1

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

งานวจยเรอง “การสอสารดวยลายเสนเพอบงบอกถงลกษณะดหรอรายของตวการตน

เฉพาะเรองทคดสรรค” ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ โดยมรายละเอยดดงน 2.1 แนวคดเกยวกบสญญวทยา (Semi logy)

2.1.1 นยามความหมายของสญญวทยา 2.1.2 Ferdinand de Saussure 2.1.3 Charles Sanders Peirce 2.1.4 Roland Barthes

2.2 ทฤษฏการรอสราง (Deconstuction) 2.3 แนวคดเกยวกบลายเสน (Line)

2.4 ความเหนอจรง (Hyperreality) 2.5 แนวคดเกยวกบการตน (Cartoon)

2.6 แนวคดเกยวกบรหสการตน (Cartoon Code) 2.7 แนวคดการสอสารยคดจทล (Communication Model in Digital Age)

2.1 แนวคดเกยวกบสญญวทยา (Semi logy) 2.1.1 ทฤษฎสญศาสตร

นยามความหมายของสญศาสตร “สญศาสตร” หรอ “สญวทยา” มาจากค าวา Semiotics และ Semi logy ซงทงสองค ามาจากรากศพทภาษากรกค าเดยวกน คอ Semeion แปลวา Sign หรอ สญญะ Semiotics เปนค าทนกปรญญาชาวอเมรกน Charles S.Peirce ใชและท าใหเปนท รจกแพรหลายในวงวชาการในสหรฐอเมรกา สวน Semi logy เปนค าทนกภาษาศาสตรชาวสวสผมชอเสยงคอ Ferdinand de Saussure ตงขน และเปนทนยมใชในหมนกวชาการชาวยโรปส าหรบความหมายของสญศาสตรนน Ferdinand de Saussure ไดอธบายถงทฤษฎนวาเปนการศกษาถงวถชวตของสญญะภายในสงคมทสญญะนนถอก าเนดขนมาโดยกลาววา

“เมอขยายความค าวา “วถชวต” ของสญญะใหกวางขวางออกไป กจะหมายความถง

การศกษาการก าเนด การเจรญ การแปรเปลยน และการสญสลายของ สญญะตวหนงๆ รวมทง

2

วเคราะหกฎทอยเบองหลงวถชวตดงกลาว ศาสตรนจงสอนเราใหรวา สญญะประกอบขนมาจาก อะไรและกฎเกณฑไดควบคมมน1”

Ferdinand de Saussure และ Charles Sanders Peirce เปนผวางรากฐานใหกบศาสตร ซงทงสองตางท าการศกษาถงความสมพนธโดยพยายามส ารวจระบบของการเกดสญญะถงแมจะมแนวความคดทเหมอนกน แตวธการในการมองรปแบบและลกษณะการท างานของสญญะของทงสองมความแตกตางกนอย คอ Saussure จะท าใหน าหนกไปทภาษาทใชในการสอสารเปนหลก สวน Charles Sanders Peirce นนจะท าความเขาใจระบบเครองหมายอนทไมใชภาษา

2.1.2 Ferdinand de Saussure

ตามแนวคดของ Saussure สญญะ (sign) ประกอบขนมาจากองคประกอบหลก 2สวนคอ รปสญญะ (Signifire) ทเราสามารถรบรผานประสาทสมผส เชน เสยงจากค าพดทถกเปลงออกมาและผรบสารรไดรบร ความหมายสญญะ (Signified) ทเกดขนในใจของผรบสาร

ภาพท 2.1 องคคประกอบของสญญะตามแนวคดแบบ Saussure

Saussure กลาวถงการจดระบบสญญะหรอรหาสญญะวาม 2 ระบบ คอความสมพนธหรอกระบวนทศน และความสมพนธแนวระนาบหรอวากยสมพนธ โดยกลาวไวดงน “ความสมพนธแบบกระบวนทศนของสญญะนเปนความสมพนธแบบเปรยบเทยบความตางบนความเหมอน ความตางท าใหแยกได เลอกได แทนคาไดแตความเหมอนท าใหเกดการโยง(association) ระหวางหนวยทถกแยกหรอถกแยกหรอถกเลอกใชกบหนวยทไมถกเลอก เกดเปนความสมพนธแบบโยง (associative relation) ซงเปนวธการสรางความหมายแบบหนงสวนวากยสมพนธเปนความสมพนธแบบเรยงล าดบกอน-หลง (ในกรณเปนประโยคหรอเรองเลา) หรอแบบจดรวม (กรณทเปนอวจนภาษา)เราสามารถนสญญะทเลอกออกมาจากกระบวนทศนชดใดชดหนงมาจดรวมกบตวอนๆเกผ

1 วจ เรองพรวสทธ “การบรโภคสญญะในการทองเทยวของสงคมไทยรวมสมย” (วทยานพนธศลปะศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสอศลปะและการออกแบบสอมหาวทยาลย เชยงใหม, 2550, 12.

3

เปนความหมาย หลกของการวเคราะหแบบนจะใหความส าคญกบองคประกอบในระบบความหมาย โดยจะเนนการล าดบขนหรอชวงเวลาของเหตการณหรอปรากฎของสญญะ2”

อาจพอสรปไดวาการสรางและสอความหมายในแบบ Saussure คอการใชรหสหรอการเลอกและรวม สญญะอยางมระบบตามขนบหรอกตกาทชมชน สงคมก าหนดไว ซงจะเกดเปนความสมพนธทมความหมาย ความหมายสญญะทถกเลอกเกดจากความหมายของสญญะอนๆทไมถกเลอก และความหมายของสญญะทถกจดรวมเกดจากความสมพชนธของสญญะหนงๆกบสญญะอนๆ ทมากอน หลง หรอปรากฏรวมอยในโครงสรางเดยวกน การเลอกหรอทไมเลอกการจดรวมจงเปนการประกอบสรางความหมาย ของ Saussure

2.1.3 Charles Sanders Peirce

Peirce มความคดเหนแตกตางจาก Ssussure ในเรององคประกอบของสญญะ ซงส าหรบPeirce แลวสญญะเปนรปแบบความสมพนธทเกดจาก ไดแก สวน 3

สอกลางหรอพาหนะทนความคดไปสผรบ เรยกวา “represent amen” ความคดทแปลไดจากสญญะเรยกวา “interpretant” คอสวนของความหมาย วตถอางอง (object หรอ referent) ท represent amen สอในฐานะเปนภาพตว

แทน ซงอาจเปนสงของหรอสถานการณทมความเกยวโยงมาจากการรบรสอกลางนนๆ

ซงจเหนวา represent amen เทยบไดกบ “รปสญญะ” (signifier) และ interpretant จะใกลเคยงกบ “ความหมายสญญะ” (Signified) ของ Ssussure แตยงมความแตกตางเพราะ Interpretant จะรวมความหมายทเกดจากสญญะและเกดจากตวผสมผสสญญะนนๆ interpretant ไมใชตวผแปลสญญะแตขอเปน “ผล” ของการทสญญะสมผสผใช จงรวมเอาประสบการณของผใชทมตอ “ของจรง” (object) เอาไวในความหมายดวย

2 สรตากร สงนอย “การวเคราะหฉากละครโทรทศนเรองเสาร ภกด ของฉลอง 5วจตร” (วทยานพนธศลปะศาสตรมหาบณฑต คณะวทยากหารจดการ สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฎเชยงใหม, 2555), 10.

