SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİSİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ

Doç. Dr. Sait KarakurtDoç. Dr. Sait KarakurtMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim DalıGöğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı

BağımlılıkBağımlılık Hastalık ve ölümHastalık ve ölüm

KarsinojenlerKarsinojenlerKarsinojenlerKarsinojenler

Zehirli gazlarZehirli gazlarZehirli gazlarZehirli gazlar

Tüm Tüm kanserlerin kanserlerin %30’u%30’u

Kronik Kronik bronşitlilerinbronşitlilerin%66’sı%66’sı

Kronik Kronik bronşitlilerinbronşitlilerin%66’sı%66’sı

Damar Damar hastalıklarının hastalıklarının %13’ü%13’ü

Damar Damar hastalıklarının hastalıklarının %13’ü%13’ü

Sigara içme Sigara içme arzusuarzusu

Sigara içme Sigara içme arzusuarzusu

Sigara içimiSigara içimiSigara içimiSigara içimi

NiNikkotinotinNiNikkotinotin

KISIR DÖNGÜ KISIR DÖNGÜ

SİGARANIN ZARARLARISİGARANIN ZARARLARI

Peto R et al. Mortality from smoking in developed countries 1950 - 2000: Indirect Peto R et al. Mortality from smoking in developed countries 1950 - 2000: Indirect estimates from National Vital Statistics. Oxford University Press 1994estimates from National Vital Statistics. Oxford University Press 1994

SİGARANIN ZARARLARISİGARANIN ZARARLARI

Her 5 ölümden biri sigara içimine bağlıHer 5 ölümden biri sigara içimine bağlı

Sigara içenlerin yarısı sigara ile ilgili Sigara içenlerin yarısı sigara ile ilgili hastalıklardan erken yaşta ölürler.hastalıklardan erken yaşta ölürler.

NİKOTİN=bağımlılık yapıcı maddeNİKOTİN=bağımlılık yapıcı madde

Beyinde norepinefrin ve dopamin Beyinde norepinefrin ve dopamin düzeylerini direkt olarak yükseltirdüzeylerini direkt olarak yükseltir

Uyarıcıdır, stimülan ve öforik etki oluşurUyarıcıdır, stimülan ve öforik etki oluşur

İnsana keyif verici etkiler oluştururİnsana keyif verici etkiler oluşturur

Nikotinin fizyolojik etkileri

Noradrenalin ve dopamin salgısını arttırır Enerjiyi arttırır Konsantrasyonu arttırır El - göz koordinasyonunu artırır Öfori yapar İştahı azaltır

SİGARA İÇME ALIŞKANLIĞISİGARA İÇME ALIŞKANLIĞI

Sigara alışkanlığına

yol açan faktörler

PsikolojikPsikolojik

SosyalSosyal

DavranışsalDavranışsal

Sigarayı bırakmaya doğru Sigarayı bırakmaya doğru değişen davranış modelideğişen davranış modeli Düşünme öncesi dönemDüşünme öncesi dönem Düşünme dönemiDüşünme dönemi– Basın, yayın organlarıBasın, yayın organları– ArkadaşArkadaş– AileAile– Sağlık çalışanıSağlık çalışanı– Hamilelik, çocuklarHamilelik, çocuklar– Hastalıklar….Hastalıklar….

Hazırlık dönemiHazırlık dönemi Harekete geçme dönemi Harekete geçme dönemi

SİGARA İÇENLER SİGARAYI SİGARA İÇENLER SİGARAYI BIRAKMAK İSTİYORLAR MI?BIRAKMAK İSTİYORLAR MI?

Sigara içenlerin %67’si sigarayı Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor.bırakmak istiyor.

Günde 10 adetten daha az sigara Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara bırakma istekleri az içenlerin sigara bırakma istekleri az bulunmuştur.bulunmuştur.

ÇOĞU SİGARA İÇİCİSİNİN ÇOĞU SİGARA İÇİCİSİNİN YARDIMA İHTİYACI VARDIRYARDIMA İHTİYACI VARDIR

Hughes JR et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychol 1992; 11: 331-4Hughes JR et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychol 1992; 11: 331-4

Sigarayı Sigarayı kendiliğindenkendiliğindenbırakanlarbırakanlar((%%) )

Sigarayı bıraktıktan sonra geçen günlerSigarayı bıraktıktan sonra geçen günler

4040

3030

2020

1010

00

3030 9090 180180

Sıkıntı hissiSıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlıkSinir bozukluğu, kızgınlık HassasiyetHassasiyet Uyuma güçlüğüUyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğuKonsantrasyon bozukluğu Baş ağrısıBaş ağrısı YorgunlukYorgunluk İştah artışıİştah artışı

Yoksunluk belirtileri birkaç saatte başlar, 2-3 günde en Yoksunluk belirtileri birkaç saatte başlar, 2-3 günde en yüksek düzeye ulaşarak genellikle 3-4 haftada sona erer.yüksek düzeye ulaşarak genellikle 3-4 haftada sona erer.

