Seizoenen maart / april 2011

Seizoenen

Ecologisch leven | tuinieren | koken | Nr.2 | 2011

2 Colofon

Colofon

Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar.

RedactieadresUitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T 03 281 74 75 -F 03 281 74 [email protected] www.velt.be

Activiteiten Weg & WijzerAfdelingen voeren hun activiteiten voor het meinummer in vóór 20 april via www.velt.be/beweegt. Het gaat om de activiteiten van juni en juli. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen.Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.be en klik ‘in je buurt’ of bel 03 281 74 75. Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.be/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk.

SeizoenenarchiefVelt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.be. Registreer je (lidnummer nodig) en log in.

Word lid• België: stort € 25,00 op rekening 001-0990550-62 van Velt.• Nederland: stort € 25,00 op rekening 67 48 48 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres.• Andere landen: stort € 30,00 op rekening 001-0990550-62 van Velt.

Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefom-geving. Stort een vrije gift op rekeningnummer 001-0990550-62 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar.

LegatenLegaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk be-sparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Meer info bij [email protected] of bel 03 281 74 75.

Tweemaandelijks tijdschrift van Velt 39ste jaargang - maart/april 2011

Hoofdredactie: Bart Coenen, [email protected] Eindredactie en lay-out: Reine De Pelseneer, [email protected] Redactieraad: Jan Burgers, Lieven David, Erika Eynatten, Riet Janssens, Thierry Marechal, Luk Naets, Caroline Schalckens, Nadia Tahon, Greet Tijskens, Kris Tolomei, Johan van de Winckel, Tine Van LandegemWerkten mee aan dit nummer: Steven De Waele, Filip Fransen, Geert Gommers, Maite Grugeon, Emelie Heller, Roland Lemaire, Laurence Machiels, Luk Naets, Ingrid Pauwels, Dorien Pelckmans, Nadia Tahon, Siham Taif, Greet Tijskens, Jan Vannoppen, Herlinda Vekemans, Katleen Verhaert, Rik Wouters Fotografen & illustratoren:Susan E Adams, Darwin Bell, Dale Calder, Leen De Pelseneer, Tony Doutreligne, Debbie Eraly, eutrophication&hypoxia, Girl Interrupted Eating, Stefan Jacobs, het MOT, Karen Poel, Herman Ricour

Administratie: Karin Holemans, [email protected] Lay-outconcept: Kurt Cornelis, www.sfumato.be Druk : Druk in de Weer, www.drukindeweer.beVerzending: Boes & Co, www.boesenco.be

V.u.: Guy Augustijns, Dorpsstraat 124, 2960 St-Lenaarts

Foto: Stefan Jacobs

32 | 2011

Inhoud

REdacTioNEEl

zoom2011: jaar van het bos!

coNsumENT/columNNitraat en nitriet in bereide vleeswaren

Eco-acTiEfStoute tuinlaarzen en ander eco-actief nieuws

TuiNDoorlevende planten in bloembakken

Velt.be/plantenzoekerDe vierkantemetertuin

Potgrond: kan het ecologischer?

soRbETHet Museum voor de Oudere Technieken

bREEdbEEldEcologische make-up in een oogopslag

columN/VERbEEld

culiNaiRFrisse meiraapjes en krokante radijzen

wEg & wijzER

zoEkERTjEs

lEzERs REagEREN/uiTgEspRokEN

uiTgElichT

lEdENVooRdElEN

4

5

616

18

8111215

36

31

35

20

23

37

38

40

50

Kies voor combinaties van vaste plante in potten voor op je terras of balkon. n p. 8

Hoe verantwoord kan make-up zijn? Lees er alles over in het dossier. p. 31

Lees alles over dé rage van het tuinseizoen: de vierkantemeteruin. p. 12

4 Redactioneel

Tekst bart coenen

Koken met potgrond

Ook in mijn fijne stad Gent ontkom je er niet aan: venster-banken getooid met lelijke plantencombinaties. Vaak in plastic bloembakken. Nu ben ik zelf ook niet zo’n creatief wonder op dat vlak. In de mooie ( ja, dat wel) bak voor ons raam vind je doorgaans maar één enkele soort bloemen. Op een rijtje. Dat is dus niet eens een combinatie.

Waarschijnlijk behoor ik tot de categorie die siertuinspe-cialist Maite Grugeon in deze Seizoenen de ‘mensen met weinig tijd’ noemt. Het maakt me een geschikte kandidaat om een van haar mooie vaste plantencombinaties uit te proberen (p. 8-10). Onze voorgevel blijft het grootste deel van de dag in de schaduw waardoor de fraaie combinatie van schoenlappersplant, ooievaarsbek en vrouwenmantel me wel wat lijkt. En waarom niet meteen nog een stap verder zetten? Want met de ‘recepten’ in deze Seizoenen, wordt zelf potgrond maken een haalbare kaart. Tuinjour-naliste Laurence Machiels legt uit waarom we turfhou-dende potgrond beter mijden en geeft als alternatief een haalbaar basisrecept (p. 15). Wie met grotere volumes wil experimenteren, bijvoorbeeld voor de aanleg van een vier-kantemetermoestuin, kan aan de slag met de grondmen-geling van Velt-Stadspotter Anita Exelmans. En minder handige klussers kunnen proberen om een van de vier nieuwe vierkantemetertuinsystemen te winnen (p. 14).

Kook je liever met groenten, dan bevind je je met de jon-ge duurzame cateraar Filip Fransen in goed gezelschap. De medewerkers van het Velt-secretariaat maakten een tweetal jaar geleden tijdens een teamdag/kookworkshop in het groentemuseum ‘t Grom al kennis met deze Slow Food-adept. Een aangename verrassing! Intussen werd Filip Velt-voedingslesgever en binnenkort verschijnt zijn eerste kookboek met bijzondere aandacht voor bewaar-technieken. In deze Seizoenen gaat Filip aan de slag met de eerste lentegroenten (p. 20-22).

In deze lijvige Seizoenen (de dikste van de voorbije drie jaar, met dank aan al onze actieve vrijwilligers en afdelin-gen) is er ten slotte ook aandacht voor toevoegingen in vleeswaren, het Museum voor de Oudere Technieken en ecologische make-up. Twijfelden enkele jaren geleden de vrouwelijke secretariaatsmedewerkers nog unaniem over de noodzaak van ‘het ontharen der oksels’, (zie Seizoenen van december 2004), vandaag draaien ze hun hand niet om voor een eyelinertest meer of minder, keuren ze graag de nieuwste trendy lipgloss en hoor je in de wandelgan-gen gemopper over uitgelopen mascara. Ik heb het alvast liever zo.

→ www.velt.be/potgrond

5Zoom

2011: jaar van het bos!

Omdat 2011 het internationale jaar van het bos is, toont Conservation International met een foto-reportage wat de tien meest bedreigde bossen ter wereld zijn. Hiermee vraagt de organisatie de wereld om meer aandacht voor de bescherming van bossen; ze bewaren immers de biodiversiteit, zorgen voor een stabiel klimaat en hebben een belangrijke sociaal-economische rol.

De foto hierboven is gemaakt in Myanmar (Burma), dat helemaal bovenaan staat in de top-10 van meest bedreigde bosgebieden. De rivieren en wetlands zijn bijzonder belangrijk voor de lokale bevolking en voor het behoud van soorten, waaronder enkele van de grootste zoetwatervissen ter wereld. De ecosystemen in deze regio ondervinden grote druk. Nog maar 5 procent van de oor-spronkelijke habitat van dit gebied is bewaard gebleven.

© Conservation International/ foto: Sitha Som

In Vlaanderen loopt de ‘1 Miljoen Bomen’-campagne van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV). → www.1miljoenbomen.be

6 Consument

Consumentenbrokjes

Natuurfrituur bolt voortDe enige Vlaamse mobiele biologische frituur gaat binnenkort weer de baan op in een nieuw kleedje. De uitbating ervan gebeurt vanaf nu door een coöperatieve vennootschap waar-van elke sympathisant een of meerdere aandelen kan kopen. Het project gaat ook duurzame tewerkstelling creëren voor mensen ‘met een afstand tot de arbeidsmarkt’. Vanaf nu is het aanbod naast bio ook vegetarisch. Interesse om een aandeel te kopen? Mail naar naar [email protected].

Vetbelasting in DenemarkenDe Denen zijn dit echt van plan in de zomer: € 1,80 taks aanrekenen per kg verzadigde vetten zoals we die aantref-fen in boter, kaas en eieren. In het Duitse Kiel is men al gaan becijferen wat zo’n maatregel kan opleveren. Door de hogere prijs zouden consumenten elke dag ongeveer 20 Kcal minder opeten en zo op jaarbasis 1 kg aan gewicht verliezen. Tegelijk zouden we echter ook minder calcium en vitamine D opne-men die via deze vetten worden aangevoerd. Een belasting op suiker en fastfood zou veel meer effect hebben, besluiten de onderzoekers.

Biolandbouw stiefkindje voor Duitse regeringMet 16 miljoen euro krijgt de biolandbouw van de bondsre-gering nog maar 0,3 procent van het budget van 5,49 miljard dat voorzien is voor voeding, landbouw en bescherming van de consument. De helft van die aalmoes gaat naar onderzoek. Daarnaast is er wel 2,4 miljard euro voorzien om tijdens de volgende 6 jaar de “bio-economie” te gaan ontwikkelen. Hierbij moeten we vooral denken aan planten die via gen-technische ingrepen worden veredeld tot betere leveranciers van grondstoffen.

Niet te kwaad op nitraatDat spinazie werkt zoals krachtvoer blijkt volgens onderzoe-kers in Zweden gelinkt te zijn aan de aanwezigheid van ni-traat. Deze stikstofverbinding werkt gunstig in op de spieren, verlaagt de bloeddruk en is heilzaam voor mensen met dia-betes. Het blijft wel een feit dat bij verwarming van spinazie een deel van het nitraat wordt omgezet in het kankerverwek-kende nitriet, maar voor steeds meer wetenschappers wegen de positieve effecten van het eten van nitraatrijke groenten zwaarder door dan het potentiële kankerrisico.

Dekselse kaboutersDe Duitse kabouters Durf werken voor de producent van biologische vegetarische broodsmeersels Zwergenwiese. Deze heeft het nieuwe jaar goed ingezet met de omschakeling naar deksels die de glazen potjes luchtdicht afsluiten zonder de klassieke ring van PVC aan de binnenzijde. Wie nu een potje van de weidekabouters opent zal aan de binnenkant van het deksel een blauwkleurige rand bemerken die bestaat uit Provalin, een thermoplastische kunststof die vrij is van de betwiste giftige ftalaten (weekmakers). Vooral naar vette of oliehoudende voedingswaren kunnen de weekmakers uit de deksels gemakkelijk migreren.

Zeesla(g)

De verzuring van de zeeën is de voornaamste oorzaak voor het verdwijnen van koralen. Ronals Osinga, een marien bioloog uit Wageningen, heeft nu becijferd dat het massaal kweken van zeesla (Ulva lactuca) in bijvoorbeeld de Middel-landse Zee de verzuring met 10 procent kan terugdringen tot het niveau van voor de industriële revolutie. Bovendien kan de zeesla worden gevoed met de afvalstoffen van de vis-kweek. Volgroeide zeesla kan tot twee keer per jaar worden geoogst en is rijk aan eiwitten en mineralen. Zeesla kan vers of gedroogd worden gegeten of verwerkt.Volgens de Universiteit Wageningen kan zeewier dé duur-zame eiwitbron van de toekomst worden. De Plant Sciences Group van de universiteit opende in de Oosterschelde alvast een testlocatie voor zeewierteelt. → www.zeewier.info

Creatieve jonge wetenschappers

De 350 jaar oude Royal Society, een van ‘s werelds meest gereputeerde wetenschappelijke academies, heeft zopas een rapport van een onderzoek naar bijen gepubliceerd. Dat is op zich niet echt nieuws, ware het niet dat het onderzoek is opgezet door leerlingen van 8 tot 10 jaar van een Engelse la-gere school. Zij hebben een methode bedacht om te kunnen nagaan hoe bijen reageren op kleuren en patronen. Daarna hebben ze de bijen getraind om naar verschillend gekleurde doelen te vliegen door ze te belonen met… suiker. Ondanks de eerder beperkte opzet vond de Royal Society de bevin-dingen zo vernieuwend dat ze het rapport in hun tijdschrift hebben afgedrukt.

7Consument/Column

Column Quick en Flopke

Tekst suskewied

Mijn trein vertrekt pas over een kwartiertje. Niets zo af-doende tegen koude voeten als een warme hap. Op het recla-mebord van hamburgerrestaurant Quick staat niet alleen dat ‘je gaat voor z’n smaak’, maar ook dat ze nu een biologische versie aanbieden van de ‘Club Tomaat met Mozzarella’. Ik ren met besneeuwde schoenen de trappen op, maar vang bot aan de kassa: alle bioclubs zijn uitverkocht.Een week later waag ik een nieuwe poging en wurm ik mij tussen een massa ouders met kinderen naar de besteltoog. Kerstvakantie én blijkbaar veel koude voeten. Tot mijn verbazing wordt mijn bestelling genoteerd. Ik wacht geduldig en kijk wat onwennig hoe graaiende papa’s dienbladen vol maximenus, frietbakken, chicken dips en colabekers blijven doorgeven. Dat komt ervan als je iets vraagt dat niet in de supersonische stroomlijning past. Na een vijftal minuten zie ik toch een anoniem clubdoosje zonder verwijzing naar bio voor mij neerploffen. Een warm getoast foccaciabroodje schuift in mijn gretige handpalm en ik verbrand mij bijna aan de uitgelopen gesmolten mozzarella. Het broodje hapt snel weg, de kaassmaak is sterk. Halfweg realiseer ik me dat ik amper iets van groente proef. Ik open het halve broodje en ontwaar slechts een fijn reepje tomaat in de kaasmassa. Dat smikkelt al wat minder vlot en ik blijf me afvragen of mijn broodje wel zo bio is...Blijkbaar zit de biologische catering voor de wetgever nog altijd in de grijze zone en is de controle erop niet verplicht. In Frankrijk, waar Quick met de bioburgers is begonnen, is er wel certificering aangevraagd en prijkt het AB-logo op hun website bij elk bioproduct. Hier moet de consument er maar van uitgaan dat diezelfde Franse broodjes in de Quick-ves-tigingen netjes zijn ingevoerd om hier met de biokaas en de tomaten te worden belegd. Wanneer Quick daar vervolgens € 4,25 per stuk voor vraagt, dan mag een controleur van bij ons daar weleens bijna zijn neus voor verbranden aan de warme mozzarella.

Oogst- en pluktuinen slaan aan

Het Open Veld van Tom Troonbeeckx in Leuven krijgt navolgers. In Limburg starten de dynamische mensen van het arbeidscentrum De Wroeter met een Tuin van de Smaak in Sint-Lambrechts-Herk waar klanten zelf hun groenten kunnen oogsten. Geïnteresseerden kunnen zich melden via [email protected]. In april is het dan de beurt aan de oogsttuin Eoster in Pellenberg, een biodynamisch project voor de korte keten. Peter Vanvinckenroye zal je graag meer info geven: [email protected]. Al deze initia-tieven zijn voorbeelden van een vorm van landbouw die lo-kaal sterk is verankerd. Mensen uit de buurt geven zich op als klant en betalen een deel van het jaarabonnement vooruit, zodat de boer kan beginnen zaaien of plantgoed kan kopen. Op het moment van de oogst komt ieder zijn of haar pakket groenten vers oogsten. Een enkele keer zal een groente het weleens minder goed doen, maar op het perceel ernaast is er dan allicht een overvloed aan plukrijpe vruchten. Boeiend is zo’n oogsttuin zeker, zowel door het contact met de andere klanten als met de boer die met veel zorg en enthousiasme al dat lekkers heeft geteeld.

Margarine: nieuwe slechte punten

In de 25 jaar dat Öko-Test (OT) margarines onderzoekt, slagen deze plantaardige “boters” er altijd in om met nieuwe kritieke punten in een minder gunstig daglicht te komen: in 1986 al met de aanwezigheid van te veel nikkel, een katalysator die wordt gebruikt voor het harden van de vetten. Daarna is het de beurt aan de transvetzuren die in de margarines ontstaan en in 2008 duiken er 3-MCPD-esters op als vetverpesters. Deze laatste verdenkt men ervan schade te berokkenen aan de nieren. Recente verfijnde labotechnieken slagen erin uit de aanwezige 3-MCPD-esters heel specifiek de zogenaamde glycidyl-esters te isoleren die zich bij dierproeven als kanker-verwekkende stoffen hebben gedragen. Deze “nieuwe” esters zijn toe te schrijven aan de industriële verwerking van vooral het palmvet dat in zowat alle margarines wordt gebruikt, maar toch kunnen een aantal producenten het gehalte ervan beperken of zelfs uitsluiten. OT heeft in haar vergelijkende test van 19 klassieke en reformmagarines ook nog gekeken naar de verhouding tussen verzadigde en onverzadigde vetzuren, de toevoeging van te veel vitamines en mogelijke verontreiniging door weekmakers en/of PAK’s (aromatische koolwaterstoffen die ontstaan bij te hoge verhitting van vetstoffen). Slotsom is dat er slechts vier margarines gewoon goed worden bevonden: Rewe Bio, Becel original, Homa Gold en Vita d’Or. De drie reformmargarines haalden slechts een “bevredigend”.

Bronnen: Öko-Test, Schrot&Korn, Netwerk Bewust Verbruiken, Vilt,

www.care2.com

Foto: eutrophication&hypoxia

8 Tuin

Altijd leven op je vensterbankDoorlevende planten in bloembakken

Tekst maite grugeon (dit artikel verscheen eerder in Vrouw en Wereld, april 2010) Foto’s stefan jacobs e.a.

Bloembakken op vensterbank of terras fleuren je huis op en brengen kleur in de straat. Van al die kleurrijke bloemen word je vrolijk, en ook vlinders profiteren ervan. Geen tijd om elk jaar weer nieuwe bloemen te zaaien? Stel dan een bloembak samen met doorlevende planten, daar heb je jarenlang plezier van.

Een bloembak gevuld met eenjarigen is erg mooi. Denk maar aan de hangpetu-nia’s in verschillende tinten. Maar als je kiest voor eenjarigen, moet je elk jaar op-nieuw zaaien of plantgoed kopen. Regel-matig begieten en bemesten is eveneens nodig. Eenjarigen zijn bovendien ziektege-voelig en hebben vaak last van luizen of spint. Daarom behandelen veel mensen deze planten met een giftig bestrijdings-middel. Waarom gooi je het niet over een andere boeg? Stel eens een bloembak samen met doorlevende planten. Je hoeft je niet te beperken tot een bloembak met zomerbloeiers. Winterbloeiers zijn net zo goed mogelijk. Kies je voor een zomer- én een winterbak, dan heb je het hele jaar door een bloeiende vensterbank.

schaduw of zonGa na wat de oriëntatie is van je venster-bank of balkon. Is het er zonnig of net heel schaduwrijk? Valt er slagregen of is het er eerder droog? Het is belangrijk om dit te weten, want je wilt natuurlijk planten kiezen die het goed doen op de door jou gekozen plek. Klimop is een schaduwplant die goed groeit op een humusrijke bodem, terwijl heidekruid net van zon houdt en net zoals azalea’s goed gedijt op een zure zandgrond. Heb je een vensterbank waarop veel zonlicht valt, dan is lavendel een prima keuze. Lavendel is een echte zonneklopper. Van nature groeit hij op tamelijk arme, stenige bo-dems. Met ‘arme grond’ bedoelen we een grond die arm aan humus is (voedselarm). Op zo’n grond en in de zon groeit lavendel optimaal. Dat merk je aan de stenige, kalkrijke bodems van de Provence, waar volop lavendel wordt geteeld. Ook planten zoals tijm, salie, rozemarijn en sedum houden van zo’n bodem.

9Tuin

inspirerende combinatiesHieronder vind je enkele mooie combinaties voor bloembakken. Uiteraard zijn er ontelbaar veel andere mogelijkheden. Laat vooral je fantasie de vrije loop.

Zomerbakken (bloeiperiode: april-september)

Bak 1 | In de zon | Substraat: gewone tuingrond Bak 2 | In de zon | Substraat: stenig, kalkhoudend

Bak 3 | In de schaduw | Substraat: gewone tuin- of potgrond Bak 4 | In de schaduw | Substraat: zure, zandige bodem

Viooltje(Viola canina)Blauwpaars

Ooievaarsbek(Geranium renardii)Wit

Aster(Aster)Blauwpaars

Schoenlappersplant(Bergenia cordifolia)Paarsroze

Ooievaarsbek(Geranium x canta-brigiense ‘Karmina’)Donkerroze

Vrouwenmantel(Alchemilla mollis)Geelgroen

Hoornbloem(Cerastium tomento-sium) Wit

Lavendel(Lavandula angusti-folia) Blauw

Hemelsleutel(Sedum spectabile)Rozerood

Vergeet-mij-nietje(Brunnera macro-phylla)Blauw

Perzische muts(Tiarella cordifolia)Roomwit

Gebroken hartje(Dicentra formosa)Rozerood

Winterbakken (bloeiperiode: oktober-maart)

Bak 1 | In de schaduw | Substraat: gewone tuingrond Bak 2 | In de schaduw | Substraat: zure, zandige bodem

Cyclaam(Cyclamen hederifolium)Roze

Elfenbloem(Epimedium x rubrum)Rozerood

Kerstroos(Helleborus niger)Rozerood

Elfenbloem(Epimedium x rubrum)Rozerood

Kerstroos(Helleborus orien-talis) Donkerrood

Anemoon(Anemone nemorosa)Wit

© foto’s van links naar rechts: Leo-setä, Rictor Norton & David Allen, Apium, Phill Sellens, Marg, Ollie Crafoord, Rasbak, Teemu Mäki, Amanda Slater, UpstateNYer, Ram-Man, Peter Stevens, Tejvan Pettinger, Peganum, K. Yamada, Peganum, Magnolia1000, Maja Dumat (allemaal vrijgegegven onder cc-license)

10 Tuin

Bak 3 | In de zon | Substraat: gewone tuingrond

Narcis(Narcissus ‘Midget’)Geel

Narcis(Narcissus cyclami-neus ‘Itzim’)Geel

Sneeuwklokje(Galanthus nivalis)Wit

Kardinaalshoed(Euonymus fortunei ‘Emerald Gaiety’)Wit

de juiste grondHet grote voordeel van bloembakken is dat je de grond of het substraat kunt aanpassen aan de planten. Je kunt als het ware hun natuurlijke standplaats naboot-sen. De planten zullen zich dan echt thuis voelen en het goed doen. Een plant die op de juiste plaats staat, is minder vatbaar voor ziekten en plagen, wat het gebruik van bestrijdingsmiddelen overbodig maakt. Voor lavendel moet je dus – zoals eerder gezegd – trachten een arme, stenige bodem na te maken. Dat kun je door wat grond te mengen met dolomiet of grind. Het recept vind je verderop in dit artikel. Let op: het slechtste wat je met lavendel kunt doen, is hem ‘eens goed bemesten’, want dan gaat hij dood.