4

ภาพท 2.2 ตวอยางแสดงการเปลยนสถานะขององคประกอบของสญญะ ทสามารถน าไปสการเกดสญญะตวใหมตอ

Peirce ไดจดแบงสญญะออกเปน 3ประเภทตามสมพนธของสญญะกบของจรงท

ถกแทนท ดงน

Icon หรอ “รปเหมอน” เปนเครองหมายทมรปรางลกษณะ หรอคลายกบของจรง หรอสงทมนบงถงและสามารถเขาใจไดงาย ตวอยางเชนภาพถาย แผนท ปายจราจรแมกระทงค าพดบางค าทสามารถเลยนเสยงธรรมชาต

Index/indices หรอ “ดชน” เปนเครองหมายทมความเชอมโยงแบบเปนผลกนซงกนและกน โดยจะสามารถบงชถงสงใดสงหนง ตวอยางเชน เมอเหนควนไฟ ซงจะเปนเครองบงชวามไฟไหม

Symbol หรอ “สญลกษณ” เปนเครองหมายทแสดงถงบางสงบางอยาง ทม ความเชอมโยงระหวางสญลกษณกบของจรงทมนอางองถงนนไมใชความเชอมโยงกนตามธรรมชาตแคเปนผลมาจากขอตกลงของระเบยบ แบบแผนของสงคม ซงจะตองอาศยการเรยนร ตวอยางเชนภาษา เครองหมายจราจร

ภาพท 2.3 ตวอยางของสญญะแบบตางๆ

5

2.1.4 Roland Barthes

เปนนกสญวทยาชาวฝรงเศสทมอทธพลอยางมาก ซงเปนนกคดทเรมน าเอามาวเคราะหแบบสญวทยาไปใชกบวฒนธรรมศกษา แนวคดส าคญของ Barthes ทจะกลาวถงเกยวของกลบความหมายของสญญะ โดยเขาเหนวาความหมายของสญญะนนมอย ระดบ 2 ไดแก

Denotation เปนระดบความหมายตรง ทถกสรางขนมาอยางเปนกววสย (objecttive) เปนความหมายทผใชเขาใจตามตวอกษร เปนทยอมรบโดยทวไปตามขอตกลงทก าหนดขนมา จดอยในลกษณะของการอธบายหรอพรรณนา (descriptive level)

Connotation เปนระดบความหมายแฝง ทเกดขนจากการตความโดยอตวสย (Subjective) ขนอยกบตวบคคล จากประสบการณตางๆ ทไดประสบมาในชวตหรอบรบททางสงคมวฒนธรรม

ในผลงานทชอวา “มายาคต” (Mythologies) บารตสไดน าเราไปสความคดเรอง “มายาคต (Myth) ซงในชนตนน เราสามารถทจะนยามไดวาหมายถงการสอความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรมซงถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต

Barthes เรยกกระบวนการในเปลยนแปลง ลดทอน ปกปด อ าพราง บดเบอนฐานะการเปนสญญะของสรรพสงในสงคมใหกลายเปนเรองของธรรมชาต เปนสงปกตธรรมดา หรอเปนสงทมบทบาทหนาทในเชงใชสอยแคบๆในสงคมวา “กระบวนการสรางมายาคต” และเรยกสงทเปนผลลพธ ผลผลตของกระบวน การนวา “มายาคต” หรอความคด ความเชอทคนสวนใหญในสงคมยอมรบโดยไมตงค าถามและเปนความคดความซอทสอดรบกบระบบอ านาจทด ารงอยในสงคมในขณะนน ในระดบของภาษา ความหมายจะเกดขนจาการมองคประกอบครบ 3 สวนคอ

1. รปสญญะ 2. ความหมายสญญะ 3. สญญะ

แตในระดบของประสบการณการรบรในชวตประจ าวนนน เราจะมองเหนเพบยงสอง สวน คอ รปสญญะกบความหมายสญญะเทานน ซงเปนผลรวมของรปและความหมายในระดบของมายาคต กมลกษณะ การท างานในรปแบบ โดยทสญญะในระดบของภาษาไดกลายไป มตเชนกน 3ซงหมายถงมนสามารถสอความหมายไดเลยไมจ าเปนตองอาศยการ ายาคตเปนรปสญญะของม

6

รวมตวกนของรปสญญะกบความหมายสญญะอยางในระดบของภาษา ดงท Barthes ไดอธบายทางวชาการเกยวกบแนวคดดงกลาวไวดงน

“มายาคตเปนระบบสอความหมายซงมลกษณะพเศษทมนกอตวขนบนกระแสการการสอ

ความหมายทมอยกอนแลว จงถอไดมายาคตเปนระบบสญญะในระดบทสอง สงทเปนหนวยสญญะ ในระบบแรกกลายมาเปนเพยงรปสญญะในระบบทสอง ขอย าในทนวา วสดส าหรบสรางวาทะแหงมายาคต เชน ภาษา ภาพถาย ภาพวาด โปสเตอร พธกรรม วตถ ไมวาในเบองตนนนจะมความแตกตางหลากหลายเพยงใดกตาม แตครนเมอถกจบยดโดยมายาคตแลว กจะถกทอนใหเหลอเปนเพยงรปสญญะเพอสอสงอนเสมอ3”

ภาพท 2.4 ตวอยางของสญญะแบบตางๆ ของ มายาคต โดยสามารถสรปแนวความคด มายาคต วาคอ ความหมายแฝงของสญญะตามขอตกลงทาง

สงคมและ วฒนธรรม ซงกระบวนการสรางความหมายแฝงเกดขนเพอตววสญญะอนเปนผลรวมของรปและความหมายในระดบแรก อกทงถกน าไปใชเปนรปสญญะใหกบสญญะตวอน โดยมการผกโยงเขากบความหมายสญญะใหม กลายเปน ระบบการสรางความหมายชดทสอง4

จากทฤษฎขางตน ผวจยสรปแนวคดเรองสญวทยาไดวา “สญญะ” คอ ทกสงทถกสรางขนเพอใชในการสอความหมายตามขอตกลงกนของชมชนหรอสงคมนนๆ ไมวาจะเปนการใชตวอกษร

