Serbest Mimar 3
If you can't read please download the document
Transcript of Serbest Mimar 3
serbest
TEMMUZ 2009 03 D M
ekan
n K
urgu
lad
B
ir Ya
p -
Kay
seri
ye
zenl
i Bir
Dok
unu
T
rk M
imar
larn
Da
Dn
me
Ser
venl
eri
TO
Kd
e De
iim
in B
ala
ngc
m?
B
ir K
ents
el G
elii
m D
eney
imin
den
Not
lar:
Dub
ai 2
009
6 TL
ISSN
1308-9
49
8
9 7
71
30
8 9
49
80
3
KURGU ENDSTRYEL RNLER VE MOBLYA PAZARLAMA TC. ve LTD. T.Turan Gne Bulvar 4. Cad. No: 87 Yldz - ankaya / Ankara Tel: (312) 440 58 70 Faks: (312) 440 07 75
FABRKA: Kavakl Mahallesi, Aydnck yolu, Kavaklar Mevkii, Karaprek-Altnda / Ankara Tel: (0312) 399 12 13 Faks: (0312) 399 10 09http://www.kurgu.com.tr * e-posta: [email protected]
Mekanlarbizim
muz...
Konferans Salonlar, Akustik Lambrive Akustik Tavan Uygulamalar
Ahap D Cephe ve D ZeminKaplamalar
Temiz Oda, Caml Blme veTavan Sistemleri
Ahap Blme Sistemleri
MAYIS YAPI ve DI TCARET LMTED RKET
Adres: etin Eme Bulvar 4. Cad 72. Sk. No: 9/1 A.veler - ANKARA T: 0312 473 33 80 (Pbx) F: 0312 473 33 81
www.mayisyapi.com - [email protected]
Tasarmlarnzda zgrlk ve zgnlk
02
serbestMMAR ki Ayda Bir Yaymlanr
Sahibikr nal
TSMD Bakan
Sorumlu Yaz leri MdrMehmet Soylu
Yayn KoordinatrAsl zbay
Yayn KuruluAbdi Gzer . Asl zbay . Cneyt KurtayEvren Babu . Gl Gven . Gneri Irmak
Hasan zbay . Hayri Anamurluolu . Hilmi GnerHseyin Kahveciolu . lhan Kesmez . Kaan zer
Kadri Ataba . Kerem ErginoluMehmet Ktkolu . Mehmet Soylu
Mrit Gnday . Orun Ersan . Tlin HadiVedat Tokyay
Yrtme KuruluAsl zbay . Gl Gven . Hasan zbay
Hayri Anamurluolu . Kadri AtabaMehmet Soylu . Orun Ersan
Yayn SekreterliiBurcu Terakye . Serap Dalm
KapakEvren Babu
Grafi k UygulamaBurhan Dramagil (Remark)
Katkda BulunanlarNoushin Rashedi . Marina Esenalieva
letiimobanyldz Sokak 5-A/3 ankaya 06680 Ankara
+90 312 4686638 (tel)+90 312 4277520 (faks)[email protected]
Abone, Reklam ve Datm
ANBA Anadolu Basn AjansBlten Sokak 21/3 Kavakldere 06550 Ankara
+90 312 4675381 (tel)+90 312 4675383 (faks)
Reklam KoordinatrBlent emeciolu
Teknik Hazrlk ve BaskRemark letiim ve Tantm Hizmetleri
Kuleli Sokak 57/4 Gaziosmanpaa 06700 Ankara+90 312 4362728 (tel)
+90 312 4362700 (faks)[email protected]
SMD yelerine cretsiz GnderilirFiyat 6 TL . Abonelik 30 TL
Miralay efik Bey Sokak 13/2 Gmsuyu 34015 stanbul
+90 212 2924380 (tel)+90 212 2924382 (faks)
www.ismd.org.tr
obanyldz Sokak 5-A/3 ankaya 06680 Ankara
+90 312 4686638 (tel)+90 312 4277520 (faks)
www.tsmd.org.tr
Cumhuriyet Bulvar 2. Kordon 209/4 Alsancak 35220 zmir
+90 232 4631630 (tel)+90 232 4631057 (faks)
www.izmir-smd.org.tr
04 masa st
12 iyi eyler
18 telif haklar Tandoan renci Yurdu, Emlak Bankas Kzlay ubesi Yurdanur Sepkin erife Meri
24 gncel
28 YEN D Mekann Kurgulad Bir Yap: Mersin Atatrk Park Kltr ve Kongre Merkezi Kayseriye zenli Bir Dokunu: Kadir Has ehir Stadyumu
44 GNDEM Trk Mimarlarn Da Dnme Servenleri: Mimarln Yurtd Seyri Abdi Gzer, Aytek tez Enis ncolu zzet Fikirlier Nesrin Yatman Sinan Erbu Mete z Adnan Aksu Mehmet Soylu Kuzey ve Orta Asya lkelerinde Proje Sreci, Mete z ngilterede Proje Sreleri, Ceyhun Baskn Ekincinin Libya almalar Bozkurt Grsoytrakn Yurt D almalar Bir Binann yks: Anadyr Kltr Merkezi , . Kerem Erginolu, Hasan C. allar Kayseriliolunun Dubai almalar Zaha Hadid Brosundan Deneyimler, Ceyhun Baskn
79 YARIMA TOKde Deiimin Balangc m?: Toplu Konut Nihayet Tasarma Konu Oldu Hasan zbay dl Treninden Notlar Kolokyumdan Notlar Kolokyum Notlar Haluk Karabel ile Sylei
108 ORADAYDIK Bir Kentsel Geliim Deneyiminden Notlar: Dubai 2009 lhan Kural, Nerkis Kural
118 zetler (ngilizce, Rusa ve Arapa) . Summary . .
Yazlarda ifade edilen grler yazarlarna aittir. Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir.
Reklamlar, reklam veren firmann sorumluluundadr ve serbestMMAR reklamlarda verilen bilgilerden sorumlu tutulamaz.
serbest
TEMMUZ 2009 03 D M
ekan
n K
urgu
lad
B
ir Ya
p -
Kay
seri
ye
zenl
i Bir
Dok
unu
T
rk M
imar
larn
Da
Dn
me
Ser
venl
eri
TO
Kd
e De
iim
in B
ala
ngc
m?
B
ir K
ents
el G
elii
m D
eney
imin
den
Not
lar:
Dub
ai 2
009
6 TL
serbest
NSAN 2009 03
03
stanbul SMD, 2007 ylndan buyana uramakta olduu AB projesi FOLIAy sonulandr-mak zere. Bileenleri, 13 blmlk bir mimarlk belgeseli, ayn konulu bir web sitesi ve kar-lkl konferanslar olarak zetlenebilecek projenin temel hedefi, mekan kalitesinin insan (ve toplum) hayatnda yaratabilecei olumlu etkilerin ne olacana dair bir fakndalk yaratmak. Mimar olmayanlar hedef kitle olarak belirleyen ve NTVde 15 austostan sonra yaynlanma-ya balanacak olan FOLIA-mimarlk belgeseli hakknda zet bir bilgiyi sayfalarmz arasnda ve web sitesinden bulabilirsiniz. www.folia.org.tr
Bu proje iin katklarna bavurulan birok kii ve kurum arasnda, Barcelonann Belediye Bakanl da dahil, lkesinde nemli grevler stlenmi, bugnn yeni spanya Bykelisi Sayn Juan Clos da var. Barcelonadaki baarl kamusal alanlarn ykleri ve ekimleri konu-sunda deerli tavsiyelerini aldmz Sayn Closla yaptmz grmede, bilen bir gz olarak syledii ilk ey uydu: ... Bence sizin (Trkiyenin) mimarla dair bir sorununuz yok. Ama kentlemeye dair ciddi problemleriniz var. Kamusal alan kavram konusunda yaplmas gere-ken ok iiniz olduu grnyor. Clos ve ekibinin aktard deneyimler, biz Trk mimarlarn yllardr zlemini ektii salkl bir meslek pratii sisteminin, hele bir de kaliteli yneticiler tarafndan ugulanrsa, ne denli kkl ve baarl sonular dourabileceini Barcelona ile kant-lyor. Tasarlanm kentlerde ve doru kurgulanm denetim mekanizmalar sayesinde nitelikli mekanlar oluturmak mmkn hale geliyor. Yurtdnda uygulama deneyimi olan birok mes-lekdamz, altklar lkelerde -Trkiyedekinin aksine- mimarlarn yapl evrede ne denli nemli barol oyuncular olduklarn aktaryorlar. Mimar olmann keyfine oralardaki al-malarla vardklarn vurguluyorlar. Bu saymzn geni bir blm, Trk mimarlarn yurtd deneyimlerine odaklanyor.
Tasarlanm nitelikli yaam evreleri oluturma konusunda kt bir karneye sahip olan TOKnin bu izgisini deitireceine ilikin mit veren konut yarmas ise dier arlkl konumuz. Meslek odamzn tavrndan farkl olarak TSMDnin destekledii ve srecine katk koyduu bu nemli yarmann uygulamaya da yansmas dileimiz.
Sayglarmzla,
Asl zbay
DzeltmeDergimizin, Nisan 2009/02 saysnda, (sf: 64-79) "Kayseri -Kalesinin Kltr ve Sanat Ortamna Dntrlmesi" Mimari Proje yarmas ile ilgili yaplan "Yuvarlak Masa Toplants" katlmclarndan Jri Bakan Sevgi Lke'ye ait konuma metinleri, teknik bir hata sonucu, kendisinin dzeltmi olduu metinler yerine denetim ve son kontrolleri yaplmam konuma metinleri yer almtr. Bu yanllktan dolay zr dileriz.Dzeltilmi metinlerin yer ald Yuvarlak Masa Toplants'nn tam metni,www.tsmd.org.tr adresinde yaynlanacaktr.
04 masast
01
05
04
03
02
masast
masast 05
MERKEZ SS ANKARAAhmet Yertutan / Sleyman Albayrak
Ankarann Kazan ilesinde, 45 nakliye firma-snn biraraya gelerek yatrmn stlendii bir ofis+depolama ss yaplacak. Projenin temel sorunu, kentin her yerine dalm olan ve ou apartman kat ofislerde, yetersiz mekan koulla-rnda hizmet vermeye alan sektrn ihtiyala-rna yant vermek. Yatrmclarn amac, ulusal ve uluslararas alanda alan ve lojistik, gmrk m-avirlii, ithalat, ihracat, ambalajlama, datm vb hizmetler veren kamu ve zel sektr kurulularn ats altnda toplayan; ilevlerin gereine modern mekan koullar ve kaliteleriyle cevap verebilecek bir merkez ss oluturmak. Bu niyeti projelen-dirmek zere, yarma baarlar ve en son Esen-boa Havaalan projeleri ile tandmz ESSA ekibinin 2 yesi, Ahmet Yertutan ve Sleyman Bayrak grev almlar. Toplam 700.000 m2 alan zerine ina edilecek yapnn projeleri 2008de tamamlanm.
01 Ankara Lojistik ss Kazan, AnkaraProje Mellifi: ESSA Proje Tasarm Ekibi: Sleyman Bayrak, Ahmet Yertutan, Nazan Cengiz avu, Evren Bar zbek, Meral Kar, Gzdenur Demir, Neslihan DadevirenStatik: M. Selim tez, Mesut Demirel Mekanik: Melih zner Elektrik: Kemal Ayka Altyap: Koray Gneri Peyzaj: Habibe Adu Ylmaz Zemin ett: Mehmet Sayg veren: Roder Lojistik in Bykl: 105.000 m2 depolama yaplar (7 yap halinde)10.400 m2 servis bakm yaplar (2 yap halinde)40.000 m2 ofis yaplar (3 yap halinde)9.500 m2 sosyal tesis yaplar (8 yap halinde)440.000 m2 park, yol, peyzaj vb evre dzenleme-si ile 540.000 m2 alannaltyap projeleri.Yatrm Maliyeti: 109.000.000,00 TL (1. Etap)
DLL BR KAMU YAPISI DAHAOrhan Ersan / Deniz Dokgz Ferhat Hacalibeyolu
2008 Baharnda sonulanan Dileri Bakanl Kongre Merkezi Yarmasn kazanan kiart-bir ekibinin projesi yatrm programna alnd. Ankarann Or-An semtinde, yeni bykelilik-ler sitesine hakim bir tepeye ina edilecek olan dll proje sayesinde bakent, SGK Genel M-drl (eski BAKUR), Noterler Birlii, Ana-
yasa Mahkemesi gibi, projeleri ulusal yarmalarla elde edilmi ve baarl inaat kaliteleri sayesinde rnek kamu yaplar olarak takdir toplayan bina-lar listesinde yerini almaya hazrlanyor. Dev bir gen saak altnda, zerinde bakanlk ehitleri-nin adlarn tayan antsal duvaryla ne kan tasarm uygulandnda, kentin bu blgesindeki nemli toplantlara ev sahiplii yapacak bir prestij yaps olma potansiyeli tayor.
02 Dileri Bakanl Kongre Merkezi AnkaraProje Mellifi: kiartbir MimarlkTasarm: Orhan Ersan, Deniz Dokgz, Ferhat HacalibeyoluProje Ekibi: Orhan Ersan, Deniz Dokgz, Ferhat Hacalibeyolu, Turgut akirolu, Emrah Akpnar, Gkhan KaracaStatik Proje: Fuat TaMekanik Proje: Blent GrmenElektrik Proje: Kemal GravarProje Dnemi: 2008Yap Alan:15.700 m2
MLKYELLERE YAKIAN...Semra Uygur / zcan Uygur
Ankarann merkezi Kzlayn en popler lokan-talarndan biri, Mlkiyeliler Birlii Lokalidir. Yksel Caddesinin yaya aks zerindeki geni bahesiyle geleneksel buluma mekanlarndan biri olan Mlkiyeliler, artk ihtiyaca cevap verme-yen mekanlarna ada bir yeni yz kazandrmak iin 2007 ylnda davetli bir yarma yapmt. Ziya Tanal, Yakup Hazan ve Abdi Gzerin jrili-ini yapt yarmay kazanan Semra-zcan Uy-gur projesi, mevcut iki yapnn arasndaki avlu/baheyi ve ndeki yaya yolunu tematik olarak koruyan karma kullanml projeleriyle, Kzlayda ada bir yeni yapnn mjdecisiydi. Ancak de-ien Birlik ynetiminin, bu projeyi beenmeyip yeni neriler yaptrd duyumlaryla birlikte, yeni projenin grntleri de web ortamna dmeye balaynca byk bir hayal krkl yaand: Yeni ynetimin tercih ettii proje, bu kkl kurumu temsil edenlerin kltrel yetkinliini sorgulatr niteliiyle znt vericiydi.
