sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos...

70
sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriaqis uwmidesi da unetaresi efrem II cxovrebis da moRvaweobis ZiriTadi momentebi, XX saukunis 60-70-iani wlebis saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo eklesiis istoria, im dros moqmedi eparqiebi da mRvdelmTavrebi, sasuliero pirTa mokle biografiebi. wigni eZRvneba uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos kaTolikos- patriarqis, mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposis ilia II-is berad aRkvecis 50, mRvdelmTavrobis 44, kaTolikos-patriarqad aRsaydrebis 30 wlisTavs. wigni gankuTvnilia mkiTxvelTa farTo wrisaTvis. avtori madlierebiT miiRebs sasargeblo SeniSvnebs. redaqtori: arqidiakoni demetre (daviTaSvili) recenzentebi: mangleli mitropoliti anania (jafariZe) profesori zaza abaSiZe doqtoranti Tornike RvinianiZe wignSi arsebuli suraTebis mowodebisaTvis madlobas movaxsenebT baton luarsab togoniZes. ISBN 978-9941-0-0094-2 Tbilisis sasuliero akademia da seminaria

Transcript of sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos...

Page 1: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sergo vardosaniZe

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da

unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.)

wignSi aRwerilia sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriaqis uwmidesi

da unetaresi efrem II cxovrebis da moRvaweobis ZiriTadi momentebi, XX

saukunis 60-70-iani wlebis saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo

eklesiis istoria, im dros moqmedi eparqiebi da mRvdelmTavrebi,

sasuliero pirTa mokle biografiebi.

wigni eZRvneba uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqis, mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposis ilia II-is berad aRkvecis

50, mRvdelmTavrobis 44, kaTolikos-patriarqad aRsaydrebis 30 wlisTavs.

wigni gankuTvnilia mkiTxvelTa farTo wrisaTvis. avtori madlierebiT

miiRebs sasargeblo SeniSvnebs.

redaqtori: arqidiakoni demetre (daviTaSvili)

recenzentebi: mangleli mitropoliti anania (jafariZe)

profesori zaza abaSiZe

doqtoranti Tornike RvinianiZe

wignSi arsebuli suraTebis mowodebisaTvis madlobas movaxsenebT baton

luarsab togoniZes.

ISBN 978-9941-0-0094-2

Tbilisis sasuliero akademia da seminaria

Page 2: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sergo vardosaniZe

sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqi

uwmidesi da unetaresi

efrem II (1960-1972 w.w.)

daibeWda uwmidesi da unetaresi

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

ilia II-is locva-kurTxeviT

Tbilisi 2007 w.

Page 3: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

cxovrebis gzis dasawyisi

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem

II, eriskacobaSi grigol Sios Ze sidamoniZe daibada 1896 w. 19 oqtombers

goris mazris sofel doesSi soflis medaviTnis ojaxSi. deda _ monazoni,

Rrmad morwmune qali iyo da Svilebsac ase zrdida. TerTmeti wlisa iyo

grigoli, rodesac deda gardaecvala. mamam igi goris sasuliero

saswavlebelSi waiyvana, sadac 1904-1912 wlebSi swavlobda. XX saukunis

dasawyisSi saqarTveloSi mniSvnelovani movlenebi xdeboda. TergdaleulTa

ideologias, romelic miznad isaxavda saqarTvelos politikur da

eklesiur Tavisuflebas, enacvleboda social-demokratiuli ideologia.

igi socialuri problemebis gamZafrebiT saerTod uaryofda erovnul

sakiTxebs. presaSi daiwyo ilia WavWavaZis, akaki wereTlis, iakob

gogebaSvilis kritika, `mamuli, ena, sarwmunoebis~ droSis qveS Semokrebil

qarTvelobas umtkicebdnen ukeTesi iyo `proletarebo! yvela qveynisa

SeerTdiT~. patriotizms _ kosmopolitizmi enacvleboda. 1907 wels

wiwamurTan mohkles ilia WavWavaZe. es faqti zustad Seafasa galaktion

tabiZem `wiwamurTan rom mohkles ilia, maSin epoqa gaTavda didi~. Tu

politikuri cxovreba aseTi paradoqsebiT, daqsaqsulobiT da partiuli

niSniT, individualizmiT xasiaTdeboda, XX saukunis dasawyisi saqarTvelos

sulieri cxovrebis gansakuTrebuli aRmavlobis xanaa. qarTvelma

sasuliero pirebma, romelTac xelmZRvanelobdnen episkoposebi: kirioni,

leonide, antoni, dekanozebi: kalistrate cincaZe, nikita TalakvaZe,

qristefore cicqiSvili, arqimandriti ambrosi xelaia, saero pirebi:

ipolite varTgava, parTen goTua, spiridon jafariZe, aleqsandre

lomTaTiZe, rafiel ivanicki didi samuSao Seasrules, raTa qarTvel xalxi

daerwmunebinaT saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo eklesiis

avtokefaliis aRdgenis aucileblobaSi. presaSi, samecniero Jurnal-

gazeTebSi gamoqveynebul politikur werilebs daerTo praqtikuli nabijebi,

1905 wlis qarTveli samRvdeloebis Tbilisis kreba, 1906 wlis peterburgis

sinodis winare sxdoma. bunebrivia, goris sasuliero saswavlebelSi myofi

grigol sidamoniZis msoflmxedvelobaze did zegavlenas moaxdenda

saqarTveloSi mimdinare procesebi.

1912 wels goris sasuliero saswavleblis direqciam specialuri

rekomendacia misca warCinebul kursdamTavrebul grigol sidamoniZes

Tbilisis sasuliero seminariaSi swavlis gasagrZeleblad. Tbilisis

sasuliero seminariis bolo kursebze grigol sidamoniZe dauaxlovda

seminariis reqtors, sionis taZris protopresviter korneli kekeliZes,

Page 4: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

romelic xSirad esaubreboda qarTul agiografiaze, saeklesio kanonikis,

saqarTvelos eklesiis istoriis sakiTxebze. axalgazrda seminarieli da

reqtori vakidan (dRevandeli me-9 saavadmyofos teritoria s.v.) saubriT

midiodnen sionis eklesiisaken.

1917 wlis 12 (25) marts mcxeTaSi, sveticxovlis sapatriarqo taZarSi

sazeimod gamocxadda saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

avtokefaliis aRdgena. specialurad gasanTlul etratze avtokefaliis

aRdgenis aqtis xelis momwerTa Soris iyvnen Sio sidamoniZe da grigol

sidamoniZe. amis Semdeg grigolis mamam erTi weli icocxla, igi 1917 welsve

gardaicvala.

grigol sidamoniZe aqtiur monawileobas iRebda saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiis pirveli saeklesio krebis muSaobaSi, Semdeg iyo

morCili uwmidesi da unetaresi kirion II-isa, 1918 wels igi Cairicxa

Tbilisis saxelmwifo universitetis sibrZnismetyvelebis fakultetze,

sadac ismenda ivane javaxiSvilis, akaki SaniZis, korneli kekeliZis, grigol

wereTlis, giorgi CubiniSvilis leqciebs. axldagaxsnili universitetis

studentebisaTvis didi sixaruli da bedniereba iyo 1918 wlis 26 maisi,

rodesac yofili mefisnacvlis sasaxleSi gamocxadda saqarTvelos

saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgena. universitetis studentebs

mowiwebiT da momavlis imedebiT Sescqeroda qarTveli sazogadoebrioba,

TbilisSi didi zeimiT aRniSnes damoukideblobis erTi wlisTavi,

saqarTvelom daijera, evropis qveynebi gaiTavisebdnen mis problemebs.

magram damoukideblobis pirvelive dReebidan Tavi iCina ekonomikuri da

politikuri xasiaTis siZneleebma: politikur partiaTa Sinaomebi, sabWoTa

ruseTisagan inspirirebuli konfliqtebi Sida qarTlsa da afxazeTSi,

sasazRvro konfliqtebi osmaleTTan, somxeTTan, romelic farTo masStabian

omSi gadaizarda. 1921 wlis 25 Tebervals bolSevikuri ruseTis saokupacio

jarebi saqarTvelos dedaqalaqSi Semovidnen. saqarTvelos demokratiuli

respublikis mTavroba jer dasavleT saqarTveloSi gadavida... male maT

baTumi datoves da safrangeTSi gaemgzavrnen. gauqmda saqarTvelos

demokratiuli respublikis konstitucia, daTxovnil iqna saqarTvelos

parlamenti, daiwyo qarTuli erovnuli Rirebulebebis gadafasebis xana.

bolSevikurma xelisuflebam 1920 wlis 15 aprils revkomis dekretiT

saqarTvelos marTlmadidebel samociqulo eklesias CamoarTva iuridiuli

piris statusi. daiwyo samSoblos Tavisuflebis mosurne adamianebis

sastiki devna _ Seviwroeba. saqarTvelosaken internacionalizmis droSiT

gamorbodnen rusebi, azerbaijanelebi, somxebi... qveyana dayves avtonomiebad,

xolo TviT saqarTvelo egreTwodebuli samokavSiro xelSekrulebiT jer

amierkavkasiis federaciaSi gaaerTianes, xolo Semdeg modernizebul

sabWoTa imperiaSi, romelsac sabWoTa socialisturi respublikis kavSiri

uwodes.

saqarTvelos saxelmwifoebriobis dakargvam, urTulesma politikurma da

sulierma mdgomareobam araerTi adamiani Caagdo depresiaSi. axalgazrda

grigol sidamoniZem miiRo gadawyvetileba uari eTqva saero cxovrebaze da

berad aRkveciliyo. 1921 wlis 21 dekembers man TxovniT mimarTa sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqs, uwmidessa da unetaress ambrosis:

`Tqveno uwmidesobav! bavSvobidanve mqonda miswrafeba beruli cxovrebisa.

Cemi ganzraxva mravaljer gamiziarebia cnobili sasuliero pirebisaTvis.

Page 5: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

isini sixaruliT Semomgebebian da saTanado mamobrivi locva-kurTxeviT

davujildoebivar. aw momwifebul asakSi miRweuli sruli Wkua-gonebiT da

saRi SegnebiT aRWurvili, kadnierebiT gTxovT aRmkvecod berad da

RirsmyoT mRvdelmonazvnis xarisxze aRsayvanad. me mwams miuxedavad Sav-

ukuRmarTi droisa da saeWvo wuTisoflisa, Tqveni uwmidesoba ndobis

TvaliT da guliT Sexvdeba am Cems miswrafebas da momcems saSualebas,

raTa samRvdelmonazvno xarisxSi myofs SemeZlos winaSe wm. trapezisa

aRvavlino locva-vedreba RmrTisadmi, samSoblosadmi da Cveni

mravaltanjuli eklesiis bednierebisaTvis~.1 grigol sidamoniZem

gancxadebiT mimarTa Tbilisis universitetis reqtors prof. ivane

javaxiSvils da datova universitetis damamaTavrebeli kursi. axalgazrda

bermonazvnobis mosurnes mravali dabrkolebis gadalaxva mouxda, misda

gasaocrad sofel doesis mRvdelma mixeil lukaSvilma, romelic kargad

icnobda grigol sidamoniZis ojaxs saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis sakaTalikoso sabWoSi gagzavnil werilSi axalgazrda grigoli

`meamboxe da eklesiis mtrad~ gamoacxada. soflis moZRvris aseTma

daumsaxurebelma, tendenciurma daxasiaTebam grigoli Zlier daaRona,

magram farxmali ar daayrevina. man sagangebo gancxadebiT mimarTa urbnisis

eparqiis axalqalaqis mTavarxucess daedasturebina an uareyo mRvdel

mixeil lukaSvilis gancxadebis Sinaarsi. 1921 wlis 23 dekembers

Sekrebilma olqis samRvdeloebam `daadastures siyrmidan aqamomde kreba

icnobs grigol sidamoniZes, rogorc saukeTeso ymawvilkacs, erTgul Svils

saqarTvelos eklesiisas, xolo mRvdel mixeil lukaSvilis dasmenas Tvlis,

rogorc usafuZvlos da piradi interesebiT gamowveuls~.2 uwmidesi da

unetaresi ambrosi gaecno ra olqis samRvdeloebis werils, locva-

kurTxeva misca sveticxovlis winamZRvars arqimandrit pavles (jafariZe)

berad aRekveca, grigol sidamoniZe. bermonazvnobis mosurnes saxeli efremi

SeurCia misma saTayvanebelma maswavlebelma, profesorma korneli kekeliZem.

1922 wlis 17 ianvars grigoli berad aRikveca efremis saxeliT. 26 ianvars

sveticxovlis dekanozma maTe monaseliZem miaRebina `fici kurTxevisaTvis~,

romelSic vkiTxulobT: `me grigol sidamoniZe aw wodebuli samRvdelo

msaxurebisaTvis aRvTqvam da vficav yovlad SemZlebelisa RmrTisa winaSe

wmidisa misisa saxarebisa da cxovelmyofelisa jvarisa, rom msurs da

vecdebi ganvlo ese msaxureba Tanaxmad RvTisa sityvisa, saeklesio kanonTa

da mTavrobis brZanebaTa: RvTismsaxurebani da saidumloni Sevasrulo

krZalviTa da mixedviT eklesiis ganCinebisa, Cemisa nebiT araferi ar

Sevcvalo: aRsareba sarwmunoebisa vipyro da sxvas gardavce

marTlmadidebeli eklesiisa da wmidaTa mamaTa xelmZRvanelobiT~.3 rogorc

uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

ambrosis rezoluciidan Cans, 1923 wlis 14 ianvars bermonazoni efremi

xeldasxmul iqna ierodiakvnad. `Cveneba kurTxevisaSi~ bermonazonma efremma

valdebuleba aiRo, raTa emsaxuros qritianuli sarwmunoebis ganmtkicebas,

RvTismsaxureba Seasrulos patiosnad da uRirsi yofaqceviT arasodes ar

daabrkolos morwmuneni.

1922 wlis aprilSi uwmidesma da unetaresma sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqma ambrosim saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

saxeliT sagangebo memorandumi gaugzavna genuis saerTaSoriso

Page 6: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

konferenciis monawile saxelmwifoTa warmomadgenlebs da saerTaSoriso

sazogadoebas mosTxova daecvaT saqarTvelos erovnuli da

saxelmwifoebrivi interesebi, romelic fexqveS iyo gaTelili sabWoTa

saokupacio reJimis da misi marioneti adgilobrivi xelisuflebis mier.

bolSevikurma xelisuflebam qarTveli xalxis erovnuli da sarwmunoebrivi

interesebis damcveli sasuliero pirebi `anaforian intriganebad~, `uwmides

kontrrevolucionerebad~ monaTla, da kidev ufro gaaZliera represiebi da

zewola saqarTvelos marTlmadidebel eklesiaze. aseT urTules viTarebaSi

1923 wlis 4 ivliss mRvdelmonazoni efremi dajildovda oqros jvris

tarebis uflebiT da dainiSna SiomRvimis monasteris winamZRvrad.

bolSevikurma xelisuflebam kidev ufro gaaZliera agresiuli aTeizmis

propaganda, bolSevikur presaSi ibeWdeboda aseTi Sinaarsis werilebi:

`mSromeli masebis ganTavisufleba SeuZlebelia religiis mospobis

gareSe~... `vawarmoebT ra brZolas sarwmunoebrivi crurwmenis winaaRmdeg

Cven vqmniT axal msoflmxedvelobas, revolucionerul wesebze, vagebT axal

pirobebs da komunisturi yofa-cxovrebis damyarebiT niadags vacliT

gabatonebuls da Zval-rbilSi gamjdar rwmenas, dResaswaulebs~.4

oficialurad administraciuli wesiT daiwyes eklesia-monastrebis daxurva,

waqezebul iqnen sxvadasxva kriminaluri jgufebi, romelnic Tavs esxmodnen

eklesia-monastrebs, Zarcvavdnen maT. ramdenjerme moxda Tavdasxma

SiomRvimis monasterze, sadac daxoces sasuliero pirebi. miuxedavad imisa,

rom yovel Rame mosalodneli iyo axali Tavdasxma, mRvdel-monazoni efremi

taZars ar tovebda. 1924 wlis martSi, rodesac mimdinareobda saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiis sakaTalikoso sabWos wevrebisa da sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriaqis uwmidesi da unetaresi ambrosis

sasamarTlo procesi, SiomRvimis monastris winamZRvari, rogorc mowme

gamoZaxebul iqna sasamarTloze Cvenebis misacemad. mosamarTles

ainteresebda, ra informacia hqonda mRvdelmonazon efrems kaTolikos-

patriarq leonides gankargulebiT Tbilisidan quTaisSi gadatanili

saeklesio ganZeulobis Sesaxeb, magram mRvdelmonazonma efremma upasuxa,

rom ganZis gatanis sakiTxebze man araferi icoda, vinaidan im dros igi

universitetis studenti iyo da aqtiurad ar monawileobda eklesiis

saqmianobaSi. saarqivo masalebidan Cans, Tu ra mZime viTarebaSi iyo

SiomRvimis monasterSi myofi mRvdelmonazoni efremi. igi xelisuflebas

mimarTavs TxovniT gamouyon mgzavrobis xarjebi, vinaidan mas ar aqvs

araviTari saSualeba, raTa dabrundes monasterSi. amis Semdeg,

xelisuflebam mRvdelmonazon efremze daawesa faruli TvalTvali.

1925 wlis 22 oqtombers sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

uwmidesi da unetaresi ambrosis locva-kurTxeviT mRvdelmonazoni efremi

aRyvanil iqna arqimandritis xarisxSi da dainiSna didi gomareTis mrevlis

mRvdlad da borCalos mazris mTavarxucesad, rogorc 1925 wlis 26

oqtombriT daTariRebuli misi sakaTalikoso sabWosadmi gagzavnili

werilidan irkveva igi movaleobis Sesrulebas Seudga sofel did

gomareTSi. im dros, rodesac TviT saqarTvelos sabWoTa socialisturi

respublikis centraluri aRmasrulebeli komitetis saidumlo moxseneba

adasturebda `ukanasknel xanebSi morwmuneTa da kultis msaxurTa devnam

miiRo mwvave xasiaTi, rac gamoixateba ara mxolod ideur antireligiur

Page 7: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

propagandaSi, aramed da umTavresad administraciul devnaSi, soflebSi ar

aCereben mRvdels, ukrZalaven naTlobas, jvrisweras wesebis Sesrulebas.

samRvdelo pirTa Svilebs ar iReben skolebsa da saswavleblebSi~.5

mravalerovnul regionSi, sadac politikurTan erTad religiur-konfensiur

interesTa sxvaoba gavlenas axdenda yvelaferze rTuli iyo axalgazrda

moZRvrisaTvis, magram efremma moaxerxa Tavi Seeyvarebina adgilobrivi

mosaxleobisaTvis rogorc maTi Wirisa da lxinis Tanamonawilem, uangaro

da keTilsindisierma RvTismsaxurma. igi erTnairad yuradRebiani iyo

rogorc qarTvelebis, aseve iq mcxovrebi berZnebis mimarT. 1926 wlis 27

marts arqimandritma efremma sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqs

uwmidessa da unetaress ambrosis aseTi Sinaarsis werili gaugzavna: `Tqveno

uwmidesobav, Cemdami rwmunebuli sofel didi gomareTis samrevlos am

ukanaskneli 5-6 wlis ganmavlobaSi ar hyolia mRvdeli. misi movla

patronoba Tavs udviaT mezobeli berZnis mRvdlebs aleqsi paraskevids da

mixeil mixeilos, gTxovT gaweuli samsaxurisaTvis gamoucxadoT madloba~.6

uwmidesma ambrosma daakmayofila efremis Txovna, ramac kidev ufro

aamaRla misi avtoriteti adgilobriv berZen marTlmadideblebs Soris.

adgilobrivi xelisufleba cdilobda xeli SeeSala arqimandrit

efremisaTvis, magram igi mainc Tavis saqmes akeTebda.

1927 wlis martSi saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis droebiTi

mmarTvelobis mier arqimandriti efremi gadmoyvanil iqna mcxeTa-Tbilisis

eparqiis qorepiskoposad. 26 marts droebiTi mmarTvelobis Tavmjdomaris

mitropolit qristefores mier igi aRyvanil iqna episkoposis xarisxSi.

arqimandrit efremis kurTxevas sveticxovelSi daeswrnen: margveli

episkoposi varlami (maxaraZe) da bodbeli episkoposi stefane

(karbelaSvili). mRvdelmTavris umZimesi tvirTis aReba im dros, rodesac

marto mcxeTa-Tbilisis eparqiaSi 1927 wels oficialuri monacemebiT

gaZarcves Tbilisis kukiis, veris wmida nikolozis, mTawmindis, avlabris,

feriscvalebis eklesiebi, rodesac sasuliero pirebi saerTod kanongareSe

iyvnen gamocxadebuli, gmirobis tolfasi iyo. friad sagulisxmo sityva

warmoTqva episkoposma efremma, rodesac miiRo mRvdelmTavris kverTxi.

`yovlad usamRvdeloesno meufeno. yovlad patiosanno mamano da Zmano!

mesmis xma uflisa. momwodebeli Cemisa uRirsebisa. mSobliuri eklesiis

sadarajozed guSagad dadginebisa. mesmis da vZrwi. warmoudgeba ra cxadad

TvalTa gonebisa CemisaTa mTeli sidide mRvdelmTavrobisa, siZnele da

dabrkolebani, raica marad sdevs mas da ufro vZrwi viTvaliswineb ra

uZlurebasa Cemsa.

meSinis, odes movixseneb mRvdelmTavrobas Cemsa, hoi, sulo Cemo,

amieridan sxvaTa mimcemelo madlisa, mravalTa umaRles eklesiuri ndoba

davalebaTa dajildoebuls ZalgiZs daicva Tavi Seni, raTa ara STavarde

pativsa da mTavrobis moyvareobasa.

am sapasuxismgeblo dros madlobiT movixsenieb Cems keTils myofelT

maswavlebelT, romelTac ganmimtkices siyrmidan Canergili siyvaruli

eklesiisa da sazogado saqmisa. madlobiT vixseneb Cvens axladanTebul

lampars Tbilisis universitetis aRmSenebelT, romelTa xelmZRvanelobiT

me viTvisebdi codnas wlis ganmavlobaSi. madlobiT vixseneb sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqs uwmidessa da unetaress ambrosis,

Page 8: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

romelmac mxurvale siyvaruli da mamobrivi mzrunveloba gamiwia. magram am

CemTvis saSinelsa da sanetaro Temas simdabliT SegivrdebiT da

gulmodgineT gevedrebiT: odes damdebT madlis mimniWebelTa wmida xelTa

TqvenTa, Tavssa missa uRirsebisa. mxurvaled aRvavlenT locvasa, winaSe

macxovrisa, raTa momaniWebdes niWsa Cemsa codvaTa gancdisasa da

Semomartyamdes Zalsa sulis siwmidisa, simdablisa da moTminebisasa. dae,

mRvdelmTavroba Cemi maswavebdes Cemsa uRirsebaze, uZlurebaze dae,

mRvdelmTavroba Cemi marad mohgvrides TvalTa CemTa sinanulisa cremlTa

denasa! dRevandeli Cveni eklesiis mwvave mdgomareoba dabejiTebiT

moiTxovs mtkice da maRal RirsebiT mosil mRvdelmTavars; raTa misi xma

ar darCes viTarca xma mRaRadeblisa udabnosa Sina, rom SeZlos damSvideba

aRSfoTebulTa, daanTos cecxli siyvarulisa, Seqmnas saamiso mdgomareoba

xelsawyobad nayofieri muSaobisa. marTebs mRvdelmTavars, raTa ze idges

amao pativmoyvareobaze, xolo cxovrebas egzom moixmardes macxovris did

moZRvrebas wmida saxarebisa da egreve aqvndes cxovrebis egzom

Sesafasebladac episkoposis movaleobaze iqadagos WeSmariteba, iyos

gonebiT brZeni da cxovrebiT ubralo, iyos mtkice, brwyinavdes saqmeni

misni. dae, aRsruldes gangeba RvTisa, morCil var, madlobiT miviReb da ara

ras mciresa winaaRmdegobasa vityvi~.7

2. mRvdelmTavrobis xana

Page 9: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

saqarTvelos marTlmadidebel eklesiaSi Seqmnil rTul viTarebaSi

moxda arqimandrit efremis episkoposad kurTxeva. `ganaxlebisa da

reformebis~ jgufi, romelsac mxars oficialuri xelisufleba uWerda

movida saeklesio ierarqiis saTaveSi. miuxedavad imisa, rom maT ganacxades,

rom emijnebodnen saqarTvelos sakaTalikoso sabWosa da sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqis uwmidesi da unetaresi ambrosis kurss,

romelic Sefasebuli iyo, rogorc `antisabWoTa, kontrrevoluciuri~.

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis mdgomareoba kidev ufro

gauaresda. centraluri aRmasrulebeli komitetis Tavmjdomaris f.

maxaraZisadmi gagzavnil werilSi 1928 wlis 1 oqtombers kaTolikos-

patriarqi qristefore III aRniSnavda: ` mRvdlebs sruliad aTaxsireben,

revolveris gulze dadebiTac ki aSineben, episkoposebs nebas ar aZleven

inaxulon eklesiebi da swiron. zrdian sasuliero pirTa saSemosavlo

gadasaxadebs... dRes warmoebuli Seviwroebani saqarTvelos eklesiisa udris

mis mospobas, rac ar unda iyos sasurveli aravisTvis~.8 xelisufleba

saerTod arafers akeTebda sindisis Tavisuflebis oficialuri aRiarebis

miuxedavad. 1927-28 wleebSi mokles kaxeTSi, sof. matanSi mRvdeli

asaTiSvili, gorSi mRvdeli abramiSvili, daangries eklesiebi: ZirulSi,

natanebSi, askanaSi, CoCxaTSi, kardenaxSi, yarsubanSi saqoneli Serekes

eklesiaSi.

1927 wlis 2 oqtombers sakaTalikoso sinodma miiRo gadawyvetileba

episkoposis efremis cxum-afxazeTis eparqiis mmarTvelad daniSvnis Sesaxeb,

amave dros rogorc saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis debuleba

iTvaliswinebda mas mitropolitis xarisxSic aiyvandnen. episkoposma

efremma sakaTalikoso sinodisadmi gagzavnil werilSi aRniSna:

`mitropolitoba eZleva, ara kaTedras, aramed pirovnebas niSnad madlobisa

da pativiscemisa, misi gansakuTrebuli Rvawlisa da samsaxuris

aRsaniSnavad. me axla viwyeb saqmianobas da pirdapir mmarTvel

mRvdelmTavrad daniSvna isedac rTul eparqiaSi, rogoric cxum-afxazeTis

eparqiaa arasworad mimaCnia~.9 episkoposad kurTxevis Semdeg igi jer

iwodeboda manglelad, Semdeg ninowmindelad, xolo 1927 wlis 17

oqtombridan alaverdelad. alaverdis eparqiaSi umZimesi viTareba daxvda

adgilobriv partiul xelmZRvanelobas sasuliero pirebis danaxvac ki ar

undodaT, isev angrevdnen eklesiebs, sasuliero pirebs ki aiZulebdnen uari

eTqvaT jvrisweraze, naTlobaze, micvalebulis wesis agebaze. episkopos

efrems uflebas ar aZlevdnen ewira alaverdSi. 1929 wlis 5 ianvars

episkoposi efremi aiZules daetovebina eparqia da TbilisSi Camosuliyo da

mrevlis mRvdloba eTxova romelime eklesiaSi. 1929 wlis 23 ianvris

kaTolikos-patriarq qristefore III moxsenebidan irkveva `Tbilisis wm.

barbares eklesiis religiur sazogadoebis krebas Tavis moZRvrad aurCevia

episkoposi efremi. sinodis daukiTxavad me episkoposs mrevlis mRvdlad ver

gavamweseb da amisaTvis vTxov sinods gadawyvitos sakiTxi SeiZleba Tu ara

episkopos efrems mieces mrevli. iyos mxolod mrevlis mRvdlad da

moZRvrad~.10 sakaTalikoso sinodma Seqmnil viTarebaSi SesaZlebelad

miiCnia rogorc gamonaklisi episkoposi efremi daeniSnaT wm. barbares

eklesiis moZRvrad. mas TanaSemwed dauniSnes erTi mRvdeli. amave dros

SeuTavses bodbis eparqiis mmarTvelobac. 1930 wlis 24 oqtombers

Page 10: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

episkoposi efremi dainiSna urbnisis eparqiis droebiT mmarTvelad, Tumca

kvlav TbilisSi iyo, jer mTawmindis eklesiis winamZRvrad, xolo 1931 wlis

dasawyisidan navTluRis eklesiis droebiT winamZRvrad.