3 โรลองด บารตส, มายาคต Mythologies, พมพครงท 3, แปลโดย วรรณพมล องคศรสรรพ (กรงทพฯ : โครงการจดพมพคบไฟ,2522 ), 71. 4 วรชย รวบรวมเลศ, โครงงานออกแบบเครองประดบจากแนวคดสงสมมต , 2555 :13)

7

มาประกอบกนจนเกดความหมาย หรอการวาดภาพเพอเลาเรองราว จนมาถงความเชอทถกฝงลงในใจของคนในชมชนหรอสงคมนนๆ แบงเปน 3 ขอไดดงน

1. วตถจรง ซงเปนตวอางองใหกบสญญะ 2. รปสญญะ ซงเปนสอกลางทใชสอสาร 3. ความหมายสญญะ ทเปนความเขาใจหรอภาพทเกดขนในใจ

ภาพทเกดขนในใจทเกดขนจากกระบวนการของสญญะไมไดหยดอยเพยงเทานน ภาพหรอขอความนนๆ อาจถกจ าไวในใจจนเกดเปน “ภาพฝงใจ (Stereotype)” และหากขดคนในใจของคนในชมชนหรอสงคมนนกจะพบกบ “มายาคต” ทถกสรางขนตามความเชอเพอสอความหมายใหดเปนเรองทเกดขนจรงโดยธรรมชาต โดยทผคนในชมชนหรอสงคมนนๆไมทนสงเกตวานนคอสงทถกสรางขนจาบรบท (Context) ทางวฒนธรรมนนๆ

จากการสรปทฤษฎสญศาสตรขางตน ผวจยไดน าผลการคนควาเพอมาวเคราะหถง แนวคดในเรองของลายเสน โดยจะท าการศกษาทงศกษาจากการศกษาจาก บทความ หนงสอ รปภาพทเกยวของ และ จากการสอบถามผร ซงจะใชทฤษฎสญศาสตรเปนแนวทางในการวเคราะหแนวความคดดงกลาวได

2.2 แนวคดโครงสรางนยม และ หลงโครงสรางนยม (Structuralist & Post Structuralist

(Deconstruction)) ปรชญาทเรยกวา Structuralist และ Post Structuralist นนเปนหนงในบรรดาผลตผลทาง

ความคดททรงอทธผลทสดของศตวรรษท19 และพฒนาตอมาในศตวรรษท20 โดยนกวชาการชาวสวสชอ Ferdinard de Saussure แนวคดหลกกคอ การทภาษาสอสารไดนนเปนเพราะความแตกตางทมอยในโครงสรางของภาษาเอง หาใชจากการทมนไปสมพนธกบความเปนจรงภายนอกระบบภาษาไม ตวอยางเชนค าวา ห-ม ไมไดมความสมพนธอนใดกบสตวสเทากนจชอบนอนแตอยางใด แตทค าวาหมสามารถสอสารไดเปนเพราะมนแตกตางจากค าวา ห-ม-า เปนตน จะเหนไดวาการทค าวาหม สามารถสอสารไดถงสตวสเทากนจไดนนเปนเพยงขอตกลงทางวฒนธรรม (Convertion) เทานน ซงในวฒนธรรมอนกอาจจะสอถงสตวชนดนดวยค าวา P-i-g เทานน และมนจะแตกตางจากค าวา หมา กในระบบโครงสรางของตวภาษาเอง ซงเปนทมาของชอภาษาศาสตรแบบ Structuralist และพฒนาตอมาจนเปน Post Structuralist (Deconstruction) ในความคดทงสองแบบน การสอความหมายจะกระท าโดยการใชรหส ซงเปนระบบการสอความหมายทเกดจากการตกลงรวมกน

8

ของคนในสงคม วาจะใชเครองหมายจ านวนหนงเพอแทนทความคดทตองการสอถงกน เชน ภาษากเปนรหสประเภทหนงในรหสหนวยหนงจะประกอบดวยหนวยสอความหมายทเรยกวาสญญะ - sign จ านวนหนง สญญะหนงหนวยจะเปนการเกาะเกยวกนระหวางรปสญญะ - signifier และความหมายสญญะ - signified (ดงภาพท 2.1 องคคประกอบของสญญะตามแนวคดแบบ Saussure หนาท 6 ) นอกจากภาษาและบรรดาเครองหมายสอความ (เชนสแดง-หยด, สเขยว-ไป) อกจ านวนมากแลว บรรดาสงของตางๆในวฒนธรรมกสามารถสอความหมายทมท งระดบของการสอความหมายตรง และ ระดบของความหมายแฝง ซงความหมายแฝงนนเปนความหมายในระดบวฒนธรรม

ในกระบวนการสอความนนความหมายแฝงกคอ การทรปสญญะและความหมายสญญะไดรวมตวกนเปนรปสญญะตวหนง เพอสอความหมายในระดบทลกไปกวาความหมายธรรมดา ยกตวอยางเชนค าวา โยเกรต ซงในระดบของความหมายตรง จะหมายถงอาหารชนดหนง ซงท ามาจากนมเปรยว แตถาเราอานนวนยายเรองหนงทพดถงการกนนมเปรยวชนดนโดยวยรนเรากจะเหนไดวารปสญญะ-โยเกรต จะสอความถงความเปนคนรนใหมไดดวยซงความหมายในระดบนเปนความหมายในระดบของสงคม-วฒนธรรม ดงอธบายไดดวยแผนผงน (อานจากลางขนบน)

ภาพท 2.5 ตวอยางความหมายในระดบของสงคมวฒนธรรม- ภาพจาก http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=bysiamsak&group=7

โดยเหตทพฒนามาจากระบบภาษา การศกษาทไดรบอทธพลกลมแรกสดจากปรชญาทง

Structuralist และ Post Structuralist นจงเปนการวจารณวรรณคด ซงท าใหการวจารณเปลยนแปลงจากการคนหาคณคาซงแฝงมากบหนงสอ (ไมวาจะในเชงจรยธรรม หรอในเชงสนทรยศาสตร) มาเปนการคนหาวาการสอความในวรรณกรรมนนกระท าไดอยางไร ภายใตโครงสรางของวรรณกรรมนนเอง ซงเมอรอออกเปนสวนๆเพอดวานอกจากจะสอความไดอยางไรแลว ยงดวามมายาคต (Myth) ใดทพยงความคด-ความเชอของระบบนนอยแลวประกอบสรางขนใหมเพอใหเกดการสอ

9

ความแบบใหม ทงนจะเหนไดวาเปนกระบวนการสองแบบดวยกนคอ รอและสราง

Post Structuralist Post Structuralist เปนสวนทพฒนาตอจาก Structuralist ซงเปนทฤษฏทางสงคมศาสตร