Dileriz Mlkiyeliler Birlii, kendilerine yakan misyonu gereince yerine getirir ve Ankarann bu sosyal ve siyasal adan ok nemli parselinde, aydnlk Trkiyeye yakan ada bir yarma projesini uygulama becerisini gsterir.
Bu vesileyle Uygur ekibini, 10 yl nce projelen-dirdikleri ve TTCDD Cer Atlyelerinin restoras-yonu ile kente kazandrlan yeni ada Sanatlar Mzesi yapsnn al dolaysyla kutluyor; da-rs (17 yldr ylan hikayesine dnen) CSO Kon-ser Salonunun bana diyoruz.
03 Ankara ada Sanatlar Mzesi ve Gzel Sanatlar GalerisiProje Mellif: Uygur Mimarlk Tasarm Ekibi: Semra Uygur, zcan UygurYardmc Mimarlar: Necati Seren, Ayhan Abanozcu, Gliz Kln, Selen Poyraz, Il Dzgn, nsal SusamDanman: Fuat GkeMekanik: Bahri TrkmenElektrik: Mehmet S. YurdakulStatik: Danyel Kubinveren: T.C. Kltr Bakanl
04 Mlkiyeliler Birlii - Kzlay, AnkaraProje Mellifi: Uygur MimarlkTasarm Ekibi: Semra Uygur, zcan Uygurveren: Mlkiyeliler Birlii Vakf Proje Tarihi: 2007
TANRILARA KORUMAH. Sinan Omacan
Atlye Mimarlk, bir arkeolojik alandaki bulun-tular d hava etkilerinden korumak ve yansra alana yakan zgn bir yap tasarlamak gibi zor-lu bir problemle urayor. Zeugmada Danae ve Dionysos villalarnn zerine yaplacak yap, ayn zamanda mekanlarda aa karlan mozaik ve freskleri de koruyacak. Zeugmada kazlar bir yan-dan devam ederken dier yandan alana ziyaretide kabul ediliyor. Dolaysyla hem alma gvenlii-ni hem ziyaretilerin gvenliini salamak hem de yazn youn scann yaratt sorunlar en aza indirmek zere, iki cidarl bir yap tasarlam. D cidar hava koullar ve silet etkileri ile biimle-nirken, i cidar arkeolojinin gerekleri uyarnca biimlenmi.
05 Zeugma Danae ve Dionysos Villalarna Ait Koruma Yaps Zeugma, Gaziantep Proje Mellifi: Atlye Mimarlk Tasarm Ekibi: H. Sinan Omacan, Rdvan vn, Aya zmen, Ceren B. vn, Didem TekszStatik Proje: Bro Statik (lkay Ergne)Projelendirme: Mays-Ekim 2007Yapm: Mart 2009-veren: Kltr Bakanl Gaziantep l Kltr Mdrl Zeugma Arkeoloji Projesi Bakanl Do. Dr. Kutalm GrkayYap Alan: 1850 m2
Yatrm Maliyeti: 1.400.000 TL
06 masast
09
11
06
07
10
08
12
masast 07
HASTANE DENEYM BAARI GETRDSelda Gmdorayan
Antalya Akdeniz niversitesi, Tp Fakltesine yaplacak 200 yatakl yeni onkoloji hastanesi iin, 10 mimarlk ekibinin davetli olduu bir organi-zasyon dzenledi. Kurumun bnyesindeki mimar ve doktorlarn seici kurulunu oluturduu bu yntemle Selda Gmdorayan ekibinin neri-si uygulanmaya hak kazand. Blgenin iklimini gzeterek zemin katta boluklar brakan ve gl-gelikli i avlular yaratan tasarmn, 2009 sonunda uygulanmaya balamas bekleniyor.
Salk yaplar konusunda deneyim sahibi olan proje ekibinin masastnde, Elazda yaplacak Ruh Sal Hastanesi ve Krehirde yaplacak 300 Yatakl Devlet Hastanesi projeleri de yer al-yor.
06 Akdeniz niversitesi Tp Fakltesi 200 Yatakl Onkoloji Hastanesi - Antalya Proje Mellifi: Selda Gmdorayan MimarlkTasarm: Selda Gmdorayan Proje Ekibi: Damla Mercan, zlem Aydodu, Duygu Baki veren: Akdeniz niversitesi Tp FakltesiYap Alan: 32.000 m2
07 Elaz Ruh Sal Hastanesi Proje Mellifi: Selda Gmdorayan Mimarlk Tasarm: Selda Gmdorayan Proje Ekibi: Damla Mercan, zlem Aydodu, Duygu Bakiveren: Elaz Ruh Sal HastanesiYap Alan: 32.000 m2
08 300 Yatakl Krehir Devlet Hastanesi Proje Mellifi: Selda Gmdorayan MimarlkTasarm: Selda Gmdorayan Proje Ekibi: Damla Mercan, zlem Aydodu, Duygu Baki veren: Toplu Konut daresi BakanlYap Alan: 42.000 m2
KUNDUNUN SON OTELevket Altndal
Antalyann Ticaret ve Sanayi Odas ile Su-Atk su daresi binalarnn da mellifi olan evket Altn-dal ekibinin masastnde bu kez Kosova iin ta-sarlanm bir yerleim projesi ile Antalyann Kun-du blgesi iin bir otel var. Pritinada 80 dnm arazi zerinde yer alacak yerleim projesi, farkl trde konutlarn yansra otel, alveri merkezi ve elence merkezi gibi fonksiyonlar barndran tesisler de ieriyor.
Son 5-6 ylda byk bir hzla otellerle dolan Kunduda son kalan parsellerden biri iin proje-
lendirilen otel projesi ise, mimarlarnn ifadesiyle, sahilde yer almasna karn bir kent oteli kon-septiyle tasarlanm.
09 Lake View City Piritina, KosovaProje Mellifi: evket Altndal Mimarlk Ofisi Tasarm Ekibi: evket Altndal Ahmet BaklStatik: Akn Akay AkncMekanik: Taner TazeglElektrik: Muhittin rkmez, Elsan Mhendislikveren: KVG Grup Yap Alan: 102.000 m2
10 Stone Otel Kundu, AntalyaProje Mellifi: evket Altndal Mimarlk OfisiTasarm Ekibi: evket Altndal Ahmet BaklStatik: Akn Akay AkncPeyzaj: Tlay Tosunveren: Ramazan TaYap Alan: 20.000 m2Yap alan: 7706 m2
SEYHAN NEHR AILIMIHayri Anamurluolu / Eyp Kendirci
zerine oturduu yeri ve evresini dikkate alma-yan, d mekana dev konteynerlar olarak yansyan, ie dnk bir ticari yaam kurgulamakla yetinen AVMlerin yerine, duyarl davranan yeni nesil r-nekler tasarlanmaya balad. Adanadaki Yreir AVM de bunlardan biri olmaya aday: Tanart eki-binin uygulama projelerini srdrmekte olduu yap, 31 dnm arsa zerinde 19.500 m2 taban alana oturacak. Yapnn cephe verdii Seyhan Nehri kysndaki AVMde kafe, lokanta vb mekan mterilerinin nehri seyredebildii bir mimari kurguyla tasarlanan proje, yol cephesindeki eff af erisel hareketleriyle kentin ikonik yaplarndan biri olmaya aday grnyor.
11 Adana Yreir Alveri MerkeziUygulama Projesi: T5 Tasarm Mimarlk Tasarm Ekibi: Hayri Anamurluolu, Eyp KendirciConcept Proje: 5plus Design Statik: Kemal Trkaslan Mhendislik Mekanik: Gmd Mhendislik Elektrik: Emp Mhendislik veren: Rnesans Gayrimenkul Yatrm A..Yap Alan: 140.000m2
URLANIN DOAL EVRESNE DUYARLI KATKILARznur Turan / Seil avkl
1980lerin sonunda evre Yolunun yapmyla Urla, zmirin sayfiyesi olmaktan kp, zmirlile-rin daimi konut alanna dnt. Kent evresinin esiz doal dokusu yer yer imar delen youn
kooperatif sitelerine kurban edilse de, pek ok blgesinde yaplan dk younluklu ve villa tipi konutlar, evrenin nitelikli geliimine katma de-er salyorlar.
Eke Mimarlk ekibinin masastndeki Bryela konutlar da, gerek konut kullanclarna geni baheli bir yaam evresi sunmak, gerekse to-porafyann olanaklarn deerlendirerek yere saygl bir yerleim kurgusu oluturmak amacyla tasarlanm.
12 Bryela Villalar Urla, zmirProje Mellifi: znur Turan - Eke MmarlkTasarm Ekibi: znur Turan, Seil avkl, Mustafa anltrkStatik Proje Mellifi: Mustafa AkMekanik Proje Melifi: Kamil OlgaElektrik Proje Mellifi: Namk Onmu Yap Denetim: Rehber Yap DenetimPeyzaj: Kardelen Peyzaj PlanlamaYatrmc Firma: Gyb Inaat San. Tic. Ltd St.Yap Alan: 28.000 m2
08 masast
13
18
17
16
15
14
masast 09
VARAN TERMNALNDEN MVENPCK OTELEBozkurt Grsoytrak
Uzun yllardr yurtdna yapmakta olduu byk programl projelerle tandmz Boyut Mimar-lk ekibi, Ankarann ana arterlerinden birinde bir otel projesinin uygulamasn izliyor: Varan Stz terminalinin kent dna tanmas son-rasnda bu parsele yaplmakta olan Mvenpick Otelini projelendiren ekip, Eskiehir Yolunun kamu kurulularyla dolu bu blgesinin kent d-ndan gelen kullanclarna ynelik bir otel kon-septi kurgulam.
stanbulda Telekomun mraniyede yapaca ve personelinin daha nitelikli hizmet vermesine y-nelik eitim tesisleri olarak projelendirilen bir ofis tasarm da Boyutun masast konular arasnda. Akademi Binalar adyla anlan tesiste ofis, ei-tim, yayn ve konferans birimleri yer alacak.
Ekibin son yurtd almalarndan biri de Kazakistanda byk bir konut yerlekesi: 44 hektarlk alan zerine yaplacak Ahselkent konut alannn, farkl tiplerdeki konutlarn yansra al-veri ve spor merkezlerini de ierecek bir yaam merkezi olmas ngrlyor.
13 Mvenpick Otel - Ankara Proje Mellifi: Boyut Mimarlk Dekorasyon Tasarm : F.Bozkurt Grsoytrak,Statik: Ont MhendislikMekanik: Gmd MhendislikElektrik: Gmd Mhendislik Mimari: 2f Designveren: Varan Turizm Konaklama A..Yap Alan: 22.000 m2
Yatrm Maliyeti: 30 Milyon $
14 Ahselkent Almaata, KazakistanProje Mellifi: Boyut Mimarlk DekorasyonTasarm: F.Bozkurt Grsoytrak,Statik: Teknodizayn ProjeMekanik: deal TesisatElektrik: Tes Elektrikveren: Ahsel Holding Yap Alan: 930.000 m2
15 mraniye IPTV ve TT Akademi Binalar stanbulProje Mellifi: Boyut Mimarlk DekorasyonTasarm: F.Bozkurt Grsoytrak,Statik: Konkan MhendislikMekanik: Ymt MhendislikElektrik: ktem Mhendislikveren: Trk Telekom A..Yap Alan: 40.000 m2 Yatrm Maliyeti: 41 Milyon TL
YELKYE MEGA APARTMANOuz ztuzcu
stanbulun ok hzla gelimekte olan Basn Eks-pres yolunun en deerli blgelerinden birinde ve havalimanna 6 km mesafede 212 stanbul Rezi-dans adyla dev bir konut yaps uygulanyor.
Projelerini ztuzcu Mimarlk ekibinin hazrlad- bu 40 katl 540 konutluk yapnn yanbanda bir de byk alveri merkezi ina ediliyor. ynden ana yollarla evrili 56 dnmlk alann zerinde yer alan yapnn projesi ve uygulama-snda, stanbul iin ciddi nem tayan deprem ve yangn gvenlii konusunda, uygulanabilecek en yksek standartlar kullanlyor. Yapnn zemin kotunda 8000 m2lik bir yeil plaza ve altnda toplam 20.000 m2lik alana yayl otopark yer al-yor.
Ekibin projeledirmekte olduu Atlantic Village isimli turizm yatrm ise, Bodrumda 5 yldzl bir otel ile konut nitelerini ieriyor. 500 Yatakl otel ve tatil evleri tamamlandnda, kendi sahil ban-dna sahip olacak.
16 212 stanbul Rezidans - stanbulProje Mellifi: ztuzcu Mimarlk Limited Tasarm Ekibi: Baak Akkoyunlu, Ant ztuzcu, Hlya Karde, Selim AygnStatik Proje: rfan Baliolu, Balkar MhendislikMekanik Proje: smail Can, Birikim MhendislikElektrik Proje: CedetaAlt-Yap: Sns MavirlikProjelendirme Dnemi 2008-Yap Alan: 90.000 m2 (40 kat ve 539 daire)Yatrm Maliyeti: 135.000.000 USD
17 Atlantic Village - BodrumProje Mellifi: ztuzcu Mimarlk Limited Tasarm Ekibi: Ouz ztuzcu, Baak Akkoyunlu, Hlya Karde, Ant ztuzcu, Selim Aygn Projelendirme Dnemi 2008-Yap Alan: 40 000 m2 Yatrm Maliyeti: 75.000.000 USD
DEV DALGALAR ANTALYADAHzr elikkanl
Ankara Mimarlk ekibinin Queen Elizabethten sonra yapt ikinci konsept otel olan Tsuna-mi, adndan da anlalaca gibi, dev bir dalga formu ile benzerlerinden ayrmaya alacak.
Dekorasyonu da denizin iinde olunduu hissini veren projenin iletme konseptinde adrenalin ve hareket n planda tutulmu.
18 Tsunami Hotel - AntalyaProje Mellifi: Ankara Mimarlk Tasarm Ekibi: Hzr elikkanl Statik Proje: Orhan Budak Mekanik Proje: Ufuk Oktay Elektrik Proje: Arif Kepenek Yap Alan: 50.000 m2 Yatrm Maliyeti: 55.000.000 TL
yeni
fikirle
r
yaratr
!
