Sel 43-62_Layout 1

43

παρεμβάσε ιςΕΥΒΟΪΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤ ΙΟΣ 20 1 1

ΟΓιάννης Φαφούτης είναι ένας από

τους πιο αθόρυβους αλλά συνάμα πιο

δραστήριους πολιτιστικούς εργάτες

της Εύβοιας.

Γεννημένος το 1953 στην Λίμνη, παραδο-

σιακή γενέτειρα σημαντικών μονάδων του Ευ-

βοϊκού Πολιτισμού, ασχολήθηκε στην αρχή

ερασιτεχνικά και αργότερα επαγγελματικά με

την τέχνη της φωτογραφίας. Οι εικαστικές

δραστηριότητές του, αλλά κυρίως η λατρεία

προς τον τόπο του τον οδήγησαν στην επιθυ-

μία να εντρυφήσει ερευνητικά στην ιστορία,

τον πολιτισμό, αλλά και στις μοναδικές φυσι-

κές καλλονές της Εύβοιας.

Αποτέλεσμα αυτής της σχέσης είναι,

πολλά άρθρα, εκατοντάδες έρευνες, δεκάδες

εκδηλώσεις και δώδεκα βιβλία.

Το τελευταίο από αυτά είναι οι «Διαδρομές

στα Περιαστικά Δάση της Λίμνης», από όπου θα

δανειστούμε την περιγραφή μιας εκ των διαδρο-

μών, που ο Γιάννης Φαφούτης περιγράφει και

συστήνει στους επισκέπτες της όμορφης Λίμνης.

ΜΕ ΤΟ ΓΙΑΝΝΗ ΦΑΦΟΥΤΗ ΣΤΑΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

ΔΙΑΔΡΟΜΗ: Καναλάκια - Χριστός - Αγιοθανάσης - Αγιώργης -Αμπελάκι -Δημοτικό Στάδιο Λίμνης - Αγιονικόλας Λίμνη (Κυκλική Διαδρομή)

Συνολικό μήκος διαδρομής: Έξι (6) χιλιόμετρα., Σήμανση: Αρκετή. Διαδρομή μικτή: Χωματόδρομος. Κατάσταση δρόμου το καλοκαίρι καλή,

το χειμώνα δημιουργούνται νεροφαγώματα από τις νεροσυρμές. Πόσιμο νερό στη διαδρομή: Ναι. Στη θέση Άγιος Γεώργιος. Υψόμετρο στο

ψηλότερο σημείο: 210 μ. Εξοπλισμός: Χάρτης του Δήμου Ελυμνίων, κινητό τηλέφωνο, ραβδί αντιστήριξης, παπούτσια πεζοπορίας, μικρό

σακίδιο με ξηρά τροφή, παγούρι με νερό, κιάλια, φωτογραφική μηχανή. Περιοχή αναχώρησης: Ανατολική πλευρά της Λίμνης στη θέση Κα-

ναλάκια όπου βρίσκεται η γεώτρηση του δήμου Ελυμνίων.

Με το Γιάννη Φαφούτη στα μονοπάτια της Λίμνης

44

παρεμβάσε ιςΕΥΒΟΪΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤ ΙΟΣ 20 1 1

ΣΥΣΤΑΣΗ (Ισχύει για όλες τις διαδρομές):

Πριν επιχειρήσετε οποιαδήποτε εξόρμηση,

ενημερωθείτε απαραιτήτως από την Ε.Μ.Υ

(Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) ή από τις

άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες για τις καιρικές

συνθήκες που θα επικρατούν στην περιοχή

(Δελτίο Καιρού).

Η περιοχή που συγκεντρωθήκαμε ονομάζε-

ται Κρέμαση λόγω του μικρού καταρράκτη που

σχηματίζεται στο τέλος ρεματιάς και στην οποία

μέχρι το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα λειτουρ-

γούσε νερόμυλος από τον οποίο σώζεται μόνο

ένας μεγάλος τοίχος αντιστήριξης, στο δυτικό

μέρος όπως βλέπουμε τον καταρράκτη.

Από εδώ και πάνω αρχίζει η μεγάλη ρεμα-

τιά των Καναλακίων (υπάρχει πινακίδα), ιστο-

ρικό τοπωνύμιο συνδεδεμένο με την ομώνυμη

ιστορική επισκοπή που ισχυρή ντόπια παρά-

δοση την τοποθετεί στην περιοχή. Η ρεματιά

που είναι κατάφυτη από πεύκα, μυρτιές, κου-

μαριές, σκοίνα, πλατάνια και άλλα υδροχαρή

φυτά και από τις δύο μεριές, προχωρεί βαθιά

προς το βορρά μέχρι εκεί που διχάζεται με την

άλλη ρεματιά, το Λυκόρεμα.

Πάνω στα χνάρια του παλιού μονοπατιού σή-

μερα έχει διανοιχτεί δασικός δρόμος. Προ -

χωρώντας θα συναντήσουμε ερείπια παλιών

καμινιών. Ένα από αυτά είναι σε άριστη κατά-

σταση. Τα καμίνια αυτά έψηναν για πολλά χρόνια

την ασβεστόπετρα, υλικό που προέρχεται από

τον μεγαλοπρεπή βράχο που κυριολεκτικά κρέ-

μεται πάνω από τα κεφάλια μας στην ανατολική

πλευρά της ρεματιάς για να παραχθεί ο ασβέ-

στης, ένα από τα σπουδαιότερα και μακροβιό-

τερα συνδετικά υλικά στην ανθρώπινη ιστορία.

Διασχίζουμε τη ρεματιά και περνάμε στην

απέναντι πλαγιά όπου συναντάμε άλλο δασι κό

δρόμο. Στρίβουμε δεξιά προς το βορρά και σε

μισό χιλιόμετρο μέσα στα πεύκα διακρί νεται το

εκκλησάκι του Αγίου Μαντηλίου του Χριστού

όπως το λένε οι Λιμνιώτες το οποίο χτίστηκε

το 1959 με τις προσφορές των ευλαβών ενο-

ριτών της Λίμνης μετά από τη μαρ τυρία κά-

ποιας καλοκάγαθης Λιμνιώτισσας ότι σ‘ αυτό

το σημείο οραματίστηκε το Χριστό.

Φτάνοντας στο εκκλησάκι στρίβουμε δεξιά

προς Άγιο Γεώργιο (έχει πινακίδα) και σύν-

τομα ο ανηφορικός δρόμος μας βγάζει στη

«Χωράφα» την οποία έχουμε ακριβώς μπροστά

μας. Πρόκειται για μία μεγάλη χέρσα έκταση η

οποία χρησιμοποιήθηκε προπολεμικά για γή-

πεδο από τις ποδοσφαιρικές ομάδες της Λί-

μνης, «Ολυμπιακό» και «Νέο Αστέρα». Για

ενημέρωση των αναγνωστών, τους πληροφο-

ρούμε ότι η μετάβαση των φιλάθλων της Λί -

μνης σ‘ αυτό το χώρο γινόταν από τα παραδο-

σιακά μονοπάτια των Καναλακίων και του

Βασιλικορέματος, μία απόσταση διάρκειας σα-

ράντα και πλέον λεπτών, μετά πόδια φυσικά.

Προχωρώντας καμιά εκατοστή μέτρα ένας

μικρός παράδρομος που συναντάμε δεξιά σε

οδηγεί στην νοτιανατολική άκρη του χωραφιού

κάτω από τις γέρικες βελανιδιές και τα αιωνό-

βια πεύκα, όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του

Αγίου Αθανασίου του «Βρομοπόδη», (ακριβή

στοιχεία για την ετυμολογία του τοπωνυμίου

δεν έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα, διεξάγεται

έρευνα). Γραφικό, με δίριχτη κεραμοσκεπή

στέγη χτίστηκε σύμφωνα με δομι κό εντοιχι-

σμένο λίθο το 1925 σε αντικατάσταση πολύ πα-

λαιοτέρου, ερείπια του οποίου φαινόντουσαν

πριν από κάμποσα χρόνια στον κοντινό πευ-

κώνα.

Αφού περιηγηθούμε το χώρο επιστρέ-

φουμε και πάλι στον κεντρικό δρόμο ο οποίος

στα 100 περίπου μέτρα χωρίζεται στα δύο.

Ακολουθούμε τη δεξιά διαδρομή και περνάμε

στην απέναντι μεριά της ρεματιάς όπου και

πάλι ο δρόμος ξαναδιχάζεται. Παίρνουμε τη

δεξιά διακλάδωση που μας βγάζει μπροστά σε

ένα άλλο ιστορικό εξωκλήσι της ναυτικής οικο-

Το εξώφυλλο του τελευταίου βιβλίου του Γιάννη

Φαφούτη από το οποίο μεταφέρουμε μία από τις

διαδρομές που ο συγγραφέας μας παρουσιάζει.


45


γένειας Φλώκου, τον Άγιο Γεώργιο. Εδώ η

μαρμάρινη κτητορική επιγραφή γράφει πως ο

ναός ανακαινίσθηκε εκ βάθρων σ‘ αυτό το ση-

μείο το 1894, σε αντικατάσταση του παλαιοτέ-

ρου ναού που βρισκόταν ακριβώς από κάτω,

στη μέση της ρεματιάς και ο οποίος καταστρά-

φηκε από τον ισχυρό σεισμό που προήλθε από

την ενεργοποίηση του γνωστού ρήγματος της

Αταλάντης. Αρχιτεκτονικά δεν διαφέρει από

τον Άγιο Αθανάσιο, με τη διαφορά ότι στη νότια

πλευρά του διαθέτει βοηθητικό κελί στο οποίο

υπάρχουν και άλλα χρειαζούμενα. (Ερείπια του

παλαιού εκκλησιδίου σώζονται μέχρι σήμερα.

Για να πάτε όμως πρέπει ο οδηγός σας να το

γνωρίζει καλά. Διαφορετικά μην το επιχειρή-

σετε).

Ο δρόμος περνάει μπροστά από το εκκλη-

σάκι συνεχίζει και στα 500 μέτρα φτάνει σε ένα

τρίστρατο. Ο αριστερός και ο κεντρικός δρό-

μος οδηγούν στην αγωνιστική πίστα μοτοσικλέ-

τας Α.Λ.Α.Μ και από εκεί στον κεντρικό οδικό

άξονα που έρχεται από το Σταυρό. Εμείς ακο-

λουθούμε τη δεξιά διακλάδωση η οποία σε λίγο

μας βγάζει ομαλά στις ανατολικές λοφοσειρές

της Λίμνης.

Από εδώ καθώς προχωρούμε, η Λίμνη και

ο βόρειος ευβοϊκός κόλπος απλώνεται μπρο-

στά μας σαν πιάτο. Από εδώ φαίνεται το αθλη-

τικό στάδιο της Λίμνης με το καταπράσινο γή-

πεδο. Μπορείς επίσης τις πρωινές ώρες να

απολαύσεις τις ηλιαχτίδες που ξεπηδάνε από

τις λοφοσειρές και χαϊδεύουν απαλά τις κερα-

μοσκεπές του χωριού, αλλά και το ηλιοβασί-

λεμα, όταν ο κατακόκκινος ηλιακός δίσκος

χάνεται κουρασμένος πίσω από τις χιονισμέ-

νες κορφές του Παρνασσού στην απέναντι

κόστα της Αταλάντης.

Τώρα ο δρόμος αρχίζει να γίνεται κατηφο-

ρικός και είναι χαραγμένος δαντελωτά πάνω

στην παλιά γραμμή της εταιρείας Λένου δια

μέσου της οποίας κατέβαζαν το λευκόλιθο με

κάρα από τις παρακείμενες γαλαρίες στην πα-

ραλία (αργότερα κατασκευάστηκε εναέρια

γραμμή μεταφοράς). Όσο πλησιάζουμε προς

το τέλος της διαδρομής μας ο δρόμος γίνεται

περισσότερο κατηφορικός, και χρειάζεται με-

γάλη προσοχή. Λίγο πριν ισιώσει οριστικά θα

συναντήσουμε στο αριστερό μας χέρι παρά-

δρομο τον οποίο προσπερνάμε διότι πάει σε

άλλη περιοχή ώσπου ο δρόμος ισιώνει πάνω

ακριβώς από το αθλητικό στάδιο. Συνεχίζοντας

ο χωματόδρομος στα τριακόσια περίπου μέτρα

συναντιέται με την άσφαλτο. Προχωρώντας

στα δεξιά μας φαίνεται το Γυμνάσιο - Λύκειο

Λίμνης, πιο ψηλά ο μεγαλοπρεπής βράχος ο

οποίος το βράδυ γίνεται μεγαλοπρεπέστερος

από τους προβολείς που τον φωτί ζουν, και αρι-

στερά στην άκρη της απότομης πλαγιάς το

εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου.

Φθάνοντας στο εκκλησάκι που στην ουσία

είναι ένα μνημείο που έχτισε η Εφρωσύνη Ν.

Ριτσώνη στη μνήμη του συζύγου της και του

γιου της Άλκη που πέθανε σε πολύ μικρή ηλι-

κία, καθόμαστε στα μπροστινά πεζούλια του να

ξαποστάσουμε και να θαυμάσουμε από ψηλά

το γραφικό και ιστορικό οικισμό της θαλασσο-

γέννητης Λίμνης. Το γραφικό λιμανάκι με 115

βάρκες και τα ψαροκάικα. Την Παναγιά τη Λι-

μνιά με το μαρμάρινο ιωνικό καμπαναριό της.

Την πετρόχτιστη εκκλησία του Αγίου Αθανα-

σίου με τα δύο καμπαναριά, τους κήπους με τα

λεμονόδεντρα, τις κάτασπρες αυλές και τους

λουλουδιασμένους κήπους.