การพจารณาโครงสรางของภาษาเปนเพยงแบบหนงของทฤษฏในกลม Structuralist ภายหลงจากนกสงคมศาสตรไดพฒนาทฤษฎตอเนองจนเปน Post Structuralist มขอเสนอทฤษฎหนงของ Jacques Derrida ทพฒนาตอในการพจารณาโครงสรางของภาษา และเคาเรยกมนวา การรอสราง (Deconstruction) ซงไดถกสถาปนกน าไปตความตอจนเกดเปนสถาปตยกรรมแบบ Deconstruction การรอสราง (Deconstruction)

Jacques Derrida เปนนกปรชญาชาวฝรงเศส เขาไดเสนอแนวคดทเรยกวาการรอสราง (Deconstruction) การรอสราง (Deconstruction) คอวธการอานตวบท (text) ทท าใหคนพบความหมายอนๆทตวบทกดทบเอาไว เปนการหาความหมายของความหมายหรอความหมายอนๆ (polysemy) ความหมายอนๆหมายถง ความคลมเครอของค าหรอวลทมความหมายมากกวาสองอยางขนไปเมอใชในบรบททตางกน เชน ค าวา "ขน" ทเปนทงค านาม หมายถงภาชนะตกน า เปนทงค าวเศษณหมายถงอาการนาหวเราะ เปนค ากรยาหมายถงการท าใหตง ท าใหแนน และค ากรยาหมายถงอาการรอง เปนเสยงของนกหรอไก วธการรอถอนจะแสวงหารายละเอยดวาตวบทไดบดบงเงอนไขอะไรบางอยางทเปนพนฐานของตวมนเองเอาไวโดยไมรตว เงอนไขเหลานแยงกบตรรกะทตวบทนนเสนอออกมา การวเคราะหหาจดทระบบกดทบไวพบแลวดงออกมาใหเหนจะเปนการรอสรางของตวบทนนๆเผยใหเหนความยอนแยงในโครงสรางเดม วธการรอสรางคอ การรอใหเหนความหมายทถกกดทบไว

จากความหมายทของความหลากเลอน Jacques Derrida จงเสนอวา การรอสราง คอ การวเคราะหกระบวนการทสงหนงซงเคยนยามตนเองดวยการขจดสงอนทมใชตนเองออกไป กลบถกรกล าโดยสงอนซงถกปฏเสธไปในตอนแรก

หลกการส าคญของการรอสราง คอ การวเคราะหการท างานของคตรงขาม (binary opposition) ในโครงสรางลกของความคดและวฒนธรรมตามทฤษฎโครงสรางนยม Jacques Derrida เชอวาในการวเคราะหการท างานของคตรงขาม เชน ธรรมชาต-วฒนธรรม ชวต-ความตาย ด-เลว สวาง-มด ฯลฯ เราจะสามารถเนนย า (highlight) และวพากษพลงตรงขามของวฒนธรรมชนสง (high culture) กบวฒนธรรมมวลชน (mass culture) ความเปนคตรงขามของสองแนวคดน วฒนธรรมมวลชน คอ "สวนอนทนารงเกยจ" ของวฒนธรรมชนสง ดงนนความเปน"ชนสง" ก

10

ปฏเสธความเปน "มวลชน" โดยถอวาเปนสงแปลกปลอม แตกจ าเปนตองมไวเพอใหสรางลกษณะเฉพาะหรออตลกษณของความเปน "ชนสง" ได การใหนยามค าวาชนสงจ าตองนยามโดยอางไปถงค าวามวลชนตามแนวความคดดฟเฟรองซ หรอการอางตอไปเปนทอดๆ ค าคณศพททอธบายโดยการอางถงลกษณะของวฒนธรรมชนสง เชน active กจะถกอธบายโดยการอางถงลกษณะของวฒนธรรมมวลชนวา passive จากการรอสรางตวบทเชนน Jacques Derrida เชอวาเราจะไดพบสงทตวบท "เสแสรางวาไมจ าเปนตองม แตจรงๆแลวกลบจ าเปนหรอขาดไมได" เขาเรยกสภาวะทพบจากการรอสรางวา สงทหายไปทด ารงอย (the present absences) หรอความเงยบทก าลงผลตอย (productive silences) บางครงเชงอรรถของบทความบางบทจงส าคญมากกวาตวเนอเรอง เพราะมนบอกสงทเปนรายละเอยดเพมเตมหรอขอมลเลกๆนอยๆ ทผเขยนไมตองการน ามาไวในตวเนอเรอง เพราะมนขดแยงกบตวเรอง การรอสรางเปนเรองของการตความตวบทมากกวาการแสวงหาความจรงจากตวบท5

2.3 แนวคดเกยวกบลายเสน (Line)

เสน หมายถง รองรอยทเกดจากเคลอนทของจด หรอถาเราน าจดมาวางเรยงตอ ๆ กนไปกจะเกดเปนเสนขน เสนมมตเดยว คอ ความยาว ไมมความกวาง ท าหนาทเปนขอบเขต ของทวาง รปราง รปทรง น าหนก ส ตลอดจนกลมรปทรงตาง ๆ รวมทงเปนแกนหรอ โครงสรางของรปรางรปทรง เสนเปนพนฐานทส าคญของงานศลปะทกชนด เสนสามารถใหความหมาย แสดง ความรสก และอารมณไดดวยตวเอง และดวยการสรางเปนรปทรงตาง ๆ ขน เสนม 2 ลกษณะคอ เสนตรง (Straight Line) และ เสนโคง (Curve Line) เสนทงสองชนดน เมอน ามาจดวางในลกษณะตาง ๆ กน จะมชอเรยกตาง ๆ และใหความรสกทแตกตางกนอกดวย ลกษณะของเสน

เสน ความรสกทเกดขนจากเสน

1. เสนตง หรอ เสนดง ใหความรสกทางความสง สงา มนคง แขงแรง หนกแนน เปนสญลกษณของความซอตรง

5 ชยยศ อษฎวรพนธ, วารสารอาษา.

สภางค จนทวานช, ทฤษฎสงคมวทยา, ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551, 234-238.

