~ע"זי' פו� צדיקי� הק געדאנק�שארפעאו� ,ווערטער קורצע ,ערצעהלונג� אינטערעסאנטעא וועכענטליכע זאמלונג פו� ~

.'כיתה ה, תלמוד תורה דחסידי בעלזא אנטווערפע- ב" תשע)פורי� (כי תשא פרשת 299. גליו מס' שנה ז ת כל הזכויות שמורו- וואלקענפעלד י בנציו�"ע

íþî³ ó¼òîõ þ¼¬þ¼îî ñþ¼õíþî³ ó¼òîõ þ¼¬þ¼îî ñþ¼õíþî³ ó¼òîõ þ¼¬þ¼îî ñþ¼õíþî³ ó¼òîõ þ¼¬þ¼îî ñþ¼õþ®îê þ®îê þ®îê þ®îê µêîî −ð öîõ í¾þõ −ð ¹−îêµêîî −ð öîõ í¾þõ −ð ¹−îêµêîî −ð öîõ í¾þõ −ð ¹−îêµêîî −ð öîõ í¾þõ −ð ¹−îê

די� על העבר ל י�נ� זה � �קלה מחצית ה�ק� ä ).יג�ל( ה!ד� �קל Èà Àø Æä Éåì ïé Äî Àk Çò Åa Àè Çî ì ÆL L Åà dÈì È÷ ÀL Äîe úé Äö Âç Çî ì Æ÷ ÆL Çä )י"רש(. האלברשטא� שלמה רבי ק"הרה � רב באבובער דער

אוי� פאהר� מאנאט� ווינטער די אי� פלעגט ,ע"זי )השני(

רע .קאליפארניע אי� "ס�רינגס&�אל�" קיי� רוהא� ד"חב ארטיגע די אי� תפילות די דאווענע� דארט פלעגט פאל� אי� פארבליב� ירב דער איז יאהר איי� .שוהל

זי� האט ,ווא� די אינמיט� .שקלי� שבת אוי� ספרינגס

צו בעט�גע או� מקורבי� זיינע צו געוואנד� רב דער שוי��איה זאל ער אז ,שוהל די פו� רב ביי� ערלעדיג� יוצרות די זאג� או� "עמוד" �'פאר ווענע�דא צו ערלויב�

.קהילות רוב ביי איז מנהג דער ווי אזוי שקלי� שבת פו� די מיט מוס� פו� "קרוב+" דע� ספעציעל או� �

".פני, אור" :פו� שטיקלע� .יוצרות קיי� נישט זאגט'מ אז מנהג דער איז ד"חב אי� .דערצו צושטימע� געוואלט נישט שוהל פו� רב דער האט

די זאגט געוואלט שטארק אבער האט רב באבובער דער � אבותיו פו� מנהג הייליגער אלטער דער ווי אזוי יוצרות

.הקדושי� ורבותיו � ,ומעריב מנחה נא� ,ווא� ט�יאימ נאכט איי�

האט � רבאגלייטע זיינע מיט שוהל פו� אהיימגייענדיג

די אוי� תורה�דבר א נאכגעזאגט רב באבובער דער האט ווערטער די צוויש� .שקלי� שבת אוי� או� פרשה

"אלימל, נוע�" פו� ווארט הייליגער א נאכגעזאגט ער של מטבע לו הראה" :'הק י"רש פו� ווערטער די אוי� ווי פונקט � .פייער ווי איז )געלט �( "מטבע" אז ".אש

חלילה או� הייצ� או� ווארעמע� צו נוצלי, זיי� קע� פייער

קע�'מ � ".געלט" מיט אוי� אזוי ,ברענע�פא צו שעדלי,

חלילה או� ,זאכ� גוטע או� נוצליכע טוה� דע� מע�

...פארקערט 'ר ,יונגערמא� בעלזער א �( ,באגלייטערס די פו� איינער

מע� קע� געלט מיט אז :איינגעפאל� דערביי איז .)א.ש.י

עגמת" דאס צוזעהענדיג או� ,זאכ� גוטע אויפטוה� דא�

איה� שטערט עס שטארק ווי ,רב באבובער �פונע "נפש

� האט � ,יוצרות זאג� פו� מנהג א זיי� מבטל פו� עני� דע

אי� איה� מיט אריי� או� רב&ד"חב צו� געוואנד� זי� ער

זיינע פו� אויסגאבע� גרויסע די איבער שמועס א

האט'ס � .שטאט יענע אי� אידישקייט פאר אויפטוהע�

ד"חב�בית פונע� "הכנסות" די אז ,ארויסגעשטעלט זי� צו שטארק זי� �לאגט רב דער או� ,קליינע גאנ% זענע� פו. פארש�רייטונג" די פאר אויסגאב� ריזיגע די דעק�

א דערלאנגט יונגערמא� דער איה� האט ."אידישקייט איה� האט או� ,אויפטוהע� זיינע פאר נדבה שיינע

צו מאהל איי. ,איה� פאר זי� לויט'ס אז ,איבערצייגט די זאג� רב באבובער דע� לאז� או� ,אויסנא� א� מאכ�

געפונע� נישט זי� דאר� רב�ד"חב דער .יוצרות

טאקע האב� ווערטער די או� ...שוהל אי� דעמאלטס

...געדארפט האט'ס וואס אויפגעטוה� דער האט ,אינדערפרי פרייטאג ,מארגענס צו אוי�

האט ער אז בר באבובער �'פאר געמאלד� יונגערמא�

זאג� קענע� וועט רבי דער או� ,רב�ד"חב ביי� ט'גע�ועל

רב באבובער פונע� געזיכט דאס ...עמוד ביי� יוצרות די

איה� אוי� דערקענט זי� האט'ס או� אויפגעלאכט� האט

וועט ער אז ,דערפו� האט ער וואס פארגעניג� גרויסע די

איז רב�ד"חב דער .מנהג הייליגער א איינהאלט� קע�

דאווענע� צו רב דע� געווע� מכבד או� ,צוגעקומע� אליי�

...יוצרות די זאג� צו או� "עמוד" �'פאר מוס� דע� געפרעגט האט ירב דער ווע� דאווענע� �'נאכ

צו דאס געלונג� איה� איז'ס אזוי ווי יונגערמא� רבי דער :שמייכל א מיט געענטפערט ער האט ?ערלעדיג�

של מטבע לו הראה" :ווארט א טנאכגעזאג דא� האט מיט טאקע ,געוואר� ערלעדיגט איז אלעס או� � "...אש

...געלט באדאנקט שטארק איה� האט רב באבובער דער

.לרוב ברכות צוגעווינטש� או� דערפאר

מ2חצית ימעיט 0א וה1ל יר ה 0א הע�יר � ).טו�ל( ה�קל דא ווער� נדבות 3 אז ,ערקלערט 'הק י"רש

האט'מ וואס השקל מחצית א :1 ,אויסגערעכענט

וואס השקל מחצית א :2 ,שוועל. די דערפו� געגאס�

פו� מתנות די :3 או� ,קרבנות די דערפו� געקויפט האט'מ

.האר% באוויליגטע ס'יעדנ

תורה די פארוואס פארשטיי� מע� דאר� אייגענטלי�

או� אדני� :תמתנו צוויי די ביי אז באפויל� האט

?שקל האלבע א בלויז ברענג� מע� מעג ,קרבנות לויט ברענג� זאל יעדער אז בעסער נישט איז פארוואס

?באגערט האר% זיי� וויפוהל די טאמער :צחות בדר� פארענטפער� דאס קע� מע� זיי� וויפוהל ברענג� צו יעד� פאר ערלויבט וואלט תורה

האט וועלכער � האר+ ע� א� וואלט ,באגערט האר%

פארוואס אנגערופ� זי� � נדבה גרויסע א געגעב�

צו שוועל� זילבערנע בויע� מיט נדבות זיינע מע� פארנוצט מיט געווע� גענוג אוי� וואלט דאס ?ערד דער אוי� לייג�

יענער וואלט אזוי או� !...אייז. ביליגע �ראסטע

מלאכת די אוי� שאפ� או� מיינונג� זאג� צו אנגעהויב�

:למשל ווי .הקרבנות עבודת די אוי� אוי� ווי ,המשכ� קרב� פאר אקס� 2 פארברענט ווער� טאג יעד� פארוואס

ממש דא� איז'ס ?פלייש די נישט עסט מע� או� ,עולות

...ווייטער או� ווייטער אזוי או� "...תשחית&בל" מחצית א :טייל גלייכע א יעדער ברענגט דערפאר �

קיינער זי� וועט שקל האלבע א בלויז פאר או� .השקל

מאכ� צו שיי. אוי� אבער � .שרייע� או� אנרופ� נישט

� יעדער מעג ,נא� או� זילבער או� גאלד מיט משכ� דע

צו אוי� ווייל ,באגערט האר% זיי� וויפוהל ברענג� ...איינשטימיג יעדער איז משכ� דע� באשיינע�

)אלעזר זכרו.(

את לע8ות ה� ת&את לי8רא &בני ו�מר� � ).טז� לא( עול� רית לדרת� ה� ת גדולי די פו� �( ע"זי אבריטש פו� נטע נת. 'ר ק"הרה

� נישט קיינמאהל זי� האט ,)ע"זי ט"בעש פו� התלמידי

:געזאגט האט ער או� .קודש שבת שלאפ� געלייגט ".השבת את ישראל בני ושמרו" :תורה די אי� שטייט'ס שלאפט שומר א ווי געזעה� אמאהל שוי� איהר האט �

...?היט� אינמיט� נא�אליא. קייסער דער :צוגעלייגט האט ער או�

האט ער או� ,קייסער אלס שלאפ� ווייניג זעהר פלעגט

מיי� פו� סעקונדע יעדע שאד א איז'ס :געזאגט

קיי� נישט מע� איז ,שלאפט'מ ווע� או� � !קעניגריי�

!...ניגקע או� .קעניג. צו צוגעגליכ� קודש שבת דא� זענע� איד� �

1 בלויז אוי� קעניג אלס קרוינט מע� וועלכ� מענטש א או� שלאפ� מיט טאג דע� פארטרייב� דע� ער וועט � ,טאג

?!?נארישקייט� אנדערע

את לע8ות ה� ת&את י8ראל&בני ו�מר� � ).טז� לא( עול� רית רת�לד ה� ת דברי" ביי� באקלאגט אמאהל זי� האט יונגערמא� א

נא� יאהר 20 שוי� האלט ער אז ,ע"זי צאנז פו� "חיי�

געווע� זוכה נישט ליידער נא� האט ער אבער חתונה זיי�

די זיי� מקיי� וויל ער וויבאלד או� .קינדער האב� צו ערלויבעניש �'רבי ונע�פ ער בעט ,"'ורבי 'פרי" פו� מצוה

..'גט צו זי� זי� זאל ער אז געראט� רבי דער איה� האט

,קודש שבת יעד� ,ווייטער או� היינט פו� אונטערנעמע� ,"שבת תוספות" אלס שבת צו מינוט עטליכע צוצולייג�

.קינדער מיט ווער� געהאלפ� ער וועט זכות דע� אי� או�� לא שמות( פסוק �'אויפ זאגט 'הק החיי� אור דער ווייל

ווארט דאס אז ,"השבת את ישראל בני ושמרו" ):טז

מע� וואס צייט צוגעלייגטע די אוי� מרמז איז "את"

רב צאנזער דער האט � .קודש שבת צו� פארמערט

:ווערטער ווייטערדיגע די אוי� ערקלערונג א� צוגעלייגט דער מאכט מע� וואס זכות די אי� ,"השבת את לעשות"

צו זוכה מע� איז � "לדורות�" ):שבת תוספות � ( "את" .קינדער קינדס או� קינדער פו� דורות לעכטיגע או� שיינע אונטערגענומע� זי� האט ערמא�גיונ דער

געהאלפ� ער איז יאהר א ביז או� ,עצה די אויסצופאלג� .קינד א מיט געוואר�

מצרי� מאר+ העלית א�ר ע2: �חת י רד ל9 �

).ז� לב( אזוי האט ע"זי שינאווא פו� שרגא יחזקאל 'ר ק"הרה

'ה ישראל שמע" )ד�ו דברי�( דא איז פסוק איי� :געזאגט די ביי ,פסוק א נא� דא איז'ס או� ,"אחד 'ה אלקינו תשתחוה לא כי" ):יד�לד שמות( זרה עבודה פו� עבירה או� "אחד" צוויש� אונטערשיד דער או� ".אחר לאל