1932 wlis 10 ianvars mZime avadmyofobis Semdeg gardaicvala sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi qristefore III.

1932 wlis 21 ivniss meeqvse saeklesio krebam axal patriarqad airCia

mangleli mitropoliti kalistrate. episkopos efremis winsvlaSi didi iyo

kaTolikos-patriarq qristefore III Rvawli... axal viTarebaSi pirvel

xanebSi mas gauWirda urTierTobebi... 1932 wlis 13 oqtombers episkoposma

efremma gancxadebiT mimarTa saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

sakaTalikoso plenums urbnis-awyuris eparqiis droebiTi mmarTvelis

Tanamdebobidan ganTavisuflebis Sesaxeb `dResdReobiT ver vaxerxeb

ganvagrZo Cemze dakisrebuli movaleoba da vfiqrob, arc eparqiisTvis aris

sasargeblo droebiTi patroni~.11 episkopos efremis es gancxadeba aRqmuli

iqna, rogorc protesti axali patriarqis mimarT, amitom sapasuxo nabijmac

ar daayovna. mas oficialurad ecnoba: `sinodis plenumis 1932 wlis 13

oqtombris dadgenilebiT damtkicebul iqnas yovladsamRvdelo efremi

urbnisis eparqiis mmarTvelad da goris sakaTedro taZris winamZRvrad

misadmi rwmunebul eparqiaSi dabinavebiT araugvianes erTi Tvisa~.12 sinodis

am gadawyvetilebam episkoposi efremi Zalian gaawyena: `madloba sinods, _

werda igi _ magram CemTvisac xom unda ekiTxaT, SemeZlo Tu ara dRevandel

pirobebSi am tvirTis aweva, umorCilesad gTxovT, ori wliT SeaCeroT

sinodis dadgenileba, vmuSaob muzeumebSi da wignsacavebSi~.13 sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmindesi kalistrate miuReblad

miiCnevda eparqiis mmarTveli mRvdelmTavris TbilisSi yofnas im dros,

rodesac eparqiebSi urTulesi viTareba iyo Seqmnili. erT-erT CanawerSi igi

gulaxdilad werda: ` Zvelad samRvdeloeba iyo inteligencia, maRali

Segnebuli, mowinave wre, igi xelmZRvanelobda xalxis ganaTlebis saqmesac,

gamorCeuli iyo sazogadoebriv saqmianobaSi... Cven axla xalxs

vesaWiroebiT mxolod saeklesio wesebis aRsrulebisaTvis... mTavaria

rogorme sicocxle SevinarCunoT, rogorme eklesiebi dangrevas

gadavarCinoT, rogorme sarwmunoeba SevinaxoT~.14 uwmindesma kalistratem

kategoriulad mosTxova episkopos efrems eparqiaSi wasvla. 1933 wlis 9

noembers episkoposma efremma werilobiTi gancxadebiT moiTxova eparqiis

davalebebisagan sruli ganTavisufleba. `sinodma da misma uwmidesobam iseT

garemoebaSi Caayenes, rom CemTvis SeuZlebeli xdeba mRvdelmTavris

movaleobis tvirTis zidva da iZulebuli vxvdebi samsaxurze xeli aviRo~.15

viTarebis ase gamwvavebas uwmidesi kalistrate ar eloda, amitom man

dekanozebs i. mirianaSvils da i. cqitiSvils daavala episkopos efremis

monaxuleba da ukmayofilebis mizezTa srulad garkveva. rogorc isini

uwmides kalistratesaTvis Sedgenil moxsenebiT baraTSi werdnen:

`vinaxuleT episkoposi efremi da movaxseneT rom igi valdebulia

emorCilebodes Tavis uzenaes xelisuflebas da miT saerTo disciplinas

icavdes da sxvas aZlevdes magaliTs, rogorc sarke eklesiisa. man

gvipasuxa, rom igi emorCileba sakaTalikoso sinodis gadawyvetilebas,

magram aseT pirobebSi aranairi samsaxuri ar mindao~.16 uwmidesma

Page 11: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

kalistratem sworad Seafasa Seqmnili viTareba da daTmobaze wavida,

magram episkoposma efremma ganmeorebiTi gancxadebiT kvlav moiTxova

samsaxuridan sruli ganTavisufleba. 1933 wlis 8 marts daTariRebuli

rezoluciiT uwmidesma kalistratem episkoposi efremi gaaTavisufla

eparqiis mRvdelmTavris movaleobisagan, magram SabaT-kviris garda unda

ewira sionis sapatriarqo taZarSi.

1934 wlis 25 ianvars episkoposma efremma TxovniT mimarTa sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarq uwmides kalistrates: `msurs

davaTvaliero eCmiawinis siZveleni da agreTve piradad gavecno erevnis

saxelmwifo muzeumSi daculs qarTul xelnawers, cnobil saiaTnovas

davTars~.17 misma uwmidesobam misca saTanado sigeli eCmiawinSi

warsadgenad. somxeTSi nayofieri iyo misi SemoqmedebiTi mivlineba, gaecno

qarTul xelnwerebs. Sexvda somexTa kaTalikos xorens, romelic manamde

Tbilisis somxur eparqias xelmZRvanelobda. miuxedavad imisa, rom imxanad

episkopos efrems eparqia ar hqonda mas saqarTvelos marTlmadidebel

eklesiaSi did angariSs uwevdnen, rogorc niWier mRvdelmTavars, mrevlis

Tavdadebul msaxurs. 1936 wels, rodesac quTaisis eparqiaSi viTareba

garTulda samRvdeloebasa da mmarTvel mRvdelmTavars Soris sinodis 1936

wlis 21 marts dadgenilebiT episkoposi efremi gaigzavna viTarebis

Sesaswavlad da mdgomareobis normalizaciisaTvis.

oficialuri xelisuflebisaTvis saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis sasuliero pirebi or jgufad iyo dayofili. e.w. `progresuli

samRvdeloeba~, romelic TanamSromlobda xelisuflebasTan, aRiarebda

sabWoTa sistemis upiratesobas da `reaqciuli sasuliero pirebi~, romelTa

mimarT xorcieldeboda totaluri TvalTvali, dasmenebi da represiebi.

episkoposi efremi xelisuflebisaTvis miuRebeli iyo. 1937 wels kidev erTma

dapatimrebebis talRam gadaiara. 1937 wlis 10 dekembers episkoposi efremi

dapatimrebul iqna rogorc xelisuflebisaTvis miuRebeli da `sameulis~

(`troika~) gadawyvetilebiT (muxli #58,11). gadaasaxles cimbirSi. rva weli

umZimes fizikur SromaSi gaatara man sakoncentracio banakSi, magram Tavisi

TavdaWerilobiT, moyvasis siyvaruliT, gaWirvebulTaTvis nugeSis micemiT

yvelas pativiscema daimsaxura. gadasaxlebis wlebis saSinelebebze saubari

ar uyvarda, Tu vinme rames hkiTxavda, cdilobda saubari sxva mimarTulebiT

waremarTa. uwmidesi kalistrate bevrs ecada mis Svelas, magram uSedegod.

1944 wlis 2 ivliss uwmidesma da unetaresma kalistratem taSkentidan

episkoposis efremis aseTi Sinaarsis werili miiRo: `Tqveno uwmidesobav!

siyvaruliT mogesalmebiT da gisurvebT xangrZliv, janmrTel sicocxles.

lageridan me gamaTavisufles 21 ivniss. Cemi ukanaskneli adgili cimbiri

iyo. saqarTveloSi dabrunebis uflebas ar maZleven. miTxres,

saqarTvelodan Tu geqneba gawveva, maSin waxvalo. axla Tqvenzea

damokidebuli Cemi samSobloSi dabruneba... sad movewyobi ar vici, arc

taSkentSi maZleven cxovrebis uflebas, usaxsrod var~.18 kaTolikos-

patriarqma uwmidesma da unetaresma kalistratem saswrafod gaugzavna

fuli episkopos efrems, xolo saqarTvelos Sinagan saqmeTa saxalxo

komisris avqsenti rafavas oficialurad mimarTa: `gTxovT neba damrToT

gamoviwvio TbilisSi mSobeli eklesiisaTvis saWiro efrem episkoposi~.19

episkoposi efremi samSobloSi gamoemgzavra. borani, romliTac mas mdinare

Page 12: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

unda gadaecura mgzavrebiT Sevsebuli daxvda bevrs exvewa maT rogorme

daesvaT iq, vinaidan erTi kviris lodinis Tavi aRar hqonda, magram misi

xvewna arad Caagdes. gamobrunda ukan damwuxrebuli, magram erTi kviris

Semdeg gaigo boranis CaZirvisa da mgzavrebis daRupvis ambavi... rva wlis

ganSorebis Semdeg episkoposi efremi TbilisSi dabrunda uwmidesi

kalistrates gagzavnili etli Tbilisis sadgurSi daxvda episkopos efrems.

uwmidesi kalistrate Tavis rezidenciaSi sadilze eloda mas. aqve iyvnen

Tbilisis samRvdeloebis warmomadgenlebi, misi axloblebi. episkoposma

efremma Tavi ver Seikava da atirda... uwmidesma kalistratem igi quTais-

gaenaTis eparqiis mmarTvelad da mwvane yvavilis eklesiis winamZRvrad

daniSna, 1945 wlis 12 ivliss uwmidesma da unetaresma sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqma kalistratem aseTi Sinaarsis brZaneba

dawera: `viReb ra mxedvelobaSi Tqvens Tvrameti wlis moRvaweobas

mRvdelmTavris xarisxSi, mogiboZebT mitropolitobas~.20 quTaisis-gaenaTis

eparqiaSi mitropolitma efremma 1953 wlamde imsaxura. mis dros mowesrigda

mowameTas eklesiis Sesasvleli, igi dauaxlovda qalaqis inteligencias,

xSirad mogzaurobda da aRavlenda wirva-locvebs eparqiaSi moqmed

eklesiebSi. cxovrobda petre-pavles eklesiis maxloblad. uyvarda

ganmartoebiT yofna. xandaxan usmenda klasikur musikas, xvdeboda morwmune

mrevls, axalgazrdobas aswavlida qristianuli sarwmunoebis siyvaruls.

1953 wels gardaicvala sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi

uwmidesi da unetaresi kalistrate. patriarqi gaxda mosaydred gamorCeuli

urbneli mitropoliti melqisedek III. uwmidesi melqisedekis urTierToba

mitropolit efremTan rTuli iyo, miuxedavad imisa, rom 1953 wlis 28 marts

mitropoliti efremi dajildovda skufiaze briliantis jvris tarebis

uflebiT, daZabuloba maT Soris ar Camcxrala. patriarq melqisedeks

arwmunebdnen im mravalricxovan saCivrebis ukan, romelic saero

xelisuflebaSi igzavneboda, mitropoliti efremi idga. ra Tqma unda es ase

ar iyo da eklesiis SigniT Sida dapirispirebebi isev xelisuflebis

interesebSi Sedioda. melqisedek III asakovani iyo da seriozulad fiqrobda

memkvidreze. man sagangebod gamoiZaxa quTaTel-gaenaTeli mitropoliti

naomi (SavianiZe) da ganucxada, rom werilobiTi gankargulebiT mas

mosaydred datovebda. mitropolitma naomma madloba moaxsena uwmides

melqisedeks, magram uari ganacxada mosaydreobaze im dros, rodesac efremi

iyo saqarTvelos eklesiaSi patriaqis mosaydre is unda gamxdariyo, magram

melqisedeki ar daeTanxma meufe naomis mosazrebas, 1956 wlis 29 agvistos

mRvdeli xariton devdariani episkoposis xarisxsSi aiyvana, 1959 wlis 24

ivliss mas mianiWa mitropolitis wodeba, skufiaze briliantis jvris

tarebis ufleba da gamoacxada saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

mosaydred.

1953 wlidan mitropoliti efremi baTum-Semoqmedeli da Wyondidelia.

baTumSi moRvaweobis dros igi Sexvda konstantinopolis msoflio patriarq

uwmides aleqsandre III da hqonda saubari saqarTvelos eklesiis istoriuli

avtokefaliis aRiarebis problemebze.

3. patriarqobis xana

Page 13: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

1960 wlis 10 ianvars gardaicvala sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqi uwmidesi da unetaresi melqisedek III. sagangebod Seikriba

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis wmida sinodi, romelsac

eswrebodnen: baTum-Semoqmedeli da Wyondideli mitropoliti efremi,

bodbeli mitropoliti dimitri, quTaTel-gaenaTeli mitropoliti naomi,

urbneli mitropoliti daviTi, TeTriwyaroeli episkoposi zinobi. sinodis

sxdoma gaxsna bodbelma mitropolitma dimitrim (iaSvili), romelmac

aRniSna saqarTvelos marTlmadidebel eklesias aRar hyavs meTauri,

romelic gamorCeuli iyo, rogorc niWiT, aseve sulieri cxovrebiT. dRes

Cven unda sworad SevafasoT Seqmnili viTareba da vimoqmedoT ise, rom

STamomavlobam arasodes sayveduriT gaixsenos 1960 wlis 11 ianvris sinodis

sxdoma Tavisi gadawyvetilebis gamo. winadadeba Semomaqvs saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiis kaTolikos-patriarqis mosaydred da melqisedek

III damkrZalavi komisiis Tavmjdomared avirCioT mitropoliti efremi. am

winadadebas mxari dauWires: mitropolitma naomma, episkoposma zinobma.

urbnelma mitropolitma daviTma oficialuri gancxadebiT moixsna

mosaydris taxtis dakavebis survili. 1960 wlis 19-20 Tebervals Sedga

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis gafarToebuli kreba, romelmac

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqad da mcxeTa-Tbilisis

mTavarepiskoposad airCia mitropoliti efremi, efrem II-is saxelwodebiT.

sagangebod Sedgenili sigeli ityobineboda: `sruliad saqarTvelos

eklesiis samRvdeloman da yovelTa morwmuneTa saqarTvelosaTa erTiTa

nebiTa, erTiTa guliTa da erTiTa piriTa aRirCies STagonebiTa, RmrTisaTa

mTavarepiskoposi mcxeTisa da Tbilisisa da sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqad maRalyovlad usamRvdeloesi baTum-Semoqmedeli da

Wyondideli mitropoliti efremi~.21 1960 wlis 21 Tebervals kviras moxda

misi aRsaydreba sveticxovlis sapatriarqo taZarSi.

XX saukunis 60-ian wlebSi sabWoTa saqarTveloSi `komunizmis gaSlili

mSenebloba~ iyo gamocxadebuli. arsebuli sistemis saxe kide erTxel

gamoCnda 1956 wlis 9 martis cnobili movlenebis dros, rodesac moskovis

partiuli xelmZRvanelobis pirdapir miTiTebiT cecxli gauxsnes da

daxvrites TbilisSi mSvidobiani manifestaciis monawileni. marTalia am

dros pirdapir TiTqos aRar devnidnen sasuliero pirebs, magram

uSiSroebis organoebi avrcelebdnen Worebs, aTasgvar ciliswamebas maT

mimarT, raTa sazogadoebisgan srulad moewyvitaT, sakuTar TavSi CaeketaT

eklesia. komunistur Jurnal-gazeTebSi antireligiur Temebze iwereboda

statiebi. umaRles saswavleblebSi savaldebulo kursi iyo aTeizmi.

gaZnelebuli iyo administraciuli wesiT daxuruli eklesiebis amoqmedeba.

saqarTvelos ministrTa sabWosTan arsebuli religiis saqmeTa aparati

uxeSad ereoda eklesiis saqmianobaSi. saqarTvelos marTlmadidebeli

samociqulo eklesia rom mZime mdgomareobaSi iyo amas statistikuri

monacemebic adasturebda. am dros moqmedi iyo 5 eparqia (7 mRvdelmTavriT),

sapatriarqoSi Sedida 100 moqmedi eklesia, 2 dedaTa da mamaTa monasteri.

105-mde sasuliero piri. sapatriarqos ar hqonda beWduri organo,

rezidencia, sasuliero saswavlebeli, saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis istoriul avtokefalias ar aRiarebda msoflios marTlmadidebel

Page 14: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

eklesiaTa umravlesoba. saxelmwifos mier eklesiebi, sasuliero pirebi ise

iyo dabegrili, rom Semosavlis 87% saxelmwifos mihqonda. mkacrad

kontroldeboda TiToeuli sasuliero piris saqmianoba.

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis istoriuli sapatriarqo 1923

wlidan saxelmwifo sakuTrebaSi iyo. kaTolikos-patriarqis rezidencia

sionis eklesiis gverdiT sul 4 oTaxisagan Sedgeboda. uwmidesma da

unetaresma efremma araerTxel mimarTa mTavrobas an Zveli sapatriarqo

rezidencias dabrunebis an axlis aSenebis nebarTvaze. sabWoTa kavSiris mi-

nistrTa sabWosTan arsebuli religiis saqmeTa rwmunebulis d. Salu-

taSvilisadmi gagzavnil werilSi aRniSnuli iyo: `jer kidev 1960 wels

viTxovdiT sapatriarqos dabruneboda is Senoba, sadac dRes respublikis

miliciis mTavari sammarTveloa... Tu es ver moxerxdeba gTxovT neba

dagvrToT vakis an saburTalos teritoriaze gamogveyos adgili

orsarTuliani sapatriarqo rezidenciisTvis~.22 mTavrobas axali

sapatriarqos TbilisSi aSenebaze uari uTqvams, SalutaSvili acxadebda

SesaZlebeli iyo aseTi nebarTvis gacema mcxeTis mimdebare teritoriaze.

saerTod saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis mesveurebs saero

xelisuflebisaTvis religiis saqmeTa rwmunebulis gareSe urTierToba

ekrZalebodaT. 1963 wels uwmidesma da unetaresma efrem II aseTi Sinaarsis

weriliT mimarTa religiis saqmeTa rwmunebuls a. SalutaSvils

`daaxloeiT TerTmeti Tvis Semdeg Cemi kaTolikos-patriarqad arCevisa. 1960

wlis 8 dekembers ganvizraxe gancxadebiT Sevsuliyavi umaRles mTavrobaSi

am nabijis gadadgmas mavaldebulebda sindisi, sarwmunoeba, Cemi eris

siyvaruli da amaT winaSe Cemi pasuxismgeblobis SegrZneba. ufro axlo

gavecani ra saqarTvelos eklesiis imdroindel sinamdviles, vcani rom Tu

ase gagrZeldeboda misi samwuxaro mdgomareoba katastrofas ver

gadaurCeboda... gansakuTrebiT cud mdgomareobaSi iyo RvTismsaxurTa

raodenoba, es sakiTxi dResac mZime lodiviT adgas qarTul eklesias

gulze da dResac safrTxes umzadebs mas. 1962 wlis 3 ivliss momeca

SesaZlebloba mqonoda audencia saqarTvelos ministrTa sabWos

TavmjdomaresTan baton givi javaxiSvilTan. Cemi piradi moxsenebis Semdeg

man brZana _ raxan arsebobs eklesia mas unda hqondes saswavlebelic da

gamomcemlobac _ amas ismenda Cems gverdiT mjdomi maSindeli religiis

saqmeTa rwmunebuli batoni meqvabiSvili, magram praqtikulad araferi ar

gakeTebula~.23

uwmidesi efrem II grZnobda Tu saqarTvelos marTlmadidebel eklesias

RvTismsaxurTa mosamzadeblad saswavlebeli ar eqneboda momavali ar

hqonda. mRvdel daviT garsiaSvilis dakrZalvaze gulistkiviliT aRiniSna:

`ai, yvela moxucebulebi mivdivarT da Semcvleli aRaravin rCeba... raze

gaurbis qarTveli eri Tavis mSobliur eklesias da sayveduriT ekideba?

gana imitom, rom Rvawli miuZRvis samSoblosa da erisadmi?~24 uwmidesi da

unetaresi efrem II-is Seupovrobam Tavisi Sedegi gamoiRo. xelisufleba

iZulebuli gaxda 1962 wlis 30 ivliss gaeca nebarTva mcxeTis samoZRvro

kursebis gaxsnis Sesaxeb. uwmidesma da unetaresma efrem II saswavleblis

direqtorad daniSna Semoqmedeli episkoposi ilia (SiolaSvili), romelmac

moskovis zagorskis sasuliero seminariis da akademiis marTlmadidebeli

eklesiebis sasuliero saswavleblebis saswavlo programebis analizis

Page 15: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

safuZvelze axladgaxsnil saswavlebelSi maRal doneze daayena saswavlo

procesi, disciplina. saswavlebelSi samuSaod miiwvia cnobili mecnierebi.

1963 wlis 15 ivlisidan daiwyo ra funqcionireba am saswavlebelma sul

male igi sasuliero seminariad gadakeTda. saswavleblis direqtori meufe

ilia saswavleblis sakiTxebze xSirad mimarTavda uwmides efrem II-s.

sapatriaqos arqivSi araerTi aseTi werilia daculi 1964 wlis 28

dekembers man patriarq efrem II aseTi werili gaugzavna: `Tqveno

uwmidesobav, gvakurTxeT, zeg saSobaoT viTxovT studentebs. xval 12 saaTze

vfiqrobT pedsabWos mowvevas. CvenTvis metad sasiamovno iqneba Tu

CamobrZandebiT da daeswrebiT~.25 uwmidesi da unetaresi efrem II seminariis

yvela students piradad icnobda interesdeboda TiToeulis saqmianobiT.

mcxeTis sasuliero seminariis warmatebebiT bavSviviT xarobda.

uwmidesi da unetaresi efrem II gansakuTrebul yuradRebas aqcevda

sasuliero pirTa da mRvdelmTavarTa raodenobis gazrdis sakiTxs.

oficialuri xelisuflebis sawinaaRmdegod, romelic emzadeboda

saqarTvelos masobrivi aTeizmis qveynad gamocxadebisaTvis. man 1963 wels

episkoposad akurTxa moskovis sasuliero akademiis warCinebuli

kursdamTavrebuli arqimandriti ilia. romelsac marto sasuliero

saswavlebeli ki ar Caabara, aramed daavala emuSava saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiis istoriuli avtokefaliis saerTaSoriso

aRiarebisaTvis. im dros saqarTvelos marTlmadidebel eklesias

SezRuduli hqonda saerTaSoriso kontaqtebi. urTierToba SeiZleboda

ruseTis da somxeTis eklesiebTan. sazRvargareTis marTlmadidebel da

aramarTlmadidebel eklesiebTan urTierToba mxolod werilobiTi

xasiaTisa iyo. amitom, rodesac eklesiaTa msoflio sabWodan TbilisSi

movida werili, romelSic gamoTqmuli iyo survili saqarTvelos eklesia

oficialurad gawevrianebuliyo am organizaciaSi, uwmidesma efrem II-em 1962

wlis 4 maiss eklesiaTa msoflio sabWos generaluri mdivnis saxelze

gagzavnil werilSi oficialurad ganacxada Tanxmoba. saqarTvelos

marTlmadidebel eklesias mieca SesaZlebloba saerTaSoriso tribuna

gamoeyenebina Cveni eklesiis interesebisaTvis. 1962 wels uwmidesi efremi

gamovida eklesiaTa msoflio sabWos konferenciaze, rogorc profesori

lukas fiSeri aRniSnavda patriarqis gamosvlisaTvis gansazRvruli iyo 40

wuTi, uwmidesi efrem II 3 saaTiani gamosvliT warsdga msmenelTa winaSe. es

iyo saqarTvelos mravalsaukunovani istoriisa da eklesiis sruli suraTis

wardgenis mcdeloba, Tanac warmatebuli. uwmidesi da unetaresi efrem II

safrangeTSi, parizis maxloblad levilSi ewvia qarTvel emigrantebs,

mcire panaSvidi gadauxada bolSevikuri agresiis gamo samSoblodan

gadaxvewil gardacvlil qarTvel mamuliSvilT. qarTveli emigrantebi 1927

wlis Semdeg uars acxadebdnen saqarTvelos marTlmadidebel eklesiasTan

urTierTobaze. isini gaRizianebuli iyvnen uwmidesi da unetaresi ambrosis

Semdeg eklesiis mier saokupacio, bolSevikur xelisuflebasTan

`loialobis da TanamSromlobis~ kursis aRiarebis gamo, magram sabWoTa

sakoncetracio banakebSi natanj patriarq efrem II gulTbilad Sexvdnen.

1963 wels kunZul rodosze marTlmadidebel eklesiaTa forumze

Semoqmedelma episkoposma ilia SiolaSvilma daafiqsira saqarTvelos

eklesiisadmi marTlmadidebel eklesiaTa erTgvari upativcemloba. isini

Page 16: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

oficialurad ar cnobdnen saqarTvelos eklesiis avtokefalias.

episkoposma iliam miznad daisaxa istoriuli wyaroebis, saeklesio

tradiciebis, qarTvel mecnierebTan mWidro TanamSromlobiT damajerebeli

argumentebiT daesabuTebina yvelasaTvis saqarTvelos eklesiis istoriuli

avtokefaliis kanoniereba. es brZola gagrZelda 27 weliwadi. 1990 wels

Semoqmedeli episkopos ilias aw ukve sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarq uwmidesisa da unetaresis ilia II-is daucxromeli saqmianobis

Sedegad msoflio sapatriarqom aRiara saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis istoriuli avtokefalia. uwmidesi da unetaresi efrem II-is

locva-kurTxeviT 1965 wels episkoposad akurTxa romanoz petriaSvili,

romelic sxvadasxva dros ganagebda baTum-Semoqmedis, Wyondidis,

alaverdis, bodbis, cxum-afxazeTis, quTaisis eparqiebs. igi iyo cnobili

qarTveli mecnieris vasil petriaSvilis ZmisSvili. aResrula 1979 wels 92

wlis asakSi. 1972 wels arqimandriti gaioz keratiSvili, romelic erTxans

iyo kaTolikos-patriarqis qorepiskoposi, wilkneli da urbneli

mitropoliti, amJamad imyofeba pensiaze. patriarqs gansakuTrebuli Tbili

mamaSviluri urTierToba hqonda meufe iliasTan, `Cemo meufeo~ ase

mimarTavda werilebSi. `mcxeTaSi viyavi, magram ver gnaxe saxlis telefonze

vrekavdi ar pasuxobdi, xom mSvidobiT xar meufeo _ Tqveni efremi. 1967

wlidan meufe ilias Caabara saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

yvelaze rTuli _ cxum-afxazeTis eparqia. axalgazrda mRvdelmTavars

yvelanairad xels uwyobda, 1969 wels igi aiyvana mitropolitis xarisxSi.

uwmidesi da unetaresi efrem II kargad grZnobda saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiis saerTaSoriso kavSirebis aucileblobas.

ruseTis marTlmadidebel eklesiasTan mxolod Tanasworuflebian

urTierTobis aucileblobas. 1960-1972 wleebSi man araerTxel imogzaura

moskovSi, TbilisSi stumrobda ruseTis patriarqi uwmidesi aleqsi I.

patriarq efrem II normaluri urTierToba hqonda somxuri samociqulo

eklesiasTan TbilisSi araerTxel moiwvia somexTa umaRlesi patriarq-

kaTolikosi vazgen I. TviTonac iyo sapasuxo vizitiT somxeTSi. werilobiTi

urTierToba hqonda msoflio patriarq aTinagorasTan, ierusalimis

patriarq benediqte I. Tumca sazRvargareTis marTlmadidebel eklesiaTa

meTaurebis oficialuri viziti saqarTveloSi gasagebi mizezebis gamo ver

Sedga.