11

2. เสนนอน ใหความรสกทางความกวาง สงบ ราบเรยบ นง ผอนคลาย

3. เสนเฉยง หรอ เสนทแยงมม ใหความรสก เคลอนไหว รวดเรว ไมมนคง

4. เสนหยก หรอ เสนซกแซก แบบฟนปลา ใหความรสก เคลอนไหว อยางเปน จงหวะ มระเบยบ ไมราบเรยบ นากลว อนตราย ขดแยง ความรนแรง

5. เสนโคง แบบคลน ใหความรสก เคลอนไหวอยางชา ๆ ลนไหล ตอเนอง สภาพ ออนโยน นมนวล

6. เสนโคงแบบกนหอย ใหความรสกเคลอนไหว งงงวย คลคลาย หรอเตบโตในทศทางท หมนวนออกมา ถามองเขาไปจะเหนพลงความเคลอนไหวทไมสนสด

7. เสนโคงวงแคบ ใหความรสกถงพลงความเคลอนไหวทรนแรง การเปลยนทศทาง ทรวดเรว ไมหยดนง

8. เสนประ ใหความรสกทไมตอเนอง ขาด หาย ไมชดเจน ท าใหเกดความเครยด

ตารางท 2 ตารางแสดงความหมายของเสน

จากตารางดงกลาวนนกเชอมโยงไดวา ความหมายของเสนกคอ “มายาคตของเสน (Line

Myth)” ผวจยกลาวไดดงน เสนตางๆ ท าใหสงคมนนเกดความรสกในใจ ซงตรงกบแนวคดสญญวทยา ซงความหมายของเสนดงกลาวท าใหเกดความหมายตรง (Denotation) และ ความหมายแฝง (Connotation) จากตวของเสนเอง นนกเปน ดงท Barthes ไดอธบายไวของตนนนเอง

12

อาจารยสรยะ ฉายะเจรญ6 กลาววา “ลายเสนคอรองรอยอนเกดจากการกระท าบางสง

บางอยางระหวางสงหนงกบสงหนงโดยมลกษณะเปนเสนหรอรวยาว ขณะทลายเสนในงานสรางสรรคนนเกดจากการกระท าของมนษยเพอใหเกดรองรอยหรอปรากฏการณทน าไปสการสรางรปลกษณ (image) หนงขนมา โดยขนอยกบวตถประสงคของผสรางลายเสนนนวาตองการสอความหมายหรอไม หากภาพลายเสนทปรากฏนนมเปาหมายเพอท าการสอสารความหมายบางอยางในลกษณะใดกตาม ภาพลายเสนนนจงมหนาทในการเปนตวสอและตวสารในการสอสาร ลายเสนจงเปนสญญะหลายตวทประกอบเขาจนเกดเปนชดรหสเพอใหผดหรอผรบสารเกดความเขาใจในภาพลายเสนนนๆ และน าไปสการสอสารความหมายหรอคณคาในเชงสนทรยะในล าดบตอๆ ไปตามลกษณะของงานสรางสรรคแตละประเภท”

จากการทผวจยไดสอบถาม อาจารยสรยะ ฉายะเจรญ ตามค ากลาวขางตน ผวจยไดความวา

เสนเปนการประกอบสรางจนเกดภาพเพอใชในการสอความหมาย ซงความหมายนนกจะแตกตางกนออกไปตามขอตกลงของสงคมนนๆ นนเอง 2.4 ทฤษฏ ความเหนอจรง Hyperreality

ความเหนอจรง Hyperreality เรองของการรบรทเปลยนไป ท าใหความจรงถกสรางขนมาใหมกลายเปนความจรงเสมอน น าพาใหเราเขา สสภาวะทเ รยกวา สภาวะเกนจรง(Hyperreality) เปนการอธบายถงสภาวะทมนษยเราไมสามารถแยกแยะโลกความจรงกบโลกเสมอนหรอโลกแฟนตาซได ในโลกสมยใหมค าๆนหมายถง การทจตของเราใหความหมายของค าวาจรงนนคออะไร ซงบางทอาจเปนความจรงทมสอเปนตวดดแปลงรปรางและกลนกลองเหตการณหรอเปนเหตการณทเกดขนจรง มรนกปรชญาชาวฝรงเศสชอ JEAN BAUDRILLARD (1994) ไดอธบายความหมายของค าวา Hyperreality ในหนงสอ Simulacra and Simulation วา "A real without origin or reality" เปนความจรงทไมมอยจรง หรอเรยกอกอยางหนงวา เปนความจรงทถกจ าลองขนมานนเอง ทฤษฏของ JEAN BAUDRILLARD นน มบทบาททส าคญตอองคความรสมยใหม ในโลกปจจบนของเรานนลวนเตมไปดวยสงทเรยกวา Simulation หรอภาพเสมอน เวบไซต 6 อาจารยประจ าคณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยสยาม

13

ilovegraphicdesign.com ไดสรปทฤษฏของ BAUDRILLARD เอาไวสนๆเกยวกบเรอง Simulation (ภาพจ าลองภาพเสมอน) เอาไววา Simulation นนแบงออกเปน 3 ระดบคอ 2.3.1 ระดบทหนง ภาพจ าลองทเราสามารถทจะดออกวาเปนของปลอม เชน ภาพวาด ภาพเขยน ธรรมดาทวไป เหมอนเราวาดรปแมวขนมาสกตวหนง ทกคนยอมดออกวาภาพทเราวาดขนมานนเปนภาพแมว และตางกรวามนไมใชแมวจรงๆแตเปนของปลอม 2.3.2 ระดบทสอง ภาพจ าลองทเราแยกแยะไมออกวาจรงหรอปลอม เชนของปลอมแปลงทงหลาย หรอแมกระทงรปถายทมความสมจรงๆมากๆ และรวมไปถงสงของเลยนแบบเชน หนยนตแมวทมการตกแตงใสขนรวมทงมพฤตกรรมทเมอนแมวจรงๆทกประการจนเราแยกแยะไมออกวาจรงๆ แลวมนคอแมวจรงหรอเปลา 2.3.3 ระดบทสาม และเปนระดบสงสดซงเขามองวา hyperreality มาจากภาพจ าลองระดบน นนคอ ภาพจ าลองทไมไดมสวนเกยวของกบความจรง มนไมจ าเปนตองใชความจรงมาอางองในตวตนของมน มนเปนตวของมนเองโดย สมบรณ เชน ตกตาหนคตต ซงคตตนนเปนแมว แตไมไดมสวนไหนทเหมอนกบแมวทเราพบเหนในธรรมชาตเลย แตมนกถกสรางขนใหเราเชอวามนดมตวตนจรงๆ ถงแมวาจะไมมอยเลยในความเปนจรงกตาม7 2.5 แนวคดเกยวกบการตน (Cartoon)