Nikotin yoksunluk belirtileri

Sigara bıraktırma polikliniğiSigara bıraktırma polikliniği

ZAMANLAMAZAMANLAMA GÖRÜŞMEGÖRÜŞME İNCELEMELERİNCELEMELER– Solunum fonksiyon testiSolunum fonksiyon testi– Akciğer grafisiAkciğer grafisi– Hemogram, kan yağlarıHemogram, kan yağları– Karbonmonoksit ölçümüKarbonmonoksit ölçümü

DANIŞMA+İLAÇ TEDAVİSİDANIŞMA+İLAÇ TEDAVİSİ TAKİPTAKİP

Bağımlılık derecesi-Bağımlılık derecesi-Fagerström SkalasıFagerström Skalası

Günde ne kadar sigara Günde ne kadar sigara içiyorsunuz?içiyorsunuz?

< 10< 10 00 11- 2011- 20 11 21-3021-30 22 31> 31> 33

İlk sigaranızı sabah İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar kalktıktan ne kadar sonra içersiniz?sonra içersiniz?

İlk 5 dk içinde 3İlk 5 dk içinde 3 6- 30 dk6- 30 dk 2 2 31- 60 dk31- 60 dk 1 1 1 saatten > 01 saatten > 0

Bağımlılık derecesi-Bağımlılık derecesi- Fagerström Skalası Fagerström Skalası

Sigara içme yasağı olan yerlerde zorlanıyor musunuz?Sigara içme yasağı olan yerlerde zorlanıyor musunuz? EvetEvet 11 HayırHayır 00

En fazla vazgeçmek istemediğiniz sigara hangisi?En fazla vazgeçmek istemediğiniz sigara hangisi? Sabah ilk sigaraSabah ilk sigara 11 DiğerleriDiğerleri 00

Günün ilk saatlerinde daha sonraki saatlere göre daha sık Günün ilk saatlerinde daha sonraki saatlere göre daha sık mı içiyorsunuz?mı içiyorsunuz?

EvetEvet 11 HayırHayır 00

Günün büyük bölümünü yatakta geçirmenize yolaçan bir Günün büyük bölümünü yatakta geçirmenize yolaçan bir hastalığınız olsa da içer misiniz?hastalığınız olsa da içer misiniz?

EvetEvet 11 HayırHayır 00

Bağımlılık derecesi-Bağımlılık derecesi-Fagerström SkalasıFagerström Skalası 0-20-2 Çok düşükÇok düşük 3-43-4 DüşükDüşük 55 OrtaOrta 6-76-7 YüksekYüksek 8-108-10 Çok yüksekÇok yüksek

KARBONMONOKSİT ÖLÇÜMÜ

Akciğer grafisi

Normal Kronik obstrüktif akciğer hastalığı

Bilgisayarlı akciğer tomografisi

normalKOAH

normal

KOAH

normal KOAH

Sigarayı bırakma şekli Başarı oranıSigarayı bırakma şekli Başarı oranı

Aniden bırakma % 80Aniden bırakma % 80

Azaltarak bırakma % 6Azaltarak bırakma % 6

Sigara birden bırakılmalıdır

SİGARA BIRAKMA SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ-farmakoterapiYÖNTEMLERİ-farmakoterapi

Nikotin replasman tedavisiNikotin replasman tedavisi– Nikotin bantlarıNikotin bantları

– Nikotin sakızıNikotin sakızı

– Nikotin nazal spreyNikotin nazal sprey

– Nikotin inhalerNikotin inhaler Nikotin dışı tedavilerNikotin dışı tedaviler– Yavaş salınan bupropionYavaş salınan bupropion

– Nortriptilin?Nortriptilin?

– Klonidin?Klonidin?

Plazma nikotin düzeyleri

Nikotin bantları (7-14-21 mg)Nikotin bantları (7-14-21 mg)

En az 10-15 adet/gün sigara En az 10-15 adet/gün sigara kullananlarda daha yararlıkullananlarda daha yararlı

8 haftalık tedavi yeterli8 haftalık tedavi yeterli 24 saat takmak ile sadece uyanıklık 24 saat takmak ile sadece uyanıklık

döneminde takmak arasında fark yokdöneminde takmak arasında fark yok Doz azaltılarak ya da aniden kesilebilir.Doz azaltılarak ya da aniden kesilebilir.

Nikotin sakız (2-4mg)Nikotin sakız (2-4mg)

Gerektiğinde ya da belli zaman Gerektiğinde ya da belli zaman aralıklarında düzenli olarak aralıklarında düzenli olarak kullanılabilir.kullanılabilir.

