SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2011 - 2012
Transcript of SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2011 - 2012
2
Ormanların devamlılığının sağlanması ve kendisinden beklenen görevleri yerine getirmesi, silvikültürel müdahalelerle
gerçekleştirilir.
3
Silvikültür “yeni ormanların kurulması, bunların tabiaten
mevcut olanlarla birlikte bakımı, gençleştirilmesi ve varlıklarının en iyi şekilde devam ettirilmesi ile uğraşan bilim
dalıdır.
Silvikültürel uygulamalarla;
yeni ormanlar kurulur,
Mevcut ve sonradan oluşturulan ormanların sağlık ve kalitesinin artırılmasına
yönelik bakım çalışmaları yapılır,
Devamlılıklarını sağlamak için gençleştirme çalışmalarında bulunulur,
Bütün bu çalışmalar gerçekleştirilirken de toplumun ihtiyaç duyduğu ekonomik,
sosyal, kültürel ve ekolojik talepler karşılanır.
Ormanlarımızın potansiyel verim gücünden azami ölçüde yararlanmak,
toplum ihtiyaçlarına yönelik ormanlarımızı işletmek, devamlılıklarını sağlamak,
ancak silvikültürel uygulamalarla mümkündür.
Silvikültürel uygulamalar ise, biyolojik, ekolojik, sosyolojik ve ekonomik
esaslara dayanmaktadır.
Silvikültürün amacı; Ormandan en az masrafla en yüksek kalitede ve miktarda çok yönlü ürün almak, dış
etkilere dayanıklı, verimli ormanlar kurmaktır
6
Gençleştirme
Şube Müdürlüğü
Silvikültür Planları
Şube Müdürlüğü
Rehabilitasyon Şube Müdürlüğü
Uygulama İzleme ve Envanter Şube
Müdürlüğü
Silvikültürel Uygulamaların
Geliştirilmesi Şube
Müdürlüğü
Orman Bakımı Şube Müdürlüğü
SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Silvikültür Dairesi Başkanlığı
görevleri :
Özetle;
- 6831 sayılı Orman Kanunu
gereğince düzenlenmesi gereken
Orman Amenajman Planlarının
yapımlarında İşletme ve Silvikültür
amaçlarının belirlenmesi için
önerilerde bulunmak,
- Amenajman Planlarında
öngörülen gençleştirme ve bakım
faaliyetleri ile ilgili silvikültür
planlarını yapmak ve yaptırmak,
uygulamaların silvikültür tekniğine
uygun olarak yapılması ve yine bu
çalışmalarla ilgili araştırılması
gerekecek konuları ortaya koyup
araştırılmasını sağlamak, - Silvikültür uygulamaları ile ilgili
olarak ihtiyaç duyulacak tohum ve
fidan konusunda, ilgili kuruluşlarla
koordinasyon sağlamaktır.
İşletme şekilleri bakımından ormanlar; Koru ormanları (tohumdan yetişmiş orman)
Baltalık ormanları (kök veya kütük sürgününden oluşmuş orman)
Korulu baltalık ormanları (tohum ve sürgünden yetişmiş orman)
Koru ormanları ise ; Aynı yaşlı ormanlar (maktalı orman)
Değişik yaşlı ormanlar (seçme ve devamlı orman)
ORMANLARIN GENÇLEŞTİRİLMESİ:
Kesimlik çağa ulaşmış yaşlı ormanların, devamlılığının
sağlanması için yerlerine yeni gençliklerin getirilmesine gençleştirme denir.
Gençleştirme çalışmaları doğal (tabii) ve yapay (sun'i)
gençleştirme adı altında yapılmaktadır.
DOĞAL(TABİİ) GENÇLEŞTİRME YAPAY(SUN’İ) GENÇLEŞTİRME
DOĞAL (TABİİ) GENÇ-
LEŞTİRME ÇALIŞMALARI;
Tohumun doğal kaynaklardan,
doğal yollarla alana gelerek, doğal
etkenler sonucu çimlenmesi ile elde
edilen gençliğe doğal gençlik, bunu
gerçekleştirmek için yapılan çalışmalara
da “Doğal Gençleştirme” denir.
Verimli koru ormanlarında, gençleştirme çalışmalarıyla doğal yolla gençlik getirme olanağının bulunup bulunmadığı öncelikle saptanmalıdır.
• Gençleştirilecek meşcerenin topoğrafik yapısı ve toprak özellikleri
incelenmelidir.
• Çok dik, kayalık ve erozyona maruz olan, yeterli mutlak ve fizyolojik
derinliği bulunmayan, ana kayanın yatay olarak tabakalaştığı, toprak taşlılığı
ve iskelet miktarı fazla olan alanlar kesinlikle gençleştirmeye konu
edilmemelidir.
Doğal gençleştirme çalışmalarında başarılı olabilmek için aşağıdaki
kriterler dikkate alınmalıdır:
• Sosyal baskı oluşturabilecek yayla, köy ve benzeri yerleşim alanlarının bitişiğindeki ormanların gençleştirme alanı olarak seçiminde dikkatli olunmalıdır.
Gençleştirilecek meşcerede yeterli sayı ve dağılışta iyi nitelikli tohum ağacı bulunmalıdır.
• Mevcut ormanın çok kötü
genetik kusurlarının
bulunup bulunmadığı
değerlendirilmelidir.
• Altta gençliğin gelmesini
yada yaşamasını
engelleyici yoğunlukta diri
örtünün bulunup
bulunmadığı
değerlendirilmelidir.
• Gerek diri örtü gerekse
yabanlaşma nedeniyle
oldukça pahalı bir şekilde
toprak işlemesinin gerekip
gerekmediği incelenmelidir.
• İdare süresini doldurmuş “Kesime Olgunluk Çağı ”na gelmiş
yaşlı meşçereler doğal gençleştirmeye konu edilmelidir.
Bu özellikleri taşımayan genç meşcereler ise bakıma konu
edilmelidir.
Yanan ve yenilenmesi zorunlu hale gelen çam ormanlarında, doğal gençleştirme koşullarının bulunup bulunmadığı öncelikle incelenmelidir.