Παρατηρώντας όλα αυτά συλλογίζεται ότι

κάπως έτσι πρέπει να έβλεπαν τη Λίμνη παλιό-

τερα οι ναυτικοί μας γι’ αυτό όταν έφευγαν για

μακρινά ταξίδια έλεγαν το δίστιχο:

Μισεύω κι αποχαιρετώ, τη Λίμνη την καημένη

Τα πόδια μου πάνε μπροστά,

μα ο νους μου πίσω μένει.


46


Η παρουσία του κ.

Ιωάννου στην ποίηση

δεν είναι ευκαιριακή,

ούτε αποτέλεσμα οι-

ήσεως. Βαθύτατη

πνευματική ανάγκη

τον εξωθεί να μπαίνει

στο μέγα καθαρτήριο

της Ποιήσεως και να

εξέρχεται εξ αυτού

αναγεννημένος. Από

μικρό παιδί γράφει

ακατάπαυστα ποι-

ήματα, τριάντα χρόνια τώρα, γράφει ποιήματα, γράφει νουβέλες, γράφει μυ-

θιστορήματα, γράφει δοκίμια, γράφει χρηστικότερα κείμενα για την

εκπαίδευση στην οποία θητεύει. Το 90% όσων γράφει το σχίζει, πράγμα που

δείχνει πνευματική τόλμη και σιγουριά.

Απ’ αυτή τη μεγάλη συγγραφική παραγωγή, της οποίας μικρό και όχι

εντελώς αντιπροσωπευτικό μέρος γνωρίζω, ελάχιστα έχουν δημοσιευτεί.

Αυτό βέβαια μαρτυράει πολλά για το ήθος του συγγραφέα και τα κίνητρά

του. Τα κίνητρα αυτά δεν είναι η κούφια δημοσιότητα, η ατάλαντη θρασύ-

τητα, το αναξιοκρατικό φαίνεσθαι, η εξαρτησιογόνος προβολή. Στην

ήσυχη, ταπεινή κατοικία του καταντικρύ στην Παπαδιαμαντική Σκιάθο ο

Δημήτρης Ιωάννου δίνει τον καλό πνευματικό αγώνα από γνήσια εσωτε-

ρική παρόρμηση, μακριά από κάθε φιλισταϊσμό, παρέα με τις εμπνεύσεις

του και τους στοχασμούς του.

Από τις δημοσιεύσεις του λάμπει σαν αστέρι το μυθιστόρημα, «το πεί-

ραμα του δόκτορος Μπεβύ», που έγραψε γύρω στα τριάντα που εκδόθηκε

από τον αξιολογότατο και αυστηρότατων κριτηρίων αθηναϊκό εκδοτικό οίκο

«Δόμο». Εκεί όπου υπάρχουν «νομοθέτες που δεν γελά κανένας τυχοδιώ-

κτης» κατά το καβαφικό «πρώτο σκαλί». Ένα μυθιστόρημα που θα άξιζε να

διαβαστεί προσεκτικά, καθώς εκδιπλώνεται σε μία ατμόσφαιρα που θυμίζει

Γουέλς, Χάξλεϋ και Βερν, όπου ο κεντρικός ήρωας κάτι μεταξύ Κάλβου και

Ρουσσώ βιώνει τα αδιέξοδα του επιστημονισμού και των επαναστατικών ιδε-

ολογιών.

Αν λοιπόν ο Δημήτριος Ιωάννου στην παραγωγικότητα θυμίζει τον Κωστή

Παλαμά, γράφοντας ανεκδότως και καθημερινώς, στα ποιοτικά χαρακτηρι-

στικά της ποίησής του συγγενεύουν με τα καβαφικά. Φαίνεται, δηλαδή, με

μεγάλη δόση γενίκευσης και κινείται μέσα στο μεγάλο, ανεξάντλητο πεδίο

που άνοιξε ο μέγας Αλεξανδρινός στην ποίησή μας. Έτσι λοιπόν η ποίησή

του τείνει να είναι στοχαστική, εκδιπλώνει σκέψεις, περιγράφει με φαινο-

μενική αποστασιοποίηση, πεζολογεί, μιλά συγκρατημένα, όλα παραπέμπουν

στο καβαφικό κουβεντολόϊ, το δε νόημα είναι «απλούν και σαφές» και ο ποι-

ητής μας φαίνεται να μην αναγνωρίζει τα ποιητικά πρωτοτόκια του ερμητι-

σμού. Όσο για το λυρικό στοιχείο, όταν δεν πλαισιώνεται από

πληθωρικότερο λεξιλόγιο και εικονοποιϊα απώτερης καλβικής αφετηρίας,

καιροφυλακτεί ανάμεσα στις γραμμές για να μας αφαρπάσει.

Εντούτοις, στην αδιαλείπτως εξελικτική πορεία του ποιητή, -παρά το εγ-

γενώς απρόβλεπτο των ποιητικών τροχιών- ένα επόμενο στάδιο ίσως θα

ήταν αναμενόμενο: ένα βαθύτερο ταξίδι στον ποιητικό μοντερνισμό όπου ο

γρίφος και το απροσπέλαστο αποτελεί εντέλει την καρδιά του ποιητικού γε-

γονότος. Ένα ταξίδι με οδηγό το Σεφέρη στις έρημες χώρες και τις ποιητι-

κές αβύσσους του Πάουντ και του Έλλιοτ. Η Καβαφική του φωνή

εμβαπτιζόμενη στον ιδιότυπο «μυστικισμό» των μεγάλων αυτών μαιτρ θα

μπορούσε να δώσει πολλά.

Δημήτρης Κουτσούγερας

Φιλόλογος – Συγγραφέας

Δημήτρης Ιωάννου

Από έναν μεγάλο πόλεμο,

μια ατελείωτη πορεία επαναστατών,

ο Κλωντ Σιμόν περιγράφει μονάχα τα άλογα.

Άλογα ημιλιπόθυμα στον δρόμο, μερικά νεκρά,

όλα σκονισμένα, παραμορφωμένα, τερατώδη.

Τα πιο πολλά δέρμα τυμπανιαίο και οστά λευκά,

φαγωμένα απ’ τις μύγες του καιρού, απομεινάρια

και ενθύμια της εποποιίας.

Ουρλιάζουν, αλυχτούν, βοούν,

με τους ρώθωνές τους πρησμένους, σαν μπαλόνια,

τον λαιμό τους τραβηγμένο, ίσαμε τα σύννεφα.

Άραγε γιατί;

Η ψυχή του ανθρώπου είναι αλογίσια.

Εξημερώθηκε στα χρόνια της προϊστορίας,

ξέχασε το άγριο, ποταμίσιο, τερατώδες παρελθόν του,

και άφησε τον χρόνο να τον καβαλικέψει,

να τον οδηγήσει στα λιβάδια του Καιρού,

των μετρημένων Αιώνων,

της συγγραφής της Ιστορίας.

Ημέρεψε, έγινε φύση περήφανη , καμαρωτή,

στολίδι της οικίας του, ταξιθέτης του εαυτού του,

αναλογίες ρυθμικές, όγκοι αρμονικοί, εμφάνιση ιερή.

ΚΛΩΝΤ ΣΙΜΟΝ, «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΦΛΑΝΔΡΑΣ»

Ευβοείς Λογοτέχνες

47


Κι έτσι, πρέπει να πληγωθεί,

αν θέλει η ομορφιά του

να μην πεταχτεί στην αιωνιότητα.

Ναι, καταλαβαίνω, Κλωντ Σιμόν.

Άλογα στον πόλεμο,

άνθρωποι δεμένοι στην στιγμή, χωματένιοι, ταπεινωμένοι.

Ο πόλεμος δεν επιτρέπει να μετεωριστεί

ο νους μας για πολύ στον Όλυμπο.

Το ποίημα «Κλωντ Σιμόν, ο Δρόμος της Φλάνδρας» απέσπασε τιμητική διάκριση στον 3ο Πα-

νελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό, που διοργάνωσε η Πνευματική και Ολυμπιακή Στέγη Δη-

μητρίου Βικέλα του Δήμου Βεροίας και ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Ημαθίας (απονομή στις

18 Οκτωβρίου 2010).

«Λυπηθήκαμε, ίσως, που θα ’φευγε μια μέρα από κοντά μας.

Απρόσιτος, έστω, χειρονομούσε με κινήσεις ανέλπιδες.

Ίσως αξιαγάπητος, ίσως -ή μάλλον- συμπαθητικός.

Μέσα σ’ εναντιότητες, σ’ αβλεψίες, μ’ αξιοπρέπεια»

( Μ. Αναγνωστάκης, Επιτύμβιον)

Μανόλης Αναγνωστάκης. Ποιητής, έστω, αριστερός.

Της ηττοπάθειας, κατά κάποιους κομματικούς.

Γι’ αυτό και διαγεγραμμένος.

Απίστευτα πάντως ανθρώπινος.

Βιωματικός, όπως είθισται σήμερα

οι αφηγηματολόγοι να λένε.

Πραγματικά ανθρώπινος,

και γι’ αυτό τόσο ανελέητα διακριτικός.

Μεθυστικά διακριτικός. Τα λόγια του,

μια κίνηση ευσπλαχνίας.

Απελπισμένα αναζητώ στην ποίηση του αναφορές

στο υπερβατικό και δεν βρίσκω. Εντάξει, είπαμε, αριστερός.

Ωστόσο, τόσο επαναστατικά παρητημένος,

που δεν μπορεί παρά η ιστορία- κινήματα·

πόλεμοι απελευθερωτικοί και εμφύλιοι- να ’ναι αφορμή.

Πώς αλλιώς θα ξανοιγόταν στο σύμβολο;

Στάθηκα σ’ αυτούς τους στίχους.

Ποιος, άραγε, διώχθηκε έτσι σκληρά

από κοντά μας;

Ποιον καταντήσαμε απρόσιτο, και χειρονομεί μονάχα

τώρα απελπισμένα- λησμόνησε άραγε πως κάποτε

(επί Νώε, ας πούμε) συντάραζε τον κόσμο με βροντές;

Ή μήπως δεν καταδέχεται πια να μας στείλει μια θύελλα;

Δεν αξίζουμε άραγε ούτε έναν κατακλυσμό;

Αξιαγάπητος ο Θεός μας; Μάλλον- τι υπέροχα

το γράφει ο ποιητής- συμπαθητικός.

Έχει τόση διάκριση που δεν ζητά καν τον εσωτερικό κλονισμό

που φέρνει μαζί της η αγάπη. Απλά,ελπίζει

πως θα μας κεντρίσει για λίγο

την συμπάθεια- δεν τολμά να μας βγάζει κραυγαλέα

απ’ τα όνειρά μας, τις επιδιώξεις μας, τις ελπίδες μας

(θλιβερή ματαιότης!).

Η συμπάθεια εδώ είναι μια κίνηση πιο τολμηρή

και απ’ την ίδια την αγάπη.

Εναντιότητες τον βασανίζουν στις μέρες μας

(είμαστε, αλήθεια ο μεταδιαφωτιστικός, μετανεωτερικός κόσμος).

Είμαστε παιδιά αιώνων ορθολογικοποίησης.

Μάθαμε να μετράμε τον ίδιο τον Θεό.

(ως και η μοντέρνα Φυσική δεν του αφήνει πια πολύ χώρο).

Και ωστόσο, στέκει αξιοπρεπής.

Δεν στέλνει νέους Ηλίες με πυρκαγιές.

Σήμερα οι ζητιάνοι του μένουν πιότερο

προσκολλημένοι στα σπήλαιά τους απ’ όσο πριν

( μπορούμε άραγε να μιλήσουμε

και για αγίους της ήττας; Ίσως…)

Δεν τολμώ , σεμνέ, λιγόλογε, μετρημένε ποιητή,

αντιστασιακέ που συμπυκνώνεις μυριάδες είδη

αντίστασης, να σε ρωτήσω αν γίνεσαι καμιά

φορά μεταφυσικός. Δεν τολμώ να σε ρωτήσω

αν η ιστορία υπερβαίνεται στο έργο σου…

Γιατί, ωστόσο, διάλεξες για δεκαετίες ολόκληρες

την σιωπή; Τουλάχιστον, μια απάντηση περιμένω

γι’ αυτό… Μια απάντηση, σίγουρα,

μετά τα Φυσικά σου…

ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΗΣ ΗΤΤΑΣ


48


Η εκπαιδευτικός Κατερίνα Μαλάκη, διευθύντρια

σήμερα του Γυμνασίου Ωρεών Ευβοίας είναι μία ιδιαι-

τέρως δραστήρια, δημιουργική και αγωνιστική προσω-

πικότητα με βαθιές ευαισθησίες.

Η διάθεση της για προσφορά, στα πολιτισμικά δρώ-

μενα του τόπου που ζει και αγαπά, ξεπερνά τα επίπεδα

του σημαντικού λειτουργήματός της. Πρωτοστατεί εθε-

λοντικά σε κάθε πολιτισμική εκδήλωση που προάγει ποι-

οτικά την τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα τη νεολαία της.

Έχει μετάσχει εποικοδομητικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση,

ως αιρετό μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Ωρεών

(2003-2006) και είναι μέλος της Εταιρείας Ευβοϊκών

Σπουδών.

Η Κατερίνα Μαλάκη έχει εκδώσει την Ποιητική Συλλογή της «Στου Ευβοϊκού το πέρασμα

πλέουν τ’ άρμενά μου» (Ευβοϊκές Εκδόσεις Κίνητρο 2003).

Στον πρόλογο αυτού του βιβλίου η φιλόλογος Ε. Παναγιώτου – Δανάλη, γράφει μεταξύ άλλων

για την Κατερίνα: «Στην ποιητική γραφή της Κατερίνας Μαλάκη διακρίνεται μια ποίηση δυνατή,

λυρική, πλούσια, γλωσσοπλαστική, που παίζει με τις εικόνες, το συναίσθημα, τον πηγαίο λυ-

ρισμό και την δύναμη του αισθήματος. Έχουμε μια ποίηση που μέσα από την εικόνα την πραγ-

ματική, πολλές φορές, οδηγεί στη μεταφορική έκφραση μιας υπαρξιακής, μεταφυσικής

αγωνίας με ένα έντονο λυρισμό, με δυνατές αναφορές και στις διαπροσωπικές ανθρώπινες

σχέσεις μέσα στο πέρασμα του χρόνου».

