kaygısı; bir değerlendirme öncesi ya da sırasında değerlendirmenin olası olumsuz sonuçlarına yönelik ortaya çıkan duygusal, fizyolojik ve davranışsal tepkiler olarak tanımlanmaktadır.
Zeidner, 1998.
![Page 3: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/3.jpg)
•Sınav kaygısının; sınav performansı, akademik başarı, motivasyon, stres düzeyi ve genel iyi oluş haline yaptığı olumsuz etkiler bir çok çalışmada gösterilmiştir. •Üniversite öğrencilerinde yapılan çalışmalarda yaygınlık %14 ile %50 arasında bildirilmektedir
Seipp, 1991, Spielberger ve Vagg, 1995; Hembree 1988,; Bonacci ve Reeve, 2010; Cizek ve Burg, 2005; Fehm ve Fydrich 2011.
![Page 4: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/4.jpg)
Belirli düzeyde kaygı bizi motive eder ve performansımızı artırır/Bu düzeyden sonra olumsuz etkiler ve performansımız düşer
Performans
Kaygı
![Page 5: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/5.jpg)
Sınav Kaygısının Biyopsikososyal Modeli • Sınav kaygısının bilişsel, davranışsal ve fizyolojik ifadesinin kaynakları:
Biyolojik(ör.fizyolojikuyarılma)
Psikolojik(ör.Duygusalyadabilişselfaktörler)
Sosyalsistem(ör.toplum,
ebeveyn,okuletkisi/baskısı)
Lowe, 2008
![Page 6: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/6.jpg)
Sınav Kaygısı Modelleri
•Ketlenme modeli: sınav kaygısının, sınav sırasında öğrenilen bilgileri hatırlamaya ket vurması•Eksiklik modeli: sınav kaygısının etkili ders çalışma ya da test alma becerilerini olumsuz etkilemesi
Tobias, 1985
![Page 7: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/7.jpg)
Sınav Kaygısı bileşenleri
•Bilişsel (sınava yönelik endişe verici düşünceler)•Duygulanım (bedensel uyarım ve duygular)
Spielberger ve Vagg, 1995; Sommer ve Arendasy, 2014
![Page 8: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/8.jpg)
Bilişsel bileşenler
Potansiyel ve performansa ilişkin olumsuz düşünce, inanç, beklenti, bakış açısı ve yorumlar.
«kendini ve yeterliliğini algılayış/«yapabileceğine olan inancı/«ailenin beklentileri/arkadaş ve öğretmenlerinin gözündeki kendiliğini algılayış/
«rekabet duygusuyla başa çıkma
![Page 9: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/9.jpg)
Sınav kaygısı düşünce içerikleri…ØSınav içeriği/formatı/sonucunun etkisi
«İlk kez böyle bir sınava gireceğim ne sorulur hiç bilmiyorum /
«paragraf sorularında hiç iyi değilim/«o kadar uzun süre nasıl otururum bilmiyorum/«eğer iyi not alamazsam sınıf düşeceğim/«bu sene sistem tamamen değişmiş hocalar da ne sorulacak bilmiyor/
![Page 10: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/10.jpg)
Sınav kaygısı düşünce içerikleri…
ØDiğeri
«Ailemin yüzüne nasıl bakarım/ «öğretmenim bana çok güveniyor ne yaparım/«sınıftakiler geri zekalı olduğumu düşünecekler/
![Page 11: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/11.jpg)
Sınav kaygısı düşünce içerikleri
ØGeçmiş deneyimler
« geçen seferki sınavda matematiği hiç yapamadım ki/«paragraf sorularında çok vakit harcıyorum/«herkes tıkır tıkır çözüyor ben hep geç kalıyorum
![Page 12: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/12.jpg)
Sınav kaygısı düşünce içerikleri…
ØKendi hazırlığı/öz yeterliği/becerisi
«Her sınavda çok heyecanlanırım elim ayağım titrer her şeyi unuturum/
«yapamayacağım, beceremeyeceğim, salağın tekiyim/
«benden yüksek not bekliyorlar sıkıyor beni/«yetiştiremeyeceğim hepsine bakamam/ «ya zor soru gelirde takılırsam
Putwain, 2009; Bonaccio ve Reeve, 2010; Boyacıoğlu ve Küçük, 2011; Herzer,Wendt ve Hamm, 2014
![Page 13: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/13.jpg)
Duygulanım bileşenleri