• Büyük Alan Siper veya Zon Siper
• Grup Siper
• Etek Şeridi ve Şerit Siper
• Etek Şeridi ve Şerit Tıraşlama
• Büyük Saha Tıraşlama ( Kızılçam’da ) metotları kullanılmaktadır.
Bu işletme şeklinde dört safha vardır.
Hazırlama kesimi safhası
Tohumlama kesimi safhası
Işık kesimi safhası
Boşaltma kesimi safhası
Hazırlama ve Tohumlama Kesimleri
Gençleştirilecek meşcerelerin kapalılıklarından dolayı bol tohum tutmamaları
halinde, hazırlama kesimlerine ihtiyaç duyulur. Bu tip gençleştirme alanları genellikle
geçmişte silvikültürel bakımların yapılmadığı alanlardır. Hazırlama kesimlerinden amaç,
meşçere kapalılığını gevşeterek ağaçların bol ışığa kavuşmalarını ve bu suretle tepelerini
geliştirip tohum tutmalarını sağlamak, toprak üzerinde oluşmuş ham humus tabakasının
ayrışmasını hızlandırarak, meşcere toprağını tava getirmektir.
Tohumlama kesimi bol tohum yılında yapılan tek kesimden ibaret olup, Ağaçların
tohum dökmesinden önce (Kızılçam hariç) yapılmalıdır. Tohum ağaçlarının en iyi
fertlerden oluşmasına ve eşit aralıkta dağılışta olmasına özen gösterilmelidir.
Tohumlama Kesimi
• Ağaç türlerinin biyolojik isteklerine uygun olarak, tohumlama kesimi ile oluşturulacak kapalılık oranları yöresel özelliklere göre farklılıklar gösterse de genelde;
• Karaçam (0,50 – 0,60)
• Sedir (0,50 – 0,60)
• Ladin (0,50 – 0,60)
• Sarıçam (0,60 – 0,70)
• Kayın (0,60 – 0,70)
• Meşe (0,60 – 0,70)
Bakı ve bonitet.
Tohum olgunlaşma süresi, tohum döküm zamanı ve bol tohum yılı
Ağaç Türü
Tohum
Olgunlaşma
Süresi
Tohum Döküm Zamanı Bol Tohum
Yılı Tekrarı
Meşe 6 Ay Sonbahar (Ekim) 3-5 Yıl
Kayın 6 Ay Sonbahar (Ekim ortası-Kasım sonu) 3-5 Yıl
Göknar 6 Ay Sonbahar (Kasım-Mart) 2-3 Yıl
Ladin 6 Ay Sonbahar(Kasım-Mart) 2-4 Yıl
Sedir 26 Ay Kasım-Aralık 2-5 Yıl
Sarıçam 17 Ay İlkbahar (Şubat- Haziran) 2-3 Yıl
Karaçam 18 Ay İlkbahar(Şubat-Nisan) 2-3 Yıl
Kızılçam 22 Ay Nisan-Kasım 1-2 Yıl
Doğal Gençleştirme Alanının Hazırlanması: Doğal gençleştirmede ağaçlardan dökülen veya uçarak yakın çevredeki
ormanlardan gelen tohumların toprağa (çimlenme yatağına) ulaşarak çimlenebilmesi ve
köklenerek bir gençlik oluşturabilmesi için, diri ve ölü örtü engeli olmaması gerekir. Bu
nedenle başarılı bir gençleştirme için çimlenme ve kök gelişimini engelleyecek ölü ve
diri örtünün öncelikle gençleştirme alanlarından uzaklaştırılması gerekir.
Gençleştirme alanlarında ihtiyaç var ise toprak hazırlığı çalışmaları tohum
dökümünden önce bitirilecektir.
SİLVİKÜLTÜR
IŞIK %65-70
enstantane
Çimlenme şartları
TOHUM
ÇİMLENME
YATAĞI
RUTUBET
%70
SICAKLIK
25 C
Işık ve Boşaltma Kesimleri
•Elde edilen gençliğinin ışık ihtiyacını sağlamak ve gelişmesini temin etme etmek
için ışık kesimleri yapılır. Artım gücü yüksek olan ağaçlar bırakılır.
•Sonraki ışık kesimi / kesimleri gençliğin ışık ihtiyacına göre yapılır
•Boşaltma kesimi ise elde edilen gençliğin biyolojik bağımsızlığını
kazanmasından sonra yaşlı meşcerenin bir defada kesilmesidir.
Ağaçlar kesilir ve ağaç üzerinde bulunan yeni oluşmuş iri leblebi büyüklüğündeki
kozalaklar ile birinci yaşını tamamlamış, yeşil renkte normal büyüklüğüne ulaşmış,
sayımın yapıldığı yılın Ekim ayından itibaren tohumları olgunlaşacak kozalaklar ve
parlak kahverengi renkte tohumlarını dökmüş kozalaklar ayrı ayrı sayılır. Üç farklı
yılda oluşmuş kozalak sayıları arasında mukayese yapılarak bol tohum yılı tespit
edilir.
KOZALAK SAYIMI
Ağaçlarda bol tohum yılı tespitleri gözlemlere ve tespitlere dayalı olarak yapılır.
Çalışma yapılmadan önce bol tohum yılı olup olmadığı bir tutanakla tespit
edilecektir.Bu tutanaklar aşağıda gösterilmektedir.
S S
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Çimlenme
2. YIL 3.YIL
Sahadan çıkma
(Tabii Gençl.Haz)
Kozalak Oluşumu ve Olgunlaşması
1. YIL
Tohum
Dökümü
Tohum Olgunlaşması
Mart-Nisan –Mayıs ta erkek ve dişi
çiçekler oluşur.Tozlaşma olur
Konoletler fındık büyüklüğünde, kahve rengi
ve yanlara eğilmiş durumda
I. YIL
Nisan sonu Mayıs başı döllenme olur,
konoletler karpel uçlarından başlayarak
yeşillenir ve büyümeye başlar.
Kasım – Aralık döneminde kozalak rengi
kahverengileşir ve tohumlar olgunlaşır.
Kasım ortasından itibaren kozalak
hasadına başlanabilir.