Το ποίημα «Ένα Πουλί», που δημοσιεύεται σήμερα για πρώτη φορά, η Κατερίνα το έγραψε

την Άνοιξη του 2008, συγκλονισμένη από την αιφνίδια απώλεια του συναδέλφου της Δημήτρη

Κανέλλου.

ΕΝΑ ΠΟΥΛΙΈνα πουλί λαβώθηκε και μάτωσε ο τόπος

και δυο φτερούγες σκέπασαν την πόλη που θρηνούσε.

Φτερά με χίλια χρώματα σκορπούσαν όπως - όπως,

αέρας απ’ τις χούφτες μας με βιάση τα αρπούσε.

Πουλί μου εσύ που πέρναγες κι ήξερες να βαδίζεις

με περηφάνια περισσή με σταθερό το βήμα,

σηκώναμε άθελα και εμείς την πλάτη, να νομίζεις

οι αξίες που είχες άφθονες είν’ και δικό μας κτήμα.

Ήσουν πουλί που μίλαγες, μετέφερες την πίστη

και εμείς μικροί και ταπεινοί ακούγαμε αντάμα

για τη ζωή που ‘χει χαρές, τη γνώση και τον κτίστη,

τη φυσική, το πείραμα, το τρέξιμο στο σκάμμα.

Δεν έκλαιγες πουλί ποτέ, με λογική μιλούσες,

έδειχνες τον ορίζοντα, και έγραφες με διαβήτη

την ιστορία του άνθρωπου που την κεντούσαν μούσες

την κόντρα, τον αγώνα του, τον κύκλο του πλανήτη.

Πέταγες και κοιτάζαμε τα σχήματα του τόξου,

τα χρώματα θαυμάζαμε και τους σχηματισμούς σου,

τ΄άσπρο του αθώου σου λαού, το κόκκινο του ενδόξου

το πράσινο του τόπου σου, το γήινο είχε ο νους σου.

Τετράγωνα και τρίγωνα και κάθετες και ευθείες

τα χρώματα, τα σχήματα που ήταν η δύναμή σου

γκρεμίστηκαν στα πόδια μας, σκορπίσαν στις γωνίες,

στ’ αυτιά μας κλάμα δυνατό που βγαίνει απ’ την ψυχή σου.

Πουλί μου ασυλλόγιστα σου φέρθηκε η μοίρα

και εμείς σκυφτοί από πάνω σου θρηνούμε και κρατάμε

ένα κλειδί κι ένα φτερό που οδηγεί στη θύρα,

να μας γνωρίσεις και να κλαις σαν δεις πως την περνάμε.

ΜΑΛΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

Ωρεοί 18-4-2008

Κατερίνα Μαλάκη

ΣΚΥΡ Ι ΑΝΗ Δ ΙΑΤ ΡΟΦΗ

Έ θ ι μ α κ α ι Π α ρ ά δ ο σ η


49

Το Σάββατο του Λαζάρου

Από τα χαράματα οι γυναίκες, σύμφωνα

με το έθιμο, θα ζυμώσουν τα εφτάζυμα

για την ημέρα. Τα ψωμιά αυτά θα τα πλά-

σουν σε πολύ μακρουλές φρατζόλες, «τους

Λαζάρους», θα τους στολίσουν με καρύδια και

αμύγδαλα με τα φλούδια, θα κάνουν και τους

«πούλους» χωρίς καρπούς και θα φτιάξουν απ’

τη ζύμη και μικρές κούκλες «τα παγαράκια».

Οι μανάδες θα φτιάξουν απ’ τη παραμονή

πάνινες κούκλες τις «ξούνες» για να πουν τα

παιδιά τα κάλαντα για τον Λάζαρο. «Ξούνες»

ΣΚΥΡ Ι ΑΝΗ Δ ΙΑΤ ΡΟΦΗ

Έ θ ι μ α κ α ι Π α ρ ά δ ο σ η

Απρίλης μήνας! «Πέντε μήνες ένα κόμπος, ένα μήνας πέντε κόμποι»

«Αν βγάλει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα,Χαράστονε το γεωργό πούχει πολλά σπαρμένα»

Σκυριανή Διατροφή. Έθιμα και παράδοση

50


του Λαζάρου έφτιαχναν και με δύο καλάμια σε

σταυρό, με ένα μπουκέτο λουλούδια του

αγρού ή περνούσαν στα καλάμια ένα πουκαμι-

σάκι μωρουδιακό ή γέμιζαν μια χαρτοσακούλα

με χαρτιά, την έκαναν στρογγυλή, την ζωγρά-

φιζαν με μάτια κλειστά και την στεραίωναν στις

προηγούμενες κατασκευές. Σε «ξούνα» μετέ-

τρεπαν ακόμη και την τρυπητή κουτάλα, όπου

σφήνωναν μαργαρίτες στις τρύπες και μια πα-

παρούνα στο στόμα του Λάζαρου και έδεναν

ένα φιόγκο με κόκκινη κορδέλα. Αυτές τις κα-

τασκευές κρατούσαν τα παιδιά και τις χόρευαν

για να τραγουδήσουν. Πήγαιναν δυο-δυο, το

ένα είχε την «ξούνα» και το άλλο ένα καλαθάκι

με βιολέτες και μαργαρίτες για να τα φιλέψουν

αυγά και κουλουράκια.

«Ξύπνα Λάζαρε και μη κοιμάσαι,

τώρα μέρα σου τώρα χαρά σου,

πούν’ ο Λάζαρος και δεν εφάνει;

μες τη γης είναι βαθιά χωμένος

και με τους νεκρούς αποθαμένος!

νάμουν βάρσαμος, νάμουνα βιόλα,

να σε φύτευα στα περιβόλια,

να σε μάζευε στα κορφολόγια!

Δώστε μας αυγά, να σας χαρούμε,

κι οι κοτίτσες σας πολλά γεννούνε,

κι οι φωλίτσες σας δεν τα χωρούνε!

Και του Χρόνου!

«Του Βαγιού»(Κυριακή τωνΒαϊων)Η Κυριακή μετά το

Σάββατο του Λαζάρου

είναι μεγάλη μέρα. Οι

γυναίκες έχουν ετοι-

μάσει ψωμιά εφτάζυμα

για το γιορτινό τραπέζι. Στις

εκκλησιές μοιράζονται οι

«βάτσες» (βάγια). Τις φέρ-

νουν τα παιδιά από την πα-

ραμονή, τις δένουν σε

δεμάτια, τις στολίζουν με μια

βότα (μπουκέτο) από βιολέτες και

τις αφήνουν μπροστά στην «Ωραία

Πύλη». Μετά τρέχουν και χτυπάνε τις καμπά-

νες. Οι τσοπάνισσες, που οι άντρες τους είναι

στα μαντριά και τυροκομούν, θα πάρουν «βά-

τσες» από την εκκλησία, θα τις κάνουν σταυρό

και θα ετοιμάσουν την «κουμπάνια τους» για

να πάνε στη μάντρα. Μέσα στο κοφίνι θα βά-

λουν «Λαζάρους», λαχανόπιτες, ελιές, χαλβά,

τεροπτάρια με λάχανα, ψάρια τηγανιτά, σύκα,

σταφίδες, μουστόπιτες κ.ά. Στη μάντρα οι τσο-

πάνοι ετοιμάζουν τα διάφορα τυριά. Ειδικά

όμως για τις μέρες αυτές ετοιμάζουν και τα φι-

λέματα. Έτσι τα κοφίνια θα γεμίσουν «με μυζή-

θρες ανάλατες στα πλεχτά» «σούπες» (φέτα

τυρί ανάλατο ή και αλατισμένο λίγο) και

«χλωρά» πάνω σε φασκομηλιές.

Οι τσοπάνισσες τα φέρνουν στα σπίτια τους

και από κει θα τα ρογέψουν σε συγγενείς, στους

κουμπάρους, τους φίλους, στο δάσκαλο του παι-

διού τους, στο γιατρό και στους φτωχούς.

Τα φιλέματα γίνονται μέχρι και το Μ. Σάβ-

βατο. Φιλεύουν και αρνιά, ανάλογα με την υπο-

χρέωση. Όσοι παίρνουν τα χλωρά ανταποδίδουν

το φίλεμα με «χλωρόκλορες» (κουλούρες

από την μυρωδάτη ζύμη) και όσοι παίρ-

νουν μυζήθρα ανταποδίδουν με με-

γάλα εφτάζυμα ψωμιά.

Εκτός από το σταυρό με τα

βάγια, στη μάντρα θα φέρουν οι

τσοπάνισσες και τα «λομάτσα»

(μακριά κλαδιά βάγια). Με αυτά οι

τσοπάνοι θα βατσίσουν ένα-ένα τα γι-

δοπρόβατα και μετά θα τα κάνουν μι-

κρούς σταυρούς και θα τα βάλουν πάνω

στην «κάνα» (πάγκος για το στένωμα τυριών),

τραγουδώντας

«Βάτσα, βάτσα του Βαγιού, με τα κόκκινα

τ’ αυγά και με τ’ άσπρα τα χλωρά!»

ΚΑΙ ΤΟΥ Χρόνου και καλή Λαμπρή!

Μ. ΠέμπτηΗμέρα μεγάλης προετοιμασίας για τη Λαμπρή,

αφού την Μ. Παρασκευή «δεν κάνει να φτιά-

ξουν τίποτα, ούτε και να λουστούν». Από τα χα-

ράματα θ’ αστράψουν τα νοικοκυριά οι

Σκυριανές. Θα κάνουν «τα κουμάντα» θα «πιά-

σουν απ’ τη νύχτα τα εφτάζυμα» για τις κουλού-

ρες της Λαμπρής και θα βάψουν τα κόκκινα

αυγά. Και αφού τα ετοιμάσουν και τα στολίσουν

στο σπίτι, «θα βγουν στις αυλές» για να μαζέ-

ψουν ρόδα και πασχαλιές» για το στεφάνι που

θα κρεμάσουν στο Χριστό το βράδυ.


51


Οι καμπάνες στις εκκλησιές θα χτυπούν

πένθιμα.

Το γιορτινό τραπέζι της Ανάστασης και της ΛαμπρήςΗ Ανάσταση και η Λαμπρή είναι η πιο μεγάλη

γιορτή της Χριστιανοσύνης. Γιορτινό και το τρα-

πέζι με τα σκυριανά εδέσματα και τα γλυκίσματα.

Λαμπριάτικες κουλούρες, σαλάτες χλωρές,

μυζήθρα στο πλεχτό, «χλωρά και φελιά» (ανά-

λατα τυριά) πίτες, μαγειρίτσα, συκωταριές λε-

μονάτες στο τηγάνι, συκωταριές γιαχνιστές με

μάραθα, σπλήνα γεμιστή, αρνάκι και κατσικάκι

στο φούρνο με πατάτες, αρνάκι σε κρεβατάκι

από κλήματα και άφθονο κρασί.

Ρυζόγαλα, τηγανίτες με μέλι, φουσκάκια με

μέλι, κουλουράκια της Λαμπρής και ματζαμόρα

(φρέσκια ανάλατη μυζήθρα στο πλεχτό). Κόκ-

κινα αυγά για τις ευχές.

Χριστός Ανέστη! Αληθώς ο Κύριος!

Από το βιβλίο «Τραγούδια και Έθιμα της

Σκύρου» Αλ. Λάμπρου

Αρνάκι σε κρεβατάκι από κλήματα Ένα αρνί σκυριανό και τη συκωταριά του,

Αλάτι

Πιπέρι χοντροκομμένο

Δύο τρεις κορφές μαραθιάς

Ένα σκόρδο (τα γουλιά)

Κρεμμυδάκια χλωρά

Αμπελόφυλλα μεταξένια

Λιόλαδο και κληματσίδες από κληματαριές

Στρώνουμε σε λαμαρίνα τις κληματσίδες και

κάνουμε το κρεβατάκι. Τυλίγουμε καλά το αρνί

με τη μπόλια και αν έχουμε αμπελόφυλλα τα

βάζουμε από κάτω πάνω στο αρνί. Αλατοπιπε-

ρώνουμε καλά μέσα έξω. Ψιλοκόβουμε τα αρώ-

ματα και τα τσιγαρίζουμε σε λάδι. Αφού

ξανθύνουν προσθέτουμε και τη συκωταριά ψι-

λοκομμένη για να αρωματισθεί μαζί τους. Γεμί-

ζουμε την κοιλιά του αρνιού με τη γέμιση και

ράβουμε καλά το άνοιγμα με σπάγκο και σακο-

ράφα. Αν το αρνί είναι μεγάλο βάζουμε δύο συ-

κωταριές. Λαδώνουμε καλά και το βάζουμε στο

κρεβατάκι του. Σταυρώνουμε και ψήνουμε στο

φούρνο με τα ξύλα μέχρι να ροδοκοκκινίσει και

να σκάσει στα ψαχνά.

ΜατζαμόραΦρέσκια ανάλατη μυζήθρα από το πλεχτό.

Την κόβουμε σε φέτες και ρίχνουμε μέλι και

κανέλλα.

Καλή Λαμπρή


52


Βασίλειος Βελέντζας. Δήμαρχος Ερέτριας.

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΚΙΔΕΩΝ & ΔΗΜΟΣ ΕΡΕΤΡΙΑΣ

Το περιοδικό μας ακολουθώντας τη γραμμή

που έχει προαναγγείλει από το πρώτο του

τεύχος, προτίθεται να αποτελέσει βήμα

ενημέρωσης για όλους τους Ευβοϊκούς Δήμους,

εφόσον βέβαια τα γραφεία των Δημοσίων Σχέ-

σεων τους επιθυμούν κάτι τέτοιο ή υπάρχει κάτι

σχετικό με αυτούς, που μας έχει αποσταλεί από

οποιονδήποτε φορέα ή επώνυμο πολίτη.