או� ".ד" די פו� שפי% קליינע א ווי מער נישט איז "אחר"

די אויפצוטויש� נישט אויפ�אס� שטארק זעהר דאר�'מ .אותיות צוויי

הראשו� אד� צו געזאגט אייבערשטער דער האט דאס

או� דערנער � ( "ל, תצמיח דרדרו וקו+" ):יח� ג בראשית(

דיי� נא� ערד דער פו� ארויסוואקס� וועל� געוויקס� שלעכטע

מיט באשעפטיגט זיי� שטענדיג דאר� איד א � ).איינזייע�

א פאר "ד" די אויפצוטויש� נישט � "דרדר" פו� עבודה די ".ר"

צו געזאגט עול� של רבונו דער האט העגל חטא �'נאכ � דיי� ווייל אראפ גיי � "עמ, שחת כי רד ל," :רבינו משה פו� געמאכט או� ,"ד&ר" דע� אויפגעטוישט האט פאלק

".אחר" פו� "ר" א "אחד" פו� "ד" די

אבני� ל�חת �ני ל: �סל מ�ה אל 'ה ו>אמר � ).א� לד( רא�ני� פו� טיש �'אויפ ארויפגעלייגט מע� האט אמאהל

די פאר וויי� פלאש א ע"זי קאזמירער מרדכי 'ר ק"הרה� או� ,�'ביר דע� נעב� געשטאנע� זענע� וועלכע חסידי

אביסל טרינק� צו זיי� זוכה געוואלט האב� ארו� אלע

געהאלט� האט וועלכער יונגערמא� א אבער .וויי� די פו�

אוועקגעב� געוואלט נישט קיינע� פאר האט ,פלאש די מיט זעטיג� זי� או� אויסטרינק� וועט ער איידער דערפו�

י�ז ער האט ,צוגעזעה� דאס האט מרדכי 'ר ...טייל זיי�

לוחות שני די ביי !נאר הער :יונגערמא� צו� אנגערופ� או� תורה די פו� מצוות הויפט די זענע� וועלכע � הברית

דער האט � קדושה או� אידישקייט פו� יסוד

& פסל" ):א�לד שמות( רבינו משה צו געזאגט אייבערשטער עבודה פו� איסור די ביי אבער ".אבני� לוחת שני ל,

שטייט � טומאה פו� ווארצל די איז דאס וואס � זרה

3 זעלבע זי אט � ".פסל&ל, תעשה לא" ):ג� כ שמות( אבער .אנגעלעגנהייט� ביידע ביי שטייט "פסל" :אותיות

,קדושה או� טומאה פו� אונטערשיד די דערקענע� צו כדי די ביי � .שטייט "ל," ווארט דאס ווי קוק� מע� דאר� עבודה ביי אבער ,"סלפ" נא, "ל�" שטייט הברית לוחות

מיר לערנע� דא פו� � ".פסל" פאר "ל�" שטייט זרה

,ערשט צו� "ל," דע� שטעלט מע� טאמער אז ,ארויס או� פארגעניגע� אייגענע די פאר מער זארגט מע� או�

� ,איד צווייט� א פו� פארגעניגע� די ווי מער ,אינטערעס �פו פארקערט או� זרה עבודה פו� צייכ� א דאס איז

!התורה קדושת

shabbosbletel@gmail.com: � אימעיל אדרעס'קענט איהר זי� פארבינד� מיט אונז אויפ, אדער באלייכטונג� איבער דע� גליו�, באמערקונג�, פאר קאמענטאר�

³îð−½ì öîõ öè¼îî ö−ê³îð−½ì öîõ öè¼îî ö−ê³îð−½ì öîõ öè¼îî ö−ê³îð−½ì öîõ öè¼îî ö−ê

!אי, ווייס שוי. או� דאנערשטיג געפאל� איז השנה ראש �ווע אמאהל � ).ד� לב( י8ראל א0הי: א?ה ו>אמר� מ<כה עגל ו>ע8ה�

האט ער או� ,צעקאכט שטארק געווע� איז ע"זי רב בארדיטשובער הייליגער דער ווי געזעה� מע� האט ,פרייטיג

� � � !!!שוי. ווייס אי, :אויסגערופ� או� טיש �'אויפ געשפרינג� ארוי� ער איז שבת אינמיט� .זאג� עפעס געוואלט אייבערשטער דער האט אזוי ווי נדערטגעווי זי� אי� האב אה� אייביג פו� :ווערטער זיינע רטערקלע האט ער או� �

!געוואר� פארענטפערט דאס מיר איז אבער אצינד ?עגל דע� מאכ� זאל� איד� די אז צוגעלאזט אלס וינע�קר געוואלט איה� האט ער או� ,זוה� באליבטער יונגער א געהאט האט וואס קעניג א צו משל א איז'ס �

האט .געווע� יונג זעהר נא� איז ער ווייל צולאז� געוואלט נישט דאס האב� מיניסטאר� די אבער .ארט זיי� אוי� קעניג

אוועק דארט פו� איז ער או� ,ארט זיי� אוי� קעניג אלס זוה� זיי� אויפגענומע� האט ער :געטוה� אזוי קעניג דער

קאפיטל א קעניג יונג� נייע� דע� אנצולערנע� געלעגנהייט ר�אסיגע א אפ�געטר יעצט האב� מיניסטאר� די .געפאהר�

דע� גענומע� האט ער .זיי פו� איבעררעד� געלאזט זי� האט ער ביז ,אנצורייצ� אנגעהויב� איה� האב� זיי � ...אר+ דר,

שטאט פו� גאס� די אוי� �ארומגעלאפ איז הונט דער או� .הונט א פו� קאפ א אוי� אנגעטוה� דאס או� קרוי. ס'טאטענ

...קאפ זיי. אוי@ קרוי� קעניגליכער דער מיט ער .איה� פו� עפעס באהאלט� מיניסטאר� די ווי געפיהלט ער האט ,אהיימגעקומע� איז קעניג דער ווע� ,שפעטער �

זוה� דער ווי :איה� דערצעהל� זיי או� ?פאסירט האט דארט וואס דערצעהל� איה� זאל� זיי באפויל� שטרענג זיי האט

פו� גאס� די אוי� דע� מיט ארומגעלאפ� איז הונט דער או� ,הונט א פו� קאפ א אוי� קרוי� דע� ארויפגעלייגט האט

...שטאט ער אויב :אורטייל� זאל� זיי או� ,געריכט צו� זוה� מיי� שטעל� דאר�'מ :צאר� גרויס מיט געשריג� קעניג דער האט

או� .קעניג ווער� צו �אסיג נישט ער איז דא� ,נארישקייט גרויס פו� געטוה� דאס האט ער או� ,שכל קיי� נישט האט

� � � !גרויס זעהר זיי� שטרא� זיי� וועט דא� ,טוהט ער וואס סטגעווי יא האט ער אויב � � � "!!שולדיג" געקומע�ארויס איז ער או� ,געריכט א טעלטגעש באלד האט'מ

ווער� אויסגעפיהרט וועט שטרא� די אבער !גוט זעהר :געזאגט ער האט ,קעניג �'פאר דערצעהלט דאס האט'מ ווע�

טאקע בי� אי� אז ,ס�ווי זאלט איהר או� !!זינד ערליכעגעפ די טוה� צו אנגערייצט איה� האב� וועלכע מענטש� די אוי�

או� טייערער מיי� אנצורייצ. יטגרי זענע� וועלכע מענטש� די זענע�'ס ווער זעה� צו ,דא פו� געפאהר� אוועק ספעציעל

� � � !!איה� פו� ווער� פטור צו כדי ,זא� געפערליכער אזא טוה� צו זוה� באליבטער זיי זאל'ס ווער געווע� נישט וואלט ,עגל דע� ביי געזינדיגט נישט וואלט� איד� די טאמער :איז נמשל דער �

זענע� � .אליי. איד� די איבערגעלאזט או� הימל אי� עגאנג�ארויפג רבינו משה איז דערפאר .טוה� צו תשובה צוברענג�

געזעה� ער האט ,אראפגעקומע� צוריק איז רבינו משה ווע� או� .זינדיג� צו איד� די אנגערייצט או� רב ערב די געקומע�

�'פאר פטבאשטרא הארב זיי האט או� ,עבירה די צו אנגערייצט האב� וועלכע עבירה בעלי ריכטיגע די זענע�'ס ווער !קרוי� ס'אייבערשטענ דע� פארשוועכ�

ñêîîš þ¼è−ë−−ê þ¼ïòîê öîõñêîîš þ¼è−ë−−ê þ¼ïòîê öîõñêîîš þ¼è−ë−−ê þ¼ïòîê öîõñêîîš þ¼è−ë−−ê þ¼ïòîê öîõ

!איז געווע. דער עלעפטער" חלבנה"דער יטיגט א מני� איד� ל גענו"זצ) ל"זצ פנחס הורובי+ צ רבי"הגה" (הפלאה"האט דער בעל , צוליב א פארקילונג, אמאהל

' האט ר, ס הויז' איד� האב� זי� פארזאמעלט אינע� רב10ע� וואס נאכד. בציבורביי זי� אינדערהיי� צו דאווענע� .� מני�' מענטש פאראיי.זאל ברענג� נא� 'נאר באפויל� מ, פנחס נאכנישט געוואלט דאווענע�

צוגעגאנג� צו� רב � איז נישט געווע� צו א גרויסער ירא שמי� וועלכער�ווענע� איז איינער פו� זיי ביי� ענדע דא בי� אי, אזוי לאנג וואס ,אי� ווייס גאנ% גוט אז דער רב האט זי� נישט געוואלט שטעל� דאווענע�: טענותמיט אפענע

או� דער רב פארדעכטיגט מיר אז אי� פיהר זי� נישט אוי� , מיט גוי�דריי זי� ארו�וויבאלד אי� , א טייל פונע� מני�האט אריינגעלייגט אי� די 'וואס מ" חלבנה"� אוי� די ל זאג" אבער דער רב ווייסט דא� גוט וואס די חז� . ערלי�דא� ווערט דאס מיטגעציילט מיט די אנדערע , אליי� האט דאס א שלעכטע גערו�זי, וואס כאטש פאר �, קטורת

אויב �! רשעי�זאל צוזא� צייל� מיט אונזערע תפילות אפילו די גרעסטע 'כדי צו ווייז� אז מ, געווירצ� פו� די קטורת ?!?חלבנה אנדערש פו� די אי,מיט וואס בי� , אזוי

11 דערפאר האט מע� טאקע גענומע� � האט דער רב געענטפערט מיט א שמייכל �ביזט טאקע גערעכט , יא יא !!...געווירצ� צו די קטורת

¹þê¾ öîê ±þîš¹þê¾ öîê ±þîš¹þê¾ öîê ±þîš¹þê¾ öîê ±þîš

...עס פעלט נישט אויס קיי. צייכ.