Kesim artıklarının temizlenmesi dahil
bütün işlemler en geç Aralık ayında kar
yağmadan önce bitirilmeli ve sahadan
tamamen çıkılmalıdır.
Çimlenmeler Martta
başlar ve Hazirana kadar
devam edebilir.
KARAÇAM
S S S
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2 3 4 5 7 8 9 10 11 12
3.YIL 1.YIL
Kozalak Oluşumu ve Olgunlaşması Çimlenme
S
2.YIL
Tohum Olgunlaşması
4. YIL
(Tabii Gençl.Haz)
1 62
Tohum Dökümü
Sahadan çıkma
Mart-Nisan –Mayıs ta
erkek ve dişi çiçekler
oluşur.Tozlaşma olur Konoletler fındık büyüklüğünde,
kahve rengi ve yanlara eğilmiş
durumda
I. YIL
Nisan sonu Mayıs başı döllenme olur,
konoletler karpel uçlarından
başlayarak önce yeşillenir, sonra
kızarır ve tekrar yeşillenir.
Yeşil kozalaklar Haziran sonu –
Temmuz döneminde normal
büyüklüğüne erişir.
Kasım – Aralık döneminde kozalak rengi
kahverengileşir ve tohumlar olgunlaşır.
Kasım ortasından itibaren kozalak
hasadına başlanabilir.
II. YIL Kozalaklar kahverengidir. 26
Aylık kozalakların bazılarının
karpelleri açılır ve tohum
dökümü başlar.
Maksimum
tohum dökümü
başlar Maksimum tohum
dökümü ekim
sonunda genellikle
tamamlanır
Tohum dökümü aralık
ayında da devam eder
*Kızılçamın tabii gençleştirmesinde tohum takviyesi gereklidir.
*Toprak ve çimlenme şartlarının iyi olduğu yörelerde 5-8 Kğ.
*Tohumun hem gelmesinin hemde yerleşebilmesinin zor olduğu
yörelerde 8-10-15 kğ. olabilir
Çimlenme başlamadan 2-3 hafta önce gençleştirme
alanında bütün işlemler bitirilmeli ve sahadan
çıkılmalıdır.
Kızılçam tohumu için optimal çimlenme sıcaklığı 25°C olup
30-35°C sıcaklıklarda çimlenme seyri yüksektir. 15°C’ nin
altında ise azalır.
Çimlenme sırasında %70 nem olmalıdır.
* Alçak rakımlarda çimlenme kasım başında da görülebilir.
SİLVİKÜLTÜR
KIZILÇAM
31
S S
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Tohum Olgunlaşması
(Tabii Gençl.Haz)
Kozalak Oluşumu ve Olgunlaşması
1. YIL
Çimlenme
2. YIL 3.YIL
Sahadan çıkma
Tohum
Dökümü
Konoletler fındık büyüklüğünde, kahve rengi
ve yanlara eğilmiş durumda
I. YIL
Nisan sonu Mayıs başı döllenme olur,
konoletler karpel uçlarından başlayarak
yeşillenir ve büyümeye başlar.
Kasım – Aralık döneminde kozalak rengi
kahverengileşir ve tohumlar olgunlaşır.
Ekim ayından itibaren kozalak hasadı
yapılabilir. En iyi hasad dönemi Kasım
ayında kar yağmadan önceki dönemdir.
Kesim artıklarının temizlenmesi dahil bütün
işlemler en geç aralık ayında kar yağmadan önce
bitirilmeli ve sahadan tamamen çıkılmalıdır.
Çimlenmeler Martta başlar ve
hazirana kadar devam edebilir.
Nisan –Mayıs ta erkek ve dişi
çiçekler oluşur. Tozlaşma olur
Temmuz-Ağustosta normal kozalak
boyuna erişir.
II. YIL
Kozalaklar olgunlaşır ve tohum dükümü
başlar.
SARIÇAM
S
1 2 4 5 6 7 8 9 11 12 1 2 3 4 5 7 8 9 10 11
Tohum
Dökümü
2. YIL1. YIL
3
Tohum Olgunlaşması
610
Tohumun Oluşumu ve Olgunlaşması
Sahadan Çıkma
(Tabii Gençl.Haz)
Çimlenme
GENÇLEŞTİRME TAKVİMİ
Nisan – Mayıs
Yapraklanmayla beraber Nisanın ikinci yarısında erkek
ve dişi çiçekler oluşur. Tozlaşma ve döllenme olur.Mayıs
sonunda kupula normal büyüklüğünü alır.
Kayın fıstığına dönüşecek tomurcuklar şişkin ve
kısadır. Kalın ve şişkin tomurcuk adedi % 80 civarında ise
muhtemelen bol tohum yılı yaşanacaktır.
Ağustos başında Kupula kızararak ağırlaşır
Endosperm meyve kabuğunu doldurur. Meyveli
dallar aşağıya doğru sarkar.
Ekim ortalarında tohumlar
olgunlaşır ve dökülmeye başlar.
Tohum dökümü Kasım ayında oluşan
kuvvetli bir kırağının ardından son
bulur. Sonbahar donlarının ardından
(Ekim- Kasım) tohum hasadı
yapılabilir
Tohumlama kesimi, tohum dökümü
öncesinde veya sırasında yapılmalıdır.
Tohumlama kesimine karar
verilirken, meşceredeki ağaçların %60’
dan fazlasının yeterli miktar ve kalitede
tohum tutmuş olması gerekir.
Kesim artıklarının temizlenmesi dahil bütün işlemler en geç aralık ayında kar
yağmadan önce bitirilmeli ve sahadan tamamen çıkılmalıdır. Çünkü iyi havalarda
15 ocaktan sonra çimlenmeler görülebilmektedir.
Gençleştirmenin başarısı için m² ye dökülen tohum adedi en az 40 olmalıdır.
Tohumlama kesiminin ardından, saha gezilerek fıstıklar sahaya homojen bir
şekilde dağıtılır ve üzerleri toprakla kapatılır.
Çimlenmeler nisanda başlar ve
hazirana kadar devam edebilir.