Trkiyede son yllarn en ok ina edilen yap tr olan alveri merkezleri, bu yl eitli alanlarda ok sayda dl kazanarak yatrmclarnn yzn gldrd: Dnyadaki alveri
merkezlerinin sahibi, iletmecisi ve profesyonel yneticilerinden oluan 76 bin kiiyi ats
altnda toplayan ICSCnin (International Council of Shopping Centers / Uluslararas AVM
Konseyi), Barcelonada gerekleen Avrupa Kongresinde Trkiye, 4 dlle bu yln reko-
runu krd. Ankara Cepa Alveri Merkezi de bir dier nemli uluslararas dl olan City-
scape Ortadou Gayrimenkul dlleri 2009da en iyi AVM projesi dln kazand. AVM
projelerinde uzmanlaan ncolu ekibinin tasarlad Moskovadaki Metropolis binas ise
Rusyada en iyi karma kullanm alannda verilen CRE 2009 dlne layk grld. Bu
dl 2008 ylnda Novosibirsk Royal Park AVM ile Yazgan Tasarm ekibi kazanmt.
Bu yl 33. kez verilen ICSC 2009 yarmasnda, stanbuldaki stinye Park ile Mersindeki Fo-
rum Mersin en byk AVM kategorisinde byk dlleri alrken, stanbul mraniyedeki
Meydan Alveri Merkezi evreye sayg dlne layk grld. Ankaradaki Panora Al-
veri Merkezi de mansiyon alarak 4ly tamamlad. Yarmaya bu yl, 19 lkeden 41 proje
katlm ve 11 lkeden 18 proje fi nale kalmt. 8 kiilik jri, fi nale kalan alveri merkezle-
rini tek tek gezerek, projelere, sektre nclk yapmaktan, iletme baarsna kadar eitle-
nen 50 dolaynda kritere gre not verdi. ICSCnin dllerine, alveri merkezleri faaliyete
getikten sonra ilk 24 ay iinde sadece bir kez bavurulabiliyor. Bu dl Trkiyeye ilk
kez Akmerkez kazandrmt. Daha sonra Ankaradaki Armada da dl kazand. 2007deki
yarmaya aday olan Kanyon da ICSC jrisinin beendii AVMlerden biri olmasna karn,
rzgarl orta mekannn azizliine uram ve dl bu nedenle karmt.
Tasarm ve proje kalitesinin deerlendirmelerde byk rol oynad dllerin ulusal basna
yansmas, genellikle sadece yatrmclarnn adyla gerekleiyor. te bu nedenle, baarnn
gerisindeki byk payn gerekte nerede olduunu bilen serbest.MMAR, onur veren bu
dllleri belgelemek ve mimarlarn kutlamak zere bu saysna zel bir blm ayryor.
iyi eyler
14 yaka resimleri
Meydan Alveri Merkezi, stanbulKonsept Proje: Foreign Offi ce Architects (FOA),MAM AlmanyaYerel Mellif: Turgut Alton Mimarlk,Uygulama Projesi: Etd Mimarlk Yatrmc: Metro Group Arsa Alan: 128.000 m
Forum Mersin Alveri ve Yaam MerkeziKonsept tasarm: T+T Design Mimarlk Mimari izim: T+T Design, Chapman Taylor ve Trk MM Proje Yatrmc: Multi TurkmallArsa Alan: 66.000 m
stinye Park Alveri Merkezi, stanbulTasarm Ekibi: mer Faruk Kurdak, mer SomerMimarlk Ofi sleri: merler Mimarlk, DDG Groupveren: Orjin GrupArsa Alan: 180.000 m2
12 iyi eyler
Cepa Alveri Merkezi, Ankara
Proje Mellifi: ncolu Mimarlk ehircilikTasarm Ekibi: Enis ncolu, nder Kaya, Cem Altnz, Cumhur Keskinok, Mimari: ncolu MimarlkStatik: Ural MhendislikMekanik: Okutan MhendislikElektrik: Yurdakul MhendislikPeyzaj: ATK Peyzajveren: stnelik A..Proje tarihi: 2005-2006naat tarihi: 2006-2007Toplam inaat alan: 172.000 m2
Cityscape Abu Dabi, Cityscape Gayrimen-kul Etkinlik zincirinin Abu Dabi ayan oluturan gayrimenkul geliimi zerine sergi ve konferanslar ieren, her yl tekrarlanan bir uluslararas gayrimenkul yatrm ve ge-litirme etkinliidir. Cityscape Ortadou dlleri, 19-22 Nisan 2009 tarihlerinde ger-ekleen Cityscape Abu Dabi, Uluslararas Gayrimenkul Yatrm ve Gelitirme Etkinli-i kapsamnda mimarlk ve yatrm kategori-lerinde verilen dleri kapsamaktadr. dl kategorileri ina edilmi ve edilecek projeler olarak ayrlmakla beraber, dl adaylna Ortadou ve Kuzey Afrikadan projeler ba-vurabilmektedir. Blgeden ve Trkiyeden bir ok projenin katld Cityscape Orta-dou Gayrimenkul dlleri 2009da, Cepa Alveri Merkezi En yi Ticari / Alveri Merkezi Projesi dlne layk grlm-tr. Commercial Real Estate (CRE) dlleri Moskova CRE, Federal CRE ve St. Peters-burg CRE olmak zere ayr blmde 2003 ylndan beri dzenlenen dl prog-ramlardr. Rusyada gayrimenkul alannda verilen en nemli dller olan CRE dl-leri, gayrimenkul alannda kaliteyi arttrmak amacyla verilmektedir. Metropolis projesi 2009 ylnda Moskova CRE dlleri kapsa-mnda Karma Kullanm dalnda dle layk grlmtr. Cepa Alveri Merkezinin dl ald City-scape Abu Dabide btn kategorilerde 120 proje bavuruda bulunmu, Trkiyeden ise 3 proje fi nalist olmutur. CRE dlleri Rusyadaki projeler arasndan seilmektedir.
Metropolis Ofis ve Alveri MerkeziMoskova, Rusya
Proje Mellifi: ncolu Mimarlk ehircilik & RTKL International, ABDTasarm Ekibi: Enis ncolu, nder Kaya, Cem Altnz, Cumhur KeskinokYardmc Mimarlar: Tuna Kran, Umut Flal Kran, Ycel Sezen, Tangl Kale, Kemal Kocaili, Sava akmakkaya, Esra Malakl, Statik: Ural Mhendislik, Emir MhendislikMekanik: Okutan MhendislikElektrik: EMT MhendislikPeyzaj: Promim / Can Kubin, Love JoyYatrmc: Capital PartnersYatrmc Ortak: Rodamco EuropeYklenici: ENKA naatProje tarihi: 2005-2008naat tarihi: 2007-2009Yatrm Maliyeti: 239 milyon $Toplam inaat alan: 311.950 m2
Alveri merkezleri konusunda nemli deneyime sahip olan ncolu ekibi, Ankarada Cepa Moskovada Metropolisle 2009 ylnda iki ayr dle imza att
Enis ncolu
dl kategorileri ofi s, alveri merkezi, en-dstri, otel ve karma kullanm kategorilerin-de verilmektedir. Karma kullanm kategori-sinde 4 fi nalist, dier kategorilerde 3 fi nalist yarmtr. Metropolis projesi hem En yi Karma Kullanm projesi seilmi, hem de yatrmcs Capital Partners En yi Yatrm-c dln almtr. ki yarmada da dl komiteleri gayrimen-kul sektrnde deneyimi ve bilgisi olan uzmanlardan olumaktadr. dllerin be-lirlenmesi, kategorilerine gre projelerin su-numundan sonra kapal oy verme sistemi ile yaplmaktadr. Uluslararas dller projeye ve projeyi ger-ekletiren ekibe uluslarararas tannrlk salamann yan sra projenin uluslararas dlle akredite edilmesine yardmc olmak-tadr. Ayrca uluslararas mimarlk gruplar arasnda yaanan rekabette Trk mimarlar-nn ald dller, rekabet gcn artrmak-tadr.Baka projelerde normalde mteri/ive-ren, bir ya da snrl sayda bir gruptan olu-urken, alveri merkezi gibi komplike pro-jelerde ortalama 200 ayr kirac ile 200 ayr mterinin isteklerine cevap vermek gerek-mektedir. Alveri merkezi tasarm kullan-cdan bamsz dnlebilecek, tek bana fonksiyon ya da tasarm ile zlebilecek bir program deildir. Alveri merkezini ortaya karan iveren, mimar, mhendislik ekibi, kiralama danman ve dier danmanlar-dan oluan byk bir ekiptir. Bu nedenle alveri merkezi dinamik bir tasarm ol-makta, inaat srecinde de tasarm devam edebilmektedir.
iyi eyler 13
Sergey Kaptilkin Cemal Emdem
14 iyi eyler
Uluslararas Alveri Merkezi Konseyinin 1972 ylndan beri verdii dller, ticari gayrimenkul sektrnn kendi iinde geli-tirdii saygnlkta yrtlyor. Bu tr prog-ramlarn ortam yaratc boyutlar var. Geni bir izleyici grubuyla sektrel bir kutlamaya dnyor. Uluslararas platformda zellik-le Avrupada yaran yaplar zerinde al-mann motive edici boyutlar da nemli. Alveri merkezi yatrmlar ok byk ya-trmlar. Yaplar tm dnya kentlerinde en sk kullanlan yap tr olarak ne kyor. dllerle, mimari yap ve iletme asndan kaliteyi deerlendirme platformu oluturu-luyor. Seilen yaplarn yayn yoluyla geni bir evreye duyurulmas da amalanyor. Bu yl verilen dllere 19 lkeden 41 proje aday oldu. Finale 18 proje kald. Trkiyeden yatrmc ve tasarmc grubun Trk olduu tek fi nalist aday Panora idi. Yarmada kategoriler nceden belirleniyor. Yeni yaplar, yenilenen yaplar, ek yaplar gibi kategoriler var. Bu yl srdrlebilirlik kate-gorisi ald.Trkiyeden Meydan Alveri Merkezi ald. Gelecekte baka kategoriler de ekleyebilirler. Byklk snfl arna gre ayrmlar var. Yaplarn mimari niteliini ne
karan ltler szkonusu. dl program sadece ticari gayrimenkul zerine kurulu deerleri iermiyor. Mimari yaklamlarn ncelikli olarak deerlendirildii bir seim ortam var. dle bavuru srelerinde belli snrlamalar var. Alveri merkezleri faali-yete getikten sonra iki yl iinde sadece bir kez bavurabiliyorlar.Proje deerlendirme kriterleri arasnda mi-mari adan yer seimi, yenilik getirme, planlama, etkileim alan, maaza karmalar, dzenlenmeleri gibi ltler; iletme asn-dan ise kiraclarn seimi, sat sonular, kullanclar tarafndan kabul, yatrmn geri dn gibi deerlendirme balklar szko-nusu. Uluslararas platformda projesini yapt-mz bir yapnn dllendirilmesi gelecekteki proje almalarmz iin de bir motivasyon kayna. Dnyada bu konuda retilen yap-lara yeni yaklamlar tayan neri sunmann mimarlk ortammz iin nemli bir kazanm olduunu syleyebilirim. Mekan kurgular-nn, yap programn yorumlamaya ynelik yaklamlarn uluslararas bir ortamda deer-lendirilmesi de nemli. Gndelik hayatm-zn bir paras olan kullanmlar tasarlarken yaam kltrmze eklenen programlar yorumlamak, uygulamak gerekiyor. Kent-teki oluumlara, kullanmlara sosyal boyu-tu olan mekanlar ekleniyor. Yap kltrne eklenen deneyimler oktur. Birbirimizden ok ey reniyoruz. Yaplarn iinde geen yaama ait kurgularn gereklemesi uzun srelerin emei. Yapnn kendini bulmas alveri merkezlerinde be yl alyor.Yapnn nasl iletilecei ve kullanlacana dair dnceler, mimari tasarm projeleri ile birlikte yryor. Kukusuz tm yap trle-rinde benzer sreler var.
A Tasarmn projelendirdii veOr-Ann yeni ekim merkezi haline gelen Panora, baarl ekibe Armadadan sonraki ikinci ICSC dln kazandrd.
Ali Osman ztrk
Burada mimar tasarm yaparken tek bana deil. lk dnceyi gelitirdii andan iti-baren projeye dahil olan yangn, gvenlik, akustik gibi baka disiplinler var. Yatrm grubu ile birlikte hareket ediliyor. Tasa-rmdaki ilk imgeler srecin sonuna kadar, yani yap tamamlanncaya kadar gl bir iz oluturuyor. Her aamada farkl gruplar tarafndan olumlu, olumsuz neriler srece dahil olabiliyor. naat kontrol edebildii-miz srece baarya daha yakn duruyoruz. Yaptmz yaplarn tarif edemeyeceimiz boyutta sorumluluklar var. Yapm srecin-de ok ciddi zaman tablolar var. Kiralama gruplaryla n anlamalar mimari proje ze-rinden yaplyor. Yapy zamannda teslim etmek gerekiyor. Yatrmlarn geri dn-mleri bu zamanlamalarla yryor. Kurgu-ladmz baz eyleri yapamadmz olabi-liyor. Sadece tasarlayp bir kenarda durmak deil, yaplarmz gelecek iinde uzun yllar yaayaca varsaymyla tasarlamak zere bir srecin iine giriyoruz. Yap bittikten sonra iimiz bitmiyor. Kullanc olarak da ilerinde yayoruz.
Panora Alveri ve Yaam Merkezi, Oran/Ankara
Proje Mellifi: A TasarmTasarm Ekibi: Ali Osman ztrk, Salih Bezci, Vecihi Yldz, Eser engel, Ebru Gzelz Aan, Meltem ztrk, rem Aker Bykkalay, Niyazi Ayvaz, Blent KarakayaYatrmc: Merkez naatStatik Proje: Yksek Proje Mekanik Proje: GMDElektrik Proje: Yurdakul MhendislikMaket: Selahattin YazcProje Mdr: Vecihi YldzProje Tarihi: 2004Alan: 180.000 m2 brt alan
iyi eyler 15
1998 de Devlet Hava Meydanlar letmesi 3 havaalan iin ard ardna yarma dzenledi. Ankara Esenboa ardndan zmir ve Milas havaalanlar. Kafa kafaya verdik ve yalnzca olmas gerekenleri dnerek geirdik yar-ma srecini. Salt yarma zevkiyle izilmi bir proje oldu. Bu nedenle de su gibi akt, yarma sreci ok keyifl i geti, nk, ok ters denklemler vard programda. Her birini zmek delice keyif veriyordu: D hat ve i hat yolcusu kendi binasndan ve eit mesa-fede dalarak uana ulaabilmeliydi. Bu denklemin zm an en keyifl i anlarmz-dand ve bu hem jri hem yarmaya katlan dier deerli mimar arkadalarmz tara-fndan da grld. Bu aritmetiin zm zaten binaya genel formunu da vermi oldu. En nemli fikir yolculuk ve yolcu idi. Bizler bu mekan en ok kullanacak olan ve says ylda 10 milyon olarak belirlenen yolcuyu, onun rahat ve huzurlu oluunu ok nem-sedik. Yap hem i hem d hatlar kapsyor. Bilhassa d hatlarda yolculuu dnnce giderken de gelirken de bir dizi elektronik makineden geiyorsunuz. Biz bu arada yolcuyu biraz rahatlatmak istedik. Olabil-diince gn kullandk. Olabildiince bu karmak ilemleri ok rahat alglanabilir klmaya altk. Kimsenin kafas karmadan kapdan giriyor, karsnda check-in banko-lar sonra kprden geiyor ve kaplara ula-yor. Olabildiince dingin ve basit. rnein, yine doal k gibi doann uzants olan su, aa ve ta kullandk.