4. patriarqi da Sidasaeklesio problemebi

Page 17: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi efrem

II urTules epoqaSi mouxda moRvaweoba. cnobili kritikosisa da mwerlis

ipolite varTagavasaTvis gagzavnil erT pirad werilSi efrem II

gulaxdilad aRniSnavda: `dRes ufro mZime mdgomareobaSi vimyofebiT, vidre

kaTolikos-patriarqebis kalistrates an melqisedekis dros iyo aq

yvelafers ver davwer gasagebi mizezebis gamo, Zalian garTulebul

garemocvaSia Cveni eklesia. SeiZleba gulSematkivarni bevri hyavdes, magram

aqtiur momqmedT vera vxedav. miuxedavad aseTi mZime garemoebisa mainc

moxerxda mcxeTaSi damearsebina samoZRvro orwliani kursebi episkopos

gabrielis saxelobis, gamomeca giorgi mTawmindelis naxelavi oTxTavi,

epistoleni da ioanes gamocxadeba, locvani, qarTvel wmindanTa suraTebi,

xatebi. saqarTvelos eklesiis kalendari yovelwliuri. me mjera cxovreba

dawynardeba, maSin eklesia sapatio adgils daiWers cxovrebis

sinamdvileSi~.27 am rwmeniT moqmedebda misi uwmidesoba, rodesac mTavrobis

Tavmjdomares g. javaxiSvils mimarTavda da iTxovda sasuliero Jurnalis

gamocemis nebarTvas, eklesiebis amoqmedebas borjomSi, cxinvalSi,

zestafonSi, saCxereSi. igi daufaravad acxadebda dRevandeli saqarTvelos

eklesia isea Seviwroebuli, rom ufro qaRaldzea vidre sinamdvileSi.

eklesiis gaxsna udides sirTuleebTan iyo dakavSirebuli. aviwroebdnen

eklesiis gaxsnis mosurneTa ojaxebs. 1960 wels goris morwmune

qarTvelobam oficialuri gancxadebiT mimarTa saqarTvelos komunisturi

partiis centraluri komitetis pirvel mdivans v. mJavanaZes. `sxva rom ara

iyos gvrcxvenia _ werdnen isini _ Tu gorSi ar SeiZleba eklesiis gaxsna,

maSin sxva raionebSi ratom aris. marto TbilisSi oci moqmedi eklesiaa, Tu

Tbiliselebs ar undaT dakargon qarTuli adaT-wesebi Cven ratom unda

daviviwyoT? sul erTia mamapapiseul Zvel wesebs ar davkargavT, magram

sanam cocxlebi varT nu gvawvalebT, mogveciT erTi eklesia, Cven avaSenebT.

adgilobrivma mTavrobam SegvaSina, visac xeli gvqonda mowerili icodeT

pensias mogixsniT, samsaxurebidan gagrekavT, rom mogagonoT eklesiis

gaxsna komunizmSi SevdivarTo. roca SevalT komunizmSi da yvelgan

daiketeba eklesiebi aqac daketon eklesiebi Cven araferi gveqneba

sawinaaRmdego~.28 uwmidesma da unetaresma efrem II-em mimarTa mTavrobas:

`gTxovT gorelebis sasargeblod gadadgaT nabiji. amiT, garwmunebT aravis

araferi daakldeba ra, xolo xalxis guls movigebT, gana eWvia imaSi, rom

mravalaTasian qalaqSi morwmuneni mravlad arian da sruldeba religiuri

wesebi~,29 magram xelisufleba ase ar fiqrobda religiis rwmunebulma

meqvabiSvilma saidumlo werili gagzavna goris saqalaqo sabWos

TavmjdomaresTan: `moqalaqe frangiSvili sistematiurad wers gancxadebebs

xelmZRvaneli amxanagebis saxelze daJinebiT moiTxovs rom q. gorSi

ganTavisufldes yofili eklesiis Senoba da masSi gaxsnil iqnas moqmedi

eklesia. igi dadis mosaxleobaSi da awarmoebs propagandas eklesiis

gaxsnis sasargeblod, amisaTvis saWiroa frangiSvilTan da mis jgufTan

awarmooT gansakuTrebuli gasaubreba, raTa man Sewyvitos eklesiis gaxsnis

sakiTxze propaganda da xelmowerebis Segroveba~.30 gasaubreba iyo muqara,

daSineba. sabWoTa kavSiris maSindeli politikuri lideris n. xruSCovis

brZanebiT sabWoTa kavSiris masStabiT daiwyo eklesia-monastrebis daxurvis

axali kampania. 1963 wels uwmidesi efrem II gamoiZaxes saero xelisuflebaSi

Page 18: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

da mosTxoves erTi an ramdenime eklesiis daxurva. am mxriv yvelaze

sasurvelad mTawmindis eklesia miaCndaT. patriarqi fexze wamomdgara da

uTqvams Tu Tqven mTawmindis eklesias daxuravT me Tavs moviklav da

mizezad am faqts davibarebo. arc damSvidobebia maT ise dautovebia

iqauroba...

religiis saqmeTa rwmunebuli d. SalutaSvili aRSfoTebuli iyo

afxazeTis teritoriaze wminda adgilebSi morwmuneTa simravlis gamo. misi

azriT aucilebeli iyo `kamanis monasterTan mimavali gzis Caketva, rac

wminda wyalTan morwmuneTa misvlas gaaZnelebs. iq Tu Rorebis ferma

aSendeba kargi sabanao iqneba cxovelebisaTvis da adamianebi wyalSi aRar

Sevlen gansakurneblado~.31 kiTxulob am striqonebs da ar ginda daijero

nuTu adamianebi ase azrovnebdnen? es iyo gasuli saukunis 60-70-iani wlebis

samwuxaro realoba.

eparqiebSi Seqmnil rTul viTarebaze sainteresoa 1962 wlis 7 oqtombers

alaverdeli episkoposis daviT burdilaZis moxsenebiTi baraTi uwmidesi da

unetaresi efrem II mimarT. `dResaswaulis dros (alaverdobaze) Semovidnen

axmetis raiaRmaskomis Tavmjdomare maRlakeliZe policielebiT da SeteviT

mommarTes, Tu rogor gavbede alaverdSi misvla da eklesiaSi Sesvla,

rodesac me vupasuxe, rom me alaverdis eparqiis mmarTveli mRvdelmTavari

var da Cems movaleobas Seadgens am taZarSi saRmrTo vedrebis Sesrulebao,

amaze dacinviT mipasuxes vin episkoposi xar, aba sabuTi warmogvidgineo. aq

meqvabiSvilma dagviniSna mRvdeli kukunaSvili da sxvas araferi esaqmebao...

mokled Segveqmna cxare kamaTi, damemuqrnen dagapatimrebTo, damapatimreT

meTqi. maT undodaT locva Semewyvita da maTi brZanebiT eklesiidan

gavsuliyavi, rodesac amas ver miaRwies maRlakeliZem miTxra _ Sens

moxucebulobas vcemT pativs wirvas rom daamTavrebT aqedan saswrafod

wadio~.32 amaze didi ubedureba ra unda yofiliyo alaverdel

mRvdelmTavars edavebodnen rogor, gabede alaverdobaze mosvlao.

alaverdis taZari xelisuflebisaTvis iyo kulturis Zegli, sxva funqcia

Tu hqonda maT es ar ainteresebdaT. 1970 wlis 20 ivliss alaverdeli

episkoposi romanoz petriaSvili efrem II-s atyobinebda `kulturis

ministrma TaqTaqiSvilma taZarSi cekva-TamaSi moawyobina. me gakvirvebuli

var da mwyins rom am ambis momwyobia kulturis ministri. ase masxrad

agdeba Zveli istoriuli siwmindisa, romlis trapezqveS ganisveneben ioseb

alaverdeli, wm. qeTevan dedofali, warmoudgenelia~.33 xSiri iyo

SemTxvevebi eklesia-monastrebis Zarcvisa. amis Sesaxeb uwmidessa da

unetaress atyobinebdnen: quTaTeli mitropoliti naomi SavianiZe, samebis

eklesiis dekanozi levan tlaSaZe. oficialuri xelisufleba sasuliero

pirebs did saSemosavlo gadasaxadebs axdevinebda. sabWoTa kavSirSi

sasuliero pirebis dabegvris erTiani sistema iyo. ar iTvaliswinebdnen

mcire Semosavlian da didSemosavlian eklesiaTa Taviseburebebs. uwmidesi

da unetaresi efrem II acxadebda sasuliero pirebis saSemosavlo

gadasaxadis me-19 muxliT dabegvra ise gamoiyureboda, rogorc gasanTluli

Tokis yulfi mZime damnaSavis yelis mimarT. religiis saqmeTa rwmunebuli

aseTi Sinaarsis werils ugzavnis uwmidessa da unetaress efrem II-s

`gTxovT daavaldebuloT protodiakoni ambrosi axobaZe saSemosavlo

davalianeba dafaros uyoymanod. amasTanave aiZuloT yvela urCi

Page 19: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRvdelmsaxuri saswrafod gadaixadon saSemosavlo gadasaxadebi~.34

protodiakoni ambrosi aRwers ra Tavis gasaWirs sTxovs efrem II-s

daxmarebas `me naxevrad mSieri davdivar Casacmelis gareSe, fulic ar

maqvs, riT gadavixado gadasaxadi?~35 protodiakoni ambrosi gamorCeuli

xmis, RvTismsaxurebis ubadlo mcodne sul devna-SeviwroebaSi iyo. erTxel

man respublikis prokuror berZeniSvilTan Sexvedrisas moiTxova

gadasaxlebamde mis sakuTrebaSi arsebuli qonebis dabruneba, razedac

prokurorma upasuxa, mRvdeli da kanoni vis gaugiao. rodesac es efrem II-em

gaigo protodiakonTan erTad Sexvda respublikis prokurors da mkacrad

mosTxova gaemeorebina is, rac protodiakons uTxra... respublikis

prokurori ar eloda movlenebis aseT ganviTarebas da bodiSi moixada.

Tumca es ar Sveloda ambrosi axobaZis gaWirvebas amdenma devna-Seviwroebam,

usaxsrobam igi aiZula 1970 wlis 1 ianvars aseTi Sinaarsis gancxadebiT

miemarTa uwmidesi da unetaresi efrem II-saTvis `visac me vaxsovar

dapatimrebamde da gadasaxlebamde mas Tvalwin warmoudgeba protodiakoni

ambrosi axobaZe jansaRi da Cveni wminda taZris mSveneba. diax, es me

gaxlavarT 1937 wlis dapatimrebam, represiebma Searyies Cemi janmrTelobis

mdgomareoba... gTxovT gadamiyvanoT pensiaze~.36 uwmidesi da unetaresi

efremi materialurad exmareboda mas, umsubuqebda mZime mdgomareobas.

magram patriarqsac uWirda amis dasturia misi werili saqarTvelos

ministrTa sabWos Tavjdomaris g. javaxiSvilisadmi. `Cemi Semosavali

dadgenilia arasworad _ werda igi _ amitom vTxov ministrTa sabWos

Tavmjdomares dagvdos pativi Caerios Cvens saqmeSi, gaecnos mas, brZanos

Tavisi avtoritetiani da samarTliani sityva, rac ueWvelia naTels mohfens

sakiTxis bundovan mxares da miT moeReba bolo gaugebrobas, rasac ar

viReb ar unda momeTxovos, rac ar meZleva arc gamomerTvas~.38

patriarqisTvis Tu iyo problema saSemosavlo gadasaxadis gadaxda, ra

mdgomareobaSi iqnebodnen rigiTi sasuliero pirebi. uwmidesma efremma 1963

wlis 8 noembers mimarTa finansTa ministrs. `sakaTalikosos sameurneo

nawilis gamge, protopresviteri aleqsandre gabunia ganTavisuflda

samsaxuridan imis gamo, rom veRar gauZlo me-19 muxliT dabegvras. aravis

aRar unda muSaoba... dRes arc mdivani myavs, arc sameurneo nawilis gamge,

arc mZRoli. ase rom sapatriarqo ise gamoyureba TiTqos likvidacia qmnil

iyves~. religiis saqmeTa rwmunebuli mkacrad akontrolebda sasuliero

pirTa saqmianobas da Tu ar moewoneboda igi kaTolikos-patriarqs sTxovda

pasuxs. 1970 wlis 13 ianvars rwmunebulma d. SalutaSvilma uwmidessa da

unetares efrem II-s aseTi Sinaarsis werili miswera: `Cems gankargulebaSi

arsebuli masalebiT dadgenilia, rom adgilobrivi sabWoTa organos

nebarTvis gareSe religiuri sazogadoebebi kultis msaxurTa miTiTebiT

aremonteben da afarToeben eklesiis Senobebs. aseTi samuSaoebi Catarda

1969 w. soxumisa da gudauTis raionis sof. lixnis eklesiebSi. ganvmartav,

rom moqmedi kanonmdeblobiT kultis msaxurebs ar aqvT ufleba Caerion

religiuri sazogadoebebis sameurneo da finansur sakiTxebSi. maTi

uflebebi ganisazRvreba mxolod religiuri wes-Cveulebebis SesrulebiT~.39

aseTi mkacri zewolis pirobebSi uxdeboda patriarqs Tavisi saqmianoba.

patriarqs ar uSvebdnen ucxoeTis qveynebSi, uari uTxres buqarestSi rumi-

Page 20: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

neTis patriarq iustines 20 wlisTavis iubilesTan dakavSirebiT sazeimo

RonisZiebaSi monawileobis miRebaze. TiToeuli sasuliero piris kurTxeva

didi brZolisa da xelisuflebasTan dapirispirebis fonze xdeboda.

patriarqis gadaadgilebac ki samwysoSi xelisuflebis meTvalyureobiT

xorcieldeboda.

5. kaTolikos-patriarqi efrem II da qarTveli

sazogadoeba

Page 21: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi efrem II 1918-1922 wlebSi

Tbilisis saxelmwifo universitetis sibrZnismetyvelebis fakultetze

swavlobda. igi did pativs scemda Tavis maswavleblebs: ivane javaxiSvils,

korneli kekeliZes, akaki SaniZes, Tavis Tanakurselebs, profesorebs Salva

amiranaSvils, giorgi gozaliSvils, simon janaSias, arnold Ciqobavas,

sergi makalaTias, SoTa ZiZigurs. qveyanaSi arsebuli viTarebis pirobebSi

rTuli iyo sazogadoebaSi kaTolikos-patriarqis aqtiuroba, magram igi

mainc axerxebda amas. 1968 wels Tbilisis saxelmwifo universitetis

daarsebidan 50 wlis iubileze igi sapatio prezidiumSi miiwvies. uwmidessa

da unetares efrem II-s yovel axal wels ulocavda akademikosi avlip

zurabaSvili `Tqveno uwmidesobav, mTeli Cemi ojaxi da piradad me

muxlmodrekiT gilocavT axal wels da gisurvebT mtkice janmrTelobas da

yovelive sikeTes, gTxovT kurTxevas~40 _ werda igi.

1966 wlis 14 ivniss saqarTvelos mweralTa kavSiris Tavmjdomare irakli

abaSiZe weriliT moikiTxavs mis uwmidesobas da sTxovs rogorc

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis meTaurma gadadgas nabiji

imisaTvis, raTa gafantos miTqma-moTqma TiTqos SoTa rusTavels eklesia

devnidao. `gafanteT es istoriuli gaugebroba Tqvens mrevlSi SoTa

rusTavelis iubilis dReebSi iqadageT sionSi, an mcxeTis sveticxovelSi

SoTa rusTavelis didi saxelis mosaxseneblad misi dabadebis 800

wlisTavze am wignis damwers, romelmac saqarTvelo 700 weli Seinaxa es

pativi ekuTvnis. mas metic ekuTvnoda, igi qarTvel wmindanTa panTeonSi

unda yofiliyo, rom ara Cveni bedis ukuRmarToba~.41 uwmidesma da

unetaresma efrem II 1966 wlis 30 oqtombers sionis sapatriarqo taZarSi

waikiTxa saintereso moxseneba: `SoTa rusTavelis aRmsareblobisaTvis~,

romelSic saeklesio poziciidan gaSuqebulia genialuri poemis erovnuli

da zogadsakacobrio Rirebulebani. uwmidesi da unetaresi efrem II-is

sarekomendacio werili aTenisa da sruliad eladis mTavarepiskopos

qrizosTomosTan daexmara kinoreJisor giorgi asaTians aTonis mTaze

mogzaurobaSi.

1960 wels 18 oqtombers man sagangebo weriliT mimarTa ierusalimis

patriarq benediqte I-s. werilSi saubaria imaze, rom misi ocneba iyo exila

wmida qalaqi ierusalimi, waekiTxa iq daculi xelnawerebi, rom igi

gansakuTrebiT gaxarebulia arqeologiuri gaTxrebis dros aRmoCenili

qarTuli mozaikuri warwerebiT. `maqvs pativi, Tqvens unetaresobas vauwyo _

ganagrZobda uwmidesi efrem II _ rom Tbilisidan ierusalims miemgzavreba

samecniero eqspedicia, romelsac miznad aqvs dasaxuli Seiswavlos

adgilobrivi qarTuli kulturis masalebi da Sekribos axali cnobebi

qarTvelebis moRvaweobis Sesaxeb palestinaSi, kerZod jvris monasterSi

eqspediciis wevrebi arian: profesorebi akaki SaniZe, giorgi wereTeli,

poeti irakli abaSiZe, romelTac piradad vicnob. Tqvens unetaresobas

vTxov, rom aRmouCinoT maT yovelgvari daxmareba maTi mecnieruli muSaobis

dros monastrebsa da taZrebSi, wignsacavebsa da arqivebSi~.42 qarTveli

mecnierebi ierusalimSi pativiscemiT miiRes, muSaobis yvela piroba

Seuqmnes maT. mis uwmidesobas did pativs scemda qarTveli

sazogadoebrioba. jer kidev 1965 wlis 3 ianvars Semoqmedelma episkoposma

Page 22: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

iliam ase Seafasa uwmidesi efrem II Rvawli, `visac surs ar SeiZleba ar

dainaxos ra Zneli da rTuli iyo da aris Tqveni cxovrebis gza. Tqven

gxvdebodaT gzaze ufro ekali, vidre vardi. es iyo TqvenTvis gansacdeli,

romelsac Tqven xvdebodiT morCilebiT da simdabliT. Tqven mudam gulSi

imeorebdiT da gaxsovdaT Cveni didi mwerlis sityvebi: simdable msgavs ars

vazsa daxrilsa da aRsavsea nayofiTa keTiliTao (sulxan-saba) da amitomac

simdabliT moipoveT simaRle. axla Tvalwin myavs warmodgenili sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi anton II,

magondeba misi tirili da godeba daoblebul saqarTvelos eklesiaze igi

imeddakarguli da damwuxrebuli rwyavda Tavisi cremliT ruseTis miwas.

axla gadmogvxede da nu stiri Cveno dido winaparo uwmideso anton!

saqarTvelos eklesiam kvlav moipova dakarguli damoukidebloba da Sen

taxtze kvlav brZandeba sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi

zegardmo madliT cxebuli, romlis angelozis dRes vzeimobT dRes~.43

uwmidesi da unetaresi efremi yvelas mimarT iyo saocrad yuradRebiani.

mis arqivSi uamravi samadlobeli werilebia. qristefore kapanaZe iTxovs

materialur daxmarebas da eZleva. arqimandriti evagre diasamiZe madlobas

moaxsenebs yuradRebisaTvis da 1968 11 dekembridan iTxovs pensiaze

gadasvlas. beTaniis monastris iRumeni ioane (giorgi) mxeiZe Txovs

davuZlurdi da iqneb mama gabriel urgebaZe daniSnoT winamZRvrado.

zestafonidan elene gvelesiani, mRvdel Tevdore gvelesianis Svili iTxovs

saeklesio kalendars. Tu sasuliero pirs rame uWirda gverdiT edga. 1969

wlis 3 marts gardaicvala quTaTel-gaenaTeli mitropoliti naomi

(SavianiZe). uwmidesma efremma aseTi Sinaarsis depeSa gagzavna quTaisSi.

`Cemi uZvirfasesi naomis gardacvalebis gamo ver mogaxsenebT samZimars,

radgan yvelam me unda miTxraT samZimari yvelaze mZime danaklisiT

Sewuxebuls~.44 igi quTaisSi Cavida wesi augo gansvenebul mRvdelmTavars.

uwmidesi da unetaresi efrem II mokrZalebulad cxovrobda. uyvarda

sionis sapatriarqo taZris ezoSi ubralo samRvdelo SesamoseliT jdoma,

xalxTan saubari. iyo iseTi SemTxvevebic, rodesac igi ubralo

RvTismsaxuri egonaT. cnobili lotbari mixeil mcuraviSvili igonebs:

`sionSi ansabli `gordela~ vgalobdiT, wiravda kaTolikos-patriarqi efrem

II. am dros Zalze mokrZalebiT vasil mJavanaZe Semovida. erTi kaci axlda.

patriarqi Cveulebriv agrZelebda wirvis Semdeg mcireodeni pauzis dros

patriarqi mJavanaZes miuaxlovda xeli gauwoda. mJavanaZe patriarqis

gamowvdil xels eambora. karga xans ismenda wirva-galobas da Semdeg

aravis gaugia ise wavida~.45 miuxedavad 60-70-iani wlebis axali

antireligiuri isteriisa da saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

Seviwroebisa, uwmidesi efrem II grZnobda, rom es yvelaferi arsebuli

sistemis da ara calkeuli pirovnebebis gamo xdeboda. akad. roin

metrevelis gadmocemiT romelic araerTxel Sexvedria kaTolikos-patriarq

efrem II-s v. mJavanaZe SesaZleblobis farglebSi cdilobda daxmareboda

saqarTvelos eklesias. 1963 wels n. xruSCovis gankargulebiT unda gaeyidaT

cnobili xaxulis karedi. akademikosma S. amiranaSvilma amis Sesaxeb acnoba

v. mJavanaZes, romelmac gankarguleba gasca daeketaT muzeumi, TviTon ki

moaxerxa n. xruSCovis darwmuneba ramdenad mizanSeuwonili iyo xaxulis

karedis gayidvis gadawyvetileba. uwmides efrem II-s Tavis Tavze iwvnia ra

Page 23: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

arsebuli sistemis mTeli sisastike cxovrebam aswavla sifrTxile,

garkveuli diplomatia. igi saero dResswaulebs ulocavda saqarTvelos

oficialur xelmZRvanelobas v. mJavanaZes, g. javaxiSvils, g. ZoweniZes.

xandaxan oficialuri xelisuflebis kursis mxardasaWer werilebsac

beWdavda presaSi magaliTad 1970 wels Ria weriliT mimarTa amerikis

SeerTebuli Statebis prezident r. niqsons da dagmo zesaxelmwifos hegemo-

nuri ambiciebi. `gana amerikas esaWiroeba koloniebi, xom isedac didi da

mdidari qveyanaa... ara sjobia Tqveni codna, Zala da Rone mimarTul iqnas

RvTiuri mSvidobis aRmSeneblobisaTvis, vidre sxvis ubedurebis xarjze~.46

patriarqi efrem II Sinaganad arsebuli reJimis mimarT uaryofiTad iyo

ganwyobili.

uyvarda punqtualoba, wesrigi. misi xelidan gamosul dokumentebs,

rezoluciebs etyoba patriarqis Sinagani ganwyobileba, Semwynarebloba. 1961

w. mixeil elizbaraSvili mimarTavs gancxadebiT: 60 weli medaviTne viyavi,

axla miWirs da damexmareTo. patriarqma gancxadebas aseTi minaweri gaukeTa.

es kaci lanZRavda yvelas uwmides melqisedeks, mec, mere saCivrebs

agzavnida rwmunebulTan. sameurneo nawilis gamges vubrZaneb Cemi sakuTari

xelfasidan gaiRos yovelTviurad 10 maneTi~.

1970 wels uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqi efrem II 70 wlis gaxda, saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

wmida sinodi sagangebod emzadeboda misi iubiles aRsaniSnavad. Seiqmna

komisia, romelsac cxum-afxazeTis mitropoliti ilia xelmZRvanelobda.

patriarqs saubileo TariRi miuloces konstantinopolis, aleqsandriis,

ierusalimis, ruseTis patriarqebma, yovelTa somexTa kaTolikosma.

saubileo saRamoze cxum-afxazeTis mitropolitma iliam mimarTa sityviT:

`Tqveno uwmidesobav, uwmideso patriarqo da unetareso mamamTavaro RvTiT

dadgenilo mamao saqarTvelos eklesiisa. wm. efremi esreT gadmogvcems

grigol RvTismetyvelis sityvebs: `yovelTa meufeman RmerTman maRalman

esreT gpova Sen Rirsi mRvdelmTavarni Tavisa Tvisisa, Rirsad msaxuri

naTesavsa amas Cvensa Soris... xma maRali qadagi WeSmaritebisao da Tvali

brwyinvale qristianobisao~. diax, Tqveno uwmidesobav, mxolod maRalman

RmerTman da gangebaman uflisaman gamogirCiaT da aRgiyvanaT Rirsisa

mamamTavrisa taxtsa zeda.

Tqven gagivliaT didi da metad rTuli cxovrebis gza. gza eqsoriobisa

da gza gansacdelisa. RvTisgan rCeuli da xeldadebuli adamianis cxovreba

mudam gamoirCeva sxva moqalaqeTa cxovrebisagan, vin warmoidgenda imas, rom

is axalgazrda Wabuki grigol sidamoniZe, romelic 1917 wels xels awerda

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis avtokefaliis aqtze. momavalSi

iqneboda sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi da Tqven TviTon

SegeZloT amis warmodgena? im dros idumali marjvena RvTisa yvelasaTvis

faruli ukve iyo Tqven zeda. uwmideso da unetareso patriarqi kirion, Cven

gvwams rom dRes ara marto xorciT, aramed suliTac imyofebi CvenTana,

grZnobdiT Tu ara, rom is axalgazrda seminariis studenti, romelsac

SenTvis mokrZalebiT mohqonda wignebi. momavalSi iqneboda Seni memkvidre?

me mesmis xma idumali, diax. Tqveno uwmidesobav, gisurvebT xangrZliv

sicocxles Cveni eklesiis ayvavebisa da winsvlisaTvis~.47

Page 24: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

uwmidesi da unetaresi efrem II friad dasustebuli iyo, asakSi Tavi iCina

gadasaxlebis simwarem bolos patriarqs uWirda gadaadgileba, 1972 wlis

dasawyisSi misi janmrTeloba kidev ufro garTulda. 1972 wlis 7 aprils 6

saaTsa da 30 wuTze patriarqi gardaicvala. 7 aprils 13 saaTze gaixsna

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis wmida sinodis sxdoma, romelsac

eswrebodnen: urbneli mitropoliti daviTi, TeTriwyaroeli episkoposi

zinobi, wilkneli episkoposi gaiozi, dekanozebi: p. obolaZe, g. CaCua, saero

piri i. WeiSvili. Seiqmna gansvenebuli patriarqis damkrZalavi komisia

urbneli mitropolitis daviTis TavmjdomareobiT. uwmidesi da unetaresi

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis efrem II dakrZalva moxda 1972

wlis 13 aprils xuTSabaTs. dilis 10 saaTze daiwyo wirva, urbneli

mitropolitis, kaTolikos-patriarqis mosaydris daviTis xelmZRvanelobiT.

Tanamwirvelebi iyvnen: ukrainis egzarqosi filareti, cxum-afxazeTis mitro-

politi ilia, yubanisa da krasnodaris mTavarepiskoposi aleqsi,

volokamskis mTavarepiskoposi pitirimi, TeTrwyaroeli episkoposi zinobi,

wilkneli episkoposi gaiozi. wirvaze imyofeboda yovelTa somexTa

kaTolikosi vazgeni. 15 saaTze patriarqis neSti sionis sapatriarqo taZris

miwam miibara. uwmidessa da unetares efrem II jer kidev quTaTel-gaenaTel

mitropolitad yofnis dros Tavisi saflavis qvisaTvis aseTi epitafia

Seudgenia: `meyvseulad ganveSore miwiersa RvTiTmSeniersa sakurTxevelsa

da miwasa STavabnie sagalobeli suli Cemi ixmo zecaman msajulman

pasuxisgebad, amisTvisaca gevedrebiT locva hyoT CemTvis, raTa gamomaCinos

msaxurad zeciurisa sakurTxevelobasa~.48 sionis taZarSi mis saflavis

qvaze aseTi warwera: `sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi efrem II

1960-1972 wels~. igi iyo ukanaskneli mohikani XIX saukuneSi dabadebul

patriarqTa Soris, istoriaSi darCa rogorc Rirseuli sasuliero piri,

romelmac urTules pirobebSi saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia

SeunarCuna saqarTvelos.

6. saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo

eklesiis mRvdelmTavrebi

Page 25: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

1960-1972 wlebSi

mitropoliti ilia (RuduSauri-SiolaSvili)

mitropoliti ilia, eriskacobaSi irakli giorgis Ze RuduSauri-

SiolaSvili daibada 1933 wlis 4 dekembers q. orjonikiZeSi (vladikavkazi)

keTilmorwmune qristianul ojaxSi.

mama giorgi simonis Ze SiolaSvili daibada sofel snoSi (yazbegis

raioni), deda natalia iosebis asuli kobaiZe daibada sofel sionSi. xevSi

istoriulad ganTqmuli iyo RuduSaurTa gvari. jer kidev V saukuneSi

vaxtang gorgasalis dros alanebis winaaRmdeg brZolaSi Tavi gamouCenia

snoel RuduSas, mefes misi vaJiSvili mounaTlavs. RuduSas STamomavali

RuduSaurebi did rols asrulebdnen xevis cxovrebaSi. XVII saukunidan

RuduSaurebs gamoeyo Siolas STamomavalni, SiolaSvilebi. giorgi

SiolaSvils ojaxs, rogorc moxeveTa umravlesobas saxlebi hqondaT

ZaugSi, vladikavkazSi, sadac mravalricxovani qarTuli diaspora iyo.

giorgis ojaxi gamoirCeoda qristianuli sarwmunoebis gansakuTrebuli

siyvaruliT, iqauri qarTveloba, romelTac qarTul skolasTan erTad

wminda ninos saxelobis qarTuli eklesiac hqondaT dedasamSoblosTan,

saqarTvelos kaTolikos-patriarqebTan sulier kavSirs giorgi

SiolaSvilis ojaxis meSveobiT inarCunebdnen. patara irakli monaTles

wmida ninos saxelobis eklesiaSi, naTlobis saidumlo aRasrula

arqimandritma tarasi kandelakma, romelic iyo sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqis uwmidesi da unetaresi kirion II mdivani.

arqimandriti tarasi 1939-1951 wleebSi iyo wilkneli episkoposi. irakli

SiolaSvilis naTlia iyo monazoni zoile dvaliSvili, romelsac naTluli

xSirad Camohyavda mcxeTaSi erTxel sveticxovlobaze uwmidessa da

unetaress kalistrates daalocvina. giorgi SiolaSvili da natalia

kobaiZe Svilebs aswavlidnen samSoblos siyvaruls, unergavdnen

qristianul rwmenas. ojaxSi gansakuTrebul adgilze iyo `saqarTvelos

didebis~ xati, sadac bavSvebi xSirad loculobdnen. 1941 wlis seqtemberSi

irakli SiolaSvili q. orjonikiZis 22-e saSualo skolis pirveli klasis

moswavle gaxda. am dros ukve mimdinareobda sabWoTa kavSiris _ germaniis

usastikesi omi. germanelTa jarebma, romelnic hitleris elviseburi omis

gegmiT or TveSi apirebdnen sabWoTa kavSiris damarcxebas pirvel xanebSi

garkveul warmatebas miaRwies, daikaves sabWoTa kavSiris evropuli nawili,

gaiWrnen samxreTisaken da mouaxlovdnen kavkasions. q. orjonikiZe

frontispira qalaqad iqca, giorgi SiolaSvilis ojaxi dabrunda sofel

snoSi, omis damTavrebis Semdeg irakli SiolaSvili daubrunda

orjonikiZis 22-e skolas, mas gansakuTrebiT itacebda humanitaruli sagnebi:

istoria, geografia, literatura, enebi. saSualo skolis damTavrebis

Semdeg irakli SiolaSvilma 1952 wels swavla ganagrZo moskovis

sasuliero seminariaSi, seminariis warCinebiT damTavrebis Semdeg 1956-1960

wlebSi swavlobda zagorskis sasuliero akademiaSi. sasuliero akademiaSi

swavlis dros irakli SiolaSvilma Tavi gamoiCina rogorc warCinebulma,

didi momavlis mqone studentma, misi fiqrebi dastrialebda saqarTvelos,

deda eklesias, 1957 wels man werili gamougzavna sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqs, uwmidessa da unetaress melqisedek III-s. werilSi

Page 26: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

axalgazrda studenti gulistkivils gamoxatavda saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiis mZime mdgomareobis gamo da moridebiT

mouwodebda mis uwmidesobas arsebuli kanonebis Sesabamisad ufro Tamamad

ibrZolos, raTa saqarTvelos eklesiasac hqondes sakuTari Jurnali, meti

moqmedi eklesiebi, seminaria-akademia, saeklesio muzeumi, rogorc es

ruseTSi, ukrainasa da somxeTSia. sasuliero akademiis damamTavrebel

kursze irakli SiolaSvilma akademiis samecniero sabWos warudgina

sadisertacio naSromi: `aTonis iverTa monastris istoria~. sakvalifikacio

Temaze muSaobis dros igi araerTxel Camovida saqarTveloSi, masalebi

moiZia saqarTvelos saxelmwifo muzeumis xelnawerTa ganyofilebaSi,

sajaro biblioTekaSi. dacvis dros saintereso diskusia gaimarTa

disertantsa da oficialur oponentebs: profesorebs n. muraviovs a.

georgievskis Soris. oponentebma, akademiis samecniero sabWom,

sakvalifikacio naSroms umaRlesi Sefaseba misces da erTxmad mianiWes

RvTismetyvelebis kandidatis xarisxi. zagorskis akademiis reqtorma

warCinebul kursdamTavrebuls winadadeba misca darCeniliyo aspiranturaSi

saprofesorod mosamzadeblad, magram man samSobloSi dabruneba gadawyvita.

akademiaSi swavlis dros irakli SiolaSvilma miiRo gadawyvetileba

berad aRkveciliyo. 1957 wlis 16 aprils Tbilisis aleqsandre nevelis

saxelobis eklesiaSi uwmidesi da unetaresi melqisedek III-is locva-

kurTxeviT episkoposma zinobma irakli SiolaSvili aRkveca berad da wmida

ilia Tezbiselis pativiscemad uwoda saxelad ilia. 18 aprils sionis

sapatriarqo taZarSi uwmidesma da unetaresma melqisedek III-em xeli daasxa

ierodiakvnad. 1959 wlis 10 maiss uwmidesi da unetaresi melqisedek III-em

werilobiTi nebarTvis safuZvelze moskovisa da sruliad ruseTis

patriarqma uwmidesma aleqsi I-ma zagorskis wmida sergis savanis satrapezo

eklesiaSi xeli daasxa mRvdel-monazonad.

1960 wels samSobloSi dabrunebulma mRvdelmonazonma iliam uwmidessa

da unetaress efrem II-s aseTi gancxadebiT mimarTa: `davamTavre moskovis

sasuliero akademia, gTxovT Tqveno uwmidesobav momceT samsaxuri,

gamgzavnoT iq, sadac Tqven cnobT saWirod. Tqveni morCili mRvdelmonazoni

ilia~. uwmidesma da unetaresma efrem II-em mRvdelmonazoni ilia baTumis

sakaTedro taZarSi ganawesa. axalgazrda ganaTlebuli sasuliero piri

gamorCeulad gabrwyinda saqarTvelos marTlmadidebel eklesiaSi, 1960

wlis 19 dekembers igi aRyvanil iqna iRumenis, xolo 1961 wlis 16 seqtembers

arqimandritis xarisxSi.

1963 wlis 10 agvistos uwmidesma da unetaresma sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqma efrem II-em saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

wmida sinodis wevrebs acnoba: `1963 wlis 23 agvistos, paraskevs dilas 11

saaTze mowveulia mRvdelmTavarTa kreba. 24 agvistos SabaTs, mwuxris win

gamorCeuli iqneba episkoposad arqimandriti ilia. 25 agvistos kviras

saRmrTo liturgiaze Sesrulebul iqneba xeldasxma episkoposad

Semoqmedelisa~.49 saqarTvelos marTlmadidebel samociqulo eklesiis

istoriaSi iSviaTi iyo 30 wlis asakSi episkoposad xeldasxma (gamonaklisi

iyo uwmidesi da unetaresi anton I s.v.). sveticxovlis sapatriarqo taZarSi

moxda arqimandrit ilias mRvdelmTavrad kurTxeva. igi Zalian Relavda,

`CemTvis friad Znelia gamovTqva Sinagani sulieri gancdani da

Page 27: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRelvarebani, romliTac var me garemoculi _ aRniSna man_ am CemTvis metad

saRmrTo da saidumlo Jams, vgrZnob SiSs da Zrwolas ganvicdi, radgan ar

vgrZnob Tavs saamisod momzadebulad. ukeTu xanSi Sesuli didi pavle

mociquli ityvis: `viqadi mxolod uZlurebiTa CemiTao~, me arRara meTqmis

am siWabukis wlebSi, romel welTa simcires ar moucia CemTvis saamiso

gamocdileba... me Rrmad mwams, rom is, romelic aris dasabami da dasasruli

yovlisa arsisa, is, romelic gardamoxda zeciT dacemuli kacis aRsadgenad

da is, romelic friad mZimea moRvaweobisaTvis, igive SemaZlebinebs keTilad

warvmarTo is didi samsaxuri. `Tu TviT TvisiT kacs ver ZaluZs misaRebad

am pativisa, aramed mieniWeba mxolod RvTis mier mowodebul (ebraelTa 5,4)~.

Tqveno uwmidesobav, yovladsamRvdelono gevedrebiT odes damdebT

cxovelmyofel sulis momniWebelTa TqvenTasa, mrCobil aRvavlendeT winaSe

RvTisa locviTa TqvenTa, raTa ginda mosulman sulman wmindaman, aRavsos

yovelive naklovanebani Cemni, raTa viqmne saxed morwmuneTa sityviT svliT,

siyvaruliT, suliTa sarwmunoebiTa, siwmindiT~.50 uwmidesma da unetaresma

efrem II-em Semoqmedeli episkoposi ilia daniSna kaTolikos-patriarqis

qorepiskoposad, 1963 wels, rodesac mcxeTaSi gaixsna sasuliero

saswavlebeli misi pirveli direqtoric episkoposi ilia gaxda, romelmac

saswavlebelSi didi muSaoba Caatara saswavlo programebis, konspeqtebis

Sesadgenad, sasuliero saswavlebeli sul male seminariad gadakeTda da

didi roli Seasrula axali sasuliero kadrebis momzadebis saqmeSi.

episkoposi ilia 1963-1977 wlebSi qarTvel mecnierebTan erTad iRwvoda

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis istoriuli avtokefaliis

aRiarebisaTvis saTanado mtkicebulebis istoriuli sabuTebis Sesakrebad.

man ukve patriarqobis Jams 1990 wels daagvirgvina 1917 wlis 12 (25) marts

dawyebuli avtokefaluri moZraoba, rodesac ukve konstantinopolis

msoflio sapatriarqom aRiara saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

istoriuli avtokefalia.

1967 wlis 1 seqtembridan episkoposi ilia gadayvanil iqna cxum-afxazeTis

eparqiis mmarTvelad. XX saukunis 20-iani wleebidan afxazeTSi

antiqarTuli Zalebis mizanmimarTuli saqmianobis Sedegad qarTvelebsa da

afxazebs Soris rTuli urTierToba iyo. Sesabamisad cxum-afxazeTis

eparqia urTulesi samarTavi iyo mRvdelmTavrisaTvis. mravalerovani

mrevli, antiqarTulad ganwyobili adgilobrivi xelisufleba, romelsac

moskovi yvelanair kaprizebs usrulebda qarTvelTa Seviwroebis xarjze

separatistul droSas afrialebda. afxazeTis qarTvelobis nawils

daviwyebuli hqonda mSobliuri ena, Tavisi fesvebi, qarTuli cnobiereba.

nawili ki eklesia-monastrebs axlosac ar ekareboda. afxazeTis

avtonomiuri respublikis religiis saqmeTa rwmunebuli, gaafxazebuli

qarTveli. a. lagvilava uSualod moskovs emorCileboda da cdilobda

saqarTvelos eklesiis iurisdiqciis Sesustebas afxazeTSi. aseT rTul

viTarebaSi episkoposma iliam moaxerxa adgilobriv xelisuflebasTan

saerTo enis gamonaxva, eklesia-monastrebSi saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis iurisdiqciis ganmtkiceba. Tu 1967 wels eparqiaSi mxolod ori

qarTveli mRvdeli iyo 1977 wlisaTvis qarTveli sasuliero pirTa

raodenoba gaizarda 10-mde. 1969 wlis 15 maisis uwmidesi da unetaresi

sruliad saqarTvelos kaTolikos patriarqis efrem II brZanebis Tanaxmad

Page 28: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

gansakuTrebuli damsaxurebisaTvis episkoposi ilias mieniWa

mitropolitoba.

mitropoliti ilia rogorc saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

sagareo ganyofilebis Tavmjdomare monawileobda marTlmadidebel da

aramarTlmadidebel eklesiaTa samSvidobo konferenciebSi. man piradi

kontaqtebi daamyara konstantinopolis, aleqsandriis, antioqiis, eladis,

ierusalimis, serbeTis sxva marTlmadidebel eklesiaTa meTaurebTan.

indoeTSi Sexvda premier-ministrs indira gandis. oficialuri vizitiT

imyofeboda: safrangeTSi, amerikis SeerTebul StatebSi, SveciaSi,

SveicariaSi, saberZneTSi, rumineTSi, CexoslovakiaSi, ruseTsa da somxeTSi.

am vizitebis dros maspinZelebs acnobda saqarTvelos eklesiis istorias,

qarTveli xalxis gmirul warsuls. aseTi warmatebuli saqmianobisaTvis

1972 wels mitropolitma iliam miiRo meore panaRiis tarebis ufleba. 1975

wels skufiaze briliantis jvris tarebis ufleba.

1977 wlis 23 dekembers saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo

eklesiis me-12 saeklesio krebam mitropoliti ilia sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqad airCia. misi aRsaydreba 1977 wlis 25 dekembers moxda

sveticxovlis sapatriarqo taZarSi.

mitropoliti daviTi (devdiariani)

Page 29: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mitropoliti daviT devdariani, eriskacobaSi xariton jibraelis Ze

devdariani daibada 1903 wlis 24 marts, Sorapnis mazris sofel

mironwmindaSi. 1917 wels daamTavra sof. sargaveSis arasruli

saswavlebeli, Semdeg swavla ganagrZo WiaTuris mRvimevis monasterSi. 1918

wels quTaTel-gaenaTeli mitropolitis anton giorgaZis locva-kurTxeviT

dainiSna mironwmidis wmida nikolozis saxelobis eklesiis medaviTned 1927

wels margvelma episkoposma varlamma (maxaraZem) feriscvalebis saxelobis

sakaTedro taZarSi xeli daasxa diakvnad. imave wlis 27 Tebervals

akurTxes mRvdlad da ganaweses sargveSis wmida giorgis saxelobis

eklesiis winamZRvrad. 1928 wlidan 1930 wlamde iyo xaragaulis raionis

mTavarxucesi.

1930-1932 wlebSi RvTismsaxurebas eweoda Tbilisis sionis sapatriarqo

taZarSi. 1932-1945 wlebSi qvaSveTis wmida giorgis taZarSi 1945-1947 wlebSi

CuRureTSi, kukiis wmida ninos saxelobis eklesiaSi, 1947 wlis 20

noembridan isev qaSveTis eklesiaSia winamZRvrad 1956 wlis 25 agvistos

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis uwmidesi da unetaresi

melqisedek III locva-kurTxeviT aRikveca berad, ris Semdegac aRyvanil iqna

arqimandritis xarisxSi, 28 agvistos xeldasxmul iqna episkoposad. 1956

wlis 22 agvistos cxum-afxazeTis episkoposma anton gigineiSvilma uwmidesi

da unetaresi melqisedek III-sadmi gamogzavnil werilSi aRniSna colosanis

episkoposis xarisxSi ayvana miuRebeliao, amitom arc daeswro mis

kurTxevas, romelsac eswrebodnen: baTum-Semoqmedeli da Wyondideli

mitropoliti efrem (sidamoniZe) da ninowmideli episkoposi dimitri

(iSvili). igi dainiSna urbnisis da margveTis eparqiebis mmarTvelad. masve

Caabares manglisis eparqia, kaTolikos-patriarqis qorepiskoposoba. 1959

wlis 24 ivliss sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis uwmidesi da

unetaresi melqisedek III-is brZanebiT margveli episkoposi daviTi

dajildovda skufiaze briliantis jvris tarebis uflebiT. 1957-1958 wlebSi

episkopos daviTTan msaxurobda gabriel urgebaZe (beri gabrieli).

episkoposi daviTi dauRalavad saqmianobda Tavis eparqiaSi. uwmidesma da

unetaresma melqisedekma werilobiTi gankargulebiT igi gamoacxada

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis mosaydred. 1960 10 ianvars

gardaicvala uwmidesi da unetaresi melqisedek III. 11 ianvars Sedga wmida

sinodis sagangebo sxdoma, sadac mosaydred datovebulma daviTma uari

ganacxada mosaydreobaze mitropolit efremis sasargeblod. 1962 wlis 18

Tebervals uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqis efrem II brZanebiT aRyvanil iqna mitropolitis xarisxSi, xolo

1972 wlis 1 ivniss saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis me-11 saeklesio

krebis mier igi arCeul iqna sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqad

daviT V - saxelwodebiT.

mitropoliti romanozi (petriaSvili)

Page 30: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mitropoliti romanozi, eriskacobaSi roman grigolis Ze petriaSvili

daibada 1887 wlis 1 oqtombers TbilisSi, mama sasuliero piri iyo. biZa

cnobili mecnieri vasil petriaSvili, swavlobda Tbilisis saTavadaznauro

gimnaziaSi. 1909-1910 wlebSi imyofeboda samxedro samsaxurSi. 1910-1911

wlebSi swavlobda dorptis veterinalur institutSi, magram ojaxuri

pirobebis gmo iZulebuli gaxda TbilisSi dabrunebuliyo. 1914-1918 wlebSi

monawileobda pirvel msoflio omSi. 1918-1949 wlebSi muSaobda jer

ltolvilTa komitetis ganyofilebaSi, Semdeg kooperaciul artelSi.

patimarTa damxmare komitetSi, q. rusTavis mSeneblobaze. 1949 wlis 1 marts

roman petriaSvili ganTavisuflda yovelgvari saero samsaxuridan da

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis uwmidesi da unetaresi

kalistrates mier xeldasxmul iqna diakvnad. imave wels akurTxes mRvdlad

sionis sakaTedro taZarSi. erTxans asrulebda kaTolikos-patriarqis

mdivnis TanaSemwis movaleobas. 1952 wlis 12 ivniss uwmidesi da unetaresi

melqisedek III-is mier ayvanil iqna dekanozis xarisxSi. 1954 wlidan 1955

wlamde msaxurobda kukiis wm. ninos saxelobis eklesiaSi. 1955 wlidan - 1959

wlamde iyo samebis taZris winamZRvari. 1960 wlidan 1965 wlamde iyo

Tbilisis aleqsandre nevelis saxelobis eklesiaSi ufros dekanozad.

1965 wlis 17 Tebervals aRikveca bermonazvnad. imave wlis 18 Tebervals

aRyvanil iqna arqimandritis xarisxSi. 1965 wlis 21 Tebervals, sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqis uwmidesi da unetaresi efrem II-is mier

xeldasxmul iqna cxum-afxazeTis episkoposad. 1967-1971 wleebSi ganagebda

alaverdisa da bodbis eparqiebs. 1971 wlis 7 oqtombers dainiSna quTaTel-

gaenaTel episkoposad.

1972 wlis 12 aprils sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

mosaydris, mitropolit daviTis (devdarianis) locva-kurTxeviT episkopos

romanoz eboZa mitropolitoba. 1974-1977 wlebSi iyo baTum-Semoqmedisa da

Wyondidis eparqiis mmarTveli. 1978 wlis 1 ianvridan iyo pensiaze. 1979 wlis

martSi gardaicvala mitropoliti romanozi. 25 marts sionis sapatriarqo

taZarSi gansvenebuls wesi augo uwmidesma da unetaresma sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqma ilia II-em. mitropoliti romanozi

dakrZalulia sionis sapatriarqo taZris ezoSi.

mitropoliti naomi (SavianiZe)

Page 31: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mitropoliti naom grigolis Ze SavianiZe daibada 1889 okribaSi, sofel

oxomiraSi mama gabriel SavianiZe iyo dekanozi. 1904 wels man daamTavra

quTaisis klasikuri gimnazia. quTaisSi daumegobrda akaki SaniZes,

romelTanac kontaqti arasodes gauwyvetia. saswavleblis damTavrebis

Semdeg dainiSna cucxvaTis eklesiis medaviTned. 1905 wels sof. oxomiraSi

daarsa sakuTari skola, sadac usasyidlod aswavlida glexis Svilebs. 1916

wels imereTis episkoposis giorgi aladaSvilis mier naom SavianiZe

xeldasxmul iqna quTaisis sakaTedro taZris mTavardiakvnad. 1918 wels

quTaTeli mitropolitis anton giorgaZis mier ikurTxa mRvdlad da

gamwesebul iqna koka-oxomiras macxovris eklesiaSi. 1921 wels naomi

SeTavsebiT samrevlo skolebis ganaTlebis ganyofilebis gamgis moadgiled

muSaobda. igi aqtiur monawileobas iRebda saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis gelaTis mesame krebis muSaobaSi da mxars uWerda mitropolit

nazar leJavas kandidaturas sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

taxtze. 1924 wlidan 1929 wlamde Wognaris macxovris eklesiis winamZRvaria.

1929 wels naomi dainiSna quTaisis mwvaneyvavilas eklesiis winamZRvrad

1941 wlamde, vidre xelisuflebam administraciuli wesiT ar daketa

eklesia. 1942 wels universitetis studendTa jgufis wevrebi daapatimres,

romelnic saqarTvelos ganTavisuflebisaTvis ibrZodnen. am jgufSi kote

jogliZesTan, kote ximSiaSvilTan erTad aqtiur monawileobas iRebda

naomis Svili Salva SavianiZe, romelic daxvrites.

1943 wels naom SavianiZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqoba

kalistratem TbilisSi gadaiyvana igi msaxurobda sionis eklesiaSi,

imavdroulad asrulebda sinodis mdivnis movaleobas.

1943 wels naomi monawileobda ruseTisa da saqarTvelos

marTlmadidebeli eklesiebis molaparakebaSi, romlis Sedegac ruseTis

eklesiam aRiara saqarTvelos eklesiis teritorialuri avtokefalia. mama

naomis quTaisidan gadasvla gaaprotestes morwmuneebma da uwmides

kalistrates sTxoves misi quTaisSi dabruneba. uwmidesma kalistratem

episkopos efrems aseTi Sinaarsis werili gaugzavna: `acnobeT mTxovnelebs,

naomi CemTvis saWiro, droebiT mainc, gTxovT aseve ganumartoT morwmuneT,

jerjerobiT naoms versad ver gavuSveb~.51

1945 wlis TebervalSi uwmidesi da unetaresi sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriaqi kalistrate imyofeboda moskovSi ruseTis patriarqis

uwmidesi aleqsi I-is aRsaydrebaze mas Tan axlavda dekanozi naomi. amis

Semdeg igi araerTxel yofila moskovSi saqarTvelos marTlmadidebeli

eklesiis delegaciis SemadgenlobaSi. 1955 wels igi eswreboda eCmiawinSi

yovelTa somexTa kaTolikosis vazgen I-is kurTxevas. naom SavianiZes ase

axasiaTebda uwmidesi da unetaresi kalistrate `Zvirfaso moZRvaro mamao

naom! Tqveni moRvaweoba sionis taZarSi, Tumca ramodenime wlis ambavs

warmoadgens, magram ar SeiZleba ar avRniSnoT, rom es manZili, Tqveni

daucxromeli Sromisa, naTlad gvixatavs eklesiis WeSmariti msaxurebisa da

RvTis sayvareli mowafis suraTis. simSvide, simdable, gulwrfeloba da

siyvaruli RvTisa da xalxis mimarT. ai, ras axorcielebT Tqven~.52

1947 wels dekanozi naomi dajildovda mitriT da dabrunda

mwvaneyvavilas eklesiaSi. 1950 wlis 3 ivliss, rodesac gardaicvala

quTaTel-gaenaTeli mitropoliti gabriel CaCaniZe uwmidesi da unetaresi

Page 32: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis melqisedek III-is brZanebiT

naomi dainiSna eparqiis mTavarxucesad. 1957 wels 7 ianvars igi episkoposad

akurTxes. meufe naomi werda: `bavSobidanve mqonda survili gavmxdariyavi

eklesiis msaxuri, magram is ki arasodes mifiqria, rom episkoposi

vyofiliyavi, vinaidan mRvdelmTavroba aris didi da Zneli saqme da rom,

episkoposi unda iyos Semkuli mravalgvari kargi RirsebebiT, magram

radganc es RmerTma ineba, me uRirsi mona RvTisa, savsebiT morCilebas

vacxadeb da did madlobas Sevwirav ufalsa RmerTsa Cvensa Cemdami didi

mowyalebisaTvis~.53

1958 wels quTaTel-gaenaTeli episkoposi naomi uwmidesi melqisedek III

mier dajildovda oqros jvriT. umZimes pirobebSi uxdeboda meufe naoms

saqmianoba. amis Sesaxeb igi werda: `quTaisSi petre-pavles taZarSi karga

xania daiwyo SfoTi da eklesiisaTvis didad saziano mdgomareoba... saqmis

naTelsayofad bevri friad mniSvnelovani sabuTi moipoveba. bevrma icis ra

mouvida mitropolit efrems, erTi uRirsi dedakaci Seuvarda

RvTismsaxurebis dros da misi mokvla undoda. RvTis madliT is cocxali

darCa, aseve mitropolit gabriels msaxurebis dros Seuvardnen da

Caqolavdnen sakurTxevelSi rom ar moeswro Sesvla. me ki ramdeni

Seuracxyofa momayenes usaxelo werilebiT, muqariT... saSinel devnil da

tanjul mdgomareobaSi vimyofebi. ar mqonia SesaZlebloba, rom

damSvidebulad Semesrulebinos wirva da locva da, es rogori

RvTismsaxurebaa, rodesac mRvdelmTavari imis fiqrSia, Tu rodis esvrian

mas anda civi iaraRiT gamoasalmeben wuTisofels?~54 meufe naomis mogoneba

zustad asaxavs XX saukunis 50-60-iani wlebis rTul viTarebas, rodesac

xelisuflebisagan mosyiduli pirebi cdilobdnen sasuliero pirebis

daSinebas, ciliswamebiT sazogadoebisagan izolirebas, magram meufe naoms

kargad esmoda vaJas sityvebis mniSvneloba: `cudas rad unda mteroba,

kargia mudam mtriani~.

meufe naoms hqonda SesaZlebloba gamxdariyo sruliad saqarTvelos

kaTolikos-patriarqi, vinaidan uwmidesi da unetaresi melqisedek III

sTxovda daTanxmebuliyo kaTolikos-patriarqis mosaydreobas, magram man

patriarqs pirdapir uTxra: im dros, rodesac saqarTvelos eklesias hyavs

gamocdili da ganswavluli mitropoliti efremi uxerxuli iyo sxva

gamxdariyo mosaydre. misma sityvam bodbel dimitrisTan erTad gadawyvita

me-10 saeklesio krebaze mitropolit efremis patriarqad arCevis sakiTxi

dadebiTad. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da

unetaresi efrem II gansakuTrebulad afasebda episkopos naoms, 1964 wels

igi wmida ninos ordeniT daajildova, 1967 wels mas mitropolitis pativi

mieniWa. uwmidesi efrem II mitropolit naoms werda: `Sen erTs gaqvs ufleba

codvebis mokiTxvisa da bednieri varT, rom Sen amas ar akeTeb, bednieri

varT, rom Sen ar ici zedmetis Tqma, is rac Sen ici, rom geTqva, vin icis,

SeiZleba warRvnac mosuliyo~.55 mitropolitma naomma didi amagi gaswia

mowameTas monastris mowesrigebisaTvis. gaiyvana gza, aago saeparqio saxli,

moawyo monastris ezo, wmida daviTisa da konstantines saZvale.

mZime avadmyofs sicocxlis SenarCuneba SeeZlo cali fexis amputaciiT

(gangrena hqonda), razedac uari ganacxada RmerTTan samsjvroze cali

fexiT rogor warvsdgeo. 1969 wlis 3 marts igi gardaicvala. wesi auges

Page 33: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqma efrem II-em. da cxum-afxazeTis

episkoposma iliam. gansvenebuli mitropolitis neSti dakrZales quTaisSi

petre-pavles eklesiaSi.

mitropoliti dimitri (iaSvili)

Page 34: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mitropoliti dimitri, eriskacobaSi daviT ilarionis Ze iaSvili daibada

1872 wlis 15 dekembers siRnaRis mazris sofel saqoboSi. mama sasuliero

piri iyo. pirveldawyebiTi ganaTleba miiRo Telavis sasuliero

saswavlebelSi. 1888-1896 wlebSi swavlobda Tbilisis sasuliero

seminariaSi. am dros Tbilisis sasuliero seminariaSi gansakuTrebuli

simkacre iyo idevneboda qarTuli erovnuli suliskveTeba, Sovinisti rusi

maswavleblebi seminariel qarTvelebSi ruseTis imperiuli interesebis

mtrebs xedavdnen. yovelive aman seminaristTa garkveul jgufebSi

gaaZliera protestis grZnoba, romelic gadaizarda marqsistul

ideologiaSi. aseTi rTuli dapirispirebis fonze axalgazrda daviTma

SeinarCuna sulieri simSvide. arCeuli gzis erTguleba. 1896-1898 wlebSi igi

msaxurobda marTlmadidebluri aRmsareblobis uwyebaTa skolebis

maswavleblad. 1898 wels xeldasxmul iqna mRvdlad da dainiSna saqobos

eklesiis winamZRvrad. amave dros iyo siRnaRis eparqialuri saswavleblebis

sabWos Tavmjdomare.