10
KAYIN
Gençleştirme Çalışmalarının Başarısının Tespiti
Doğal Gençleştirme Alanlarında ; İlk fidan sayımları, çimlenmelerin alındığı
ilkbaharda yapılacak, bu sayım sonbaharda tekrarlanacak olup, takip eden yıllarda
başarının sağlanmasına kadar geçen süre (belirlenmiş takip süreleri) içinde sadece
sonbahar fidan sayımları yapılacaktır. Sayımlar yeni çimlenmelerin alınacağı
bölmeler ile, geçen yıllarda çalışma yapılmış ve takip süreleri içinde bulunan
bölmelerde yapılacaktır. SANDIKLI O RMAN İŞLETME ŞEFLİĞİ
BÖLME NO : 367 PLANA GÖRE MEŞÇERE TİPİ : Çkcd1 FİDAN SAYIM NOKTASI TOPLAM ADEDİ : 144
UYGULAMA ALANI : 6.0 Ha AKTÜEL MEŞÇERE TİPİ : Çka FİDAN BULUNAN NOKTA ADEDİ : 122
BAKISI : Güney - Doğu SAYIMIN YAPILDIĞI TARİH : 16/07/1997 FİDAN BULUNMAYAN NOKTA SAYISI : 22
RAKIMI : 1600 m SAYILAN FİDANLARIN ÇİMLENME YILI : 1996 BAŞARI YÜZDESİ : % 85
AĞAÇ TÜRÜ : Karaçam FİDAN SAYIM ÇİZELGESİ
Fidan Sayım MEŞÇERENİN ALT KENARI BO YUNCA ALINAN DENEME ALANLARI BAŞLANGIÇ NUMARALARI
Nokta No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
1 4 4
2 4 4 4 4
3 4 4 4 4
4 4 4 4 4 0 3
5 1 2 3 2 0 1
6 1 4 2 3 0 0 0 1
7 2 1 0 1 2 4 1 2
8 2 2 2 2 4 4 1 0
9 3 2 0 1 2 0
10 3 2 0 0 2 2
11 1 2 2 2
12 1 2
13 2 1
14 4 3 1 0 0 2 2 3 2 2 1 1
15 4 2 0 0 4 2 2 1 3 1 3 3
16 4 1 0 _ _ 3 1 0 2 3
17 2 2 4 1 0 0 1 2 3 2
18 3 4 1 0 2 1 2 2
19 4 3 2 4 1 3 1 2
20 3 3 0 1 1 2
21 3 1 0 2 2 2
22 1 1 2 1
23 2 4 2 3
24 1 2
Kızılçam; Başarılı sayılmasının alt sınırı %60 (Bir vejetasyon dönemini
tamamlamış, homojen dağılışta ve sağlıklı gençliğin bulunması şartıyla)
olmalıdır.
Karaçam, Sarıçam, Sedir ve Meşe; Başarılı sayılmasının alt sınırı %70 (4
vejetasyon dönemini tamamlamış, homojen dağılışta her sayım noktasında
(2m2de) birden fazla ve sağlıklı gençliğin bulunması şartıyla) olmalıdır.
Kayın, Ladin ; Başarılı sayılmasının alt sınırı %80 (iyi bonitetde 6 vejetasyon
dönemini geçirmiş, homojen dağılışta ve her sayım noktasında (m2 de ) birden
fazla sağlıklı gençliğin bulunması şartıyla) olmalıdır.
Özellikle kayın ve ladin için fidan sayımlarında 2 m2 alan içinde kalan fidan
sayısı çok daha önemli olup, 2 adet fidan dahi tatminkar görülmemelidir.
Başarı oranları bakımında bir bölmede farklı gençlik dağılım alanları varsa
(örneğin bölmenin bir kısmı % 70 başarılı, diğer kısmı % 40 başarılı) bu yerler
ayrı ayrı değerlendirilecek ve başarı durumlarına göre belirtilen
değerlendirmelere tabii tutulacaktır.
YAPAY (SUNİ) GENÇLEŞTİRME ÇALIŞ-MALARI; Ormanlarımızın gençleştirilmesinde öncelikle doğal gençleştirme yöntemlerinin
uygulanması, doğal gençleştirme koşullarının bulunmaması halinde yapay gençleştirme
yöntemlerinin uygulanması esastır.
Tohum ağacı yetersiz, kalitesiz ve sağlıksız fertlerden oluşan, kapalılığı kırılmış ve altı
yabanlaşmış ormanlar suni yolla gençleştirilmektedir.
Yapay Gençleştirme; Ormanlarımızın gençleştirilmesinde, öncelikle doğal gençleştirme metotları uygulanmalıdır.
Ancak gençleştirmeye konu edilen alanlarda doğal gençleştirme şartları oluşmamışsa, yapay gençleştirme yöntemine karar verilir.
Yapay gençleştirme çalışmaları 2 bölümden oluşmaktadır.
I- Arazi hazırlığı
II- Dikim
ARAZİ HAZIRLIĞI :
Yapay gençleştirme alanlarının dikime hazır hale getirilmesine arazi hazırlığı
denilmektedir. Arazi hazırlığı çalışmaları şu bölümlerden oluşmaktadır.
•Ölçü ve aplikasyon
•Örtü temizliği
-Ölü örtü temizliği
-Diri örtü (Makineli ve İşçi ile)
•Toprak işleme
-Makineli toprak işleme
-İşçi ile toprak işleme (Devamlı teras, kesik teras ve ocak şeklinde)
Makineli Diri Örtü Temizliği; ;
Paletli traktör veya MB Mercedes traktörlere bağlı tarak ve çalı doğrayıcı gibi ekipmanlar kullanılmak suretiyle mevcut diri örtü, kök ve gövdeleri ile birlikte, alt yamaçtan başlanarak meyil istikametinde temizlenir, tesviye eğrilerine paralel olarak yığılır.
Şerit mesafeleri; %0-20 meyilde; 36-42 metre, %21-40 meyilde; 36 metre, %41-60 meyilde; 24-30 metre mesafelerde en fazla 3 metre genişlikte şeritler halinde
yığılır.