האט פראנ+ יאזע@דער עסטרייכישער קייסעראמאהל אנגעשטאט א קעניגליכער באזו� אי� עטליכע

או� איז אנגעקומע� קיי� קראקא , שטעט אי� גאליציעצומארגענס האט דער קייסער . אי� מערב גאליציע

. שוהלגעמאלד� אז ער וויל קומע� באזוכ� אינע� גרויס�כט אינמיט� נא � ?וואס האב� די משכילי� געטוה�

�או� , שוהלהאב� זיי זי� אריינגעכא�ט אינעגענומע� פו� וואנט דע� שטילערהייט האב� זיי אראפ

וואס איז שטענדיג געהאנג� אינע� , ס בילד'קייסער .קארידאר נעב� דע� איינגאנג

, הלדער דער קייסער איז אנגעקומע� אינע� שואייאז , י� אויערהאב� איה� די משכילי� אריינגערוימט א

האט �ערזענלי� �ל " זצ שמעו. סופר רבי�דער רב כדי ארויס צו ווייז� , ילדבאפויל� אראפצונעמע� דאס ב

...מיט דע� זיי� פיינדשאפט צו� קעניגריי�האט זי� דער קייסער , אריינקומענדיג אי� שוהל

ז וואר אז איהר האט אי' ס:דירעקט געוואנד� צו� רבמע. מיי. בילד וואס הענגט דא נעבאפויל. ארא�צו

� � � ?!?שטענדיג �. סעקונדענדערט פאר א רבי שמעו� ווערט פארווי

ערשט יעצט האט ער באמערקט די פארברעכ� וואס די אבער ער האט � .רשעי� האב� איה� געוואלט אנמאכ�

או� באלד , נישט פארלויר� זיי� גלייכגעוויכטאיז 'ס! סער טייערער קיי:געענטפערט דע� קייסער

ס בילד הענגט דא 'טאקע ריכטיג אז דע� קייסערדאס טאקע באפויל� אי,או� היינט האב , אייביג

לויט די : או� דער אורזא� דערצו איז. נעמע�אראפצואידישע געזעצ� זענע� מיר פארפליכטעט יעד� טאג צו

א צייכ� צו� בונד צוויש� �, "אות "� א אלס תפילי.לייג� איז אונז שבת קודש�. אייבערשטעראונז או� דער

ווייל ביי ? פארוואס. אבער פארבאט� צו לייג� תפילי� ביני אות היאכי : "שבת קודש שטייט געשריב�

שבת קודש איז איי� גרויסער או� הייליגער �, "וביניכ�צייכ� וואס באהעפט אונז צו� באשעפער בייטאג או�

אי� קיי� או� מיר נויטיג� זי� נישט מער, ביינאכט� .אנדערע צייכענס וואס זאל אונז באהעפט� צו איה

� � די זעלבע האב� מיר זי� אויפגעפיהרט אי� דעגרויס� טאג וואס מיר האב� זוכה געווע� צו אזא

א גאנ% �. ער גאסט ווי דער קייסער'גרויסער או� חשוב ביי אונז אי� שוהל צו ווייז� די בילדיאהר הענגט זיי�

געמיינדע או� אידישע או� בונד צוויש� די געטריישאפטלכבוד דע� , אבער היינט. קייסערדע� הויכגעשעצט�

זאל ווייטער 'וואלט נישט גע�אסט אז ס, גרויס� באזו� ווע� מיר �, בילדטויטע� וואנט א טריקענע 'הענג� אויפ

לעבעדיגערהייט דע� קייסערצו זעה�' האב� די זכי� ...פני� אל פני

, � קייסער'עלונגענע ענטפער האט געפעל� פארדי ג �או� ער האט באוואונדערט די חכמה או� געטריישאפט

... פו� די אידישע געמיינדע מיט זייערע רב

ñ×−−ô¾ ê ¬−ôñ×−−ô¾ ê ¬−ôñ×−−ô¾ ê ¬−ôñ×−−ô¾ ê ¬−ô............

...ער וויל דא עפעס באהאלט.

גמילות חסדי� " אי� געווע� א ליסאאי� די שטאט , בארג� געלט פאר מענטש�פארלעגט וועלכע פ" קאסע .שטונדע נאכט אי� א ספעציעלע �יעד

ח " מענטש געקומע� צו די גמפרעמדער אמאהל איז אטאקע האט איה� 'מ. ווא� 1או� געבעט� א� הלוואה אוי�

גענומע� זיי�אבער ווע� יענער האט ארויס, קענטנישט גע&געבורט או� (I. D. card / Identiteitskaart) "שיי.&בירגער"

ווי אוי� אנדערע באווייז� וואס , סערטיפיקאטהאב� זיי איה� געבארגט דאס , באשטעטיג� ווער ער איז

.געלטאו� יענער האט נישט ,געגאנג� א ווא�איז אריבער'ס

האב� זיי געשיקט שליחי� צו דע� . באצאהלט זיי� חובצו מאנע� ביי , אדרעס וואס יענער האט אונטערגעשריב�

.איה� דאס געלטאו� זעהט דאס צעטל , דער מענטש עפענט די טיהר

: זאגט ער.אט אונטערגעשריב� אוי� די הלוואהוואס ער האבער אי� האב , אז אי� הייס אזויאמתאיז טאקע 'ס

דער בעסטער צייכ� ! געבארגט דאס געלטנישטקיינמאהל � 'יענע נאכט וואס שטייט אויפגעשריב� אויפאי� אז , איז

בי� אי� געווע� אי� בית המדרש או� גערעדט אי� , צעטלדער , ל" זציעקברבי , לערנע� מיט דע� רב פו� שטאט

!"חוות דעת"נעמע� פו� איד� דער איד האט אוי� אויסגערעכנענט

� 'וואס זענע� געשטאנע� דערביי ווע� ער האט גערעדט מיט � זאגט דער איד � ווארשיינדלע�אויס עס זעהט ווי . רב

או� אוי� די געפעלטשטער איז א דאקומענטאז דער אזוי ווי איהר קענט .שריפט איז נישט מיינערראונטע

.י מיר ביגעפונע� זי�יר� וואס א�זעה� אוי� אנדערע �האט דער רב .האט דע� איד גערופ� צו� רב'מ

דער איד איז יענע נאכט געווע� :אז אמת, באשטעטיגטאבער . אי� לערנע�מירט מיט אי� בית המדרש או� גערעד

מוזאו� ער , דעסטוועג� איז זיי� טענה נישט קיי� טענהנפו מיט דער איד הייבט אה� צו שרייע�!באצאהל� דאס געלט

אי, וועל מוז. באצאהל. געלט ?וואס הייסט: עסגעוואלד � � � ?!?וואס אי, האב קיינמאהל נישט געבארגט

האסטו ווארשיינדלע��: רופט זי� אה� דער רב זאל עראז , יר�א�אריבער געשיקט א מענטש מיט דיינע �

או� אויב דו וועסט נישט . בארג� געלט פאר דיינעטוועג� דער איד � !!! באשטראפ.שווער וועל אי� דיר , י�מודה זי

ו� א ער האט זי� געבראכ�,איז בלאס געוואר� פו� שרעק ...שווינדלמודה געווע� אוי� זיי�

פו� ווי ער האט אזוי גוט , האט געפרעגט דע� רב'ווע� מ ? שולדיג דאס געלטיאגעוואוסט אז יענער איד איז טאקע

אב אי� דע� איד ה!איינפא�ר עהז � : האט ער געענטפערט, נא� קיינמאהל נישט געזעה� אי� בית המדרש ביינאכט

גאנצע צייט דיאו� אוי� האט ער . יענע נאכטאי� אויסער , מענטש�ביי די מערקזאמקייט ו אויפוועק� פראבירט צ

האט ער געפרעגט , או� וועמע� ער האט געקענט ...פראג�מאדנע פארשידענע

� �טאנע� אז ער האב אי� יעצט פארש, אלעמע�פו� דעער האט זיכער אנגעשטעלט . איז טאקע דער שולדיגער

נאמע� או� זיי.איינע� וואס זאל בארג� דאס געלט מיט ריינוואש.וועט איה� 'זייענדיג זיכער אז מ, פאפיר�זיינע

ווייל אלע מענטש� האב� דא� איה� , פו� די הלוואה, הל פו� זיי� באווארענע� צופו...אי. בית המדרשגעזעה�

...אנע� אז ער וויל דא עפעס באהאלט�האב אי� פארשט

¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¼¼¼¼öööö ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è

öîõöîõöîõöîõþ þ þ þ íîëíîëíîëíîë"""" š š š šêïñ¼ëôêïñ¼ëôêïñ¼ëôêïñ¼ëô −ï−ï−ï−ï""""−×¼î ¼−×¼î ¼−×¼î ¼−×¼î ¼""""êêêê ----õ šþõ õ šþõ õ šþõ õ šþõ """"ïïïï

תשובה בעלי די פו תפילות די הערט אייבערשטער דער ווע אונז פאר טובה די 'הק ט"בעש דער האט אמאהל :ביינאכט רבא הושענא טיש ביי� ערצעהלונג פאלגענדע די דערצעהל� צו 'הק רבותינו ייב מנהג די מע� האט מדרשות בתי אלע אי� או� נאכט געווע� שוי� איז'ס ווע� ,נעילה תפילת צו ד"ביהמ אי� אריינצוקומע� פארשפעטיגט ע"זי

או� התלהבות גרויס מיט נעילה געדאווענט או� אריינגעקומע� ענדלי� ער זאי ווארט� לאנג נא� .נעילה געענדיגט שוי�

.הבדלה געמאכט או� מעריב געדאווענט או� ,דערהויבנקייט גרויסער א איד א געווע� איז'ס :דערצעהלט אזוי או� ,פארשפעטיגונג זיי� פו� באדייט די ערקלערט ער האט ,אויספאסט� �'נאכ

נעכט� ...דורכגעלאזט האט ער וואס עבירה איי� קיי� געווע� נישט איז'ס או� ,וועלט די אוי� עבירות לעא געזינדיגט האט וואס רשע

,קליידער ווייסער אי� אנגעטוה� אלע - יונג או� אלט ,פרויע� או� מענער - איד� ווי גאס �'אויפ געזעה� האט ער ווע� ,כיפור יו� ערב זי� האט'ס או� איד א אוי� איז ער אז דערמאנט זי� ער האט ,תשובה מיט פוהל האר! צובראכ� א מיט המדרש בית אי� לויפ� או�

פארטריב� האט ער או� געזיגט הרע יצר דער האט מינוט געציילטע ביז אבער .תשובה פו� געדאנק א האר! זיי� אי� אריינגעכאפט

.לעב� אויסגעלאסענע זיי� צו געקערט צוריק זי� או� געדאנק� די גייע� או� פרי אנ!ג אוי� שטייע� איד� די ווי געזעה� האט ער ווע� ,אינדערפרי כיפור יו� ט'חזר'עגאיבער דאס זי� האט אזוי

ורצעק א פאר - .ד"ביהמ אי� געקערט צוריק זי� האב� איד� די ווע� ,מוס� פאר הפסקה נא� געווע� איז זעלבע דאס או� ,דאווענע�

.זינד זיינע צו צוריק איז ער או� פארלאזט איה� דערנא� באלד אבער ,תשובה פו� אנק�געד כאפטאריינגע איה� זי� האט וויילע האט ער או� ,געבראכ� זי� שטארק אזוי האר! זיי� האט ,נעילה תפילת צו - געקערט צוריק נאכאמאהל זי� האב� איד� די ווע� אבער

פו� געדאנק� טיפע אזעלכע באנומע� איה� האט'ס?!?מיר מיט זיי וועט וואס ,איד א אוי� דא� בי אי� !עול� של רבונו :געטראכט

א� ווער� או� אויפפיהרונג זיי� טויש� צו אונטערגענומע� זי� או� ,לעב� גאנ! א מעשי� שענדליכע זיינע אלע אוי� תשובה או� חרטה .דאווענע� המדרש בית אי� גיי� אוי� וועט ער אז באשלאס� האט ער או� ,איד ערליכער

וואס געוויי� נדעהארצרייס ביטער א אי� ויסגעבראכ�א או� ,טלית א מיט ארומגעוויקלט זי� ,ד"ביהמ אי� אריינגעקומע� זאי ער

.געוויינט או� געשטאנע� נא� איז ער אבער ,נעילה תפלת אנגעהויב� שוי� האט עול� דער .ד"ביהמ גאנצ� אינע� געהערט זי� האט .נעילה אנגעהויב� ער האט ,מעריב נע�ועדאו אנגעהויב� או� עילהנ געענדיגט האט עול� דער ווע� ערשט

תפילות פארלוירענע או� פארשטיפטע טויזענטער אז וויס� זאלט איהר :תלמידי� זיינע פאר אויסגעפיהרט ט"בעש דער האט -

תפילת ווארעמע די מיט �אינאיינע אנגעקומע� זענע� ,הכבוד כסא צו� אנגעקומע� נישט זענע� וועלכע ,יאהר� הונדערטער פו�

מיטדאווענע געוואלט האב אי� ווייל .פארשפעטיגונג מיי� פו� באדייט די געווע� איז דאס או� - !!תשובה בעל דער אט פו� נעילה