Την περίοδο αυτή δεν λάβαμε κάτι που να

αφορά τους Δήμους Χαλκιδέων και Ερέτριας.

Το μόνο λοιπόν που έχουμε να καταγρά-

ψουμε είναι ότι στο μεν νέο διευρυμένο Δήμο

Χαλκιδέων, τον μεγαλύτερο Δήμο της Εύβοιας,

επανεκλέχθηκε ο προηγούμενος Δήμαρχος

του καποδιστριακού Δήμου κ. Θανάσης Ζεμπί-

λης, στο δε καλλικρατικό Δήμο Ερέτριας εκλέχ-

θηκε ο κ. Βασίλειος Βελέντζας. Θανάσης Ζεμπίλης. Δήμαρχος Χαλκιδέων

ΔΗΜΟΣ ΣΚΥΡΟΥΜΕ ΠΑΛΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

Ηόμορφη Σκύρος, όπως εξάλλου και τα

περισσότερα ελληνικά νησιά, εξαιρέ-

θηκαν από τις συγχωνεύσεις του Καλ-

λικράτη. Ο Δήμος Σκύρου, ως εκ τούτου

παρέμεινε ως είχε από απόψεως έκτασης,

αποκτώντας όμως επιπλέον αρμοδιότητες.

Στα πλαίσια της διατήρησης των ίδιων στα-

θερών οι Σκυριανοί δεν προχώρησαν καν σε

αλλαγή του Δημάρχου τους. Ο Μιλτιάδης Χα-

τζηγιαννάκης με σχετική άνεση επανεκλέχ-

θηκε ως ο νέος καλλικρατικός ΔήμαρχοςΜιλτιάδης Χατζηγιαννάκης. Δήμαρχος Σκύρου.

Σκύρου για να συνεχίσει το πρόγραμμά του, το

οποίο εκ των πραγμάτων και με την ψήφο τους

επικρότησαν οι περισσότεροι από τους συμπα-

τριώτες του.

Στόχος των Σκυριανών η περεταίρω τουρι-

στική ανάπτυξη του νησιού τους με παράλληλη

φροντίδα για την προστασία του σπάνιου φυσι-

κού περιβάλλοντός του.

Δήμος Σκύρου, Χαλκιδέων, Ερέτριας

53


Λαμία, 6/4/2011.

Προς τον Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας, κ. Κλέαρχο Περγαντα

Στο Δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων του νομού Εύβοιας, 33 εργαζόμενοι στην Δημοτική Επιχείρηση

Υδρευσης Αποχέτευσης και στην Δημοτική Κοινοφελή επιχείρηση (ΔΗΚΕΜΕ) χάνουν την δουλειά

τους. 18 απ’ αυτούς παραμένουν απλήρωτοι εδώ και 18 μήνες.

Οι ευθύνες, γι’ αυτή την κατάσταση, βρίσκονται τόσο στην κυβέρνηση της Ν.Δ, προηγούμενα,

όσο και στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, σήμερα. Αφορούν ακόμα και την Τοπική Διοίκηση, αφού

είναι γνωστό - χρόνια τώρα - το πώς τα δύο μεγάλα Κόμματα και οι παράγοντες τους παίζουν με τον θεσμό των εκτάκτων.

Τους πουλάνε υποχρέωση, λές και η δουλειά δεν είναι δικαίωμα του κάθε εργαζόμενου. Τους αξιοποιούν για σημαντικές δουλειές και μετά τους

αφήνουν ξεκρέμαστους, έρμαια των εξελίξεων που οι ίδιοι προκαλούν.

Σε αυτή την βάση και πέρα από την έκφραση της συμπαράστασης μας, ζητάμε να ασκηθούν πολιτικές πιέσεις :Για να εξοφληθούν οι εργαζόμενοι για την δουλειά που προσέφεραν.

Να εξασφαλιστεί η συνέχεια της εργασίας τους, αφού προσφέρουν χρήσιμο και αναγκαίο έργο.

Να μονιμοποιηθούν στις θέσεις που εργάζονται.

Το θέμα αυτό αφορά και άλλους εργαζόμενους, που βρίσκονται ή θα βρεθούν σε ανάλογη θέση. Γι’ αυτό η ΛΑΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ζητά να τεθείθέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο.

Χρονάς Τάσος.Γκικόπουλος Γιώργος.

Ντούρου Σοφία (Ιωάννα)Κοινοποίηση : 1. κ. Δήμαρχο και Δημοτικό Συμβούλιο.

2. Εργαζόμενους, που αφορά.

Δήμος Διρφύων - Μεσσαπίων

ΔΗΜΟΣ ΔΙΡΦΥΩΝ - ΜΕΣΣΑΠΙΩΝ

Όπως αναμενόταν ως πρώτος καλλικρα-

τικός Δήμαρχος Διρφύων - Μεσσα-

πίων, εξελέγη ο για πολλά χρόνια

διατελέσας Δήμαρχος του πρώην Δήμου Διρ-

φύων κ. Γιάννης Μπουροδήμος. Καλός γνώστης

της Ευβοϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης ο κ. Μπου-

ροδήμος, διαθέτει την εμπειρία και τις ικανότη-

τες να αντιμετωπίσει τα πολλά προβλήματα της

νευραλγικής αυτής ευβοϊκής περιοχής.

Το περιοδικό μας προς το παρόν δεν έχει

την δέουσα ενημέρωση για να ασχοληθεί εκτε-Γιάννης Μπουροδήμος. Δήμαρχος Διρφύων - Μεσσαπίων

νέστερα με τα τεκμαιρόμενα στο Δήμο Μεσσα-

πίων. Ευελπιστούμε κάτι τέτοιο να γίνει στο

επόμενο τεύχος μας.

54


Mε αφορμή τον τοξικό εφιάλτη που

ζουν σήμερα από κοινού τα Οινόφυτα

της Βοιωτίας και η Μεσσαπία της Εύ-

βοιας, θα αναφερθώ και σε μιαν άλλη, κάθε

άλλο παρά εφιαλτική σχέση, η οποία αφορά σε

μια διπλή και ευρέως άγνωστη συγγένεια που

συνέδεε ανέκαθεν τα ποτάμια τους, τον

Ασωπό και τον Μεσσάπιο αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, τόσο ο Ασωπός

όσο και ο Μεσσάπιος έλκουν την καταγωγή

τους από τον Ποσειδώνα, ο μεν πρώτος άμεσα

ως γιος του (Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη,

ΙΙΙ.156), ο δε δεύτερος έμμεσα, λόγω του ότι

κατάγεται από τον Μέσσαπο, ο οποίος και ανα-

φέρεται ως γιος του θεού των υδάτων (Vergi-

lius, Aeneis, VII.691-2).

Πέραν όμως της “εξ αίματος” συγγένειας

των δύο ποταμών, υφίσταται και ετυμολογική

συγγένεια των ονομάτων τους, καθότι αμφό-

τερα περιέχουν ως δεύτερο συνθετικό την

Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκή ρίζα απ- (*ap-), η οποία

σημαίνει γενικώς το νερό και κατ’ εξοχήν το

νερό ποταμού και τον ίδιο τον ποταμό.

Η παρουσία της ρίζας απ- στον Μεσσάπιο,

θα λέγαμε είναι μάλλον εμφανής, αλλά στον

Ασωπό είναι αρκετά δυσδιάκριτη, ίσως και

λόγω της… ιλύος εν προκειμένω, της λάσπης

του δηλαδή, που φαίνεται τον χαρακτήριζε εξ

αρχαιοτάτων χρόνων.

Το ουσιαστικό άσις (η), που είναι το πρώτο

συνθετικό του Ασωπού, την ιλύν δηλώνει ακρι-

βώς, την πολύ ψιλή, λασπώδη άμμο, η οποία

βεβαίως ουδεμία σχέση έχει με τη βιομηχανική

τοξική λάσπη των ημερών μας. Συνεπώς, το

όνομά του σημαίνει κυριολεκτικά τον αμμώδη,

λασπώδη ποταμό ή άλλως τον λασποπόταμο.

Σημειωτέον ότι τη ρίζα απ- τοποθετεί με

βεβαιότητα στη θέση του δεύτερου συνθετικού

του ονόματος Ασωπός και ο κορυφαίος ινδοευ-

ρωπαϊστής γλωσσολόγος Julius Pokorny (In-

dogermanishes Etymologishes Woerterbuch,

Bern, 1959), πλην όμως εν Ελλάδι επικρατεί -

άγνωστο από πότε - η εσφαλμένη άποψη ότι β΄

συνθετικό του ονόματος είναι το ουσιαστικό

“όψις” και κατ’ άλλους “ωψ”, οπότε και αποδί-

δονται στο όνομα, με ικανή δόση αυθαιρεσίας,

Δημήτρης Μπαρσάκης

Συγγραφέας

Mε αφορμή τον τοξικό

εφιάλτη που ζουν σήμερα

από κοινού τα Οινόφυτα

της Βοιωτίας και

η Μεσσαπία της Εύβοιας,

θα αναφερθώ και σε μιαν

άλλη, κάθε άλλο παρά

εφιαλτική σχέση, η οποία

αφορά σε μια διπλή

και ευρέως άγνωστη

συγγένεια που συνέδεε

ανέκαθεν τα ποτάμια τους,

τον Ασωπό και

τον Μεσσάπιο αντίστοιχα.

Η ΑΓΝΩΣΤΗ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΜΕΣΣΑΠΙΟΥ

ΚΑΙ ΑΣΩΠΟΥ

Η άγνωστη συγγένεια Μεσσάπιου και Ασωπού

55


σημασίες όπως “σκοτεινοπρόσωπος”, “σκου-

ρόχρωμος” κλπ, οι οποίες αντιστοιχούν για την

ακρίβεια στο επίθετο μελανωπός παρά στο ου-

σιαστικό Ασωπός.

Από την άλλη πλευρά, το ποταμωνύμιο

Μεσσάπιος, με πρώτο συνθετικό το επίθετο

μέσ[σ]ος και δεύτερο τη ρίζα απ-, ονομάζει γε-

νικότερα τον ανήκοντα στη Μεσσαπία ποταμό

και παράγεται από το όνομα Μέσσαπος, το

οποίο σημαίνει τον ποταμό που ρέει εν τω

μέσω, τον μεσοπόταμο απλούστερα, οπότε

ανάλογη είναι και η σημασία του Μεσσάπιου.

Βεβαίως, η ρίζα απ- απαντάται και σε άλλα

ποταμωνύμια, τόσο της Ελληνικής όσο και των

άλλων Ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Είναι δε άλ-

λοτε ευδιάκριτη, όπως στην περίπτωση του

Μεσσάπιου ή του Απιδανού, κι άλλοτε όχι,

όπως στην περίπτωση του Ασωπού και του Ινω-

πού (ινόω+απ).

Εκείνο, όμως, που έχει πολύ βαθύτερη ση-

μασία, είναι ότι ούτως ή άλλως μια ιερή συγγέ-

νεια υφίσταται μεταξύ όλων

ανεξαιρέτως των ποταμών,

όλων των υδάτων και των

τόπων της Γης μας, όπως κι

αν ονομάζονται. Και πόσο

καιρό, άραγε, θα χρει-

αστούμε ακόμη, για να εννοή-

σουμε επιτέλους τούτη την

απλούστατη αλήθεια, ότι δη-

λαδή τα πάντα φέρουν εκ κα-

ταβολής μέσα τους μια ρίζα

κοινή και ακατάλυτη, αποτε-

λώντας το απέραντο και αδιά-

σπαστο Εν της ζωής, κι όταν

πληγώνεται και πονάει σαν

τώρα ένα ποτάμι ή ένας

τόπος, πληγώνονται και πο-

νούν μαζί όλα τα ποτάμια κι

όλοι οι τόποι του Κόσμου!

Κοινή γαρ η τύχη, και το μέλ-

λον… όπως μας αξίζει!

Η άγνωστη συγγένεια Μεσσάπιου και Ασωπού

56


Γεώργιος ΠαπαδόπουλοςΕλλάδα (1967-1974)

Πρόκειται για δική μας περίπτωση και

είναι βέβαιο, ότι δεν θα μεταφέρουμε

κάτι καινούριο από αυτά που έχουν γρα-

φτεί και έχουν ακουστεί για την περιβόητη Ελ-

ληνική Χούντα των Συνταγματαρχών. Χιλιάδες

είναι τα ευτράπελα που κινούνται μεταξύ του

γελοίου και του εξοργιστικού. Δεν έχει παρά

να ανοίξει κάποιος τα περίφημα βιβλία του πα-

παδοπουλικού «Πιστεύω» (κατά το «ο Αγών

μου» του Χίτλερ) ή να ακούσει έναν από τους

περίφημους λόγους του Έλληνα Δικτάτορα. Ο

τόνος της φωνής, η κακοποίηση της ελληνικής

γλώσσας, τα συνθήματα τύπου «Ελλάς Ελλή-

ΝΙΚΗ ΚΑΛΕΜΗ

ΔΙΚΤΑΤΟΡΕΣΕΝΑ ΚΟΚΤΕΙΛ ΓΕΛΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΚΑΙ ΔΡΑΜΑΤΟΣΕυτράπελα και αξιοπερίεργα

από την προσωπική ζωή δικτατόρων της σύγχρονης ιστορίας

Με την ευκαιρία της δικιάς μας αποφράδας επετείου της 21ης Απριλίου 1967

κάνουμε σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα στα ευτράπελα, που έχουν γίνει γνωστά,

σχετικά με την έτσι ή αλλιώς διαταραγμένη προσωπικότητα, όλων εκείνων

που αποφασίζουν πως διαθέτουν την ισχύ να καταλύσουν τους δημοκρατικούς

θεσμούς και να κυβερνήσουν ετσιθελικά κοινωνίες και έθνη.