İşçi İle Diri Örtü Temizliği:
Makineli çalışmanın mümkün olmadığı yerlerde motorlu testere, tahra, balta vs. gibi aletlerle diri örtü vegetasyon mevsimi içinde en fazla 10 cm. yükseklikten kesilerek şeritler halinde belirli aralıklarla yığılır veya belirli yerlerde toplanarak kontrollü yakılır.
Toprak İşlemenin Faydaları; -Fidanlara dikim ortamı hazırlamak, -Fidan köklerinin gelişmesini sağlamak, -Toprağın su tutma kapasitesini arttırmak, -Topraktaki su ve besin maddelerinin kökler tarafından kolayca alınmasını, -Toprağın iyi havalanmasını ve düzenli bir gaz değişimini sağlamaktır.
Toprak İşleme Zamanı;
Uygun zamanda yapılmayan bir toprak işlemesi hem ekonomik olmaz, hem de beklenen faydayı sağlamaz.
Toprak tav durumunda işlenmeli, toprağın çok kuru olduğu yaz devresi ile çamur ve donlu olduğu kış devresinde işlenmesi uygun değildir.
İşçi Gücü İle Toprak İşleme; Makinalı toprak işlemenin mümkün olmadığı sahalarda işçi gücü ile teraslar halinde veya ocaklarda yapılan toprak işleme şeklidir. Mevcut diri örtünün yoğunluğu, arazi meyli, yağış miktarı, toprak yapısı, yapılacak terasların genişliğini, derinliğini ve mesafesini tayin eder. Arazi meyli arttıkça yapılacak terasın meylide o nispette artar.
Devamlı Teras Halinde Toprak İşleme; Teraslar halinde toprak işlemede, önce teras mihverlerinin araziye aplike edilmesi gerekir.
Teraslar tesviye eğrilerine paralel yapılacağından bu iş çok önemlidir. Bunun için klizimetre veya tesviye pergeli kullanılır.
İşçi, yüzünü teras sırası istikametine dönerek 40-60 cm. genişliğinde 20-30 cm. derinliğinde toprağı bir kazma boyu işleyerek (yan kazı) ilerler. Bu işlem sırasında işlenen toprak yerinde kalır.
Daha sonra yüzünü yamaç yönüne dönerek ,kazmış olduğu toprağın üzerine yamaçtan 10-15 cm. kazarak işlenmiş toprağın üzerine çeker ve yamaç eğiminin aksi yönünde eğim vererek işlemi tamamlar.
DİKİM :
Dikim çalışmaları, arazi hazırlığı yapılan alanlarda, yörenin iklimine ve yüksekliğine bağlı
olarak, ağaçlara su yürümesi işinin sona erdiği sonbahar, kış aylarında başlayıp, tekrar ağaçlara
ilkbahar aylarında su yürüme işinin başlamasına kadar sürede tamamlanmış olmalıdır.
Dikimde Dikkat Edilecek Hususlar :
- Toprak mutlaka tavda olmalı, rutubet en az 30 cm. derinliğe kadar işlemiş olmalıdır.
- Rüzgarlı ve donlu günlerde dikim yapılmamalıdır.
- Fidanlar kök boğazına kadar toprağa gömülmelidir. Çok kısa bir süre bile açıkta, güneşte ve
rüzgarda kalan fidanların tutma yüzdelerinin çok düşük olacağı unutulmamalıdır. Ayrıca ibreli
fidanlarda nakil sırasında tepe tomurcuğu kırılmışsa bu fidanlar asla dikilmemelidir.
- Dikimde kullanılan çukur açma kazması, dikim çapası gibi aletler işe uygun ve bakımlı
olmalıdır.
- Toprak işlemesi yapıldıktan sonra, toprağın oturması için üzerinden bir mevsim (kış ) veya
2 - 3 defa yeterli yağmurlar yağıp, toprağın oturduğu kontrol edildikten sonra fidan dikilmelidir.
- Dikimi takiben işçi fidan köküne zarar vermeden ayakla fidanın çevresini bastırarak
toprağı sıkıştıracaktır.
- Fidanlar balyalar halinde gelmişse, balyalar serin ve kuytu yerlerde, birbirine değmeyecek
şekilde kapalı ve havadar bir yerde saklanacak, gün aşırı alt üst edilecek ve balyalar
ıslatılacaktır. Daha uzun süreli saklamak için soğuk hava depolarına konulacaktır
EKİM :
Yeterli tohum taşımayan yangın gören meşçerelerde ve yabanlaşmanın
olmadığı bozuk orman alanlarında Kızılçam, Karaçam, Sedir, Meşe vb.
ağaç türlerinde uygun orijinli yeterli tohum ekimi yapılarak yapay olarak
gençleştirme yapılabilir.
YAPAY GENÇLEŞ-
TİRME ALANLARIN-DA
BAŞARININ TES-PİTİ:
Fidan sayımları yeni
fidan dikilmiş bölmeler ile,
istenilen seviyede başarı
elde edilmemiş ve takip
edilen bölmelerde
yapılacaktır. Yapay
gençleştirme alanlarında,
ilk fidan dikimini takip
eden ilkbahar mevsiminde
fidan sayımı yapıl-mayacak,
takip eden sonbahar
mevsiminden itibaren
sayımlara başlanacak ve
daha sonraki sonbaharda
sayımlar tekrarlanarak bu
durum fidan sayım
tutanaklarında
belirtilecektir.
56
SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ
BAŞKANLIĞI
SİLVİKÜLTÜR PLANLARININ
DÜZENLENMESİ VE İZLENMESİ
ESASLARI
ANKARA
2011
57
Planlama en geniş tanımı ile ’’Bir gayeyi gerçekleştirmek için,
en iyi hareket tarzını seçme ve geliştirme çalışmasıdır’’ diyebiliriz
58
Orman amenajman planlarının gençleştirmeye ayırdığı
alanlarda, gençleştirme çalışmaları detay silvikültür
planlarına göre yürütülmektedir
59
Özel ormanlara ait Amenajman planı ile belirlenmiş gençleştirme alanları için de Silvikültür Planları
düzenlenecektir.