1912 wels igi gadmoyvanil iqna Tbilisis miqael mTavarangelozis taZris

winamZRvrad, aRyvanil iqna dekanozis xarisxSi. amis Semdeg ZiriTadad

Tbilisis eklesiebSi msaxurobda. igi gamoirCeoda TavmdablobiT

qristianuli mokrZalebiTa da pirdapirobiT. 1952 wels sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqma uwmidesma da unetaresma melqisedek III-

em winadadeba misca berad aRkveciliyo. amis Semdeg uwmidesi melqisedekis

locva-kurTxeviT 80 wlis asakSi xeldasxmul iqna ninowmindel

episkoposad. 1958 wlidan meufe dimitri gaxda mitropoliti bodbisa da

alaverdis eparqiis mmarTveli. mitropolitma dimitrim gadamwyveti xolo

Seasrula 1960 wlis sinodis im sxdomaze, sadac ixileboda sakiTxi, vin

unda gamxdariyo sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis mosaydre

melqisedek III-is Semdeg. man daufaravad ganacxada, rom es yvelaze ufro

Seefereboda mitropolit efrems.

mitropoliti dimitri garda imisa, rom mSvenieri mqadagebeli iyo

sazogadoebisaTvis naklebad cnobilia rogorc istoriuli Janris

moTxrobebis mwerali. misi Semoqmedeba saTanadod ar aris Seswavlili.

moTxrobis nawili daculia ioseb griSaSvilis arqivSi, nawili g. leoniZis

literaturul muzeumSi.

mitropoliti dimitri gardaicvala 1961 wlis 22 ivliss 89 wlis asakSi.

dakrZalulia petre-pavles saxelobis eklesiaSi. dakrZalvaze sityva

warmoTqva uwmidesma da unetaresma sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqma efrem II-em, romelmac mitropoliti dimitri daaxasiaTa rogorc

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis erT-erT gamoCenil sasuliero

moRvawe.

episkoposi leonide (Jvania)

Page 35: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

episkoposi leonide, eriskacobaSi lavrenti timoTes Ze Jvania daibada

1885 wlis 1 dekembers zugdidis mazris sofel lejiqeTSi. sasuliero piris

ojaxSi. pirveldawyebiTi ganaTleba miuRia senakis sasuliero

saswavlebelSi.

1903-1907 wleebSi swavlobda stavropolis sasuliero seminariaSi, 1907-1911

wlebSi xarkovis universitetis iuridiul fakultetze, 1911-1957 wlebSi

muSaobda sxvadasxva Tanamdebobebze rogorc iuristi. 1957 wlis 1

Tebervals sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis melqisedek III-is

locva-kurTxeviT Tbilisis aleqsandre nevelis saxelobis eklesiaSi

aRikveca berad. 3 Tebervals sionis sapatriarqo taZarSi xeldasxmul iqna

mTavardiakvnad, 4 Tebervals didubis eklesiaSi xeldasxmul iqna

mRvdelmonazonad. 1957 wlis 15 Tebervals mRvdelmonazoni leonide

aRyvanil iqna episkoposis xarisxSi da Caabares cxum-afxazeTis eparqia.

1958 wels igi dajildoebul iqna kunkul-bartyulze briliantis

Tvlebiani jvris tarebis uflebiT.

episkopos leonides urTules eparqiaSi mouxda moRvaweoba. rogorc

uwmidesi da unetaresi efrem II aRniSnavda _ meufe leonides

gawonasworebuli politika, saero da saeklesio kanonebis zedmiwevniT

codna iyo misi eparqiaSi warmatebis sawindari. episkoposi leonide

gardaicvala 1964 wlis 14 dekembers. 20 dekembers quTaisSi arqielis

goraze wmida giorgis eklesiaSi dakrZalvas daeswro uwmidesi da

unetaresi efrem II, saqarTvelos eklesiis samRvdeloeba. mis saflavis qvas

aseTi warwera aqvs `45 weli pirnaTlad vemsaxure am miwier qveyanas

marTlmsajulebis dargSi, amieridan Sevudeg qristes, ufalma mwyos,

gTxovT Sendobas~.

mitropoliti zinobi (maJuga)

Page 36: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mitropoliti zinobi, eriskacobaSi zaqaria akimis Ze maJuga. daibada 1896

wlis 14 seqtembers, Cernogovos guberniis q. gluxovoSi. mSoblebi adre

gardaecvala. 1912 wlidan igi glinis udabnos monastris morCili iyo. 1916-

1921 wlebSi imyofeboda samxedro samsaxurSi. 1921 wels dabrunda glinis

monasterSi da aRikveca berad da ewoda saxelad zinobi. 1922 wlidan

saqarTveloSia. jer drandis monasterSi, xolo 1925 wlis 18 ianvars

xeldasxmul iqna mRvdelmonazonad. 1925-1930 wlebSi igi soxumis wmida

nikolozis saxelobis taZris mRvdelmsaxuria. 1930-1936 wlebSi msaxurobda

ruseTSi. 1942-1945 wlebSi Tbilisis sionis sakaTedro taZarsa da mcxeTis

olRas monasterSi. 1945 wels uwmidesi kalistrates mier ayvanil iqna

iRumenis xarisxSi. 1950 wels ukve arqimandriti dainiSna Tbilisis

aleqsandre nevelis saxelobis eklesiis winamZRvrad. 1955 wels dainiSna

qarTlis, kaxeTisa da somxeTis rusuli samrevloebis keTilmowesed.

1956 wels uwmidesma da unetaresma melqisedek III-em mimarTa sinodis

wevrebs werilobiT ecnobebinaT uWerdnen Tu ara mxars arqimandrit

zinobis episkoposad kurTxevas. sinodis wevrTa umravlesoba miuReblad

miiCnevda aseT precedentis daSvebas, magram uwmidesma melqisedek III-em 1956

wlis 29 dekembers igi episkoposad akurTxa, daniSna kaTolikos-patriarqis

meore qorepiskoposad da uwoda stefanaveli (somxeTSi arsebuli

marTlmadidebeli eklesiebis episkoposi s.v.). 1960 wels uwmidesma da

unetaresma efrem II-em daniSna TeTriwyaroel episkoposad. 1977 wlis 8

aprils kaTolikos-patriarqis mosaydred gamocxadebisTanave urbnelma

mitropolitma daviTma mitropolitis xarisxi mianiWa episkopos zinobs.

mitropoliti zinobi dajildoebuli iyo wmida ninos, wm. vladimiris

ordenebiT, miniWebuli hqonda kunkul-bartyulze briliantis jvris

tarebis ufleba. igi gardaicvala 1985 wlis 8 marts. 14 marts dakrZales

Tbilisis aleqsandre nevelis eklesiaSi. dakrZalvaze sityva warmosTqva

uwmidesma da unetaresma sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqma ilia

II.

`1957 wels misi uwmidesobis melqisedek III-is locva-kurTxeviT swored am

taZarSi, am adgilze meufe zinobma aRmkveca berad da miwoda

winaswarmetyvel ilias saxeli. zinobma miiRo monawileoba Cems episkoposad

kurTxevasa da Semde, patriarqad aRsaydrebaSi. misi cxovreba, misi guli

mTlianad ekuTvnoda saqarTvelos marTlmadidebel eklesias, Cven, saerTod

yvelas.

igi mudam gansakuTrebuli siyvaruliT xvdeboda masTan misul yvela

morwmunes, iqneboda is rusi, qarTveli Tu sxva erovnebisa. misTvis mTavari

iyo erTi _ adamians esaWiroeboda daxmareba, esaWiroeboda rwmenis

ganmtkiceba. es iyo misTvis amosavali da ai, dRes maradiul cxovrebaSi

mivacilebT mas, magram me mwams, rom meufe zinobi ar dagvtovebs Cven. misi

suli ilocebs CvenTvis iqac, zeciur saqarTveloSi~.57

episkoposi daviTi (burdilaZe)

Page 37: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

episkoposi daviTi, eriskacobaSi daviT aRasTonisZe burdulaZe daibada

1877 wlis 12 marts, siRnaRis mazris sof. vaqirSi, wignis mkiTxvelis

ojaxSi. pirvel dawyebiTi ganaTleba miiRo siRnaRis samklasian

saswavlebelSi. 1893-1898 wlebSi iyo Tbilisis sionis sakaTedro taZris

morCili. 1898 wels goris episkopos leonides mier gamwesebul iqna

Telavis mazris sof. vardisubnis wmida giorgis saxelobis eklesiaSi,

sadac aseve aswavlida saRvTo sjuls da saeklesio galobas.

1915 wels episkopos antonis (giorgaZe) mier xeldasxmul iqna mRvdlad.

1918 wels alaverdeli episkoposis pirosis mier gamwesebul iqna

vaCnaZianis yovladwminda RvTismSoblis miZinebis saxelobis eklesiaSi. 1925

wels mitropolit ioanes (margiSvili) mier dadgenil iqna Telavis mazris

sof. Sildis mRvdlad. 1929 wels agresiuli aTeizmis xanaSi igi iZulebuli

gaxda Tavi daenebebina sasuliero saqmianobisaTvis.

1944 wels uwmidesma da unetaresma sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqma kalistratem aRadgina mRvdlis xarisxSi da gagzavna axmetaSi.

1952 wlidan dekanozi da alaverdis eparqiis mTavarxucesia. 1958 wlis 8

oqtombers igi aRikveca berad da ewoda saxelad daviTi, 9 oqtombers

aRyvanil iqna arqimandritis xarisxSi. 1958 wlis 14 oqtombers

sveticxovlis dResaswaulze sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis

melqisedek III-is locva-kurTxeviT xeldasxmul iqna alaverdis episkoposad.

alaverdis eparqiaSi moRvaweobis Jams mas araerTi usiamovneba Sexvda

adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlebisagan, romelTac erCiaT

warmarTuli `alaverdoba~ Rreobisa da cekva-TamaSis fonze da ar

aZlevdnen mRvdelmTavars taZarSi wirva-locvis Catarebis uflebas.

1963 wels episkoposi daviTi gardaicvala, igi dakrZalulia Telavis

saero sasaflaoze.

7. XX saukunis 20-60-iani wlebis sasuliero pirebi

Page 38: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

XX saukunis dasawyisSi saqarTvelos marTlmadidebelma samociqulo

eklesiam warmatebiT daagvirgvina 1811 wels ruseTis imperator aleqsandre

I-is mier saeklesio kanonikis uxeSi darRveviT gauqmebuli avtokefalia.

qarTul istoriografiaSi avtokefaluri moZraobis xelmZRvanelebad

savsebiT samarTlianad warmoCenilia episkopos (SemdgomSi sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqis) kirion saZagliSvilis, episkopos

(SemdgomSi kaTolikos-patriarqi) leonide oqropiriZis, episkopos giorgi

aladaSvilis, episkopos daviT kaWaxiZis, arqimandrit ambrosi xelaias

(kaTolikoz-patriarqi uwmidesi ambrosi), kalistrate cincaZis (kaTolikos-

patriarqi kalistrate), dekanoz nikita TalakvaZis, dekanoz qristefore

cicqiSvilis (kaTolikos-patriarqi qristefore III). roli, magram raoden

didi SemarTeba Seupovroba gamoeCinaT maT amao iqneboda yovelive Tu

gverdiT ar daudgeboda qarTveli samRvdeloeba, romelnic saqarTvelos

sxvadasxva kuTxeSi moRvaweobdnen da romelTac ara marto TviTon, aramed

mTel qarTvel xalxs gaaTavisebines avtokefaliis aRdgenis aucilebloba.

1917 wels 12 (25) marts avtokefaliis aqts 600-ze metma sasuliero pirma

moawera xeli. maTi umravlesobis Sesaxeb ojaxis wevrebma, axloblebma

icodnen. dasaviwyeblad ar memeteba uZeglo gmirebi, romelTac bevri

tkivili, usamarTlo mopyroba, aTeisturi xelisuflebisagan dapatimreba,

gadasaxleba gadaitanes, magram ar gatydnen da SesaZleblobis farglebSi

emsaxurnen deda-eklesias. Tu 1921 wels saqarTveloSi moqmedi iyo 1450-ze

meti eklesia, 25 monasteri, bolSevikurma xelisuflebam 1921 wlis 15

aprilis dadgenilebiT saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia iuridiuli

statusis armqone organizaciad gamoacxada, mas waarTva saeklesio qoneba,

administraciuli wesiT daiwyo eklesia-monastrebis daxurva, sasuliero

wodeba gamoacxada `mSromeli mosaxleobis mtrebad~. daangries da

gaZarcves asobiT eklesia monasteri daxvrites sasuliero pirebi... Tavs

vxriT mitropolit nazaris, mRvdel germane jajaniZis, mRvdel ieroTeos

nikolaZis, mRvdel svimon mWedliZis, diakon besarion kuxianiZis, mRvdel

asaTiSvilis, mRvdel besarion wiklauris, mRvdel ioane kaiSauris, mRvdel

ioseb vaSaZis, mixeil naneiSvilis, ermile gogolaSvilis, ivane qaaZis,

malaqia wiklauris, samson mZinariSvilis, giorgi darCias, elizbar

anCabaZis, giorgi wulaias, ioane fanculaias, apolon afxaiZis, nikoloz

beSqenaZis naTeli xsovnis winaSe, romelnic Seewirnen samSoblosa da

sarwmunoebis siyvaruls. e.w. `troikas~ (sameulis) ganaCeniT gadasaxlebaSi

myofni ver eRirsnen samSobloSi dabrunebas da iq gardaicvalnen: quTaTel-

gaenaTeli mitropoliti varlam maxaraZe, mRvdlebi: giorgi maWavariani,

nikoloz oqromWedliSvili, arsen janeliZe, nestor jalaRonia, aleqsandre

cqifuriSvili, eqvTime naneiSvili... yovelive amis Sedegi iyo is rom XX

saukunis 60-ian wlebSi saqarTveloSi moqmedi darCia 80-ze naklebi eklesia,

105 sasuliero piriT. sasuliero piroba gmirobis tolfasi iyo. gTavazobT

sasuliero pirebis mokle biografiebs.

mRvdeli aleqsandre lavrentis Ze eraZe

Page 39: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada 1901 w. TbilisSi swavlobda sasuliero saswavlebelSi. 1926 w.

daamTavra rkinigzis teqnikumi. 1920-1947 wlebSi iyo saero samsaxurSi. 1947-

1949 wlebSi qaSueTis wmida giorgis eklesiis diakoni. 1949-1951 wlebSi

sionis eklesiis diakonia. 1951-1952 wlebSi yvarlis raionis sofel SildaSi

iyo eklesiis winamZRvari.

1952 wlidan gardacvalebamde Tbilisis qaSueTis eklesiis mRvdeli.

cxovrobda TbilisSi martyofis q. #6.

mRvdeli samson aTanases Ze anTelava

daibada 1875 wels zugdidis raion sof. jixaSkarSi. daamTavra quTaisis

sasuliero seminaria. 1906-1930 wlebSi iyo Waqvinjis wm. nikolozis eklesiis

winamZRvrad. 1930-1950 wlebSi ganmosilia. 1950 wels uwmidesi da unetaresi

kalistrates locva-kurTxeviT gaigzavna gulrifSis raionSi, sadac

gardacvalebamde moRvaweobda. mama samsonma 1924 wels Tavis Tavze iwvnia

bolSevikuri saokupacio xelisuflebis simkacre. igi dapatimrebul iyo

`antisabWoTa saqmianobis~ braldebiT.

mRvdeli ilia stefanes Ze arSauliZe

daibada 1901 wels sof. qvemo alvanSi (axmetis raioni) swavlobda

alaverdisa da SuamTis samonastro skolebSi. 1918-1937 wlebSi iyo

zemoalvanis samebis taZris medaviTne. 1937-1955 wlebSi iZulebiT ganmosilia.

1955 wlis 4 noembridan gardacvalebamde msaxurobda yvarlis raionis sof.

qvemo gavazis eklesiis winamZRvrad. misi ojaxi cxovrobda axmetis raion

sofel qvemo alvanSi.

mRvdeli romanoz levanis Ze axalkaci

daibda 1885 w. cxinvalis raion sofel gerSi. 1905 wels daamTavra goris

sasuliero saswavlebeli. 1912 wels akurTxes mRvdlad da gagzavnes

znauris raionis sof. avnevis eklesiis winamZRvrad, sadac moRvaweobda 1919

wlamde. 1919-1929 wlebSi iyo qarelis raionis sofel breTis eklesiis

winamZRvari. 1930-1949 wlebSi iZulebiT ganmosilia.

1954 wlis 21 aprilidan gardacvalebamde iyo q. cxinvalis RvTismSoblis

eklesiis winamZRvari. misi ojaxis mudmivi sacxovrebeli iyo qarelis

raioni sofeli breTi.

arqimandriti parTen afciauri

daibada 1905 wels duSeTis raion sofel dumacxoSi. 1924-1926 wlebSi iyo

SiomRvimis monasterSi. 1926-1927 wlebSi sveticxovlis medaviTnea, 1928-1933

wlebSi zedaznis monastris mTavardiakonia. 1933-1936 wlebSi SiomRvimis

monastris bermonazonia. 1936-1940 wlebSi ramebis monasterSi, 1945-1947

wlebSi kvlav zedazenzea.

1940-1945 wlebSi iyo represirebuli, 1947 wlidan gardacvalebamde

sveticxovelSia. gardaicvala 1985 wels. dakrZalulia mcxeTaSi, samTavros

monastris ezoSi.

Page 40: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRvdeli panteleimon barnabiSvili

daibada 1891 wels duSeTSi, swavlobda Tbilisis sasuliero

saswavlebelSi. 1912-1917 wlebSi samxedro samsaxurSia. 1917-1952 wlebSi

kvlav saero samsaxurSia. 1952 wlidan 1960 wlamde qaSueTis eklesiis

mTavardiakonia. 1960 wlidan gardacvalebamde amave eklesiis mRvdelia.

ojaxi cxovrobda TbilisSi, yazbegis q. #24.

mRvdeli giorgi petres Ze beJeneiSvili

daibada 1882 wels Telavis raion sof. SildaSi. daamTavra Telavis

samwliani sasuliero saswavlebeli. 1918-1922 wlebSi soxumis sakaTedro

taZris diakonia, 1922-1938 wlebSi soxumis sasaflaos eklesiis diakonia,

1945-1948 wlebSi soxumis raionis zemo landavas mRvdelia, 1953 wlidan

gardacvalebamde soxumis sasaflaos eklesiis mRvdelmsaxuria. ojaxi cxov-

robda soxumSi.

mRvdeli nikoloz ilias Ze berekaSvili

daibada 1901 wels tyibulis raion sofel kursebSi. daamTavra quTaisis

saero saswavlebeli. 1915-1918 wlebSi swavlobda jruWis monastris skolaSi.

1922-1925 wlebSi zestafonis wm. daviTisa da konstantines saxelobis

eklesiis diakonia. 1925-1945 wlebSi zestafonis rionis sofel kvaliTis

wmida giorgis eklesiis winamZRvaria. 1949 wlidan gardacvalebamde

quTaisis petre-pavles saxelobis eklesiis mRvdelia. ojaxi cxovrobda q.

quTaisSi baraTaSvilis q. # 8.

mRvdeli nikoloz giorgis Ze boRlaSvili

daibada 1885 wels sofel juganSi. pirveldawyebiTi ganaTleba Tavisive

sofelSi miiRo. 1912-1915 wlebSi Tbilisis preobraJenskis monasterSi iyo.

1912-1916 wlebSi iyo wmida marines eklesiis medaviTne. 1916-1918 wlebSi

sionis eklesiis medaviTnea. 1918-1924 wlebSi diakoni. 1924-1926 wlebSi

protodiakoni, 1939-1952 wlebSi iZulebiT ganmosilia. 1952 wlidan

gardacvalebamde moRvaweobda siRnaRis raionis sofel jugaanis eklesiaSi.

ojaxi cxovrobda sofel jugaanSi.

mRvdeli vasil pavles Ze gabadaZe

daibada 1875 wels tyibulis raion sofel kursebSi. swavlobda jer

quTaisis, xolo Semdeg Tbilisis sasuliero seminariaSi. 1894-1907 wlebSi

maswavleblobda kursebis sasuliero saswavlebelSi. 1907-1913 wlebSi

sofel kursebis eklesiis diakonia. 1913-1925 wlebSi tyibulis raionis

sofel ojalis eklesiis winamZRvaria. 1925-1935 wlebSi quTaisis raion

sofel ofSkviTis mRvdelia. 1935-1945 wlebSi iZulebiT ganmosilia. 1945-1947

wlebSi tyibulis raionis sofel xresilis mRvdelia. 1947 wlidan

Page 41: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

gardacvalebamde msaxurobda quTaisis wmida giorgis saxelobis eklesiaSi.

ojaxi cxovrobda quTaisSi yazbegis q. # 22.

protopresviteri aleqsandre lukas Ze gabunia

daibada 1880 wels q. TbilisSi. swavlobda quTaisis saTavadaznauro

gimnaziaSi. 1899 wels daamTavra Tbilisis sasuliero seminaria. 1899-1901

wlebSi iyo medaviTne yarsis olqis sof. grenaderskSi. 1902-1906 wlebSi

sofel nuxis da ganjis mTavardiakonia. 1906-1908 wlebSi iyo sof.

galicinos mRvdeli. 1914-1918 wlebSi pirveli msoflio omis wlebSi iyo

frontis xazze moZRvari. 1920-1922 wlebSi martyofis eklesiis winamZRvaria.

1922-1924 wlebSi sofel patara lilos skolis maswavlebelia. 1924-1929

wlebSi Tbilisis 29-e skolis maswavlebelia. 1929-1939 wlebSi muSaobda me-2

skolaSi, 1939-1944 wlebSi Tbilisis industriuli institutis safinanso

ganyofilebis ufrosia. 1944-1947 wlebSi manglisis eklesiis winamZRvaria.

1947 wlidan gardacvalebamde iyo sionis sapatriarqo taZris

protopresviteri. ojaxi cxovrobda TbilisSi, universitetis q. #18.

dekanozi daviT zaqarias Ze garsiaSvili

daibada 1870 wels sofel sagarejoSi, daamTavra Tbilisis sasuliero

saswavlebeli, Semdeg seminaria 1893 wels.

1893-1895 wlebSi maswavleblobda didubis skolaSi. 1895-1922 wlebSi kukiis

wm. ninos eklesiis mRvdelia. 1922-1934 wlebSi Tbilisis veris wmida

nikolozis eklesiis winamZRvaria. 1934-1945 wlebSi msaxurobda sionis

sapatriarqo taZarSi. 1945 wlidan 1957 wlamde iyo kukiis wmida ninos

eklesiis winamZRvari. ojaxi cxovrobda CuRureTis raionSi, tyeSelaSvilis

q. # 10.

mRvdeli Toma andrias Ze gaCeCilaZe

daibada 1866 wels WiaTuris raion sofel gundaeTSi swavlobda quTaisSi

episkopos gabrielis mier daarsebul saswavlebelSi. 1889-1926 wlebSi

medaviTneobda saCxeris eklesiaSi. 1926-1930 wlebSi iyo saCxeris raionis

sof. cxamis eklesiis winamZRvari. 1930-1945 wlebSi iZulebuli gaxda

ganmosiliyo. 1945-1954 wlebSi WiaTuris raionis sofel gundaeTis eklesiis

winamZRvaria. 1954 wlidan gardacvalebamde WiaTuris mRvimis monastris

mRvdelia. ojaxi cxovrobda sofel gundaeTSi.

mRvdeli domenti mixeilis Ze giorgaZe

daibada 1884 wels sofel simoneTSi. 1893-1895 wlebSi swavlobda soflis

skolaSi. 1909-1910 wleebSi msaxurobda ierodiakvnad Tbilisis

feriscvalebis monasterSi. 1913-1915 wlebSi qvaTaxevis monastris

mRvdelmonazonia. 1916-1921 wlebSi jruWis monasterSia, 1922-1932 wlebSi

zestafonis raionis sofel rodinaulis eklesiis moZRvaria. 1932-1932

wleebSi baRdadis raionis sofel sademetros eklesiis winamZRvaria, 1938-

1943 wlebSi sofel farcxanayanevSia, 1944-1948 wlebSi Terjolis raionis

Page 42: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sofel zeda simoneTis eklesiis winamZRvaria. 1949 wlidan gardacvalebamde

msaxurobda sofel qveda simoneTSi. ojaxi cxovrobda sofel bardubanSi.

iRumeni stefane nikolozis Ze gogolaSvili

daibada 1880 wels sofel iyalToSi. 1896-1902 wleebSi swavlobda SuamTis

monastris skolaSi. 1896-1916 wlebSi medaviTneobda SuamTis monasterSi.

1916 wlidan gardacvalebamde iyo alaverdis monastris iRumeni.

mRvdeli aTanase antonis Ze goguaZe

daibada 1872 wels lanCxuTis raion sof. kelaSi. swavlobda axali

aTonis samonastro skolaSi. 1902-1906 wlebSi iyo martvilis monastris

medaviTne. 1906-1912 wlebSi msaxurobda labCuTis mTavarangelozis

eklesiaSi. 1912-1923 wlebSi lanCxuTis raionis sofel buluxauris

eklesiaSi. 1923 wlidan gardacvalebamde jumaTSi.

mRvdeli giorgi nestoris Ze RonRaZe

daibada 1894 wels xaragaulis raionis sofel rdilSi. 1908 wels

daamTavra qalaqis skola TbilisSi. 1908-1913 wlebSi iyo kirovobadis

telegrafisti. 1914-1919 wlebSi duSeTis raionis sofel gremisxevis wmida

giorgis eklesiis medaviTne. 1914-1917 wlebSi monawileobda pirvel msoflio

omSi. 1918-1923 wlebSi iyo goris mazris sofel atocis eklesiis diakoni.

1923-1949 wlebSi iyo saero samsaxurSi. 1949-1955 wleebSi Telavis raionis

sofel fSavelis eklesiis mRvdelia. 1955 wlidan Tbilisis didubis

eklesiaSia. 1974 wlis 13 ianvars sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqis, uwmidesi da unetaresi daviT V-is mier xeldasxmul iqna

manglel episkoposad. 1978 wels uwmidesi da unetaresi sruliad

saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is mier aRyvanil iqna

mitropolitis xarisxSi da gadayvanil iqna wilknelad. 1982 wlis 22 ivniss

igi gardaicvala, dakrZalulia didubis eklesiaSi.

mRvdeli nikoloz Tarxanis Ze dekanosiZe

daibada 1887 wels xaragaulis raion sofel RarixevSi. 1905 wels

daamTavra xaragaulis orklasiani sasuliero saswavlebeli. 1908-1919

wlebSi iyo Rarisxevis wmida giorgis eklesiis medaviTne.

1919-1921 wlebSi siRnaRis raionis sofel Tamarianis eklesiis mRvdeli.