ความหมายของการตน

ค าวา “การตน” (Cartoon) ในภาษาไทยนนเปนค าทมาจากภาษาตางประเทศ ตนก าเนดประวตความเปนมาความดงเดมและลกษณะทผนแปรไปตามยคสมยตางๆ ลวนแลวแตอบตขนในกลมประเทศซกตะวนตกและอเมรกาแทบทงสน ดงนนในการใหความหมาย หรอใหค านยามกบค าวา “ การตน ” จงตองอางองจากแหลงตางๆดงน Webster’s New Twentieth Century Dictionary , Encyclopedia Britanica และ Encyclopedia Amerrcina สรปความหมายไดวา “การตน” มาจากค าวา “Cartoon” ตนก าเนดมาจากภาษาลาตนวา “Charta” และแตกแขนงออกเปนภาษาฝรงเศสวา “Cartoon” และภาษาอตาเลยน “Cartoon” หมายถงภาพวาดบนกระดาษแขงทเปนภาพลอเลยนวาอยในกรอบแสดงเหตการณทเขาใจงาย ชดเจน มค าบรรยายสนๆ สวนใหญภาพจะแสดงความคด เสยด

7 Mr.Sumet Chanpen | MY ACADEMICS PROJECTS | Master Programme | 2014

http://www.mediaartsdesign.org/project_detail.php?project_id=438

14

ส เปรยบเปรย ลอเลยน อากปกรยาบางอยางของบคคลหรอเหตการณทท าใหเกดความรสกข าขนและดมชวตชวา นาสนใจ (สมชย จนลองจบจต, วทยานพนธ 2539 อางจาก จนตนา ใบกาซย, 2534 : 57)

ประเภทของการตน ลกษณะของการตน ม 2 ลกษณะ คอ

2.4.1. การตนภาพนง (STATIC CARTOONS) หมายถง ลกษณะทไมมการเปลยนแปลงอรยาบถ เปนการบอกเลา เลาเรอง ไมมการด าเนนเรอง

2.4.2. การตนภาพเคลอนไหว (DYNAMIC CARTOONS) หมายถง ลกษณะทมความเปลยนแปลงลลาอรยาบถตางๆ ของตวการตน จากภาพหนงไปยงอกภาพหนง ประเภทของการตนในประเทศไทย แบงได 5 ประเภท

การตนการเมอง (Political Cartoons) เปนการตนทมงเนนการลอเลยน เสยดส ประชดประชนบคคล หรอเหตการณทส าคญ ในไทยนยมลอเหตการณทางการเมอง เพอกระตนใหผอานอานเกดความสนใจมความคดเหนใหมๆลกษณะการตน ชนดนอาจมบรรยายหรอไมมกได

การตนข าขน (Gag Cartoons) เปนการตนภาพเคลอนไหว ทมงเนนความขบขนเปนหลก การตนชนดนจะนยมน าเหตการณใกลตวมาเขยน เปนการตนทไดรบความนยมมากในสงคมไทย

การตนเรองยาว (Comicorserial Cartoons) เปนการน าเสนอการตนทเปนเรองราวตอเนองกนจนจบ การตนชนดนปรากฏอยในนตยสาร และหนงสอพมพ เรยกวา Comics Strips แตถาน ามาพมพรวมเลม เรยกวา Comics Books เชน การตนเลมของญปน และฝรง สวนของการตนไทยนนนยมน าเรองจากวรรณคด นทานพนบาน จกร ๆ วงศๆ เปนตน

การตนประกอบเรอง (Illustrated Cartoons ) เปนการตนทใชประกอบกบขอเขยนอนๆ ประกอบโฆษณาเพอขยายความ หรอการตนประกอบการศกษา

การตนมชวต ( Animated Cartoons ) หรอการตนภาพยนตรเปนการตนทมการเคลอนไหวมการล าดบภาพ และเรองราว ทตอเนองกนคลายภาพยนตร

2.5 แนวคดเกยวกบรหสของการตน (Cartoon Code)

15

การตนมวธการแสดงออกทแสดงความเปนสวนตวของนกเขยนการตน เพราะตองสรางสรรครายละเอยดตางๆขนมาเองจากจนตนาการคลายงานฝมอ นกเขยนการตนเปนเสมอนตวเชอมโยงทออนโยน ระหวางสวนทจรงจงของมนษย กบความเปราะปรางทเกบซอนอยภายในสวนใหญมกจะนกถงงานศลปะลายเสน (Graphic Art) การสรางแบบของตวการตนขนมาเปนสญลกษณตลอดจนความเขาใจเกยวกบอทธพลของการตน ขนอยกบการพจารณาอยางละเอยดและความซาบซงเขาใจในรหสของการตน วามนคออะไร ท างานอยางไรและท าไม รหสของการตนนนซบซอนแตกมตรรกเหตผลรองรบ ซงประกอบไปดวยวธการทนกวาดการตนไดสรางสรรคสญลกษณเฉพาะขนชดหนงในการท าใหเกดโลกทเหมอนจรงขน (Make-belive word) ซงเปนโลกททกสงเปนจรงไดตามแตละจนตาการ เปนโลกทหย งรากลกลงสการรบร ความทรงจ าในกระบวนการสอสารของมนษย

การตนนนสามารถหกเหออกจากความเปนจรง (Reality) ได 2 วธคอ จากความเรยบงาย เนนทเสนรอบนอก (Outline) ของรปทรงหรอวตถ จากความเกนจรง (Exaggerates) เสนลายรอบนอก (Outline) สามารถบดเบยวจาก

รปทรงทแทจรง (Randall P.Harrison,1981:54)

2.5.2 กลยทธการสรางตวการตน

ในการสรางตวการตนนน รปทรง พนผว เงา ลวนแตใชเสนทเรยบงาย และใชเสนใหนอย ทสด องคประกอบทกอยางจะชดเจน รปจะแยกจากพนหลงอยางเดนชด รายละเอยดทไมส าคญจะเลอนราง เราสามารถแยกศกษาออกเปน 4 สวนหลกๆดวยกนคอ

การแสดงอารมณผานศรษะและรปรางของการตน

ในโลกของการตน ใบหนาของคนจะถกลดทอนรายละเอยดขององคประกอบทางสรระทซบซอนลงเหลอเพยงโครงทรงกลม และเฉพาะสวนทส าคญทตองใชในการแสดงอารมณบนใบหนาของมนษย คอ ตา คว ปาก Spitz and Wolf (1946) เชอวา การตอบสนองทางใบหนาของคนตออารมณตางๆนนเปนมาตงแตก าเนด (Inner reaction) เราอาจแบงรายละเอยดปลกยอยดงน การจดรปทรงของใบหนา จะขนอยกบสดสวนขององคประกอบระหวางรปและพน (Figure

and Ground)

ใบหนาของผใหญนน ตาจะอยกงกลางใบหนา ขณะทปากมความยาวเทากบความหางของตา

16

เมอคนเราเพงเกด องคประกอบตางๆบนใบหนาจะมขนาดเลกและอยในต าแหนงดานลางของใบหนา ศรษะจะโต ตาจะโตเมอเทยบกบปาก สดสวนเหลาน นกเขยนการตนจะน ามาใชเมอตองการสรางบคคลกตวการตนผใหญใหนารกเหมอนเดก