60
Silvikültür planlarında;
Silvikültürel planlamanın esasını, yaş sınıfları
metodunun gereği olan maktalı ormanların gençleştirme
sahaları teşkil eder ve işletme sınıfları ayrı bölümler halinde
düzenlenir
61
Amenajman planlarında bakım ile seçme etaları yer ve zaman belirtilmek suretiyle verildiğinden ayrıca bir zaman
planlaması gerektirmez
62
Devamlı orman anlayışına göre düzenlenmiş planlarda, silvikültürel planlama çalışması yapılmayacaktır
63
Silvikültür planları; gençleştirmenin doğal yoldan yapılmasının öngörülmesi halinde , genel gençleştirme süresi esas alınarak
düzenlenir. Bu durumda ışık ve boşaltma kesimleri amenajman planı süresini aşabilir,
64
Gençleştirme çalışmalarının yapay yolla öngörülmesi halinde, amenajman planı süresi içerisinde gerçekleşecek şekilde
düzenlenmelidir
65
Silvikültür planlarının düzenlenmesi, silvikültür tekniği, ağaç türleri ve yetişme koşulları, yöresel şartları iyi bilmeyi ve çok yönlü
düşünmeyi gerektiren bir konudur
66
Silvikültür planları,orman içi çalışmalara müdahelenin
şiddetini, şeklini, yer ve zamanını düzenleyen planlardır
67
Silvikültür planları, amenajman planlarıyla eş zamanlı olarak düzenlenecek ve amenajman planı içerisinde yer alması sağlanacaktır
Düzenlenen silvikültür planlarının bir takımı,bölge müdürünün onayından sonra Merkez’e gönderilecektir
68
Amenajman planı yenileme çalışmalarından önce, silvikültür planlarına konu olacak gençleştirme alanları;
69
Silvikültür Şube Müdürü, İşletme Müdürü veya Yardımcısı ve ilgili İşletme Şefi tarafından arazide yapılacak incelemeler sonuncunda,
sağlıklı olarak tespit edilecek ve amenajman planı yapımcısıyla mutabakat sağlanacaktır.
70
Arazi etüt çalışmaları Silvikültür planları ile, amenajman planında
gençleştirme periyoduna alınmış meşcerelerin aktüel kuruluşları,ekolojik şartları arazide etüt
edilerek; *Doğal gençleştirme alanlarında tohum ve siper
ağaçlarının yoğunluğu,
*Kozalak ve tohum tutma durumları, bol tohum tutma zamanlarının hangi yıllara rastlayacağı,
*Bol tohum yıllarında bir hektar alana ne miktar
tohum döküleceği,
*Kesimlerin tahminen hangi yıllarda uygulanacağı,
71
*Doğal gençleştirme için toprak hazırlama ve işlemenin zamanı, şekli ve niteliği,
*Işık kesimlerinin aralıkları ve yılları,
*Boşaltma kesiminin hangi yıllarda yapılacağı,
*Yapay yolla gençleştirilmesine karar verilen
alanların yerleri ve genişlikleri,
*Ölü ve diri örtü temizliği, toprak işlemenin zamanı, şekli ve miktarı ile, dikim veya ekim zamanı, bu
amaçla uygun orijinli tohum ve fidan temininin nasıl yapılacağı belirtilir.
72
Silvikültür planının ne şekilde düzenleneceğine dair izahname ve dispozisyon ile ,ekleri (ek 22, ek 23, ek 24, ek 25) yönerge ekinde olup,
silvikültür planı; bu
açıklama ve sıralamaya göre sağlıklı bir şekilde düzenlenecektir.
73
TOPRAK PROFİLİ :Tekniğine uygun bir toprak profili nasıl açılmalıdır;
-Toprak profilinin eni 75-100 cm.,boyu 100-150 cm.,derinlik ise ana kayaya ulaşıncaya kadar,ana kayanın daha derin olması halinde 120 cm. Kazılması yeterlidir.
120
cm
74
A R A Z İ İ N C E L E M E T A B L O S U
İşletme Sınıfı
Meşçerenin Toprak Özellikleri Ölü Örtü Kalınlığı Humus Formu Bölme
No
Tipi
Alanı Bakısı
Yüksekliği Eğimi Toprak Türü
İskelet Muhtevası (Taşlılık Durumu)
Derinliği
Plana Göre
Aktüel Mutlak Fizyolojik
Ha. m % % cm cm cm
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
BÖLME TOPLAMI
İŞLETME SINIFI TOPLAMI
BÖLME TOPLAMI
İŞLETME SINIFI TOPLAMI
GENEL TOPLAMI
A R A Z İ İ N C E L E M E T A B L O S U
Diri Örtü (Tanımı ve Alanı)
Ağaç Türü (Karışım Şekli)
Aktüel Kapalılık
Tohum Ağacı
Durumu Gençlik
Genç Meşçere
Yol Durumu
Planlama Dışı Gençleştirme Metodu
Teknik Sosyal Doğal Yapay
Dikim Ekim
Ha. Ha. Ha. Km. Ha. Ha. Ha. Ha. Ha.
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Ek: 22
3. Sütuna Plana göre bölmenin
meşçere tipi yazılacaktır.
(Amenajman Planının 28 no’ lu
tablosundaki meşçere tipleri aynen
alınacaktır).
4. Sütuna, Aktüel meşçere tipi
yazılacaktır
5. Sütuna, meşçere Alanı yazılacak
6. Sütuna Meşçere Bakısı yazılacak
tır.Kuzey yarım kürede gölgeli
bakılar(Kuzey,Doğu,KD,KB)Güneşli
bakılar (Güney,Batı,GD,GB)
7. Sütuna, meşçere rakımı
(denizden yüksekliği ) 8. Sütuna, meşçere meyili ( eğimi )
%olarak yazılacaktır.(%0-20 hafif
eğimli,%20-40eğimli,%40-
60dik,%60 dan fazla ise sarp olarak
belirtilecektir.)
9. Sütuna,Toprağın türü (tekstürü);
toprağın tane boyutu,kum-toz-kil
bakımından bileşenlerini ifade
eder.Kil oranı %18’den az,kum
%65’den fazla, ise balçıklı
kum(hafif),Kil%35’den
az,Kum%65’den az ise kumlu
balcık (orta),Kil oranı%35’den fazla
ise killi balçık yani ( ağır) bünyeli
toprakları ifade eder.