1921-1926 wlebSi lagodexis raionis sofel vardisubnis mRvdeli. 1926

wlidan gardacvalebamde iyo yarsubnis eklesiis mRvdeli. ojaxi

cxovrobda yarsubanSi.

dekanozi isaak dimitris Ze jorjikia

Page 43: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada 1887 wels xobis raion sofel nojixevSi. 1910 wels daamTavra

xobis orklasiani saswavlebeli. 1922-1928 wlebSi iyo q. foTis taZris

diakoni. 1935-1947 ganmosilia. 1947-1954 baTumis eklesiis winamZRvaria. 1954

wlidan soxumis eklesiis moZRvaria.

mRvdeli spiridon petres Ze ZiZava

daibada 1882 wels senakis raionis sof. xorSi. swavlobda senakis

sasuliero saswavlebelSi, quTaisis sasuliero seminariaSi. 1910-1913 wlebSi

maswavleblobda saeklesio skolaSi. 1914-1921 wlebSi senakis raionis sofel

ekis eklesiis mRvdelia. 1922-1927 wlebSi noqalaqevis skolis

maswavlebelia. 1927-1943 wlebSi iZulebiT ganmosilia. 1943 wlidan

gardacvalebamde sofel menjis eklesiis winamZRvaria.

dekanozi gervasi iosebis Ze jaoSvili

daibada 1884 wels WiaTuris raionis sofel nigozeTSi. swavlobda

quTaisis sasuliero saswavlebelSi, Tbilisis sasuliero seminariaSi. 1910-

1913 wlebSi samxedro samsaxurSia. 1914-1917 wlebSi dmanisis raionis didi

gomareTis eklesiis mRvdelia. 1917-1931 wlebSi jer sofel avlevis, xolo

Semdeg suramis eklesiis mRvdelia. 1931-1955 wlebSi iZulebiT ganmosilia.

1955 wlidan gardacvalebamde Tbilisis kukiis wmida ninos eklesiis

moZRvaria. ojaxi cxovrobda TbilisSi samtrediis q. # 10.

mRvdeli Teofane zosimes Ze juReli

daibda 1879 wels zugdidSi. daamTavra sasuliero saswavlebeli. 1903-1908

wlebSi medaviTneobda quTaisis eklesiebSi. 1908-1923 wlebSi diakonia, 1923-

1925 wlebSi eklesiebis masobrivi daxurvis gamo umuSevaria. 1925-1947 wlebSi

zugdidis eklesiis mRvdelia. orjer iyo dapatimrebuli 1923 da 1936 wlebSi

bavSvebis monaTvlis gamo. 1948 wlidan gardacvalebamde zugdidSi

moRvaweobda.

ojaxi cxovrobda zugdidSi ninoSvilis q. # 58.

arqimandriti evagre diasamiZe

daibada 1887 wels aspinZis raion sofel saroSi. xerTvisis dawyebiTi

skolis damTavrebis Semdeg swavlobda medaviTneobis kursebze TbilisSi.

1912-1914 wlebSi Tbilisis dariis monastris ierodiakonia. 1914-1919 wlebSi

TbilisSia. 1919-1921 wlebSi axalcixis raionis safaris monasterSia, 1921-1930

wlebSi martyofis monasterSia. 1930-1947 wlebSi sionis eklesiis

mRvdelmonazonia, 1947-1951 wlebSi isev martyofSia, 1951-1952 wlebSi kukiis

wmida ninos eklesiaSia. 1952-1954 wlebSi mcxeTis sveticxovelSia. 1954-1955

wlebSi isev kukiis eklesiaSia. 1955 wlidan sagarejoSi dodos monasterSia.

1968 wels iTxovs pensiaze gasvlas. wavida Tavis sofelSi, saroSi sadac

male gardaicvala.

mRvdeli saba trofimes Ze durdiaSvili

Page 44: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada dmanisis raion sofel rezaSi. 1914 wlamde swavlobda Tbilisis

sasuliero seminariaSi. 1915-1917 wlebSi iyo sofel baxtrionis mRvdeli.

1919-1919 wlebSi duSeTis raionis sof. xandoSi, 1919-1930 wlebSi sofel

xovleSi, 1930-1947 wlebSi iZulebiT ganmosilia. 1947-1950 wlebSi Tbilisis

petre-pavles eklesiaSia. 1950-1952 wlzebSi baTumis wmida nikolozis

eklesiaSia. 1952-1953 isev petre-pavles eklesiaSia, Semdeg didubeSi. 1954

wlidan gardacvalebamde sionis sapatriarqo taZarSi.

mRvdeli konstantine mixeilis Ze emCinovi

daibada 1888 wels quTaisSi. 1917 wels daamTavra Tbilisis klasikuri

gimnazia, politeqnikuri institutis sazogadoebriv mecnierebaTa

fakulteti.

1908-1947 wleebSi iyo saero samsaxurSi. 1947 wels xeldasxmul iqna

mRvdlad da gardacvalebamde iyo mixeil tverelis eklesiis winamZRvari.

ojaxi cxovrobda plexanovis 51.

arqimandriti aTanase iordanes Ze zaqariaSvili

daibada 1869 wels sofel nagarevSi (quTaisi) swavlobda gelaTis,

SiomRvimisa da martvilis samonastro skolebSi. 1881-1890 wlebSi. 1897-1926

wlebSi iyo SiomRvimis monasterSi.

1926 wels xeldasxmul iqna quTaisis petre-pavles eklesiaSi mRvdlad.

1950 wlidan arqimandritia da gardacvalebamde moRvaweobda quTaisis

petre-pavles eklesiaSi. ojaxi cxovrobda sofel nagarevSi.

mRvdeli giorgi ilarionis Ze zambaxiZe

daibada 1895 wels xaragaulis raion sofel vertyviWalaSi. 1912 wels

daamTavra quTaisis sasuliero saswavlebeli. 1914-1915 wlebSi medaviTneobda

zestafonis raionis sofel zovreTis wmida giorgis saxelobis eklesiaSi.

1915-1918 wlebSi WiaTuris raionis sofel liCSi: 1918-1921 wlebSi iyo

borjomis raionis sofel dviris mRvdeli, 1922 wels axalqalaqis raionis

sofel saroSi, 1922-1926 wlebSi xaSuris raionis sofel osiaurSi, 1947

wlidan gardacvalebamde msaxurobda qarelis raionis sofel atocis wmida

giorgis eklesiis winamZRvrad. ojaxi cxovrobda suramSi, komkavSiris q. #

31.

mRvdeli mixeil nikolozis Ze zurabiSvili

daibada 1900 wels siRnaRis raionis sofel bodbisxevSi. 1912 wels

daamTavra siRnaRis pirveldawyebiTi sasuliero saswavlebeli, 1920 wlamde

iyo xirsis monasterSi. 1924-1953 wlebSi medaviTneobda bodbisxevis

eklesiaSi. 1953 wlidan gardacvalebamde sofel jugaanis eklesiis mRvdeli.

ojaxi cxovrobda sofel jugaanSi. igi akademikos avlip zurabaSvilis biZa

iyo.

Page 45: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRvdeli giorgi iosebis Ze inaniSvili

daibada 1878 wels sagarejos raion sofel ninowmindaSi. swavlobda

Tbilisis sasuliero saswavlebelSi. 1899-1906 wlebSi iyo ujarmis wmida

giorgis eklesiis medaviTne, 1906-1917 wlebSi qvaSveTis eklesiis medaviTnea,

1917-1922 wlebSi iyo duSeTis raionis sofel axaldabis RvTismSoblis

saxelobis eklesiis mRvdeli. 1925-1942 wlebSi iZulebiT ganmosilia. 1942-

1943 wlebSi axalgoris raionis avlevis RvTismSoblis eklesiis mRvdelia.

1943 wlidan gardacvalebamde iyo vakis sasaflaos eklesiis mRvdeli. ojaxi

cxovrobda TbilisSi axalcixis q. # 7.

mRvdeli Tadeoz nikolozis Ze kikaliSvili

daibada 1846 wels tyibulis raion sofel wknorSi. 1910-1912 wlebSi

swavlobda gelaTis samonastro skolaSi. 1924-1926 wlebSi iyo tyibulis

raionis sofel soCxeTis eklesiis mRvdeli. 1926-1936 wlebSi sasuliero

saqmianobas eweoda soCxeTsa da ZmuisSi. 1937-1946 wlebSi represirebuli da

gadasaxlebulia. e.w. `troikas~ gadawyvetilebiT. 1946 wlidan

gardacvalebamde iyo tyibulis raionis sofel wknoris eklesiis

winamZRvari. ojaxi cxovrobda sof. wknorSi.

mRvdeli dimitri naumis Ze kakubava

daibada 1878 wels galSi. 1908-1919 wlebSi iyo cxum-afxazeTis eparqiaSi

medaviTned. 1919-1922 wlebSi tyvarCelis Tormeti mowamis saxelobis

eklesiis mRvdelia. 1922-1929 wlebSi bediis RvTismSoblis eklesiaSia, 1929-

1932 wlebSi reCxinis wmida nikolozis eklesiis winamZRvaria, 1932-1953

wlebSi iZulebiT ganmosilia. 1953 wlidan gardacvalebamde gudauTis

raionis lixnis eklesiis winamZRvaria. ojaxi cxovrobda gudauTaSi.

mRvdeli Teofane lukas Ze kalandariSvili

daibada 1873 wels senakSi. 1898 wels daamTavra Tbilisis sasuliero

seminaria. 1898 wlidan gardacvalebamde senakis eklesiis winamZRvaria.

ojaxi cxovrobda senakSi rusTavelis q. # 23.

mRvdeli daviT abesalomis Ze kargareTeli

daibada 1888 wels sofel rokiTSi (baRdadis raioni). 1912 wels daamTavra

Tbilisis sasuliero seminaria. 1913-1914 wlebSi maswavleblobda

stefanwmidis dawyebiT skolaSi. 1914-1916 wlebSi iyo sofel mleTis

mRvdeli. 1916 wlidan gardacvalebamde sofel rokiTis eklesiis

winamZRvaria. ojaxi cxovrobda sofel rokiTSi.

gTavazobT arqimandrit konstantine qvaraias

mier daweril avtobiografias

Page 46: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

me arqimandriti konstantine (konstantine noCos Ze qvaraia) erovnebiT

qarTveli, davibade 1902 w. 15 oqtombers. Zv. st. zugdidis raionis sofel

orsantiaSi, glexis ojaxSi. 1909 w. Semiyvanes zugdidis raionis sofel

kokis orklasiani normalur saswavlebelSi. saswavlebeli davamTavre 1914

w. 1921 w. Sevedi andriamociqulis pirvelwodebulis warCemoxuris mamaTa

monasterSi morCilad. 1926 w. amave monasterSi aRvikvece berad monastris

winamZRvris arqimandriti lukas mier. 1930 monasteri daketes. 1930 w.-1935

wlamde vcxovrobdi sofel orsantiaSi _ dedasTan. 1935 w. martSi

afxazeTis mitropolitma melqisedekma (fxalaZem) amJamad dangreul soxumis

wmida nikolozis sakaTedro taZarSi makurTxa irodiakonad, xolo meore

dRes mRvdelmonazvnad. areuli dro iyo. gamiSves Cems sofelSi, sadac

vcxovrobdi 1947 wlamde am xnis ganmavlobaSi. iq veweodi sulier

moRvaweobas drois viTarebisda mixedviT. 1947 wlidan 1948 wlis noembramde

viyavi meore mRvdlad soxumis raionis sofel Tavisuflebis fericvalebis

eklesiaSi. winamZRvrad im eklesiaSi iyo arqimandriti _ luka

(nadareiSvili) 1948 w. noemberSi aRniSnuli eklesia daketes 1948 wlis

noemberSi kaTalikos patriarq kalistrates mier daniSnul viqmen mRvdel

msaxurad TeklaTis dedaTa monasterSi, cxakaiaSi, sadac vmoRvaweob da

vcxovrob dRemde 1958 wlidan mitropoliti efremis, SemdegSi kaTolikos-

patriarqisa, locva-kurTxeviT erTdroulad vRvdelmqmedob vidre dRemde,

lanCxuTis raionis sofel qvianis zemoT jixeTis dedaTa monasterSi.

mamaCemi noCo gvaCilias Ze qvaraia, dabadebis weli ar vici, gardaicvala

1930 w.

deda Cemi barbare gusaris asuli canaia, dabadebis weli ar vici,

gardaicvala 1959 wels.

dai Tebronia (Zabia) noCos asuli qvaraia daibada 1893 w. monastris

morCili, cxoverobs _ cxakaias dedaTamonasterSi, Zma _ domenti noCosZe

qvaraia, daibada 1898 w. gardaicvala 1929 da qristina noCos asuli qvaraia.

daibada 1905 w. pensioneri. cxovrobs zugdidis raionis sofel anavliaSi.

Zma tarasi noCos Zeqvaraia, daibada 1908 w. gardaicvala 1931 w. Zma

kalistrate (kolia) noCos qvaraia daibada 1911 w. pencioneria cxovrobs

zugdidis raion sofel anakliaSi. Cemi pasportis nomeri da seriaa _ 574560

XII_0�, rogorc me ise axlo naTesavebi arasodes vyofilvarT komkavSirisa

da kompartis wevri. samxedro samsaxurSi ar gamivlia, var ara samxedro

valdebuli. sazRvargareT ara vyofilvar, ara maqvs mimowera da arc

naTesavi , megobrebi myavs.

iRumenad nakurTxi var mitropoliti efremis mier 1956 w. baTumis wmida

nikolozis taZarSi, arqimandritad _ 1961 wels, Tbilisis didubis

RvTismSoblis taZarSi kaTolikos patriarq efrem II-s mier.

mRvdeli nikoloz nestoris Ze kiRuraZe

daibada 1891 wels ozurgeTSi. 1909 wels daamTavra ozurgeTis sasuliero

saswavlebeli. 1910-1917 wlebSi iyo baTumis eklesiis medaviTne, 1917-1949

wlebSi Tbilisis didubis eklesiis mTavardiakoni, 1949-1951 wlebSi sionis

eklesiis mTavardiakoni, 1951-1953 wlebSi aleqsandre nevelis eklesiis

mTavardiakoni, 1953 aleqsandre nevelis eklesiis mRvdelia. ojaxi

cxovrobda TbilisSi brZolis q. # 44.

Page 47: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRvdeli iuline besarionis Ze yifSiZe

daibada 1865 wels WiaTuris raion sofel biRaSi. 1889 wels daanTavra

Tbilisis sasuliero seminaria. 1889-1890 wlebSi. 1890-1949 wlebSi iyo

zestafonis raionis sofel kldeeTis eklesiis mRvdeli. ojaxi cxovrobda

zestafonSi molotovis q. #6.

mRvdeli rafael nikolozis Ze karelini

daibada 1931 wels TbilisSi. daamTavra rkinigzis saSualo skola,

swavlobda a.s. puSkinis saxelobis Tbilisis saxelmwifo pedagogiur

institutSi. 1955 wlidan 1965 wlamde iyo mcxeTis olRas monastris

mRvdeli. 1967 wlidan dRemde arqimandriti rafaeli Tbilisis aleqsandre

nevelis eklesiaSi msaxurobs. ojaxis misamarTi: Tbilisi, xuTi dekembris q.

#12.

mRvdeli kozma andrias Ze kircxalia

daibada 1892 wels senakis raionis sofel axalsofelSi. 1911-1913 wlebSi

swavlobda gelaTis monastris skolaSi. 1913-1914 wlebSi iyo Waladidis

eklesiis medaviTne, 1914-1917 wlebSi monawileobda pirvel msoflio omSi.

1917-1921 wlebSi iyo senakis eklesiis medaviTne, 1921-1923 wlebSi Waladidis

wmida giorgis eklesiis moZRvaria, 1925-1927 wlebSi iyo nosiris eklesiaSi,

1927-1943 wlebSi iZulebiT ganmosil iqna. 1943-1949 wlebSi iyo senakis

eklesiis mRvdeli. 1949 wlidan gardacvalebamde msaxurobda foTis

samlocvelo saxlis mRvdlad. ojaxi cxovrobda senakis raion

axalsofelSi.

mRvdeli konstantine maqsimes Ze kniazevski

daibada 1885 wels giumriSi. daamTavra Tbilisis sasuliero

saswavlebeli 1903 wels. 1903-1904 wlebSi maswavleblobda dmanisSi. 1904-1905

wlebSi iyo medaviTne erevnis marTlmadidebel eklesiaSi. 1905-1914 wlebSi

iyo yarsis olqSi, 1914-1920 wlebSi kirovakanis eklesiis mRvdelia, 1921-1922

wlebSi elizavetopolSia, 1922-1921 wlebSi baqos olqis marTlmadidebel

eklesiaSia, 1931-1947 wlebSi iZulebuli gaxda ganmosiliyo. 1947-1955 wlebSi

stavropolis mxareSia. 1955 wlidan gardacvalebamde msaxurobda Tbilisis

petre-pavles eklesiaSi. ojaxi cxovrobda CubiniZis q. # 22.

mRvdeli lazare iakobisZe koJoraZe

daibada 1892 wels axalqalaqis raionis sofel gogaSenSi. swavlobda jer

gogaSenis, xolo Semdeg Tbilisis sasuliero kursebze. 1913-1923 wlebSi

msaxurobda dmanisSi diakvnad. 1923-1924 wlebSi iyo saqarTvelos

sapatriarqos sasuliero kursebis msmeneli. 1924-1936 wlebSi iyo borjomis

raionis sofel sakires mRvdeli, 1939-1945 wlebSi awyurSia, 1945 wlidan

gardacvalebamde iyo xaSuris raionis suramis itriis eklesiis winamZRvari.

ojaxi cxovrobda borjomSi kecxovelis # 63.

Page 48: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRvdeli iase biWias Ze labaZe

daibada 1892 wels sofel SroSaSi (zestafonis raioni) jer swavlobda

soflis skolaSi, 1908-1909 wlebSi gelaTis samonastro saswavlebelSi. 1909-

1920 wlebSi iyo SroSis eklesiis medaviTne, 1922-1923 wlebSi diakvani, 1923-

1925 wlebSi xaragaulis raionis sofel CxerTubnis mRvdeli, 1925-1927

wlebSi SroSis eklesiis mRvdelia, 1927-1944 wlebSi iZulebiT ganmosilia.

1944 wlidan gardacvalebamde iyo ubisis eklesiis winamZRvari. ojaxi

cxovrobda sofel SroSaSi.

mRvdeli simon isakis Ze lacabiZe

daibada 1891 wels qarelSi. swavlobda Tbilisis sasuliero

saswavlebelSi. 1907-1916 wlebSi iyo medaviTne Zeveris, wunaris, gldanis

eklesiebSi. 1916-1954 wlebSi saero samsaxurSia, 1955 wlidan

gardacvalebamde iyo didubis RvTismSoblis eklesiis mRvdeli. ojaxi

cxovrobda TbilisSi, puSkinis q. # 7.

mRvdeli daviT ToTias Ze liqokeli

daibada 1880 wels sofel barisaxoSi. miRebuli hqonda monasterTan

arsebuli skolis ganaTleba. 1900-1907 wlebSi iyo Tbilisis ioane

RvTismetyvelis eklesiaSi, 1907-1917 wlebSi barisaxos eklesiis medaviTnea,

1917-1920 wlebSi bawalevSia, 1920-1925 wlebSi barisaxos eklesiis mRvdelia.

1925-1930 wlebSi iZulebiT ganimosa. 1931-1941 wlebSi isev barisaxos eklesiis

mRvdelia. 1942 wlidan dedofliswyaros raionis arxiloskalos eklesiis

mRvdelmsaxuria. ojaxi cxovrobda sofel arxiloskaloSi.

dekanozi nikoloz aleqsandresZe maRalaZe

daibada 1875 wels TbilisSi. daamTavra sasuliero seminaria, 1890 wels.

1896-1899 wleebSi medaviTnea, 1899-1901 wlebSi naZaladevis eklesiaSia jer

medaviTned, 1901-1906 wlebSi mRvdelia. 1906-1914 wlebSi msaxurobda

Tbilisis aleqsandre nevelis eklesiaSi, 1914-1918 wlebSi monawileobda

pirvel msoflio omSi. 1918-1944 wlebSi saero samsaxurSia, 1944 wlidan 1953

wlamde iyo sionis eklesiaSi, 1953 wlidan gardacvalebamde soxumis wmida

nikolozis eklesiis winamZRvaria. ojaxi cxovrobda TbilisSi axalcixis

Sesaxvevi # 13.

arqimandriti ioane maisuraZe

daibada 1882 wels sofel eredvSi (cxinvalis raioni). miRebuli hqonda

samonastro ganaTleba. 1896-1903 wlebSi iyo beTaniaSi, 1903-1920 wlebSi

aTonis wmida mTaze, saberZneTSi. 1920-1921 wlebSi armazis monasterSi, 1921-

1922 wlebSi martyofis monasterSi. 1922 wlidan beTaniaSi iyo gaformebuli

eklesiis mcvelad da eweoda gandegil cxovrebas. igi saqarTvelos

marTlmadidebelma eklesiam wmindanad Seracxa 2003 wels.

Page 49: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

mRvdeli aleqsi qristefores Ze mircxulava

daibada 1875 wels xobSi. 1899 wels daamTavra senakis sasuliero

saswavlebeli. 1893-1910 wlebSi iyo xobis monasterSi, 1912-1917 wlebSi xobis

monastris ber-monazoni, 1917-1938 wlebSi xobis monastris iRumeni, 1938

wlidan gardacvalebamde iyo xobis monasterSi winamZRvrad.

mRvdeli mixeil RvTisavaris Ze mTibelaSvili

daibada 1888 wels CargalSi, 1905-1907 wlebSi iyo sofel xaxmatis

(xevsureTi) wmida giorgis eklesiis medaviTne, 1907-1914 wlebSi ukanafSavis

eklesiaSia, 1914-1925 wlebSi medaviTneobda sofel maRaroSi, 1930 wlidan

gardacvalebamde iyo sofel Carglis mRvdeli. ojaxi cxovrobda CargalSi.

mRvdeli vasil leontis Ze molodini

daibada 1879 wels duSeTSi. 1897 wels daamTavra Tbilisis sasuliero

seminaria.

1898-1899 wlebSi maswavleblobda soxumis raionis samrevlo skolaSi,

1900-1905 wleebSi iyo mixailovis saavadmyofosTan arsebuli eklesiis

medaviTne, 1905-1914 wlebSi duSeTis raionis sofel bazaleTis eklesiis

mRvdelia. 1914-1952 wlebSi saero samsaxurSia, 1952-1953 wlebSi kukiis wmida

ninos saxelobis eklesiis mRvdelia, 1955 wlidan gardacvalebamde

Tbilisis petre-pavles saxelobis eklesiis winamZRvaria. ojaxi cxovrobda

TbilisSi, qobuleTis q. #19.

iRumeni giorgi meTodes Ze mxeiZe

daibada 1887 wels sofel qvemo krixSi (raWa) 1924 wlidan moRvaweobda

beTaniis monasterSi. 1961 wlis 18 aprils igi uwmides efrem II-s mimarTavda

TxovniT: movxucdi da davuZlurdi iqneb gabriel urgebaZe daniSnoT Cems

magivrado. 1962 wlis 12 seqtembers mama gabrielis xelSi gardaicvala

iRumeni giorgi. igi qarTuli eklesiis mier wmindanad aris Seracxili.

mRvdeli kirile egnates Ze namiWeiSvili

daibada 1868 wels vanis rainis sofel tyemelianSi. 1884 wels daamTavra

quTaisis sasuliero saswavlebeli. 1897-1908 wlebSi aswavlida saeklesio

skolaSi. 1908-1937 wlebSi iyo onjaxeTis (vani) eklesiis winamZRvari. 1937

wlidan gardacvalebamde iyo tyemelianis eklesiis winamZRvari. ojaxi

cxovrobda sofel tyemlianSi.

mRvdeli viqtor iosebis Ze ninikaSvili

Page 50: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada 1885 wels sofel dimSi (baRdadi). 1906 wels daamTavra quTaisis

sasuliero saswavlebeli. 1910-1924 wlebSi iyo sofel wablarasxevis

(baRdadi) eklesiis medaviTne, 1924-1942 wlebSi dimis mTavarangelozis

eklesiis moZRvaria. 1942 wlidan gardacvalebamde iyo baRdaTis raionis

mRvdeli. ojaxi cxovrobda sofel dimSi.

mRvdeli solomon mixeilis Ze nucubiZe

daibada 1891 wels sofel farcxanayanevSi (wyaltubos raioni). 1954

wlidan iyo petre-pavles eklesiis mTavardiakvani quTaisSi, 1955 wlidan

gardacvalebamde iyo petre-pavles eklesiis mRvdeli. ojaxi cxovrobda

quTaisSi komunarebis #26.

mRvdeli paxum abiaTaris Ze obolaZe

daibada 1898 wels sofel sxvavaSi (raWa). daamTavra samrewvelo-

ekonomikuri teqnikumi. miRebuli hqonda samonastro ganaTleba. 1930-1952

wlebSi saero samsaxurSia 1952 wlidan 1955 wlamde iyo sionis sapatriarqo

taZris diakoni. 1955 wlidan mRvdeli, 1970 wlidan 1983 wlamde

gardacvalebamde protopresviteri. ojaxi cxovrobda TbilisSi, etapis q.

#10.

dekanozi terenti porfires Ze obolaZe

daibada 1887 wels sofel xresilSi (tyibulis raioni). 1910-1917 wlebSi

gelaTis samonastro skolaSia. 1917-1919 wlebSi gelaTis monastris

diakvania, 1919-1920 wlebSi iyo quTaisis eparqiis ekonomosi da mRvdeli.

1920-1937 wlebSi tyibulis raionis sofel Cqefis mRvdelia. 1937-1947 wlebSi

represirebulia, e.w. `sameulis~ dadgenilebiT gadaasaxles yazaxeTSi,

yaragandaSi. 1947-1953 wlebSi isev Cqefis eklesiaSia, 1953 wlidan

gardacvalebamde iyo safiCxiis amaRlebis eklesiaSi. ojaxi cxovrobda

quTaisSi, merkvilaZis q. # 10.

mRvdeli barTlome porfiris Ze osiZe

daibada 1865 wels martvilSi. 1880-1885 wlebSi martvilis monasterSia.