Günde 24 adete kadar kullanılabilirGünde 24 adete kadar kullanılabilir Ağır içicilerde (25adet/gün) 4mg’lıkAğır içicilerde (25adet/gün) 4mg’lık Sigaraya göre orta derecede kan nikotin Sigaraya göre orta derecede kan nikotin

düzeyi sağlar.düzeyi sağlar. 8-12 haftalık tedavi8-12 haftalık tedavi

Nikotin nazal sprey ve Nikotin nazal sprey ve inhalasyon formuinhalasyon formu Nikotin en hızlı burun mukozasından Nikotin en hızlı burun mukozasından

emilir.emilir. İnhalasyon formu akciğerlere ulaşamaz İnhalasyon formu akciğerlere ulaşamaz

ve ağız mukozasından emilir.ve ağız mukozasından emilir. 3-6 ay tedavi3-6 ay tedavi

NİKOTİN REPLASMAN NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN (NRT) SİGARA TEDAVİSİNİN (NRT) SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİBIRAKTIRMAYA ETKİSİ

SADECE SADECE İRADEİRADE

NRT NRT KULLANIMIKULLANIMI

NRT’nin kullanımı sigarayı bırakma oranını NRT’nin kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır.2 katına çıkarır.

2 2

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİ NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİ KONTRENDİKASYONLARIKONTRENDİKASYONLARI

Nikotin replasman tedavisi sigara Nikotin replasman tedavisi sigara içmekten daha güvenlidir.içmekten daha güvenlidir.

Hamilelik Hamilelik Kontrolsüz kardiyovasküler hastalıkKontrolsüz kardiyovasküler hastalık

BUPROPİON (150 mg tablet)BUPROPİON (150 mg tablet)

Antidepresan Antidepresan Dopaminerjik ve noradrenerjik etkiliDopaminerjik ve noradrenerjik etkili Sigara bırakma tarihinden 1 hafta önce Sigara bırakma tarihinden 1 hafta önce

başlanırbaşlanır 3 gün 1 tablet/gün, daha sonra 12 saatte bir 1 3 gün 1 tablet/gün, daha sonra 12 saatte bir 1

tablettablet Epilepside kontrendikeEpilepside kontrendike 6 aya kadar kullanılabilir6 aya kadar kullanılabilir Plaseboya göre sigara bırakma oranını 2 kat Plaseboya göre sigara bırakma oranını 2 kat

arttırırarttırır

BUPROPİONUN SİGARA BUPROPİONUN SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİBIRAKTIRMAYA ETKİSİ

SADECE SADECE İRADEİRADE

BUPROPİONBUPROPİONKULLANIMIKULLANIMI

Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır.2 katına çıkarır.

2 2

BAŞARI ORANLARIBAŞARI ORANLARI

Danışma+ilaç tedavisi ile 1 yılda %25-30Danışma+ilaç tedavisi ile 1 yılda %25-30

Sigarayı bıraktıktan sonra kilo artışıSigarayı bıraktıktan sonra kilo artışı

Beklenen 2.5-4.5 kg Beklenen 2.5-4.5 kg 13 kg üzeri nadir (kadın, beyaz 13 kg üzeri nadir (kadın, beyaz

olmayanlar ve aşırı sigara içenler)olmayanlar ve aşırı sigara içenler) Nikotin yoksunluk semptomlarının Nikotin yoksunluk semptomlarının

erken dönemlerinde ek öneri yapılmazerken dönemlerinde ek öneri yapılmaz DiyetDiyet EgzersizEgzersiz

20 dakika sonra…20 dakika sonra…

8 saat sonra…8 saat sonra…

24 saat sonra...24 saat sonra...

Kan basıncı ve kalp Kan basıncı ve kalp atışları düzelir.atışları düzelir.

Kandaki nikotin ve CO Kandaki nikotin ve CO miktarı yarıya düşer.miktarı yarıya düşer.

CO vücuttan tamen atılır; CO vücuttan tamen atılır; Akciğer sigara kaynaklı Akciğer sigara kaynaklı

mukusu temizlemeye mukusu temizlemeye başlar;başlar;

Kalp krizi riski azalmaya Kalp krizi riski azalmaya başlar.başlar.

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARISİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI

48 saat sonra…48 saat sonra…

72 saat sonra…72 saat sonra…

2-12 hafta sonra...2-12 hafta sonra...

Vücut nikotinden tamamen Vücut nikotinden tamamen temizlenir.temizlenir.

Nefes almak kolaylaşır, Nefes almak kolaylaşır, enerji seviyesi yükselir.enerji seviyesi yükselir.

Kan dolaşımı daha sağlıklı Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşir;gerçekleşir;

Yürümek ve koşmak Yürümek ve koşmak kolaylaşır.kolaylaşır.

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARISİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI

3-9 ay sonra…3-9 ay sonra…

1 yıl sonra…1 yıl sonra…

2-4 yıl sonra…2-4 yıl sonra…

10 yıl sonra…10 yıl sonra…

Öksürük ve göğüsteki Öksürük ve göğüsteki hırıltı azalır;hırıltı azalır;

Nefes alma sorunları Nefes alma sorunları iyileşir.iyileşir.

Kalp hastalığı riski yarıya Kalp hastalığı riski yarıya iner.iner.

İnme riski büyük oranda İnme riski büyük oranda düşer.düşer.

. Ölüm riski hiç içmeyenler . Ölüm riski hiç içmeyenler ile aynı olur.ile aynı olur.