10. Sütuna, toprağın iskelet
muhtevası(taşlılık derecesi
);.Çapları 2mm. den büyük olan
çakıl, taş ve molozun 10 cm2.
toprak içerisindeki oranıdır.
%25’den az ise az taşlı,%25-50
orta derecede taşlı,%50-80 çok
taşlı,%80-100 ise,pek çok taşlı
(iskelet toprağı ) şeklinde ifade
edilir.
11. Sütuna, toprağın mutlak
derinliği; sert ana kaya üzerinde
bulunan ince taneli, gevşek
metaryalin kalınlığıdır. 15cm. den
az ise pek sığ, 15-30cm. sığ, 30-
60cm. orta derin, 60-120cm. derin, i
120cm. den fazla ise pek derin
olarak yazılacaktır.
12. Sütuna, toprağın fizyolojik
derinliği; toprak profilinde tespit
edilecek olan, köklerin
ulaşabildiği ( nüfuz edebildiği )
azami derinlik ( cm cinsinden )
yazılacaktır.
13. Sütuna, ölü örtü durumu;
dağılışı, yaprak, çürüntü ve
humus tabakalarının yaklaşık
olarak kalınlıkları ile humus
formları (mul tipi humus,
çürüntü tipi humus, ham
humus) şeklinde ifade
edilecektir.
14. Sütuna, diri örtünün tür ya da türleri
toprağı örtme dereceleri, dağılışları,
yaklaşık olarak alanları, gençleştirme
çalışmalarına etkisi ve gençleştirme
şartlarının yaratılması için diri örtüye
yapılması gereken müdahale şekli
yazılacaktır.
15. Sütuna, karışıklığa giren ağaç
türleri, karışımın şekli ( münferit,
küme, grup, sıra, şerit) ve oranı ( %
olarak ) yazılacaktır.
16. Sütuna, meşçere aktüel kapalılığı % olarak ( % 10
farkla ) yazılacaktır ( örneğin; % 50-60gibi) Tepelerin
izdüşümlerinin kapladığı alan birim alanın yarısı ise
kapalılık 0,5 yani % 50 olarak kabul edilir ( % 10
boşluklu kapalı, % 10-40 gevşek kapalı, % 40-70 orta
kapalı,%70-100 tam kapalı, % 100 sıkışık-grift
kapalı).
17. Sütuna, meşçerede yeterli
miktar ve dağılışta tohum ağacı
bulunup – bulunmadığı (gövde
formu, tepe genişliği, tohum verme
çağı göz önünde bulundurularak)
belirtilecektir.
18. Sütuna doğal veya teknik
müdahaleler sonucu tabii ve
suni yolla gelmiş gençlik
çağındaki sahalar.
19. Sütuna ise; Tabiaten gelmiş ve
kabul edilebilir nitelikte genç
meşçereler yazılacak ve bu sahalar
haritalarda ayrı ayrı gösterilecektir.
20 . Sütuna, sahaların yol durumu
(yeterli – yetersiz ) ,yetersiz ise
miktarı yazılacaktır.
21. Sütuna Teknik (toprak şartları,
meyil vs.) nedenlerle planlama dışı
bırakılan alanlar yazılacaktır.
22. Sütuna, sosyal nedenle
planlama dışı bırakılan alanlar
yazılacaktır.
23. 24. 25. Sütunlara, diğer
sütunların doldurulmasından sonra,
İzahnamedeki hususlar da göz
önünde bulundurularak, varılacak
kanaate göre gençleştirme metodu
tespit edilerek, gençleştirilecek
sahaların miktarı “ha.” olarak
yazılacaktır.
75
Ek: 23 G E N Ç L E Ş T İ R M E A L A N L A R I G R U P L A R T A B L O S U
İŞLETME SINIFI
Sıra No
GRUPLAR Bölme
No
MEŞÇERE TİPİ
Sahası
E T A
Plana Göre Aktüel
Plan Verisi
Alınan Kalan
Ha. M3 M3 M3
1
Grup Toplamı
2
Grup Toplamı
İşletme Sınıfı Toplamı
1
Grup Toplamı
2
Grup Toplamı
İşletme Sınıfı Toplamı
GENEL TOPLAM
Arazi inceleme cetvelleri sahada
yapılacak etütler sonucuna göre
düzenlendikten sonra,bu bilgiler
ışığında gençleştirme alanının
aktüel durumu itibariyle benzer
özellikler gösteren,benzer
uygulama teknikleri gerektiren
alanlar gruplandırılır.
76
GENÇLEŞTİRİLECEK SAHALARA AİT ZAMAN-MEKAN DÜZENİ TABLOSU
. . . . . . . İşletme Sınıfı
Müdahale Yılı
Bol Tohum
Bölme No
Meşçere Tipi Gençleştirme Şekli
Plana Göre
Aktüel
Doğal Yapay
Var (X)
Ağaç Türü
Alan Eta Ekim
m³ Ha.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Toplam
Genel Toplam
GENÇLEŞTİRİLECEK SAHALARA AİT ZAMAN-MEKAN DÜZENİ TABLOSU
Geniçleştirme Şekli
Toplam
Eta
Değer Artışına Bırakılan
Kesim Şekli Kesim
Şekli Açıklama
Yapay
Dikim Siper Eta
İnsan Gücü Makineli İnsan Gücü Makineli
Ha. Ha. Ha. Ha. m³ m³ m³
10 11 12 13 14 15 16 17 18
Ek: 24
1. Sütuna tohumlama
kesiminin yapılacağı yıl
yazılacaktır.
2. Sütuna bol tohum yılları
işaretlenecektir.
3. Sütuna ağaç türü
yazılacaktır . 4. Sütuna bölme numarası
yazılacaktır 5. Sütuna amenajman
planının 28 no’lu
tablosundaki meşçere tipi
aynen yazılacaktır.
6. Sütuna meşçere tipini
aktüeli yazılacaktır.
