ПРЕЗЕНТАЦИЈА ЗА ПРЕДМЕТОТ РИМСКО ПРАВО

- ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ -

Душко Стојаноски

СЕМЕЈНО ПРАВО

Семејно право и семејство

Semejno pravo e zbir na pravni normi koi ja reguliraat pravnata polo`ba na poedinci vnatre vo rimskoto semejstvo. Rimjanite semejnoto pravo ne go smetale kako posebna granka na pravoto, tuku go vbrojuvale vo delot od pravoto {to se odnesuval na lica ( ius quod ad personas pertinet)

Semejnoto pravo gi regulira odnosite vo familijata, koi opfa}aat dve golemi podra~ja: pome|u bra~nite drugari i pome|u ostanatite ~lenovi na semejstvoto, od koi najva`ni se odnosite pome|u roditelite i decata. Semejstvo, Brak i Srodstvo se osnovnite instituti na semejnoto pravo.

Лица sui juris и лица alieni juris

Основна поделба на римските граѓани, со оглед на status familiae или со оглед на правната положба во семејството ,била поделбата на лица sui juris (лица со свое право ) и лица аlieni juris (лица со туѓо право)

SUI JURIS се сметале лица од машки и женски пол што имале status libertatis и status civitatis доколку врз нив не била заснована власт на таткото или на мажот ( patria potestas, manus)Pater familias во семејството бил единствено лице sui juris

ALIENI JURIS се сметале оние лица ,без оглед на полот и возраста,врз кои била заснована власт на шефот на семејството ,било како власт на мажот ( manus) или како власт на таткото ( patria potestas)

АГНАТСКО И КОГНАТСКО СРОДСТВО

Сродството што во старото римско право не се утврдувало според крв и потекло,туку според фактот на заедничко живеење – Агнатско сродство

Когнатско сродство- крвна врска Когнатски сродници биле лица што непосредно или посредно потекнувале од барем еден заеднички предок

Тезбина (affinitas) или Сватовство – сродство што врз основа на бракот настанувало меѓу мажот и когнатските сродници на жената,како и меѓу жената и когнатските сродници на мажот

Постоеле и граѓанско сродство – посвојување ,духовно сродство –кумствои сродство “По млеко”

РИМСКО СЕМЕЈСТВО

Во текот на римската историја се јавиле и с есмениле три вида семејства :

КОНЗОРЦИУМ

ПАТРИЈАРХАЛНО СЕМЕЈСТВО НА АГНАТИТЕ

КОГНАТСКО СЕМЕЈСТВО

-

-

-

КОНЗОРЦИУМ – Consortium или семејна задруга на агнатите,му претходел на римското патријахално семејство,а се развил непосредно по распаѓањето на генсот,кога на одделни групи произведители,помали од поранешниот генс,им било овозможено да живеат и да работат самостојно.На чело на задругата се наоѓал старешината а машките лица од најстарата генерација со еднакви права ,и заедно со него учествувале во решавањето на општите работи.

ПАТРИЈАРХАЛНО СЕМЕЈСТВО НА АГНАТИТЕ- Кога развитокот на производните сили овозможил самостоен живот на група производители помала од козорциумот, во Рим биле организирани т.н патријархални семејства на агнатите .Со делбените тужби ,доколку тоа не станело спогодбено секој припадник на конзорциумот можел да бара делба на заедничкиот имот,заедно со лицата што со конзорциумот биле врзани за него, да основа свое сопствено семејство. Ваквиот граѓанин во новооснованото семејство се здобивал со положба pater familias, додека сите други членови биле под негова власт (лица alieni juris)

КОГНАТСКО СЕМЕЈСТВО-Воведувањето на латифундиското стопанисување овозможило поделба на патријархалното семејство на familia rustica-семејство на производители и familia urbana-семејство на потрошувачи. Когнатското семејство настанувало постепено и се ширело во стопанско и лично подобрување на положбата на лицата alieni juris, со надвладување на бракот без manus, како и со новиот законски наслден ред. Когнатското семејство,независно од фактот на заедничкото живеење и работа, било заедница на крвни сродници,што произлегувале од заеднички предци

Поимно определување на бракот

• Во изворите на римското право ги наоѓаме следниве дефиниции за бракот:

A)Бракот е врска меѓу маж и жена ,заедница на нивниот живот,поврзана со меѓусебно делење на сето она што е предвидено со божјото и човечкото право

Б)Женидбата или бракот е врска меѓу маж и жена заснованана заедничко живеење

Услови за склучување на полноважен римски брак(matrimonium justum)• До донесувањето на lex Canuleia Jus

conubii имале само римските граѓани и старите Латини

• Другите жители на римската држава можеле да склучуваат брак според своите прописи,но тој не бил римски полноважен брак

Да имаат jus conubii

• Affectio maritalis е намера на брачните другари да живеат заедно.

• Во старото право оваа намера ја изразувале шефовите на семејствата

• Во класичното право требало да постои и кај брачните другари

• Во посткласичното право се барало само меѓу брачните другари да постои намера за заеднички живот

Да формираат Affectio maritalis

• Жените требало да имаат 12 години• Мажите требало да имаат 14 годиниДа се во пубертет

Бракот да го склучат во форма пропишана

со правотоЗаконски форми за склучување на брак во римското право

биле:confarreatio,coempti I usus.

Видови на заедници во римското право

•Ова е римски полноважен брак според прописите на римското право•Според истите прописи само овој брак предизвикува правни последици

Matrimonium justum или

justiae nuptiae

•Оваа заедница на маж и жена се нарекувала и природен ,див брак и постоела во случај кога лицата неможела или не сакале да склучат правовалиден брак•Во неа се раѓале вонбрачни деца кои не влегувале во семејството на таткото

Конкубинат

• Овој назив се користел за заедница меѓу роб и робинка која фактички било неспорно дека постоела,но не била правно призната

• Правни последици оваа заедница има дури во посткласичен Рим и тоа се забраната за separatio dura I признавањето на сродничките врски cognatio servilis

Contubernium

Брачни пречки

• Веќе постоечки брак бил брачна пречка бидејќи римското право го познавало само моногамниот брак

1.• Душевната болест доколку

му претходела на бракот била брачна пречка

• Во случај да настанела по склучување на брак таа била причина за развод

2.• Крвното сродство било

брачна пречка во права линија неограничено,а во странична до четврти степен

• Граѓанското сродство било изедначено со крвното

3.

Брачни пречки во законодавството на Август

-Забранет бил брак меѓу граѓанин

роден на слобода и жена ослободена од ропство што имала

лошо поведение

-Забранет бил брак меѓу сенатори и

либертини(ослободеници)