Η σταχυολόγηση αφορά δικτάτορες και δικτατορίες που έδρασαν μετά το 1965,

εποχή δηλαδή, η οποία σε γενικές γραμμές ιστορικά θεωρείται δύσκολη για

την ευδοκίμηση τέτοιων καθεστώτων. Ας δούμε όμως στη συνέχεια επιγραμ-

ματικά κάποια χαρακτηριστικά γνωστών μας δικτατόρων, μερικοί από τους

οποίους δυστυχώς βρίσκονται μέχρι και σήμερα στην εξουσία.

Ένα μικρό αφιέρωμα στα

ευτράπελα, που έχουν γίνει

γνωστά, σχετικά με την έτσι

ή αλλιώς διαταραγμένη

προσωπικότητα,

όλων εκείνων

που αποφασίζουν

πως διαθέτουν την ισχύ να

καταλύσουν τους

δημοκρατικούς θεσμούς και

να κυβερνήσουν ετσιθελικά

κοινωνίες και έθνη.

Δικτάτορες. Ένα κοκτέιλ γελοιότητας και δράματος

57


νων Χριστιανών» και τόσα άλλα σίγουρα βγά-

ζουν αρκετό γέλιο, το οποίο όμως πάγωνε την

εποχή της παντοκρατορίας του.

Μνημειώδεις έχουν μείνει επίσης οι φιέ-

στες της ελληνικής χούντας, οι υποχρεωτικές

εκδηλώσεις στα σχολεία και οι τρόποι με τους

οποίους λογοκρίνονταν οι διάφορες καλλιτεχνι-

κές δημιουργίες (τραγούδια, θεατρικές παρα-

στάσεις κ.α.). Χιούμορ επίσης μπορεί να

καταλογιστεί στην επινόηση του Γ. Παπαδόπου-

λου να αλλάξει, για μερικές μέρες μόνο, τον

υφιστάμενο μέχρι τότε νόμο περί διαζυγίων,

προκειμένου να παντρευτεί τον μεγάλο εξωσυ-

ζυγικό του έρωτα. Την περίφημη Δέσποινα,

που μετά το γάμο πλούτισε και αυτή με τη

σειρά της τα άρθρα των ευθυμογράφων της

ιστορίας μας.

Νικολάε ΤσαουσέσκουΡουμανία (1974-1989)

Για να μην απομακρυνθούμε από την ευρύτερη

περιοχή μας, τα Βαλκάνια και για να μη φανεί ότι

μεροληπτούμε από ιδεολογικής απόψεως θα

πάμε στη Ρουμανία και θα θυμηθούμε τον τελευ-

ταίο ηγέτη της σοσιαλιστικής Ρουμανίας, Νικο-

λάε Τσαουσέσκου. Λίγο ως πολύ έχουμε όλοι

πληροφορηθεί αρκετά για τον βίο και την πολι-

τεία της οικογένειας Τσαουσέσκου και ειδικό-

τερα του Νικολάε και της συζύγου του, που

έγραψαν με την εκτέλεσή τους το 1989, το

τέλος της σοσιαλιστικής εποχής για τη Ρουμανία.

Όπως οι περισσότεροι δυνάστες, έτσι και

ο Τσαουσέσκου είχε μία περίεργη εμμονή με

την υγιεινή. Υπέφερε από νοσοφοβία. Όπως

έχει γραφτεί από συνοδούς του, κάθε φορά

που χαιρετούσε κάποιον έπλενε αμέσως τα

χέρια του με οινόπνευμα. Το οινόπνευμα κου-

βαλούσε πάντα μαζί του κάποιος από τη συνο-

δεία του. Δεν θα θέλαμε βέβαια να ήμασταν

στη θέση κάποιου ξεχασιάρη συνοδού του.

Ο Τσαουσέσκου ήταν επίσης αρκετά προλη-

πτικός, όπως είναι πολλοί από τους Ρουμάνους

χωρικούς. Ορισμένες πηγές υποστηρίζουν πως

φοβόταν τους βρικόλακες, έστω και αν γνώριζε

πως ο συμπατριώτης του Βλάντ Τσέπες (Δρά-

κουλας) δεν έχει καμία σχέση με όσα του κατα-

λογίζουν τα μυθιστορήματα.

Η μεγαλομανία της κυρίας Τσαουσέσκου

οδήγησε το Νικολάε στην ανέγερση ενός θη-

ριώδους παλατιού, που σήμερα θεωρείται το

μεγαλύτερο κτίριο της Ευρώπης. Πρόκειται για

το Παλάτι του Κοινοβουλίου (Palatul Parla-

mentului) στο Βουκουρέστι. Οι χώροι του ξε-

περνούν σε έκταση τα 350.000 τετραγωνικά

μέτρα. Αποτελείται από 8 υπόγεια και 12 υπέρ-

γειους ορόφους. Το γιγαντιαίο συγκρότημα

έχει 2.000 δωμάτια.

Για να δημιουργηθεί ο χώρος ανέγερσης

του τεράστιου αυτού οικοδομήματος αλλά και

η λεωφόρος που συνδέεται με αυτό, ο Τσαου-

σέσκου διέλυσε το ένα πέμπτο του κέντρου

του Βουκουρεστίου, συμπεριλαμβανομένων και

19 Ορθόδοξων Χριστιανικών ναών, 6 Εβραϊκών

συναγωγών, 3 Προτεσταντικών ναών και

30.000 σπιτιών. Κάποιοι από τους πιο παλιούς

Ορθόδοξους ναούς μεταφέρθηκαν σε άλλη

θέση πάνω σε ειδικά συστήματα με τροχούς,

που επινοήθηκαν ειδικά για τον λόγο αυτόν.

Όλο το κτίριο σύμφωνα με την επιθυμία του

Τσαουσέσκου κτίστηκε με ρουμανικά υλικά και

από Ρουμάνους τεχνίτες. Χρησιμοποιήθηκε ο

απίστευτος αριθμός του 1.000.000 κυβικών μέ-

τρων Τρανσιλβανικού μαρμάρου. Στη μεγάλη

του αίθουσα επίσης υπάρχει το μεγαλύτερο σε

έκταση χαλί του κόσμου.

Σήμερα το κτίριο αυτό είναι απλά ένα του-

ριστικό αξιοθέατο. Από το 1994 το Ρουμανικό

κοινοβούλιο έχει σταματήσει να συνεδριάζει

στο παλάτι και ορισμένες αίθουσες νοικιάζον-

ται για συνέδρια και ιδιωτικές εκδηλώσεις.

Το Παλάτι του Κοινοβουλίου στο Βουκουρέστι.

Νικολάε Τσαουσέσκου


58


Μουαμάρ ΚαντάφιΛιβύη (1970-2011;;)

Στη γειτονιά μας και πάλι, αλλά νότια. Λιβύη

και ο γνωστός στους πάντες Μουαμάρ Καν-

τάφι. Από τις μακροβιότερες παρουσίες στην

εξουσία.

Όπως οι περισσότεροι μακράς θητείας δι-

κτάτορες, ο Καντάφι διαθέτει πολλές εκκεντρι-

κότητες. Μία από αυτές που εντυπωσιάζει τα

Μ.Μ.Ε. είναι η επιλογή μιας γυναικείας ομάδας

της σωματοφυλακής του. Αποτελείται από 40 γυ-

μνασμένες και δυνατές γυναίκες υποχρεωτικά

παρθένες. Οι Αμαζόνες του Καντάφι έχουν

λάβει ειδική πολεμική εκπαίδευση και τις έχει

επιλέξει προσωπικά ο ηγέτης της Λιβύης.

Ο Καντάφι εκτός των άλλων έχει επίσης

ένα απρόβλεπτο γούστο στα ρούχα. Μία ημέρα

μπορεί να τον δουν ντυμένο με φόρμα γυμνα-

στικής και σαγιονάρες και την επόμενη μπορεί

να είναι γεμάτος με στρατιωτικά διακριτικά,

επιδεικνύοντας όλα τα μετάλλιά του.

Ιντί Αμίν (Νταντά)Ουγκάντα (1971-1979)

Ο περίφημος Αφρικανός δικτάτορας φρόντιζε

πάντα για την προβολή και τη φήμη του. Για τον

λόγο αυτό, ενώ ακόμη ήταν στην εξουσία,

φρόντισε να γυριστεί από ξένη εταιρεία ντοκι-

μαντέρ για τη ζωή του με πρωταγωνιστή τον

ίδιο. Η διακωμώδηση της βιογραφίας του βέ-

βαια λίγο τον απασχόλησε.

Ο Αμίν ενδιαφερόταν πολύ για τα μεγάλα

παλάτια, τους εντυπωσιακούς τίτλους καθώς

και για τα εξωφρενικά ντυσίματα. Οι συνηθισμέ-

νοι τίτλοι όπως «Πρόεδρος» ή «Πρωθυπουρ-

γός» ήταν απίθανο να εμφυσήσουν τον απαραί-

τητο φόβο στους εχθρούς του. Ο τύραννος της

Ουγκάντας, Ιντί Αμίν, έπρεπε να βρίσκεται

στην κορυφή των γελοίων τίτλων.

Προτιμούσε να είναι γνωστός ως η Αυτού

Εξοχότητα Αιώνιος Πρόεδρος, Στρατάρχης Αλ

Χατζί, Καθηγητής Ιντί Αμίν, VC, DSO, MC,

Αφέντης Όλων των Ζώων της Γης και των Ψα-

ριών της Θάλασσας, Κατακτητής της Βρετανι-

κής Αυτοκρατορίας στην Αφρική γενικότερα

και της Ουγκάντα ειδικότερα και μη εστεμμέ-

νος Βασιλιάς της Σκωτίας.

Ο τελευταίος τίτλος, «Βασιλιάς της Σκω-

τίας», έδωσε το όνομά του στο βραβευμένο με

Όσκαρ βιογραφικό φιλμ, «Ο Τελευταίος Βασι-

λιάς της Σκωτίας», όπου πρωταγωνιστούσε ο

Φόρεστ Γουίτακερ ερμηνεύοντας τον Αμίν.

Υπάρχουν πολλές φήμες για τις περίεργες

συνήθειες του Αμίν, με ορισμένους μάλιστα να

υποστηρίζουν πως ήταν κανίβαλος. Οι σκεπτι-

κιστές, ωστόσο, σωστά επισημαίνουν πως τέ-

τοιου είδους ιστορίες επιβεβαιώνουν πως ο

κόσμος στη Δύση επικεντρώνει κυρίως την

προσοχή του στις εκκεντρικότητες του Αφρικα-

νού δικτάτορα, αγνοώντας το αποδεδειγμένο

γεγονός, πως κάπου 300.000 άνθρωποι πέθα-

ναν κατά την διάρκεια της βασιλείας του τρό-

μου που επέβαλε στην Ουγκάντα κατά τη

διάρκεια της εξουσίας του. Γι’ αυτό, το παρα-

τσούκλι που του έδωσε ο ίδιος ο λαός του ται-

ριάζει απόλυτα: «Ο Χασάπης της Αφρικής».

Ιμέλντα ΜάρκοςΣύζυγος του Δικτάτορα Φέρντιναντ Μάρκος

Εμάνουελ Εντραλίν

Φιλιππίνες (1965-1986)

Παρά τις φήμες πως ο Φέρντιναντ Μάρκος δεν

ήταν απόλυτα φυσιολογικός, η σύζυγός του

Ιμέλντα έμεινε μαζί του πιθανότατα λόγω εξου-

σίας και έγινε γνωστή λόγω των περίεργων συ-

νηθειών της. Μεταξύ αυτών ήταν το μεγάλο

φετίχ της με τα παπούτσια. Κατά την διάρκεια

της εξουσίας του άντρα της κατάφερε να μαζέ-

ψει πάνω από 1.200 ζευγάρια. Εκτός αυτού, ήταν

ιδιοκτήτρια ενός ακριβού κοσμηματοπωλείου.

Όπως συμβαίνει συχνά με τους δικτάτορες

και τις οικογένειές τους, έχουν αναπτυγμένα αι-

σθήματα έπαρσης και αλαζονείας. Για παρά-

δειγμα, όταν οι Beatles έδωσαν συναυλία στη

Μανίλα τον Ιούλιο του 1966, η πρώτη κυρία θέ-

λησε να τους προσκαλέσει στο προεδρικό πα-

λάτι. Όταν το γκρουπ δεν εμφανίστηκε και η

απόρριψη της πρόσκλησης μεταδόθηκε σε τηλε-

οπτικό κανάλι, η Ιμέλντα εξοργίστηκε. Ξαφνικά η

αστυνομική συνοδεία των Beatles εξαφανίστηκε,

το αυτοκίνητο του συγκροτήματος δέχτηκε επί-

θεση από «οργανωμένες ομάδες» και η δια-

δρομή τους προς το αεροδρόμιο συνάντησε

εμπόδια από το στρατό. Το αεροπλάνο τους μπό-

Σκηνή από την βραβευμένη με Όσκαρ ταινία με τίτλο“Ο Τελευταίος Βασιλιάς της Σκωτίας”, όπου πρωτα-γωνιστούσε ο Φόρεστ Γουίτακερ.


59


ρεσε να απογειωθεί μόνο αφού πλήρωσαν φόρο

«αποχώρησης» από τη Μανίλα.

Κιμ Γιονκ-ΙλΒόρεια Κορέα (1993-σήμερα)

Θεωρείται αυτονόητο, πως κάθε δικτάτορας

που σέβεται την ιδιότητά του πρέπει, να έχει

τουλάχιστον ένα πάθος. Για τον ηγέτη της Νό-

τιας Κορέας αυτό είναι το φαγητό. Ενώ ο λαός

του λιμοκτονεί το στομάχι του Κιμ Γιονγκ-Ιλ

είναι πάντα γεμάτο με όλες τις ξεχωριστές λι-

χουδιές του κόσμου.