Tm yolcularn hatta yolcularn dnda karlayanlar ve saylar 5500 bulacak olan havaalan alanlarnn da ortak kullanm alanlarn da bu alan ierisinde tasarladk. Bu tpk bizim geleneksel mimarimizde hayat olarak adlandrdmz gerekten de tm hayatn burada getii alan gibi. Bizim vadi olarak adlandrdmz bu alan da hayat olarak tasarland ve bugnlerde bu hayat canland. Gerekten de gelen yolcu giden yolcu bu alan kullanyor. Bunun evresinde alveriini yapyor kahvesini iiyor. Burada-ki havuzu rnein hareketli tasarlayabilirdik, yapmadk. Sakin olsun istedik. Huzur versin, yolculuk stresini alsn. Sonsuzluk fikri, tasa-rm srecinde en etkili temalardan biriydi. Ba sonu olmayan bir izgi olmak. Akan zaman iinde yalnzca bir kk izgi olmak. Bu bizim geleneimizin en gl temala-rndan biridir. Seluklu camileri rnein, bitmez, srecek gibidir. Bu yapnn da ba sonu yoktur, yalnzca bir izgiden ibarettir.Havaalanlar i hatlar iin ehre, d hatlar iin lkeye giri kapsdr ve uurlanrken de, aklmzda kalacak son imgedir. Bu yzden art bir sorumluluu daha var. Fakat burada hibir zaman, bir kltrel tarih dersi vermeyi hedefl emedik. Yurda bu ilk giri ve son ayr-l kapsnda, tarihin eitli zamanlarna ait bir ksm motifl eri (son zamanlarda sklkla yapld gibi) salt turizmin otantik yeni yerler bulma ihtiyacna malzeme yapmak uruna harcamak istemedik.
Avrupa Uluslararas Havalimanlar Konseyi ACI-Europe5-10 milyon yolcu kategorisinde Ankara Esenboa Havalimann Avrupann En yi Havaliman setiYap, mimarisi ile ald birok ulusal dlden sonrauluslararas alanda dagurur kayna oldu
Ercan oban
Esenboa Hava Liman, AnkaraProje Mellifi: Essa Proje DanmanlkTasarm Ekibi: Ercan oban, Suzan Esirgen, Sleyman Bayrak, Ahmet YertutanStatik Proje: Selim tez Mhendislik, Tuncel Mhendislikelik Proje: Tesem TeknikTesisat Proje: Razgat Mhendislik, Ekin ProjeElektrik Projesi: Nve Aydnlatma, Anel ElektrikBilgi lem: MHT TasarmAlt yap Projesi: Sigal MhendislikPeyzaj Projesi: Gardenia DanmanlkYangn Danman: Abdurrahman Kl, Kazm BecerenCephe Danman: Yenal OktuHafif Rayl Sistem Danman: Rza YandmGne Kontrol Danman: Uur YalnerSanatlar: Eber Karayaln, Gltekin izgenveren: DHM TAV naatYapmc: TAV naat Proje tarihi: 1998- tasarm projesiUygulama projesi: 2004/2005 Mesleki kontrollk: 2004/2006naat tarihi: 2004-2006
A
sl
zbay
18 telif haklar
Mimarlk hizmeti ister proje ve isterse bu projeye gre ilenmi olan yap olsun; mar Ka-nunu ve Belediye sorumluluu dnda mimara tannan haklar asndan: 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundan (FSEK) yararlanr. 1951 ylnda kabul edilip 2004 ylna dek deiiklik ve eklemeler yaplm olan bu kanuna gre Mimari Projea-nce ilim eseri saylr (FSEK mad.2/3), Ancak bu proje bedii vasfa (estetik deere) sahipse.b-Gzel sanat eseri olarak kabul grnr, (FSEK mad. 4/3)Gzel sanat eseri olarak korunmaya hak kazanan projeye (ilim eseri olarak estetik deeri olma-yan proje de korunur) gre inaa edilmi yap da gzel sanat eseri niteliine sahiptir. Ancak, sanat eseri niteliine sahip mimari projeye karn, zensiz ve kt yaplm uygulama sonucu ortaya kan yap iin artk sanat eseri nitelemesi yaplamayacaktr. Dier ynden ilim eseri niteliindeki projeden uygulamaya geite yaplacak zel dzenlemelerle, sonuta elde edilen binann bu defa sanat eseri nitelii kazanabilecei de dnlebilir.Bir projenin (dolaysyla da yapnn) ilim ya da gzel sanatlar eseri olarak nitelenebilmesi iin ncelikle mimarnn zelliini tamas, belirli bir sluba sahip olmas zorunluluu vardr.Herhangi bir projenin sonucu bir kurul ya da bilirkii grubu tarafndan yaplan deerlendirme (FSEK mad. 4/3 kapsamnda) mimarlk eseri kabul edilmesi ile buna uygun olarak inaa edil-mi yap mimari eser nitelii kazanr. Mimar iin telif hakk sz konusu olur. Yap zerinde yaplacak projeye aykr deiiklikler konusunda mali ve/veya manevi haklarnn ihlali nede-niyle FSEK kararlar gereince dava alabilir.Estetik zellik tamayan ve FSEK mad. 2/3 gereince ancak ilim eseri saylan mimari projenin sahibi olan mimarn mali ve manevi haklar da korunmaktadr. Ancak bu projenin uygulan-mas sonrasnda ortaya kan yap (mimari eser saylacak unsurlara sahip deilse) FSEK mad. 4/3e gre gzel sanat eseri kabul edilemeyeceinden proje mimarnn yap zerinde telif hakk yoktur. Projeye aykrlk konusunda; mar Kanunu ve zel dzenlemeler ile mar Ynetmelik-leri gndeme getirilerek nlem alnabilir.Bir yapnn kullanm srecinde, yaplmak istenen deiikliklerin zorunluluk tayp, tama-mas; mimari tarafndan alacak mali ve manevi kapsamdaki davalarda byk neme sahiptir. Zira Trk hukuk sisteminde: mimari eserlerin, sadece grsel deerler olarak deil ayn zaman-da yaanan ve belirli ihtiyalarn karlanmas amac ile yapldklar kabul edilir. Bu nedenle s yaltm, depreme kar takviye, fonksiyon deiiklii, zorunlu eklemeler yapma ihtiyac vb. ne-denlerle yapda gerekli dzenlemelere ve dzeltmelere mimari (mali ve manevi) haklarla kar kmak ve FSEKten doan yetkilerin kullanlmas mmkn olamamaktadr.Binann sadece bytlmesi amacyla yaplan deiiklik, eer yapnn estetik deerini olum-suz ynde de etkiliyorsa bu deiiklik nedeniyle binada ortaya kan deer artnn mimara (FSEK mad.70/3 gereince) denmesi gerekir.Dier ynden mimarn izni olmakszn yapnn renginin deitirilmesi, hele estetik deerini olumsuz etkiliyorsa (gzel sanat eseri olarak kabul edilen yap sz konusu oldukta) manevi hakkn zedelenmesi durumunu ortaya kard iin tazminat talebi ile dava almas mm-kndr.
telif haklar
MMARYE ZNSZ MDAHALELER ve HUKUK
Telif haklar, Trkiyede mimarlarn ba belas olan ama hukuk srelerinin okyava ilemesi nedeniyle, yasal haklarn yeterince takip edilmedii bir alandrHerkes binalarn zerinde dilediince mdahale yapmay kendine hak sayar ve vahimsonularn (grsel kirlilik dnda) genellikle bir yaptrm olmaz.Ama istisnalarda yok deildir...
Yurdanur Sepkin
Kaynaka:1. 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu2. 24 Kasm 2006 tarihli, TSMD Telif Haklar Panel Notlar (Prof. Dr. Arzu Ouz, Av. Berfu Kaya)3. Trk Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku asndan mimari eseler ve ilgili yarg kararlar (Prof. Dr. Grsel ngren, Av. Filiz Ceritolu) Temmuz 2007, ngren Yaynlar4. Yazc Hukuk brosu 22.12.2008 tarihli Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve ilgili mevzuat ereve-sinde eser sahibinin izni olmakszn mimari proje zerinde deiiklik yaplmasnn hukuki sonular yazs.5. Av. Durmu Tremen tarafndan aktarlan evki Vanlnn belgeleri.6.Sezar Ayagenin 02.06.2009 tarihli yazl aklamas
telif haklar 19
zet olarak:- Mimarn izni olmakszn deiiklik yaplm olmas;- Deiikliin binann estetik deerini olum-suz ynde etkiliyor olmas;- Yaplan deiikliin yaltm, takviye vb. zo-runluluk gerektiriyor olmamas; halinde, bu hususlarn mahkeme kararnca (bilirkiilerin de katks ile) tespit edilmesi durumunda mal sahibinden tazminat denmesi karar alna-bilir. Mimar:- Binann estetik deerinin olumsuz etkilen-mesi sonucu maddi tazminat;- zinsiz yap deiiklii ile ayn iin szleme-li olarak yaplmas durumundaki bedelin kat tazminat;- Yapda deer art salayan deiiklik iin madde tazminat ve eserin eski hale getirilme-sini isteyerek dava alabilir. Bu son isteini (eserin eski hale getirilmesi) gerekletirebil-mesi iin:- Mimardan izin istenmemi olmas;- Yaplan deiikliin eserin estetik deerini nemli lde zedelemesi;- Deiikliin kaldrlarak eserin nceki hale getirilmesine olanak bulunmas;- Eserin nceki haline dntrlmesinin kamu ya da i sahibinin haklarna nemli l-de zarar vermemesi gerekmektedir.Dier ynden mimarla iveren arasndaki szlemede: Mimardan zin Almakszn Projede Deiiklik Yapma Hakk iverene tannmsa, mimarn herhangi bir maddi taz-minat istei ile dava ama yetkisi kalmam olmaktadr. Sadece eserin estetik deerinde olumsuz etkilenme olmusa, bu ynde ma-nevi tazminat isteinde bulunabilir. nk szleme yapmakla i ticari boyuta tanm olmaktadr ve ben bunu bask nedeniyle ka-bullendim demek mmkn deildir.Deiikliklerin grlmesi anndan itibaren bir yl ve en ge on yllk sreler iinde mali ve manevi davalar alabilmektedir. Dier yn-den mimar mali haklarn devredebilir ancak manevi haklar devredilmez.Bir projenin ya da bir yapnn gzel sanat eseri olup olmadnn belirlenmesi; izinsiz yaplan mdahalelerin eserin estetik deerini olumsuz ynde etkileyip etkilemediinin sap-tanmas ii; yarg tarafndan bilirkiiler eliyle yaptrlr. Dolaysyla bu son derece nemli mesleki bir grevdir. Ancak tm hukuki da-valarda bu sistemin olumsuz sonular verdi-i bilinmekte ve bilirkiilik yapsnn Trk Hukuk sisteminin skntl yn olduu dile getirilmektedir. Bu anlamda mimarlkla ilgili davalarda da durumun dierlerinden ne ka-dar farkl olduunu, yarg kararlar arasnda bulduumuz STAD OTEL davas ile ilgi-lerinize sunuyoruz:
STAD OTEL RNE
Stad Oteli, 1964 ylnda alan Ulusal Mi-mari Proje yarmasnda, birincilik dl ka-zanan; Doan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hep-gler grubunun hazrlad projeye gre inaa edilmitir. Mellif Metin Hepgler 2002 yl sonunda izinsiz yaplan; 160m2lik lokanta, kafeterya, konferans ve balo salonu vb ek b-lmler ilavesinin, eserde mimari btnl ve estetik deeri bozucu nitelikte olduunu belirterek, hem mali ve hem de manevi taz-minat istemi ile dava amtr. Daval ise yap-lan eklerle, davacnn mali ve manevi haklar-nn ihlal edilmediini savunmutur.Mahkemece greve davet edilen retim yesi mimar bilirkiiler; yap avan projesinin fikri rn olduuna, yapnn ise gzel sanat eseri olmadna (?) bu nedenle ihtiya ge-rei yaplan deiikliklerin, koruma d ol-duu dolaysyla, ayrca mimarlarn eref ve haysiyetini zedeleyecek ve projenin zelliini bozacak nitelikte bulunmadna karar ver-milerdir.Mahkeme, bilirkiinin binaya yaplan ziya-retlerin amacnn, gzel sanat eserinin seyri
deil, konaklama olduu tespitine katlma-dn; proje veya yapnn gzel sanat eseri saylp saylmayacann bir uzmanlk konu-su olduuna, ancak deerlendirmenin sadece mimarlk bilimine gre deil yasal unsurlar irdelenip hukuk bilimine gre de incelenerek sonuca ulalmas gerektiine hkmetmitir.Mahkeme, bilirkiinin, 1964 yl koulla-rnda o dnemin kent merkezi Ulusta yer alacak yap iin alan yarmann amac-n deerlendiremediine; yapnn, Ulus-stasyon-ankaya arasndaki karakteristik noktada, modern Ankaray simgeleyen farkl ve zgn alma olmas gerektiinin, nem-senmediine inandn belirtmitir.Sonuta Mahkeme, retim yesi mimar bi-lirkiilerin, Stad Otelin gzel sanat eseri ol-mad yolundaki kararn yanl bulduunu belirtmi; ancak yap malikinin gzel sanat eseri olan yapsnda, ihtiyatan kaynaklanan ilave iin eserin btnln bozmamak kaydyla serbest hareket edilebileceine; bi-lirkiinin bu yndeki deerlendirmesinin ka-bulne karar vermitir.
20 telif haklar
MSB TANDOAN RENC YURDU
1970 yl balangcnda, merhum evki Vanl ve Ersen Gmleksizolu
tarafndan Tandoan Meydanna lek verecek biimde hazrlanan
projeye gre inaa edilmi Milli Savunma Bakanl renci Yurdun-
da 1997 ylnda mellifinden izin alnmakszn cephelere de yansyan
tadilatlar yaplmtr. Evi, Tandoan Meydanna bakan bir bayan mi-
marn, tadilat haber vermesi zerine evki Vanl; Belediye Bakanl,
mar Mdrl, Kltr Bakanl, Mimarlar Odas Ankara ubesi
ve Trk Serbest Mimarlar Derneine noter aracl ile duyuru iletip;
TSK Mensuplar ocuklar, Tahsiline Yardm Vakfndan: 5846 sayl
FSEK 17.maddesine gre, deiikliin durdurularak eski haline geti-
rilmesini aksi halde yasal haklarn kullanacan ihtar etmitir.