!נעילה זיי� מיט את בזה ו0א הערער ת�פ? אל �נה" ):יח-קב קאפיטל( תהלי� אי� פסוק די ,ערצעהלונג די מיט ערקלערט ע"זי ד"מהרי מר� האט -

איז ענטלי�גאיי ).תפילות זייערע נישט פארשעמט ער או� ,עבירה בעלי די פו� דאווענע� די צו או� זי� קערט אייבערשטער דער -( ".�פ?ת�

שטיי� זאל אדער -?"תפלת�" רבי� לשו� א מיט ענדיגט או� "הערער" יחיד לשו� א מיט אה� הייבט ער פארוואס שווער

?יחיד לשו� א ביידע או� "תפלתו" שטיי� זאל אדער ,רבי� לשו� א ביידע או� "הערערי�" עבירה בעל א - "ערער" א� פו� תפילות די אויס הערט אייבערשטער דער ווע� :פארשטיי� גוט דאס מע� קע� מעשה די מיט נאר

או� פארלוירענע די אויס אוי� ער הערט - "פלת�ת את בזה ולא" :דעמאלטס ,תשובה בעל דיגער'אמת א� ווערט וועלכער

.תיקו� ריכטיגע די באקומע� נישט האב� וועלכע ,איד� אלע פו� תפילות זשעטעדפארבלאנí :חלבנה" ):לד- ל שמות( "חלבנה" אוי� י"רש זאגט דאס ÆNåa Éåçé Åø ÆN ò Çø d Èà Àð Èîe áeú Èk Çä ïé Åa é Åð Èî Äñ ú Æø Éåè À÷ Çä eðé Åã Àî Çì Àì Éì ÆNà ì Å÷Çé eðé Åðé Åò Àa

ó ÅøÇö Àì eð Èî Äò ú Çãeâ Çà Àa eðé Åú Éåé Äð Âò Çz eðé Åú Éåìé Äô Àze ú Æà é Åò ÀL Éåt ì Åà Èø ÀN Äé eé Àä Äé ÆL ïé Äð Àî Äð eð Èî Äò." )- שלעכטע א האט חלבנה � לערנט תורה די אבער ,גערו

אונז מיט ווער� געציילט זאל� זיי או� ,תפילות או� פאסט� ונזערעא ביי נעמע� אנטייל לאז� זיי או� עבירה בעלי די אי� גרינגשעצ� נישט זאל� מיר ,אונז

).אינאיינע� ?"עמנו נמני שיהיו" :ווערטער די מיט צולייג� ער וויל וואס - געפרעגט ע"זי ד"מהרי מר� האט - שווער איז 'הק י"רש פו� לשו� די - תשובה טוה� וועלכע רשעי� אזעלכע פו� רעדט פסוק די .ארשטיי�פ דאס קע� ערצעהלונג אויבנדערמאנטע די לויט אבער -

פו� תפילות די אויס אוי� ער הערט ,תפילות זייערע אויס הערט אייבערשטער דער וואס אויסער וואס ,האר! טיפ� פו� שלימה

דעמאלטס או� ,אונז מיט עציילטג צוזא� ווער� זאל� זיי אז - "עמנו נמני שיהיו" :מיינט דאס .ישועה זיי שיקט או� איד� אנדערע

.ווערט געהערט דא� וועל� תפילות אונזערע אוי� ווייל ,אונז פאר טובה א זיי� זיי� אוי� דאס וועט

¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¬òê−ñ−þë ¼è−ñ−−í¼¼¼¼öööö ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è ó−ò−ò¼ ¼ò¼ð−¾þêõ ¹−îê öšòêð¼è ¼®þîš ¼ò¼ë−ñš¼è

öîõöîõöîõöîõþ þ þ þ íîëíîëíîëíîë"""" š š š šêïñ¼ëôêïñ¼ëôêïñ¼ëôêïñ¼ëô −ï−ï−ï−ï""""−×¼î ¼−×¼î ¼−×¼î ¼−×¼î ¼""""êêêê ----õ šþõ õ šþõ õ šþõ õ šþõ """"ìììì

אסתר מגילת אוי� ווערטער פערל אי� זאגט גמרא די .עבירות זייערע אוי� מוחל באשעפער דער איז ,באשעפער פאר� תשבחות או� שירות זאג� איד� ווע� :שטייט 'הק זוהר אי�

דאס .באשעפער ר�'פא געזאנג או� לויב גרעסטע דאס שוי� איז לייענע� מגילה די ווייל ,פורי� אי� הלל קיי� נישט מע� זאגט דערפאר :מגילה מסכת

.עבירות אונזערע אוי� מוחל רשטעראייבע דער איז ,מגילה די לייענט מע� אויב אז ,זיי� צו מרמז ".מחל" ווי זעלבע די ,78 באטרעפט "מגלה" ווארט ) )ע"זי ש"מהר מר

.לב וטוב שמח המ ויצא ):ט-ה( שטייט גיי�ארויס ביי� או� ,)יד-ה ,אסתר( שמח המשתה אל המל� ע� ובא .'וגו אשתו זרש לו ותאמר די נאר ?"לב וטוב שמח" שטייט אסתר ביי המ� פו� סעודה די נא� או� ,"שמח" נאר שטייט זרש פו� רייד די ביי פארוואס ,פארשטיי� מע� דאר� די סטיגעוו גוט גאנ! האט זרש .הרע יצר זיי� געווע� מכניע אינגאנצ� האט סווא מענטש א אוי� זאג� צו אסטפ "לב טוב" פו� לשו� די :אזוי איז תירו! איה� אי� אנכאפ� זי� זאל'ס אז צולאז� נישט זאל ער - ".לב טוב" נישט או� "שמח" גיי� נאר זאל ער המ� פאר געזאגט זי האט ,אסתר פו� כוונה

דאס אונטערטעניגט אינגאנצ� זי האט ,מאכלי� די אי� געלייגטנאריי האט זי וואס קדושה גרויס עאיהר מיט אסתר אבער .קדושה די פו� אביסל

)ע"זי א"מהר מר ( ".לב טוב" געווע� שוי� ער איז ,געגאנג�ארויס איז ער ווע� דערפאר .המ� פו� שלעכטס

).יג-ו ,אסתר( אשתו וזרש חכמיו לו ויאמרו ,קרהו אשר כל את אהביו ולכל אשתו לזרש המ ויספר דאס קע� מע� נאר ?)קלוגע זיינע( "חכמיו" דערנא� או� ,)פריינד זיינע( "אוהביו" ערשט צו� �אנגערופ זיי ווער� פארוואס ,טיי�פארש דאר� מע�

זיינע געווע� נא� זיי זענע� ,געשעה� איז איה� מיט וואס אלעס או� מפלה זיי� פו� דערצעהל� צו אנגעהויב� זיי האט המ� איידער נא� :אזוי ענטפער�

,דערצעהל� נאכ� דערפאר - ,חשוב או� גרויס איז ער וואס לאנג אזוי נאר געווע� איז ,איה� צו ליבשאפט גאנצע זייער וויבאלד אבער .פריינד )ע"זי ש"מהר מר ( .געענדיגט שוי� זי� האט פריינד עפאלטש זיינע פו� ליבשאפט די ווייל ,"חכמיו" :נאר שטייט

).כה-ט ,אסתר( 'וגו הרעה מחשבתו ישוב הספר ע� אמר המל� לפני ובבאה .מחשבות שלעכטע מיט מצוה די שטער� איה� וועט שט� דער אז מורא האט ער או� ,מצוה א צו זי� גרייט איד א ווע� אז ,זיי� מרמז וויל פסוק די - "הספר ע�" :רמז די איז דאס .מחשבות זיינע אויסגערייניגט ווער� וועל� דע� מיט או� ,תורה לערנע� ערשט צו� זאל ער אז :דערצו עצה די איז .מחשבות שלעכטע די אוועק זי� ער�ק - "הרעה מחשבתו ישוב" ,ספר א אי� תורה ערשט צו� לערנט מע� ווע�

) )ע"זי ש"מהר מר ?תורה דבר די נאכגעזאגט גוט האב אי�

י�זי מיט אינאיינע� י 'רוז אי� געווע� ער איז פורי� פאר אמאהל :מעשה די לטעהדערצ ער האט ,געוואר� נפטר איז ע"זי י"מהר מר� איידער ש"מהר מר פאטער גרויס� זייער פו� לייענע� מגילה די הער� צו פורי� אינדערהיי� זיי� צו געשטרעבט שטארק האב� זיי .ל"זצ אלעזר 'ר ברודער

זיי זענע� אסתר תענית או� ,פארלענגערט שטארק זי� האט וועג די ).התלהבות גרויס מיט מגילה די לייענע� ע"זי ש"מהר מר� פלעגט ,באוויסט ווי -( .ע"זי

גרויס א .לייענע� מגילה צו צוגעגרייט זי� או� נעכטיג� געבליב� דארט זיי זענע� וויל� זייער קעג� .גאליציע אי� "זשאלקאווא" קיי� אנגעקומע�

איינפאכער �א פו� דאס זיי הער� דע� אנשטאט או� ,פאטער זייער פו� מגילה די הער� צו זוכה נישט זענע� זיי אז ,זיי ביי געהערשט האט ווייטאג

...קורא בעל� מר� זי� האט שלא� אינמיט� .בעלזא קיי� אינדערפרי באלד מארג� פאהר� צו ארויס לאנטגעפ או� שלאפ� געלייגט זי� זיי האב� ,סעודה די נא

,פאהר� צו ווייטער צוגעגרייט זי� ייז האב� ,אינדערפרי .תורה דבר א איה� זאגט או� איה� צו קומט מענטש אלטער א� ווי ט'געחלומ ע"זי י"מהר דע� פיהר� געגאנג� ע"זי ש"מהר מר� שוי� איז ,בעלזא קיי� אנגעקומע� זענע� זיי ווע� ".מאסט" שטאט אי� געהערט זיי האב� לייענע� מגילה או�

חלו� אינמיט� געהערט האט ער וואס רהתו דבר זעלבע די זאגט פאטער זיי� ווי געהערט ע"זי י"מהר מר� האט ,טיש פיהר� אינמיט� .טיש-פורי�

אסטה דו ווי אזוי געזאגט אלעס האב אי� ,נו :געפרעגט או� זוה� זיי� צו קוקטגע ע"זי ש"מהר מר� האט ,תורה די נא� .מענטש אלט� דע� פו�

?!?מענטש אלט� יענע� פו� געהערט !!פאטער מיי� צו לעק�אנטפ זי� לעגטפ הנביא אליהו ווע� סטיעווג או� געפיהלט מאהל פוהל האב אי� :צוגעלייגט האט ע"זי י"מהר מר� -

!פני� אי שיכור א אריינקוק נישט מעג'מ איבער זי� האט חסידי� די פו� איינער ווי באמערקט ער האט ,טיש דע� פיהר� צו געקומע�נייאר איז ע"זי ד"מהרי מר� ווע� פורי� איינמאהל

2 פני� זיי� זעה� נישט מעג ער אז געשטראפט איה� או� אנגעשריג� איה� האט ע"זי מר� ...שיכרות צו קומע�אנגע שוי� איז ער או� געטרינק� !רשע א או� שיכור א פו� פני� א אי� קוקע�נאריי נישט מעג'מ אז ,געזאגט האט ע"זי י"מהר מר� פאטער זיי� אז ,צוגעלייגט האט ע"זי מר� או� !וואכ�

...המתי� תחיית אויפשטיי גוי� אלע על וו ,טאג יעד תחנו מיט וואס קרעטשמע די אי� באפאל� איה� איז וואס צרה ביטערע די פו� דערצעהלט או� איד פארזארגטע א געקומע� אמאהל איז ע"זי י"מהר מר� צו

אוועק איז או� אלקאהאל מיט רינק�איבערגעט נעכט� זי� האט ,�'שיכור או� קומע� טאג יעד� פלעגט וועלכער גוי� די פו� איינער - פיהרט ער

ברענג� מיר וועט דאס או� ,פארגיפטעט איה� האב אי� אז באשולדיג� מיר וועט פאליציי די אז צווייפל קיי� נישט מיר איז'ס - ...טויט געפאל�

!קלע� מיי� אי� מיר העל� !רבי הייליגער - !פאהר� צו אהיי� צוריק שרעק פו� ציטער אי� ...שטרא�- טויט וועט גוי דער או� ,כוונה מיט תחנו זאג� או� שיכור טויט� דע� נעב� אוועקשטעל� זי� או� פאהר� אהיי� צוריק זאל ער ,געראט� ע"זי מר� איה� האט

אריי� ...ג�אהיימגעגאנ זי� או� פיס זיינע אוי� געשטעלט זי� האט טויטער דער :ווינדערלי� או� ,געטוה� אזוי האט איד דער - !לעבעדיג אויפשטיי�

...קלאפ די פו� געשטארב� איז ער אז געזעה� האב� אלע ווע� ,טויט אראפגעפאל� איז או� אויסגעליטשט זי� ער האט הויז זיי� אי� קומענדיג גרויסער אזא יזא תחנו זאג� צו טאמער :ווינדער מיט געפרעגט ער האט ,טובה בשורה די זיי� מבשר ע"זי מר� צו געגאנג� צוריק איז איד דער ווע�

?דע� אי� מקיל אזוי חסידי� זענע� פארוואס דא� ,זיי� מתי� 'מחי קע�'ס אז עני� !!...המתי� תיתחי צו אויפשטיי� גוי� אלע דא� וועל� ,תחנו זאג� טאג יעד� וועט'מ טאמער :שמייכל א מיט געענטפערט ע"זי מר� האט

ñ×−−ô¾ ê ¬−ô ñ×−−ô¾ ê ¬−ô ñ×−−ô¾ ê ¬−ô ñ×−−ô¾ ê ¬−ô - - - -ó−þîõ ðîë×ñ ó−þîõ ðîë×ñ ó−þîõ ðîë×ñ ó−þîõ ðîë×ñ ............