Waarmee houd je rekening als je een bloembak met doorlevende planten samenstelt?• Let bij de plantenkeuze op bodem en standplaats.• Kies voor klein blijvende planten; ze mogen maximaal drie keer de bloembak-hoogte hebben.• Kijk naar de seizoenen. Kies voor een zomerbloembak (april-september) en/of een winterbloembak (oktober-maart) met o.a. wintergroene planten.• In een op de zon georiënteerde bloem-bak doen keukenkruiden het prima, bijv. lavendel, salie, rozemarijn, wilde marjo-lein en tijm.• Begiet de planten regelmatig, zeker bij droog weer.• Houd er rekening mee dat planten in bloembakken gemakkelijker last hebben

van de vorst. Kies planten die niet vorst-gevoelig zijn.• Plaats onder de bloembakken een vol-doende grote schaal, waarin je water giet of waar overtollig water naartoe kan.• Pas het substraat aan de gewenste beplanting aan.• Wil je in de plaats van tuingrond pot-grond gebruiken, kies dan bij voorkeur voor grond zonder veen of turf en zonder kunstmatige meststoffen. Cocopeat van ECOstyle is een milieuvriendelijke

stel zelf je substraat samen• Voor planten die van een zure zandige bodem houden, zoals heide en azalea’s, stel je een substraat samen van zes delen zuur zand en vier delen Cocopeat. Bij dit substraat is het be-langrijk om te begieten met regenwa-ter (verzurende werking).• Voor planten die van een stenige, kalkhoudende bodem houden, zoals tijm en lavendel, maak je het best een substraat van vijf delen scherp zand (rijnzand), een deel dolomiet of grind, een deel fijne compost (edelcompost) en twee delen klei of bentoniet (kleimi-neraal). Leg bovenaan een fijn laagje grind of dolomiet. Dit zorgt voor een snellere opwarming.• Voor planten met fijne bloeiwijzen, zoals kattenkruid, steenanjer en scheefkelk, is een substraat van zes delen scherp zand (rijnzand), een deel fijne compost (edelcompost) en drie delen dolomiet geschikt.

© foto’s van links naar rechts: Dezidor, Morning Glory, Dave F, A. Barra (vrijgegegven onder cc-license)

potgrond op basis van kokosvezels. De kokosvezels houden de grond los van structuur en zorgen ervoor dat hij minder snel uitdroogt. (zie ook p. 15)

Foto: Karen Poel

11

Velt.be/plantenzoeker Online planten zoeken volgens groenvorm

Met de onlineplantenzoeker van Velt stel je met behulp van enkele gerichte zoekac-ties en naar je eigen smaak plantenlijsten samen voor je tuin. De plantenlijst bevat bij lancering van de website de lijst uit het boek Stappen naar een ecologische tuin, maar kan later worden uitgebreid met nieuwe planten. Successie (de opvolging van plantengroei, zie Seizoenen nr. 5, 2010) is de rode draad in het boek. Dat is in deze unieke onlineplantenzoeker niet anders. De plantenlijst werd net als in het boek ingedeeld per groenvorm zodat je als zoekresultaat een assortiment krijgt met planten of plantengroepen die je voor een

Tekst bart coenen Foto stappen naar een ecologische tuin

Heel wat mensen zoeken op het internet naar manieren om hun tuin te ontwerpen of in te richten. Met het boek Stappen naar een ecologische tuin had Velt al een boek in huis over de aanleg en het beheer van een ecologische tuin. Nu krijgt dit boek online een handig verlengstuk.

bepaalde standplaats en groenvorm kunt gebruiken. Het natuurlijke proces “succes-sie” als inspiratiebron hanteren, heeft als voordeel dat je gerichte (soorten)keuzes maakt. Het natuurlijke proces successie is de inspiratiebron voor je tuin.

Geen andere onlineplantenzoeker groe-peert haar planten per groenvorm. An-dere plantenzoekers leveren je wel mooie lijsten op, maar leren je niet altijd of deze planten ook passen in jouw tuin.Op www.velt.be/plantenzoeker start je bij voorkeur je zoektocht binnen een be-paalde groenvorm. Zo kun je zoeken naar

eenjarigen, planten voor een zonne- of schaduwborder, voor een stenig of een nat biotoop, kleine of grote bomen, struiken en klimplanten. Daarnaast vind je op deze website een woordje uitleg over de belangrijkste termen en basisinformatie over de standplaatsen. Je leert bijvoor-beeld hoe je de lichtinval bepaalt, wat er wordt bedoeld met termen als “vochtge-halte” en “voedselrijkdom” en met welke bodemsoort je in je tuin te maken hebt. Na de keuze van de groenvorm, krijg je telkens enkele verplichte zoekvelden zoals bodemsoort, licht en vocht. De zoekre-sultaten kun je verder verfijnen met optionele zoekvelden. Zo kun je planten selecteren op hun eetbaarheid, hun hoogte of hun bloemkleur en last but not least, hun afkomst. Wie enkel inheemse (of ingeburgerde) planten wil, filtert met een muisklik de uitheemse planten uit de zoekresultaten. Ten slotte blijft ook een eenvoudige zoekopdracht op naam van de plant mogelijk. Handig als je meer info zoekt over een bepaalde plant.

Bij de lancering van de website zullen nog niet alle plantenfoto’s beschikbaar zijn. We streven ernaar dat je op termijn bij alle planten foto’s van de verschil-lende groeifasen vindt. Verder wordt deze plantenzoeker voortdurend verbeterd. Vind je een fout of heb je suggesties voor verbeteringen, stuur dan een e-mail naar [email protected].→ www.velt.be/plantenzoeker

Op zoek naar meer info over de aanleg van je tuin en de aanplant? Stappen naar een ecologische tuin maakt je wegwijs. Zie p. 51 voor bestelinfo.

Een combinatie van planten van de schaduwrijke bosrand met grasland-planten die het ook met wat minder licht kunnen stellen. Paarse judaspen-ning (Lunaria anua) en wit fluitenkruid (Anthriscus sylvestris).

Tuin

12

De vierkantemetertuinDé rage van het tuinseizoen

Als het van enkele tuinspecialisten af-hangt, wordt Square Foot Gardening (SFG) ofwel moestuinieren op een vierkante meter de rage van het tuinseizoen. Intus-sen vind je verschillende systemen op de markt die het gemakkelijker maken om met zo’n tuintje te starten. Toch bouwen heel wat vierkantemetertuiniers hun bak-ken zelf, vaak met recuperatiemateriaal.

groeibedMijnTuin.org-blogger Tony Doutreligne is een echte beginner. Toen deze tuinier op zoek was naar sites over groenteteelt botste hij op het begrip Square Foot Garden. Tony Doutreligne: ‘Ik was on-middellijk gewonnen voor deze aanpak. Het zag er echter te mooi uit om waar te zijn. Ook na het lezen van het boek All new square foot gardening had ik nog twijfels. Waarom ken ik niemand die op deze manier groenten kweekt? Waarom heb ik er nog nooit van gehoord? Zit er een addertje onder het gras?’ Tony startte meteen een blog over zijn “experiment”; hij documenteert het hele proces met ver-slagen en foto’s. Je vindt er nu al een plant-en zaaischema. Tony bouwde zijn bakken met het “groeibed”, een zelfbouwpakket uit gerecycleerde kunststof. Dit groeibed (of grow bed) meet 97,5 x 97,5 cm, heeft

Tekst bart coenen Foto’s Tony doutreligne, debbie Eraly, dale calder, horta, The kitchengarden, bacsac, acd.

Aan een vierkantemetertuin heb je weinig werk, hij neemt weinig plaats in en je moet je niet bezighouden met bo-demanalyses. Mislukt een van je teelten, dan blijft de teleur-stelling beperkt. Ideaal voor beginners dus. Doorgewinterde tuiniers leren uit de vierkantemetertuin door te experimen-teren met grondsoorten, bemesting en wisselteelt, en door te variëren met zaden. Sommige vierkantemetertuinen zijn ware juweeltjes.

een hoogte van 25 cm en een inhoud van 230 l. Hij verdeelde de bak in negen vakken van 30 bij 30 cm. Zijn grondmix is volgens het gangbare SFG-boekje: 1/3 compost, 1/3 turf en 1/3 vermiculiet, een licht kleimineraal met vochtabsorberende eigenschappen. Tony Doutreligne: ‘De bakken staan mooi uitgelijnd met de boomgaard, met 90 cm gang ertussen en ook tussen de bakken onderling, voor de nodige bewegingsvrijheid. De rasters zijn

Square Foot Garden Het vierkantemetertuinconcept waaide over uit Amerika. In Engeland zijn minimoestuintjes bijzonder populair en ook in Frankrijk is le potager en carrés een vast begrip. De standaardbak van een Square Foot Garden meet 120 bij 120 cm en is 20 cm hoog. Deze bak kun je onderverdelen in 4, 8, 12 of 16 vakken. Het klassieke concept bestaat uit 4 x 4 vakken van 30 op 30 cm waarin je 16 verschillende soorten kweekt, maar elke variant is mogelijk. In elk vak zaai of plant je een andere groente of kruid. Je kunt de bak verhogen zodat je ook al zittend of rechtstaand kunt tuinieren. Omdat de groenten gemakkelijk te bereiken zijn, is de vierkantemetertuin ook toegankelijk voor mensen met een fysieke of mentale handicap en bijzonder geschikt voor moestuineducatie.Bron: Mijn eigen kleine moestuin, Velt, 2009.

Tuin

13

de makkelijke moestuinEen tweetal jaar geleden begon de toen veertienjarige Jelle met een blog over wat hij noemt “De Makkelijke Moestuin”. Algauw kreeg hij een reportage op de Nederlandse televisieomroep LLink en beschouwde menig tuinier Jelle als een heuse tuingoeroe. Nochtans vindt Jelle van zichzelf dat hij eerder maar wat aan-moddert. Niettemin is deze puber-tuinier met flair een sterke ambassadeur voor het vierkantemetertuinieren en werkt zijn enthousiasme erg aanstekelijk. Jelle teelt de groenten op een gangbare mengeling uit gelijke delen compost, turfmolm en vermiculiet. Jelle lijkt niet meteen op zoek naar ecologischer alternatieven voor turf, al gebruikt hij niet meer dan nodig en mengt hij het met zelfgemaakte compost. Last van plagen heeft hij naar eigen zeg-gen amper: ‘Omdat ik elk vierkant beplant met een ander gewas heb ik nauwelijks last van ziektes en ongedierte. De kleine oppervlakte maakt dat de planten heel ge-makkelijk te beschermen zijn. Bovendien heb ik heel snel in de gaten wanneer er iets misgaat en kan ik ingrijpen voor het uit de hand loopt.’ Voor zijn opa maakte Jelle een verhoogde bak: ‘We maakten een bodemplaat van 60 bij 90 cm. De zijkan-ten zijn ook van een soort triplex; 15 cm hoog. Met schroeven en hoekjes zetten we de bak in elkaar. De bovenranden zijn afgedekt met u-profielen om het hout te beschermen tegen de regen. Nog wat gaten in de bodem zodat het water kan weglopen en klaar!’ Jelle’s tienstappenplan voor de ‘Makkelijke Moestuin’ vind je op www.makkelijkemoestuin.com

De Seizoenen-redactie heeft van de vier systemen (p. 14) een exemplaar om weg te ge-ven. Winnaars ontvangen bovendien een leuk biozadenpakket. Wil je kans maken op een van deze vierkantemetertuintjes, dan ben je bereid om een vragenlijst over het systeem in te vullen en er met het oog op een latere reportage een dagboek over bij te houden. Kandidaten sturen voor 1 april een e-mail met hun motivatie naar [email protected] of een kaartje t.a.v. de redactie.

Tuin

gemaakt van witte pvc-strips, aan elkaar gevezen met roestvrij stalen boutjes en moertjes. Het is de bedoeling dat alles een tijdje meegaat. Momenteel ben ik bezig met het maken van een overkapping met zéér fijn insectengaas; ik wil niet of zo weinig mogelijk sproeien’. Omdat hij het niet kon laten (‘De lente hing in de lucht’), zaaide Tony half februari een vroege variëteit van worteltjes (Laguna). In een andere bak probeert de tuinier vroege aardappelen. Het groeibed is verkrijgbaar bij vlaams-zaadhuis.com en tuinadvies.be. Hoe Tony’s experiment verloopt, volg je op http://my-square-foot-garden.blogspot.com.

Tijdelijke buurttuin in ledebergTransitiegroep Ledeberg-Gentbrugge timmerde in de zomer van 2010 op een tijdelijk braakliggend terrein aan een reeks bakken uit overschothout en palet-ten. Daarin werden diverse soorten sla, aardbeien, maïs, komkommerkruid, au-bergine, kruisbes, diverse tomatenrassen, broccoli, tijm, aalbes, spitskool, snijselder, bieslook, paprika en peterselie geplant. De

bakken werden gevuld met een mengeling van rijnzand, compost, lokaal zand en lavameel. ‘Met het hete juliweer vroegen de bakken dagelijks heel wat water’, zegt Debbie Eraly, een van de drijvende krachten achter Transitie Gent. De groep wil het model dit jaar op meer plaatsen in Gent toepassen.

De bacsac

14

de m2 moestuin bak van hortaEcostyle en Horta zetten tijdens hun Moes-tuindagen hun eigen versie van de vierkan-temetertuin in de kijker. Deze houten bak meet 100 bij 100 cm, heeft een hoogte van 20 cm en is geschikt voor een kleine tuin, patio, terras of balkon of gewoon een onbenut hoekje in je tuin. De m2 tuin kost € 25,00.→ www.ecostyle.be

de link-a-bord van The kitchengardenDe Link-a-bord van 100 bij 100 cm heeft randen van 15 cm hoog en is gemaakt uit gerecycleerd PVC. Volgens The Kitchen-garden is dit vierkantemetertuinsysteem onderhoudsvrij en zonder gereedschap in 5 minuten te monteren. Het is een licht systeem, kleurvast, rotvrij en vorstbesten-dig. De zwarte, dubbele wanden zouden de warmte absorberen, droogte voorkomen en de grond en de wortels isoleren. Ten slotte is de Link-a-Bord gemakkelijk te demonte-ren voor de winter en stapelbaar voor een grotere hoogte. De Link-aBord kost € 19,00. Velt-leden genieten een voordeel (zie p. 50).→ www.kitchengarden.be

de bacsac van dendergardenBacsac is een planten- en bloemenzak, draagbaar, opbouwbaar en verkrijgbaar in verschillende vormen en maten (van 10 tot 550 l) voor balkon, terras en tuin. De zak is gemaakt van geweven (buitenkant) en geperst (binnenkant) geotextil fabric, dat UV-bestendig en watervast is, maar ook waterdoorlatend en ademend en volledig re-cycleerbaar. De versie die het meest aansluit bij de vierkantemetertuin is de Bacsquare 16. Deze versie met 16 vakken meet 120 bij 120 cm, is 40 cm hoog en heeft een inhoud van 550 l. De Bacsquare 16 kost € 165,00. Velt-leden genieten een voordeel (zie p. 50).→ www.dendergarden.be

de 9-vakjestuin van acdDe 9-vakjestuin van ACD kaapte de Bron-zen Garden Award 2011 weg op Garden Business, een vakbeurs van de tuinbranche in Nederland. Deze 9-vakjestuin voor de kleine (stads-)tuintjes of voor op het balkon is volgens ACD ‘de ideale manier om de megatrend “de eetbare tuin” eens uit te tes-ten’. De lichte en gemakkelijk verplaatsbare 9-vakjestuin meet 97 bij 97 cm en is 25 cm hoog. Op de 9-vakjestuin geldt nog tot 15 juni een serrespecialprijs. Je betaalt € 14,95 (i.p.v. € 16,95). → www.acd.be

Tuin

welke grondmengeling?De standaardmengelingl voor de vierkantemetertuin bestaat uit een deel compost, een deel turf en een deel vermiculiet. Vooral de turf vormt een probleem in dit recept (zie ook p.15). Velt-lesgever en Stadspotter Anita Exelmans ontwikkelde een eenvou-dig alternatief voor grote bakken waarin je het best wat meer tuingrond gebruikt dan in een mengeling voor potten. Grotere volumes behouden de structuur van de grond immers beter en uitdroging speelt een kleinere rol. Anita’s recept: meng 1 deel tuinaarde met 1 deel potgrond (zonder turf en kunstmest) en 1 deel compost. Vul dit eventueel aan met metserszand, bijv. bij slateelt.→ www.velt.be/stadspotters

De m2 van Horta

Link-a-Bord

9-vakjestuin

15

PotgrondKan het ecologischer?

Nagenoeg elke potgrond bestaat voor meer dan de helft uit turf. Die zorgt er voor dat het water optimaal wordt vastge-houden en dat je planten of zaden niet meteen uitdrogen. Zelfs potgrond die het label “biologisch” draagt, mag turf bevat-ten; het is immers een natuurlijk product. Toch blijft het afgraven van veen alles-behalve milieuvriendelijk. Natuurvereni-gingen wijzen al langer op het kwetsbare karakter van de eeuwenoude Europese veengebieden. Die vind je o.a. in Ierland, het noorden van Engeland, Duitsland, Estland, Letland en Zweden. In België zijn, op wat restanten in de Hoge Venen na, geen veengebieden meer aanwezig. De meeste turf in de potgrond komt vandaag uit Oost-Europese, Scandinavi-sche, Ierse, Russische en Canadese venen. Bij de ontginning ervan gaat niet alleen een eeuwenoude habitat verloren, de afgegraven plekken herstellen is ook heel moeilijk. Zeldzame planten- en diersoor-ten verdwijnen en bij het ontginnen komt een pak CO2 vrij. In de dikke veenlagen zit immers een enorme hoeveelheid koolstof opgeslagen die bij de ontginning als CO2 – het broeikasgas bij uitstek – vrijkomt. Voldoende reden om het gebruik van turf aan banden te leggen.

zoektocht naar alternatievenDe beste leerling van de klas is momen-teel de Nationale Plantentuin van België. Daar wordt het bewijs geleverd dat je per-

fect kunt tuinieren en kamerplanten kunt houden zonder turf. Want alternatieven zijn er genoeg, ook al blijft turf voor de opslag van water voorlopig het allerbeste middel. Kokosvezels en kokosturf, een reststof van de kokosindustrie, vormen een prima alternatief om de potgrond luchtig te houden. Helaas komen die helemaal uit India, Sri Lanka of Vietnam, met een grote ecologische afdruk en extra CO2-uitstoot als gevolg. Door de vezels voor het transport te comprimeren, probeert men daaraan te verhelpen. Toch blijft de uitdaging om zo veel mogelijk met lokale, duurzame producten te werken. Leveranciers van ecologische potgrond streven er momenteel naar om 50 procent van alle grondstoffen lokaal te betrekken en turf als bestanddeel af te bouwen. Geen eenvoudige klus, want de alternatieven moeten ook in voldoende voorraad aanwezig zijn. In dat opzicht scoren gecomposteerde schors of schors-compost (uit de Ardennen en Frankrijk) en houtvezels bijzonder goed. Ook lokaal geproduceerde groencompost vormt een vast onderdeel van ecologische potgrond; er wordt hard gewerkt om de kwaliteit en de beschikbaarheid ervan te verhogen. Door deze “nieuwe” ingrediënten zal de potgrond van de toekomst er misschien wat grover uitzien maar daarom niet minder goed zijn dan die met turf. Het aandeel turf in de commerciële pot-grond afbouwen, verloopt langzaam. Er

is immers geen volwaardig alternatief dat turf als ingrediënt op zich kan vervangen; daarvoor zijn meerdere bestanddelen nodig. Potgronden zullen meer gediversi-fieerd worden, met verschillende samen-stellingen, afhankelijk van het gebruik. Zo vormt kokosvezel een prima alternatief om in te zaaien en stekken, maar blijkt het ongeschikt voor zuurminnende planten. Precies omdat er in zowat elke standaard potgrond voorlopig nog altijd turf aanwezig is, zetten meer en meer tuiniers de stap naar een zelfgemaakte mengeling.

maak zelf potgrondEen klassiek basisrecept is 4 delen tuingrond (bij voorkeur zand-leem), 4 delen compost en 2 delen grof zand of rijnzand. Tuinier je op klei, voeg dan meer zand toe; bij een zanderige tuingrond vervang je het extra zand door bladcompost. Wil je een luchtig mengsel om te zaaien, dan kun je er kokosvezels aan toevoegen. Die koop je als een samengeperst blok of baaltje dat je vooraf een halfuur in een emmer lauw water laat zwellen. Kokosvezel is luchtig, houdt goed vocht vast, verteert langzaam en is voedselarm. Wil je nog ecologischer te werk gaan, gebruik dan bladcompost van bijvoorbeeld eik, berk of (haag)beuk in de plaats van kokos. Verzamel in de winter je blad-afval in grote korven en laat de hoop twee jaar rustig verteren. De voedings-waarde van bladcompost is laag, maar het maakt je potgrond wel luchtig. Om planten te verpotten of bloembakken te vullen, voeg je het best extra organi-sche meststoffen toe en beendermeel. Alle ingrediënten zijn te koop in het tuincentrum.

Tekst laurence machiels

In elke tuin is er wel een zak potgrond aanwezig. Als je wilt zaaien, stekken of verplanten, kun je niet zonder. Helaas zijn de meeste potgronden niet zo milieuvriendelijk als ze doen vermoeden. De ontginning van het voornaamste onderdeel – turf – staat immers zwaar ter discussie. Gelukkig duiken er stilaan meer ecologische alternatieven op.