ต าแหนงตางๆของตาและปากตลอดจนคว จะแสดงองคประกอบของใบหนาในการสรางสรรคเกยวกบอาย ความสข ความเศรา ความโกรธ แปลกใจ ความกลว ความนารงเกลยดและอนๆ นกเขยนการตนสามารถสรางการแสดงออกทางอารมณเหลานไดโดยเพยงแคขยบปาก ตา และคว อนเปนองคประกอบทเคลอนไหวได ซงมนษยเรามกจะใหความส าคญกบตาและปากในขณะทท าการสอสาร บางสวนของการแสดงออกนจะซบซอนยงยาก แตนกเขยนการตนกจะน าเอาหลกการของความเรยบงาย ความชดเจน และเกนจรงมาแกปญหาน8

การสรางการแสดงออกทางสหนาของตวการตนนน กโดยวธการเลยนแบบจากธรรมชาต วธหนงทนกเขยนการตนจะวาดขนมาไดคอ อาศยการเลยนแบบจากหนาตาของตนเองทแสดงออกในอารมณตางๆ ผานกระจกเงา ดงตวอยางบางสวนเชน

อารมณโกรธ หวควจะกดลงเขาหากนและเขาใกลกบตา ปลายรมฝปากจะเมมลงเมอโกรธมากๆ ใบหนาจะมสแดงเรอยๆ ปากทแบะลงจะเผยอขนจนเหนฟน และปรากฏกบอาการทางรางกายเชนการก าหมด ส าหรบการตนอาจท าใหเกนจรงมากขน เชนการก าหมดทก าอยเปนการสะกดอารมณ

อารมณเบอหนาย ตาปรอหรอหลบ มอยกขนบงปากทก าลงหาว

อารมณเกบกด ไหลหอ มอตกลงตรงๆ แบมอออก ใบหนาแสดงความกงวล

ความอบอาย ยมอายๆมองเหนฟน หวควขมวดขน ตายม

เจาเลห มมปากกดลงขณะยม หวควกดลงคลายขณะก าลงโกรธ ตาเหลอบมองดานบน ลกษณะนมกไมปรากฏในชวตจรงแตพบเสมอในโลกของการตน

ความกลว หวควชดกนและยกขน ตาเบกกวาง ผมตง ปากเปดและโคงลงมนงง ตาปดหรอหมนควงเปนวงกลม ปากหยกซกแซก หวควชดกนและชขน

8 Randall P. Harrison,1981 : 57-60

17

อารมณด ตาปดคว าลง ปากยมหรอหวเราะ ศรษะหงายไปดานหลง หวควชขนอาจมน าตาหยดหรอสองหยดเหมอนเปนอาการหวเราะจนน าตาไหล

ความเศรา ยกมอขนกมหนาผาก ไหลหอ ใบหนาทาทางกงวล อาจมน าตา ถาเศรามากจนถงกบรองไห จะหงายศรษะไปดานหลง ตาปดคว าลง ปากเปดกวางและคว าลง

หนาตาไรเดยงสา ตากลมโต ควโกงยกสง ปากยมนอยๆ เกดแรงบนดาลใจ มหลอดไฟสวางอยเหนอศรษะ อาจจะปรากฏอยในบลลน ตาโตใบหนายมแยม

ใบหนาเฉลยวฉลาด มกจะหรลงลกๆ เมมปากยม เชดหนานอยๆ

อารมณรก มรปหวใจลอยอยเหนอศรษะ หรอลกศรปกทะลหวใจ 2 ดวง และมการแสดงอารมณออกทางใบหนาอยางมความสข

อารมณแหงความทกข การแสดงออกทางใบหนาเปนการผสมผสานกนระหวางความกงวลและความเศรา

คนชรา รมฝปากบาง มเสนสนๆหลายๆเสนขดอยเหนอและใตรมฝปาก ใบหนามรอยยน ล าคอเลก มถงใตตา ผมบาง เสอผาหลวมๆ ล าตวโนมไปขางหนา แขนขาเลกเรยว

เจบปวดหรอบาดเจบมดาวปรากฏในต าแหนงปลายเสนทตวดออกมาจากจดทเจบ อาจจะมกากบาทหรอพาสเตอรไขวกนปรากฏอยดวย อาจวาดตาของการตนดวยกากบาทกได

งนงง มเครองหมายขยกขยยหรอเครองหมายค าถามลอยอยเหนอศรษะ หรอมเสนวงกลมหมนอยโดยรอบพรอมกบดวงดาว ใบหนาแสดงความกงวล

อารมณแสดงความพงพอใจ ดวงตาปดหงายขน ควเชดขน เผยอปากและยมทมมปากเชดศรษะเลกนอยล าคอยาว

แสดงความโง ตาปดลงครง(ตาปรอ) คางสน ฟนยน อาปากหวอ หนาผากต า

แปลกใจ ควโกงสง อาปากหวอ ตาโต ถาตองการแสดงอาการแปลกใจมาก อาจเนนดวยค าอทานทลอยอยเหนอศรษะ

อารมณเขนอาย ใสนวเขาไปในปาก (กดเลบ) หรอใหจองมองไปทเทาขณะทสหนาดกงวลบางทอาจจะเพมรอยยมนอยๆบนใบหนากได

18

กงวล ขมวดคว(หวควยกสง ปลายควต า) หนาผากยน ปากแบะลง นวดงคอปกเสอออกจากล าคอหนาตาสดใส ใบหนากลม หนาผากอม นกเขยนการตนมกจะน าเอาอารมณทขดแยงกน มาเสรมกนและกนใหเดนชดยงขน9

ส าหรบรปรางของการตน โดยปกตแลว ความสงของรปรางของคนจะเทากบ 8 เทาของความสงของศรษะคนนนๆ แตส าหรบการตนเกยวกบกฬา แฟชน ซงเนนไปทการเคลอนไหวของรางกาย ความสงจงอาจถง 10 เทาของศรษะมกจะมขนาดใหญกวาล าตวเสมอ โดยอาจมขนาดใหญถง 3 ใน 8 สวนของขนาดปกต ศรษะอาจมขนาดใหญเทากบตว “…การทศรษะมขนาดใหญนนสามารถกอผลได 2 ประการคอ ท าใหรปรางของการตนดนารกคลายเดก และขนาดของศรษะทเกนจรงนน ท าใหสามารถแสดงสหนาอารมณไดเตมท...”10

2.6 แนวคดการสอสารยคดจทล (Communication Model in Digital Age)