TSK Vakf Genel Mdrl, 8 Eyll 1997de evki Vanl ve
TSMDne gnderdii cevapta; tek caml alminyum dorama yerine
scaml plastik dorama imalat ile hukuka uygun deiiklik yapld-
n bildirmitir.
Bunun zerine iin yargya aktarlmas gerei domu ve evki Vanl,
1 TLlik maddi tazminat da isteyerek dava amtr. Mahkeme davac
evki Vanly hakl bularak yapnn eski durumuna getirilmesi karar-
n vermitir. (Mahkeme bavuru ve kararlar ile ilgili belgelere ulala-
mamtr.)
Bu karar sonras her iki taraf; cephe deiikliklerinin kaldrlarak, bu
defa s caml ve yaltml alminyum dorama ile eski grnnde
cephe kaplamas yaplmasn protokole balamlardr. Sonuta dei-
iklikler kaldrlarak yap eski durumuna getirilmitir.
ProtokolYaplan cephe deiikliine, proje mellifi Mimar M. evki Vanl tara-fndan itiraz edilmi ve itiraz adli mercilerce de hakl bulunarak, bina-nn grnmnn eski haline sokulmasna karar verilmitir. Tarafl ar aadaki koullarla anlamlardr. Mad.1- Orijinal projesine uygun olarak yaplmayan cephedeki pence-relerini de ieren alminyum giydirmeler, eski grnmnde tekrar imal edilerek yerine taklacaktr. Mad.2- malat ve montaj M. evki Vanl veya bir yetkilisi tarafndan kontrol edilmi ve belgelenmi olacaktr. Mad.3- Hizmetin finansman (2001, 2002 ve 2003 yllar) yurdun demelerinden yaplacak tasarrufl a, her yl (2002, 2003 ve 2004) bloktan oluan yapnn, bir blok giydirmeleri yaplarak, 2004 ylnn Austos sonunda mutlaka tamamlanm olacaktr. Mad.4- Anlamazlk halinde, cra Mahkemelerindeki bugnk duru-mu geerli olacaktr.Mad.5- (Eski metindeki, 8. mad.)M. evki Vanl
Tandoan Yurtlar zgn cephe Tandoan Yurtlar bozulmu cephe
Emlak Kredi Bankas zgn cephe
EMLAK KRED BANKASI KIZILAY UBE BNASI*
Ankara marnn 1066 ada, 32 parselindeki, Petrol Ofisi A.Ona ait 867 m2 lik arsa zerinde yaptrlmas dnlen ve toplam 3900 m2 yap alan olan hizmet binasnn projelendirme ve inaat ileri Trkiye Emlak Kredi Bankasnca stlenilmitir. naatn balama tarihi 15 Temmuz 1985, biti tarihi ise 15 Temmuz 1987dir.Yapnn planlamas yaplrken, zemin kat, galeri kat, 1., 2. ve 3. nc katlar Trkiye Emlak Kredi Bankas iin, 4., 5., 6., 7. ve 8. katlar Petrol Ofisi A.O. iin tasarlanmtr. 2. bodrum kat mterek tesisat tesislerine, 1. bodrum kat ise garaj olarak Trkiye Emlak Kredi Bankasna aittir. Binann tasarm kadrosu Y.Mh. Mimar Sezar Aygen, Mimar Oktay Veraldan olumaktadr.naatn tamamlanmasndan sonra, bamsz blmler sahipleri tarafndan derhal kullanma almtr. Kullanm srecinde mimarlara iletilen dilek ya da ikyet sz konusu olmamtr.2001 ylnda, Petrol Ofisi A.O.nun zelletirilmesi gndeme gelmi ve idare, kendine ait blmleri sata karmtr. O aamada bir mteahhit firma, yapnn tamamnn satld dncesiyle satn alma iine girmi ve ak artrmay kazanarak binay satn almtr. Ancak, daha sonra srprizi renmi ve bu olguyu kabullenmek zorunda kalmtr. Yeni mal sahibi, satn alm olduu blm Otel olarak kullanmak iin derhal tadilata girimi ve bu srete de mellif mimarlar Trkiyeye gre doal olarak- arama zahmetine katlanmamtr. Esasen kendisi ile sonradan yaplan grmelerde ararak; Ne mnasebet! Kendi malmda istediim deiiklii yapamaz mym? diyerek hayretini belirtmitir.Mellif mimarlar olarak konuyu, bina atsna yeni eklemeler yaplp bitince renmi olduk ve derhal mal sahibini bularak yapnn bir Telif Eser olduunu anlatmaya altk. Bu gayretlerimiz yararsz kalnca, ankaya mar Mdrlne bavurduk ve yapda kaak
inaatlarn yapld haberini ilettik. Aradan geen birka ay sre boyunca kaak inaatlarn devam etmekte olduunu tespit ettik.Bu gelimeler zerine yasalar hatrlatan ve konuyu bildiren bir yazy, Cumhurbakanl, TBMM Dileke Komisyonu Bakanl, Ankara Byk ehir Belediyesi mar Mdrl ve ankaya Belediyesi mar Mdrlne ulatrdk. Yazmz ortal biraz kartrm olmal ki, ankaya mar Mdrlnde mal sahibi ile birka toplant yaptk. Sonuta ihtilafmz u ekilde sonuland; Yaplan iler Firmamzn denetiminden geecek, o aamadan sonra her deiiklik talebinden bilgi sahibi olacaz ve bu srete deiiklik nerilerimiz ve hazrlayacamz projeler uygulanacak, ancak Milli Servete Zarar Vermemek adna yaplan blm yklmayacak.Olayn byle sonulanmasnda, Mahkeme safh alarnn ok uzun srmesi (OYAK Ordu Pazar iin yapm olduumuz yasal giriim 5 yl doldurmutur ve halen dosyamz Yargtaydadr. Kararn bozulmas halinde yeni bir mahkeme sreci daha balayacaktr), genellikle Telif Eser konularnn hkimlerimizin bilgi ve zenleri dnda kalmas, lkemizdeki Mimarlk Kltrnn bir trl belli bir dzeye ulaamamas vb. vb. gibi nedenler, konunun bu ekilde sonulanmasn getirmitir.
Sezar Aygen, Y.Mh. Mimar
(*) Trkiye Emlak Kredi Bankasnn ismi sonra deitirilmi ve Emlak Bank adn almtr. Daha sonra batk banka durumuna gelince de Halk Bankas A.O.ya devredilmitir. Bu gn binada bulunan banka ubesi Halk Bankasna aittir.(**) Yapnn mimarlk dndaki dier hizmet ekibi: Statik: Zafer Knac,Istma ve Shhi Tesisatlar: Akdeniz Hisnmez, Elektrik Tesisat: Abdullah avuolu
Emlak Kredi Bankas bozulmu cephe
telif haklar 21
fi ber op k kabloindoor/outdoor/havai
fi ber to the homeblow fi ber sistemler
OPGW sistemleri
bakr kabloCat5e, Cat6, Cat7, 10G
UTP / FTP / STP1200 konnektrleme
ses ve grnt kablolar
data center zmleri veri ile im kablolamas
yksel lmi demerack kabin sistemleriikaz ve bilgilendirme
iklimlendirme, ups
network donanmlar switch, router, IP telefonkablosuz eriim noktalar
gvenlik donanm ve yazlmlar
performans testleri ve analizler
fi ber op k ve bakr kablo 1G/10G hz lmleri
network performans analizibalan problemleri analizi
bina otomasyonu IP kamera, cctv,
yangn ve hrsz alarm video konferans
ses ve anonsgei kontrol sistemleri
zel projeler otel, hastane, ei m
fi nans merkezleri, AVM toplu konut, towers
su, yakt boru hatlar kara ulam hatlar havalimanlar
endstriyel tesisler CIS
CO
LE
GR
AN
D
CO
RN
ING
EST
AP
HC
S P
RO
CU
RVE
BO
SCH
IB
M A
XIS
-B
EK
M
AST
ERG
UA
RD
LIN
KSY
S R
ITTA
L P
ATC
HSE
E
ne ortaklkbozulsun
ne de o lsn
letiim altyap mimarisinde
usta zm ortanz
Fiber Op k le im ve Network Sistemleri San. Ve Tic. Ltd. . www.foi.com.tr [email protected] : Alnteri Bulvar Os m Merkezleri E Blok 31/36 Os m - Ankara, T: 0312 3855935 F: 0312 3855936zmir : 1203 /2 Sok. Yener Merk. No:22 K:2 D: 313 Yeniehir zmir, T: 0232 4491718 (pbx) F: 0232 4491618
ww
w.re
mar
krek
lam
.com
gncel
Asl zbay
stanbul Serbest Mimarlar Derneinin Doan Tekeli bakanlndaki 4. dnem ynetim ku-rulu, Avrupa Birlii ve Trkiye arasnda sivil toplum diyalounun gelitirilmesi iin hayata ge-irilen Mesleki rgtler Hibe Programdan yararlanmak zere hazrlad FOLIA-Fragments of Living in Architecture adl projesiyle austos 2007de ABne bavurmu ve temmuz 2008de hibe almaya layk grlmt. O tarihten buyana 13 blmlk bir mimarlk belgeseli, proje-yi yanstacak bir web sitesi ve biri Trkiyede (stanbulda Stephan Benisch) dieri Avrupada (Parisde Emre Arolat ve Han Tmertekin) iki paralel konferans ieren bu ayakl proje-nin en kapsaml blm olan tv belgeseli, tamamlanma aamasna geldi. SMD adna Ouz ztuzcunun proje ynetimini ve Dilek Saferin genel koordinasyonunu stlendii alma, geni bir ekibin katklaryla yryor.lk blm Austos aynn 3. haft asnda NTVde yayna girecek olan tv dizisinin blmlerin-de ele alnacak konular ve almlar, Aydan Balamirin hazrlad tasar esas alnarak ve 13 farkl blm iin 17 danmann katklaryla gelitirildi. (www.folia.org.tr) NTVden Heves Atasoyun editrln, Selda Bancnn editr yardmcln, Haluk Asarn grnt ynet-menliini, Uur Dann montaj ve mzik kurgusunu stlendii dizinin mimari ierii, Asl zbayn koordinasyonuyla filme dntrlyor. Dizi iin bugne dek stanbul, Ankara, zmir, Bursa, Bodrum, Antalya ve Kapadokyada bir-ok nitelikli yapnn / kentsel alann ekimleri yapld. Yurt-d rnekler iin ise henz Roma, Madrid ve Barselonadan belirlenmi rnekler ekildi. Austos aynda Berlin, Hamburg, Ams-terdam ve Rotterdamda yaplacak ekimlerle birlikte dizinin AB ayana ait rneklerin tama-m belgelenmi olacak. ekimler srasnda arlkla mimarlar ve yan sra yaplarn sahipleri ve kullanclaryla yaplan rportajlar da dizinin blmlerinde yer alacak. Bu erevede rnein: Romada Massimiliano Fuksas ve kent Koruma Komitesi Bakan Federico Mollicone ile; Barcelonada kentin eski Ba Mimar Josep Acebillo, dev dnm projesi 22@projectin ekonomi yneticisi Mario Rubert ve proje genel direktr Juan Carlos Montielin yansra, Barcelona Belediyesi Sosyal Konut Dairesi Bakan mimar Joaquim Pascual Sangra ile; Madridde ise Belediyenin, son 10 yldr gerekletirdii st dzey mimari kalitedeki sosyal konut siteleriyle gndeme gelen birimi EMSVnin Eco Boulevard projesi sorumlusu mimar Carmen Amoros ile rportajlar yapld. Madridde ayrca, kentin gney-batsndaki lks konut alan La Fincada birok villaya ve blgenin i merkezi kompleksine imza atan mimar Joaquim Torresle kendi evinde bir sy-lei gerekletirildi. Barcelonann zellikle kamusal alanlarda gerekletirdii ok sayda ve nitelikli uygulama-larnn ba sorumlularndan olduu bilinen eski Belediye Bakan ve eski Sanayi ve Turizm Bakan Juan Clos, ylbandan buyana spanya Bykelisi olarak grev yapyor. Sayn Closa projemize gsterdii yakn ilgi ve Barselonadaki ilikilerin kurulmas ynndeki deerli neri ve gayretleri iin teekkr bor biliyoruz.
24 gncel
Projelendirme SMDden, Yapm ve Yayn NTVden :
MMARLARIN BELGESEL AUSTOSTA VZYONA GRYOR
Fatih zay Gazi niveristesi 3. Snf
Gazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Mimarlk blm 1.snf rencilerinin Mays 2009da, Bir bl on maket almalar, Ernst Eglinin smet Paa Kz Enstits, Emin Onatn Maliye Evleri, Sedat Hakk Eldemin Sirer Yals ve Hindistan Bykelilii Konutu, Seyfi Arkann Dr. hsan Sami Evi ve Florya Kkleri maketleri ile gerekletirildi. Aslnda ara alma olan Bir bl on maketleri uzun bir zaman nce Bir bl bir al-malar ile ekillendi. Kk obje, mobilya gibi en ok bilinen, tannan tasarm rneklerini atlyede yeniden yapmakla balad. Daha sonraki yaryllarda srasyla Le Corbusier, Mies Van der Rohe ve Frank Lloyd Wright gibi geen yzyln en nemli mimarlarnn, nemli yaplar-nn almalar ile devam etti. Bu yaryl, almalar erken dnem cumhuriyet yaplar zerine odakland. Aratrma ve iki haft alk bir bl on almalar; rencilerin soyutlama, ina etme, malzeme kullanm, tayc sistem, k, glge, oran, lek, gibi ok uzun srelerde alglayabilecekleri youn bir renme dnemini ierir. Bu alma sreci, mimarlk eitimi iin nemli tanm ve kavramlarn farkna varmann yan sra, rencilere kendi glerinin farkna varmalarn ve mi-marln youn bir biimde grup almas olarak gerekleebileceini de gsterir. Burada asl hedefl enen, ara almalar, zmler ya da sonu rn deil, bunlar zerinden gerekletirilen tartma ortamnn zengin ve canl tutulabilmesidir. Bu ortam, aslnda atlyedeki her bireyin dnyaya bakn mimarlk zerinden yeniden sorgulamasn amalamaktadr.
gncel 25
Gazi niversitesi Mimarlk Blmnden :
BR BL ON SERGS
01/ Seyfi Arkan, hsan Sami Evi Seyfi Arkan, hsan 02-03/ Ernst Egli, smet Paa Kz Enstits Ernst Egli, 04/ Seyfi Arkan, Salih Bozok Villas
01
04
02
03
F
oto
rafl a
r: Fa
tih
zaya
aitt
ir.