Tuin

16 Consument

Nitraat en nitriet in bereide vleeswarenWat met spinazie en groentepoeders in biovlees?

Tekst luk Naets

De lijst met ingrediënten op het pakje biologische kalkoenfilet uit de supermarkt is duidelijk: er is een groentebouillon aan toegevoegd die is gemaakt van biologi-sche selderij, sla, peterselie en spinazie, stuk voor stuk groenten die rijk zijn aan nitraat. Op de verpakking staat het Euro-pese biolabel, maar geen Biogarantie.In het Duitse Öko-Test (OT) verschijnen er in de herfst berichten over biovlees dat wordt verkocht als “nitrietvrij” maar dat wel bereid is met groente-extracten waarvan de nitraten tijdens de verwer-king kunnen omgezet zijn in nitrieten. Een foute etikettering die misleidend is voor de consument, vindt OT. Wat niet wegneemt dat groentepoeders met een natuurlijk gehalte aan nitraat – zie hierboven bij de kalkoenfilet – wel mogen worden gebruikt. Vraag is hoe dit alles kadert in een herziening van de bepalin-gen over het gebruik van nitriet en nitraat in biovlees volgens de Europese bioveror-dening 889/2008 die voor eind 2010 was gepland.

waarom nitraat en nitriet?Vlees wordt bereid of verwerkt om het langer houdbaar te maken onder de vorm van worsten, hammen of pâtés. Traditi-onele technieken daarvoor zijn verhit-ten, drogen en pekelen (zouten). Om te verhinderen dat mogelijke ziekteverwek-kers zich in de vleeswaren ontwikkelen wordt aan koude vleesbereidingen, zoals

salami, nitraat (E 252) toegevoegd en aan verwarmde soorten zoals ham nitriet (E 250). Beide synthetische hulpstoffen of additieven worden tijdens de vertering door de darmflora omgezet in de kan-kerverwekkende nitrosamines. Meer dan reden genoeg om ze niet toe te laten in biologische vleesbereidingen. Los van de voedselveiligheid heeft het toedienen van nitraat of nitriet nog enkele neveneffecten die zowel de slager als de consument weten te waarderen: het vlees behoudt zijn rode kleur en krijgt de typische “gepe-kelde” smaak. Deze aspecten worden niet overal op prijs gesteld: de Denen bijvoor-beeld vinden rood vlees vies en kopen dus grijze plakken ham, zonder nitriet…

wat zegt de Europese biowetgeving?Om toch maar een reglementering te hebben die voor heel Europa geldt is er gekozen voor een compromis: in prin-cipe zijn geen synthetische additieven toegelaten, maar indien een slager of een verwerker de technische noodzaak kan aantonen is er een ontheffing mogelijk voor het gebruik van maximaal 80 mg nitraat of nitriet per kg biovlees, flink wat minder dan de 120 à 150 mg die worden gebruikt in gangbare vleeswaren. Een aantal landen zoals België (voor het eigen Biogarantie-label) en Denemarken, en de Duitse boerenorganisaties Bioland en De-meter, hebben het toevoegen van nitraat of nitriet altijd afgezworen. De lidstaten

dienden ondertussen van Europa wel werk te maken van onderzoek naar tech-nieken om de additieven te vervangen.

welke alternatieven?Een vleesbereider die kwaliteitsvlees gebruikt van traag gegroeide dieren moet zijn toevlucht niet nemen tot additieven, omdat het spierweefsel beter ontwik-keld is en daardoor meer kleur heeft. Wie daarenboven hygiënisch werkt en zijn ingrediënten consequent koelt moet evenmin angst hebben voor de ontwikke-ling van gevaarlijke ziektekiemen. Toch zijn instanties als het Voedselagentschap (FAVV) en een aantal verwerkers ervoor beducht dat de reputatie van de sector zou lijden onder de besmetting van een plak biologische charcuterie. Zo is er al in 2003 op een studiedag aangetoond dat lactaten (afgeleiden van melkzuur) een betrouwbaar alternatief zouden zijn, maar die lijken in de praktijk niet door te breken (zie kadertje). De extracten van nitraatrijke planten of groenten daarentegen vinden een gretige afname, vooral omdat ze niet synthetisch zijn én biologisch geteeld. Een aantal staalnames door controleorganisaties heeft boven-dien al aangetoond dat er geen residuen van nitraten of nitrieten in de biologische vleeswaren zijn achtergebleven.

wat met de herziening van de reglementering?De koepelorganisatie Bioforum Vlaande-ren is een jaar geleden met alle betrok-kenen in de sector gaan praten om een advies voor Europa te kunnen formuleren. In de toekomst zouden het synthetische nitraat en nitriet totaal verboden moeten worden, terwijl de biologische plantenex-tracten moeilijk kunnen worden gene-geerd aangezien er vele toepassingen van

Om vleesbereidingen langer houdbaar te maken en om mogelijke ziekteverwekkers tegen te gaan, wordt er meest-al nitraat of nitriet toegevoegd aan gangbare vleeswaren. Voor biologische charcuterie is dat een heikel punt. Wat is er wettelijk al dan niet mogelijk? En wat zijn eventuele alterna-tieven?

17Consument

zijn in tal van levensmiddelen. Wel zou er een goede controle moeten zijn op moge-lijke restwaarden van nitraat of nitriet in het eindproduct. Wallonië is categorieker en wijst elk gebruik van nitraten af, dus ook in de plantenextracten. Tot op heden (half februari) heeft Europa nog geen beslissing genomen. Deze wordt in de lente verwacht. De biosector zelf heeft al besloten om een studiedag te houden over de problematiek en zal ook een onderzoek starten dat uiterlijk over vijf jaar uitsluitsel moet geven over een efficiënt en veilig alternatief voor ongewenste additieven in biologische vleeswaren.Het standpunt van Velt is nog altijd dat consumenten geen mogelijk gevaarlijke additieven in hun voeding zouden mogen aantreffen. Het gebruik van bouillons van nitraatrijke biologische groenten moet niet worden verboden, maar de ingredi-enten moeten duidelijk op de verpakking worden aangegeven. Een vermelding als “nitrietvrij” is misleidend en mag dus niet op het etiket. Dan pas kan elke consu-ment een gerichte keuze maken.

Bronnen: Öko-Test, Alternatives for nitrite (ir. L.

Vermeieren, Ugent), Vlaams Adviescentrum voor de

Vleesindustrie (VLAV), Bioforum.

lactaten verlaten?Professor Frank Devlieghere van de Gentse universiteit, een expert op het gebied van microbiologie en voedselbewaring geeft uitleg: ‘Het klopt dat die lactaten nog niet echt zijn doorgebroken. Er zit toch nog een risico aan vast en de labotests staan niet helemaal op punt. Bovendien is er nog een smaakafwijking ten opzichte van gepekeld vlees zodat de drempel voor een verwerker om lactaten te gaan gebruiken snel te hoog wordt. De extracten van nitraatrijke groenten zijn een mogelijk alternatief, maar een juiste dosering in functie van de houdbaarheid ligt moeilijk, zeker als een vleesbereider zelf zijn bouillon samenstelt.’Is die angst voor voedselvergiftigingen niet wat overtrokken? Devlieghere: ‘Dan moet ik onmiddellijk verwijzen naar de (vroegere) Oostbloklanden. Daar kweken veel particulieren zelf nog dieren en gaan ze die ook na de slacht thuis verwerken of steriliseren. Daar merk je nog dat het risico op vergiftiging niet denk-beeldig is en komt bijvoorbeeld het dodelijke botulisme nog veel voor. Toegegeven, bij ons staan hygiëne en koeling beter op punt en laten we de klus over aan professione-len zodat we weinig of geen gevaar op besmetting lopen. We starten trouwens bin-nenkort samen met de VUB een driejarig onderzoek om te zien hoe we het gehalte aan nitrieten in vleeswaren kunnen verlagen; dat is toch een aandachtspunt voor de gezondheid.’Tot het niveau van nu in bio, de 80 mg/kg?Devlieghere: ‘Daar ga ik mij nu niet over uitspreken. Laten we de resultaten van het onderzoek maar afwachten.’

biokalkoenfiletIngrediënten: Kalkoenfilet*, water, maltodextrines*, zeezout, groentebouillon (water, selderij*, sla*, peter-selie*, spinazie*), melkeiwitten*, gistextract, verdik-kingsmiddel: E415. Bevat: melk, selderij. 100 g product bereid uit 75 g vlees.

bio-verde chorizoOrigineel Spaanse ecologische Paprika-Salami 60 dagen luchtgerijptIngrediënten: varkensvlees*, zeezout, paprika*, oregano*, knoflook* (*= eco-logische ingrediënten). GMO-vrij. Land van herkomst: Spanje.

biohespenworstIngrediënten: Biovarkensvlees (70%), zeezout, biosuiker, biotarwezetmeel, biokruiden, biologische groentebouil-lon. Antioxidant: ascorbinezuur.

18

Stoute tuinlaarzenEn ander eco-actief nieuws

Samenstelling Redactie

Eco-actief

dag van de aarde: geef ons de ruimteVan 22 tot 24 april loopt de 41ste editie van Dag van de Aarde. Onder het motto ‘Geef ons de ruimte’ roept de milieubeweging lokale vereni-gingen en afdelingen op om activiteiten te organiseren rond kind- en gezinsvriendelijke leefruimte. Op vrijdag 22 april, de Internationale Dag van de Aarde, start de campagne met een studienamiddag over de invloed van het ruimtelijk beleid in Vlaanderen op speelruimte, verkeersveiligheid, natuur en bos, kortom de leefkwaliteit van gezin-nen en kinderen. In het weekend van 23 en 24 april vinden verspreid over Vlaanderen publieksactiviteiten plaats. Het nationale actiemo-ment vindt plaats op zondag in het bedreigde Sint-Annabos op de Antwerpse Linkeroever.Velt stimuleert met haar vormingsaanbod rond straatgeveltuinen en minimoestuinen verenigingen en gemeenten om te werken aan een vergroening van de leefomgeving.

biobeurs Valériane in brussel! van 29 april tot 1 meiVelt organiseert samen met Nature et Progrès dit jaar voor de eerste keer de beurs Valériane in Brussel. Samen bouwen we de 5000 m2 van Tour & Taxis om tot een groot ecodorp. Tussen vrijdag 29 april 2011 en zondag 1 mei 2011 ontdek je er 150 producenten en specialisten van biologische voeding en ecologische levensstijlen. Dit alles onder de slogan: ‘Bio, daar ga je voor!’

Op Valériane ontdek je alles over biologische voeding, tuinen landbouw, ecologisch wonen en duurzaam energiegebruik, milieuvriendelijke organisaties, biowijnen, fairtrade- en/of natuurlijke kledij en textiel, ecologisch en duurzaam toerisme, ambachten en hygiëne en gezondheid.

Praktisch:• van 29 april tot en met 1 mei, 10-19 u• Tour & Taxis - Havenlaan 86c - 1000 Brussel• € 8,00 (- 26: gratis) (€ 4,00 voor Velt-leden)• Bereikbaar met metro (2 en 6 - halte Ribeaucourt) en tram (51 - halte Sainctelette)• Meer info: www.valeriane.be en 081 30 36 90

We hopen met de hele Velt-ploeg het succes van de beurs in Namen te evenaren. Door deze samenwer-king hoopt Velt meer bekendheid te krijgen en een groter draagvlak te creëren. Vrijwilligers die graag meehelpen om de stand te bemannen, melden zich bij Frans De Smedt: [email protected] of 052 30 24 12. Meer info over de beurs: [email protected].

Velt-korting voor leden + vrijkaarten te winnen. Kijk op p. 50.

dirk durftNaar aanleiding van een krantenartikel over herbicidereductie trok Dirk Janssen (Velt-Leuven) zijn stoute tuinlaarzen aan en bood de bevoegde schepen Mohamed Ridouani prompt een ‘Durf tuinieren zonder’-tuinbordje aan. De schepen reageerde meteen enthousiast: ‘Daar waar de mogelijkheid bestaat om zonder schadelijke stoffen te werken, gaan we er ook voor.’ Hij onderzoekt of de Velt-campagne kan worden opgenomen in de Leuvense communicatie rond pesticidereductie. Wie durft er nog?→ www.durftuinierenzonder.be

19Eco-actief

stadslandbouw in antwerpenDe Stadspotters (een samenwerking tussen Velt en Transitie Berchem-Wilrijk-Mortsel) willen dit jaar opnieuw activiteiten organiseren over eetbaar groen in Antwerpen. In de Gravinstraat in het Antwerpse dis-trict Borgerhout kregen de Stadspotters een stuk grond ter beschik-king waar ze gedurende minstens 5 jaar mogen moestuinieren. Fleur Leroy: ‘Het project zit nog helemaal in de beginfase. Het belangrijkste aan de tuin is vooral het idee om samen te werken en mensen uit de buurt te betrekken en om zo voor meer contact tussen buren te zorgen.’ De Stadspotters zoeken nog enkele mensen die zin hebben om mee hun schouders te zetten onder dit project. Wie heeft groene vingers? Laat iets weten aan Fleur via [email protected] een aantal zondagen tussen maart en juli 2011 kun je op het ter-rein in de Gravinstraat alvast een reeks dagworkshops over stadsland-bouw bijwonen. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere aquaponics, levende schutting, werken in hoogtes, voedselproductie in huis, etc. De cursus is zowel geschikt voor beginners als gevorderde tuiniers. Voor meer info, contacteer [email protected].

Samen met Transitie Berchem-Wilrijk-Mortsel hopen de Stadspot-ters ook in het district Berchem of Wilrijk een stuk grond te vinden waarop een proefproject voor een gemeenschappelijke moestuin, pottentuin of boomgaard kan starten.

kudzu schenkt Velt een stukje winst Twee jaar geleden ging Kudzu, een unieke webwinkel met ecologische producten, van start. Onlangs opende ook een echte Kudzu-winkel de deuren in hartje Brugge. Met dit project willen de uitbaters, Millie Hemelsoen en Valentijn Vyvey, aantonen dat ecologisch helemaal niet saai, duur of lelijk hoeft te zijn en dat er veel originele en toffe alternatieven bestaan voor vervuilende producten. In de rekken vind je o.a. keukengerief, badkamerspullen, boeken, speelgoed, verzorgingsproducten, schoolmateriaal, energiebespaarmiddelen… De jonge ondernemers hopen met Kudzu een steentje bij te dragen tot een groeiend milieubewustzijn bij de Belgen en Nederlanders. Kudzu schenkt 1 procent van de winst aan een goed doel. Klanten kiezen zelf naar welke organisatie de bijdrage gaat (Velt, WWF, Solar Zonder Grenzen). Kudzu vind je op www.kudzu.be of in de St. Jakobsstraat 10 in Brugge, open van dinsdag t.e.m. zaterdag van 10-18 u. Ecocheques zijn geldig op het volledige aanbod.Bedrijven die het voorbeeld van Kudzu willen volgen, contacteren [email protected].

in memoriamOp 12 januari 2011 overleed Annie Bazelier (°1938) in Roermond. Annie zette zich in voor gezonde voeding en gaf cursussen rond dat thema. Sinds maart 2009 zetelde ze in de Raad Van Bestuur van Velt en hielp ze om de brug te maken tussen het Velt-secretariaat en de vrijwilligers en het bestuur van Velt-Nederland. Ze volgde ook de opleiding tot bewegingscoach, maar kon er wegens ziekte niet bij zijn toen de coaches hun diploma kregen. Haar enthousiaste inzet blijft ons bij, in dankbare herinnering.

wereldwatermenu op wereldwaterdag (22 maart)Elke Belg consumeert dagelijks zowat 7400 l water. Daarvan is slechts 120 l bestemd voor huishoudelijk gebruik. Een groot deel van deze hoeveelheid zit verstopt in onze voeding. Rond dit verborgen water-verbruik werken Ecolife, WWF en Velt sinds anderhalf jaar samen in het pilotproject ‘de Watervoetafdruk’. Het project wordt gesubsidi-eerd door de Vlaamse Overheid en focust op twee doelgroepen. Een eerste doelgroep zijn de koksscholen. WWF werkte vier lessen uit over de watervoetafdruk en de ecologische voetafdruk. Deze campagne mondt uit in een wedstrijd voor het lekkerste, milieu-vriendelijkste en creatiefste waterarm menu onder het toeziend oog van de jury waarvan Lut de Clercq, de professionele kok waar Velt al vaker mee samenwerkte, voorzitter is. Een tweede doelgroep zijn grootkeukens van hogescholen. Velt begeleidde in een eerste fase Artesis Hogeschool Antwerpen in het verduurzamen van haar menu’s. In de tweede fase van het pilotproject bieden de Katholieke Hogeschool Kempen in Lier, Artesis in Antwerpen en Sodexo voor de campussen KaHo Sint-Lieven Aalst, Lessius in Mechelen en Katho-lieke Hogeschool in Limburg op wereldwaterdag, 22 maart, een menu aan met een watervoetafdruk kleiner dan 1500 l per persoon en een ecologische voetafdruk kleiner dan 15 m² per persoon. Om dat doel te bereiken integreren ze in de mate van het mogelijke vier vuistregels voor ecologische voeding:• seizoensgebonden en lokale voeding• minder vlees• biologische producten• minder bewerkte producten

Info: [email protected], [email protected] lespakketten voor scholen, de fiches en het draaiboek voor cate-ring kun je downloaden op:→ www.watervoetafdruk.be

Annie Bazelier (rechts) bij de uitreiking van de Prijs voor het vrijwilligerswerk.

20 Culinair

Frisse meiraapjes en krokante radijzenDe eerste lentegroenten zijn er!

Tekst en recepten filip fransen Foto’s darwin bell, herman Ricour, susan E adams, girl interrupted Eating

De natuur ontwaakt en bloemen beginnen te bloeien. Omdat ik een diep respect heb voor de natuur wil ik als kok en cateraar streven naar duurzame ontwikkeling. Ik ben ervan overtuigd dat dit mogelijk is in de huidige maatschappij. Cynisme en fa-talisme zullen niet meer “in” zijn in 2011. Het is nu aan de doeners en de durvers om te ondernemen met meer gevoel voor duurzaamheid. We ontdekken trouwens dat het niet altijd de vraag is die het aanbod reguleert in de supermarkt, maar dat het aanbod ook de vraagt dirigeert. Allerlei soorten bedrijven spannen zich in om duurzamer te worden, om hun ex-terne kosten te verminderen en om eerlijk te zijn. De opkomst van de nieuwe groene economie lijkt onstuitbaar. Terwijl rege-ringen de indruk geven dat al dat groene niet zo belangrijk is, zie je steden vaak een eigen weg inslaan en een voortrek-kersrol opnemen. Fair trade en bio stijgen nog steeds in verkoop en populariteit en almaar vaker groeperen mensen zich om samen een verschil te maken. Zelfs na een economische crisis die het welvaartspeil sterk in gedrang bracht, speelt de vraag naar redelijkheid en duurzaamheid bij de bevolking een grote rol. Ik wil graag een bijdrage leveren aan die “groene beweging” door o.a. gerechten te creëren die aansluiten bij het seizoen. Laat deze lenterecepten je smaken!

Het begin van de lente, een periode die wordt gekenmerkt door o.a. vasten en bezinning, is niet het eenvoudigste moment om kleurrijke en eetlustopwekkende gerechten te maken. De verswaren zijn bijna uitgeput en het is nog even wachten voor de manden gevuld zijn met nieuwe groenten. Toch staan deze maanden sterk in het teken van leven.

Filip Fransen (30) woont in Brussel en komt uit Veerle Laakdal. Hij volgde een koksopleiding in het secundair onderwijs en werkte enkele jaren in de keuken, waarna hij milieuwetenschappen ging studeren. Hij is zeer begaan met het promoten van duurzame voeding en Slow Food. Filip is ook lesgever bij Velt. Met www.greengastronomy.be startte hij een project rond duurzame catering en binnenkort wordt een lijn conserven genaamd WitLov gelanceerd: greengas-tronomy.be/preserving-with-love

wat de pot schaftWat de pot schaft: frisse recepten voor een duurzame keuken van Filip Fransen en met foto’s van Marco Mertens is Filips eerste kookboek. Het verschijnt in de zomer van 2011.Plattekaas met Oost-Indische kers en ra-dijsjes, skrei met pompoen en hazelnoot, groene aardappels met kamilleschuimof heerlijke confituur van aardbeien en rozenblaadjes. Dit boek bevat heel wat verrassende combinaties voor elk seizoen. De originele recepten uit dit kookboek zijn niet alleen lekker, ze zijn bovendien goed voor onze planeet!Ontdek hoe je in weckpotten het goede van de zomer tot in de winter kunt bewa-ren. Vergeet het traditionele broodbelegen maak er zelf iets creatiefs van. Ga aan de slag met vergeten groenten en fruit van bij ons. Leer hoe je ook met minder vlees lekker en evenwichtig kunt koken. En vergeet het dessertje niet!Wat de pot schaft bewijst dat het mogelijk is om milieubewust én lekker te koken. In korte kaderstukjes geeft Filip Fransen heldere info over thema’s als voedselvei-ligheid, duurzame landbouw, seizoenpro-ducten en ecologische labels.

Uitgeverij Davidsfonds, 176 p.

€ 22,50

ISBN 978 90 5826 793 1

© Eleonore Deleval

212 | 2011

Meiraapjes met citroen en zwarte peper

Rilette van duurzame makreel en sinaas

bereidingingrediënten voor 4 personen

bereidingingrediënten voor 200 g

• 2 bosjes kleine jonge meiraapjes• 2 mespunten gezouten boter• ½ bosje basilicum• 1 grote citroen• 1 flinke el suiker• fleur de sel• jonge slascheuten• olijfolie

• 1 blikje van 120 g Makreel (Fish4Ever)• 0,5 dl sinaasappelsap• 0,5 g agaragar (in poedervorm)• 1 el dragon• peper en zout

Schil de raapjes zo dat de bladeren of ten-minste de stengel er nog aan blijft. Doe ze in een pan met de boter en doe er zoveel water bij dat ze half onderstaan. Doe een deksel op de pan en stoof op een zacht vuurtje gaar. Schil de citroen tot het wit weg is. Snijd hem dan in stukken en doe samen met de suiker, de helft van de basilicum en een

klein scheutje water in een pan. Laat dit konfijten op een middelmatig vuur tot de citroen glanst (ca. 10 minuten).Wanneer de raapjes gaar zijn roer je ze goed zodat de boter de raapjes laat blin-ken. Doe de rest van de basilicum erbij. Serveer de gekonfijte citroen en raapjes samen op een bord. Lente!