1885-1895 wlebSi iqve medaviTneobda. 1895-1902 wlebSi diakvania, 1902-1911

wlebSi iyo alaverdis olqis sofel moxaSis mRvdeli. 1911-1923 wlebSi

kvlav martvilis monasterSia, 1923-1946 wlebSi eklesiis daxurvis gamo

umuSevaria. 1946-1953 wlebSi martvilis eklesiaSia. 1953 wlidan

gardacvalebamde naxarebaos eklesiis moZRvaria. ojaxi cxovrobda sofel

naxarebaoSi.

mRvdeli vasil aleqsandres Ze fircxalava

daibada 1923 wels Cxorowyus raionis sofel zumSi. 1948-1953 wlebSi

swavlobda soxumis pedagogiur institutSi. 1954 wlidan beTaniis

Page 51: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

monasterSia jer morCilad, 1955 wlidan diakvnad, 1955 wlis 10 aprilidan

mRvdelmonazonia.

mRvdeli ioaki stefanes Ze ramazaSvili

daibda 1874 wels sofel kaWreTSi (gurjaanis raioni) 1911-1918 wlebSi iyo

aTonze, 1918-1934 wlebSi martyofis monastris beria, 1934 wlidan

mRvdelmonazoni ioakime kaWreTis eklesiaSi moRvaweobda gardacvalebamde.

mRvdeli ivane estates Ze sayvareliZe

daibada 1891 wels TelavSi. 1914 wels daamTavra vaJTa gimnazia TbilisSi,

demidovis iuridiuli liceumi 1917 wels. 1917-1947 wlebSi saero

samsaxurSia. 1947-1949 wlebSi sionis taZris mRvdelia. 1949-1951 wlebSi

kukiis wmida ninos eklesiis mRvdelia. 1951-1953 wlebSi isev sionSia, 1953-

1960 wlebSi mTawmindazea, 1960 wlidan gardacvalebamde iyo Tbilisis

samebis eklesiis mRvdeli. erTxel kaTolikos-patriarqma efrem II xumrobiT

uTxra `codo ara Sen sayvareliZe iyo da uwmidesi kirioni saZagliSvili?~

mRvdeli ioane gamoirCeoda rogorc punqtualuri wesrigis moyvaruli

pirovneba. ojaxi cxovrobda WonqaZis q. # 14a.

mRvdeli iakinTe yaramanis Ze saxvaZe

daibada 1896 wels sofel ubisaSi (xaragaulis raioni) swavlobda

sasuliero saswavlebelSi. 1906-1912 wlebSi. 1913-1918 wlebSi medaviTneobda

manglisSi, nataxtarSi. 1918-1921 wlebSi Caabara samoZRvro gamocdebi. 1921-

1925 wlebSi msaxurobda vertyviWalis wmida giorgis saxelobis eklesiaSi,

1925-1940 wlebSi iZulebuli gaxda droebiT Seewyvita RvTismsaxureba. 1947-

1952 wlebSi ubisas eklesiis winamZRvaria. 1952 1954 wlebSi WiaTuris mRvimis

monasterSia, 1954 wlidan gardacvalebamde ubisis eklesiis winamZRvaria.

ojaxi cxovrobda sofel ubisaSi.

mRvdeli trifon oqropiris Ze sulaviZe

daibada 1896 wels qveda mesxeTSi (wyaltubos raioni) 1954 wlidan

gardacvalebamde iyo mRvdeli mowameTas eklesiaSi. ojaxi cxovrobda

quTaisSi, avtoqarxnis II Sesaxvevi # 2.

mRvdelmonazoni zenon daviTis Ze sulaviZe

daibada 1869 wels Telavis raionis sofel vardisubanSi. 1886-1901 wlebSi

iyo SuamTis monastris medaviTne. 1901-1925 wlebSi alaverdis taZris

mRvdelmonazoni, 1925-1955 wlebSi TeTri giorgis eklesiis mRvdelmonazoni,

1955 wlidan gardacvalebamde alaverdis monasterSia.

dekanozi valerian aleqsandres Ze tabliaSvili

Page 52: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada 1883 wels sofel muxranSi. 1901 wels daamTavra Telavis

sasuliero saswavlebeli. 1902-1904 wlebSi maswavleblobda winandlis

dawyebiT skolaSi. 1905-1907 wleebSi samxedro samsaxurSia, 1910-1917 wlebSi

iyo yvarlis eklesiis mRvdeli. 1917-1944 wlamde saero samsaxurSia. 1944

wlidan gardacvalebamde Tbilisis ioane RvTismetyvelis eklesiaSia. ojaxi

cxovrobda TbilisSi barnovis #47.

mRvdeli grigol dimitris Ze tatiSvili

daibada 1882 wels sofel cxurkveTSi (WiaTura). 1903 wels daamTavra

quTaisis sasuliero saswavlebeli, sasuliero seminaria 1907 wels. 1907-1910

wlebSi iyo Telavis mTavarangelozis eklesiis medaviTne. 1910-1924 wlebSi

Telavis raionis sofel arTanas eklesiis mRvdelia. 1954 wlebSi iZulebiT

ganmosili saero samsaxurSia. 1954 wlidan gardacvalebamde sionis

sapatriarqo taZris mRvdelia. ojaxi cxovrobda TbilisSi. tyis Sesaxvevi #

39.

dekanozi levan aleqsandres Ze tlaSaZe

daibada 1890 wels sofel xidisTavSi (goris raioni) goris sasuliero

saswavleblis damTavrebis Semdeg 1905-1908 wleebSi swavlobda Tbilisis

sasuliero seminariaSi. 1909-1917 wlebSi iyo gorijvris eklesiis medaviTne.

1917-1922 wlebSi iyo diakvani samTavros monasterSi.

1922-1930 wlebSi duSeTis raionis sofel oZisis eklesiis mRvdelia. 1930-

1932 wlebSi avlabris wmida marines eklesiaSia, 1932-1935 wlebSi navTluRis

wmida barbares eklesiaSi. 1935-1947 wlebSi didgoris eklesiaSia, 1947-1954

wlebSi kukiis wmida ninos eklesiaSia, 1954-1955 wlebSi mcxeTis

sveticxovelSia, 1955 wlidan gardacvalebamde iyo Tbilisis aleqsandre

nevelis eklesiis dekanozi. ojaxi cxovrobda TbilisSi Tmogvis q. # 9.

mRvdeli Sio iordanes Ze TurqaZe

daibda 1889 wels sofel wilkanSi, 1904 wels daamTavra goris sasuliero

saswavlebeli. 1911-1913 wlebSi iyo duSeTs raionis sofel sionis

maswavlebeli. 1913-1925 wlebSi duSeTis raionis sofel nojikeTis mRvdelia,

1925-1953 wlebSi iZulebiT ganmosilia da saero samsaxurSia. 1953-1956 wlebSi

didubis RvTismSoblis eklesiis mRvdelia 1956 wlidan gardacvalebamde

iyo kukiis eklesiaSi. ojaxi cxovrobda vardisubnis # 5.

dekanozi aleqsandre ilias Ze xandamiSvili

daibada 18789 wels TbilisSi. 1894 wels daamTavra Tbilisis sasuliero

saswavlebeli. 1896 wlidan gardacvalebamde iyo Tbilisis aleqsandre

nevelis eklesiis mRvdeli ojaxi cxovrobda TbilisSi. kalininis q # 69.

mRvdeli grigol iosebis Ze xaritonaSvili

Page 53: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada, 1883 wels sofel veliscixeSi (gurjaanis raioni). 1897 wels

daamTavra Telavis raionis sasuliero saswavlebeli. 1900-1907 wlebSi

aswavlida axalcixis saeklesio skolaSi. 1907-1916 wlebSi medaviTneobda

awyuris eklesiaSi. 1916-1917 wlebSi iyo axalcixis eklesiis diakvani 1917-

1925 wlebSi iyo axalcixis raionis sofel sakiris eklesiis mRvdeli. 1925-

1949 wlebSi iyo bakurianis eklesiaSi. 1949 wlidan gardacvalebamde

manglisis eklesiis winamZRvaria. ojaxi cxovrobda manglisSi.

mRvdeli vasil ivanes Ze xaxiSvili

daibada 1876 wels sofel xovleSi (kaspis raioni). daamTavra goris

sasuliero saswavlebeli. 1902 Caabara sasuliero seminariis gamocdebi

eqsternad. 1902-1914 wlebSi aswavlida qvabisxevis monastris skolaSi, iyo

medaviTne mTawmindaze. 1914-1917 wlebSi monawileobda pirvel msoflio omSi.

1917-1952 wlebSi saero samsaxurSia, 1952 wlidan gardacvalebamde iyo

didgoris eklesiis mRvdeli.

iRumeni xarlampi zaqarias Ze xomasuriZe

daibada 1876 wels saCxeris raionis sofel speTSi. 1901-1915 wlebSi

swavlobda monastris skolaSi. 1915-1921 wlebSi iyo SiomRvimis monastris

mRvdelmonazoni. 1921-1955 wlebSi iyo martyofis monastris mRvdel

monazoni, 1955 wlidan gardacvalebamde iRumeni.

dekanozi platon lavrentis Ze cqitiSvili

daibada 1875 wels sofel saqaraSi (zestafonis raioni) daamTavra

quTaisis sasuliero seminaria 1900 wels, xarkovis universitetis

iuridiuli fakulteti 1912 wels. 1900-1904 wlebSi iyo quTaisiss sasuliero

seminariis maswavlebeli, 1904-1907 wlebSi Tbilisis sasuliero seminariis

maswavlebeli, 1907-1912 wlebSi xarkovis sasuliero saswavleblis

maswavlebeli, 1913-1917 wlebSi aswavlida quTaisis gimnaziaSi saRvTo

sjuls. 1917-1921 wlebSi isev maswavlebelia, 1921-30 wlebSi sxvadasxva

Tanamdebobebzea. bolos aswavlida barisaxoSi (xevsureTi). 1931-1935 wleebSi

Tbilisis rkinigzis skolis maswavlebelia. 1935-1947 wlebSi isev saero

samsaxurSia, 1947-1953 wlebSi iyo sruliad saqarTvelos kaTolikos-

patriarqis mdivani. cxovrobda barnovis q. # 52.

mRvdeli nestor nestoris Ze wivwivaZe

daibada 1899 wels xonSi. 1917 wels daamTavra xonis skola. 1918-1925

wlebSi saero samsaxurSia. 1925-1927 wlebSi iyo sionis sapatriarqo taZris

ipodiakoni. 1946-1948 wlebSi ipodiakonia ioane naTlismcemlis eklesiaSi.

1955 wlidan asureTis eklesiis mRvdelia. ojaxi cxovrobda TbilisSi

aStarakskis Sesaxv. # 3.

mRvdeli giorgi aleqsandres Ze cercvaZe

Page 54: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

daibada 1910 wels uriaTubanSi (vazisubani gurjaani). 1920-1930 wlebSi

swavlobda SuamTis monastris berebTan. 1930-1947 wlebSi iyo awyuris

(axmetis raioni) wmida giorgis eklesiis medaviTne. 1947-1954 wlebSi imave

eklesiis mRvdelia. 1954 wlidan Telavis ioane naTlismcemlis eklesiaSia.

1976 wels igi gaxda alaverdeli episkoposi grigoli, 1977 wlidan

alaverdeli mitropolitia. gardaicvala 1992 wlis ianvarSi. ojaxi

cxovrobda TelavSi, vaJa-fSavelas q. # 8.

mRvdeli anton guliaSvili

daibada 1939 wels TbilisSi. 1963-1965 wlebSi swavlobda mcxeTis

sasuliero seminariaSi. 1965 wlis 26 oqtombers kaTolikos-patriarq efrem

II-is mier xeldasxmul iqna mRvdlad. 1978 wlis 2 aprilidan

mRvdelmonazonia, 1978 wlis 4 ivlisidan iRumenia. 1965 wlidan _ 1967

wlamde msaxurobda baTumSi, 1967 wels TelavSi, 1967-1972 wlebSi jer

Tbilisis wmida ninos, Semdeg wmida barbares eklesiebSia, 1972-1979 wlebSi

manglisSi, 1979 wlidan jer mixeil tverelis, xolo Semdeg aleqsandre

nevelis eklesiaSia.

mRvdeli aleqsi iordanes Ze CitaZe

daibada 1886 wels sofel valeSi (axalcixis raioni) swavlobda goris

sasuliero saswavlebelSi. 1914-1931 wlebSi iyo vales eklesiis mRvdeli.

1931-1937 wlebSi axalcixeSi, wmida marines eklesiaSi, 1937-1945 wlebSi

Tbilisis sionis eklesiaSi. 1945-1948 wlebSi axalcixis eklesiaSia. 1948

wlidan xaSuaris ioane naTlismcemlis eklesiaSia. 1937-40 wlebSi iyo

represirebuli. ojaxi cxovrobda xaSurSi, jafariZis # 7.

mRvdeli daviT zaqarias Ze CitiSvili

daibada 1906 wels TbilisSi. miiRo samonastro ganaTleba. 1924-1928

wlebSi iyo veris wmida nikolozis eklesiis medaviTne, 1928-1950 wlebSi iyo

SiomRvimis monastris medaviTne.

1950 wlidan mRvdeli SiomRvimesa da ZegvSi.

mRvdeli qristefore SergelaSvili

daibda 1870 wels zestafonis raionis sofel sazanoSi. Tbilisis

sasuliero seminariis damTavrebis Semdeg akurTxes diakvnad. msaxurobda

zestafonSi, 1901-1923 wlebSi iyo zestafonis raionis sofel zovreTis

wmida giorgis saxelobis eklesiis winamZRvari. paralelurad aswavlida

soflis dawyebiT skolaSi. sofel zovreTis wmida giorgis eklesiis

administraciuli wesiT daxurvis Semdeg RvTismsaxurebas farulad

asrulebda saxlSi. igi aiZules ganmosiliyo.

gasrulda XX saukunis 20-70-iani wlebis qarTveli sasuliero pirTa

mokle biografiebi. mogviteos imaTma sulebma, vinc ver moxvda am wignSi.

kiTxulob mSral biografiul monacemebs da Cvens winaSe cocxldeba

Page 55: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

boboqari, winaaRmdegobrivi XX saukunis istoria. ra mZime iyo sasuliero

piroba, anaforis, jvris tareba. warmodgenil sasuliero pirTa

umravlesoba XIX saukunis bolosa da XX saukunis dasawyisis Taobaa,

romelTac didi brZoliT, sulieri simtkiciTa da rwmeniT moitanes

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis moZRvris mZime tvirTi. Tu

uwmidesi da unetaresi efrem II momavali sasuliero pirebis mosamzadeblad

ar gaxsnida sasuliero seminarias Cveni eklesiis yofna-aryofnis sakiTxi

dgeboda, RvTis SewevniT uwmidesma da unetaresma efrem II-em es SeZlo. XX

saukunis 70-iani wlebidan axali Taobis sasuliero pirebi movidnen

saqarTvelos eklesiaSi. didi adamianebi uZeglod rCebiano, maTi gaxsenebiT

da maTi sulis saoxad sanTlis danTebiT XX saukunis 20-70-iani wlebis

samRvdeloebis locva-kurTxeva Seeweva dRevandel saqarTvelos, TviTeul

Cvengans, romelic ase gvWirdeba Cvens rTul winaaRmdegobriv epoqaSi.

8. damatebani

1. msoflios yoveli mxris mcxovrebno, msoflios yoveli mxris

xelmwifebano da mTavrobano

Page 56: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

erTxel kidev mixdeba me, uZveles qristianuli qarTuli eklesiis

saxeliT gulis tkiviliT mivmarTo Cems TanamoZmeTa da Tqveni SualobiT

kacobriobis im nawils, romelsac aqvs is saSinelebani, rasac gviqadis Cven

TavSeukavebeli SeiaraReba adamianTa modgmis masiuri gaJletis iaraRiT.

didi xani araa, rac praRaSi Sekrebil mTeli msoflios qristian

warmomadgenelTa yrilobaze, me srulis SegnebiT Cemi mwyemsmTavruli

movaleobisa mivmarTe aseTive sityviT damswreT da, maTi saSualebiT ufro

Sors, uZveles qarTuli eklesiis saxeliT, gafrTxilebiT da vedrebiT im

saSinelebaTagan safaris saZieblad, rasac umzadeben Cvens miwier cxovrebas

boroti zraxvebiT pyrobili omis momzadebisa da gaCaRebis satanismieri

bneli Zalebi.

is garemoeba, rom Cven kvlav da kvlav gvixdeba aseTi gamosvlebi

kacobriobis progresiuli nawilis mxar dasaWerad da boroti Zalebis

asalagmavad, raTa amiT ganvamtkico Segneba im gzis damRupvelobisa,

romliskenac ubiZgeben kacobriobis mteri kolonialistebi _ miuTiTebs im

samwuxaro ambavze, rom dRiTi-dRe Zneli xdeba RvTisagan miniWebuli

adamianuri gonebis Sekaveba udidesi codvisagn _ adamianTa sisxlis Rvrisa

da mospobisagan.

rogorc savsebiT naTelia sabWoTa qveynis meTauris _ mSvidobisaTvis

mebrZol _ nikita sergis Ze xruSCovis gancxadebidan amerikis mier

atmosferos simaRleSi atomur afeTqebis gegmasTan dakavSirebiT.

omis muqara sul ufro da ufro saSiSi da saxifaTo xdeba da yovel dRe

SeiZleba gadaizardos omis uSualo sinamdvileT.

iqve miTiTebuli gancxadeba amerikis prezidentisa, rom mas mouxdeba

saomar moqmedebaTa dawyebis saniSno Rilze TiTis daWera, mTelis cinizmiT

gamoxatavs im gaborotebas, romliTac aRsavsea omis gamCaRebelTa banaki;

naTeli xdeba, rom kacobriobis es nawili TandaTan kargavs RvTismier

saxes, mzadaa aRsdges RvTis winaaRmdeg da dasces qveyana cecxlovan

geniasa Sina, gasaxareblad borotebisa da gasanadgureblad yoveli

kulturuli, ekonomiuri da sxva RirebulebaTa.

iyo dro, roca Zaladoba da omi bunebriv ambad iTvleboda adamianTa

Soris ukmayofilebis mosagvareblad, magram es iyo xana dabali kulturisa,

fexaudgemeli civilizaciisa, roca adamianebi arc ise Sors iyvnen

cxovelTa vnebaTagan da mxeuri gamometyvelebisagan msjelobasa da

moqmedebaSi. yvela amis gageba SeiZleboda im droisaTvis, magram

gamarTleba ki ara. amasTan erTad, sazogadoebriobis im pirobebSi

SeiaraReba da omis ubedureba, mudam uRvTo da sazizRari, mainc iseTi ar

iyo, rogoric aris is dRes da SeiZleba iyos xval.

mecnierebisa da teqnikis ganviTarebam nivTier did Sedegebis miRwevasTan

erTad ver SesZlo klasobriv sazogadoebaSi Tanabari Sedegebis miRweva

adamianis sulieri warmatebisa da gakulturosnebis dargSi.

xom ver dauSvebT erTi wuTiTac, rom kacobriobam imisaTvis Seqmna didi

materialuri Rirebulebani, manqanebi, aago sasaxleebi kulturisa da

winsvlisa _ kacobriobis genialobis Zeglebi da dasasrul ise gakotrda

sulierad, rom daiviwya STagoneba da paTosi Tavisi Semoqmedebisa da imave

manqanas miando ganadgureba, rogorc kulturul miRwevaTa, ise TviT

adamianisac.

Page 57: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

nu Tu saukuneTa ganmavlobaSi imisaTvis iRwvoda kacobrioba, raTa

Seeqmna umaRlesi Rirebulebani da Tvalis CiniviT uvlida mas, nu Tu

imisaTvis ocnebobda kacobrioba ukeTes momavlisaTvis Tavisi Svilebisa da

STamomavlobisa, nu Tu imisaTvis aRapyrobda xelTa zeciT ukeTesi da

bednieri momavlis vedrebisa, rom erT dRes goneba dabneuls mtvrad eqcia

es yvelaferi da raketuli omis cecxlisaTvis mieca CasanTqavad da

aRsagvelad sicocxlisa piridan Cveni planetisa.

ara, es yvelaferi dauSvebelia, da Tu SesaZleblad da aucileblad

iTvleba momakvdinebul Rilis xelis daWera, Cven unda ganvacxadoT: ukmari

sCans qristianuli mokrZalebuli qadageba mSvidobisa da siyvarulisa da

ZmaTa Soris saTnoebisa. dahkra Jamma, roca saWiro Seiqmna gadamwyveti

nabijebis gadadgma, saWiroa mTeli civilizebuli kacobriobis ZalTa

gaerTianeba, raTa kacobriobis mtrebma ver SesZlon mowinave erebis

safrTxeSi Cagdeba da Tavisi bneli zraxvebis ganxorcieleba. saWiroa

progresuli kacobriobis erToba, raTa omi SeuZlebeli gaxdes, raTa omi

iqnes daZleuli.

mSvidobis gamarjveba mxolod brZoliT moipoveba, amitom _ brZola oms,

_ mSvidobis gamarjvebisaTvis nikita sergis Zem daaxasiaTa amerikelTa

nabiji maRal atmosferoSi raketul afeTqebaTa Sesaxeb, rogorc agresia.

amis winaaRmdeg brZolaa saWiro, brZola Seurigebeli da gadaudebeli.

kacobriobis im nawilma, romelic oms ebrZoda da mSvidobas etrfoda,

Tavisi ocneba gamoxata deviziT: `Tu gsurs zavi, emzade omisaTvis~. dRes es

ukve dromoWmuli ambavia. omisaTvis mzadeba mainc SeiaraRebaa, SeiaraReba

ki Tavdapirvelad omis gzaa, amitom Cvenma drom da Cvenma sabWoTa qveyanam

axali lozungi wamoayena: visac surs zavi da kacobriobis ganTavisufleba

TviTmkvlelobisagan, man unda ebrZolos SeiaraRebas. saerTo ganiaraReba _

aseTia omis SeuZleblobis gza da sadao sakiTxebis mSvidobisa da

molaparakebiT gadawyvetis gza.

uZvelesi qarTuli marTlmadidebeli eklesia kacTa Soris mSvidobisa da

siyvarulisaTvis mlocveli, uerTebs Tavis xmas ganiaraRebisaTvis brZolis

gaZlierebas, rogorc erTad erTi sawindars kacobriobis gadarCenisa

saerTo ganadgurebisagan da mis miRwevaTa da monapovaris momaval TaobaTa

sabednierod SenarCunebas.

efremi II, sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi

1962 wlis 12 ivnisi

arqidiakoni mama demetre (daviTaSvili)

eris sulieri mama

`Tu mTawmindis taZars daxuravT, aiReT da mec Tavi momkveTeT~

1927 wels saqarTvelos momavali kaTolikos-patriarqi efremi gaxda

mRvdelmTavari. sionSi inaxeboda trapezis saxareba, romelic axla

sveticxovelSia. mis warweraze vkiTxulobT: `me mitropolitman sidamoniZem

Sevwire es saxareba~.

umZimes periodSi uxdeboda mRvdelmTavroba. 1930-ian wlebSi

episkoposobaSi wm. barbares eklesiis ezoSi cxovrobda. maSin episkoposebi

Page 58: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

eparqiebSi ver midiodnen im ubralo mizezis gamo, rom komunistebi nebas ar

rTavdnen, taZrebi amoqmedebuliyo. mRvdelmTavrebs TbilisSi uxdebodaT

yofna. urbneli mitropoliti qaSveTSi ijda, ninowmindeli - wminda samebis

taZarSi, TeTriwyaroeli - aleqsandre nevelis saxelobis eklesiaSi.

erT saintereso ambavsac hyvebian: wminda barbares taZris ezoSi patara

saxli mdgara, ori oTaxiTa da mcire derefniT. erT oTaxSi cxovrobda

episkoposi efremi, xolo meoreSi - mRvdeli, romelic mis morCilebaSi iyo.

im periodSi gavrcelebuli iyo yaCaRoba, amitom kars ramdenime saketiT

ketavdnen. im RamiT kari CauketavT, mere Tavad episkoposs Seumowmebia da

mosasveneblad dawolilan. SuqCamqral oTaxSi mxolod kandeli enTo.

episkoposi saxiT kedlisken iyo gadabrunebuli, derefnidan nabijebis xma

moesma. moulodnelad kari gaiRo. oTaxSi viRac Semovida. `zurgidan

simyralis suni momivida, - hyveboda Turme episkoposi efremi, -

gadmovtrialdi da viRac idga. saxeze xelebi damafara, uxeSi xeli hqonda

da arawminda saxe. rusulad miTxra, - �������� �� �������-o. SiSi gulSi ar

SevuSvi da ratomRac mec rusulad vupasuxe fsalmunis sityvebi, - ��������, �� ���� ������, ������� ����� ���������� � ��� ������� �����. TiTqos xeli

CamouSva, dauZlurda. ukusvliT wavida da daikarga. cota xanSi Semaciva,

moZRvars davuZaxe, - Sen xom ar iyavi Semosuli-meTqi, - ara meufeo, mec

gavige derefanSi fexis xma da Tqven megoneTo. gavediT da ramdenime saketze

Caketili kari Ria dagvxvda~. am ambis Semdeg Tavisi moZRvrisTvis SeuCivlia

episkoposs: - eSmakma momakiTxa, albaT saerTod daRupuli var, Torem

raitom movidoda CemTano. - daupuli rom iyo, SenTan ar movidoda, ese igi,

Seni Surs da imitom mogakiTxa. gansacdels elodeo. ar gauvlia xans,

gansacdelic gamoCnda. episkoposi efremi xalxis mtris braldebiT

daapatimres.

tusaRi

wasayvanad moakiTxes. iq agzavnidnen, sadac bevri gauSves, - RmerTisa da

saqarTvelos siyvarulisTvis. taZaric daketa, saxlic, wasvlisa

moulodnelad, meufe efrems xelidan kverTxi gauvarda. imedi mieca,

ufiqria, es imis niSania, rom kidev davbrundebio.

cimbirSi gadaasaxles. xe-tyis moWra-damuSaveba im yinvaSi vis ar

daauZlurebda. miwis amoTxrac ki SeuZlebeli yofila saflavisaTvis, ise

iyo gaqvavebuli yinviT. zafxulSi gaTxridnen did saflavs da mTeli

zamTari gardacvlilebs Sig yridnen (rogori mZime mosasmenic ar unda

iyos, ase xdeboda), miwas ki gazafxulze waayridnen.

meufes gadasaxlebaSi imdenad mZime cxovreba hqonda, ise SimSilobda, rom

mTeli sicocxlis manZilze daRad daetyo janmrTelobas - gaTavisuflebis

Semdeg, karga xans puris miRebac ki aRar SeeZlo.

erTi zedamxedveli hyavdaT. yvelas sZulda, radgan kacTmoZule sastiki

yofila. gamorCeulad sasuliero pirebs mtrobda, qristianobac sZulda.

yvelaze mZime samuSaos meufe efrems avalebda - SeSis daWra iyo Tu

sapirfareSos dasufTaveba. patimrebi, marTalia, didi pativiscemiT

epyrobodnen meufe efrems, magram misi dacva aravis SeeZlo.

ramdenime wlis Semdeg sxva cixeSi gadaiyvanes es zedamxedveli da yvelam

SvebiT amoisunTqa, gavida xani da etapiT moiyvanes axali patimrebi. maT

Page 59: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

Soris amoCnda is sisastikiT cnobili zedamxedvelic. yofili

zedamxedveli aravin miikara. maSin meufe efremma gauwoda daxmarebis xeli

da Seikedla, Tavisi sawolic ki dauTmo. Turme sikeTem didi zegavlena

moaxdina. amboben, is kaci moinaTla kideco.

meufe efrems aTi weli hqonda misjili. amden xans, cxadia, ver gaatanda,

sizmari unaxavs da mouweria: ufskrulis piras videqi, cxeniani kaci

gamoCnda, qeCoSi momkida xeli, Camarbenina am ufskrulSi da amomarbeninao.

sul Svidi nabiji gamomivida. Svid weliwadSi davbrundebio.

marTlac Svid weliwadSi gaaTavisufles (1937 wels daapatimres, 1944-Si -

gamouSves).

serafime sarovelis

mfarvelobis qveS

gadasaxlebidan gaTavisuflebuli imdenad mZime mdgomareobaSi iyo, janic

ise Seryeoda, nabijis gadadgma uWirda. fiqrobdnen, saqarTvelomde verc

CaaRwevso. imasac amboben, misi sabuTebi ioseb stalinis magidaze moxvdao.

stalins unaxavs, rom gadasaxlebulTa Soris iyo grigol Sios Ze

sidamoniZe, goris mazridan. maT erT periodSi uxdebodaT swavla

seminariaSi. TiTqmis erTi asakisani iyvnen. stalinma gaakeTa ise, rom

gaeTavisuflebinaTo. uflis neba rom ar yofiliyo, stalini ras gaxdeboda.

gaTavisuflebuli meufe efremi Sin fexiT midioda, kidev erTi

gaTavisuflebuli patimari mihyveboda.

gza borniT unda ganegrZoT swored maSin, roca meufe efremi boranze

unda asuliyo, mebornem gza gadauRoba, Casxdoma damTavrdao. muxlebSi

Cauvardnen, magram arafriT ar mousmina. boranma gacura. meufe efremma ki

simwriT tirili daiwyo, radgan borani axali nakadis gadasayvanad erTi

kviris Semdeg dabrundeboda. ramdenime dReSi Seityves, rom is borani

daubombavT. yvelani daRupulan, ufals madloba Seswira meufem. Semdeg

ambobda: `sul vfiqrobdi, romeli wmindania ase rom mmfarvelobs am ucxo

qveyanaSi-meTqi, Sin rom davbrundebi, muxlisCoqiT Seval Cems taZarSi da

pirvelad romeli wmindanis xatsac Sevxedav, swored is wmindani iqneba Cemi

mfarvelio~.

marTlac Camovida Tu ara, taZarSi daCoqili Sevida. wirva SeCerda, roca

taZarSi myofT erTianad gaWaRaravebuli mRvdelmTavari dainaxes.