DI MEKANIN KURGULADII BR YAPI MERSN ATATRK PARKIKLTR VE KONGRE MERKEZ
YEN
28 YEN
Sahil kentlerinde kynn kamusal kullanmdaki rol ehrin denizle ilikisini salamasnn yannda kentli iin yaanabilir mekanlar oluturmasdr Denizin ve kynn kente dahil olduu dier birok kentin aksine, gz alabildiine uzun bir sahil eridine sahip olan Mersin iin ky, kentin bir paras olmaktan ok snr konumundadr. Kyy kente dahil etmek, hem kent yaamn canlandrmak hem de Mersinlileri kentin ve denizin bulutuu mekanlarda bir araya getirmek asndan ok nemlidir. Bugn kent kysn canlandrmak iin nemli bir adm atlm, sosyal hayat kyya tanmtr.
YEN 29
Fotorafl ar : Mersin Bykehir Belediyesinden alnmtr.
30 YEN
Atatrk Park, Mersinin merkez blgesinde, kentle denizin bu-lutuu ky band boyunca yer alyor. Bu merkezi konumuna karn yllar iinde bir knt alanna dnen bu park 2000 ylnda kente kazandrlmak, yaayan bir parka dntrlmek zere yeniden pro-jelendirildi. Peyzaj projeleri Dalokay ve Gzer grubu adna Belemir Gzer tarafndan gerekletirilen bu projede ncelikli olarak kentle parkn barmas, parkn merkez kullanmlar ile btnlemesi, yeil alanlarn arttrlarak dzenlenmesi, bu anlamda park iinde olumu ve zaman iinde younluk kazanm geici yaplamalarn kaldrl-mas hedefl endi. Gerekletirilen projede kyda yer alan yry yo-lunun sreklilik kazanmas, merkezle kesime noktalarndaki giri ve k noktalarnn vurgulanmas, parkta alt kullanm alanlarn olu-turacak iletiim meydan, ak amfi gibi alt proje alanlarnn olu-turulmas dnceleri ne karld. Projenin gereklemesi ve kentli tarafndan youn olarak benimsenerek kullanlmas ve bir anlamda projenin beklenen hedefl erine ulamas sonrasnda, ikinci etapta, halka kapal kalan spor alanlarnn ve sosyal tesislerin baka alana ta-narak kltr etkinliklerine ayrlm snrl bir yaplama nerilme-si, bylelikle park kullanmnn eitlendirilerek zenginletirilmesi, kamusal bir sahiplilik ve aidiyet oluturulmas hedefl endi.
Mersin uzun bir ky bandna sahip olmasna karn, bu kynn s-reklilik gsteren dz yaps ve Akdenize alan sonsuz ufuk izgisi dier ky kentlerinin oundan, rnein stanbul, zmir ve Antalya gibi kynn farkl ve alternatif vistalar vererek kentin iine tat ortamlardan farkllk gsteriyor. Belki bu nedenle kent ve kentlinin ky kullanm younluk ve alkanlklar da dier ky kentlerine ben-zemiyor, benzer bir younlua ulamyor. Bu saptamann gereklii altnda Atatrk Parknda yer almas planlanan Kltr Merkezinin su ile ilikiyi glendirecek, suyu kent kltrnn bir paras yapa-cak biimde ele alnmas ve bu anlamda bir yapay glet oluturularak
yapnn bu gletin iinde bir ada olarak dzenlenmesi ngrld. phesiz yapnn yer ald alann doldurularak elde edilmi bir alan olmas suyun eski ky izgisine tanmas, su ile kentin yeniden ya-knlatrlmas kararnda etkili oldu. te yandan yaplamann ky yaplarna kstlama getiren ynetmelie tabi olmas, byklk, saak kotu ve yaplama biimi konusunda baz belirleyici snrlar olutur-du. Arlkl olarak ak alanlar ve onlarla sreklilik iinde kullan-lan etkinlik alanlarndan oluan yaplama ky siluetinde etkili olan monoblok bir ktleden ok ak / kapal alan dengesi iinde dzen-lenmi kentsel bir doku olarak ele alnd. Yapnn zerinde yer ald glet ve ky arasnda braklan yeil peysaj hem iklimlendirme, hem de kentin grnr ve alglanr bir paras olarak gelien youn kul-lanml ticari limann grntsn yumuatacak ve bu grnty yeil bir doku ardnda brakacak bir eleman olarak dnld.
Mersin Atatrk Park Kltr ve Kongre Merkezi temel olarak drt ayr kamusal ilev barndryor: toplant ve sunu, sergileme, nikah salonu ve bunlara servis veren yeme ime birimleri. Bu ilevlerin herbirinin bamsz niteler olarak yaplat projede bu birimleri birbirine balayan ve nlerindeki / aralarndaki ak alanlara taan metal bir gnelik rts dil btnln salayan, ak alanlar tanmlayan mimari bir ge olarak kullanlyor. Yrede hakim olan Akdeniz iklimi bir yandan ak alan kullanmlarnn uzun soluklu olmasna olanak tanrken te yandan gne ve scaa kar nlem alnmasn gerekli klyor. Bu anlamda yapy saran su sath ve ak alanlarn zerini rten yar geirgen pergola ve saaklar doal bir ik-limlendirme olana salyor. Bu yap zelinde ak alanlar da bitmi bir yapnn d mekan olmaktan ok kapal alanlarla birlikte ve s-reklilik iinde kullanlan, etkinliklerin taabildii mekanlar olarak ele alnyor. Kapal alanlarn d mekanla bulutuu cephe yzeyleri de bu dnceyi algsal olarak glendirmek zere olabildiince ef-faf ve geirgen braklyor.
Abdi Gzer
YEN 31
Mersin Kltr ve Kongre MerkeziTasarm: C. Abdi GzerUygulama izimleri: Dalokay/Gzer MimarlkYardmc Mimarlar: Aydn Ik, Gne Gkek, Nazl Bakhtveren: Mersin Bykehir BelediyesiPeyzaj Tasarm: Belemir GzerStatik: Gner nci, Tlay Akkurt, Gkhan GrlerProje Tarihi: 2006Yapm Tarihi: 2008
32 YEN
Mersin Kltr ve Kongre MerkeziTasarm: C. Abdi GzerUygulama izimleri: Dalokay/Gzer MimarlkYardmc Mimarlar: Aydn Ik, Gne Gkek, Nazl Bakhtveren: Mersin Bykehir BelediyesiPeyzaj Tasarm: Belemir GzerStatik: Gner nci, Tlay Akkurt, Gkhan GrlerProje Tarihi: 2006Yapm Tarihi: 2008
YEN 33
Kompleksin ilevsel niteliklerini de temsil eden drt ayr ktle drt ayr mimari biim sunarak sralanyor. Srasyla Restaurant, Toplant Salonlar, Nikah Salonu ve Sergi Evi onlar zerinde tutan dikdrt-gen ada zerinde su kanallar ile ayrlyor. Adann kara tarafnda bu ktlelerin herbirine farkl ulam salayan kprler yer alyor. Benzer biimde deniz tarafnda da iki kpr aday ana karaya balyor. Ada bir yandan ktleleri ayracak biimde blc kanallar ierirken te yandan yaplarn ilevlerinin taabilecei verandalar, sergi alanlar ve alternatif etkinlik alanlar oluturacak biimde farkllamalar ba-rndryor. Dil sreklilii ve iklimsel denetim salayan st rtnn younluu da adann barndrd ilevsel eitlilie gre deikenlik gsteriyor.
Kent merkezi ile deniz arasnda bir gei alan oluturan bu yaplama deniz algsnda uzun kesintilere neden olmayacak biimde paral bir dokulama neriyor. Bylelikle yapnn yol boyunca yaya leinde deneyimlenmesi srasnda belli aralarla denize alan vistalar sunma-s, farkl perspektif alglar yaratmas hedefl eniyor. Benzer kayglarla yapnn monokromotik bir dil iinde tmyle beyaz olarak ele aln-mas, gne altnda ya da gece aydnlatmasnda keskin glge farkllk-lar ile mekansal etkiler yaratlmasna olanak salyor. Yapnn tasar-mnda lek nemli bir tasarm girdisi olarak ne kyor. zellikle toplant salonu, nikah salonu gibi byk saylabilecek programlar alt paralara blnerek ve eff af yzeylerle birletirilerek ele alnyor. Dikeyde de yap st kotlarnn altnda bir kotta tekil edilen saak
ve pergolalar bir yandan ktlelerin bamsz alt paralar olarak ne kmasn getirirken te yandan zellikle ak alanlarn insan lei iinde alglanmasn hedefl iyor. Yap malzemelerinde de tasarmn ana dncesi ile sreklilik iinde hafifl ik, narinlik ve geirgenlik hislerini ne karacak seimler tercih edildi. Bu anlamda arlkl olarak elik bir tayc sistemin kullanld yaplamada byk ve denetimli cam yzeyler, alminyum gne krclar ve kaplama mal-zemeleri kullanld. Adann zemini ise denizle ilikiyi glendirecek biimde bir iskele etkisi yaratmak zere ahap olarak seildi.
Mersin Atatrk Park Kltr ve Kongre Merkezi, daha ok prestij yaplar olarak grmeye altmz benzer ilevli yaplarn byk lekli antsal yaplar olarak ele alnd geleneksel birikim iinde alternatif bir deneyim sunuyor. Bu deneyim bir yandan yapnn le-inin insan leine yaklatrlmas, i-d ilikilerinde salanan ge-irgenlik ve alternatif kullanm olanaklar ile zgnlk kazanrken te yandan mimari ktlenin davurumcu bir dil kazanmasndan ok oluturulan doku ile kentsel lekte bir anlam araynn sonucu olarak farkllayor. zel gnlerde, tercih edilerek ve planlanarak ula-lacak bir yap olmak yerine sokaktan geerken iine karlacak bir yap olmas bu kompleksi kent yaamnn bir paras, kentlinin gn-delik kullanm ve yaam ortam haline getiriyor. Bir kltr yapsnn da ncelikli amac bu anlamda davetkarlk ve ekicilik barndrmas, gndelik yaamla sreklilik oluturmak, btnleebilmek olmal.
Kayseri son yllarn en gzde kentlerinden: Anadolu Kaplanlarnn bakenti yatrmlarn merkezi, Cumhurbakannn memleketi... Yakn gemite Anadolunun en zengin tarihi dokularndan birine sahip olan Kayseri 1980lerden bu yana artan bir hzla deiime urad Dier yandan, kentin merkezinde ve eperlerinde gze arpan ilgin mimari denemeler birer ikier boy gstermeye balad Gen ve popler bir mimarlk brosunun Kayseriye yeni bir yz kazandrma yolundaki abalarna iddal bir rnek, stadyum binas
KAYSERYE ZENL BR DOKUNU
KADR HAS EHR STADYUMU
34 YEN
YEN 35
Fotorafl ar : Kayseri Bykehir Belediyesinden alnmtr.
Ofis Mimarca tarafndan tasarlanan Kayseri Kadir Has ehir Stadyumu, Anadolu futbolunun geliimine katk salama konusun-da mimarinin ne denli nemli olduunun en nemli kantlarndan biridir. Stadyum tasarmnn gen bir ofis tarafndan yaplmas ok tartlm olsa da; ortaya kan rn hem gen ofisin tasarmdaki hassasiyet ve baary, hem de Kayseri Bykehir Belediyesinin spo-ra, ehre ve mimarla katksn vurgulamas asndan nemli bir r-nek tekil etmektedir. Ofis Mimarca, Kadir Has ehir Stadyumunu tasarlarken, bir stadyumun blge halkna kazandrdklarn de-erlendirerek Kayseriyi hem il leinde gelitirip yerel spora nite-lik kazandrm; hem de blge leinde Anadolu takmlarnn ve Anadolu futbolunun gelimekte olduunun sinyallerini vermitir. Bu srecin geliiminde; gen mimarlarn bu denli nemli projeler-de baarya ulaabileceinin bir kant olan Ofis Mimarcann yan sra, Kayseri Bykehir Belediyesinin rol de yadsnamaz. Byk-ehir Belediyesinin devletten ald az destee ramen projenin ta-mamlanmas iin gsterdii irade dier yerel ynetimlere de rnek olmaldr. Kayseri Kadir Has ehir Stadyumu gerek tasarlanndaki mimari hassasiyet, gerek blge halkna ve Anadolu sporuna katks, gerekse tamamlanmas iin gsterilen kararllk bakmndan takdire ve destee ayandr.
Kayseri Kadir Has ehir stadyumu ve spor kompleksi kentin batsn-da, mevcut evre yolu zerinde 145.000 m2 arazi zerine ina edilmek zere tasarland.Yapmna 2006 ylnda balanan stadyumun ilk res-mi msabakas 2009 yl mart aynda yapld. Stadyum, kentin dou-bat aksnda alan rayl sistem ve toplu tama aralarnn gzerga-hnda yer almakta ve 1500 ara kapasiteli otopark bulunmaktadr. Bu otopark; vip otopark, medya otopark, canl yayn ara otopark ve genel seyirci otoparklar olarak snfl andrlmtr. Protokol, vip, medya ve loca kat iin, sadece bu katlardan ulalabilen 200 aralk kapal otopark tasarlanmtr.
Stadyumun toplam kapasitesi yaklak 33.000 kii olup yapnn b-tn l ve mekan standartlar UEFA standartlarna gre belirlen-mitir. im saha lleri 68x105 metredir ve sahayla btnletirmek iin tribnler, standartlarn ngrd minimum llerde sahaya yaklatrlmtr.
Stadyumun tribnleri betonarmedir, 24 adet kabuktan oluan at rts ise elik sistem olup btn tribnleri rter. Bu kabuklarn arasnda yer alan 6 metre enindeki klklar im sahann gneten yararlanmasn salad gibi, ayn zamanda da stad atmosferini da-rya yanstr. Btn at rtsnn ykn betonarme sistem ve be-
Bahadr Kul, Alper Aksoy
36 YEN
YEN YEN 37 37
tonarme sistemden bamsz alan 4 ana makas tamaktadr. Tri-bnleri rten kabuklarn bir ucu betonarme sisteme oturmakta dier ucu ise asma yntemiyle bu ana makaslar tarafndan tanmaktadr. Ana makaslarn ikisinin getii aklk 222 metre dier iki makasn getii aklk ise 185 metredir. Yapnn at aksamnda 3.500 ton elik kullanlmtr.