Bind het sinaasappelsap met de agaragar tot een gelei: kook het sinaasappelsap, doe het poeder erbij en mix met een staafmixer als het sap kookt. Pas op dat je jezelf niet verbrandt! Giet het sap in een bak en laat geleren. Prak de gelei met een vork. Haal de vis uit het blik en prak ook met een vork samen met de olijfolie. Snijd de dragon fijn en meng alles. Breng op smaak met peper en zout.

© Foto: Herman Ricour (sponsor: Leefmilieu Brussel)

22

Radijzen, bieslookbloemen, kervel, amandelolie en citroensap

Snoekbaars met soep van aardperen



• 8 gewone radijsjes• 100 g zwarte radijs of daikonkers• 4 trosjes bieslookbloemen• een beetje kervel• 4 el amandelolie• 2 el citroensap• schil van 1 citroen

• 4 stukken snoekbaarsfilet van 100 g*• 350 g aardperen• 3,25 dl kippenbouillon• 3,25 cl visfumet• 0,5 dl room

* Kies voor snoekbaars uit Nederland of België! Russische snoekbaars wordt immers sterk overbevist.

Snijd de radijzen in dunne rondjes van 1 mm dik met behulp van bijv. een man-doline. Het is leuk om perfecte rondjes met een uitsteker uit de zwarte radijs te maken. Verspreid de radijzen over 4 kleine

bordjes, versier met de bieslook en kervel en bedruppel met het citroensap en de amandelolie. Rasp de schil van een halve citroen en strooi over de bordjes.

Schrob de aardperen flink met een borstel in water tot al het zand er af is. Schil ze niet. Snijd de de aardperen in stukjes en doe ze bij de bouillon en de fumet. Kook dit op tot de aardperen gaar zijn. Leg intussen de snoekbaars in een stoom-mandje en hang dit boven de soep of gaar de vis in een stomer.

Mix de soep glad met een staafmixer als de aardperen gaar zijn. Voeg de room op het einde toe.

Serveer in soepborden met het stuk snoekbaars in het midden.

23Weg & Wijzer

Voedingsactiviteit Toegankelijk voor rolstoelgebruikersKinderen welkomEcologisch leven/wonenTuinactiviteit

antwerpen

onderhoudsdag tuin, 10-16 u, Tuinen De Heuvels, Heuvels, Stabroek. Peter Storms, [email protected].

Polder.

plantenruil, 10-11.45 u, bij Gaston Lesire. Geesthoek 15,

Zwijndrecht. Den Bumpt.

wereldkeuken, 19.30-22 u, Gibbo Galbergen, Don Boscostraat 37-39, Mol.Op 02/05 macrobiotisch koken. Kostendelend (max. € 10,00). Inschr. bij War Smeyers, 014 71 30 63 of war.

[email protected]. Mol.

bloemschikken: lente, 19.30-22.30u, ‘t Fakkeltje, Kazernestraat 15, Burcht (Zwijndrecht) o.l.v. Cec.Verhelst. Te gebruiken materialen: later meeged. 03

253 03 15. Den Bumpt.

basiscursus Ecologische

moestuin door War Smeyers. 20-22u, NEC De Vroente, Putsesteenweg 129, Kalmthout. Patricia Van Alstein, [email protected]. gemeente Kalmthout.

Kalmthout-Essen.

praktische bezigheden in de

tuin door War Smeyers. 9.30u, Ecodemotuin, Mariëndal zn, Mol. Enkel deeln. cursus. war.


werkdag Velt-tuin,10-15u, Velt-tuin, Bergstraat 7-9, Brasschaat. Geef een seintje aan Frans Verelst op 03 651 90 11 of [email protected] (middagmaal voorzien).

Brasschaat.

plantenruildag, 10-13 u, Velt-tuin, Bergstraat 7 -9, Brasschaat. Gilbert van Looveren zorgt voor plantgoed. frans.verelst@

scarlet.be. Brasschaat.

kleur de schaduw in je tuin door Frans De Smedt. 20-22.30u, GIB, Door Verstraetelei 50, Brasschaat. frans.verelst@

scarlet.be. Brasschaat.

moestuinieren in potten door Hilde Bex. 20-22.30 u, Zaal Molenhoek, hoek St-Catharinastraat/Binnenpad, Stabroek. Nt-leden: € 2,00. Peter Storms, stormske113@

hotmail.com. Polder.

Een andere kijk op brandnetel

en paardenbloem, 11.30-14 u, Chaq’coeur, Reuth 4a, Baarle-Nassau. Leden € 10,00. Nt-leden € 15,00. Workshop tincturen en zalven vervaardigen. Max. 12 deeln. Leden € 10,00. Nt-leden € 15,00. Inbegr.: koffie/thee, hand-out, potje brandnetelzalf en/of tinctuur. Meenemen: schone schaar, schrijfgerei en lunchpakket. Inschr.: [email protected] of bij Tedda de Jong, 03 315 86 47 of [email protected].

Noorderkempen.

5de plantenruildag, 14-16u, in tuin Agnes De Kock - Van Aelst, Herentalsebaan 77, Zoersel. Renée Grysolle, [email protected].

Voorkempen.

plantenruilbeurs met

tuinbezoek, 9-12u, Tuin van Isabel en Werner, ‘t Hoogste 71, Bornem. werner.isabel@

telenet.be. Klein Brabant.

praatavond, 20-22u, De Heischuur, Schuurhoven 2, Oud Turnhout. Tuinactiviteiten in mei en juni. Myriam Pelckmans, [email protected].

Turnhout.

cursus composteren en

kringlooptuinieren door Guy Augustijns. 20 u, Gem. centr. Brecht en biomoes- en kringlooptuin, Mudaeusstraat, Brecht. Gratis voor inwoners van Brecht, anderen € 5,00.Inschr.: duurzaamheid

[email protected]. Info: [email protected].

Noorderkempen.

Voordracht over zuurtegraad

in de biotuin door Jos Van Hoecke, 20-22.30u, ‘t Fakkeltje, Kazernestraat 15, Burcht. Ingrid Melis, melisi@

skynet.be. Den Bumpt.

workshop ‘groenten kweken

in potten en bakken’ door Anita Exelmans. 14-16.30 u, ontmoetingscentrum Nova, Schijfstraat 105, Antwerpen (Kiel). € 2,00. Inschr.: [email protected].

Stads-Potters.

bezoek aan Ecover-fabriek, 12.45-18 u, Vertrek aan carpoolparking, N16 - N17 z.n., Puurs (Breendonk). Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00. Inschr. voor 18/04 bij Jean Adriaenssens, [email protected].

Klein Brabant.

wandeling met staf

heurckmans, 19-22 u, Kaasboerin, Eerselseweg zn, Mol. War Smeyers, war.


workshop minimoestuin:

zelf potverse groenten en

kruiden kweken in potten

en bakken door Marijke Vandierendonck. 9.30-12.30 u, De Kluis, Kluizestraat 39, ingang Heyderstraat, Lier. Johan Peeraer, [email protected] of 03 454 07 34. Breng gerust enkele lege potten of bakjes mee.

Netevallei.

plantenruildag, 10-16 u, Kinderboerderij, Lievevrouwkesbosweg 20, Wilrijk. Petrus Collaert, [email protected].

StadsrAnt-zuid.

plantenruilbeurs 13-17 u, Fort 4, Fortstraat 100, Mortsel. Inschr. tot 22/04 via [email protected] of 03

444 18 41. Groot-Mortsel.

Elke 1ste en 3de

za van de maand

02.0416.04 07.05 21.05

04.0402.05

07.04

07.0414.04

09.0430.04

09.04

10.04

12.04

14.04

16.04

16.04

17.04

21.04

26.04 03.05 10.05 17.05 24.05 31.05

26.04

27.04

29.04

29.04

30.04

30.04

30.04

24 Seizoenen

west-Vlaanderen1ste plantenruildag, 14-16 u, Oude Brouwerij Viersel, Herentalsebaan 199, Viersel. Kristel De Bie, kdebie@

belgacom.net. Voorkempen.

workshop groenten kweken

in potten en bakken, 14-16.30u, gemeenschapstuin Graaf-inneke, Gijselsstraat 164, Borgerhout. € 2,00. Inschr. via

[email protected]. Stads-

Potters.

kookles met kruiden en wilde

planten o.l.v. Mevr. Larmiseau. 19-22.45 u, Oude Pastorij, Dorp Oost 42, Zwijndrecht. De kosten worden gedeeld en de bereiding samen opgegeten. Ingrid Melis,

[email protected]. Den

Bumpt.

Van kippen houden kan

iedereen door Karel Vangeel. 20-22 u, OC de Djoelen, zaal de Koning, Steenweg op Mol 3, Oud-Turnhout. Myriam Pelckmans, [email protected].

Turnhout.

plantenruil, 10-14 u, bij Stefan Eyckerman, Polendam, Beerse. Info: Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@

skynet.be. Nutstuin

Turnhout.

plantenmarkt, 10-18 u, St-Jan Berchmansinstituut, Campus Hof-ten-Berg, Hof ten Berglaan 2, Puurs. Jean-Pierre Adriaenssens, [email protected].

Klein Brabant.

Tuinbezoek, 19-21u, bij Els Dhaenens, Breemsedijk 85, Vosselaar. Myriam Pelckmans, [email protected].

Nutstuin Turnhout.

zin en onzin van antioxidanten door Lieven David. 19-21.30 u, GIB, Door Verstraetelei 50, Brasschaat. Vera Asselbergs, [email protected].

Brasschaat.

siertuin: de gesloten ruimte door War Smeyers. 9.30-12 u, Ecocentrum, Postelsesteenweg 71, Mol. War Smeyers, war.


cursus biomoestuin dl 5/6 door Lieven David. 19.30-21.30 u, Afspanning St. Christoffel, Amelbergastraat 1, Zandhoven. Les 6 op 31/05. Info Kristel De Bie, kdebie@

belgacom.net. Voorkempen.

bezoek aan de Nieuwe Tuin (Peter Bauwens) 10-13.30 u, De Nieuwe Tuin, Trompwegel 27, De Klinge. Inschrijven bij Renée Grysolle, 03 383 34 96 of reneegrysolle@hotmail.

com. Voorkempen.

bezoek kruidenkwekerij/

vergeten groenten

sanguisorba, 10-12.30 u. Inschr.: [email protected] of 03 454 07 34. Johan Peeraer, johan.peeraer@

skynet.be. Netevallei.

bezoek aan de dodoens-

kruidentuin 14.30-17u, Bruul 129, Mechelen. Joan Pepermans, [email protected].

Mechelen.

zomersnoei kleinfruit 19.30-22u, Widar, Lipseinde 43, Merksplas. Nt-leden € 3,00. Laatste les van een drieluik. Snoeischaar meenemen. Tedda de Jong, petost@

gmail.com. Noorderkempen.

Themawandelingen 9.30-12 u, In de ecotuin van Gilbert Van Looveren, Wiezelo 61, Wuustwezel-Gooreind. Inschr. bij Patricia Van Alstein, [email protected]

Kalmthout-Essen i.s.m.

Natuurpunt Wuustwezel.

30.04

30.0414.05

04.05

05.05

07.05

08.05

09.05

10.05

14.05

17.05

21.05

22.05

22.05

26.05

29.05

Veltdepot, 10-12u, bij Bart en Katrien Vanden Hove Opsommer, Groenestraat 153 153, Menen. Verkoop van allerhande goederen die in de biolandbouw gebruikt mogen worden. Ook veevoeders met biogarantie. bart.katrienvdhop@scarlet.

be. Wevelgem.

moestuinclub, 10-12u, Augustijnenhof, Rolleweg 10, Loppem. Nt-leden € 5,00. Thema: werkzaamheden in april en mei. Liliane Sap, sap.

[email protected]. Groot-

Zedelgem.

Voordracht: gezond gazon, door Christine Tougjas. 19.30-22u, Den Anklap, leffingestraat 85, Oostende. Leden € 2,00. Nt-leden € 4,00. Lucette Van Ghendt, velt.oostende@

skynet.be. Oostende.

Entles, door Ivan Maertens. 10-12u, compost-demonstratiedomein, Noordhinder, Knokke-Heist. Bij het enten van fruitbomen combineert men de goede eigenschappen van twee bomen. Dit kan door de twee te laten vergroeien tot ze een geheel vormen. [email protected].

Oostkust.

moestuinclub met demo, 10-11.30u, Bij Gilbert Putman, Lattenklieversstraat 156, Beernem St.Joris. [email protected].

Beernem.

biomarkt den uytkom, 10-16u, Kinderboerderij d’ Oude Smelterij, Ieperse Heirweg 5, Torhout. Diverse standjes, plantenruil, biowijn, houten speelgoed. Bernice Denoo, [email protected]

Licht-ter-Velde.

bedrijfsbezoek tuinsappen Lombarts-Calville, Slijpstraat 1b, Ieper. Nico Staessens,

02.0416.04 07.05 21.05

03.04

07.04

09.04

09.04 14.05

10.04

16.04

25Weg&Wijzer

[email protected].

Beitem.

Ruilbeurs, 14-16u, school De Hagewinde, Vikingstaat 37, Roeselare. Laure Dekeerle, [email protected]. Roeselare i.s.m. Volkstuin

Roeselare.

Ruilbeurs: planten, bloemen,

struiken, 10-11u, bij Eric en Trees Libbrecht, Beneluxlaan 101A, Harelbeke. Robert Schouttetens, robert.schouttetens@pandora.

be. Harelbeke & Kortrijk-

Zwevegem.

plantgoed- en biomarkt, 10-16u, Kinderboerderij De Lenspolder, Elf Juliwijk 6 A, Nieuwpoort. met Velt-stand en workshops. Paul Vermeersch, paul@koksijde.

be. Westkust-Veurne.

Nieuwe soorten kleinfruit, door Marc Geens. 19.30-21.30u, Het Swok, Ooststraat 4a, Staden. Nt-leden € 3,00. Blauwbes, kiwibes e.a. Roger Deleu, [email protected].

Staden.

kookclub, 19.30-22.30u, Keuken Spes Nostra, Pastoor Staelensstraat 4, Zedelgem (De Leeuw) Leden € 5,00. Nt-leden € 10,00. Seizoensproduct., bio en veggie . Schort en keukenhanddoek meebr. Leden € 5,00. Nt-leden € 10,00. Max. 24 deeln. Inschr. bij Magda Spillier via patrick.


Zedelgem.

cholesterol en vetten, 19.30-22u, CM-lokaal St-Michiels (benedenzaal), Koningin Astridlaan 2, Sint-Michiels. Leden € 5,00. Nt-leden € 8,00. Rita Neyt, rita.neyt@telenet.

be. Brugge.

groene voorjaarskruiden

rauw verwerken, 19.30-22u, Par. Centr., J. Creytensstraat 23, Oedelem. Door Stefaan De Wever (De Groene

Dag). Bert Vansteenhuyse, [email protected].

Beernem.

Verstandig omgaan met

vetten, 19.30-22u, Par. centr., Otegemstraat 18 b, Zwevegem. Leden € 2,00. Nt-leden € 3,00. Martin Raepsaet, martin.

[email protected]. Kortrijk-

Zwevegem.

start yogareeks, 19.30-20.30u, Zaal KTA, Groenestraat 174, Roeselare. Leden € 3,00. Nt-leden € 4,00 per les. Simonne Lapeire, sim.lapeire@gmail.

com. Roeselare.

Tuinruilbeurs, 10-12u. bij Bart en Katrien Vanden Hove Opsommer, Groenestraat 153

153, Menen. Wevelgem.

Ehbo uit de kruidentuin, 19-22u, l’Escapade, J. De Troozlaan 39, Blankenberge. [email protected].

Oostkust.

seizoenskookles, door Lieve Embo. 19.30-22u, St.Lutgartinst., Rollebaanstraat 10, Beernem. Leden € 30,00. Nt-leden € 39,00 (3 lessen). Overschr. op rek. 738-0138670-79 van Velt-Beernem. Inschr. : Sonia De Jaegher, 050 78 02 79 of [email protected].

Beernem.

workshop tincturen maken, 19.30-22u, Jonkhove, Aartrijksestraat, Aartrijke. Leden € 3,00. Nt-leden € 8,00. Tweede sessie (zalven) op 11/05. Daniël Van Poucke, [email protected].

Groot-Zedelgem.

Tuinieren in potten, door Bert D’hondt 20-22u, Poortgebouw V-tex, P. de Conincklaan 23 A, Kortrijk. Hans Garreyn, [email protected]. Kortrijk-

Zwevegem.

duurzaam (ver)bouwen, 14.30-17u, Wit-gele Kruis, Stovestraat 2, Diksmuide. Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00.

Met bezoek aan passiefhuis. Irene Laridon, irene.laridon@

skynet.be. IJzervallei.

bezoek aan 2 tuinen met

zeldzame vruchten, 9.30-11.30u, Giacomo Menga, Prinsessestraat 46, Izegem. Kaki, persimon, etc.

Moestuinwerkgroep Midden

West-Vlaanderen.

Ten huize van, door Ivan Maertens. 10-12u, Maria Deleyn, Beukendreef 25, Knokke-Heist. Siertuin met fruitsoorten. ivan.1ath@

scarlet.be. Oostkust.

Ruilbeurs planten zaaigoed

en vaste planten, 10-12u, De koorddanser, Baljuw Vermeulenstraat 1, Meulebeke. Roger Haeck, [email protected] of 051 40 15 22.

Tielt.

bezoek dischhof en hof

ter zeedycke (kazen en paardenmelkerij), 13.30-17.30u, Stadenkerk, Gezelleplein 1, Staden. € 11,00. Vertrekken met de wagen aan Stadenkerk. Roger Deleu, [email protected].

Staden.

bezoek zuivelmuseum, 14.30-17u, Brugsesteenwg. 68, Blankenberge. Leden € 5,00. Nt-leden € 6,00. Vertrekken om 13u15 met eigen wagens op randparking Earth Explorer. Inschr: voor 28/04 bij Yvette Van Ghendt op

059 32 35 49. Oostende.

fietsuitstap naar bioboerderij

de zaaier, 13-17.45u, bij Diederick Steyaert, Korte akkerstraat 2, Ruddervoorde. Ferry Engelrelst, ferry.

[email protected]. Licht-

ter-Velde.

conserveren van groenten

en fruit, 19.30. Ten Elsberge, Mandellaan 101, Roeselare. Laure Dekeerle, [email protected].

Roeselare.

16.04

17.04

17.04

19.04

20.04

26.04

28.04

28.04

28.04

30.04

03.05

03.05

04.05

04.05

06.05

07.05

07.05

07.05

14.05

14.05

15.05

16.05

26 Weg & Wijzer

Vlaams-brabant

straatgeveltuintjes door Roger Van Der Maelen. 19.30-21.30, poortgebouw V-tex, Pieter de Conincklaan 23 A, Kortrijk. Hans Garreyn, hans.garreyn@skynet.

be. Kortrijk-Zwevegem

Werkgroep eetbaar Kortrijk.

Voeding en gezondheid, 19.30-22u, Par. centr., J. Creytensstraat 23, Oedelem. Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00. Bert Vansteenhuyse, [email protected].

Beernem.

Rondleiding bij

afvalintercommunale imog, 9.30-11.30u, St-Pietersbruglaan 1, Moen. Verzamelen om 9 u op het marktplein van Harelbeke. We rijden gezamenlijk naar Moen. Robert Schouttetens, [email protected].

Harelbeke.

uitstap naar permacultuurtuin

de lusthof en compostwerf

comité jean pain, door Lieven David. 8.15-19.30u, Carpoolparking E40 te Beernem, Reigerlostraat N370, Beernem. Leden € 45,00. Nt-leden € 50,00 (middagmaal inbegrepen). Inschr. door betaling op rek. 738-0138670-79 van Velt-Beernem. Gilbert Putman, gilbert.putman@

skynet.be. Beernem.

openlucht yoga in het park, 10.30-11.30u. Breng een matje mee. Achteraf soep. Info bij Marleen Deforche, [email protected].

Roeselare.

18.05

19.05

21.05

28.05

29.05

boekenstand senioren

opendeurdag, 13.30-17.30 u, Raadzaal Gemeentehuis, Gemeenteplein 10, Keerbergen.

Marcel Vluymans. Dijlevallei.

boekenstand op

plantenruilbeurs kVlV, 14-18 u, Zaal Familia, Kruineikestraat 2, Tildonk. Paul Debruijne,

[email protected].

Dijlevallei.

omgaan met ongewenste

gasten in de ecol. siertuin door Frans De Smedt, 20- 22.30 u, CC ‘t Vondel, Vergaderzaal 1ste verdieping, Possozplein 40, Halle. Hélène Clement, helene.gillis@

skynet.be. Groot-Halle.

pril lentegroen in tuin en

keuken door Frans De Smedt, 10-12 u, bij Frans en Moniek De Smedt - Van de Voorde, Smisstraat 130, Steenhuffel. € 2,00; nt-leden: € 4,00. Bart Deroover, bderoover@

hotmail.com. Neer-Brabant.

kruidenpraktijk in de

tuinteelttechnieken door Lucrèce Roegiers, 10-12 u, Yggdrasil, Vissenakenstraat 381, Tienen. Kruiden-wandeling, telen, proeven. André Poelmans, [email protected].

Tienen.

praktische workshop:

hernieuwbare energie in

de tuin/composttoilet door Lieven David, 10-12.30 u, Het Gulden Gehucht, Hoek Zavelstraat en Meistraat, Pellenberg. Leden: € 3,00; nt-leden: € 5,00. Inschr. voor 10 april bij Jen Nold ([email protected] - 0479 53 00 66).

Leuven.