•Rahatsız edici bedensel uyarımlar; bedenden gelen ve bedenin her zamanki işleyişin dışına çıktığı mesajı•Duygular; korku, heyecan, huzursuzluk, sıkıntı
![Page 14: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/14.jpg)
Nedenler
•Gelişimsel faktörler•Bireysel faktörler•Aile /okul/ çevre etkisi•Toplumsal etmenler
Kennedy ve Tuckman, 2013; Saysa ve Weiss, 2014
![Page 15: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/15.jpg)
Bireysel faktörler
•Mükemmeliyetçilik•Önceden yaşanan başarısızlıklar•Kimlik ve bireyleşme•Gerçekçi olmayan hedefler•Kendine güven•Planlama /zamanı kullanma
![Page 16: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/17.jpg)
Toplumsal etmenler
•Rekabetçi özellikler•Değişen değer yargıları•Sık değişen sınav sistemi•Bulaşıcı kaygı
![Page 18: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/18.jpg)
Kültürel Farklılıklar
•Önemli diğeri (ebeveyn, öğretmen vs.) beklentisi•Lise ve üniversiteye geçişteki sınav sistemi•Yüksek gelir, statü ve iyi kariyer•Sınav kaygısı belirtilerinde farklılıklar
Bodas ve Ollendick, 2005
![Page 19: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/20.jpg)
Etkinliği kanıtlanmış yaklaşımlar
•Bilişsel Davranışçı terapilerin kaygı bozukluklarını tedavi etmedeki etkililiği bir çok randomize kontrollü çalışmada gösterilmiştir (Cuijpers ve ark., 2016)
•Sınav kaygısı tedavisinde de bilişsel davranışsal müdahaleler ile beceri odaklı yaklaşımları bir araya getirilmesinin en etkili yöntem olduğu belirtilmektedir (Ergene, 2003; Von Der Embse ve ark, 2013)
![Page 21: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/21.jpg)
Olay Düşünce Duygu Davranış
Sınav Yapamazsamrezil olurum
KaygıOdaklanamamayoğunfiziksel
belirtiler
KaçınmaErteleme
![Page 22: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/22.jpg)
Kısır Döngü
Sınava ilişkin olumsuz
düşünceler
Fiziksel belirtiler
DuygularKaygı/Korku/
Heyecan
Dikkat azalması
Performans azalması
![Page 23: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/23.jpg)
Bilişsel Davranışçı Müdahaleler
•Psikoeğitim•Bilişsel Yeniden Yapılandırma•Davranışçı teknikler (nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri)•İmgeleme, maruz bırakma
Ergene, 2003; Van Der Embse, Barterian ve Segool, 2013; Yeo ve ark., 2016; Reiss ve ark, 2017
![Page 24: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/24.jpg)
Bilişsel Davranışçı Müdahaleler
•Psikoeğitim•Psikoeğitim: BDT bakış açısı ile kaygının doğası (düşünce-duygu ve davranış ilişkisi, fiziksel belirtileri tanıma) yani kaygıyı açıklayan model eğitimi•Etkili ders çalışma yöntemleri eğitimi: zamanı etkili kullanma, öğrenme-hatırlama ve motivasyon artırma teknikleri•Etkili sınav yapma yöntemleri eğitimi
![Page 25: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/25.jpg)
Bilişsel Davranışçı Müdahaleler
•Bilişsel Yeniden Yapılandırma•İşlevsel olmayan düşüncelerin ele alınması(Bilişsel çarpıtmalar: aşırı genelleme, ya hep ya hiç tarzı düşünme, hatalı falcılık, felaketleştirme, -meli –malı cümleler)•İşlevsel olanlarla değiştirilmesi
![Page 26: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/26.jpg)
Bilişsel Davranışçı Müdahaleler
•Davranışçı teknikler (nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri)•İmgeleme, maruz bırakma•sınav denemeleri
![Page 27: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Sınav Kaygısına Bilişsel Davranışçı Yaklaşımergengunleri.com/22/pluginAppObj_12_13/22Ergen.S-nav-Kayg-s-na... · ve motivasyon artırma teknikleri •Etkili sınav yapma](https://reader034.fdocuments.net/reader034/viewer/2022050804/5aa049f17f8b9a71178ddb6c/html5/thumbnails/28.jpg)
•Teşekkürler…