Yap evresinde UEFA kurallar gerei tel rg ile evrili bir alan yaratlm ve biletsiz seyircilerin bu alanda kontrol edilerek yap ie-risine girmeleri nlenmitir. Bu alanda ayn zamanda bilet sat bi-rimleri ile ksa sreli, anlk yeme-ime gereksinimlerini karlayacak birimler bulunmaktadr.
Dey ve yatay sirklasyonlar, sporcu girii, hakem girii, medya gi-rii, seyirci girii, loca seyirci girii, rakip takm girii, rakip seyirci girii ve teknik giriler yapda farkl noktalarda, birbirleriyle kesime-yecek ekilde tasarland. Drt ayr bloktan oluan genel seyirci katlar ve stadyum tribnleri iki katldr. Bu bloklar farkl taraft ar kitlele-rine ve farkl bilet trlerine ierdikleri bamsz servislerle hizmet ederler. Bloklar arasnda gvenlik ve teknik birimlerin kullanmn
kolaylatran geiler bulunmaktadr. Sporcu katnda soyunma oda-lar, hakem odalar, gzlemci odalar, basn alma odalar, ynetim ofisleri, UEFA alma ofisleri, sat birimleri, alveri merkezi ve teknik mekanlar bulunmaktadr.
Medya ve vip blm bat st tribnnde yan yana ve birbirleriyle balantldr. Ma sonunda medya grevlilerinin bulunduklar kat-tan sporcu katna ulaabilmelerine olanak salanmtr. ki tribn katnn arasnda yer alan loca katna seyircilerin ayr girii salan-mtr.
Futbol d etkinliklerde kullanlabilen restoran, sinema vs.. gibi sos-yal birimlerin ihtiyalarna cevap verecek alanlar da tasarlanmtr . K aylarnda seyircilerin s konforunu salayabilmek iin btn at rtsnn altna radyan stma sistemi nerilmitir ve alt tribn ile st tribnn stmas birbirinden bamsz salanmtr. Ayrca kar birikmesinin msabakalara engel olmamas amacyla im sahaya alt-tan stma sistemi tesis edilmitir.
38 YEN
Kayseri Kadir Has ehir StadyumuMimari Ofis: Ofis Mimarca Mimarlk Ltd. ti. Mimarlar: Bahadr Kul, Alper AksoyStatik: Atak Mhendislik / Halit Levent AkbaMekanik: Pimak Mhendislik / Faruk KamaElektrik: Consilium Mhendislik / Erkan Asyalveren: Kayseri Bykehir BelediyesiYklenici: Kayseri mar A..Proje Yl: 2005-2006Yapm Yl: 2006-2009naat Alan: 72.000 m2Arsa Alan: 145.000 m2Yapm Maliyeti: 72.000.000 TLProje BilgileriKoltuk KapasitesiAlt Tribn
Kale Arkalar: 4932Dou Tribn: 2345Bat Tribn: 2200Toplam: 9477 Adet
Alt TribnKale Arkalar: 11871Dou Tribn: 5611Bat Tribn: 4038 Protokol: 40 eref: 500 Basn(Masal): 108 Basn: 189Toplam : 22.357 Adet
Kk Loca 10 Kiilik (48 Adet): 480 AdetKafe Loca 80 Kiilik (4 Adet): 320 Adet Toplam : 1030 AdetGenel Toplam : 32864 AdetYap Alan: 63.517 m2
+26.80 KOTU PLANI
YEN 39
44 GNDEM
Cumhuriyetin kurulmasndan 1990l yllara uzanan srete, mimarlmz olduka ie kapal bir dnem yaad. Zor koullarda ve kim-lik tartmalar ile dolu bu sre de, Anadolunun iskan ve kentlemesi abalarnn nemli bir gesi mimarlk oldu. Bu youn dnemde mimarlar sayca az olmann yannda, ilerin younluu nedeni ile de daha ok ie dnk bir ortamda varoldular. Kukusuz eklenebilecek baka nedenler de sralanabilir: Cumhuriyetin ikameci politikalar, kentsoylu snfn olmamasnn yaratt boluun doldurulmas iin olu-turulan politikalar ve yakn evremizle oluan d politika sorunlar vb bu dnemlerde d lkelerde bykelilik yaplar ve fuarlardaki Trk Pavyonlar gibi, Trk Kimlii tantma abalarnn dnda, Trkiyenin gneyindeki Irak, Suudi Arabistan, Libya, Cezayir vb lkelerde proje almalar olmu ama 90l yllarn banda balayan dnem kadar youn olamamtr.
1990l yllarn bandan itibaren Trkiye mimarlarnn yurt dnda proje yapma sreleri balamtr. Bu dnem, SSCBnin dalmas ve iki kutuplu dnyann deimesi ile d dnyaya alan ve o zamanki ad Bamsz Devletler Topluluu (BDT) olan lkelerin (Baltk lkeleri, Rusya, Orta Asya lkeleri, Ukrayna vb.) var olmaya balad dnemdir. 2000li yllardan itibaren allan lke saysnn da artmas ile (Ro-manya, Moldova, Hrvatistan, Polonya, Libya, Irak, Birleik Arap Emirlikleri, Dubai vb.) farkl koullarda alma olanaklar da olumutur.
Her ne kadar, uluslararas yarmalara katlan ve bu konuda gittike deneyim, hatta dl kazanan gen kuaklar ortaya kmaya balamsa da, yurt d proje almalarnn geneli Trk mteahhitlik firmalarnn ismi altnda gereklemektedir. Trk mimarlarn yurtdna almasnda mteahhitlik kurumunun faydas olduunu kabul etmek gerekir. Mteahhitlik firmalarnn Trk mimarlarla almalarnn nedenleri ara-snda; ii zamannda yapmalar, proje bedeli olarak o lke mimarlarna gre daha dk bedelle ve projede olan revizyonlar bedelsiz yapma-lar, malzeme seimlerinin daha kolay bir ekilde ortaklaa yaplmas saylabilir. Ancak her zaman ortak bir hedefe ynelindii sylenemez. nk mteahhitlik firmalarnn yaplan ortak iten beklentileri ile mimarn beklentileri farkllk gstermektedir. Firmann alt birimi gibi (ya da taeronu gibi) grnen mimarn mal sahibine kar genellikle geri planda kaldn da burada ifade etmeliyiz.
TRK MMARLARIN DIA DNME SERVENLER
MMARLIIN YURTDII SEYRUzun yllarn ie dnk, kendi halinde alma sreleri birden kazand farkl ivme ile neleri deitirecek? Mimarlarmz yurt dnda nasl alyor, hangi zorluklarla karlayorlar? Bu, bireysel bir gayret sorunu mu, bir sistem ii mi?...Deneyimi yaayan mimarlarla paylayoruz
Kadri ATABA Mimar
GNDEM
GNDEM 45
Mteahhitlik firmalarnn aracl ile yurt dna almn gerekletiren mimarlk brolarnn bazlar, 5-7 yl nce yurt dnda yeni irket ya da temsilcilikler kurarak alma koullarn deitirmeye balamlardr. Bu durum, bro rgtlenmesinde yeni biimleri (o lke mimarlar ile i ortaklklar, yabanc teknik personel altrma gibi...) beraberinde getirmenin yannda, mimarlarmzn hem yatrmc ya da iveren ile dorudan temasa gemesi hem de mimarn gerek gcnn o lkede ne anlama geldiini grmeleri olanan salamtr. Ancak bu durumu gerekletiren ok az sayda mimarlk brosu bulunduunu bilmekte yarar vardr.
Sreteki deiim ve geliimi grmek ya da gemi hakknda daha geni bilgi sahibi olabilmek amacyla, 1997 ylnda, TSMD MMAR der-gisinde ilediimiz yurt dnda proje ve yap retim sreleri adl dosya konusunu incelemek gerekebilir. Yapmc firma temsilcisi ve tasa-rmc mimarlarn bir araya geldii o toplantda BDT lkelerindeki deiimin inaat sektrne yansmalar, mteahhitlik firmalar asndan i alma sreleri ve sorunlar, BDTye zg ynetmelikler olan SNPlerin tasarmc ve yapmc firmalar iin ne ifade ettii,proje hazrlama srelerinin ve onay aamalarnn karmakl vb konular tartlmt . (TSMD mimar say 11-12)serbest.MMAR dergisinin bu saysn da yurt d mimarlk ilikileri, kazanmlar, sorunlar ve neriler erevesinde ele aldk. Dosyada yer alan yuvarlak masa toplants konuyu olduka kapsaml ele alyor. Ayrca baz lkeler de proje alma, onaylama ve yapm srelerinden rnek-ler sunduk. Yazlar okununca grlecei gibi, kazanlan nemli deneyimlere ve Trk mteahhitlik firmalarnn ald ilerin byklne karn, mimarlarn nemli aktrler olarak dorudan Global Mimarlk syleminde yer alamamalarnn skntlar devam etmektedir. Bu da mimarn iveren karsnda pozisyonunu zora sokmaktadr. Ayrca, yakn ve ortak kltr ikliminin dna kmak iin taeron mimarlk yerine muhatap mimarla gemek gerektii konumalardan anlalmaktadr. Peki bu nasl olacak?
Hem Abdi Gzer hem de Mete zn yaklamlar bize yeni ipular vermektedir: 10 milyonluk Hollandann dnya mimarl/tasarm n ynlendirir pozisyonda bulunmasnn nedeni, salt mimar/tasarmclarnn yetenekleri deil, devlet politikalarnn da sonucudur. Yine dnya pratiine bakldn da, uluslararas yarmalarn nemi Abdi Gzerinde belirttii gibi- aktr. Peki gerek eitim kurumlarmzn gerekse meslek kurumlarmzn bu alanda renci/retim yeleri/eitim sistemine katklar ne olacaktr? Baka tevik unsurlar iin devlet kurumlar ne yapmaldr ve bunlar gelitirecek ortam hangi kurumlar kuracaktr? Serbest Mimarlar Dernei bu konuda ne dnmektedir, ne yapmaktadr?
Trk mimarlarn yurtdndaki proje almalarnn geen 20 yllk zaman iinde ne aamaya geldiini, sorunlar ve olas yollar ieren yuvar-lak masa toplantsnda konuulanlar ve nerileri yaplan bu tartmalarn nda grme olanan bulacanza inanyoruz.
46 GNDEM
02
GNDEM 47
Mehmet Soylu: Gnmzde Trk mimarlarn proje almalar yapt lkelerin says ge-mi yllara gre bir hayli artt. Kuzey ve Dou (Rusya Federasyonu, Ukrayna, Orta Asya Cumhuriyetleri, Baltk lkeleri) lkeleri dnda Kuzey Afrika, Dubai, Irak, Hrvatistan, Macaristan, Polonya, Romanya... Bu eitlilie bal olarak da proje ve inaat srelerinin gerekleme koullar da farkllk gsterecektir.Bu toplantda yurtd proje ilerinde Trk mimarlarn, i almada karlat sorunlar, tasa-rm srecini etkileyen yerel ya da uluslararas ynetmelik ve standartlar, yurtdnda irket ya-planmalar ve organizasyon biimleri, yabanc mimarlar ile yaplan ortak proje almalar ve Trk mimarlarn uluslararas alanda etkin olarak var olmas iin yaplmas gerekenler gibi... konular konumay hedefl iyoruz.lk olarak sizlere, yurtdnda ne zamandan beri hangi koullarda proje almalar yaptn-z sormak istiyorum.zzet Fikirlier: Bizim yurtd almalarmzn balangc aa yukar 1998lere dayanyor. O zamanlar Rusyaya ve Belarusa bir dizi almmz olmutu. Ama o zamanki sre, ya yurt dnda yatrm yapan Trk iadamlarnn, ya da mteahhit firmalarn gelip bizi bulmasy-la balayan bir sreti. Bizim aktif aray iinde olmamzdan dolay deil, daha ok bizim nmze getirilen projeler olarak devam etti. Yabanc yatrmcyla ok fazla bir ilikimiz ol-muyordu. O zamandan balayarak Rusya, Kazakistan, Almanya, Polonya, Ukrayna, Urdun, Kuzey Irak, ran gibi lkelerde almalarmz oldu. En son dnemde Irak ve Kazakistan ve Rusyada younlat. Bizim Erkut Beyle olan birlikteliimizde, son 5 sene, olduka youn bir ekilde, yani %90a yakn bir payda ile Rusya ve Kazakistan kaynakl projelerden olutu. Pro-jeler ve gelien srete Trk mteahhitlerin getirdii ilerin yan sra yabanc yatrmclardan direkt alnan iler daha n plana kmaya balamt. Tabii ki krizin etkilerinden nce. Bizde bu oluuma gre deiik bir yaplanmaya gidip daha iyi hizmet vermeye, oradaki pastadan daha fazla pay almaya alyorduk.Az nce bahsettiim Rusya tecrbesi dnda baka lkelerde de almalarmz oldu. Onlar-dan da ksaca sz etmek istiyorum: Polonyada Varova havaalannn mavirlik hizmetlerine bulatk 1998de. Bu lkede de Rusyaya benzer bir mantalite ve kurallar silsilesi ile karla-tk. Tabii ki yeni Avrupal olduklar iin gittike daha kibirli bir tutum iindeydiler. Otori-telerle ilikilerimizde genel bir tereddt ve phe ile karlatk. Bu Trkler gelmi bize nasl akl retirler gibilerinden. Ama gerekli sayg ve mesafeyi hep korudular diyebilirim. Bili-yorsunuz, Trk yatrmc ve projecilerin bu lkede ak/kara bir gemii var 10 yl ncesinden. Buna karlk olarak randaki deneyimimizden ilgin tecrbeler ile dndk. nce, 1995 ylnda Kish Adasnda bir Dubai-yknmesi yatrmnda projeci ve danman olduk, daha sonra da Gumbet, Goran ve Kum ehirlerinde otel projeleri yaptk. Hepsinde ortak deneyi-mimiz, otoritelerin ve yerel mimarlarn bize ok hrmetkr ve yardmc olduklardr. Kendi gl geleneklerine ve kltrlerine ramen yaptklarmza hep sayg gsterdiler. Bu noktada bir anm dile getirmek istiyorum: Kum ehrinde, ii sektininin en kutsal 3 dini yapsnn (shrine) dibinde, bize bina tasarlama imkan verdiler. Kum Belediye Bakan, sunum srasn-da, perspektifl erimize bakp; Buradan bunca mimar geti bir tek siz kara arafl kadnlar resmedip, kltrmze sayg gsterdiniz, siz iyi mimarmsnz demiti!Nesrin Yatman: Bizim ilk Rusya denemelerimiz 1988 yllarna rastlyor. Rusyaya komnist rejimin olduu dnemde gittik. Rejimin getirdii zorluklarn yan sra, imdiki iletiim ola-naklarna da sahip deildik. Sadece sabit telefon ve faksla haberleebiliyorduk.almalarmz genelde, yurtdnda inaat yapan Trk Mteahhitlik Firmalarna konsept proje retmekti. Daha sonra, yurtd proje yarmalarna katlarak, seilen projelerimizin uygulama projelerini hazrlamak ve yerel makamlardan onaylatmak gibi konularda tecrbe sahibi olduk. Snipler ve expertizlerle baa kmay rendik. Bu almalarmz hep inaat firmalarnn arkasnda yaptk.1990-2000 yllar arasnda, daha ok yurtd arlkl altk. Kriz dnemlerini bu ekilde atlattk. Yurtd proje almalar bromuzun ayakta kalmasn salad. Son dnemde ya-anan kriz de ayr bir konu, devam eden pek ok i durdu. Balamas gereken iler bekliyor. Yurtdnda yaplanmaya alrken her ey bekleme srecine girmi durumda. u anda de-vam eden ilerimizi iki farkl ekilde yrtyoruz: Dileri Bakanlnn yurtd ilerinde, bakanlk adna yaptmz mesleki ve teknik kontrollk ilerimiz var. Bu ilerde daha farkl bir statde alyorsunuz. Yerel makamlarla temastasnz, farkl konularda deneyim sahibi oluyorsunuz.