Ruilnamiddag, 13.30-16.30 u, Ecocentrum Diest, Omer Vanaudenhovenlaan 48, Diest. Lieven David, lievendavid@

skynet.be. Hageland.

bezoek aan biobedrijf

de wriemeling, 11-13 u, Drogenbosstraat 6, Veltem. Nik Smets, smets.nik@gmail.

com. Dijlevallei.

lezing over klimaat-

verandering door Steven Van Praet, 20.30-22.20, GC De Cam, Dorpstraat 67, Gooik. € 2,50. Gerda Van Oost, gerda_vanoost@hotmail.

com. Groot-Gooik.

asperges, van telen tot

verwerken en verorberen, 19.30-22 u, bij Christine en Lode, Bruneaustraat 110, Kester. Nt-leden: € 3,00. Jan Tordeurs, info.groot-gooik@

velt.be. Groot-Gooik.

hernieuwbare energie in je

tuin door Lieven David, 20-22 u, Bibliotheek, Schoolstraat 23, Zemst. Leden: € 2,50; nt-leden: € 3,50. Bernadette Christiaens, [email protected].

Zennevallei.

14de plantendag Sint-Pietersschool Korbeek-Lo, 10-17 u, Sint-Pietersschool, Kloosterstraat /Korbeek-Lo (Bierbeek). Kinderen: gratis / volwassenen: € 1,50. Dirk Janssen, dirk.janssen2@

telenet.be. Leuven.

planten- en Rommelmarkt, 11 u, Malderen Centrum. Bart Deroover, bderoover@


bruisende Tuinmarkt, 9-13 u, Marktplein 1, Opwijk. Info: Eric Roelands, 052 36 51 31. Bart Deroover, bderoover@


bloemenmarkt, 8-16 u, Markthalle, Stationstraat 1, Overijse. Velt-stand. Daniël Vanderkelen, [email protected].

Druivenstreek.

infoavond ecologisch tuinieren

en open tuinen door Herman De Waele, 20-22 u, Polyvalente zaal van de school, Kerkhove 14, Bever. Jan Tordeurs, info.


Gooik.

werken rond kruiden, enkele

praktische bereidingen door Laura Bemelmans, 20-22 u, Zaal Onder den Toren, Markt 4, Haacht. Leden: € 2,00; nt-leden: € 4,00: leden in groep: € 3,00; nt-leden in groep: € 6,00. Rita Vanderauwera, [email protected].

Dijlevallei.

02.04

14.04

17.04

17.04

17.04

17.04

23.04

27.04

29.04

29.04

30.04

01.05

07.05

08.05

16.05

17.05

03.04

27

oost-Vlaanderen

bezoek aardbeienkwekerij,

rondleiding door Yves Hendrickx, 14.30-16.30 u, Hoofdgebouw, Molenstraat 26, Roosdaal. € 1,00. Leden kunnen aardbeiplanten bestellen. Bernadette Christiaens, [email protected].

Zennevallei.

kookclub: bio, veggie,

seizoensgebonden, 19-23 u, Zaal Genadedal, Velderblok 2A, Kessel-Lo.De ingrediënten worden telkens per bijeenkomst afgerekend en betaald. Info en inschr.: Lies Havet, [email protected],

0474 70 69 63. Leuven.

28.05

30.05

Erwten en bonen door Jos Van Hoecke, 20-23 u, Parochiezaal St-Aldegondis, Grote Weg 235A, Overboelare (Geraardsbergen). Luc De Taeye, lucdetaeye@skynet.

be. Geraardsbergen.

Eco-Expo lochristi, 10-18 u, park Lochristi, achterzijde gemeentehuis, Koning Boudewijnlaan, Lochristi. Velt-stand met proevertjes. Jean-Marie De Baene, jeanmarie.debaene@telenet.

be. Reinaert.

biodiversiteit in eigen tuin door Jan Van Bogaert, 19.30-22.30 u, Gem. Jongensschool, Margote 114, Wichelen. Nt-leden: € 2,00. www.veltwichelen.be. Omer Van Hauwe, omervhauwe@

gmail.com. Wichelen.

kruidencursus door Maurice Godefridi, 19.30-22 u, Zaal De Veldblomme, Veldstraat 50, De Pinte Zevergem. € 20,00. Nt-leden: € 45,00 (incl. Velt- lidmaatschap). Christine Duprez-Deboel, [email protected].

Scheldevallei.

Een gezond gazon door Roger Van Der Maelen, 19.30-22

u, Boekenzolder van het Egmontkasteel, Heldenlaan 90, Zottegem. € 35,00 voor de reeks van 5 siertuinlessen. Inschr. noodz. voor 2 maart. Luc & Lieve Demonie-Wullepit, demonie@skynet.

be. Land van Rhode.

Van keukenkruid tot

kruidenspiraal door Herman De Waele, 19.30-22 u, ‘t Vaatje, Grote Snijdersstraat 97, Lebbeke. € 2,00. Nt-leden: € 4,00. Ray Verneirt, [email protected].

Dendermonde.

Van mediteranne kruiden tot

kruidenspiraal door Herman De Waele, 20-23 u, Sint-Antonius-Kring, Provincieweg, Borsbeke. Leden: € 1,00; nt-leden: € 3,00. Leopold Hellyn, leopoldhellyn@

skynet.be. Herzele-Sint

Lievens Houtem.

milieuvriendelijk beheer

van verhardingen door Jan Van Bogaert, 20-22.30 u, Gemeentehuis Destelbergen, Dendermondsestwg 430, Destelbergen. Albert Van Loo, [email protected],

Damvallei.

opstarten compostvat, 9.30-11.30 u, Etienne Gogaert, Filip De Pillecynlaan 20, Hamme, [email protected].

Hamme.

pruimenbomen enten door Etienne Raemdonck, 14-16 u, bij Marc Lamont, Dendermondsesteenweg 46, Sint-Niklaas, marc.lamont@

belgacom.net. Waasland.

bloemschikken voor pasen, 9.30-11.30 u, Wijkcentrum ‘t spoor, Grote Marijve 35, Ronse. Bloemschikken met meegebrachte bloemen. Inschr. voor 27 maart. WIilly Debrie, [email protected].

Vlaamse Ardennen.

jaarlijkse

voorjaarsplantenruildag,

13-18.30 u, Camiel en Anny Ernalsteen-Coppieters, Bosstraat 57, Zele. Denise De Landtsheer, denisedelandtsheer@

hotmail.com. Zele-Centrum.

Velt-trefdag provincie oost-

Vlaanderen door Herman De Waele, 14-18 u, Het Natuur- en MilieueducatieCentrum ‘De Helix’, Hoogvorst 2, Grimminge.Wandeling in stiltegebied. Luc De Taeye, [email protected].

Geraardsbergen.

plantenruildag, 10-12 u, Jean-Pierre, Wolvenstraat 24, Oudenaarde. Plantenmateriaal mag aangevoerd worden vanaf 9.30 u. Mark Van Den Driessche, markvandendriessche@

telenet.be. Oudenaarde.

Eigenaardige plantenbeurs, 10-16 u, Kasteel Claeys Bouuaert, Notenstr 10, Mariakerke. Erik Ingelbrecht, [email protected].

Gent.

de kruidige siertuin - deel

3 door Maurice Godefridi, 19.30-22 u, ‘Den Dries’, Kramershoek 37, Evergem. € 25,00: nt-leden: € 50,00. Antoinette Bauwens, antoinette.bauwens@base.

be. Meetjesland.

basis siertuincursus deel 3 door Roger Van Der Maelen, 19.30-22 u, CC De Bijenkorf, Sportstraat 4, Assenede. € 25,00. Antoinette Bauwens, antoinette.bauwens@base.

be. Meetjesland.

degustatie biowijnen, 20-22.30 u, CC De Zwaan, Dorp 1, Nazareth. Nt-leden: € 2,00. Guido & Christine Duprez-Deboel, guido.duprez@

skynet.be. Scheldevallei.

plantenruilbeurs, 9-12 u, Rozebroeken, Kriekerijstraat, Sint-Amandsberg. Info: www.

01.04

03.04

05.04

06.0420.04

06.04

07.04

08.04

08.04

09.04

09.04

10.04

17.04

17.04

23.04

25.04

27.04

29.0406.05

29.04

30.04

28

velt.be/damvallei (op het tabblad ‘documenten’). [email protected] of 09 232 30 06. Schrijf je snel in! Jan Boonaert, jan@veltdamvallei.

be. Damvallei.

plantenruildag en bespreking

planten door Herman De Waele, 13.30-17 u, André & Frieda De Backer-Van Den Dooren, Hekkouterstraat 24, Deftinge. Luc De Taeye, [email protected],

Geraardsbergen.

plantenruil voor leden, 14-16.30 u, Sociaal Huis, Oud Dorp 2, Wichelen. Info op www.veltwichelen.be. Omer Van Hauwe, omervhauwe@gmail.

com. Wichelen.

milieuvriendelijk beheer van

verhardingen door Roger Van Der Maelen, 20-22 u, zaal Guldepoort, Imschootplein 1, Machelen. € 3,00. Mieke Roelens, mieke.roelens@

telenet.be. Leieland.

Tuindagen beervelde, 10-18 u, Park Van Beervelde, Beerveldedorp 75, Beervelde. Velt-stand. Marc Temmermans, [email protected].

Waasland.

bronzen tuingereedschap

(uitleg en demonstratie), 20-22 u, Christoforusgemeenschap, Asselkouter 34, Munte. Geert Declercq-Vancauwenberge, linda.vancauwenberge@

ugent.be. Scheldevallei.

wandeling: op zoek naar

de Nachtegaal, 6-8 u, Café Passé , Holleken 15, Assenede. Bijdrage voor ontbijt ter plaatse betalen. Antoinette Bauwens, [email protected].

Meetjesland.

plantenruil, 14-17 u, Tuin Leopold Hellyn, Holmanstraat 1, Steenhuize-Winhuize. [email protected].

Herzele-Sint Lievens Houtem.

bloemenmarkt zevergem, 9-12 u, Dorp 1, De Pinte Zevergem. Promostand. Philippe Lamoral, lamoral@telenet.

be.Scheldevallei.

Eigenaardige plantenruildag, 14-16.30 u, Velt-tuintjes aan het kasteel van Claeys-Bouüaert, Kasteeldreef 2, Mariakerke. Erik Ingelbrecht, [email protected].

Gent.

Tuinwerkzaamheden in

mei, 14-17 u, Luc Demonie , Sonseindestraat 169, Zottegem.

[email protected]. Land

van Rhode.

bodembedekkers, 9.30-11.30 u, Wijkcentrum ‘t spoor, Grote Marijve 35, Ronse. Willy Debrie, [email protected].

Vlaamse Ardennen.

cultuursteek stekene, 14-17 u, centrum Stekene. Demo oesterzwammen kweken en quiz. Marc Temmermans, marc.temmermans@telenet.

be. Waasland.

Van mediterrane kruiden tot

kruidenspiraal door Herman De Waele, 19.30-22.30 u, Gemeentelijke Jongensschool, Margote 114, Wichelen. Nt-leden: € 2,00. www.veltwichelen.be. Omer Van Hauwe, omervhauwe@gmail.

com. Wichelen.

busreis naar clairmarais, 7-21 u, park & ride Gentbrugge, Brusselse stwg/Land van Rodelaan, Gentbrugge. € 40,00. Inschr. voor 06/05. Erik Ingelbrecht, erikingelbrecht@

skynet.be. Gent.

aardbeien: teelt en rassen, 9.30-11.30 u, Wijkcentrum ‘t spoor, Grote Marijve 35, Ronse. Willy Debrie, fa210198@

skynet.be. Vlaamse Ardennen.

biologisch tuinieren in de

praktijk door Jos Van Hoecke, 13.30-18 u, Velt-Tuinen in ‘t Cleinbroeck, Waterstraat, Oude

Durme 36, Hamme. Gevolgd door wandeling door René Pletinck en François Van Den Broeck. Etienne Gogaert, etienne.gogaert@

scarlet.be. Hamme.

historische stadswandeling in

gent, 14-16.30 u, Vrijdagsmarkt 1, Gent. € 3,00. Inschr.: Antoinette Bauwens, antoinette.bauwens@base.

be. Meetjesland.

lentewandeling: berm in bloei, door André Capiau, 14-16.30 u, Parking Delhaize, Meerspoort parking, Oudenaarde. € 2,50. Mestdagh-Geers, jacquesmestdagh@skynet.

be. Oudenaarde.

Tuinieren met kinderen door Herman De Waele, 20-23 u, Parochiezaal St Aldegondis , Grote Weg 235A, Overboelare (Geraardsbergen). Luc De Taeye, lucdetaeye@skynet.

be. Geraardsbergen.

paddenstoelenteelt door Ann Van Belle, 14-17 u, Ann Van Belle, Vaart Linkeroever 90, Meigem. Christine Duprez-Deboel, christine.deboel@

perso.be. Scheldevallei.

dag van het park in Eeklo, 12-17 u, Heldenpark, Oosteindestraat 91, Eeklo. www.eeklo.be. Antoinette Bauwens, [email protected].

Meetjesland.

dendermonde: bezoek aan

bastion Viii, 14-16 u, Bastion VIII, Begijnhoflaan 45, Dendermonde. Ray Verneirt, [email protected].

Dendermonde.

Voordracht: apotheek uit

de tuin, 19.30-22 u, Huize Blik’erin, Lokerenbaan 8, Zele. € 5,00. Denise De Landtsheer, denisedelandtsheer@

hotmail.com. Zele-Centrum.

30.04

30.04

05.05

06.05

06.05

07.05

07.05

08.05

14.05

14.05

15.05

15.05

17.05

21.05

22.05

22.05

22.05

22.05

27.05

28.05

29.05

29.05

30.05

29

limburg

paasmenu, 19.30-23 u, Gemeentelijke basisschool, Nelisveld 5, Kinrooi. Maurice Lambers, m.lambers@

skynet.be. Kinrooi.

infovergadering tuinreis

Normandië, 18.30-21 u, Wijkcentrum, Hoekstraat, Maasmechelen/Opgrimbie. Hendrik Lenaerts-Schonkeren, [email protected].

Siertuingroep Maasmechelen.

Ecologische moestuin, 14-16 u, Moestuinencomplex De Waterkuil, Waterkuilstraat, Zepperen. Demonstratietuintje wordt terug opgestart. Carine Lonneu, carine.lonneu@

skynet.be. Sint-Truiden.

bloesemwandeling maasband, 13-16.30 u. Autoveer Hoal Euver, Molenveld, Palmenhofweg, Meeswijk-Maasmechelen. Ludo Zanders, ludo.zanders@euphonynet.

be. Maasoeter.

basiscursus siertuin door War Smeyers, 20.30-22.30 u, CC De Griffel, Tushoekstraat 1, Hulst-Tessenderlo. € 2,00. Mathieu Gysen, mathieugysen@

hotmail.com. Beringen-

Leopoldsburg.

werken met kruiden door Gaby Lormans, 20-22 u, Het Troempeelke, Kapelstraat 10, Opglabbeek. Richard Meerschaut, [email protected].

Opglabbeek-As.

Ecobloemschikken: pasen, 19.30-21.30 u, bij Ludo en Anita Zanders, Lange Reeschapstraat 6, Neeroeteren. Ludo Zanders, ludo.zanders@euphonynet.

be. Maasoeter.

plantenruildag, 10-12 u, Heempark, Hoogzij 7, Genk. Robert Camps, 089 24 01 90, [email protected].

Genk.

provinciale paaswandeling, 14-16.30 u, Onthaalcentrum 't Begijntje, Begijnenstraat, Hechtel. Carpoolen

Vanuit st-Truiden: 13 u aan moestuinencomplex De Waterkuil, Waterkuilstraat, Zepperen.

Vanuit maasmechelen 13 u, Sporthal Mechelen-aan-de-Maas. Wouter Beyen, [email protected].

Vanuit kinrooi 13.30-17.30 u, De sporthal Op Sjeure, Smeetsstraat 13, Molenbeersel. Maurice Lambers, [email protected].

Limburg.

plantendag, 10-12 u, Familie Hanssen, Dornestraat 36, Opoeteren. Ludo Zanders, ludo.zanders@euphonynet.

be. Maasoeter.

ochtendwandeling, 7-11 u, De Borg, Kerktraat 6, Kessenich. Na de wandeling: spek met eieren. Maurice Lambers, [email protected].

Kinrooi.

moestuinbezoek, 10-12 u, Familie Pauwels, Langerenstraat 35, Neeroeteren. Ludo Zanders, ludo.zanders@euphonynet.

be. Maasoeter.

aankoop en gebruik van vaste

planten door Jaak Luyten, 20-22 u, Het Troempeelke, Kapelstraat 10, Opglabbeek.

Richard Meerschaut, [email protected].

Opglabbeek-As.

dauwwandeling

mombeekvallei, 6-9 u, René Neutelaers, Steenberg 58, Sint-Lambrechts-Herk.Inschrijven verplicht. Na de wandeling: spek en ei. Deelname in de kosten.

René Neutelaers. Hasselt.

moestuinbezoek, 10-12 u, René Van Esser, Zandbergerstraat 15, Neeroeteren. Ludo Zanders, ludo.zanders@euphonynet.

be. Maasoeter.

basiscursus siertuin 4 door War Smeyers, 20-22:30, CC Leopoldsburg, Kastanjedreef 1, Leopoldsburg. € 2,00. Mathieu Gysen, mathieugysen@

hotmail.com. Beringen-

Leopoldsburg.

zomerworkshop

bloemschikken, 20-23 u, Zaal de ontmoeting in sporthal Op Sjeure, Smeetsstraat 13, Molenbeersel. Maurice Lambers, 089 56 31 77, .

Kinrooi.

keukenkruiden door Gaby Lormans, 19.30-22 u, Heempark, Hoogzij 7, Genk. Leden: € 3,00; nt-leden: € 4,00. Robert Camps, 089 24 01 90, robert_camps@

hotmail.com. Genk.

Advertenties

Kasteel Nieuwenhoven

Gratis introductielezing over permacultuur: een ontwerpsysteem voor een duurzame toekomst door samen te werken met de natuur | Zaterdag 19 maart om 14u en woensdag 18 mei om 19.30u op Kasteel Nieuwenhoven te Sint-Truiden | Aanmelden via T (0032)-(0)11-68 64 10 of [email protected] | Meer info www.permacultuur.eu.

Jaaropleiding permacultuur: ontwerpen van ecosystemen in theorie en praktijk. 8 blokken van telkens 2 weekend cursusdagen | Start zaterdag 26 maart om 9.30u op Kasteel Nieuwenhoven te Sint-Truiden | Aanmelden via T (0032)-(0)11-68 64 10 of [email protected] | Meer info www.permacultuur.eu.

04.04

14.04

16.04

17.04

18.04

19.04

20.04

23.04

25.04

07.05

08.05

08.05

10.05

15.05

15.05

16.05

17.0518.05

24.05

30

Nederland

bekijk de volledige activiteitenkalender onlineDe activiteiten zijn gratis, tenzij anders vermeld. Activiteiten waarvoor de inschrijving bij verschijning van Seizoenen is afge-lopen, worden doorgaans niet opgenomen. In Seizoenen verschijnt een verkorte weergave van de afdelingsactiviteiten. Een uitgebreide beschrijving en recent toegevoegde activiteiten vind je op → www.velt.be/kalender

Ecologische maaltijd, 19.30-21.30 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. € 15,00. Inschr: Ingrid van den Putte, 040 201 24 89, ingridwi@iae.

nl. Bergeijk.

werkzaamheden in de Velt-

tuin, 9-12 u, Natuurtuin ‘tLoo, Terlostraat 4, Bergeijk. Henk van Herk 0497 57 22 62.

Bergeijk.

Vasteplantenruil, 10-12 u, Ton en Nel Jansen, Kruisstraat 33b, Reusel. Ook demonstratie Velt-riek. Ton Jansen, 0497 64 32 77, [email protected].

Bladel.

lezing: is gezondheid een

keuze? 20-22 u, de Roffert, Berikstraat 11, Leudal. José Senden-Dings, [email protected].

Leudal.

Velt bezoekt stadstuinen

haarlem, 11-16 u, Haarlemse Stadstuinen, Kleverlaan 9, Haarlem. Wil de Vooght, [email protected].

Nederland.

opening tuinseizoen, verkoop

biologische moestuinplanten, 10-14 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. H. van Herk, [email protected].

Bergeijk.

plantenruilbeurs en

werkochtend s/t/u, 10-12 u, Velt-tuin Haelen, Roggelseweg 58, Leudal. Plantenruilbeurs en werkochtend voor leden achternaam beginnend met S/T of U. L. Hermans, [email protected].

Leudal.

werkzaamheden in Velt-tuin, 9-12 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. H. van Herk , hjmvanherk@hetnet.

nl. Bergeijk.

Iedere do

Elke 1ste

vrijdag van de maand.

lezing: Vogels in of uit de tuin? 20-22 u, de Roffert, Berikstraat 11, Leudal. L. Hermans, [email protected].

Leudal.

plantenruil, 10-13 u, Piet Beerens, Heuvelseweg 14, Hoogeloon. Warner Ceelen, warner@warnercollection.

nl. Bladel.

presentatie werkgroep

walcheren,13.30-17 u, Vlissingsestraat 27, Koudekerke. G.P. Kuipers, [email protected] of Gerrit Prins, gerprins@zeelandnet.

nl. Gewest Nederland.

bos & burchtfair in

oostvoorne, 10-17 u, Hofwei, Hoflaan 6, Oostvoorne. Velt-kraam. www.bosenburchtfair.nl. Leuke verrassing voor leden. Wil de Vooght, [email protected].

Nederland.

09.04

11.04

16.0417.04

17.04

30.04

05.05

09.05

15.05

21.05

28.05

samen met Natur & progrès bouwen aan Valériane brusselIn de lente van 2011 bouwen Nature & Progrès, Velt en Bioforum de 5000 m2 van Tour & Taxis om tot een groot ecodorp. Tussen vrijdag 29 april 2011 en zondag 1 mei ontdek je er 150 producenten en specialisten van biologische voeding, landbouw en tuinbouw, duurzaam bouwen en hernieuwbare energie, milieuvriendelijke kleding, ecotoerisme en am-bachten. Je bent welkom van 10 tot 19 u op Valériane Bruxelles-Brussel in Tour & Taxis, Havenlaan, 86c in 1000 Brussel.Velt-leden krijgen 50 procent korting op de toegangsprijs op vertoon van lidkaart. Je betaalt € 4,00 i.p.v. € 8,00.