...וואס וואוינע. אי. פויל. קע. אויפטוה.

ווי , נו: האב� זיינע חברי� געפרעגט, ענדע פו� די ערשטע יאהראי�. ויל.� איד האט זי� באזעצט אי� ליטווישערא ? פויל.אזוי געפעלט איי�

בר או� ער איז נישט ליטא יאהר האט ער געלעבט אי� 12 �. זוה.אט ווי למשל מיי� !! געוואלדיג: ענטפערט ער !!... געוואר�בר מצוהאו� ער איז באלד , יאהר1 האט ער געלעבט קוי� פויל.או� דא אי� , געוואר�מצוה

...נטמיט ביידע הע" על חטא"ער קלאפט

או� ער האט אנגעהויב� צו , געקומע� שפעט אי� בית המדרשנ ארייע� האר+ערב יו� כיפור ביי מנחה איז א� . הענטביידע מיט "על חטא"קלאפ�

אי� האב : האט ער ערקלעהרט? הענטצוויימיט קלא�סטו פארוואס , האט איה� געפרעגט'נא� מנחה ווע� מאז די צאהל פו� די כדי או� , צוזאמע. גאנצע עול� ימיט דמנחה כדי צו ענדיג� או�, צו מנחהעטיגטפארש�אביסל ... הענטביידעהאב אי� געמוזט קלאפ� מיט , זאל� שטימע� "על חטא"קלאפ�

... בשר בחלב"א �סק פו.

. הענטי� אונטער זי" יורה דעה" גייט זי� א יונגערמא� אי� בית המדרש מיט א ,� גאס אי� אלט� שטעטל'אויפ אפשר .יורה דעהאי� זעה אז דו לערנסט , יונגערמא.: אס או� פרעגט איה� מיט ש�משכילבאגעגענט איה� א

או� באלד , לצייטה מאפליישיגע געגעס� א ווייב מיי.היינט האט : שאלהאוי� מיי�וואלסטו מיר געקענט ענטפער� ... ?מיי. ווייביז דער די� מיט אסווא �. קעזיינגעשלינג� א שטיקל רנא� דע� האט זי א

ווייסטו דע� נישט ווי אזוי מע� : או� ענטפערט, שארפע אויג. מיט דע� אפיקורסדער יונגערמא� קוקט אה� !!!... אוי� דריי טעגערד דער דאס אי� באגראבט מע� �? געוואר�טריפה וואס איז מעסער א ט'כשר

... די תורה" קעג."זיי זענע.

או� ער האט זי� , )...י�נ &ער � ( רעפארמער רבני� 5איז אמאהל געזיצ� ביי א שמחה מיט ל "זצ �"מלבידער )... די תורהקעג.זיי זענע� � (חמשה חומשי תורה די "קעג." זענע� "רבני�" 5די : אסאנגערופ� מיט ש�

...שיינע טיטלע. פאר א גנב

שבחי�א מנהג אויסצורעכענע� דא� איז 'ס: ל+פרעגט איינער פו� א . ארב� איז געשטגנב&וועלטסא באקאנטער ?גנבוועלכע לויב ווערטער קענסטו זאג� אוי� דע� . אוי� א נפטר

או� אז ער איז קיינמאהל נישט ,"בחכמה פותח שערי�": קע� זאג� אוי� איה� דער פסוק'מ: ל+ענטפערט דער "...נטילת ידי�"אמות אה� ' ארו� געגאנג� ד

...וויצ. פו. דע� אמאליג. רוסלאנד

געפאל� אי� די טיי�נ אז א איד איז אריי,האט אמאהל פאסירט, צאר� פו� דע�אי� די צייט, אי� רוסלאנדזענע� צוגעגאנג� , געגאנג� זענע� פונקט אריבערעלכעאליציאנט� וואו� צוויי �, ער האט געשריג� פאר היל�. דניעפער . ווייטער געגאנג�זי� זענע� זיי , איד� זיי האב� באמערקט אז דאס איז אאבער ווע. העלפ�

האט ער מיט די לעצטע כוחות , זדביי זיי� האלסכנות נפשות ווע� די וואסער האט שוי� געהאלט� ממש "!! עט זאל ווער. דער צאר'הרג'גע: "געשריג�ארויס

פו� וואסער או� ארויס געשלעפטלד צוגעלאפ� או� איה�זענע� זיי בא, ווע� די פאליציאנט� האב� דאס געהערט� ... יאהר2אוי� געפענעניש אי� ארעסטירט

* * *

עדט פו� די צרות וואס מגערארק או� ארו��שטאטס אי� א אינאיינע�אמאהל פאסירט אז דריי איד� זענע� געזיצ� �רופט זי� אה� דער !! טיפש א, אידיאט� איז דא� אער: איינער רופט זי� אה�. צאר�רוסיש�איד� לייד� פו� דע

א, רויבערער איז דא� נישט מער ווי א: שרייט דער דריטער!! שיכור ער זויפט דא� וואדקא ווי א: צווייטער !!שווינדלער

ווי אזוי דערוואגט !!איד. פארשאלטענע:פלוצלינג גיבט א שפרינג קעג� זיי א פאליציאנט או� שרייט אוי� זיי � � �!!! ארעסטיר. אי� וועל איי� אלע,קומט? !?אוי� אונזער קיסרשלעכטס איהר צו רעד�

ווער פו� אונז האט : רופט זי� אה� איינער. סט וואס צו טוה�ידי איד� האב� געציטערט פאר שרעק או� נישט געוווועלכער , ווילהעל�טש� קעניג גערעדט קעג� דע� דייבלויזמיר האב� דא� ? דע� גערעדט שלעכטס אוי� דער קיסר

ווע� אי� האב געהערט די ווערטער ? אזוי גאר: רופט זי� אה� דער פאליציאנט!!קריג מיט רוסלאנדפיהרט א ביי� �... צאר אז איהר רעדט פו� דע�איבערצייגטבי� אי� געווע� , "שווינדלער, רויבער, שיכור, טיפש, אידיאט"

אס� ויפ�קומענדיג� מאהל זאלט איהר מער א !וואס איהר רעדט

ווער איז שולדיג אי. מאכ. דע� ?עגל

פו� ליטא האב� זי� מתנגד מיט א חסידא אמאהל דיסקוטירט צוליב וועמענס שולד האב�

�פו� , עגלדי איד� געזינדיגט או� געמאכט דעוואס מיר ווער� באשטראפט ביז צו� היינטיג�

ויס זענע� ט אז געו'דער מתנגד האט געטענה. טאג� ווייל ביי אונז �, די חסידי� שולדיג אי� דע

מתנגדי� איז נישט אזא וויכטיגער זא� צו האב� או� אפילו משה רבינו וואלט �. רבי או� א מנהיג

ט א לענגערע צייט וואלט� די זי� פארזוימ חסידי� נאר די �. י� אויסגעהאלט�מתנגד

רביטומעל� ארו� טאמער זיי האב� נישט א מוז זיי� אז איהר �. געציילטע מינוט�ויז אוי� בל

!... ט געמאכט דע� גאלדענע� קעלבלחסידי� האפונקט : ענטפערט איה� דער חסיד צוריק

איז ביי מיר נישט קיי� צווייפל אז 'ס! פארקערטווייל . זענט שולדיג אי� דע�ליטוואקעסאיהר

ביי אונז חסידי� איז נישט פארהא� אזא זא� או� מיר , "צייט"ט גערופ� וואס ווער

... איז' סאזייגעררעסיר� זי� נישט וויפוהל עאינטאו� אז משה רבינו האט געשפעטיגט אביסל

נאר ... אז פאר אונז אוי� נישט געפערלי�, צייט" מינוט"א " מינוט"ביי איי� ליטוואקעס איז א

געוויס זענט איהר �". שעה"א " שעה"או� א או� צוגעווארט אוי� געשטאנע� מיט א זייגער

משה רבינו או� אנגעהויב� צו רודער� ווע� ער ... געשפעטיגטאביסלהאט

!האלט דע� קרענק ביי זי,

או� ער איז , "קמחא דפסחא" איז אמאהל ארומגעגאנג� זאמלע� געלט פאר ל" זצחיי� בריסקער' ג ר"הרהבאוויליגט ארויסצונעמע� זיי� בערזל פו� קעשענע או� שוי� ביז דער גביר האט . אנגעקומע� צו א קארג� גביר

או� זי� , ס קאפ מיט �וסטע נארישקייט�'האט ער פארדרייט דע� רב, � טיש'אנידערלייג� די קארגע נדבה אויפדערלאנג , או� טאמער איהר וועט מיר דאס גוט ענטפער�, רעטענישאי� האב פאר איי� א ! רב טייערער: אנגערופ�

האט �? נאכאנאנד" קמ+" מאהל 4וועלכע ווארט אי� די תורה האט : די רעטעניש איז �! נדבהיי� זאפארט די אי� א דער קארגער גביר האט �)! נע פייגלע�' פו� די טמא� " ( הרחמה) "יז� דברי� יד(דאס ווארט : דער רב באלד געענטפערט

האט ער געבעט� ... יעצט וועט ער מוז� דערלאנג� די נדבה�. ..� רב אזוי שנעל'וועט דויער� פאר'נישט געגלייבט אז ס די זי,פאראז איהר זאלט האלט� , אבער אי� בעט איי� א טובה, אי� דערלאנג איי� טאקע די נדבה: פונע� רב

...גייערס�ווייל אי� וויל איבערנוצ� די רעטעניש פאר די קומענדיגע געלט, ענטפערזיי�רעטעניש מיט מאהל 4וועלכע ווארט אי� די תורה האט : רעטענישאי� וויל איי� אוי� פרעג� א : ב דאס ווארטנעמט דער ר

אי� פרשת כי קללותביי די : זאגט דער רב�... דער גביר האט נישט געהאט וואס צו ענטפער��? נאכאנאנד" �תח" ... אליי� זי,פאר אוי� דאס זאלט איהר האלט� או��). א געוויסע קרענק� " ( �בקדחת: "שטייט) כב� דברי� כח(תבוא

...א שיינע הספד

ווי ווילנאל איז אמאהל גערופ� געוואר� אוי� א זיצונג אי� " זצנפתלי צבי בערלי. הרב � וואלאזשי.דער גאו� פו� יבער א די משכילי� האב� ארו� גערעדט צוויש� זי� א. משכילי�האב� זי� אוי� באטייליגט פיהרערס פו� די 'ס

או� זיי האב� געבעט� פונע� גאו� , וועלכער איז געשטארב�� זייערס א פריינד �ערזענליכקייט געוויסער באקאנטער �� :אז ער וועט זיי דערצעהל� א מעשה, האט דער גאו� געענטפערט. אז ער זאל האלט� א הספד אוי� יענע