01
01-02 / ncolu Mimarlk ehircilik, Dostyk Plaza, Almata, Kazakistan, 2009
48 GNDEM
03
04
05
GNDEM 49
Son dnem proje ilerinde ise, Trk inaat firmalarnn yurtdnda dizayn and built so-rumluluu ile yrttkleri inaat ilerindeki konsept projelerin uygulama proje almalarn yaparak devam ediyoruz.Mehmet Soylu: Mavirlik hizmeti yurt d ileri asndan olduka farkl bir durum bunu biraz daha aar msnz?Nesrin Yatman: Proje elde etme ii, mavirlik ad altnda tek muhatabla yaplmak isteniyor. Kurum ve kurulular, ii safh a safh a ayrp, mesuliyetlerini farkl kiilere pay edip onlar kont-rol etmek yerine ii bandan sonuna kadar bir tek sizinle muhatap olarak bitirmek istiyorlar. Byle bir sisteme doru gidiliyor.Mehmet Soylu: Dileri Bakanlna mavirlik yapmak daha nce yaptnz elilik proje-lerinden mi kaynaklanyor? Nesrin Yatman: Evet, yaptmz bykelilik projeleriyle balantl. Son anlattm model Dileri Bakanl ile ilgisi olmayan bir model. Yatrmc kurulularn hedefl edii bir hiz-met elde etme ekli. Bu sistemde projeci mimarn yeri daha gerilere itilmi oluyor. Burada mavir bir organizasyon yapyor. Yatrmcnn, yatrm gcn biliyor, elindeki paraya gre neyi almay hedefl ediini biliyor. stenilen hizmeti en iyi ekilde elde etmek iin almalar yaplyor. Bu srece projelendirme almalar da giriyor. Byle olunca mimarlk ve dizayn hep baka baka bir eylerin altnda kalyor. Mteahhidi semek ve inaatla birlikte projeyi yrtmek yatrmcya zaman kazandryor. Ancak bu sistemde proje seme yerine seilen mimarla iler yrtlyor. Tasarmda kalite konusu ihmal ediliyor. Bu nedenle ilerisi iin korkularm var. Yatrmc ve mteahhitler mi-marlarn zgn ve kaliteli tasarmlarna bu sistem iinde rahatlkla mdahale edebiliyorlar.zzet Fikirlier: Maalesef kaybedilmi bir kavga bu. Proje hizmet veya danmanlk firmala-rnn, mavirlik firmalarnn bu srelerin tmnde belirleyici olma modeli enternasyonel bir yntem. Artk nemli projelerde proje ynetim firmalarnn yer almad rnekler yok denecek kadar az. Bankaclk sisteminin getirdii bir zorunluluk hatta.Nesrin Yatman: Henz ok da baarl olduklar sylenemez. Aytek tez: Bizim ilk almalarmz 1992de balad. O zaman Aysel / Yksel firmalaryla 2000li yllara kadar srd. Onlarn bir takm ilerini yapan brolardan biriydik. lk yap-tmz i, Mensel olarak kurulan ok ortakl irketle, Trkmenistanda, Trk Bykelili-i projesiydi. Proje onaylarn, bykelilik binas olduu iin buradaki Dileri Bakanl yapt. Oradaki birtakm riskleri ya da onayla ilgili skntlar yaamadk. Daha sonra, Aysel naat firmas ile devam eden ilerimiz oldu. Mteahhidin de o sreleri kendi imkanlaryla amas projeci olarak bizlere yk bindirmedi. yi mi oldu diye dndmzde; tabi ki baz bilgi ve onay ilemlerini renmediimiz, geen srede anlald ki iyi olmad. Ondan son-raki yllarda yine eitli teklif projeleri almalar yaptk. Kk boyutlu uygulama ve detay projelerinde altk. Baz firmalar ile kendimizi zorlayarak sorumluluk alarak, ilemleri -renmek iin, proje koordinasyonlar yaptk. Bu Azerbaycan da bir hastane projesi ile balad, Kazakistan da bir genel mdrlk binas projesi ile devam etti. Sonraki dnemde, rdn fasl balad. rdnde de Aysel firmasyla birtakm yaplarda uygulama ve detay projelerinde altk. Tekrar Rusyaya dndk. ki sene ncesinde de, yurtd araylarmz, yeni oluan bir giriim ile balattk. Krize ramen u anda da devam ediyor. Adnan Aksu: lk olarak 1995de Rusyada proje yaptk. Bu tarih, zellikle bu blgede Trk mimarlarn alma alan bulmas balamnda bakldnda; yurtdnda i yapmaya bala-mak iin erken bir tarih saylr. Bu balangcn bizim iin yle bir avantaj oldu; Yurt dnda ve bu blgede nasl i yaplr rendik. Ancak, daha sonraki yaptmz iler ounlukla, blge alma koullarn ve standartlarn biliyor olmamzdan deil, evrensel standartlarn daha belirleyici olduu, spor yaplarndaki deneyimimizden kaynakland. Uzun sre spor ya-plarndaki uzmanlmz, orada i yapmamz iin bize kaplar at. lk balarda tamamen Trk mteahhitler, bizim bu deneyimimizi bildii iin bize bavurdular. Bu alanda Yksel Erdemir gibi firmalarn yan sra, Aff an ve Nesrin Yatman gibi mimarlarla da ortak alma-lar yrttk. Son zamanlarda spor yaplar dnda da iler almaya baladk. Artk, Trk ykleniciler dn-da Rus yatrmclara da i yapmaya baladk. Bu srete yabanc yatrmc/iveren ile alma-nn avantajlarn fark ettik. Trk iverenlerle, Rus verenler arasndaki yaklamn ayrtna varmak olduka etkileyiciydi. 4-5 proje yaptk bu ekilde. Belki de en rahat altmz pro-jelerdi.
03 / ncolu Mimarlk ehircilik, Krasnodar Teraslar, Krasnodar, Rusya, 200904-05 / ncolu Mimarlk ehircilik, Volgopark Center, Volgagrad, Rusya, 2009
06
0908
07
50 GNDEM
GNDEM 51
Sadece ekonomik rahatlktan bahsetmiyorum; tasarmn zgrl asndan da en verimli altmz dnem oldu. Daha sonra, bu ilerden birisinin yapm iini, bir Trk yklenici firmas ald. O da bizim iin arpc bir deneyim oldu. Mimarln vazgeilmezi olmas gere-ken, zgr ve verimli alann, iveren eliyle nasl kstlandn deneyimleme ve karlatrma ansmz oldu. Trkiyede olduu gibi yurt dnda yaplan ilerde de iveren projenin retil-mesinde etkin rol oynuyor. Bunu mimarlk lehine dntrebilmek ise ne yazk ki yalnzca mimarlarn elinde deil.Sinan Erbu: Benim yurtd deneyimim ok az. UNOPSa sava zaman Kuzey Irak Sleymaniyede bir Kltr Merkezi projesi izdim. Yerel makamlar projelere bakyorlard ve standartlar bize gre ok dkt. Bu nedenle hi problem yasamadk. Trkiyede proje ya-par gibi yaptk ve hemen onaylanarak inaat ihalesi yapld. ki sene nce Ukraynada Trk bir mteahhit firmaya yaptm, adet otel projesi var. Bu projelerin onay sreci olmad. Kesin proje aamalarn yatrmcya teslim ettik, daha sonra mteahhit firma yatrmc ile anlamasn bitirdi, uygulama projeleri bir noktada kesildi. Dolaysyla oradaki tam sreci de izleyemedik. Geen sene yine bir Trk mteahhit firma vastasyla Libyada bir i yapmaya baladk. Bu proje halen devam ediyor. Amerikal mavir firmaya projeleri onaylatyoruz. Projeleri IBCye gre hazrlyoruz. Mavir firmann organize olamamasndan dolay ok problem yayoruz. Bizim mteahhit firma da onlara sz geiremiyor ve bol revizyonlu bir sre yayoruz.Enis ncolu: Yurtd maceramz, rahmetli babam Hasan ncolunun salnda 1992de, Aktrk-dil ortaklnda bir hastane projesiyle balamt. 1994 ylndaki krizde ise sadece devlete ve kamuya i yapmakta olduumuz iin, irkette bir daralma yaand. Bunu amak amac ile kendimize bir tantm dosyas hazrlayp, yurt d mteahhitlik firmalar-na ulatrdk. Tesadf, Enka Moskovada ki elilie ek bina yapacakm; Ankarada Dileri Bakanlndan da onaylatlmas gerekiyormu. Ben de ok ksa bir sre nce onlar ziyaret ettiim iin, o ii bize verdiler. Bu binay yaptk. Yaparken, Enkadan birok kiiyle tantm ve bir sre sonra firmann birok iini yapar hale geldik. Enkadakiler Ramstorea referans oldular ve neticesinde o dnemdeki en nemli Trk yatrmc ile almaya baladk. Rams-tore, sadece tek lkede yatrm yapmyor. Dolaysyla 4-5 sene ierisinde; Bulgaristan, Rusya, Ukrayna, Kazakistan, Trkmenistanda Ramstore adna konsept ya da uygulama projeleri yapar hale geldik. Mete z: Bizim yurtd deneyimimiz, 1989da Yksel Erdemir ile birlikte Rusyada bala-d. O dnemde pe pee birka tane avan proje yapmtk. Kabul edilmeyen teklifl erimizden dolay umudumuz krlmak zereyken, Moskovada ki Park Place projesi kabul edilince, Rus-ya maceramz balad. 80 bin m2yi aan bir yapy, proje yntemlerine ve ynetmeliklerine hakim olmadmz bir lkede yapmak, o dnemde bilgisayar teknolojisi kullanmadmz da dikkate aldmzda, yeni ynetmelik uyum srelerinden dolay bizi olduka yordu. Bu aamadan sonra, 1992 ylndan itibaren, Gneybat Sibiryada resmi kurumlar iin proje a-lmalar yaptk. Bunlarn bir ksm, konsept proje aamasnda kald bir ksm da uygulama projeleri aamasnda kaynak yetersizliinden durduruldu. Yurtd deneyimimiz, 1995 yln-dan itibaren Rusya, Moldova, Kazakistan, Trkmenistan ve Libyada yaptmz almalar ile devam etti. Dier arkadalarla benzeri sreleri bizde yaadk. Rusya pazarna, genellikle mteahhitler vastasyla girip sonradan edindiiniz evreyle dier mteahhitlik firmalarna ve en sonunda da yerel yatrmcya yaylyorsunuz. Oradan baka bir lkeye gemek, Enis ncolu asndan iyi olmu. zellikle uluslararas geerlii olan yap ve proje hazrlama standartlarna sahip lkelere gemek. nk, Rusya 2000li yllarn balarna kadar, mevcut yapm ve proje elde etme yntemleri sorgulanmayan, tam olarak oturmu bir lke deildi. Be-lirli kurallar vard ama uluslararas standartlarda i yapldn sylemek pek mmkn deil-di. Dier Avrupa lkelerine geince, olayn ekli daha baka oluyor. Asl o deneyim, bundan sonra mimarlarmzn uluslararas platforma kabilmesi iin daha nemli. Rusyada yaptn iler bir ekilde klfna uydurulabiliyor. Trki Cumhuriyetlerde de byle ama yntemleri oturmu Avrupallara ve uluslararas hizmet veren mavir firmalara, onaylatlan projeler ge-lecekteki almlara referans asndan daha ciddiye alnmas gereken iler. nk zellikle, yeni hedef lkelerde genellikle, uluslararas yntemler geerli oluyor. Bu konuda da, Enis n-colu bizden bir adm nde ve o yzden deneyimlerinin bu ynn amas faydal olacak.
06-07 / A&Z Aksu Mimarlk, Atyrau Atletizm Salonu, Atyrau, Kazakistan, 200808 / A&Z Aksu Mimarlk, Hanti Ofis Otel Residans Otopark Kompleksi, Atyrau, Hanti, Sibirya, 200809/ A&Z Aksu Mimarlk, Serdar Kayaalp, Ofis ve Otel binas, Atyrau, Kazakistan, 2007
10
11
13
52 GNDEM
Abdi Gzer: Bizim tasarm grubunun yle bir farkll var. Biz bir aya niversitede olan ama ok byk olmayan bir grubuz. ok fazla i yapmyoruz. Dolaysyla bu masa etrafnda toplananlara gre yurtd veya ii konusunda en az deneyimi olan broyuz. Benzerlikler de var. Bizim yurtdyla ilikilerimiz hep Trk mteahhitler araclyla oldu. lk, Sibiryada s-nrl bir yarma kazandk, ama proje uygulanmad. Yarma, Tomsk Nehrinin evre dzenle-mesi ve byk bir kompleksle ilgiliydi, batan neredeyse leiyle uygulanmayaca belli olan bir projeydi. Sovyetler Birliinin paralanma dneminde bteden para almak iin yaplm bir giriimdi. Fakat bu bir iliki at. Orada baz mteahhitlerle tannca birka i yaptk.imdi, benim gzlemlediim bir ey var: giderek yerleen bir model. zellikle, gelien pazar diye tanmlanan lkelerde, mteahhitler belli projeler yaptrp, bunlar yapsak ne iyi olur, bte bulabilir miyiz diye tersten gidiyorlar. Bu durumda, ayn anda ayn ya da farkl projeler iin neri p