→ www.velt.be/valeriane

Er zijn 10 x 2 gratis kaarten te winnen. Stuur voor 1 april een e-mail naar [email protected] of een kaartje t.a.v. de redactie.

31Breedbeeld

Schijn of glans?Ecologische make-up in een oogopslag

Tekst Reine de pelseneer

de toestand is ernstig…Triclosan, Quaternium, Meticone, Phe-noxyethanol… De meeste ingrediënten die je aantreft in de ingrediëntenlijst op make-up producten zijn even synthetisch als ze klinken. Voor de producenten van make-up is het vaak eenvoudiger en goedkoper om bewaarmiddelen, kleuren geurstoffen, emulgatoren etc. van syn-

De ene zweert bij een subtiel lijntje onder de ogen, de ander brengt ‘s morgens ettelijke minuten voor de spiegel door, en een derde persoon gaat het liefst honderd procent naturel door het leven. Discussiëren over de zin en onzin van make-up is behoorlijk nutteloos. Mensen maken zich al eeuwenlang op en zullen dat ongetwijfeld nog vele jaren blijven doen. Het is wellicht interessanter om te bekijken wát vrouwen – en ook almaar meer mannen – zoal op hun huid aanbrengen. Hoe mensen milieuvriendelijk zijn al die kleur-tjes, poeders en crèmes?

thetische oorsprong te gebruiken dan op zoek te gaan naar natuurlijke alternatie-ven. Nochtans worden behoorlijk wat van die ingrediënten in verband gebracht met allergieën, huidirritatie en zelfs kanker.In 2009 bleek nog uit onderzoek van de Amerikaanse Food and Drug Administrati-on (FDA) dat 61 procent van de lippen-stift op de markt lood bevat, terwijl lood bekend staat als een schadelijke gifstof. Omdat lood niet in de ingrediëntenlijst-jes voorkomt en omdat de FDA geen merken wilde vrijgeven, blijft het voor de consument gissen of hij/zij loodvrije lipstick gebruikt of niet. Enige geruststel-ling: in 2009 werd de Europese wetgeving

voor cosmetica verscherpt, zo werden er o.a. regels opgesteld voor het gebruik van nanodeeltjes (die deeltjes zullen bijv. ver-meld moeten worden op het etiket). Let wel, de nieuwe wetten treden pas in voege vanaf 2013… En een (voorlopig) verbod op de nano-ingrediënten komt er niet, ook al is het nog zeer onduidelijk wat de gevolgen en risico’s van deze minuscuul kleine deeltjes zijn.Het is bijzonder moeilijk om als con-sument niet verloren te lopen in de cosmeticawereld. Veel producten doen zich groener voor dan ze zijn en de lijst van ingrediënten is voor de meeste men-sen opgesteld in een onbegrijpelijke taal, waarover later meer. Langs de andere kant is het vaak onduidelijk in hoeverre de berichten die over de gevaren van make-up worden verspreid, helemaal te-recht zijn. De Amerikaanse Environmental Working Group (EWG) stuurt regelmatig alarmerende berichten de wereld in en heeft met ‘Skin Deep’ een online database waarin je kunt nagaan hoe “veilig” jouw cosmeticaproducten zijn. Daarbij passen ze strenge criteria toe (zelfs behoorlijk wat natuurlijke ingrediënten worden als onveilig beschouwd, omdat ze bijv. voor allergische reacties kunnen zorgen). De EWG ligt echter zelf ook weleens onder vuur. Critici beweren dat ze paniek willen creëren bij de consument en hem vooral willen laten doneren voor campagnes… Als je je als consument dan weer begint af te vragen wie die critici zijn, raak je stilaan tureluurs. Wellicht doe je het best een beroep op je gezond verstand en ga je maar beter zo veel mogelijk uit van het voorzorgsprincipe. En waarom zou je niet kiezen voor degelijke natuurlijke alterna-tieven als die voorhanden zijn?

Dr. Hauschka

32 Breedbeeld

… en ingewikkeld…Groene cosmetica is in. Begin 2011 meldde Knack Weekend dat volgens on-derzoeksbureau Mintel 2011 het jaar van de groene schoonheid wordt. Beautybe-drijven zullen meer belang gaan hechten aan milieu en duurzaamheid, aldus de trendwatchers. “Groen” wordt dus ook interessant voor bedrijven die van nature uit niet erg geïnteresseerd zijn in milieu-vriendelijkheid. Greenwashing (producten groener voordoen dan ze zijn) is schering en inslag in de cosmetica-industrie. De termen “natuurlijk” en “biologisch” zijn voor cosmetica niet door de Europese wetgeving beschermd. Vaak is een of an-der plantenextractje voor de producent al voldoende om zijn lipgloss of oogschaduw “natuurlijk” te noemen. De ingrediëntenlijst uitpluizen dan maar? Helaas is dat voor de meeste argeloze consumenten onbegonnen werk. De ingrediënten worden namelijk geno-teerd met hun Latijnse naam – vaak in piepkleine lettertjes bovendien. Haast niemand weet waarvoor al die Latijnse namen staan en natuurlijke make-up onderscheiden van synthetische is dus allesbehalve evident.

… maar niet hopeloosOm de consument toch enigszins wegwijs te maken bestaan er labels die aantonen dat het om een natuurlijk en/of biologisch product gaat. Naargelang het land van herkomst kun je het BDIH-, Ecogarantie-, Cosmebio-, Ecocert-, ICEA- en Soil As-sociation Organic-label aantreffen. Niet zo handig voor de consument om al die labels in het achterhoofd te houden, maar er is ook goed nieuws: de verschillende certificeerders werken aan een overkoepe-lend label: de COSMOS-standaard. Intussen is er echter al een ander overkoe-pelend label: het NaTrue-label, dat werd ontwikkeld door enkele belangrijk pio-niers op het vlak van natuurlijke cosme-tica (o.a. Dr. Hauschka, Lavera en Weleda) omdat de oprichting van de COSMOS-standaard te traag verliep en omdat ze vragen stelden bij de transparantie en de criteria ervan. Tja, twee labels onthouden zal wellicht nog net lukken? Meer over deze labels vind je in Seizoenen nr. 2 uit 2009.Daar waar biologische verzorgingspro-ducten al een heel poos in een ruime keuze te verkrijgen zijn, was het met natuurlijke en biologische make-up lange tijd wat droevig gesteld. De laatste jaren kwamen er echter almaar meer spelers op de markt en het aanbod is vaak mooi en uitnodigend.

Om zachte, aangename texturen te creë-ren gebruiken deze merken ingrediënten als argan- en kokosolie, toverhazelaar, granaatappelextracten, zijdepoeder en ro-zenwas; minerale pigmenten en witte klei zorgen voor de juiste tint; en etherische oliën geven de producten hun geur.

VerpakkingenMilieuvriendelijke make-up vervaardigen is één ding, die producten op een enigs-zins milieuvriendelijke manier verpakken is nog een heel andere zaak. Meestal zorgt make-up immers voor een hele berg plas-ticafval… Het is een illusie dat je make-up kunt produceren die helemaal geen impact heeft op het milieu. Bijvoorbeeld omdat afval vermijden onmogelijk is. Gelukkig denken heel wat van de milieu-vriendelijke make-upmerken wel na over hun verpakkingen. Terre d’Oc gebruikt bijv. uitsluitend duurzaam geproduceerd hout (voor o.a. oogpotloden) en bedrukt verpakkingen met vegetale inkten. NVEY Eco brengt dan weer een reeks make-up-accessoires op de markt die zijn vervaar-digd uit ggo-vrije maïshars en die het ‘OK compost’-keurmerk dragen. En o.a. Couleur Caramel kiest voor gerecycleerde materialen. Ongetwijfeld zijn er nog tal van verbeteringen mogelijk, maar de be-reidheid om daar aan te werken lijkt bij de meeste ecologische make-upproducenten in ieder geval aanwezig.

Dr. Hauschka

33Breedbeeld

Enkele merken uitgelicht

Couleur CaramelEen combinatie van natuurlijke ingre-diënten en geavenceerde technieken, dat is wat dit Franse cosmeticamerk wil bieden. Er worden zo veel mogelijk bio- en fairtradeingrediënten gebruikt. Bovendien probeert dit bedrijf op alle vlakken milieuvriendelijke keuzes te maken. Transport per boot krijgt bijv. voorrang op vliegtuigtransport. Cosmebio-/Ecocert-keurmerk.→ www.couleur-caramel.nl

LaveraMet Trend Sensitiv lanceert Lavera een volledig vernieuwde make-uplijn. Make-up van Lavera is niet alleen decoratief, maar werkt ook verzorgend voor je huid dankzij de nieuw ontwik-kelde samenstellingen uit biologische planten- en bloemextracten. Alle producten zijn geproduceerd volgens de richtlijnen van NaTrue.→ www.lavera.nl

Terre d’OcDit Franse merk liet zich inspireren door aardetinten en plantenpigmenten om een assortiment biologische make-up op poten te zetten. Daarbij werd ge-keken naar oude schoonheidsrituelen van over de hele wereld. Dat “wereldse” aspect is voor Terre d’Oc essentieel: het merk heeft immers niet alleen aandacht voor milieuvriendelijkheid, maar probeert ook zo veel mogelijk fairtrade-ingrediënten te verwerken. Cosmebio-/Ecocert-keurmerk.→ www.terredoc.com

NVEY EcoNVEY Eco is nog een behoorlijk nieuwe speler op de ecologische make-up-markt. Dit Australische merk profileert zich als een luxemerk en gaat prat op haar topkwaliteit wat kleuren betreft. Enkele Hollywood-sterren noemen zichzelf al trouwe gebruikers van NVEY Eco. Ecologisch en biologisch gecerti-ficeerd volgens de richtlijnen van de Australian Organic Food Chain.→ www.nvey.be

Dr. HauschkaIn 1999 kwam er een complete reeks decoratieve cosmetica op de markt volgens het concept van Dr.Hauschka Cosmetica: natuurlijke ingrediënten en een samenstelling de niet alleen ver-fraait, maar tegelijkertijd ook verzorgt. Bij de ontwikkeling van deze serie producten werkten de Dr.Hauschka schoonheidsspecialistes samen met kunstenaars voor het bepalen van de kleur. De kleuren hebben een natuur-lijke uitstraling en passen zich aan aan de teint van de huid. BDIH en/of NaTrue-keurmerk.→ www.hauschka.nl

UNE BeautyUNE Beauty is een dochteronder-neming van het Franse – allerminst ecologische – cosmeticamerk Bourjois. Met UNE wil Bourjois duidelijk een nieuw publiek van milieubewuste vrouwen aanspreken. De ingrediën-ten zijn voor 98 tot 100 procent van natuurlijke oorsprong, en gedeeltelijk biologisch. De kleuren zorgen voor een naturelle uitstraling. Ecocert-keurmerk.→ www.unebeauty.com

Uiteraard gebruikt geen enkele van deze producenten ingrediënten (of producten in hun totaliteit) die op dieren werden getest.

Terre d’Oc

Terre d’Oc

NVEY Eco

Bronnen:

Nederlandse Cosmetica Vereniging

→ www.ncv-cosmetica.nl

Environmental Working Group

→ www.ewg.org

Natrue

→ www.natrue.org

34 Breedbeeld

getest door de redactieEnkele merken– Dr. Hauschka, NVEY Eco en Terre d’Oc – zonden ons een aantal producten die werden onderworpen aan een test door enkele Velt-medewerkers. De bevindingen lees je hier. Van Couleur Caramel en UNE Beauty had ik zelf nog wat in mijn badkamer lig-gen, dus die voegde ik ook maar meteen aan het lijstje toe. Met dank aan medetesters Emelie, Dorien, Katleen, Maite en Siham!

Merk Productnaam Soort make-up Bevindingen

Dr. Hauschka Summer Impressions Bronzing Fluid- 01 Beige- 02 Bronze

bronzende fond de teint

‘Zorgt voor een zeer natuurlijk zachtbruin tintje. Ideaal om een bleke huid in de zomer wat op te peppen.’ (01)

‘Smeert heel gemakkelijk en gelijkmatig open, heeft een aange-name lichte geur. De kleur sluit goed aan bij mijn huidtype. Deze fond de teint voelt licht en transparant aan.’ (02)

Dr. Hauschka Summer ImpressionsPowder Duo- 01 Cool Breeze- 02 Warm Breeze

gezichtspoeder ‘Een zeer zacht poeder in twee tinten, om subtiel te egaliseren en accenten aan te brengen. Het borsteltje dat erbij zit, is erg aangenaam om te gebruiken.’ (01)

‘Mooie kleuren. Gemakkelijk aan te brengen.’ (02)

Dr. Hauschka Summer ImpressionsPalet- 01 Cool Breeze- 02 Warm Breeze

een palet met oogschaduw, lippenverf en eyeliner

‘Aangename lippenstift die mooi aansluit bij de eigen lipkleur. De oogschaduw en de eyeliner creëren een heldere blik.’

‘Zeer mooie tinten oogschaduw, goed gekozen voor het medi-terrane huidtype. In combinatie met de lippenstift geeft hij een verfijnd, naturel resultaat. De lippenstift voelt licht aan.’ (02)

NVEY Eco Lipstick shade 360 lippenstift ‘Geeft je lippen een fris kleurtje, lichtroze-abrikoosachtig. Perfect voor in de zomer. De lippenstift blijft behoorlijk lang zitten als je er niet te vaak aankomt.’

NVEY Eco Lip Lustre Seduce Me lipgloss ‘Natuurlijke kleur met een mooi gloseffect, dat wel redelijk snel verdwijnt. De verpakking is niet zo handig; bij het dichtdraaien loopt er telkens wat gloss uit het flesje.’

NVEY Eco Organic Erase Medium Tone

concealer ‘Goed om de donkere kringen onder je ogen eenbeetje te camoufleren. Het ziet er natuurlijk uit. Men zal het nietsnel merken dat je wat hebt opgesmeerd.’

Terre d’Oc Oogschaduw duo- duo vert & kaki Kyoto- duo rose & prune Takato

oogschaduw ‘De producten van Terre d’Oc zitten in een eenvoudige maar mooie verpakking. Aangename oogschaduw die goed zijn kleur behoudt. ‘

‘Oogschaduw in crèmevorm die gemakkelijk aan te brengen is en langer blijft zitten dan de meeste poederoogschaduw.’

Terre d’Oc Concealer beige pur Niikata

concealer ‘Zeer aangenaam van textuur. Geeft een mooi effect zonder dat je al te opvallend “geschminkt” lijkt.’

Terre d’Oc Oogpotlood brun désert oogpotlood ‘De kleur brengt wat moeilijker aan, maar je kunt beter niet overdrijven, want van op afstand lijkt het resultaat harder. In het begin is het een beetje zoeken hoeveel je het best aanbrengt. De kleur houdt wel goed doorheen de dag.’

Couleur Caramel Mascara voor lange wimpers

mascara ‘Deze mascara geeft een mooi vol resultaat, zonder klontertjes en zonder de wimpers te kwetsen Hij veegt wel behoorlijk snel uit.’

Une Beauty Skin-Matt Foundation fond de teint ‘Zorgt voor een egale, matte teint. De kleuren sluiten mooi aan bij de eigen huidskleur. De substantie is enigszins stroef, waar-door het wat tijd vraagt om ze in je huid te masseren. Niet heel geschikt voor een erg droge huid.’

35Column/Verbeeld

Tekst laurence machiels Illustratie leen de pelseneer

ColumnPaardenbloemen

Mijn paard is dood. Na meer dan 25 jaar trouw gezelschap, hebben we afscheid genomen van elkaar. Het was een mooie dag vol sneeuw; mooi-er kon wellicht niet. Het was stil en koud en witter dan wit. Het afscheid was hard maar niet onverwacht. Hoe dwaas voel ik me nu, wanneer ik naar de weide kijk om, zoals duizenden keren voordien, een glimp van die blonde manen op te vangen. Stil is het, zonder het sociale geroep over de weiden heen. De kippen lopen doelloos door de tuin, nu ze niet langer mee de weide kunnen intrekken. Ze zitten stilletjes op een tak in plaats van op z’n rug te deinen. En hun eetbak vinden ze maar matig interessant, nu er geen graantjes meer uit de paardenemmer te pikken vallen. Het vrolijke gehinnik is stilgevallen, de ochtend- en avondbab-bel uitgedoofd. Maar ook het stallen mesten, het slepen met water, het kliederen met hooi en het verjagen van de muizen is ten einde. Gedaan, de verplichting om op tijd thuis te zijn om het bejaarde paard voor het donker binnen te halen. Gedaan het ploeteren door de modder en de verkleumde vingers vol paardenhaar. Gedaan, het sakkeren op de diepe voetsporen die het gras na de winter troosteloos achterlaten. Nu ligt de weide er stil en doods bij; zo statisch was ze nooit. De plassen blijven onberoerd, de meidoornhaag staat star, de essen kaal en vreugdeloos. Ik durf de weide zelfs niet op; elk plekje ademt paardenverhalen. ‘En nu?’ vraagt iedereen me dwingend, terwijl het paard nog in mijn hoofd huppelt. ‘Wat nu gedaan, met die weide?’ Aan een nieuw paard wil ik niet denken – heiligschennis lijkt het wel. Ezeltjes misschien... de ver-antwoordelijkheid schrikt me af. De vragen bruuskeren; het antwoord is moeilijk. Want diep van binnen wil ik dat er niets gebeurt. Zoals ik wou dat er ook nooit iets gebeurd was, die witte dag voor kerst. Ik kan het niet hebben dat iemand het gras opgaat. Dat de bloemen door andere voeten worden vertrapt, dat het gat in de heg waar de vos doorkruipt, gedicht wordt. Ik wil rust, en de weide met mij. Na al die jaren van intens gebruik, van bemesting en lawaaierig onkruid maaien, roept de leegte. Geen hard hoefgetrappel of intense begrazing meer, geen hopen mest en hoog opschietende paardenzuring. De weide smeekt om rust, en de plan-ten met haar. Die eerste pinksterbloemen snakken naar de ruimte die ze moesten prijsgeven, de uitgezaaide eikjes vragen om een kans. Zacht-jes vormen zich de eerste plannen. Een gemengd bosje vol inheemse planten voor de vogels. Nog meer hoogstamfruitbomen van bij ons. Een extra stukje bloemenweide met vlinderplanten. Een picknickplek onder de stokoude perenboom, een poeltje tegen de beek. Voor zoonlief, een uitkijkpost in de hoge es en een hoekje sleedoorn om eindelijk die sloe gin te proberen. Wilde rozen voor kleur en bottels en paardenbloemen bij de vleet. Paardenbloemen vooral…

36

Natuurlijk aangedrevenHet Museum voor de Oudere Technieken (MOT)

Tekst steven de waele Foto het moT

Sorbet

Oudere technieken zijn vaak een stuk minder belastend voor het milieu dan hun modernere alternatieven. Moeten we dan terug gaan leven zoals in de prehistorie, of op z’n middeleeuws of volstaat honderd jaar geleden? Nee, moderne technologie kan een groot deel van onze impact op het milieu opvangen, maar voor heel wat zaken kunnen we inspiratie halen bij onze voorouders. Oudere technieken onderscheiden zich van andere door hun natuurlijke aandrijving; alles werkt dank-zij windkracht, waterkracht of spierkracht van mens en dier. Ontploffings- en elek-tromotoren, stoommachines en andere luidruchtige aandrijvingen horen hier dus niet bij. De revival van de windmolen voor het opwekken van elektriciteit is al geruime tijd aan de gang en ook meer en meer watermolens zorgen voor groene stroom. In de bos- en landbouw zien we dat het werkend paard weer aan belang wint en langzaam maar zeker herontdek-ken we onze eigen spierkracht.

Tuinieren doen we in de eerste plaats voor ons plezier, maar steeds meer mensen zien het nut van een eigen oogst weer in. Gezondheid en ecologie zijn hierbij doorgaans belangrijker dan economi-sche motieven en de manier waarop we groenten, fruit, eieren, brandhout en eventueel melk en vlees produceren moet dan ook verantwoord zijn. Dat chemische bestrijdingsmiddelen en meststoffen niet thuishoren in een ecologische tuin hoeft geen betoog meer, maar wat met de kettingzaag, motorfrees, hakselaar en

elektrische haagschaar? Net zoals bij de chemicaliën is het vooral een gebrek aan kennis en vaardigheid die ons snel naar de modernere technieken doet grijpen. Wie weet er nog hoe hij op natuurlijke manier schadelijke dieren op afstand kan houden en wie heeft nog de vaardigheid om een boom te rooien met bijl en spade? Orga-nisaties als Velt of de Nationale Boom-gaardenstichting doen heel wat moeite om verloren kennis terug op te vissen en te verspreiden. Het bewaren en ontsluiten van die technische kennis is een van de hoofdtaken van het MOT. De collectie bestaat uit zeer uiteenlopende voorwer-pen, gaande van voertuigen tot werk-kledij, maar in hoofdzaak verzamelen we handwerktuigen. Die kunnen zowel bij het beroep van de boer als dat van de chirurg horen, ze kunnen zowel uit Vlaanderen als uit Zuid-Amerika komen en ze kun-nen eeuwenoud of nagelnieuw zijn. We wekken deze voorwerpen terug tot leven tijdens demonstraties en workshops.

Als je ergens op een zolder een onbekend werktuig vindt, kun je het dankzij onze website hoogstwaarschijnlijk identifi-ceren. Voor de tuinier alleen al staan er meer dan zeventig types werktuigen op. De trekzaag bijvoorbeeld, een zaag van anderhalve meter lang die je met twee personen moet gebruiken. Of de zeis. Na afloop van een cursus werken met de zeis vonden de deelnemers het alvast een goedkoop, veilig, gezond en geruisloos alternatief voor de bosmaaier. Maar niet alleen vergeten werktuigen pas-

seren de revue, ook nieuwe vormen van bestaande werktuigen of volledig nieuwe werktuigen worden verzameld en getest. Een spade met telescopische steel bijvoor-beeld of een nieuw soort distelsteker.

Het MOT is elke weekdag open van 9 tot 17 u, van april tot oktober ook in het weekend en op feestdagen van 14 tot 18 u. De graanwatermolens Liermolen en Tommenmolen zijn open van begin april tot eind september in het weekend en op feestdagen van 14 tot 18 u.