� דער דאקטאר האט געזאגט אז די איינציגסטע ס טאכטער געפערלי� קראנק געוואר� או'אמאהל איז א גבירדאס מיידל איז געווע� א� ערליכע או� יראת שמי� או� זי האט ... אחר פלייש&דברצו עס� : היילונג פאר איהר איז

�איז דער גביר געגאנג� צו� רב או� דערצעהלט ווי זיי� ! פאר קיי� פאל אי� די וועלט נישט געוואלט הער� פו� דעאיז דער רב אריבער ! ממשפיקוח נפשל נישט צוהער� די רייד פונע� דאקטאר ווע� עס האנדעלט זי� אי� טאכטער ווי

ערשט דעמאלטס האט זי ! י מחויב צו פאלג� דע� דאקטארענט אז מ� התורה איז ז'סק�'געגאנג� צו איהר או� גע ...הלכות שחיטהאחר לויט אלע �ר� דע� דב' וועט שחטשוחט אז דער :אבער נאר מיט איי� באדינג, שטימטצוגע

נג� צו זעה� או� דורכגעקוקט די לי, יט די הלכה� לו'שחט'נישט האבנדיג קיי� אנדערע אויסוועג האט דער שוחט געדער שוחט איז באלד ... נג אי� די לישאלההאט זי� געמאכט א ' ס�!! או� אוי וויי... איז נישט טריפה'צו ס

טאמער די שאלה וואלט געווע� אוי� א : האט דער רב געזאגט, נג א שאלה אוי� די לי� צו� רב פרעג�אריבערגעגאנגוואלט אי� , ע בהמה'כשר

ענע� צו דאס איז 'געקענט פסקאבער ווי , כשר אדער טריפה

אזוי קע� אי� ארויסזאג� דאס & דבראוי� א " כשר"ווארט

אט : זאגט דער גאו�� ...??אחרדאס איז מיי. הספד אוי@ דע�

!!...שכילמ

איז מער " קנאה"די ...ווערד פו. אלעס

א גביר איז אמאהל געווע� , ארט�רוהע� אי� א קורזי� א�איז ארויס א קלאנג 'או� ס

אוי� איה� אז ער האט 10מיטגעברענגט מיט זי� ...טויזענט גאלדענע רענדלע,

זעלבסט פארשטענדלע� אז דאס האט אויפגעוועקט קנאה

� האב אי� טאקע גאלדענע רענדלע,: האט ער געענטפערט? אט איה� געפרעגט צו דאס איז ריכטיגה'מ. ביי יעדע? צו זייער ווינדער וואס דאס מיינט! טויזענט רענדלע�10 ווערד ווי מעראבער אי� האב איי� זא� וואס איז , נישט

דאס אליי� , מקנאו� זענע� מי� דאס אליי� אז מענטש� באראכט� מיר אלס א גרויסער גביר א: האט ער געענטפערט !... טויזענט רענדלע�10 ווערד פו� מעראיז שוי�

...זיי. פאטער האט אוי, נישט געבויר. קינדער

ע האט זי� זעלט� געזעה� א שמייכל או� שטענדיג האט " זיטשורטקוב פו� ישראל' ק ר" אוי� די געזיכט פו� הרהאויסער איינמאהל האט זי� געזעה� א שמייכל אוי� איה� . � פארכטגעהערשט ארו� איה� א דערהויבענע הימליש

וועלכער איז נישט געבענטשט �דאס איז געווע� נא� דע� וואס א יונגערמא� . וואס האט זי� געצויג� א לענגערע צייטביטער איז אריינגעקומע� צו איה� מיט א קוויטל או� זי� באקלאגט איבער זיי� �... געווע� מיט איבריג שכל

וואס אזא , צושטאנדלאנגע צייט איז שוי� אריבער זייט זיי� חתונה או� ער האט נא� ליידער נישט זוכה געווע� צו

איה� פרעגט �. קינדערוויפוהל יאהר : דער רבי שוי� זייט דיי� וסטהאלט: רט יענערענטפע? חתונה

... או. א האלב חדשי�2 דער רבי �

צושמייכעלט זי� או� רוהיגט איה� אז ער בא

זאל נישט זארג� או� ער וועט נא� זוכה זיי� צו

אבער ! געבויר� קינדערדער יונגערמא� לאזט נישט אפ או� רוימט

� אי� 'אריי� דער רביאז האט זעהר , אויער

שטארק מורא אז ביי זיי &משפחה"איז דאס א

ווייל זיי� , "פעלערנישט האט אוי� פאטער �... קיי� קינדערגעבויר.

האט ,אוי� די ווערטערדער טשורטקובער נישט אויפגעהערט צו

...שמייכלע�

...אזוי ווי אברה� אבינו איז גענוג �איד או� געבעט� אז דער רבי זאל בענטש� זיי� �ומע� א �ראסטער דארפסע איז געק" זיצאנזפו� " דברי חיי�"צו

ער האט נישט נויטיג : או� דער איד לייגט צו! אידערליכער� זוה� מיט א פאסיגער ברכה אז ער זאל אויסוואקס� אאיז מיר גענוג אז ער וועט אויסוואקס� א פשוטער 'ס �, רביא ברכה צו אויסוואקס� אזא גרויסער צדיק אזוי ווי דער

...אברה� אבינואיד אזוי ווי

די געשמאקע טע� פו. נישט זאג. תחנו.

אי� א , ווע� גוי� וואלט� געוויסט די געשמאקע טע� וואס איד� האב�: געזאגטע"זי" דברי חיי�" אוי� האט דער ... זיי�מגיירוואלט� זיי אלע געלאפ� אי� איי� אטע� זי� , צוליב א יומא דפגראתחנו.טאג וואס מע� זאגט נישט קיי�

פאלטש אויסגעשטעלט די בריוו

האט ער . האט איה� אנגעטראג� א געוויס� בחור'או� מ, ר א איד א גביר האט געזוכט א שידו� פאר זיי� טאכטעהאט דער ראש ישיבה צוריק געשריב� א . ס ראש ישיבה או� אנגעפרעגט אינפארמאציע'געשריב� א בריוו צו� בחור

.ינטלע�אבער אה� קיי� שטרעכעלע� או� �, בריווהאט ער , יענע� או� אויסשטעל� די ווערטערהאט נישט געוויסט ווי אזוי צו לי, ע� האר+זייענדיג א� , דער גביר

הבחור הזה יושב על : "האט זי� געלייענט ווי פארלגענד'סאו� ... לע� לויט זיי� שמאל� פארשטאנדגעמאכט שטרעכע. לקט@ ראש חברו, מנענע על ימי. ועל שמאל, כלי מי� בידו. ספרי� פתוחי� על האר+ מתחת לרגליו, השולח.

".אפשר לומר אשרי יולדתו, מרי� קולו על אביו ועל אמו. ומקצר מאד בתפילתו, ל היו�אוכל כ, ללמדו פע� אחתביז איינער האט איה� , טראגט איה� אזא שוואכער בחור'דער גביר איז געווע� זעהר צובראכ� ביי זי� אז מ

הבחור הזה : "גענדווי פאל, ינטלע�יסלייג� די שטרעכעלע� או� �דאר� אנדערש או'או� געוויז� אז מ, בארוהיגטלקט@ ראש , בידו מנענע על ימי. ועל שמאל. על האר+ מתחת לרגליו כלי מי�, על השולח. ספרי� פתוחי�, יושב

אשרי : על אביו ועל אמו אפשר לומר. בתפילתו מרי� קולו. ומקצר מאד, פע� אחת אוכל כל היו�. חברו ללמדו ..."יולדתו

... א שמוציגע שטער.

א גרויסער ירא �עגעווכער איז לועו, אידישער ראגנ� או אע" זי רברצאנזע �מע� צוואיז געקפורי� להמאאיינאו� , ייערמע� זיי� ועט קוו'סצימער ביז �טארווט אי� רער האט געווא. ..נHאיוו או� דיג'תמימותזעהר בער א�שמי .זאג� תהלי�ל האט ער זי� געזעצט רוויידע

זאגנדיג די קאפיטלע� .�'רבי �גיי� צווצנ ארייאו� זי� צוגעגרייט, תהלי�בער זיי� י� איבערגעבויג� איצער איז געז

אביסל האט געוואלט כערלט וועליי�ובטי שד� ו פנעראייצוגעגאנג� איז . ל'דע� תהלי�איז ער איינגעשלאפ� איבער � ...ס שטער�'� איד'ויפפגעשמירט אויר� או אאשל ס גענומע� אביער האט... פריילי� מאכ� לכבוד פורי

דע�� רעטקט אוי� זיי� שראמעבב רזער נהאט דער צא, �'גיי� צו� רביונצי צייט אריזיי�מע� קואיז גע'סע� וו דאסט איר נקע, וארצ. פלעקוש א � איהער� זעט אוי� אייער ש:ה� איופ� צו אנגער� האט ער זי,לעקפשווארצ�

?נעמע�ראפיטע אבטאקע י� אי� בצוועק � דער פא!ביר רהייליגע: צו קרעכצ��בעהויגהאט ער אנ ,אט דאס געהערט הדער אידווע� � � �!! רייניג. מיי. נשמהבי זאל מיר ר רדע, ע�געקומ

� ' אויפשמוציגר זענט פשוט אביסל ה אי,�ויסע זאכר קיי� גטאי� מיי� ניש :ב געזאגטער ר דער צאנזה�האט אי � !�יש� מענטשו גיי� אזוי צוואסט נישט צווייל עס �, שטער� דע�י� אפ איטאשו וטעבי, שטער�אז זיינע , נשמה פארפלעקטע זיי� ר פא.ותיק� א טעב או� געונע� רב פסוארפ� צו� פיו זי� אבער געט האאיד רדע

·..� אוי� זיי� שטער�פורעד צייכ�זאל נישט בלייב� קיי� 'ס� או� גרייניד זאל� זי� א�נזי וואס זאל וואסערהייליגע די עמט מע� י אוי� די וועלט נפו� וו! הייליגער רבי: נט או� קלאגט יאמערלי�ער וויי

� ��! ?!?.צע פלעקראווש שרעקליכערייניג� אזעלכעא��עדוויש� או� א�ר� וואסעאר� צו� קרה פיה�ער זאל אי, �'� גבאי'פארנק� רב האט געווירער צאנזעד רעבא

וינדער איבער או� ו� .פלעקדי שטער� איז ריי� : ווינדער ...געוואר�

אי, האב שוי. ...פארגעס.

פו� " אמרי חיי�"דער ע פלעגט נאכזאג� " זיני+'וויז

�עטרת "בדר� צחות פונעאז , ע" זייקוב'דזפו� " יהושע

� 'פאר זאכ� פאסיר� 3מענטש אי� זיי� עלטערע

:יאהר�ער : די ערשטע זא� איז

פארגעס.ו הייבט אה� צאו� די , וויכטיגע זאכ�

אי, האב � זאכ� 2אנדערע ...פארגעס.שוי.

ער וויל נישט אויסרעד. אינמיט.