Για να εξασφαλίσει την εύρεση του καλλί-

τερου από τα φαγητά, στέλνει αντιπροσώπους

σε όλο τον κόσμο για να διαλέγουν τις πιο ακρι-

βές λιχουδιές από κάθε χώρα.

H παρουσίαση των γευμάτων του Κιμ είναι

επίσης μία υπόθεση που διακρίνεται για τα πε-

ρίεργα τελετουργικά της. Για παράδειγμα το ρύζι

του πρέπει να είναι μαγειρεμένο πάνω σε φωτιά

με ξύλα, που έχουν κοπεί από δέντρα που φυ-

τρώνουν μόνο σ’ ένα θρυλικό κινέζικο βουνό.

Για να εξασφαλιστεί πως το ρύζι του Μεγά-

λου Ηγέτη είναι σε άριστη κατάσταση, εξετά-

ζουν κάθε κόκκο ξεχωριστά κατά την διάρκεια

μίας εξοντωτικής διαδικασίας, όπου ελέγχεται

η ποιότητα. Για να πάει όλo αυτό το νόστιμο

φαγητό κάτω, ο δικτάτορας έχει ένα γιγαντιαίο

κελάρι με κρασιά με περισσότερα από 10.000

μπουκάλια στη διάθεσή του.

Σαπαρμουράτ ΝιγιαζόφΤουρκμενιστάν (1991-2006)

Ο τίτλος ενός «μεγάλου ηγέτη» εξασφαλίζεται

με λίγα έργα και μεγάλη προπαγάνδα. Ο δικτά-

τορας του Τουρκμενιστάν, Σαπαρμουράτ Νιγια-

ζόφ, ήταν ειδικός σ’ αυτό. Δεν περνούσε μέρα

για έναν μέσο κάτοικο του Τουρκμενιστάν

χωρίς να ακούει για τον Νιγιαζόφ. Αυτό γιατί ο

ηγέτης είχε την συνήθεια να ονομάζει πολλά,

πάρα πολλά πράγματα, με το όνομά του. Δρό-

μοι, ράτσες αλόγων, το μεγαλύτερο κανάλι

στον κόσμο, μία πόλη, καράβια, έναν πλανήτη

στον αστερισμό του Ταύρου, έναν κρατήρα στο

φεγγάρι, μία κορυφή βουνού, ακόμη και τον

μήνα Ιανουάριο.

Ήταν επίσης γνωστός για τα μεγαλομανή

του σχέδια, όπως ήταν ένα παλάτι φτιαγμένο

από πάγο, μία ψηλή πυραμίδα σαράντα μέτρων

στην πρωτεύουσα και ένα τεράστιο χρυσό

άγαλμα του εαυτού του που περιστρέφονταν

μαζί με τον ήλιο.

Και ενώ η προπαγάνδα πλημμύριζε από γε-

λοιότητα, ο Νιγιαζόφ ήταν πρωταθλητής στην επι-

νόηση γελοίων κανόνων και νόμων για τον

πληθυσμό της χώρας του. Απαγόρεψε το μπαλέτο

και την ηχογράφηση μουσικής, έβαλε μαθήτριες

σχολείου να φορούν γούνινα καπέλα και να χτενί-

ζουν τα μαλλιά τους με συγκεκριμένο τρόπο, ενώ

απαγόρεψε στους άντρες να έχουν γένια, χρυσά

δόντια και μακριά μαλλιά. Πρωτοπόρησε και στην

απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώ-

ρους. Από τον κανόνα όμως εξαίρεσε τον εαυτό

του, που κάπνιζε αρειμανίως παντού.

Χάστινγκς Καμούζου ΜπάνταΜαλάουι (1966-1994)

Όπως ο Τουρκμένος ομόλογος του, Νιγιαζόφ, ο

Χάστινγκς Καμούζου Μπάντα έτρεφε επίσης ένα

μίσος για τα μακριά μαλλιά σε άντρες. Το να φο-

ρούν οι γυναίκες παντελόνια ήταν επίσης κάτι,

που ο Αφρικανός δικτάτορας δεν ανεχόταν με τί-

ποτα, και γι’ αυτό είχε απαγορεύσει και τα δύο.

Επίσης είχε επικηρύξει και την τηλεόραση.

Είχε αναγκάσει όλα τα επαγγελματικά κτί-

ρια να έχουν ένα επίσημο πορτρέτο του στον

τοίχο, και καμία άλλη φωτογραφία, ή αφίσα ή

ρολόι επιτρεπόταν να τοποθετηθεί ψηλότερα.

Προφανώς, ο τύραννος δεν ήταν αρνητικός

στη γυναικεία ομορφιά. Όποτε επισκεπτόταν μία

πόλη, μία ομάδα γυναικών έπρεπε να χορέψει για

εκείνον, με την κάθε μία να φορά ένα ειδικό ρούχο

που έφερε την εικόνα του προσώπου του.


60


Ένα κοσμογονικό γεγονός, όπως η Ελ-

ληνική Επανάσταση του ’21, είναι φυ-

σικό να μένει πάντα το επίκεντρο όχι

μόνο της ιστορικής ερευνας αλλά και αυτής της

ανεύθυνης δημοσιογραφίας. Πόσα δε λέγονται

και γράφονται κάθε χρόνο για το «Εικοσιένα»!

Ο καθένας όμως βλέπει την Μεγάλη Ελληνική

επανάσταση με το δικό του τρόπο και την κρίνει

ανάλογα με τις ιδεολογικές δεσμεύσεις του και

τη σκοπιμότητα, που θέλει να υπηρετήσει. Έτσι

οι δέσμιοι της πολιτικής τους τοποθέτησης, εγ-

κλωβισμένοι στην προκατάληψη και τους ανα-

χρονισμούς τους, βλέπουν το ’21 μέσα από το

πρίσμα μεταγενέστερων κοινωνικών θεωριών

και με την προχειρότητα του ερασιτέχνη, αρ-

νούνται τον εθνικό του χαρακτήρα, παρουσιάζον-

τάς το σαν ένα απλό κοινωνικό γεγονός, με

στόχους βασικούς, όχι τόσο τους Τούρκους,

όσο .... τους Κοτζαμπάσηδες, και τους Αρχιε-

ρείς, τους «προσκυνημένους», όπως λένε. Και

μόνο όμως το γεγονός, ότι Κοτζαμπάσηδες, και

Ιεράρχες, σαν τους Μαυρομιχαλαίους, τον Πα-

λαιών Πατρών Γερμανό, τον Σαλώνων Ησαΐα,

τον Ρωγών Ιωσήφ κ.α. έγιναν «μπροστάρηδες»

στον αγώνα βεβαιώνει, πως στερείται κάθε αν-

τικειμενικότητα η ταξικοποίηση του ’21.

Υπάρχουν πάμπολλες μαρτυρίες, γνωστές

και δημοσιευμένες, που φανερώνουν τον πα-

νεθνικό χαρακτήρα του ’21. Που αποδεικνύουν

ότι και αυτοί οι αρχικά διστακτικοί για ένα τόσο

δύσκολο αγώνα, κάτι πολύ ανθρώπινο, όταν

φούντωσε η επαναστατική φλόγα, όρμησαν κι

αυτοί στη μέση της φωτιάς, πολεμώντας για

ελευθερία. Δύο ακόμη τέτοιες μαρτυρίες πολύ

σημαντικές, θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια.

Θεωρούμε τις παρακάτω μαρτυρίες για τον

αγώνα του ’21 πολύ σημαντικές, διότι είναι

σύγχρονες με την έκρηξή του και αποτελούν

αυθόρμητες και αβίαστες δηλώσεις δύο προ-

σώπων που γράφουν για την επανάσταση, κι-

νούμενοι από διαφορετικές προϋποθέσεις,

αλλά και πνευματικά και κοινωνικά ανήκουν σε

δύο διαφορετικούς χώρους.

Η πρώτη προέρχεται από έναν Άγγλο μισιο-

νάριο (Ιεραπόστολο) τον Ισαάκ Λάουντς (Lown-

des), που βρισκόταν τότε στη Ζάκυνθο. Ο

Λάουντς, ένας από τους ικανότερους και πιο

μορφωμένους προτεστάντες μισσιονάριους,

και άριστα κάτοχος της ελληνικής γλώσσας

έχοντας τη συνήθεια να ενημερώνει συχνά την

Εταιρεία του, όχι μόνο για την ιεραποστολική

του δραστηριότητά του αλλά και για ότι συνέ-

βαινε στο μεσογειακό, και μάλιστα τον ελλη-

Π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός

Ομότιμος Καθηγ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Ένας Άγγλος πάστορας

και ένας Έλληνας

Ορθόδοξος διάκονος την

ίδια εποχή, σε δύο

διαφορετικούς τόπους,

με διαφορετικές πολιτικές,

πολιτιστικές και

κοινωνικές προϋποθέσεις,

έρχονται να βεβαιώσουν

αυτό που πολλοί

δεν θέλουν να

αναγνωρίσουν:

ότι ο αγώνας του 21 ήταν

πράγματι πρωτ’ απ’ όλα

πανεθνικός.

ΤΟ ΠΑΝΕΘΝΙΚΟ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ

Ηλίας Μαυρομιχάλης

Παλαιών Πατρών Γερμανός

Το πανενθικό εικοσιένα

61


νικό χώρο, στέλνει στις 14/26 Απριλίου 1821

στην Αγγλία το παρακάτω γράμμα, που βρή-

καμε στα Αρχεία της Εταιρείας στο Λονδίνο,

και μεταφράζουμε ένα τμήμα του:

Αιδεσιμώτατε και αγαπητέ Κύριε

(...)Θα ήμουν πολύ ευτυχής...αν μπορούσα

να δώσω μια ενδιαφέρουσα αναφορά για την

πρόοδο των βιβλικών Εταιρειών κ.λπ. στα Ιόνια

Νησιά και την Ελληνική Χερσόνησο.

Όμως οι πολιτικές ταραχές εκμηδενίζουν το

ενδιαφέρον για κάθε άλλη υπόθεση(...) Οι έλλη-

νες, κουρασμένοι πια από τους πιεστικούς κυ-

βερνήτες τους, τους Τούρκους, αποφάσισαν, ει

δυνατόν να αποτινάξουν τον ζυγό, και στις 4

Απριλίου 1821 (Σημ: δηλαδή 23 Μαρτίου με το

παλαιό ημερολόγιο) άρχισαν επανάσταση στην

Πάτρα, η οποία, μετά από συνεννόηση, έλαβε

χώρα την ίδια μέρα σ’όλα τα κύρια μέρη της Πε-

λοποννήσου... Ποιό θα είναι το αποτέλεσμα,

είναι δύσκολο να κρίνουμε. Στο Μωριά οι Έλλη-

νες έχουν κτυπηθεί πολύ και βρίσκονται σε από-

γνωση. Από την Κωνσταντινούπολη, το σημείο

αναφοράς της όλης υπόθεσης, δεν έχουν έλθει

ακόμα ειδήσεις, ούτε είναι γνωστό αν έγινε

καμιά επανάσταση εκεί...».

Είναι αναντίρρητα φανερό ότι ο Άγγλος Πά-

στορας δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι ο

Αγώνας που ξέσπασε στην Πάτρα και στην υπό-

λοιπη Πελοπόννησο στις 23 Μαρτίου 1821, έχει

παλλαϊκό – πανεθνικό χαρακτήρα. Είναι δηλαδή

υπόθεση όλων των Ελλήνων και στρέφεται μονα-

δικά έναντιον των Τούρκων τυράννων των. Οι

αγωνιστές δεν κάνουν ταξικό αγώνα, αλλά θέ-

λουν να αποτινάξουν ζυγό δουλείας ξενικής. Να

και το πρωτότυπο: «The Greeks, having been

weary of their oppsessive rulers, the Turks, re-

solved if possible, to throw off yoke». Ο Άγγλος

Μισσιονάριος, που η πολιτική της χώρας του ευ-

νοούσε την Τουρκία, θα είχε κάθε λόγο να πα-

ρουσιάζει διαφορετικό τον αγώνα. Είναι έντιμος

όμως και λέγει την αλήθεια.