7. Sütuna doğal yolla gençleştirilecek saha
yazılacaktır.
8. Sütuna doğal yolla gençleştirilecek sahanın
etası gruplar cetveline uyumlu olarak yazılacaktır.
9. Sütuna ekim’le yapay yolla gençleştirilecek
saha yazılacaktır.
10.Sütuna insan gücüyle yapay yolla
gençleştirilecek saha yazılacaktır.
11.Sütuna makine gücüyle yapay yolla
gençleştirilecek saha yazılacaktır.
12.Sütuna insan gücüyle siper altı dikim metoduyla
gençleştirilecek saha yazılacaktır.
13. Sütuna makine gücüyle siper altı dikim
metoduyla gençleştirilecek saha yazılacaktır.
14. Sütuna yapay yolla gençleştirilecek sahalardan
(9–10–11–12–13 no’lu sütunlar)çıkacak eta miktarı
gruplar cetveline uygun olarak yazılacaktır.
15 Sütuna 8 ve 14 no’lu
sütunların toplamı
yazılacaktır
16. Sütuna Değer artışına
bırakılan ağaçların etası
yazılcak.
17. Sütuna kesim şekli (HK.
TK. IK. BK. vs.) yazılacak
18. Sütuna varsa açıklama
yazılacak
77
TOPLAM
YıllarKesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
Kesim
Nevi
Toprak
Hazl.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
KOMBİNE GRUP METODU İLE GENÇLEŞTİRİLECEK KARIŞIK MEŞCERELER İÇİN KESİM PLANI
Bölme No
Bölme Alanı (Ha.)
Zonlar No
Zon Sahası (Ha.)
Ağaç Türleri
Bol Tohum Yılları
Eta (m3)
Ek: 25
78
Silvikültür Planlarının Revizesi Silvikültür planları, devamlı uygulanabilir olması
için aşağıdaki hallerde revize edilecektir;
79
Orman yangınları başta olmak üzere, çeşitli biyotik ve
abiyotik etkenler sonucu bünyesi bozulan bakım
alanlarının, amenajman planı değişikliği yapılarak
gençleştirme sahası olarak tefriki yapıldığında (amenajman
planı değişiklik raporları eklenecektir) ,
80
Plan doğrultusunda doğal yolla gençleştirilmesine başlanmış iken,çeşitli nedenlerle başarısız olunan ve
yetişme ortamı özellikleri de göz önünde bulundurularak yapay yolla gençleştirilmesi gereken
sahalar oluştuğunda;
81
Arazi etütleri sırasında hatalı bir tespit yapıldığının anlaşılması, yapılan planlamanın meşcerenin bünyesine
uymaması halinde;
82
İşletme Şefliklerinin bölünmesi ile, idari taksimatta değişiklik
olması durumunda, yeni idari taksimata uygun olarak,
83
Amenajman planı yenileninceye kadar geçen süre içerisinde verilen gençleştirme alanları için; silvikültür
planları revize edilecektir
84
Silvikültür planlarının revizesi yukarıda sayılan hususların oluşması ve / veya tespitini takip eden 3 ay
içinde düzenlenecektir
85
Revize silvikültür planlarında; değişikliği gerektiren nedenleri ve bugüne kadar yapılan uygulamaları detaylı olarak ortaya koyan işletme müdürü ve işletme şefi tarafından düzenlenecek rapor ile, ilgili cetveller yer
alacaktır
86
Revize silvikültür planı 5 takım olarak düzenlenecek, onayı bölge müdürlüğünce yapılarak, 2 takımı bilgi için
Merkeze gönderilecektir
87
Maktalı olarak planlanan gençleştirme çalışmalarında, ağaç
türlerinin biyolojik özelliklerine göre en fazla 5-15 hektardan
büyük alanlarda traşlama yapılmamalıdır.
88
Gençleştirme çalışmalarının, Hidrolojik fonksiyon gören
ormanlarda en fazla 3.0 hektar, erozyonu önleme fonksiyonu
görecek ormanlarda en fazla 5.0 hektarı geçmemesi, çok daha
büyük alanlarda planlama yapılmaması,
89
Hidrolojik fonksiyon gören bir ormanda daha az göğüs
yüzeyi bulunması arzu edilirken, toprak koruma fonksiyonu
gören bir ormanda da da aksine daha fazla göğüs yüzeyinin
bulunması istenilmektedir. Keza, toprak koruma ormanında
tabakalı bir yapı istenirken, su üretimi açısından da maktalı bir
yapı daha uygun olacaktır
90
Doğayı Koruma alanı olarak ayrılan sahaların yakınında özel yetişme ortamları (sulak alanlar, göller, kayalıklar vb.)
varsa,bu alanları birbirine bağlayacak “Ekolojik Koridorlar”ın oluşturulması,
Yaşlandırma adacıkları:
Gençleştirme alanlarında Biyolojik ve Genetik çeşitliliğin
korunması için,bölme ve bölmecik alanlarının %10 “Yaşlandırma Adacıkları” olarak ayrılması,
93
Hem gençleştirme alanlarında,hemde yangın alanlarında “Biyolojik ve Ekolojik” denge için hektarda 3-5 adet dikili
ağaç bırakılmalı,
94
Silvikültür Planlarında herhangi bir nedenle (teknik-sosyal) planlama dışı bırakılan alanlarda, hiçbir uygulama yapılmayacak anlamı çıkarılmamalı, bu alanlarda gençleştirme dışında nelerin yapılacağı hususları,
95
düzenlenen silvikültür planlarında açıklanmalı, ilgili cetvellerde belirtilmeli, ekli haritalarda bu alanlar
gösterilmelidir
96
Döner Sermaye Bütçesi Talimatnamesinde geçmiş yıllarda uygulanan “750-2006 Enerji Ormanı Bakım Faslı
yürürlükten kaldırılarak ,yeni şekli 750-2006 “Silvikültür Planlarının düzenlenmesi ” olarak değiştirilmiş olup,
97
Bir yıl öncesinden bütçeye konmak kaydıyla, hizmet alımı yolu ile, planların piyasaya yaptırılmasının önü açılmış olacaktır