SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people...

36
Teenused 361 SIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 Mobiilne lairiba Teema - teenused Avo Ots telekommunikatsiooni õppetool, TTÜ raadio- ja sidetehnika inst. [email protected]

Transcript of SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people...

Page 1: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 361

SIDE (IRT 3930)

Loeng 12/2009 Mobiilne lairiba Teema - teenused

Avo Ots telekommunikatsiooni õppetool,

TTÜ raadio- ja sidetehnika inst. [email protected]

Page 2: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 362

UMTS ootused

Arendaja

Parema kvaliteediga

teenused

- Kõrge spektriefektiivsus - Odav käigushoidmine - Lihtne võrguarendus - Tulevikuga - Globaalne standard - Suur võrgu kasutus- intensiivsus

• Suurem bitikiirus

• Q-o-S

- Paremad terminaalid

- Globaalne turg

Operaator

Tarbija

Page 3: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 363

WCDMA

• 5 MHz carriers

• Frequency Division Duplex, FDD

• 3.84 Mcps chip rate

• Variable spreading codes

f

t

10 ms frame

5.0 MHz

P

• Optimized packet access on common or dedicated channel

• High spectrum efficiency

Page 4: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 364

Ühildatavus

Access to people and information

GSM/UMTS dual-mode terminals

GSM terminals

UMTS terminals

GSM Radio Access

UMTS Radio Access

GSM/UMTS Core Network

Internet/ Intranet +

PSTN/ ISDN +

GRAN (Iu) A

Access to information and people (Data, Multi-

media)

Access to people

(Voice, Video)

Page 5: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 365

FDD või TDD

f

t

UL DL

Duplex gap ∆ f ∆ f f

t

UL

DL

2 ∆ f

Guard

period

Frequency division duplex (FDD) Time division duplex (TDD)

Page 6: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 366

Sagedusjaotus 1850 1900 1950 2000 2050 2100 2150 2200

ITU Allocations (WARC-92) IMT-2000 IMT-2000 MSS MSS

USA MSS MSS

PCS

IS-95, DAMPS, GSM1900

Uplink Downlink

Japan MSS MSS

PHS

UMTS Europe

UMTS GSM1800 DECT MSS MSS

TDD

Page 7: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 367

Sagedusressurss (UMTS tarvis)

20 (35) MHz for TDD

2 * 60 MHz FDD

1850

1900 1950 2000 2050 2100 2150 2200 2250

20 20 60 30 15 30

DECT

MHz

GSM 1800

60

Page 8: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 368

Sageduskasutus

Unlicensed EIRP

100mW

ETSI Regulation

Unlicensed EIRP 4W

US Regulation

Unlicensed EIRP 200mW

Indoor

EIRP 1W

EIRP

200mW Indoor

5.15 ... 5.35 2.4 ... 2.4835

Unlicensed EIRP 1W

5.470 ... 5.725

Unlicensed EIRP 4W

5.725 ... 5.825

Frequency Bands / GHz

Licensed PMP-Radio

2.5 ... 2.686

No FCC License

No CEPT Rec.

Licensed MMDS

No FCC License

discussions on creating a

new HEN

3.4 ... 3.6

Unlicensed

WiFi occupied

Licensed* PMP

* 2.540 ... 2.655 terminable by 2007

(European UMTS expansion)

Page 9: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 369

Spreading Factor

Chiprate Mchips/s

User Bitrate kbit/s

3,84

3,84

3,84

3,84

3,84

3,84

3,84

256

128

64

32

16

8

4

15

30

60

120

240

480

960

Bitikiirus kasutaja tarvis

Page 10: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 370

• IS-95 (1.25 MHz)

• CDMA2000 (3.75 MHz)

• WCDMA (5 MHz)

f

Code

t

MS 1 MS 2 MS 3

5 MHz

Direct Sequence - Code Division Multiple Access (DS-CDMA)

Page 11: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 371

CDMA vs WCDMA

1.25 MHz. 1.25 MHz.

F1 F2 F3

GUARD GUARD

СDMA2000

1X 1Х

EVDO

5 MHz.

GUARD GUARD

Wideband Carrier

WCDMA (UMTS)