(รองศาสตราจารยศรชย ศรกายะ, 2557) 11 แบบจ าลองทจะน าเสนอนตงอยบนขอตกลงเบองตน (Assumptions) ดงตอไปน ประการแรก ในยคดจทลทกคนเปนนกการสอสาร หรอเปนผท าการสอสารทตองมกจกรรมทเกยวของกบการสอสารอยางตอเนองและตลอดเวลา เพราะฉะนนทกคนเปนผท าการสอสาร ในลกษณะเปนผกระท า (Action) และผตอบสนอง (Passive) ประการทสอง ลกษณะของการสอสารอยในลกษณะของการปรวรรตขอมลขาวสารตางๆ ในเชงแบงปนขอมลขาวสารรวมกนเพอใหบรรลตามตกลงเขาใจซงกนและกนได (การแบงปนขอมลขาวสารไมจ าเปนตองเทากนเสมอไป ทงนขนอยกบการตกลง กฎเกณฑของการแบงปนเพอใหบรรลถงความพงพอใจของทงสองฝาย) และประการสดทาย กจกรรมทางการสอสารมจดมงหมายเพอสรางความหมายใหเกดขนในเรองตางๆ รวมทงความหมายทเกดขนเกยวกบตวตนของการสอสารเองดวย นนกคอการสอสารเพอการสอสาร (Communication is an ends in itself)

องคประกอบหลกของแบบจ าลองการสอสาร ประกอบดวย 1. ผท าการสอสาร 2. รหส 3. ตวสอ/ชองทาง 4. ตวสาร และ 5. บรบท ทง 5 องคประกอบดงกลาวน ใหพจารณาในเรองของบทบาทททง 5 องคประกอบสวมอย

9 Roy Paul Nelson, 1975 : 221-226

10 Randall P. Harrison,1981 : 62

11 แนวคดการสอสารยคดจทล, รองศาสตราจารยศรชย ศรกายะ, 2557

19

2.6.1 ผท าการสอสาร มบทบาททงผสงและผรบสารสลบสบเปลยนกนไดอยตลอดเวลา ทงในโลกของความจรงและโลกเสมอนจรง ดงนนผท าการสอสารจงมหนาทเปนผเขารหสเพอท าตวสารใหเกดขน และผถอดรหสเพอตความท าการเขาใจในตวสารแลวตอบกลบไปยงผสงสาร ดงนนรหสจงเปนสงทอยกบผท าการสอสารตลอดเวลาในยคดจทล 2.6.2 รหส คอการจดการท าใหเกดความหมายขนดวยกฎเกณฑ(Rules) และ/หรอธรรมเนยมวธการปฏบต (Conventions) ทยดถอกนมา (รายละเอยดเพมเตมอานไดท John Fiske Introduction to Communication Studies, หนา 20) เพราะฉะนนบทบาทของตวสารกถกน ามาใชโดยผท าการสอสาร เพอกอใหเกดความหมายขน รหสเปนองคประกอบทส าคญทสดในยคดจทล เพราะความเสมอนจรงมความหมายจากการจดการโดยรหสทถกใชโดยผท าการสอสาร 2.6.3 ตวสอ/ชองทาง เปนพาหะน าพาตวสาร แตในขณะเดยวกนตวสอกเปนตวสารไดดวยเหมอนกน (ดรายละเอยดเพมเตมจากแนวคด the Medium is the Messages ของ Marshall McLuhan ในหนงสอชอUnderstanding Media, (1964) ดวยแนวคดกงกลาวสอจงมบทบาทในฐานะทเปนตวสารไดอกดวย 2.6.4 ตวสาร เปนสงทถกสรางขนโดยผท าการสอสารใชใหเปนตวกระตนท าใหเกดความหมายขน และเปนตวท าใหผท าการสอสารอกฝายหนงทรบตวสารนน ามาตความ ตวสารถกท าขนโดยน าเอาสญญะหรอเครองหมายตางๆ มาจดการโดยใชรหสจนเปนตวสารขน 2.6.5 บรบท คอสภาพแวดลอมทเกดขนรอบตวผท าการสอสาร แตการรบรสภาพแวดลอมดงกลาวตองผานกระบวนการคดสรรค (Selection Proses) จากผท าการสอสาร ดงนนเราพบวาบรบทของการสอสารนนอยในตวของผท าการสอสาร จะถกน ามาใชเพอกอใหเกดความหมาย

จากองคประกอบทงหมดทไดกลาวมาแลวางตน เมอน ามาประกอบเปนโครงสรางของแบบจ าลองไดน าเสนอไวในแผนภาพท 1 ลกษณะของแบบจ าลองมลกษณะทไดรบแรงบนดาลใจมาจากโครงสรางของ DNA ของมนษย ทคนพบโดยเจมส วตสน กบ ฟรานซส ครก (James D. Watson and Francis H.C. Crick : DNA Model,www.wikipedia.com)

20

ภาพท 2.5 ภาพแบบจ าลองการสอสารยคดจทล

แบบจ าลองนไดเสนอตวอยางการสอสารเพยง 2 คน อาจน าไปประยกตใชไดมากกวา 2 คน กได หรอเปนการสอสารของคนคนหนงกบคนทสมมตคนหนงกไดในโลกยคดจทล จะเหนไดวาผท าการสอสารแตละคนสลบบทบาทในการเปนผสงสารกบผรบสาร ในกรณนจะเหนวาเปนคลายบนไดวน โดยขนบนไดเปรยบไดกบตวสอ ตวสาร และตวบรบท โครงของบนไดวนคอผท าการสอสารทมการสลบบทบาทของผสงกบผรบสารซงในแตละตวถกจดการใหเกดความหมายเกดขนดวยรหสตวสอ รหสตวสาร และรหสตวบรบท ซงผกมดรวมตดกนไวเพอท าใหเกดความหมายขน การสอสารเปนกจกรรมทมลกษณะเปนพลวตร ทเคลอนไหลเปลยนแปลงอยเสมอ หรอทเรามกคนเคยกนวาการสอสารเปนกระบวนการ ดงนนผท าการสอสารตองหมนเกลยวตวผสงสารเขาหาอกดานผรบสาร ซงเปนอกเกลยวหนงของผท าการสอสารอกคนหนงใหตรงกน และเชอมตอถงกนดวย สอ/สาร/บรบท ตรงการเชอมตอนกระบวนการผสมรหสเกดขนไมวาทงการเขารหสและการถอดรหส ของผท าการสอสารทง 2 คน สวมบทบาททตางกน คอบคคลหนงเปนผเขารหส และ

21

อกบคคลหนงสวมบทบาทเปนผถอดรหส ความหมายจะเกดขนใชเมอรหสทไดเปนรหสตวเดยวกนกบของทงคผท าการสอสาร จากขอมลทผวจ ยไดศกษามาท งหมด ผวจ ยจะน ารวบรวมเพอน ามาวเคราะหหาการประกอบสรางของเสนเพอใชในการสรางตวการตนเพอบงบอกถงลกษณะดหรอรายของตวการตน นนๆ ในล าดบตอไป