Het MOT | Museum voor de Oudere Tech-nieken. Guldendal 20, 1850 Grimbergen. T 02 270 81 11 - E [email protected]→ www.mot.be

Met de spade je tuin omspitten, gras maaien met een zeis, brood bakken in een bakoven en water halen uit een wa-terput: niet meer van deze tijd? Wel als het van het MOT afhangt!

stage ‘bouw zelf je oven’Tijdens deze driedaagse workshop krijg je van een ervaren ovenbouwer deskundig uitleg over het bouwen van een bakoven. Zo worden de verschillende bouwstadia van onderbouw, ovenvloer en ovengewelf uitgelegd en geoefend. Een eerste sessie vindt plaats van 27 juni t.e.m. 29 juni, een tweede van 4 juli t.e.m. 6 juli. De prijs bedraagt € 250,00 per persoon per sessie. Inschrijven kan vanaf 1 maart. Meer info op www.mot.be.

37Zoekertjes

Schrijf naar Velt of e-mail [email protected].

Plaats je zoekertje ook op

www.ecozoekertjes.be

Pelletkachel: Ecoteck - Elena Steel.

Vermogen: 11 kw. Verw. volume: 220 m³. Bijna

1 jaar oud, nog 1 jaar fabriekswaarborg. Slechts

550 u gebrand. Prijs: € 2860 (nieuw € 3551).

0475 79 83 31.

Te Koop

Het boek In harmonie met de

maan: toepassing van de maankalender in het

dagelijkse leven. Auteur: Johanna Paungger

& Thomas Poppe. Uitgeverij: Altamira-Becht.

[email protected]

GezochT

Graanmolen op steen,

moulin.a.cereals.sam.ab. Ook geschikt voor

fijne patisseriebloem. Vraagprijs: € 170,00.

03 755 03 13 (Van Bogaert)

Te Koop

Mooi afgewerkt appartement

op 2de verdieping van nieuwe woning,

energiezuinig, ingerichte keuken, terras, 2

slaapkamers, ruime living 50m2, mechanische

verluchting. Centrum Bassevelde maar rustig,

prachtig zicht op park, ecomoestuin van 10 x

15 m beschikbaar. € 630,00 vaste kosten in.

0497 45 89 61 of 09 373 61 79, philip.haers@

scarlet.be.

Boompjes voor houtkant: ik heb

nog meer dan 300 jonge Zwarte Elzen staan,

hoogte tussen 1,5 en 2 m, ze mogen weg aan

€ 0,30 /stuk. 0497 45 89 61 of 09 373 61 79

Te Koop

Te huur

2 witte haantjes (zijdehoenders).

Ze zijn geboren in mei 2010. 0497 36 09 66

(Westrozebeke).

GrATiS

Bovenwoning met 2 slaapkamers,

woonkeuken en -kamer, bij Visé. Huurprijs:

€ 725,00. Cortils is een landgoed met o.a.

moestuin en park waar op ecologische wijze een

plek gecreëerd wordt om tot jezelf te komen.

Wij – de vaste bewoners – zijn op zoek naar

medebewoner(s) die dit doel ondersteunen en

een deel van de vrije tijd hieraan willen best-

eden. [email protected],

00-32-43 770 360.

Te huur

Vele soorten inheemse planten

voor in je ecologische tuin. € 1,75/plant.

Ook medicinale en eetbare planten, vlinder-

en bijenplanten en sierplanten. 4 km van

Maastricht. [email protected]

Te Koop

Wie wil zomer 2011 gedurende

enkele weken op ons huis in Italië passen,

voor onze kippen zorgen en onze biologische

moestuin onderhouden (en helpen leeg eten)?

Omgeving Pescara (Abruzzo).

[email protected]

GezochT

Vriendin(en) om samen tuinen

te bezoeken. Op eigen houtje, via Velt of de

Landelijke gilde. Gewoon om te genieten en te

kletsen en om daarna met nieuwe goesting in

de eigen te tuin te werken. Ik woon in de buurt

van Geraardsbergen. 0473 68 74 39.

GezochT

Heb sinds een 10-tal jaar een

ecotuin, met serre. Ik wil die opnieuw aanleggen

en uitbreiden. Ik kweek meestal de traditionele

groenten: asperge, erwten, bonen, bloemkolen,

broccoli, paksoi, rode kool, spruiten etc. Zoek

iemand die mee wil onderhouden. Ik vraag

geen geld, want zal alle zaden of plantgoed

zelf aankopen. Alleen wat meehelpen in

het onderhoud voor een deel (1/2?) van de

opbrengst. Ik woon in de omgeving van Gent

(Desteldonk) 0475 24 44 90.

GezochT

Ambachtelijke confituur zonder

suiker, gezoet met agave- of chicoreistroop.

Laatste stuks van het najaarseizoen zoals:

mispels, kweeperen, vijgen, bramen,

notencréme, etc. € 3,00 (ca. 200 g). Kan

verstuurd worden, verzendingskosten € 5,70 tot

2 kg. De Gols 052 21 80 50.

Te Koop

3 gezonde kippen en haan. We

willen even een periode zonder kippen. Af te

halen in Denderhoutem (Oost-Vlaanderen)

053 41 82 29 of 0474 86 11 80.

GrATiS

(oude) Boomse Dakpannen. Wij

hebben er een paar duizend te veel en ze staan

in de weg. Prijs is af te spreken.Mark de Wit,

0475 90 38 45

[email protected]

Te Koop

20 regenboogforellen zoeken

na het overlijden van hun baasje een nieuwe

vijver met stromend water waar ze nog lang en

gelukkig in kunnen zwemmen. 0473 65 81 30.

GrATiS

Huis in Halle-in-de-

Kempen,dichtbij dorp én bos.E 313 en E34 op

10 min. Bwjr 1980.Opp 2750 m2. Bewoonb.

opp 170 m2. Natuurlijke materialen en warme

kleuren,geïsoleerd volgens de huidige normen.

Open leef- en werkruimte. Sobere maar

praktisch ingerichte keuken met natuurstenen

tabletten. Badkamer met veel kastruimte,ligbad

met douche, toilet. Veranda-inkom. Lichte

ruimte achteraan met inbouw-houtkachel.

Kelder 6x6.Hoogrendementsketel op gas

voor verwarming en warm water. Zonne-en

schaduwterras. Houten garage aan straat

en brede inrit,waardoor plaats voor extra

wagens. Dwaaltuin met vijvertjes. Er groeien

o.a.fruitbomen en -struiken, hazelaars, tamme

kastanje en notenboom.De tuin is ecologisch

onderhouden.Bezichtbaar vanaf 1/4/2011.Vrij

vermoedelijk lente 2012. irene.diels1@telenet.

be of 03 384 22 91.

Te Koop

Tuingereedschap uitmuntende

staat. Mestriek 4-tand, spitriek 4-tand, mesthaak

4-tand, bats spade (panneke), steekschop super

L 370 mm L × 165 mm B, zandschoffel(troffel),

tuinhark(rijf) 450 mm B, grelinette 300

mm tand L, preiplanter 4-pen 250mm L,

halvemaanhak 150 mm B, beerputschepper

2,5 l, set klein tuingereedschap, verrijdbare

houtschaaf mes B 300 mm × blad B 370mm

regelbaar blad, metalen zaagboog 370 mm

(houtzaag), hakbijltje lemmet 110 mm B ×

330mm steel L. Prijs o.t.k. andre_verbist@

skynet.be of 03 651 62 03 na 18 u (Schoten).

Te Koop

Rustig gelegen stuk grond,

gedeeltelijk bos, om een moestuin aan te

leggen en/of caravan te plaatsen. Regio:

Stekene/Koewacht. 1790 m2 groot, € 85,00 per

maand. [email protected]

Te huur

Hoevetje met grote tuin in

Hombeek, Moststraat 5. Prijs: € 250 000. Mét

achterliggende weide van +/- 1 ha erbij: € 350

000. [email protected] of

015 41 66 06.

Te Koop

Oud hakmachientje,

zaaimachientje, graanpikhaken en -zeisen,

leren riemen voor boerenpaarden, gekuiste

klampstenen, arduinen blokken, oude

vloeren,... [email protected] of

015 41 66 06.

Te Koop

• Kacheltje om buiten witlof

te kweken (golfplaten, partij wortels). •

Ouderwetse lampenradio. • Imkergerief •

Stukje grond te huur om groenten te telen of

een biotuintje voor iemand die het niet meer

kan (50/50 opbrengst). 0484 21 60 67.

GezochT

Mooie zwart-wit gespikkelde haan

zoekt veilig kippenhok met enkele kippetjes.

Heeft manke poot maar kan nog dekken. Wordt

in ruil voor goede zorgen gratis geleverd. Mooie

kukeluku! 04841 21 60 67 (Zaventem)

GrATiS

38 Lezers reageren/Uitgesproken

‘Gangbare koplopers vinden het reuze interessant hoe biologische boeren omgaan met de bodem of met mechanische onkruidbestrijding. Maar in de

gangbare onderzoeksaansturing komen toch vooral de mainstreamvragen bovendrijven en dan kan het gebeuren

dat de biologische vragen en dilemma’s van koplopers niet aan bod komen.’

sabine pronk, beleidsmedewerker biolandbouw bij het ministerie van Economische zaken, landbouw en innovatie

Op:biofoodonline.nl, 10 februari 2011.

‘Bedrijven gebruiken bij biologisch vooral de woorden verantwoord en gezond, terwijl in het buitenland wordt gefocust op hoe lekker en kwalitatief goed de producten zijn. Dit resulteert daar in een hoge biologische omzet.’

jan-willem grievink van het foodservice instituut Nederland Op: biojournaal.nl, 4 februari 2011.

Vossen anders bekekenAl 35 jaar kweek ik loslopende kippen waarvan de laatste 15 jaar in aanwezig-heid van de vos. Telkens als ik een vos zie, geeft me dat een overweldigend gevoel en in extreme winterperiodes kan ik het niet laten hem ’s nachts te voederen op amper 50 m van mijn kippenhok.Mijn kippentoom bestaat uit een 30-tal Brabantse leghoenen en kruisingen, plus enkele hanen. Zij hebben volgens mij nog een vrij natuurlijke gevaarreflex. Ze wor-den ’s avonds opgesloten in hun degelijke nachthok. Dagelijks kom ik met mijn hond in en rond het nachthok en nog nooit heeft een vos proberen binnen te dringen. Ooit las ik een interview waarin men vroeg waarom de zelfvoorziener geen kippen hield. Zijn antwoord was: mijn echtgenote houdt niet van honden en zonder hond kun je op deze afgelegen plek geen pluimvee houden, de vos voelt zich dan heer en meester.Mijn rondscharrelende kippen heb ik nog nooit op meer dan 100 m van hun hok waargenomen. Verlies van kippen doet zich altijd ’s morgens vroeg voor als ik “vergeten” ben de dieren op te sluiten. De vroege vogels zijn dan het slachtof-fer, want jawel, ook bij de kippen zijn er uitslovers en langslapers. Wat ik mis in het vossenverhaal is de vos als verdelger bij uitstek van de muskusrat. Tien jaar lang heb ik een verbeten strijd gevoerd met fuiken tegen deze – overi-gens prachtige – dieren, maar met teleur-stellend resultaat. Sinds het verschijnen van de vos is het probleem volledig opge-lost. Muskusratten zijn mollige delicates-sen voor de vos en een gemakkelijke prooi omdat zij aan land altijd dezelfde paden gebruiken en zich plomp voortbewegen. En dan zijn er nog de tientallen mij bekende verhalen van vossenschade waar het telkens ‘s nachts loslopende

honden betreft; zij veroorzaken hetzelfde schadebeeld.Laat u niet te vlug voor de jagerskar span-nen alstublieft.gerald Vereyken

kweek van beukZou iemand ervaring hebben met het kweken van beukenplantjes voor een beukenhaag. Bij de kweker zijn die erg duur (zelfs relatief kleine tweejarige) en als je een streekeigen haag wilt zetten heb je er heel wat nodig. Ik heb al een paar keer geprobeerd om te stekken, maar dit lukt niet. Ik hoorde nu ook dat dit niet lukt en dat je moet zaaien. Op zoek dan maar naar beukennootjes. Al vertelde iemand me dat een beukennootje slechts ongeveer om de 10 jaar echt vruchtbare pitten heeft. Wie kan me helpen?groet,Erwin

Antwoord van Maite Grugeon, stafmedewerker siertuinZelf beuken opkweken uit beukennootjes lijkt me nog niet zo eenvoudig. Je moet de beukennootjes oogsten in een goed zaad-jaar; beuken kennen iedere vijf tot zes jaar zo’n goed zaadjaar. In deze zogenaamde mastjaren stopt de beuk bijna twee derde van de in dat jaar geassimileerde suikers in haar vruchten. De beukennoten blijven alleen kiemkrachtig wanneer er veel loof of aarde bovenop ligt.Daarnaast vragen ze ook een geschikte standplaats om te kiemen. Het liefst groeien ze op kalkrijke en voedselrijke bo-dems. Vochtige bodems en arme bodems, die ofwel zeer zuur, zeer nat of zeer droog zijn of slechts een dunne bodemlaag hebben zijn niet geschikt. Daarbij komt nog dat ze schaduw nodig hebben om te overleven; jonge beuken groeien het best onder de bescherming van oudere

soortgenoten.Misschien moet je eens onder beuken-bomen kijken, want daar vind je vaak zaailingen.Als je toch wilt proberen om beuken op te kweken uit beukennootjes, vind je op het internet zeker wel een teeltverslag als je zoekt op de Latijnse naam Fagus Sylvatica (beuk).

steviaBeste,Met interesse las ik het stevia-artikel. Enkele opmerkingen welden in mij op, en die wil ik hier even kwijt. Ten eerste dek je de zaadjes het best helemaal niet af. Steviaplantjes zijn lichtkiemers, het opkomstpercentage ligt duidelijk hoger. Er is ook een verschil tussen donker- en lichtgekleurde zaden. De donkergekleurde hebben een redelijk hoog kiempercentage (afhankelijk van de bron, het klimaat, en andere omstandigheden die de rijping beïnvloeden), de bleekbruine zaadjes zijn zo goed als waardeloos, want het kiem-percentage ligt zeer laag.Zoals bij andere planten met zoetsma-kende blaadjes (lippia dulcis, rubus suavis-simus…) is er inderdaad een nasmaak. In het geval van stevia vertoont die nasmaak nogal wat gelijkenissen met de smaak van zoethout. Evenwel is er een variëteit op de markt (jammer genoeg enkel als plant in Canada te verkrijgen) die die bijsmaak niet heeft en veel aangenamer is om te mengen in allerlei gerechten die wat zoetstof verlangen.Ten slotte, het beste tijdstip om stekjes te nemen is vanaf augustus. Deze stekjes wortelen veel vlugger en beter dan voor-jaarsstekjes, maar geven natuurlijk wel pas het volgende jaar een opbrengst, en ze dienen vorstvrij te overwinteren. Volwas-sen planten kunnen afgedekt in een koude serre vlot overleven, een lichte vorst is

39Lezers reageren/Uitgesproken

voor het wortelgestel geen probleem.Met vriendelijke groeten,frank Van keirsbilck

www.thevegetablegarden.be

oudere ledenEen reactie op de lezersbrief van Laetitia Jansseune in Seizoenen nr. 6/2010.

Beste Laetitia,Volkomen begrip voor de situatie.Ook hier is ons gezin van zeven aan het terugvallen op momenteel vier… Getrouwd, op kot, uithuizig… straks nog maar met z’n tweeën? Wat ik vroeger nodig had aan oppervlakte om ongeveer alle groenten het hele jaar door te kunnen kweken, valt nu terug op de helft, maar ik los het zo op: ik heb de teelten waarvoor ik veel vierkante meters nodig heb ver-groot in verhouding. In eerste instantie: asperges. Ik had er al wat rijen van staan maar ik verdubbel of verviervoudig nu: relatief eenvoudig, niet veel werk aan en erg lekker. Vele vrienden en kennissen komen in de aspergetijd eens langs om te zien “of ze al schieten”. Wekelijks eten we minstens één keer asperges in het seizoen en je lokt er al de kinderen en hun part-ners mee naar huis in het weekend. Ze zijn ook erg gemakkelijk in te vriezen als je toch nog overschot zou hebben. Zonder verlies aan kwaliteit kun je ze dan het hele jaar door consumeren.Een tweede teelt die interessant wordt, maar die ik als biotuinier niet zo eenvou-dig vind, is de aardbeienteelt. Aardbeien hebben relatief veel plaats nodig, het hele jaar door. Vers zijn ze schitterend, in jam het hele jaar door gezond, en het restant – ook weer uit de diepvries – is zeer lekker in een milkshake.Beide teelten vergen wat ruimte, maar weinig werk : ietwat meer voor de aanleg,

‘Onze vleesconsumptie zal naar beneden moeten, willen we over vijftig jaar aan de wereldwijde behoefte naar dierlijke

eiwitten kunnen voldoen. [...] Het hangt natuurlijk af van de consument, zoals altijd, maar het zit er onverwijld

aan te komen.’

piet Vanthemsche, voorzitter van de boerenbond, antwoordt op de vraag hoe onze landbouw er over 50 jaar zal uitzien.

In: De Morgen, 22 februari 2011.

‘Vroeger ploegden boeren 13 centimeter diep, nu vaak tot 25 centimeter. Dat betekent dat er slechte grond naar boven

kan komen. We moeten eens nagaan of we terug kunnen naar hoe het vroeger ging.’

jan van der zwaan van netwerkorganisatie pioN (platteland in ontwik-keling) over hoe boeren in de Nederlandse regio helmond onderzoeken

hoe ze meer verscheidenheid kunnen aanbrengen in hun bedrijfsvoe-ring zodat er meer biodiversiteit ontstaat.In: Eindhovens Dagblad, 9 februari 2011.

Zend je lezersbrieven naar [email protected] of per post t.a.v. de redactie.

Het is weer krokussentijd. Helaas, vandaag is het zwaarbewolkt en guur, dus zullen ze niet bloeien. Krokussenbloei is een blijft iets van momenten, namelijk meer dan 6 ° Cel-sius en zonneschijn. Maar spectaculair is het vast en zeker. En dat de lente nu echt wel gaat regeren, daarover is bij het zien van deze weelde geen twijfel meer mogelijk. Rik wouters

maar zeer weinig in onderhoud.Ik hoop dat je nog vele jaren mag genieten van de moestuin.Erwin Van den broeck

witlo(o)f?Beste,Waarom doet Velt mee aan het verbaste-ren van de naam van “ons witloof “ door het “witlof ” te noemen?jef beuckelaers

Antwoord van eindredacteur Reine De PelseneerIn de publicaties van Velt proberen we zo veel mogelijk de regels van het Algemeen Nederlands te volgen. Velt heeft immers zowel Vlaamse als Nederlandse leden.

Van Dale en het Groene Boekje gelden daarbij als standaard. “Witloof ” wordt enkel in België gebruikt; “witlof ” is stan-daardtaal. Bovendien is het veel logischer om over “witlof ” te spreken. We zeggen en schrijven immers ook niet “roodloof ” en “groenloof ”, maar wel “roodlof ” en “groenlof ”.

40 Uitgelezen

onze smultuin

claudia Reina

Fontaine uitgevers, ‘s-Graveland, 112 p.,

ISBN 978 90 5956 313 1 € 17,95

In België verdeeld door Agora Uitgeverscentrum en

verkrijgbaar in de boekhandel.

De ondertitel klinkt veelbelovend: ver-halen, recepten en tuintips. De verhalen zijn luchtige niemendalletjes over twee vriendinnen die samen met hun tach-tigjarige moeders in een heerlijke tuin vertoeven en waaruit ze al het lekkers halen waarmee ze heel creatief in de keuken omspringen. Wat hun Engelse tuinman Dennis niet kan telen wordt het liefst gekocht op biologische markten. De tuintips van Dennis zijn evenwel wat over het hoofd gezien, op een summiere uitleg na over het telen volgens de maanstan-den. De enige concrete aanwijzing om compost en mest vooral diep in te werken staat dan weer haaks op de aanbevelingen in vorige Seizoenen om de bodem vooral met rust te laten.Blijven over: de vele recepten, opgedeeld per seizoen. De bereidingen zijn een-voudig en verrassend en ademen een mediterrane sfeer. Daarom spreekt Dennis over zijn vier “Olijfjes”! Ontbijtideeën, tussendoortjes, hoofdgerechten en toetjes staan wel vrolijk door elkaar gehaspeld. De dames zijn bij al die smultuincrea-ties allerminst afkerig van knoflook, ze zijn verzot op granaatappelsap en verse kruidenthee, en houden het keurig vege-tarisch. Zelfs zuivel wordt maar af en toe gebruikt: wat yoghurt voor een tzatziki-variant, een geitenkaasje in de aubergi-nerolletjes of een vleugje pecorino voor de zelfgemaakte pesto. Wanneer je leest dat beide moeders nog elke week als duo gaan tennissen en ‘s ochtends in de tuin aan rek- en strekoefeningen doen, dan moet je bijna besluiten dat deze recepten zicht geven op het eeuwige leven.luk Naets

Vierduizend jaar kringlooplandbouw

f.h.king, vertaald door sietz leeflang

Uitgave van de Stichting De Twaalf Am-bachtenIsbn 978-90-70412-28-9€ 38,30

Het boek Farmers of Forty Centuries, Permanent Agriculture in China, Korea and Japan verscheen voor het eerst in 1911. Het is het reisverslag van Franklin King die in 1909 door deze landen reisde en de landbouwsystemen bestudeerde. Nu is het boek voor het eerst in het Nederlands, vertaald door iemand met kennis van zake, Sietz Leeflang, medeoprichter van de Twaalf Ambachten. De interesse van King beperkte zich bepaald niet tot de landbouwproductie an sich,; hij gaat ruim in op de volledige cyclus van landbouw en bodemzorg, voe-dingsgewoonte, landschapszorg, hygiëne etc. In dit boek kom je meer te weten over hoe intensieve landbouwsystemen een zeer dichtbevolkt land kunnen voeden. En met “intensief ” bedoelen we hier inten-sieve arbeid en zorg per grondoppervlak. Deze intensieve zorgen leveren twee tot drie oogsten per jaar op. Veel aandacht gaat naar menselijke uitwerpselen. Die zijn erg kostbaar en worden zorgvuldig verzameld en terug-gegeven aan de grond. Dat gebeurt niet zomaar, want menselijke uitwerpselen kunnen voor problemen met hygiëne zorgen. De uitwerpselen worden zeer voorzichtig verzameld in speciaal daar-voor ontworpen kruiken die goed sluiten. Vervolgens worden ze gecomposteerd en/of vergist. Het resultaat vormt geen gevaar meer voor de volksgezondheid en wordt integraal aan de bodem teruggegeven. Je uitwerpselen zijn ook kostbaar; een huis huren kon je in Kings tijd betalen met geld, maar ook in natura. Als de huurder zijn uitwerpselen afstond, ging er wat van de prijs af. Als je huishouden uit

vijf personen bestond, verviel de volledige geldelijke huur.Je leest veel over bodembewerking (of niet) en over dikke regenwormen, over het gebruik van slib op de bodem en kreeftjes in de kanalen. De link met de voedingsgewoonten is logisch. King stelt vast dat deze Aziatische bevolking quasi vegetarisch leeft en dat de dieren in het landbouwsysteem andere functies hebben dan louter voedselproductie. Een mooi voorbeeld van gesloten kringloop.Na zorgvuldige waarneming en interpre-tatie, voorspelt King ook het een en ander voor de omgang met productiemiddelen (en de uitputting ervan) in zijn eigen land, de VS. Helaas is zijn voorspelling uitgekomen. Dit boek is een historisch monument in de biolandbouw en beslist een aanrader.greet Tijskens

stevia en steviolglycosidenDe naakte waarheid over Stevia of de politiek in zijn blootje

jan m.c. geuns

Euprint, 2010, 108 p.