...שמונה עשרה

עס דרייט זי� ארו� א יגעלט ווי% וועלכע ש��ביטער

�אמאהל באמערק� מתפללי� ווי איינער נעמט ארויס א : דאווענע.אפ דאס פיהרעכטס פונע� מענטש בייאו� לייגט עס דערנא� צוריק , ינקט מיט דע� אי� די לופטאו� וו, עשרה�שמונה�ווענע� שטילע אינמיט� דאגארעטלצי

האט ער ? די באדייט פו� די מאדנע פיהרונג� דאווענע� האב� די מתפללי� איה� געפרעגט'נאכ. אי� קעשענע עק� פו� 4ק� אנגעהויב� ארו� צו פליע� אי� אלע האב� מיינע געדאנ, האט אנגעהויב� צו דאווענע�'ווע� מ: געענטפערט ...די וועלט

אי� גיי צו צו� בעאמטער איבערצוגעב� מיינע רענצלע� מיט , האפ��אי� חלו� ווי אי� פאהר ארויס צו� פלוג � "רייכער."ביי דיי , פלא%� דער בעאמטער פרעגט מיר ווי אי� וויל האב� מיי� זי%....ארטאס�מיי� טיקעט או� �

או� שמונה עשרהאבער וויבאלד אי� האב געהאלט� אינמיט� דאווענע� ? "נישט רייכער."טיילונג אדער ביי די א� פו� קעשענע או� געווינק� אז אי� וויל זיצ� ציגארעטלהאב אי� ארויסגענומע� א , אי� האב נישט געקענט אויסרעד�

...טיילונגא�" רייכער."ביי די

...לט. איהר מויל נישט צו רעד.זי האט געקענט איינהא

האט געזאגט א סלאני� פו� ל חרי@'אייזיקרבי ". אי. אסתר מגדת מולדתה): "כ� ב, אסתר(עס שטייט אי� מגילה או� נישט , רעד.פו� לט� א גאנצע צייט האט זי� געקענט איינהא� פרוי א �אז דאס וואס אסתר , לווערטגלייכ .... פו� פורי�נסאליי� איז שוי� די גרעסטע דאס �, ל� ווער זי איזעהדערצ

...המ. האט נישט איבערגעלאזט קיי. קדיש זאגער

או� נישט נא� מגילת , קדיששיר השירי� זאגט מע� , קהלת, פארוואס נא� מגילת רות, עס איז באקאנט די קשיא

זאל זאג� 'האט נישט איבער געלאזט קיינע� ווער סווייל המ� : נאר די תירו% איז? )נאר נא� אשרי ובא לציו�(אסתר � ....קדיש נא� איה

?"ו"א לאנגע " ויזתא"פארוואס האט

רט אוי� ההאט א חכ� ערקלע". ו"מיט א לאנגע " ויזתא"אי� מגילת אסתר שטייט געשריב� דער צענטער זוה� �שייד� דע� צענט� בהמות דאר� ער א�10 אז ווע� א מענטש האט מעשראיז דא א די� אי� הלכות 'ס: דע� א טעדאס , דע� צענט� �) ... קינדערזיינע � ( בהמות10צושייד� פו� זיינע איז המ� געווע� מחויב א�, אויב אזוי. פאר מעשר

הייבט זי� אה� נאר ווע� די תבואה איז , שייד� מעשר ביי תבואהאז דער חיוב פו� א�, אבער דער די� איז. ויזתאאיז , פענסטערס אדער דעכעראבער ווע� מע� פיהרט אריי� די תבואה דור� די . פו� דע� הויזטויערגעגאנג� די אריבער המ� הרשע מיט זיי� גרויס חכמה האט געוואלט פטור זיי� פו� .מעשראפשייד� נישט דא דער חיוב פו� כאיז נא

אבער ביי� אראפ קריכ� פו� דע� דא� .� דא�'פיהר� ויזתא דורכנהאט ער געוואלט אריי, "מעשר בהמה"אפשייד� איז המ� ...קריכ�אל% או� ער האט נישט געקענט אראפהאב� זי� זיינע הענט אריי� געכאפט אי� א ה, אריי� אי� הויז

געקומע� או� איה� אנגעהויב� זענע� . שלעפ� ביי זיינע פוסאראפצו

� !! זיינע פוס אויסגעצויג� געוואר�" ו"ה די דערפאר שטייט אי� די מגיל ...פו� ויזתא מיט א לאנגע פוס

וד פו. א שיכור איז כב !!דגארנישט ווער

ל " זציחזקאל אבראמסקי רביאמאהל אי� : לטעההאט דערצ

האב אי� , פורי� ביינאכט, לאנדא�פארגעלייענט די מגילה פאר מיי�

האב , � מגילה לייענע�'נאכ. צי�עבערווייסטו אפשר : אי� איהר געפרעגט

ס מרדכי הצדיק האט געטראכט וואאי� די צייט וואס ער איז געזיצ�

או� המ� האט איה� , פערדאוי� די , ארו� געפיהרט אי� שטאט

ככה יעשה לאיש אשר : "שרייענדיגענטפערט מיי� ?? "המל, חפ+ ביקרו

אז , אי� טראכט ביי מיר: צי�עבערלי� האט מרדכי דווארשיינ

אז כבוד, געטראכט אי� זיי� האר%וואס ווערט אויסגעטיילט דור� א

איבערהויפט איז ראסט. שיכור�שט קיי� כבוד נאר די גרעסטע ני

ער האט קוי� געקענט ... עשאנדזאל " כבוד"ווארט� אז די פאלטשע

!!!בית המדרשקער� אי� זי� ענדיג� או� ער זאל זי� צוריק

�"די אינטערעסאנטע משלוח מנות פו. דע� מלבי

ער האט דארט געליט� ". כערסא."איז געווע� א לאנגע צייט רב אי� דע� רוסיש� שטעטל , ל" זצ�"מלבידער , עט�ש�ייניג� או� א�זיינע פיינד פלעג� איה� �. שלעכטע שטעטישע מענטש�, שרעקליכע צרות או� בזיונות פו� רייכע

. מעשי�שענדליכעזאגט מוסר אוי� זייערע או� אלעמאהל זיי גע, צוליב דע� וואס ער האט נישט געציטערט פו� זייווע� דער גאו� האט . דור� א שליח" משלוח מנות"אמאהל פורי� האט איה� איינער פו� זיינע פיינד געשיקט א

...אחר&דברהאט ער געזעה� אז דארט ליגט א קאפ פו� א , געעפענט דאס דעקלמענטש� האב� מי� די קוקט נאר ווי די שטארק : שפחה זי� אנגערופ� צו זיי� מנאר, האט זי� פארשעמטגאו�דער

אז יענע רשעי� פרעס� , געמיינט האט ער צו זאג� �!! (או� שיק� דאס פאר מיר, ייער מויל זיי נעמע� אוועק די עס� פו� ז!!ליב

בילד פו� געצייכענטע א " משלוח מנות "סק געשיקט מיט יענע� שליח אל� האט צורי"דער מלבי) ...!!אחר�דברליידער או� אי� שיק דיר צוריק , דיי. פני�דו האסט מיר געשיקט א בילד פו� : צוגעשריב�פו� די אנדערע זייטאו� . פני�זיי�

!!...מיי. פני�א בילד פו�

¯È· ‡·È˜Ú יי� נגט זרערבאפהאט ייוצו ביי דיאי� בית המדרש צייט

בי או� ר‡ÊÚÈϯ בי ר:גרויסע תנאי�ڢ‰È. צו צו אלע ער לייגט צו קאפ

אי� זי� י�ארי ט ער זא�לימודי� או� ˙¯‰דאס זיסע וואסער פו� דע�

נישט קיי� ער מאכט . קוואלאונטערשיד צוויש� שווערע לימודי�

� אודאר� ער ‡ÒÚÏ ווייל, או� לייכטע� ‡Âˆ¯ער איז ווי א� � .ע�נ קעער וויל זא� יעדע סארט נעמט אריי�וועלכע

. אריי� אי� איה� מ לייגטוואס י�אי� זיארדענונג ער מאכט ערנא�ד " ,די לימודי� מיט כטיג� מוחעל

או� וועלכע , צו דע� עני�דרשוועלכע הלכה אדער פאר יעד� . � אנדער�צו

� ביי איה� אי ווערט געמאכטדרש או� ווע�,ÚÓȈ'ϯזונדער אמוח א ב

, דע� געוויס� הלכהער וועט דארפ� זיינע גרייט מיט אלעי�זאל עס זי

.ו�ר א או� דרשותלהייט�עאיינצ·Èψ דע� האט מע� איה�

". ‡ÌeÏ»a ¯»… �: אי� בית המדרשגערופ�פונקט ווי א געווע� ער איז ווייל "

די גייט צו וואס ארבייטער " פעלדער " , לייגט ער זיי אריי�,ıÈÈÂÂער טרעפט : י�אלעס ארי ע� קויש לייגט ערנאיאו� , ˜È¢� סוירזי� א ג ער טראגט מיט ". בייטרא

�„ÚÏ·ער טרעפט " , לייגט ער זיי אריי�,‰‡·Ú¯ער טרעפט ", לייגט ער זיי אריי�,‚Ôˢ¯Úטרעפט ‡Í,�ער ", לייגט ער זיי אריי �Êטרעפט ÈÏÚÔ, ליידיגט , אבער ווע� ער קומט אהיי�,ע� קוישנאי געמישטסנע� אויעדוקט� זאר די אלע �.ער זיי אריי� לייגט

אי� מאגאזי� יי�רנגט זיי אעברער . או� אזוי ווייטער,נדערוגערשט� באז, באזונדער וויי$, ער סארטירט זיי. קוישער אויס די ט אוועק געלייגט אי� א ר וועסארטאו� יעד� . זוי ווי קליינע צימערלע�א, �עענטל דינע וו מיט קליינעאיינגערישטוואס איז

ס'רבי ענגעקליב� אלעס וואס ער האט געהערט פו� זיי ער האט צוזאמ: געווע� עקיבאביאיז ראוי� אזוי " . ל'באזונדער צימער אלעס סאו� האט דא, האר$ קאפ או� ער האט צוגעלייגט.�‡‚„‰ � או��Ó„¯˘�דא� , �‰Îω �דערנא�� ÓÂÁ˘ �צו� ערשט

.ווייניגסאויאוי� סט י געוו אלעסר האט דאס עביז, ט'חזר'איינגע

Ô‡„איינגעטיילטטהאער : האט ער דאס סארטירט ˘¯„Ó ,Òȯ٠, �או‡¯ÙÒבאזונדער ," ˙ÂÎω או� " ,באזונדער ˙„‚‡ �Ú¯"געוואלדיגער געווע� א ער איז.באזונדערÚ˜ " איז דער בעסטער או� לייכסטער וועג 'ס סוואאו� פארשטאנע� או� חכ�

פוהל נעמט י ארבעטאבער ד. איד זאל דאס קענע� לערנע� או� פארשטיי�אז יעדע, די תורה מיט אלע הלכותאויסצושטעל� ע זא� פו� קיי� אנדערער ווייסט נישט. ס'נגט ביי די רביערברא� יאהר� ווי ער האט פא שוי� א ס.א יאהר א�נ א יאהר או� ,צייט

זיי� לטהגעפונ פו� די תורה האט אנשאפטדאס וויס .פרנסה וויל ער נישט וויס� זארג פו� י�קי. ˙¯‰ או� לערנע� לערנע� ויו . או� הלכההורנגט איה� צו מער תעטאג בר יעד�או�, שטייגט פו� טאג צו טאג אי� לערנע� ער.� האר$ע פונענישסטולגאנצע ג

ארו� וועט ער ווי איי� שטיק מיט די או� אזוי , מוחזיי� איינגעקריצט אי� ווערט,ס' פו� זיינע רבי ער הערטסווארט וואס יעדע .תורה

Ô‡ �פו� זיי� ס' רביזיינעס� נישט י ווימיט דע� אלעמעËÈȘÒȯ‚אז מיינע�זייאז , האלט�אער איז אזוי בווייל , אי� תורה�Ú·ٯ� א נישט מער וויער איזÈȇ אבער , צו� לערנע� געטריי ער איז, ער הערט וואס מ לערנט,ער לערנט טאקע, אי. תלמיד

שמועסט שוי� נישט אי� ער , קיינע קשיות שוי� נישט ער פרעגט. יס� זיי נישטי דא� וו, ער הערטסווא רשטייטאצו ער פפו� צופוהל צו טוה� זי� נישטי מאכ� זי"...�Ò˙¯"ער איז פשוט א ", נישט מיט די תלמידי�או� ס'נישט מיט די רבי, לערנע�

גרעסטע איז גאר געוואר� פו� די"‰‡¯ÌÚ-ı"יעהריגער 40 אז דער דער , נישט אהנונגי�קי זיי האב�או�, תלמידנייע�דע� �ÂÈ"ער איז דער זעלבער . או� תלמידי חכמי�לערנערסÚ"נשאפט סע וויסדאס גרוי. פריערדיגע צייט�אי� די געווע� ז ווי ער אי

י� שו� קי�זי לט נישט אי�ה ער פיאו�, ˘ËÈȘˆÏ‡Ë או� ,"‰‚‡Â"קיי� ט אי� איה�נגעברענג האט נישט אריי, תורהאי� .קייטדערהויבנ¯Úער. בארימע�נישט אז מ זאל איה� ער פאדערטאו� , כבודי�רלאנגט נישט קיאער פ: איז א ספעציעלער סארט מענטש