Page 12: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 372

Hajutatud spektriga süsteem

Page 13: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 373

Hajutatud spekter Spread Spectrum

Page 14: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 374

Hajutustegur SF = 4

Page 15: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 375

f

Channel

Quality

f

Channel

Quality

Hajutatud spektri eelised

Page 16: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 376

Edasiarendus GSM-ist

RNS

RNC

RNS

RNC

UMTS Core Network

Node B Node B Node B Node B

Iu Iu

Iur

Iub Iub Iub Iub

Uu

Ch

a n n el

4s

ak

dj

fl

ö

la

dk

sf

j

as

ld

f

öa

d

öl

kd

qw

e

rr

ti

uo

d

kl

c

.

sa

kd

jf

l

ad

ks

fj

as

ld

f

öa

d

öl

kd

qw

e

rr

ti

uo

d

kl

c

.

sa

kd

jf

l

ad

ks

fj

as

ld

f

öa

d

öl

kd

qw

e

rr

ti

uo

d

kl

c

.

UE

UTRAN

BSC BSC

Core Network

BTS BTS BTS BTS

A A

Abis Abis Abis Abis

Um

UE

GSM BSS

GSM

Page 17: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 377

3GPP (asutamine)

ETSI Members

ETSI

ARIB Members

ARIB

TTA Members

TTA

T1P1 Members

T1P1

TTC Members

TTC

Europe Japan USA Japan Korea

3GPP 3GPP

Page 18: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 378

GSM & UMTS

S D

Mobile Station

MSC/ VLR

Base Station Subsystem

GMSC

Network Subsystem

AUC EIR HLR

Other Networks

GGSN SGSN

BTS BSC

Node B RNC

RNS

UTRAN

SIM ME

USIM ME

+

PSTN

PLMN

Internet

Page 19: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 379

Kanalid ja realisatsioonid

Bearer requestBearer request Traffic ClassTraffic Class, , MaxMax. . Bit rateBit rate, , MaxMax. . DelayDelay, , Residual BER Residual BER ......

Radio Bearer NegotiationRadio Bearer Negotiation Requested Requested QoSQoS, , PriorityPriority, , MaximizingMaximizing System CapacitySystem Capacity

UTRAN realisationUTRAN realisation Coding SchemeCoding Scheme, , MAC and RLC SettingsMAC and RLC Settings, , Spreading FactorSpreading Factor, , Transport Transport

Format ParametersFormat Parameters, , Interleaving Interleaving ......

Page 20: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 380

Erinevad kandekanalid

TE MT UTRAN CN

CN Gateway TE

UMTS

TE/MT Local Bearer Service UMTS Bearer Service External Bearer

Service UMTS Bearer Service

Radio Access Bearer Service CN Bearer Service

Backbone Bearer Service Iu Bearer

Service Radio Bearer Service

UTRA FDD/TDD

Service Physical

Bearer Service

End-to end service

UMTS bearer service

Page 21: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 381

Radio Resource Control (RRC)

Medium Access Control (MAC)

Transport channels - grouped by method of transport

Physical layer

Layer 3

Logical channels - grouped by information content

- User Data - Control and signaling

Layer 2

Layer 1

Air Interface Direct RRC control of the physical layer

Physical channels Physical Channels Distinguished by: - RF Frequency - Channelization Code - Spreading Code - Modulation (I/Q) Phase (uplink) - Timeslot (TDD mode)

UTRAN OSI Model

Page 22: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 382

Raadiokanalid Radio Access Bearers

• RAB tagab ühendusse UTRAN-is.

• RAB ühendusel on olenevalt teenustest erinevad parameetrid

RNC Core Network

Node B UE

Radio Access Bearer

UTRAN

Page 23: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 383

Soft Handover (Add/Drop)

ADD RP DR pilot

Page 24: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 384

Soft HandoverSoft Handover

UE

•UE (mobiil) ühendub mitme samal sagedusel töötava tugijaamaga •Vajame mitmekiirelist vastuvõtjat => RAKE

Page 25: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 385

Koodmultipleksimisega ühispöördus

“CDMA” = SSMA + Orthogonal Coding

(IS-95, cdma2000, WCDMA) Spread Spectrum Multiple Access (SSMA) Allows multiple CDMA transmitters Pseudo Noise (PN) codes to share the same Radio Frequency