Η δεύτερη μαρτυρία προέρχεται από ένα Κε-

φαλλονίτη διάκονο, 26 χρονών, τον Κωνσταντίνο

Τυπάλδο-Ιακωβάτο, που αρχές του 1821 σπού-

δαζε στην περίφημη Σχολή της Χίου. Μόλις ξέ-

σπασε η επανάσταση, η σχολή έκλεισε, και ο

διευθυντής της Νεόφυτος Βάμβας, πήρε τους μα-

θητές του και κατέφυγαν στην Ύδρα. Από εκεί γρά-

φει ο Τυπάλδος στον πατέρα του και τα ακόλουθα:

“Φιλοστοργότατε Πάτερ

Ενώ διέτριβον εις την περίφημον Χίον, έλα-

βον το φίλτατόν μου γράμμα σου. Επειδή όμως

δια τας εφεξής αιτίας ανεχώρησα εκείθεν,

στέλλω σοι την απόκρισιν από την περήφανη

Νήσον της Ύδρας. Η αιτία, διά την οποίαν εκ

Χίου ανεχώρησα είναι αύτη. Η Ελλάς όλη ανε-

γερθείσα (Σημ. γρ. εξεγερθείσα) ζητεί την προ

πολλού επιθυμουμένην ελευθερίαν από τον

βαρβαρικόν ζυγόν. Τούτου ένεκα, οικονομίαν

ποιούσα η Μεγάλη Εκκλησία και τους Γένους

προεστεύοντες, δια προσταγής των κατέπαυ-

σαν τα δημόσια Σχολεία της τε Κωνσταντινου-

πόλεως, Σμύρνης, Κυδωνιών, Πάτμου και της

περιφήμου Χίου, και ότι όλοι οι ξένοι μαθηταί

να αναχωρή ο καθείς εις την ιδίαν πατρίδα…”

Και αφού αναπτύξει τους λόγους, που τον έκα-

ναν να ακολουθήσει το διδάσκαλό του Βάμβα

στην Ύδρα, θα συνεχίσει:

“Περί της ελλάδος, ήθελα να σας γράψω,

πλην δεν το κρίνω εύλογον. Τούτο μόνον λέγω

χάριν περιεργείας, και προς χαράν κάθε ελλη-

νικής και χριστιανικής ψυχής, ότι το Γραικικόν

Έθνος ζητεί την των προγόνων του ανεξαρτη-

σίαν. Η σημαία των γραικών σχίζουσα τον αέρα,

κηρύττει τιμίαν ελευθερίαν, και με ελευθερίαν

παν αγαθόν. Δεν εκτείνομαι περισσότερον, ότι

δεν συμφέρει τούτο, μόνο προσθέτω, ότι τα της

Ελλάδος πράγματα επιδίδουν γιγαντιαίως…

Παρά την έκρυθμη κατάσταση και τον κίν-

δυνο του Τυπάλδου, με την ανασφάλεια που

επικρατούσε στην μεταφορά των γραμμάτων

από την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα στην αγ-

γλοκρατούμενη Επτάνησο και την πατρίδα του

την Κεφαλλονιά, αφού η Αγγλία ήταν σαφώς φι-

λοτουρκική, ο Τυπάλδος δεν μπορεί να συγκρα-

τήσει το φούντωμα της ψυχής του. Ο ώριμος

και μορφωμένος διάκονος, που αργότερα θα

γίνει καθηγητής στην Ιόνιο Ακαδημία, Μητρο-

πολίτης Σταυρουπόλεως και πρώτος Σχολάρ-

χης στη Θεολογική Σχολή Χάλκης (1844-1864)

δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι ο αγώ-

νας, που εκείνες τις ημέρες είχε αρχίσει, είναι

καθαρά εθνικός υπόθεση όλων των Ελλήνων

και που στόχο έχει “τον βαρβαρικόν ζυγόν” και

μοναδικό πόθο ¨την ελευθερία των Ελλήνων.

Μάλιστα ως Επτανήσιος που δεν περιλαμβανό-

ταν σε κανένα “Λίμπρο ντ’όρο” και που γνώ-

ριζε τι σημαίνει “αρχοντολόι”, θα είχε κάθε

λόγο να πει κάτι, αν ο αγώνας είχε και τον ελά-

χιστο ταξικό χαρακτήρα. Βλέπει όμως την επα-

νάσταση, όπως κάθε αντικειμενικός και

απροκατάληπτος κριτής, ως εθνικό αγώνα, ξε-

σήκωμα του Γραικικού Έθνους” όπως γράφει.

Ένας Άγγλος πάστορας και ένας Έλληνας

Ορθόδοξος διάκονος την ίδια εποχή, σε δύο δια-

φορετικούς τόπους, με διαφορετικές πολιτικές,

πολιτιστικές και κοινωνικές προϋποθέσεις, αλλά

με την ίδια φωτεινή αντικειμενικότητα, έρχονται

να βεβαιώσουν αυτό που πολλοί προκατειλημμέ-

νοι δικοί μας δεν θέλουν να αναγνωρίσουν: ότι

ο αγώνας του ’21 ήταν πράγματι πρωτ’ απ’ όλα

πανεθνικός. Αγώνας “ για του Χριστού την πίστη

την Αγία και της Πατρίδας την ελευθερία”!

Κωνσταντίνος Τυπάλδος

Νεόφυτος Βάμβας

Το πανενθικό εικοσιένα

62


Δημιουργήθηκε ένταση, υπήρξαν σφο-

δρές αντιδράσεις, διαμαρτυρήθηκαν

φορείς, αντέδρασαν βουλευτές, απο-

σύρθηκαν διατάξεις και επανήλθαν για να μπο-

ρέσει να γίνει πλέον νόμος του κράτους το Σ/Ν

«Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες

διατάξεις».

Όπως συνήθως συμβαίνει στη «μιντιακή»

εποχή μας και στη λαϊκίστικη αντίληψη της πο-

λιτικής το όλο θέμα επικεντρώθηκε στους πε-

ριορισμούς των όρων δόμησης στις εκτός

σχεδίου περιοχής, που βρίσκονται στις προσ-

διορισμένες ζώνες NATURA.

Το ζήτημα όμως είναι βαθύτερο, ευρύτερο

και ιδιαίτερα σημαντικό για το περιβάλλον και

την ανθρώπινη δραστηριότητα στην αέναη

σχέση, που παρά τις αυθαιρεσίες και τις πα-

ρεμβάσεις διατήρησε σε βάθος χρόνου αυτή

την ιδιότυπη ισορροπία ανθρώπου και φύσης.

Ας δούμε όμως τη πραγματικότητα με μια

άλλη ψύχραιμη αντίληψη τώρα που αμβλύνθηκαν

αυτές οι αντιθέσεις και υπήρξαν σημεία σύγκλι-

σης πριν τη ψήφιση των επίμαχων διατάξεων.

Βασικός σκοπός του νόμου πλέον είναι η

αειφορική διαχείριση και η αποτελεσματική

προστασία της βιοποικιλότητας στη χώρα μας.

Ο Νόμος έρχεται να αντικαταστήσει, προ-

σθέσει και επεκτείνει επιμέρους διατάξεις του

πρώτου ουσιαστικού νόμου, που ρύθμιζε περι-

βαλλοντικά θέματα του νόμου 1650/86 (ΦΕΚ

160 Α /16-10-86).

Μέχρι τότε οι όποιες διατάξεις και η κή-

ρυξη περιοχών ως προστατευόμενων βασίζον-

ταν και σχετίζονταν με τον εκάστοτε ισχύοντα

Δασικό Κώδικα.

...του Δ. ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗΕπιστημονικού Συνεργάτη της ΚΕΔΚΕ

Από τους 325 Δήμους

που υφίστανται σήμερα

με την εφαρμογή του

ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ σε 266

Δήμους τμήμα της

χωρικής τους ενότη-

τας αποτελεί περιοχή

NATURA και μόλις 59

Δήμοι δεν έχουν

στα όρια τους περιοχή

NATURA, και συνεπώς

δεν επηρεάζονται άμεσα

από τις όποιες

ρυθμίσεις.

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗΜε αφορμή το θόρυβο που δημιουργήθηκε για τις περιοχές NATURA

Κοινή διαπίστωση και κοινή βάση των συμ-

περασμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι

ότι το κράτος, η Κεντρική Διοίκηση 25 χρόνια

μετά την ψήφιση του Ν. 1650/86 ελάχιστα έχει

πράξει για τα μείζονος σημασίας περιβαλλον-

τικά ζητήματα της προστασίας της βιοποικιλό-

τητας και των προστατευόμενων περιοχών.

Είναι κοινός τόπος στη σκέψη και τη κριτική

φορέων, επιστημόνων, πολιτικών κομμάτων,

περιβαλλοντικών οργανώσεων και άλλων ότι ο

Ν.1650/86 παρ’ ότι ήταν ένας θεμελιακός

νόμος ελάχιστες ρυθμίσεις του εφαρμόσθηκαν.

Αξίζει να επισημάνει κανείς το γεγονός ότι

το ελληνικό κράτος μόλις το 2006 κοινοποίησε

στην Ε.Ε. τον επίσημο κατάλογο των προστα-

τευόμενων περιοχών της χώρας μας και μάλι-

στα με οριοθέτησή τους, που δεν ήταν ακριβής.

Ο Εθνικός αυτός κατάλογος των περιοχών

Natura 2000 περιλαμβάνει 419 περιοχές. Κα-

ταρτίστηκε κατ’ εφαρμογή της κοινοτικής οδη-

γίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικότοπους και της

κοινοτικής οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για τα άγρια

πτηνά και εγκρίθηκε με την απόφαση της Ε.Ε.

«Περί του καταλόγου των τόπων κοινοτικής ση-

μασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική πε-

ριοχή» στις 19 Ιουλίου 2006 (Απόφαση

2006/613/ΕΚ).

Βάση του άρθρου 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ

το κράτος μέλος οφείλει (6) χρόνια μετά την

έγκριση του καταλόγου των Τόπων Κοινοτικής

Σημασίας να καθορίσει τις διαχειριστικές τους

προτεραιότητες. (Σχέδια Διαχείρισης / περιο-

ρισμοί / έκδοση ΠΔ).

Επισημαίνουμε ότι ο χαρακτηρισμός των

περιοχών αυτών ως προστατευόμενων με νο-

Διατήρηση της βιοποικιλότητας. Θεσμική και Τοπική ευθύνη

63


μική κατοχύρωση είναι απαιτούμενος για την

ορθή εφαρμογή της οδηγίας 92 / 43 / ΕΟΚ.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα καταδί-

κης της χώρας μας για ανεπαρκή προστασία της

Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου, η οποία εκδό-

θηκε επειδή δεν δώσαμε καθεστώς νομικής προ-

στασίας σε μια περιοχή, που είχε οριστεί ως

Ζώνη Ειδικής Προστασίας. (C 166/04 10/2005)

Σήμερα 2 ½ χρόνια πριν εκπνεύσει η προ-

θεσμία για ν’ ανταποκριθεί η χώρα μας στις δε-

σμεύσεις της οδηγίας έχουμε:

• 118 περιοχές για τις οποίες έχουν εγκρι-

θεί οι στρατηγικές μελέτες περιβαλλοντι-

κής τους προστασίας.

• 7 περιοχές για τις οποίες έχουν εκπονηθεί

τα σχέδια διαχείρισης, το πιο σημαντικό δη-

λαδή «εργαλείο» προστασίας της βιοποικι-

λότητας.

• Και 28 περιοχές για τις οποίες υπάρχει και

φορέας Διαχείρισης.

Την ίδια στιγμή που η Τοπική Αυτοδιοίκηση

σε πολύ περισσότερες περιπτώσεις έχει προ-

χωρήσει στην εκπόνηση και έγκριση ΓΠΣ μέσω

των οποίων έχουν περιληφθεί συγκεκριμένες

ρυθμίσεις και περιορισμοί με γνώμονα τη προ-

στασία της βιοποικιλότητας σε περιοχές

Natura με ταυτόχρονη όμως προάσπιση των

κοινωνικών αναγκών.

Μέσα από μια λεπτομερή επεξεργασία και

τεκμηρίωση των στοιχείων της βάσης δεδομέ-

νων «ΧΩΡΟΣ» που κάναμε στη ΚΕΔΚΕ, θα δια-

πιστώσουμε ότι από τους 325 Δήμους, που υφί-

σταται σήμερα με την εφαρμογή του

ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, σε 266 Δήμους τμήμα της χωρι-

κής τους ενότητας αποτελεί περιοχή NATURA

και μόλις 59 Δήμοι δεν έχουν στα όρια τους

περιοχή NATURA, και συνεπώς δεν επηρεάζον-

ται άμεσα από τις όποιες ρυθμίσεις.

Σε πολλές περιπτώσεις το μεγαλύτερο πο-

σοστό της έκτασης των Δήμων «καταλαμβά-

νετε» από περιοχές NATURA, ενώ σε κάποιες

φτάνει το 100%.

Ενδεικτικά αναφέρουμε το Δήμο Αλοννή-

σου, Αλμωπίας, Παξών, Μεγανησίου, Ζαγοράς

- Μουρεσίου, Γαύδου, Μεγίστης, Οινουσσών

κτλ. με κάλυψη στο 100%. Και για να μην υπάρ-

χει η ψευδαίσθηση, ότι το ζήτημα αφορά μόνο

μικρά σε έκταση ή πληθυσμό νησιά ή περιοχές,

ν’ αναφέρουμε ενδεικτικά πάλι ότι στα όρια του

Δήμου Δράμας οι χαρακτηρισμένες ως περιο-

χές Natura καταλαμβάνουν το 60,14% του εδά-

φους του Δήμου, στο Δήμο Καισαριανής το

60,61%, στο Δήμο Ιωαννιτών το 70,26% και

στο Δήμο Καλαμπάκας το 63,04%.

Συνολικά το 27% του χερσαίου τμήματος

της χώρας καλύπτεται από περιοχές NATURA

2000 και επιπλέον ένα 6% του υγροτοπικού

μας χώρου.

Αυτό καταδεικνύει τη τεράστια σημασία

που έχει για τις τοπικές κοινωνίες και την επι-

βίωσή τους η σωστή θεσμοθέτηση των ζωνών

προστασίας και των όρων που θα διαμορφω-

θούν τελικά. Είναι ένα σύνθετο θέμα το οποίο

έχει διαστάσεις κοινωνικές, οικονομικές, περι-

βαλλοντικές, αναπτυξιακές. Θέμα που μόνο η

τοπική κοινωνία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση

μπορεί να δει σε όλο του το εύρος και τη διά-

σταση αφού σχετίζεται με τη καθημερινότητα,

την οικονομική δραστηριότητα, τη τοπική ανά-

πτυξη, την επιβίωση των κατοίκων και τη συγ-

κράτηση του πληθυσμού στην ύπαιθρο.

Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση με γενι-

κού χαρακτήρα διατάξεις και μέτρα να θέτουμε


64


σε δοκιμασίες και πειραματισμούς τη δραστη-

ριότητα μιας κοινωνίας ανθρώπων, που επέ-

λεξε να ζήσει και να προσφέρει στην ελληνική

περιφέρεια δίνοντας καθημερινά ένα αγώνα οι-

κονομικής επιβίωσης και αντίστασης στις αστυ-

φιλικές τάσεις της εποχής.