פאר ווייזט נישטער . ווינדער או� שעצונג אי� אויג� פו� מענטש�ופ� רארויס � זא� וואס ס זאל שוי�נט נישט ביי זי� קיוגעפ .געווע�ער איז ווי " ȘÚ-¯Ú„ -͇ËÒ‡Ù·‡"ישט דער זעלבער נאז ער איז ,קייע�

)ה"ווערט פארגעזעצט דע� קומענדיג� ווא� אי(

íþî³í −þ−ðê öîòëñí −ïþêíþî³í −þ−ðê öîòëñí −ïþêíþî³í −þ−ðê öîòëñí −ïþêíþî³í −þ−ðê öîòëñí −ïþê ½šñêõ ¼¾−ð−ê −ð ö−ê ½þ¼¬×−−ñêë −ð½šñêõ ¼¾−ð−ê −ð ö−ê ½þ¼¬×−−ñêë −ð½šñêõ ¼¾−ð−ê −ð ö−ê ½þ¼¬×−−ñêë −ð½šñêõ ¼¾−ð−ê −ð ö−ê ½þ¼¬×−−ñêë −ð----¼è¼è¼è¼è¼¬×−¾¼¬×−¾¼¬×−¾¼¬×−¾ . . . .----

¼−þ¼½¼−þ¼½¼−þ¼½¼−þ¼½" " " " ó−êò³ó−êò³ó−êò³ó−êò³"""".... ¼¬½è−½òêîî® öîê þí−õ¼¬½è−½òêîî® öîê þí−õ¼¬½è−½òêîî® öîê þí−õ¼¬½è−½òêîî® öîê þí−õñ¬−õêš ñ¬−õêš ñ¬−õêš ñ¬−õêš - - - - êë−š¼ −ëþ êë−š¼ −ëþ êë−š¼ −ëþ êë−š¼ −ëþ))))−−−−""""èèèè((((

þ¼ðþ¼ðþ¼ðþ¼ð þ¼èþ¼ëô¼ñþ¼èþ¼ëô¼ñþ¼èþ¼ëô¼ñþ¼èþ¼ëô¼ñ ëþëþëþëþ −ð ½ò¼ë¼ñ ¼¬×−¾¼è ó¼òîõ "³î¼î¾−³î¼î¾−³î¼î¾−³î¼î¾− ëš¼−ëš¼−ëš¼−ëš¼−", ö−ê öèòïþêõ - 40

שלמה 'ר ק"הגה מיט ל"זצ רבינו - ה"מ פרק .)'ג( בראד פו� ל"זצ קלוגער

אי� אריי� איז ל"זצ קלוגער שלמה 'ר :פרק דיג�פריער פו� קורצ� אי�

זיי� .געוואר� נפטר איז שוויגער רייכע זיי� וואס נאכדע� ,געלט פו� ענגשאפט א אנצונעמע� ע�צושטימ זאל ער אז מוטשע� צו אנגעהויב� איה� האט רעבעצי�

געוואלט נישט פאל קיי� פאר דע� צו האט ער אבער ,"פאסט�-רבנות" אי� שטענדיג זיצנדיג .האנדל אי� אריינלייג� זי� בעסער נאר ,צושטימע� וויפוהל קונד� זיינע נאכקוק� נישט ער פלעגט ,לערנע� אי� פארטיפט ,געשעפט

איינמאהל .געלט פוהל ר�פארלוי ער האט אזוי או� ,באצאהל� איה� מוז� זיי גאלדענע 150 פו� דווער די אי� ווארע ,בארג אוי� קויפט או� קונדע א קומט

� צו נא� פראבירט ער .חוב דע� אויפצושרייב� פארגעסט שלמה 'ר או� ,רענדלע שטאט די פו� הקהלה- ראשי ער באגעגענט וועג אינמיט� או� ,קונדע דע� יאג�

אי� זיי ביי פאסט�-רבנות עפריי די אנצונעמע� :גפארשלא זייער מיט ,קולקוב .יעקב ישועות דער ,רב לעמבערגער פונע� ברכה ווארעמע די לויט ,שטאט קולקוב שטאט פו� חי�שלי די ווע� :ווייטער לייענט אצינד או� -

צו יעקב ישועות פונע� צושטימונג ווארעמע די געהערט האב� געפאהר� צוריק זיי זענע� ,רב זייער אלס קלוגער שלמה 'ר קרוינע�

אידישע די פאר ווערטער די איבערגעגעב� או� שטעטל זייער צו

-כתב" א אנגעשריב� זיי האב� ארט �'אויפ באלד .איינוואוינער זיי .קליי� ביז גרויס פו� איינע� יעדע� דור� אונטערגעשריב� "רבנות

קיי� ר�פאה צו קהלה זייער פו� חשובי� צוויי אויסגעקליב� האב�

א גענומע� האב� זיי .רב זייער פאר שלמה 'ר קרוינע� או� ראווא שלמה 'ר געקענט ערזענלי�פ האט וואס יונגערמא� א ,באגלייטער

� .יוגענט פריע די פו� נא איי� קערט - יונגערמא� דער אויס פיהרט - שלמה 'ר אצינד -

נייעס פריידיגע די בית-יבנ אייער פאר מעלדט או� אהיי� צוריק

איי� יאגט אבער ,אביסל אפ איי� רוהט .אויסוועהל אייער איבער

!!קור# איז צייט די ווייל ,צו ער האט ,שליח פונע� רייד די געהערט האט שלמה 'ר ווע�

צייכ� א נאר ,געשעה� ערצופאלפ נישט איז דאס אז פארשטאנע�

עדרייטאויסג זי� האט רע .שריט ווייטערדיגע זיי� אוי� הימל פו�

פרישע די איבער בעצי�רע זיי� מעלד� צו אהיי� געקערט צוריק או�

שטארק זי איז ,שטוב אי� אריינגעטרויט� האט ער ווע� .נייעס

איז ער אז או� ,קער- צוריק שנעלע זיי� אוי� געוואר� טפארווינדער

דערצעהלט איהר האט ער .הענט ליידיגע מיט געקומע� צוריק

האט ראייבערשטע דער אז או� ,קולקוב פו� שליחי� די רעיבא

צושטימוג שוי� ער איז צינדא .תפילות איהרע צוגעהערט

.פאסט�-רבנות א אנצונעמע�� אי� איה� צו געקומע� שליחי� די זענע� צייט קורצע א נא

געבעט� שטארק איה� או� ,רבנות-כתב די איבערגעגעב� או� שטוב

געווע� איז רב לעמבערגער דער ווייל ,זאג�אפ נישט זיי זאל ער אז

איה� זיי האב� אינצוויש� .פארגעשלאג� זיי דאס האט וואס דער

!"!טוב- מזל ,טוב-מזל" :אויסגערופ� או� "כתב" דע� איבערגעגעב� .רב נייע� א ווינטשט מע� וואס ברכות אלע אנגעווינטש� או�

אזוי ע�מ האט השמי� מ� אז זעה אי� :געזאגט שלמה 'ר האט

טובה איי� אבער .קעגנשטעל� נישט זי� וועל אי� או� ,צוגעפיהרט

אי� וועל מארג� או� ,נעכטיג� דא בלייבט ביטע :איי� פו� אי� בעט

� מע�עאננ שטאט אי� איי� צו קומע� וועל אי� ווע� ענטפער� איי

".רבנות" דאס אלע .נייעס די "ראווא" אי� רייטפארשפ זי� האט ינצוויש�א

-מזל" או� הצלחה ווינטש� געקומע� איה� זענע� נערסיאיינוואו אז געוויסט זיי האב� ,תורה אי� גרויסקייט זיי� אנערקענענדיג ."טוב

א אי� רב אלס קרוינע� איה� וועט'מ וואס צייט א קומע� וועט'ס- תורה זיי� מיט וועלט די ייכט�באל וועט ער או� ,שטאט רויסערג

.ליכטיגקייט הער� וצ אנגעקומע� שליחי� די זענע� נדערפריאי צומארגענס

האט ער אז ,געענטפערט זיי האט שלמה 'ר .באשלוס זיי�

ווארט� צו זאל� זיי ,בעט ער אבער ,זיי מיט פאהר� צו באשלאס�

זיינע אלע שטעל� ארדעדונג אי� וועט ער ביז טעג עטליכע

רבות" - .זיי מיט מיטפאהר� ער וועט דערנא� או� ,באשעפטיגונג�

יענע� פו� פערלוי� אי� -"תקו# היא 'ה ועצת ,איש בלב שבותמח

גאלדענע 150 די מיט גיי� צו מע�געקו קונדע יענער איז טאג

ווייל עלטדאפ געווע� שמחה זייער איז אצינד ...האנט אי� נדלע$רע

מ� געוואר� עפיהרטצוג איז אלעס אז פארשטאנע� האב� זיי-רבנות א אננעמע� זאל שלמה 'ר אז ,אופ� �דע אוי� השמי� !פאסט� או� וועגענער די אוי� באנו# זייערע אנגעלאדענט האב� זיי

די ווע� ,קולקוב קיי� וועג �'אויפ סגעלאזטארוי זי� האב� �גיוא יד �יא �רערט טימ טיילגאב ייז �באה אוואר �יא סרעניאיינוואו

�ייק �עמוקעג טנהאנ �ענעז ייז �עוו .טפאשביל �וא טפאשקנעב �ופ רעד זא טאטש �יא �דלעמ וצ רעפיול א טקישעג ייז �באה ,בוקלוק עלא .העש רעגיד'לזמ א �יא �עמוקעגנא זיא בר רעיינ �ייז �ינפ-לבקמ �עמוקעג �היא �ענעז בוקלוק �ופ סרעניואוונייא או� ,טוב יו# א שטגעהער האט קולקוב או� - .עזאנגג או� קיזומ טימ

...ושמחה צהלה געווע� איז'ס נטגעקרוי איז רע ע�וו ,געווע� שלמה 'ר איז אלט יאהר 24 בלויז

-חכמת" אז איינגעזעה� שנעל האב� אלע או� ,רב אלס געוואר� גאר .איה� אוי� רוהט שכינה די או� ,איה� ביי זי� געפונט "שלמה

גרעסטע די פו� איינער אלס געוואר� ענטאנערק ער איז שנעל

.לאנד אי� רבני# או� פוסקי# ,געגענט לעמבערגער אי� באזעצט זי� האט שלמה 'ר וויבאלד

קיי� אריינצופאהר� צייט שטיק יעדע ,מנהג א געמאכט זי� ער האט

תורה האנדל� ארו� איה� מיט או� יעקב ישועות צו� לעמבערג

.ראבלעמע�פ הלכה שווערע או� אנגעלעגנהייט� נטענאה ראפ�געט שלמה 'ר האט ,יעקב ישועות פו� הויז אי�

איז'ס וועמע� מיט ,גלייכ� זיי� אי� גאוני� או� חכמי� תלמידי חברי�

געווע� זענע� דאס - .לערנע� אי� פארברענג� צו פארגעניג� א געווע�

יאסי פו� רב ,ל"זצ טויבש משה אהר� רבי :גאוני� באקאנטע צוויי זיי

רבי הגאו� או� ,לעמבערג אי� עוואוינטג דעמאלטס האט וואס -

איז וואס ,יעקב ישועות פו� תלמיד - ,ל"זצ אלינבערג נת� שמחה

דריי יד .לעמבערג אי� דיי� אלס געוואר� אויפגענומע� שפעטער

אינאיינע� או� ,קייט א ווי געבינד� שטארק עוואר�ג זענע� גאוני�

ישועות פו� קוואל-וואסער די פו� דורשט מיט געטרינק� זיי אב�ה

.תורה זיי� אי� באהאפט� זי� או� יעקב )ה"אי ווא� קומענדיג� דע� ,פארזעצונג(

.הסליחה ואתכ� ,ווא� ענדיג�קומ דע� פארזעצ� ה"יא וועט ,ע"זי מבילגורייא מ"מהר או� ע"זי א"מהר מר� פו� "הצלה" די איבער באשרייבונג די