Orthogonal Coding Channelization codes : Allows multiple data channels to co-exist within each CDMA transmission

Page 26: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 386

Kanalimoodustamise koodid Channelization codes

CC1 & CC2 CC3,CC4 & CC5

Allalülis kasutatakse kanalikoode kanalite eristamiseks samas tugijaamas. In the Downlink Orthogonal Codes are used to distinguish

between data channels from the same Base Station

CC1,CC2,CC3 CC1 & CC2

Üleslülis kasutatakse kanalikoode kanalite eristamiseks samas mobiilis. In the Uplink Orthogonal Codes are used to distinguish between data channels from the same mobile

Page 27: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 387

PN code 1

PN code 3

PN code 1

PN code 4

BS 1 transmits on PN code 1

PN code 2

PN code 5

PN code 2

PN code 6

BS 2 transmits on PN code 2

Pseudojuhuslikud koodid Pseudo Noise (PN) codes

Page 28: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 388

Kanalid ja teenused

2 data channels (voice, control)

PN3 + OC1 + OC2

2 data channels (14 kbps data, control)

PN4 + OC1 + OC2

3 data channels (voice, video, control)

PN2 + OC1 + OC2 + OC3

3 data channels (voice, video, control)

PN5 + OC1 + OC2

4 data channels (384 kbps data, voice, video, control)

PN6 + OC1 + OC2 + OC3 + OC4

4 data channels (384 kbps data, voice, video, control)

PN2 + OC4 + OC5 + OC6 + OC7

2 data channels (voice, control)

PN1 + OC1 + OC2

1 data channels (control)

PN1 + OC3

Voice Conversation Uplink

Packet Data

Video conference

Video conference with Data

Pilot, Broadcast PN1 + OCP + OCB

Pilot, Broadcast PN2 + OCP + OCB

Page 29: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 389

Interferents (vastastikused häired)

Page 30: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 390

Sagedusalad ( ... aga)

Page 31: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 391

Asjatundmine

�Protocol test suite �Contribs to air interface base specs �Define regulatory requirements

�Marketing and promotion �Certification �Network interface specs

�Air interface base specs �Mobility extension �Management specs

Page 32: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 392

Traadita lairiba standardid

IEEE 802.15 Bluetooth

WAN

MAN

LAN

PAN

IEEE 802.11 WirelessLAN

HiperLAN/2 RLAN

IEEE 802.16 WirelessMAN

HiperMAN & HiperAccess

UMTS, EDGE (GSM)

ETSI BRAN

IEEE 802 ETSI

WiFi*

WiMAX*

Page 33: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 393

WCDMA (3G) ja WiMAX

Page 34: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 394

Terminalide (UE) multipleks

Page 35: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 395

MAN ja WAN

1900, 2100 MHz

450

MHz 900, 1800

MHz 2 – 6

GHz

allpool 11

GHz Sagedus-ala

tavaliselt

1,6 - 5 km

tavaliselt

1,6 - 8 km

tavaliselt

1,6 - 8 km

tavaliselt

1,6 - 5 km

tavaliselt

6 - 10 km Ulatus

kuni 2 Mbit/s (kuni 10 Mbit/s

kasutades HSDPA)

kuni 2,4 Mbit/s

(tavaliselt 300 – 600 Kbit/s)

kuni 384 Kbit/s

kuni 30 Mbit/s

(10 MHz riba)

kuni 75 Mbit/s

(20 MHz riba)

Läbilaske-võime

WWAN WWAN WWAN WMAN Mobiilne

WMAN Statsionaarne

Kasutus

3G (3G) 2,5G 802.16e

(2005) 802.16-2004 Standard

WCDMA/

UMTS

CDMA2000/

1 x EV-DO EDGE WiMax WiMax

Page 36: SIDE - ttu.ee · PDF fileSIDE (IRT 3930) Loeng 12/2009 ... Multi- media) Access to people (Voice, Video) ... UMTS Bearer Service External Bearer Service Radio Access Bearer Service

Teenused 396

Lõpulingid (12) http://www.3gpp.org/ http://en.wikipedia.org/wiki/WCDMA http://en.wikipedia.org/wiki/Universal_Mobile_Tele

communications_System http://www.umts.de./

http://en.wikipedia.org/wiki/3G