Μια κοινότητα ανθρώπων, που ζει, πονά και

αγωνιά για το τόπο αυτό και τη διατήρηση της

περιβαλλοντικής του ισορροπίας πολύ περισσό-

τερο από όποιον Υπουργό ή Τεχνοκράτη πολύ

περισσότερο από όποιον αυτοκόλλητο «οικο-

λόγο – σωτήρα» γιατί είναι ο τόπος τους και γιατί

ιστορικά και διαχρονικά αυτές οι «κοινότητες»

ανθρώπων στη πλειονότητά τους προστάτεψαν

και διατήρησαν το βιώσιμο χαρακτήρα της κάθε

περιοχής. Γιατί πιστεύουμε ότι βιώσιμο είναι ότι

δεν διαταράσσει την ισορροπία φύσης και αν-

θρώπου όπως αυτή έχει καθοριστεί από μια

αέναη σχέση γενιών και γενιών.

Σαφώς και πρέπει να συμφωνήσει κανείς

σε όρους προστασίας μέσα από διαχειριστικές

μελέτες, με την έκδοση των απαιτούμενων

Προεδρικών Διαταγμάτων και με οργάνωση φο-

ρέων Διαχείρισης κατά ομάδες περιοχών ή

όπου είναι αναγκαίο και κατά περιοχή. Φορείς

όμως που σέβονται, διαβουλεύονται και λει-

τουργούν μέσα στη κοινωνία, τη κάνουν συμμέ-

τοχο και συνυπεύθυνη.

Φορείς στους οποίους θεσμικά εκπροσω-

πείται η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι Τοπικοί Φο-

ρείς και που δεν λειτουργούν έξω από τον

αναπτυξιακό σχεδιασμό της κάθε περιοχής.

Πέραν τούτου εκτιμούμε, ότι θα πρέπει να

προχωρήσουν τα ΓΠΣ όπου δεν υφίστανται

ώστε όλοι οι Καλλικράτειοι Δήμοι στην ολότητά

του ο καθένας να διαθέτει Πολεοδομικό Σχε-

διασμό με άμεση προτεραιότητα στους Καλλι-

κράτειους Δήμους στους οποίους έχουμε

περιοχές NATURA.

Καταλαβαίνει κανείς πόσο σημαντικό είναι

αυτό όταν για παράδειγμα έχουμε μια Λίμνη

γύρω από την οποία είχαν μέτωπο οι έως πρό-

σφατα 3-4 Καποδιστριακοί Δήμοι ή και Κοινό-

τητες. Ο ένας είχε ΓΠΣ., ενώ οι άλλοι όχι.

Συνεπώς για ένα τμήμα της περιοχής NATURA

που αντιστοιχούσε στο Δήμο αυτό είχαν θεσπι-

στεί πολεοδομικοί κανόνες και μέτρα προστα-

σίας.

Τώρα που οι Δήμοι αυτοί αποτελούν ένα

ενιαίο Καλλικράτειο Δήμο αντιλαμβάνεται κα-

νείς το έλλειμμα και το διαφορετικό καθεστώς

αντιμετώπισης όμορων οικισμών ή περιοχών

που ανήκουν στον ίδιο πλέον Δήμο και αναφέ-

ρονται στην ίδια περιοχή NATURA στο ίδιο οι-

κοσύστημα.

Είναι σκόπιμο μέχρις ότου γίνουν οι Διαχει-

ριστικές Μελέτες πρέπει οι διατάξεις που αφο-

ρούν την προστασία των περιοχών Natura να

έχουν μεταβατικό χαρακτήρα.

Αυτό αφορά και το επίμαχο θέμα της αρτιό-

τητας των 10 στρεμμάτων. Γιατί δεν πρέπει να

μπούμε στη λογική των 4 ή των 10 στρεμμάτων

αλλά στην ανάγκη να θεσπιστούν οι οριστικές

διατάξεις (μέσω των Π.Δ.) και να μην διαταραχ-

θεί η κοινωνική ισορροπία. Μια γενική μετα-

βολή, ισοπεδωτική και άμεσα εφαρμοζόμενη

καμία φιλοπεριβαλλοντική πολιτική δεν εξυπη-

ρετεί από τη μία και τεράστια προβλήματα δη-

μιουργεί από την άλλη.

Άλλωστε και η Τοπική Αυτοδιοίκηση από

μόνη της έχει δεχθεί αρτιότητα σε μεγαλύτερη

έκταση, παρά τις πιέσεις και αντιδράσεις, εκεί

που πραγματικοί λόγοι το επιβάλουν, όπως

έγινε για παράδειγμα με τον καθορισμό αρτιό-

τητας στα 20 στρέμματα σε περιοχή του ΓΠΣ

Λάρισας (Αναθεώρηση και Επέκταση ΓΠΣ

Δήμου Λαρισαίων / ΦΕΚ 523 / 9-10-2009).

Πρέπει να πάμε σε ρυθμίσεις, που θα εξε-

ταστούν κατά περίπτωση (μέσω Π.Δ.) ανάλογα

με το επίπεδο σημασίας και τις ιδιαιτερότητες

κάθε προστατευόμενης περιοχής αρκεί να υπάρ-

ξει ένα σαφές πλαίσιο και χρονοδιάγραμμα.

Παράλληλα πρέπει ότι αποφασίζεται να τη-

ρείται χωρίς παρεκκλίσεις. Η θέσπιση διατά-

ξεων χωρίς ελέγχους και επιβολή

συμμόρφωσης και κυρώσεων δεν έχει καμία

πρακτική αξία.

Από την άλλη είναι λάθος να υποστηρίζουμε

πλην ίσως κάποιων πολύ ειδικών περιπτώσεων

προστατευόμενων περιοχών ότι πρέπει να πάμε

σε όσο γίνεται μεγαλύτερες αρτιότητες για να

προστατέψουμε το περιβάλλον. Αυτό αποτελεί

μια λανθασμένη προσέγγιση αφού η διασπορά

της οικιστικής ανάπτυξης οδηγεί σε αδυναμία κά-

λυψης των περιοχών αυτών με δίκτυα λόγω του

δυσβάστακτου κόστους κατασκευής και λειτουρ-

γίας των αναγκαίων υποδομών. Κι όπου δημιουρ-

γούνται οι αναγκαίες υποδομές προκαλούνται

μεγαλύτερες τελικά περιβαλλοντικές επιβαρύν-

σεις (ανάπτυξη δικτύων σε μεγάλη κλίμακα, ή

ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων όταν τα δίκτυα

δεν καλύπτουν απομακρυσμένες κατοικίες κτλ.).

Στις προστατευόμενες περιοχές η οικι-

στική ή οικοτουριστική ή η όποια άλλη επιτρε-

πτή δραστηριότητα πρέπει να είναι όσο το

δυνατόν συγκεντρωμένη χωρικά για ν’ απο-

φευχθούν οι κίνδυνοι που προαναφέραμε και

να εξασφαλίζονται οικονομίες κλίμακας για την

ανάπτυξη και συντήρηση των αναγκαίων υπο-

δομών.

Μια τέτοια ολοκληρωμένη προσέγγιση με

καθαρά οικολογική ευαισθησία αλλά και συ-

νάμα κοινωνική ευαισθησία, μπορεί να είναι και

βιώσιμη και αποδεκτή.


65


ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA 2000.

ΜΕ το ΦΕΚ 1469Β / 09-10-03 εγκρί-

θηκε ο χωροταξικός σχεδιασμός της

Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Με

βάση τα δεδομένα του περιφερειακού χωροτα-

ξικού σχεδίου και του εθνικού καταλόγου των

περιοχών NATURA διαπιστώνουμε ότι η Περι-

φέρεια Στερεάς Ελλάδας, καλύπτεται σε ποσο-

στό 15,6% της έκτασής της από περιοχές για

ένταξη στο δίκτυο Natura 2000. Το σύνολο

είναι ικανοποιητικό και αποδεκτό και επιπλέον,

η διασπορά των περιοχών αυτών στην έκταση

της Περιφέρειας είναι ικανοποιητική. Από το

ΔΗΜΟΙ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ ΕΚΤΑΣΗ ΔΗΜΟΥ (στρεμ.) ΕΚΤΑΣΗ NATURA (στρεμ.) % ΕΚΤΑΣΗΣ NATURA ΣΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗΤΟΥ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ

Αγράφων 920.759,4 314.793,0 34,19

Αλιάρτου 258.449,2 4.084,4 1,58

Αμφίκλειας - Ελάτειας 533.074,0 92.454,9 17,34

Διρφύων - Μεσαπίων 773.190,4 224.751,1 29,07

Δελφών 1.123.768,3 473.102,2 42,10

Διστόμου - Αράχοβας - Αντίκυρας 293.980,0 112.723,4 38,34

Δομοκού 708.266,1 22.315,2 3,15

Δωρίδος 1.001.958,2 322.963,8 32,23

Ερέτριας 169.861,3 16.519,5 9,73

Θηβαίων 832.281,8 41.029,1 4,93

Ιστιαίας - Αιδηψού 509.303,4 2.898,8 0,57

Καρπενησίου 949.849,6 100.851,7 10,62

Καρύστου 675.345,6 237.489,3 35,17

Κύμης - Αλιβερίου 804.433,9 27.577,9 3,43

Λαμιέων 946.708,6 381.132,8 40,26

Λεβαδέων 690.056,9 18.278,6 2,65

Λοκρών 613.476,5 613,4 0,10

Μακρακώμης 837.249,3 58.500,8 6,99

Μαντουδίου - Λίμνης - Αγίας Άννας 585.610,5 79.165,1 13,52

Μώλου - Αγίου Κωνσταντίνου 339.219,7 76.003,1 22,41

Ορχομενού 418.237,2 48.780,9 11,66

Σκύρου 220.449,5 45.242,6 20,52

Στυλίδας 462.005,6 110.223,7 23,86

Τανάγρας 460.288,0 0,0 0,00

Χαλκιδέων 425.298,0 24.277,3 5,71

ΣΥΝΟΛΟ 15.553.121,0 2.775.772,6 17,85

Εκτάσεις περιοχών δικτύου Natura 2000 στα όρια των νέων Καλλικρατικών Δήμων

66


δίκτυο αυτό οι περιοχές, που έχουν ενταχθεί

στον Εθνικό Κατάλογο αποτελούν τις θεσμοθε-

τούμενες περιοχές Natura 2000, ενώ οι υπό-

λοιπες εντοπίζονται από το ΠΠΧΣΑΑ ως

περιοχές περιβαλλοντικής ευαισθησίας, ώστε

να ληφθεί υπόψη στα διάφορα επίπεδα σχεδια-

σμού και προστασίας.

Ως περιβαλλοντικής ευαισθησίας περιοχές

έχουν επίσης εντοπιστεί τα μεγάλα συστήματα

τοπίου, που δεν καλύπτονται από προστασία

ενώ κρίνεται απαραίτητο να διατηρηθούν. Προ-

τείνεται μεταξύ άλλων η ιδιαίτερη διερεύνηση

των τοπίων της Ευβοϊκής Ακτής προς το Αιγαίο

Πέλαγος και της ευρύτερης περιοχής του Καρ-

πενησίου / Κεντρικής Ευρυτανίας.

Οι προτάσεις διαχείρισης περιοχών Natura

2000 προτείνεται να ομαδοποιηθούν, ανάλογα

με τις κύριες χρήσεις που τις χαρακτηρίζουν

ως εξής:

(α) Περιοχές πίεσης οικιστικής ανάπτυξης, (β)

Περιοχές γεωργικής – βιομηχανικής ανά-

πτυξης, (γ) Περιοχές ήπιας αγροτικής ή

αγροτοδασικής ανάπτυξης, (δ) Ειδικές πε-

ριοχές εξορυκτικής δραστηριότητας, (ε)

Περιοχές έντονης τουριστικής δραστηριό-

τητας.Οι αρχές διαχείρισης χρήσεων γης

στις περιπτώσεις όπου η προστασία μιας

περιοχής Natura 2000 και μιας συγκεκριμέ-

νης χρήσης γης πρέπει να συνυπάρχουν

μπορούν να είναι οι εξής:

(α) Εξέταση της δυνατότητας περιορισμού της

χρήσης κατά το δυνατόν σε σχέση με το

σύνολο των κοινωνικοοικονομικών επιπτώ-

σεων που αυτό συνεπάγεται, και όχι μόνο

των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον.

(β) Καθορισμός ζωνών της περιοχής προστα-

σίας, ώστε να ξεχωρίζουν οι ζώνες απόλυ-

της προστασίας (πιο περιορισμένες) σε

σχέση με αυτές όπου επιτρέπονται συγκε-

κριμένες χρήσεις.

(γ) Υιοθέτηση συγκεκριμένων τρόπων παραγω-

γικής διαδικασίας των αναγκαίων χρήσεων

γης (π.χ. εξόρυξη, βιομηχανία), ώστε να

δημιουργούνται ελάχιστες έως καθόλου

αρνητικές επιπτώσεις.

(δ) Μείωση της ρύπανσης που προέρχεται από

γεωργική δραστηριότητα, με ενίσχυση της

βιολογικής καλλιέργειας.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA

ΟΕπίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε. κ.

Ποτότσνικ απαντώντας σε ερώτηση

του Ευρωβουλευτή Κρίτωνα Αρσένη

στις 5 Απριλίου του 2011 στην ολομέλεια

του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διαβεβαιώνει ότι

στα πλαίσια της Νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτι-

κής (ΚΑΠ) από κοινού με τον Επίτροπο Γεωργίας

προωθούν μέτρα χρηματοδότησης για τη προστα-

σία των περιοχών NATURA.

Τα μέτρα αυτά που θα εξειδικευτούν αργότερα

αναμένεται ν’ αποτελέσουν σημαντικό πόρο, που θα

ενισχύσει τα εισοδήματα των κατοίκων της υπαίθρου.

Διαπιστώνεται ότι πλέον η Ευρωπαϊκή

Επιτροπή θέτει τις περιοχές με σημαντική

βιοποικιλότητα σε προνομιακή θέση σε

σχέση με τις υπόλοιπες χρηματοδοτώντας

από τα διαρθρωτικά ταμεία δράσεις βιώσι-

μης ανάπτυξης.

Sel 43-62_Layout 1

Documents

Transcript of Sel 43-62_Layout 1