(gadasaxlebamde mas Savi Tma-wveri hqonda). `Tvali gavaxilda pirveli

serafime sarovelis xats Sevxedeo - ixsenebs uwmindesi efremi. ambobda

ruseTis miwaze swored es wmindani mmfarvelobdao~.

patriarqad arCeva

1960 wels meufe efremi kaTolikos-patriarqad airCies. uwmindesi efremi

12 wlis ganmavlobaSi marTavda saqarTvelos eklesias. urTulesi periodi

iyo, TiTqos politikurad daTba, magram eklesiebis devna ganaxlda da

gaZlierda. nikita xruSCovma televiziiT ganacxada, me ukanasknel mRvdels

ekranidan gaCvenebT, is iqneba bolo sasuliero piri Cvens cxovrebaSio.

isic dasZina, winaswar vici an qarTveli, an ukraineli iqneba is mRvdelio.

aseT rTul dros uwmindesma efremma bevri sagmiro saqme Caidina.

yvelgan ixureboda eklesia-monastrebi, akademiebi, seminariebi. regionebSi

TiTo an ori taZari moqmedebda. TbilisSi aseTi iyo wminda barbares

Page 60: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

taZari, didubis RvTismSoblis, aleqsandre nevelis, qaSveTis, sionisa da

mTawmindis taZrebi (sul 7 taZari) erT-erTi unda daexura sabWoTa

mTavrobas. arCevani mTawmindaze SeaCeres. adre mamadaviTis taZari arasodes

daxurula. ministrTa sabWos religiis saqmeTa rwmunebulis aparatma

pirdapir mosTxova uwmindes efrems misi daxurva.

patriarqma gazeTSi gaaxvia najaxi da cekaSi mivida. ministrTa sabWos

Tavmjdomares, givi javaxiSvils gaukvirda mis kabinetSi najaxiT Semosuli

patriarqi rom dainaxa.

- es ra aris, batono efrem? - hkiTxa patriarqs (xazgasmiT batonobiT

mimarTavda).

- es najaxi gaxlavT. Tu mTawmindis taZars daxuravT, aiReT da mec Tavi

momkveTeT. Tu Tqven ar momkveTT, Tavs Tavad moviklav da mTeli msoflio

gaigebs, ratom movikali Tavio.

daibnen. SeeSindaT, uwmindes efrems marTla ar Seesrulebina danapirebi.

ki gamocxadda, mTawmindis taZari daixurao, magram erTi wuTiTac ar

SeCerebula wirva-locva. ase gadarCa eri kidev erT gansacdels.

cnobilia aseTi faqtic, somxeTis patriarqi vazgeni soxumSi yidulobda

miwebs somxebisaTvis. uwmindesma efremma werili miswera: - Zalian kargia,

rom zrunav somxebze, magram umjobesi iqneboda maTTvis miwebi somxeTSi

gamogeyoT, iq xom bevri dausaxlebeli adgiliao. erT kviraSi daibares

rwmunebulis aparatSi da mkacrad uTxres: Sen vin gekiTxeba, vin vis sad

uyidis miwaso(?!).

afxazeTSi sxva erovnebis xalxis Casaxlebis politika karga xania dRis

wesrigSi iyo. amas aRwerda qarTveli moRvawe Tedo saxokia Tavis

`mogzaurobanSi~. Sedegi Cven ukve vnaxeT.

uwmindesi efremisgan gmirobis tolfasi iyo, rom man `axali aRTqma~

dabeWda 5.000 egzemplarad. maSin qadagebac ki saSiSi iyo, aramcTu saxarebis

dabeWdvaze fiqri. molaparakebas cdilobdnen, Tvals davxuWavT, oRond 500

egzemplarze meti ar daibeWdoso. uwmindess uTqvams, 500 wigni vis eyofa,

didi mrevli myavso. am kamaTSi givi javaxiSvils magidaze xeli daurtyams:

- ra gaawyaleT, batono efrem, guli, vTqviT 500 e.i. 500 daibeWdebao.

uwmindesi efremi wamomdgara: - Sen vis uyviri, oriaTaswliani eklesiis

meTaurs? me Sen aRar dagelaparakebio. am sityvebiT gamosula kabinetidan.

Cinovniki ukan daedevna. patriarqi ar daelaparaka. SemdegSi samjer sTxova

audiencia. samjerve uari uTxra. erTxel mainc rom mieRo, SeiZleba 500 ara,

magram 1000 dabeWdiliyo. protestiT imas miaRwia, rom 5.000 daibeWda.

saocreba iyo isic, rom maSin, roca sabWoTa kavSirSi yvelgan ixureboda

seminariebi, 1963 wels uwmindesma efremma gaxsna orwliani

saRvTismetyvelo-samoZRvro saswavlebeli, romelic SemdegSi seminariad

gadakeTda. saswavleblis pirveli reqtori iyo sruliad saqarTvelos

dRevandeli kaTolikos-patriarqi, uwmindesi da unetaresi ilia II.

Senaxuli Sauriani

efrem II uaRresad Tavmdabali pirovneba iyo. leseliZis quCaze uyvarda

seirnoba, maSin patriarqs verc ki cnobdnen.

im periodSi sionis kibe sxvanairi iyo. erTi maTxovari ijda xolme,

romelic Zalian uyvarda uwmindes efrems. Cauvlida da Camoujdeboda

Page 61: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

gverdiT. esaubreboda. erTxel gamoiara erT-erTma studentma, romelmac

verc ki warmoidgina, rom SeiZleboda maTxovris gverdiT mjdomi patriarqi

yofiliyo da `mowyaleba gaiRo~, Sauriani Caudo xelSi. patriarqi mTeli

sicocxle inaxavda im Saurians. ambobda, swored es aris, rac Cemi ofliT

movipove Cemi sicocxlis manZilzeo.

erTxel ori rusi mRvdelmTavari Camovida saqarTveloSi. patriarqis

naxva undodaT. Sevidnen taZarSi, uwmindesi efrem II mokrZalebiT iyo

Camomjdari. ubralo kaba emosa da WaRara Tma sadad hqonda Sekruli. rusi

mRvdelmTavrebi ki didebulad Semosilebi gaxldnen. Semobrundnen da

dainaxes efrem II. dauZaxes:

- ��, ���������! - � �� ���������, - upasuxa efremma mSvidad. - ��, ��� ��, �����, ��� ��? - ���, �� �����, ���� ����. - ���, ���������? - ���, ��� ����. - �����������? - ���. - �������? - gaoceba daetyo stumrebs - ��� ����. - ��������?! - aRmoxdaT da im wuTSi muxli moiyares uwmindesi efrem II-is

winaSe.

* * *

uyvarda Tqma: - adamians ori yuri imitom aqvs, erTiT isminos, meoreTi -

aisxlitoso. yurebs Soris ki RmerTma tvini Cagvido, rom gavarCioT, ra

unda SevuSvaT da davitovoT gonebaSio.

avadmyofobis Jams Svidgzis zeTiscxeba Seusrula uwmindesma da

unetaresma ilia II. TiTqos Zala mieca. fexze dadga. ramdenime xani

icocxla kidev... aResrula brwyinvale SvideulSi.

ssrk ministrTa sabWosTan arsebuli religiis

saqmeTa sabWos rwmunebuls saqarTvelos

ss respublikaSi amx. d.a. SalutaSvils

Page 62: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

moxsenebiTi baraTi

Tqveni davalebiT a.w. 4-8 marts mivlinebiT viyavi abxazeTis assr-Si.

mivlinebis mizani iyo Segveswavla abxazeTis assr-s teritoriaze mdebare

e.w. `wminda adgilebi~ da adgilobriv sabWoTa organoebTan erTad dagvesaxa

konkretuli RonisZiebani am adgilebSi morwmuneTa masiuri locvis

likvidaciis Sesaxeb.

abxazeTis assr-Si sabWos rwmunebul a.i. lagvilavasTan erTad

SeviswavleT e.w. `wminda adgilebi~ aRmoCnda, rom nacvlad 6 `wminda

adgilisa~, rorogc Tavis angariSSi miuTiTebs amx. a.i. lagvilava,

afxazeTSi faqtiurad arsebobs 3 `wminda adgili~, kerZod, soxumis raionis

sof. kamanasa da sof. TavisuflebaSi da gudauTis raionSi axal aTonSi.

danarCeni `wminda adgilebi~, kerZod sof. ilorsa, odiSsa da pavlovkaSi

iTvlebian ara wminda adgilebad, aramed aq arsebul eklesiebis

dResaswaulebad.

gadmocemebi e.w. `wminda adgilebis~ Sesaxeb ZiriTadi erTnairia. qarTuli

marTlmadideblobis warmomadgenlebi iseve gaigeben maT Sinaarss, rogorc

saqarTveloSi qristianobis Semosvlis istoria gadmogvcems.

zemoaRniSnul adgilebSi morwmuneTa masiuri msvleloba xorcieldeba

weliwadSi erTxel. kamanaSi yoveli wlis 4 ivliss, axal aTonSi 23 maiss,

xolo sof. TavisuflebaSi _ 6 maiss. kamanaSi da axal aTonSi aRniSnul

dReebSi morwmuneebi modian sabWoTa kavSiris sxvadasxva raionebidan,

TiTqmis yvela kuTxidan. ZiriTadad ki rusebi da ukrainelebi. sof.

TavisuflebaSi ki midis mxolod somexi da berZeni mosaxleoba. mag. Cveni

yofnis dros aq iyo mosuli morwmune uzbekeTidan. `wminda adgilis~

arseboba kamanaSi dakavSirebulia mTis Ziridan gamosul wyalTan. mas

miaweren gankurnebis unars. amitom 4 ivliss mosuli morwmuneebi banaoben

masSi. yoveli morwmune, ragind avadmy-ofic ar unda iyos igi, banaobis

Semdeg acxadebs, rom igi kargad aris. marTalia SeiZleba gveCvenos, rom igi

iseTive Cveulebrivi wyaroa, rogorc sxva adgilebSi, magram faqtia, rom es

wyali garkveul zegavlenas axdens morwmunis janmrTelobaze. rogorc

cnobilia medicinaSi arsebobs fsiqoTerapiuli meTodi mkurnalobisa.

avadmyofi ganewyoba ra imisaTvis, rom igi Tu aRniSnul wyalSi ibanavebs,

morCeba, banaobis Semdeg is marTlac kargad grZnobs Tavs.

miuxedavad imisa, rom kamanaSi arsebul wyaroSi araviTari specifikuri

ar aris da sxva wyalSic iseve SeiZleba morCena, rogorc am mdinaresi,

romelsac gumisTa ewodeba, qristianuli religiis mier odesRac `wminda

adgilad~ wodebuli gumisTas saTave dResac magiurad moqmedebs

morwmuneebze. miuxedavad imisa, rom soxumidan kamanamde aris erTaderTi

sakmao da mouwyobeli gza, morwmuneebi iqamde midian ara mxolod am gziT,

aramed mTebze gadamaval viwro sacalfexo bilikebiTac ki. SedarebiT

iolia moxvedra axal aTonSi, sadac morwmuneebs SeuZliaT mividnen ara

mxolod samanqano, aramed sarkinigzo gziTac, magram SedarebiT kamanasTan

am adgilis izolacia advilia. saqme imaSia, rom aRniSnul adgilas aris

erTaderTi viwro misasvleli gza avtomanqanis gzidan da sarkinigzo

baqnidan. amitom am viwro misasvlelis Caketva mTis ZiriTadi misasvlelis

gauqmebas gamoiwvevs, rac dResaswaulis dRes morwmuneTa SeCerebis sakmaod

efeqturi saSualebaa. aRniSnuli misasvlelis Caketva gamarTlebulia im

Page 63: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

azriT, rom mTis Ziridan gamomavali wyaro gamoyenebulia sasmelad, amitom

massi banaoba nebadarTuli ar aris. SedarebiT rTulia morwmuneTa Sekaveba

sof. TavisuflebaSi mdebare `wminda adgilTan~. Zveli eklesiis nangrevis

irgvliv aris somxuri sasaflao. adgilobrivi somxobis nawili yovel

wels 6 maiss midis Tavis micvalebulTa saflavze, magram radgan 6 maisi

aris wm. giorgis saxelobis dRe, aRniSnul adgilas modis berZeni

mosaxleobac.

ra RonisZiebebi iqna dasaxuli adgilobriv sabWoTa organoebTan da

afxazeTis assr-Si sabWos rwmunebul a.i. lagvilavasTan erTad?

saqalaqo da raisabWos aRmaskomebTan arsebuli komisiebis muSaobis

Semowmebisas aRmoCnda, rom komisiebi arc soxumis, arc oCamCirisa da arc

gudauTis raionebSi ar muSaoben. `wminda adgilebidan~ dakavSirebiT

yovelgvari saqmis kursSi arian mxolod am komisiaTa Tavmjdomareebi. e.i.

aRmaskomis mdivnebi. komisiebis sust muSaobaze miuTiTebs is faqti, rom

cnobebs religiuri sazogadoebidan iReben ara komisiebi, aramed uSualod

iRebs rwmunebuli da igi aZlevs am cnobebs komisiebs.

rac Seexeba `wminda adgilebidan~ dakavSirebul muSaobas, mas ZiriTadad

atarebs religiis saqmeTa sabWos rwmunebuli saolqo komitetisa da

adgilobrivi miliciis saSualebiT. sof. kamanaSi arsebul `wminda adgilis~

likvidaciis mizniT amx. a.i. lagvilavam wamoayena winadadeba aRniSnul

adgilas moewyoT kalmaxis meurneoba, rac jer erTi, ekonomiurad nakleb

xarjebs moiTxovs da meores mxriv daikavebda ra iq gamomaval wyaros,

morwmuneebs meqanikurad SeuzRudavda iq banaobis SesaZleblobas. es

sakiTxi oficialurad daisva, igi TiTqosda miRebul iqna kidec, magram

organizaciam, romelsac unda gaekeTebina igi uari Tqva. raiaRmaskomis

winaSe daisva sakiTxi aRniSnuli adgilis gamoyenebis Sesaxeb. rogorc

komisiis Tavmjdomarem amx. paiWaZem da aRmaskmis Tavmjdomaris moadgilem

amx. siWinavam ganacxades, raiaRmaskomi fiqrobs sof. kamanaSi aaSenos an

Rorebis anda mefrinveleobis ferma. amiT dakavdeba is farTobi, romelsac

`wminda adgilad~ scnoben da amave dros adgili ar eqneba morwmuneTa

miliciis ZalebiT ukan gabrunebas. morwmuneebma, ician ra, rom 4 ivliss maT

xels SeuSlian kamanaSi misvlaSi, mimarTes axal xerxs. modian erTi kviriT

adre an gvian da saxldebian adgilobrivi mosaxleobis binebSi. 4 ivliss ki

iqve wyaroSi banaoben. im mizniT, rom aseT moqmedebas ar eqnes adgili,

sabWos rwmunebulis iniciativiT gafrTxilebul iqna sof. kamanaSi

mimagrebuli miliciis rwmunebuli, rom am periodSi ar dauSvas

adgilobrivi mosaxleobis mier morwmuneTaTvis binebis miqiraveba. aseve

aukrZalos morwmuneebs Ramis gaTeva Ria cis qveS. amasTan erTad soxumis

raiaRmaskomTan arsebuli religiuri kultebis dargis kanonmdeblobis

dacvis xelSemwyobi komisiis aqtivis wevrebi miliciis TanamSromlebTan

erTad imorigeveben adgilze, auxsnian morwmuneebs, rom religiuri wesebis

Sesruleba Ria cis qveS kanonmdeblobiT nebadarTuli ar aris, amitom maT

ar unda Seasrulon igi kamanaSi, sadac ar aris moqmedi eklesia. amgvari

muSaoba, sanam kamanaSi arsebuli wyaro SemoiRobeba da miuvali gaxdeba

morwmuneebisaTvis, garkveulad Seafasebs maT msvlelobas.

Tu kamanSi arsebul wyaros morwmuneTaTvis ganmkurnebeli mniSvneloba

aqvs, amitom morwmuneebi iq midian imisaTvis, rom ibanaon raTa ganikurnon,

analogiur wyaros axal aTonSi araviTar mniSvnelobas ar aniWeben. axali

Page 64: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

aTonis `wminda adgilas~ muSaobas ZiriTadad sabWos rwmunebuli da axali

aTonis sanatoriumis direqtorTan arsebuli aqtivi awarmoebs. amjeradac

amave aqtivTan Catarebul iqna saubari. garda imisa, rom Caketili iqneba

mTaSi kldeSi gamokveTil eklesiis msgavs mRvimesTan misasvleli

erTaderTi gza, amave dros dResaswaul dReebSi 23 maisamde da mis Semdeg

kvireebSi axali aTonis sanatoriumis teritoriaze moewyoba masiuri

kulturuli RonisZiebani, riTac morwmuneTa yuradReba erTgvarad

Camcilebul iqneba `wminda adgils~. amave dros TviT damsveneblebi iqnebian

mobilizebulni, raTa ganemarto morwmuneebs am `wminda adgilis~ uazroba

da is, rom isini TavianTi am adgilas mosvliT da Ria cis qveS religiuri

wesebis SesrulebiT arRveven sabWoTa kanonmdeblobas religiuri kultebis

dargSi.

sof. TavisuflebaSi moqmed `wminda adgilze~ specifikuri mdgomareobaa

im mxriv, rom aq morwmuneebi modian iseT religiur dResaswaulze,

rogoricaa giorgoba. aq arsebuli somxuri sasaflao da Zveli eklesiis

nangrevebi miCneulia wminda adgilad. arc adgilobrivma somexma

mosaxleobam da arc berZnebma ar ician Tu ratom Tvlian mas wminda

adgilad. qarTuli marTlmadideblobac ar scnobs am adgils wmindad.

rogorc wesi religiuri dResaswaulebis dros, kerZod giorgobas 6 maiss

aq mosaxleoba modis mxolod imitom, rom Seswiros frinveli, xolo

zogjer pirutyvic. saqarTveloSi qristianul religiaSi SemorCenili

kerpTayvanismcemlobis es niSani, romelic masiuradaa modebuli

respublikaSi gansakuTrebiT Zlier vlindeba sof. TavisuflebaSi. aq 6

maiss mohyavT asobiT frinveli. maT klaven da qeifoben. am `wminda adgilas~

msvlelobis likvidacia mxolod masin iqneba SesaZlebeli Tu mTlianad

iqneba aRebuli rogorc Zveli eklesiis naSTi, aseve aq arsebuli somxuri

sasaflao. sasaflaos arseboba aZnelebs momsvlel morwmuneTa ukan

gabrunebas. isini acxadeben, rom aq modian micvalebulTa sulis

mosaxseneblad. miuxedavad am siZnelisa, komisiasTan arsebuli aqtivisa da

rwmunebulis meSveobiT, cxadia miliciis organoebTan erTad xdeba

dResaswaulis dReebSi mosaxleobis gafrTxileba, raTa maT Tavis mxriv

zemoqmedeba moaxdinon morwmuneebze. mxolod am gziT SeiZleba

TavisuflebaSi morwmuneTa masiuri msvlelobis SeCereba.

garda e.w. `wminda adgilebTan~ dakavSirebuli sakiTxebisa, amx.

vanilaSTan gavarkvieT zogierTi sakiTxi. kerZod iloris eklesiidan

Semosul saCivrebze lagvilavas mier CvenTvis pasuxis gaucemlobis Sesaxeb.

adgilze misvliT vnaxavT, rom iloris eklesiis yofilma aRmasrulebelma

organos Tavmjdomarem Toma bokuCavam ar gadauxada ra eklesias misgan

miTvisebuli 7000 manaTi, sasamarTlos aRmasruleblis mier aRweril iqna

bokuCavas qoneba da gadatanilia eklesiaSi. radgan momCivnebi, romlebic

cdiloben rogorme gaTavisuflebul iqnas rwmunebuli lagvilava

Tanamdebobidan, mravalcilismwamebel ambebs Txzaven TiTqosda lagvilavas

da bokuCavas kavSiris Sesaxeb, lagvilavam es saqmeebi gadasca

prokuraturis organoebs gamoZiebisaTvis. gamoZiebisa da sasamarTlos mier

miRebul Sedegebs gagvacnobs TviTon lagvilava.

rac Seexeba iloris eklesiaSi Semosul pirutyvsa da frinvels, im

mizniT, rom igi eklesiis SemosavalSi Sesuliyo, rwmunebulis iniciativiT

damzadebis kantoridan eklesiaze mimagrebul iqna specialuri

Page 65: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

TanamSromeli, romelic eklesiis aRmasrulebeli organosagan ibarebs

Sewirul pirutyvs, xolo Tanxas pirdapir ricxaven saxelmwifo bankSi

eklesiis angariSze. miuxedavad lagvilavas mier gatarebul am

RonisZiebebisa, arc mRvdeli d. fifia da arc aRmasrulebeli organosa da

sarevizio komisiis Semadgenloba ar iRebs xels ganzraxvaze miiTvison

eklesiisaTvis Sewiruli pirutyvi. piriqiT, isini moiTxoven kidevac mas.

TviT Cveni iq yofnis periodSi mRvdelma d. fifiam TxovniT mimarTa

lagvilavas daerTo misTvis neba rogorc gamonaklisi TveSi erTxel

waeyvana saxlSi erTi cxvari da erTi qaTami. am Txovnaze lagvilavam

kategoriuli uari ganucxada.

vfiqrobT, am sakiTxSi lagvilavas pozicia savsebiT sworia.

dasasrul, unda aRvniSnoT, rom rogorc ganacxada lagvilavam `wminda

adgilebTan~ morwmuneTa misvlaSi mas sakmaod exmareba saolqo komiteti,

rac daadastura ministrTa sabWos Tavmjdomaris moadgilem amx. xvarwkiam.

Tumca sabWos 1972 wlis 17 oqtombris # 203 werils pasuxs gaugzavnis

informaciasTan erTad.

wyaroebi, damowmebuli literatura

1. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, kaTolikos patriarq efrem II, saqme.

rveuli #1379 gv. 1.

2. iqve gv. 3.

Page 66: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

3. iqve gv. 4.

4. komkavSiris meore Soba. Tbilisi 1924 w. gv. 7.

5. saqarTvelos uaxlesi istoriis arqivi f. 289. aRw. 3. saqme 290.

6. saqarTvelos sapatriarqo, mitropolit efremis saqme. # 1379. gv. 8.

7. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, mitropolit efremis saqme. rveuli #

1664. gv. 4.

8. saqarTvelos uaxlesi istoriis arqivi. f. 284. aRw. 3. saqme. 241.

9. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, mitropolit efremis saqme. # 617. gv.

2-3.

10. saqarTvelos sapatriarqo arqivi. saq. # 1664. gv. 7.

11. iqve gv. 8.

12. iqve gv. 10.

13. iqve gv. 11.

14. k. kekeliZis sax. xelnawerTa instituti k. cincaZis fondi #102. gv. 354.

15. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, mitropolit efremis saqme. # 1664. gv.

15.

16. iqe gv. 18.

17. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi efrem II. saqme. sab. # 1379.

gv. 17.

18. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, mitropolit efremis saqme. # 1664. gv.

7.

19. iqve gv. 8.

20. iqve gv. 9.

21. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, kaTolikos-patriarqi efrem II saqme.

# 907.

22. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, kaTolikos-patriarqi efrem II saqme.

# 3567.

23. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, saqme. #576.

24. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, kaTolikos-patriarqi efrem II saqme.

# 907.

25. iqve gv. 8.

26. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, kaTolikos-patriarqi efrem II saqme.

# 3821.

27. g. leoniZis sax. literaturis muzeumis f. 26764. arq. 21.

28. saq. uaxlesi istoriis arqivi f. 1880 saq. 57. 1 gv. 1.

29. iqve gv. 2.

30. iqve gv. 4.

31. iqve gv. 8.

32. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 693. dok. 5042.

33. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, saqaRalde 575. dok. 4778.

34. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 3640.

35. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 3641.

36. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, dok. 3607.

37. saqarTvelos sapatriarqo arqivi f. 578. dok. 4781. gv. 83.

38. iqve gv. 84.

39. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 3540.

40. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 2. saqme. 939.

41. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. # 15584.

Page 67: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

42. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 2796.

43. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, saqme. 1004.

44. saqarTvelos uaxlesi istoriis, arqivi, f. 1880. saqme 145. gv. 1.

45. nino mJavanaZe, marika kaxaZe, `aseTi iyo Cemi saqarTvelo~. 2003

Tbilisi. gv. 409.

46. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, kaTolikos-patriarq efrem II saqme. #

4647.

47. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, f. 3603.

48. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, mitropolit efremis saqme. # 617. gv.

9.

49. saqarTvelos sapatriarqo arqivi, mitropolit ilias saqme. # 3868.

50. iqve gv. 3.

51. m. SavianiZe mitropoliti naomi. quTaisi 2006 w. gv. 8.

52. iqve gv. 10.

53. iqve gv. 11.

54. iqve gv. 12.

55. iqve gv. 13.

56. z. Jvania saqarTvelos kaTolikos-patriarqi da mRvdelmTavarni 1917

wlidan. quTaisi. 1994. gv. 80.

57. Jurn. `jvari vazisa~ 1985 w. # 1.

58. saqarTvelos uaxlesi istoriis centraluri saxelmwifo arqivi. f.

1880. an 1. saqme. 76. gv. 9-16.

59. saqarTvelos uaxlesi istoriis arqivi f. 1880, an 1. saqme 17. furc. 26-

34.

60. XX sauunis 20-70-ian wlebis sasuliero pirTa biografiuli monacemebi

saqarTvelos uaxlesi istoriis arqivi. f. 1880. an. 1. saq. 77.

sarCevi

1. cxovrebis gzis dasawyisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2. mRvdelmTavrobis xana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Page 68: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

3. patriarqoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

4. kaTolikops-patriarqi efrem II da Sida

saeklesio problemebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

5. kaTolikos-patriarqi efrem II

da qarTveli sazogadoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

6. saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

mRvdelmTavrebi 1960-1972 wleebSi . . . . . . . . . . . . . 63

7. XX saukunis 20-70-iani wleebis qarTveli

sasuliero pirebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

8. damatebani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

����� ������������

��������� � ������������ ���������-�������� ���� ������

Page 69: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

����� II

��������� � ������������ ���������-�������� ���� ������ ����� II ���� �� ������������ ������ ���� ���������� ���������� ������������ ������������ ������ XX ����. ��� ������������ ������� � ���������� �������� ������� ������. ����������, ����� � ������ � 1921 ����, �� ������������ ���������� ���� ��������� � ������������ ����, � ���������� ������. ������� ��� ������ ������ ���������� ������������ ������� ������������ �������, ����� ����� ��������� ���������������� ����� ������, ���������, �������� � ���������� ��������� � �������� �������, ������������ �������� ���. ��� � ��� �������, ������� ����� ����� II ���� �����������, ����� ��� �������� � ��� ��������. � 1937 ���� ��� ���������� � ������� � ������. �������� �� ��� ���, �� ��������� ������ �������� ������ �����. �� ����������� �� ������ ������� ����� ��� �������� ������������ ������-����������, ����� �����-������������ � �����������.

� 1960 ���� �� 1972 ��� ������� ����� ��� �����������-���������� ���� ������.

� ������ ��� ������������� ��������� ��������� �������� ���������, ��������� œ����� �����B (���������), ��������� ���������.

�������� ����� II ��� �������������� ���������, ��������� ������� ��������������� � ������� �����������, ��� ���������� �������� ����������

����� � ����������. ����� �� � ������� � ������� ������.

wignis avtori

Page 70: sergo vardosaniZe - sruliad saqarTvelos kaTolikos …sergo vardosaniZe sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi uwmidesi da unetaresi efrem II (1960-1972 w.w.) wignSi aRwerilia sruliad

sergo vardosaniZe _ istoriis mecnierebaTa doqtori, profesori.

Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis saqarTvelos istoriis

kaTedris gamge, kavkasiis beznesskolis sruli profesori. gamoqveynebuli

aqvs wignebi: `uwmidesi da unetaresi kirion II~, (1993 w.), `uwmidesi da

unetaresi leonide~ (2000 w.), `uwmidesi da unetaresi kalistrate~ (2003 w.),

`uwmidesi da unetaresi ambrosi (2005 w.), `saqarTvelos marTlmadidebeli

samociqulo eklesia 1917-1952 wlebSi~ (2001 w.), qarTuli erovnuli

cnobierebis problemebi (XIX-XX s.s.)~ (2004 w.). avtorTa koleqtivTan erTad

`saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia XIX-XX s.s.-Si~ (inglisur enaze

Jeneva 2006 w.) ibeWdeba `saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo eklesia

1952-2007 wlebSi, uwmidesi da unetaresi saqarTvelos kaTolikos-patriarq

ilia II cxovrebis gza~.