ISBN: 978-90-74253-147

€ 20,00

Dit boek geeft een update van het gebruik van steviolglycosiden (zoetstoffen uit Stevia) in voeding, met voorgestelde maximumgehalten in verschillende groe-pen van gerechten. Toxicologische studies hebben aangetoond dat steviolglycosiden zeer veilig zijn en dat er geen schadelijke nevenwerkingen bekend zijn. De indi-anenverhalen die de ronde doen over mogelijke schadelijke effecten zijn enkel en alleen maar toe te schrijven aan een opinie van het voormalig wetenschap-pelijk comité voor voeding van de EU, een opinie waaruit blijkt dat die “geleerden”

41Uitgelezen

blijkbaar het onderscheid niet kenden tussen bijv. mannelijke en vrouwelijke proefdieren, tussen mannen en vrouwen, etc. Of zou er iets anders aan de hand ge-weest zijn? De gunstige farmacologische effecten van steviolglycosiden worden tevens besproken. Hiertoe zijn echter relatief hoge doses vereist die men waar-schijnlijk nooit zal bereiken wanneer men steviolglycosiden gebruikt als zoetstof. Tot de meest interessante effecten zijn te rekenen: verlagen van de bloeddruk bij personen met hoge bloeddruk, verlagen van bloedsuikerspiegel bij diabetes type2 en het verhogen van insulinegevoelig-heid, het afremmen van huidkankers en het voorkomen van aderverkalking door het afremmen van de oxidatie van lage densiteit lipoproteïnen (de zogenaamde ‘slechte cholesterol’). Er wordt een moge-lijke verklaring gegeven voor het optre-den van al die gunstige farmacologische effecten, namelijk het wegwerken van reactieve zuurstofspecies (radicalen).Meer info op www.eustas.org (EN, DE, SP) en http://stevia.eu (NL).Roland lemaire

graan en solargraan

Ruben van dijk

A.W. Bruna, 2010, 315 p.ISBN 9789022995136€ 19,95

solar

ian mcEwan

De Harmonie, 2010, 361 p.ISBN 9789022325278€ 24,50

Met Graan, de opvolger van Het Kyoto-complot, maakte Ruben van Dijk vorig jaar naam in Nederland. Door de droogte in Rusland en Argentinië, de waterover-last in Australië, het oproer in Tunesië en Egypte en mislukte graanoogsten in China stijgen de graanprijzen opnieuw

sterk en wordt deze ecothriller weer erg actueel. Het verhaal speelt zich af in 2012. Een onbekend graanvirus breekt uit en veroorzaakt wereldwijd misoogsten. Pa-niek breekt uit, ook in Nederland. Het lot van het Nederlandse volk ligt in handen van Peter Vink, een jonge politicus en woordvoerder van het door de regering aangestelde crisisteam.Wie op zoek is naar grote literatuur laat dit boek beter links liggen. Daarvoor is Graan te veel een verhaal in de stijl van Dan Brown’s Da Vinci Code en te veel een thriller volgens het boekje. De schrijver sluist vele wetenswaardigheden rond de klimaatverandering in het verhaal en geeft een solide beschrijving van hoe een hongersnood er in Nederland zou uitzien, maar slaagt er desondanks niet in om de complottheorie altijd even geloofwaardig te houden. Wie op zoek is naar een hap-klare, snelle en spannende (eco)thriller komt met Graan wellicht aan zijn trekken. Een leuk tussendoortje.

Meer dan een tussendoortje en volgens de eindejaarslijstjes een van de beste boeken van 2010 is Solar van Ian McEwan. Deze schrijver vestigde zijn reputatie met best-sellers als Boetekleed en Aan Chesil Beach. De inspiratie voor Solar vond Ian McEwan tijdens een expeditie naar de Noordpool die hij in 2005 ondernam samen met wetenschappers en kunstenaars. Centraal in deze comédie humaine staat fysicus Michael Beard, een haast gewetenloze Nobelprijswinnaar die het wondermiddel tegen de klimaatverandering in handen krijgt. Dit gegeven maakt dat je ook Solar gerust een ecothriller kunt noemen, maar dan wel een van een magistraal kaliber. Solar blijft steeds extreem menselijk en realistisch, toont de geschiedenis van de academische en maatschappelijke stro-mingen pro en contra klimaatmaatregelen en bevat een ander vaak onderbelicht ele-ment, namelijk het belang van economie en kapitaal voor de verwezenlijking van een ecologisch project. Maar dit is niet eens het belangrijkste, want eerst en voor-al is Solar een bijzonder humoristische tragedie. De eerste pagina’s van het boek zijn een gigantische aanloop naar een gruwelijke grap waarvan je de clou rond de zestigste pagina verneemt. McEwan zet je regelmatig op het verkeerde been en zet met Beard een cynische figuur neer die je tot op het laatst doet twijfelen of je

wel met hem wilt of kunt sympathiseren. Beard is gekenmerkt door een cynisme t.o.v. de politiek en een kritische houding tegenover de erfenis van de jaren 1960 zoals je deze ook bij de hoofdfiguren in de roman Elementaire deeltjes (1998) van de Franse schrijver Michel Houel-lebecq terugvindt. Ook de humor van Ian McEwan doet omwille van haar zwarte randje denken aan die van Houellebecq, maar is vrij van de grimmigheid zoals we die aantreffen bij de Fransman en eerder lichtvoetig te noemen. Solar werd dan ook terecht bekroond met de Bollinger Eve-ryman Wodehouse Prize 2010 voor beste literaire humoristische fictie.bart coenen

42 Publireportage

ECOstyle, van nature bewustGeen holle slogan …

ECOstyle is al meer dan 40 jaar actief met onderzoek en ontwikkeling in deze richting en past zich voortdurend aan aan de nieuwe noden en vragen van de gepas-sioneerde tuinliefhebber. Het opgefriste ECOstyle-logo met de nieuwe baseline ‘Van nature bewust!’ is dan ook geen holle slogan. Innovatie is voor ECOstyle, zoals u weet een sleutelwoord. Daarom dat we ook in 2011 weer komen met tal van nieuwe producten en concepten nl. de verbreding van het assortiment Cocopeat®-potgrond, de uitbreiding van de lijn vloeibare meststoffen Vitality+ en een geheel nieuw plantenverzorgingsconcept met Opti-Plant. In dit artikel zoomen we even in op de unieke productiewijze van ECOstyle Cocopeat®-potgrond.

Ecostyle-cocopeat®, turfvrije potgrond als bijdrage aan biodiversiteit!2010 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Biodiversiteit. Een van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van de biodiversiteit is de aftakeling en vernieti-ging van de natuur. Het schaarser worden van turf- en veengebieden is hiervan een duidelijk voorbeeld.Het bijzondere aan Cocopeat® is dat het

Gelukkig mogen we vaststellen dat mensen – hoe langer hoe meer – getriggerd worden om op allerlei manieren te zoeken naar milieusparende en mensen diervriendelijke producten voor het onderhoud en de verzorging van hun tuin.

een turfvrije potgrond is. Cocopeat® is een restproduct uit de kokosnootindustrie en het milieu wordt dus niet belast met afgravingen van turf- en veengebieden.Turf daarentegen wordt ontgonnen uit veengebieden. Deze gebieden liggen in Ier-land, Scandinavië of de Baltische Staten. Het zijn dikwijls habitats voor zeldzame bloemen, insecten, vogels… Door de ontginning komt het verdere bestaan van deze gebieden in gevaar. Cocopeat® wordt in het Verre Oosten ge-maakt van gecomposteerde kokosvezels. Hier ontdekte men zo’n 15 jaar gelden dat dit “afvalproduct” een prima groeimedium is. Voor die tijd lag de bast van de kokos-

noot nutteloos op grote hopen.De bast die zich om de kokosnoot bevindt, wordt verzameld op enorme composthopen. Daar ondergaat deze een langdurig composteringsproces, waar uiteindelijk Cocopeat® uit overblijft.

Voor meer info over Cocopeat® en de andere nieuwe ECOstyle-producten 2011: → www.ecostyle.be

45

OnzeEigenTuin is een hoogst informatief kwartaalbladmet dieper gravende verhalen over vormgeving en beplanting van de tuin, onderhoud, groente en fruit, tuingeschiedenis en -literatuur.

Neem een abonnement op OnzeEigenTuinBel (020) 320 28 23 of mail naar [email protected]. Abonneren kan ook via www.onzeeigentuin.nl Al vanaf € 16,02 per jaar

L i j f b l a d v o o r l e z e n d e t u i n i e r s

www.onzeeigentuin.nl

46

Ecologische kwekerijen tuinwinkelKwekerij van• inheemse wilde planten• kruiden en medicinale planten• inheemse haagplanten en oude fruitboomrassen

• Bloemenweidemengsels en ‘Schwegler’ nestkasten• Biologische zaden en plantgoed voor de moestuin• Ecologisch tuinhout in kastanje, hazelaar en wilg

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Opgelet: Tijdens de maanden augustus, december en januari sluiten wij op zaterdag om 13.00 uur

Openingsuren:Dinsdag tot zaterdag

van 9.00 u tot 18.00 u

47

SGS-PEFC/COC-0123CASTANEA

ECOLOGISCH EN TIJDLOOS DESIGN...

De kastanjehouten producten van CASTANEA, tuinafsluitingen, tuinpoortjes, steunpalen, Post & Rail-afsluitingen, enz... passen door hun tijdloos design in elke tuin. Ze zijn afkomstig uit de ecologisch beheerde hakhoutbossen van de Limousin en zijn van nature bestand tegen schimmel en vocht. Impregneren is dus overbodig.

In heel Vlaanderen vind jeverkoopadressen van CASTANEA.Voor meer informatie over het volledige CASTANEA assortimentbel naar 0473 43 00 87 of surf naar www.castanea.be

48

Opendeur2-3/4

7-8 & 14-15/5

beursdata: Hombeek 03/04 - Kalmthout 17/04 - Plantendag op bedrijf 30/04 - Bokrijk 01/05 - Beervelde 6-8/05 - Torhout 13-15/05 - Opendeur op bedrijf 05/06.

50 Ledenvoordelen

DÈ DAG VOOR DE DUURZAME REIZIGER!

GELLA VANDECAVEYEVoormalig judoka en levensgenieter

Een jaar reizen door Azië

MELVIN REDEKERNederlands’ topalpinist

Nieuwe klimroute op Thalay Sagar (India)

ARNOUT HAUBEN Man Bijt Hond

Te voet naar Compostela

bazaAr

De Natuurvrienden

bazaAr26 MAART 2011

Volledig programma en info: www.natuurvrienden.be of [email protected]

WERNER VAN STEEN Natuurfotograaf

Topfotografi e van ’s werelds mooiste plekjes

VAKANTIECENTRUM DE CEDERPARIJSESTRAAT 34, 9800 DEINZE

10 TOT 18 UURPRIJS: LEDEN: 3 EURO, NIET-LEDEN: 5 EURO, TOT 16 JAAR: GRATIS

2 EURO KORTING (3 EURO I.P.V. 5 EURO)

GEEF DEZE BON AF AAN DE KASSA

Naamloos-1 1 18/01/2011 14:20:48

zandzeepsodaZandzeepsoda biedt je bio- en fairtradeproducten van de beste kwaliteit aan, geproduceerd met respect voor mens en milieu. En dit op een manier die de voordelen van een gewone winkel en een internetwinkel bundelt. Hat gamma omvat verse en droge voeding, verzorgings- en onderhouds-producten en geschenken.Jouw korting: 5 procent op verse en droge voeding, ver-zorgings- en onderhoudsproducten, textiel en geschenken. Gebruik als Velt-lid de kortingscode Velt11.Adres: Heikantstraat 27, 3670 Meeuwen-Gruitrode (Ellikom)[email protected], 011 61 18 03→ www.zandzeepsoda.be

dendergardenEen webshop met een aanbod aan meubelen, accessoires, decoratie en verlichting voor balkon, terras en tuin.Jouw korting: 7,5 procent korting op de bacsac-producten en tafels uit gerecycleerd teak. Voeg als code Velt in. Geen korting op alle andere producten; niet cumuleerbaar met andere kortingen.→ www.dendergarden.be

The kitchen gardenEen webshop met een aanbod aan Italiaanse (bio)zaden en tuinen keukengerei.Jouw korting: 10 procent op biozaden en de link-a-bord. Voeg als code Velt in. Geen korting op alle andere producten.→ www.thekitchengarden.be

op zoek naar rust en ruimte? | Zuid-Frankrijk - Haute Garonne - Gascogne - aan de voet van de pyreneeën! Authentieke boerderij met alle modern comfort | Info | www.vakantiehuisinfrankrijk.be, Marc Dufraing, 0495 52 02 22, [email protected]

Voor natuurliefhebbers in de Dordogne | Gerieflijke vakantiehuizen te huur op 7 hectare. Prima aangepast voor rolstoelgebruikers en seniioren. Tevens mininatuurcamping. Wandelen, fietsen, moes- en vlindertuin | Info | www.lacolline-linard.fr

09/04 Dagopleiding ‘Wellness uit de tuin’ | Workshop zelf verzorgingsproducten (crème, balsem, massageolie, etc.) maken met natuurlijke grondstoffen. Na een inl. in de basisbeginselen van de cosmetologie gaan we aan de slag € 120,00 (ingrediënten en syllabus inbegr.) | 9.30–12.30 u en 13.30-16 u. Inschr. vóór 02/04 door overschr. op rek. 735-0060638-01 met vermelding van ‘naam + tel + wellness uit de tuin’ | Info | www.netelvuur.be

22/05 10-18u indische kruidenmarkt | met kruidige workshops, een diareportage over Kerala – de bakermat van de Ayurveda, Indische hapjes en drankjes. Van harte welkom, hetzij als standhouder (inschr. verplicht), hetzij als bezoeker | Info | www.tangatanga.com/natbits2010 | Locatie: Netelvuur, Veldhoek 33, 9931 Oostwinkel.

10 x 2 gratis kaarten te winnen. Stuur een e-mail naar [email protected] voor 1 april of een kaartje t.a.v. de redactie.

biobeurs Valériane in brussel (29 april tot 1 mei)Op Valériane ontdek je alles over biologische voeding, tuinen landbouw, ecologisch wonen en duurzaam energie-gebruik, milieuvriendelijke organisaties, biowijnen, fairtrade- en/of natuurlijke kledij en textiel, ecologisch en duurzaam toerisme, ambachten en hygiëne en gezondheid. Zie p. 18 voor meer informatie.Jouw korting: 50 procent korting op de toegangsprijs Valéri-ane op vertoon van je lidkaart. Je betaalt € 4,00 i.p.v. € 8,00.Adres en openingstijden: zie p. 18

museum voor de oudere Technieken (moT)Het MOT wil het verleden en het heden van de mens helpen begrijpen door een realistisch beeld te geven van het ont-staan en de evolutie van de technieken en van de impact ervan op het dagelijks leven en het milieu. Het museum heeft een indrukwekkende verzameling handwerktuigen, machines en watermolens, een bibliotheek en een educatief aanbod.Adres: Guldendal 20, 1850 Grimbergen, 02 270 81 11, [email protected]→ www.mot.be

25 x 2 gratis kaarten te winnen. Stuur een e-mail naar [email protected] voor 1 april of een kaartje t.a.v. de redactie.

51Ledenvoordelen/Publicaties

Velt-publicaties voor belgië en Nederland• Seizoenen op smaak (704004)€ 8,50 + ( € 2,50 verz.)• Handboek Ecologisch Tuinieren (704007) € 29,95 (+ € 9,50 verz.)• Handboek Ecologische Voeding (704012) € 31,95 (+ € 5,30 verz.)• De Ecologische Siertuin (704011)€ 24,95 (+ € 4,30 verz.)• Ecologische Teelt van Kleinfruit (704009) € 7,95 (incl. verz.) actieprijs!• Ecologisch Tuinieren voor Beginners (704008) € 5,95 (+ € 2,50 verz.)• Het ecologisch houden van kippen (704010) € 14,95 (+ € 4,30 verz.) actieprijs!• Groenbeheer, een verhaal met toekomst (704016) € 55,00 (incl. verz.) actieprijs!• Groene gids voor kleine kids (704002) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Stappen naar een ecologische tuin (704017)€ 31,50 (+ € 5,00 verz.)• Pim Pompoen Kwartetspel (704023) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Mijn eigen kleine moestuin (704024) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Biodiversiteit in België (704018) € 43,00 (+ € 6,50 verz.)

andere publicaties voor belgië en Nederland• Natuur in eigen tuin (Roodbont) (704015)€ 10,20 (+ € 1,30 verz.). • De Brooddoos € 21,50 (+ € 3,00 verz.)andere publicaties enkel voor belgië• Burgers beheren openbaar groen als ecologische moestuin (ervaringsverslag Dulomiproject) (704107)€ 8,00 + (+ € 2,00 verz.)

Hoe bestellen? De publicaties zijn verkrijgbaar door storting van het

bedrag, verzendingskosten inbegrepen, op de rekening van je afdeling of op

rek. 001-0990550-62 van Velt-nationaal, Berchem voor België of op giro

362280 van Velt Nederland voor Nederland. Je krijgt de publicatie per post

thuis bezorgd. Je kunt ook steeds boeken kopen bij je afdeling of ze daar

afhalen. Dan bespaar je de verzendingskosten op de publicaties waar deze

afzonderlijk vermeld staan. Neem hiervoor contact op met je plaatselijk

bestuur. Dit zijn ledenprijzen. Vermeld bij storting de titel van de uitgave.

overige ledenvoordelenEcoflora - Wijngaardhof biogroente - Midgaard - Ecomicroob - La Vigne - PUC-shop - ‘t Biohofke - Lazuli - Dobbelhoeve - Biotiek-Biodyvino - Doekjes en broekjes - Bodemkundige Dienst van België - Biogroei - Natuurboerderij Het Bolhuis - Hageling-Bio Wijnbouw - Cecotec - AC De Wroeter - De Zaaier - Het Roodhof - Bezegaard Biofruit - Biovita - Kruiden Pervisum - De Hogen Akker - Lekker Gec - Stainless Building Consultancy - Boerderij De Loods - Pluis - Pro Vino Vero - ‘t Wilgenhof - De Wieltjeshoeve - Belgaard - Het Loonderhof - Boergondie - Purfruit - Bed and Breakfast Keutenberg - Olleke Bolleke - Tintelijn - Stichting Ommersteyn - Chassin - Tuin van hEden, - Beer, bed & breakfast Jessenhofke - Hof ter Wilgen - Juan Luis - @vinum-bio - Anders Getint - Oost-West Centrum - Energiebespaarshop.be - Cook and Herb - Pajot-tenlander - De ‘h’eerlijke natuur - WTC SA - Colombahof - Natuurbron - PuurNatuur - Het Festijn - De Groene Weide - De Maretak - ‘t Natuurhoekje - Biocosmetica.nl - Natuurhuis Pacha Mama - Natuurlijk - Interi-Arte - De Eko Winkel - De Karwij - De Korenbloem - Het Zevenblad - ‘t Buskruid - An-tifox security - Today - Duizendblad - King of Town & Karma Queen - Camping en Galerie Thyencamp - De Speypdonck-hoeve/Groen getint - Eco-lana - Hempmade - Bed & Breakfast Lomolen logies - E-advies - Ponnekeblom - Natural Bulbs - De brandnetel - Praktijk voor Integrale Gezondheidsbegeleiding - Netelvuur - Meer dan mooi - Bebo Ecofashion - Restaurant Avalon - ‘t Zondagskind - rawliving.be - Biocafé De Groene Ridder - De carecompany - Inti Washi - Natuurlijke wijnen - Noordkaap - Soulmade - Wellness- & Beautysalon Nina - Huis van Haaz - Chris Priem Tuinarchitectuur - Cappucino - Vegetarische Kookschool De Zonnekeuken - Angelus Energy - De Klopperij - In Motion - Hof van Steelant - Parkhotel - The Earth Collection - EcoBaby - Ecocyclo - Bio-green - Nationale Plantentuin Meise - De Vijfde - Laugs Vakantiewoningen - b&b De Meetjes - Bio-Bucolica - Samenland - De hoorn. - Biocosmetica.nl - Vino Mundo - De Cruydthof - Goedvandoen - VaiVerde - Domein De Lusthof.Surf naar www.velt.be/voordelen voor adresgegevens en de producten waarop de korting van toepassing is.

Ecologisch Tuinieren voor Beginners € 5,95 (+ € 2,50 verz.) Klimaatneutraal gedrukt!

in situ

uiteraard narcistisch neeg kelkgeelnaar beneden natuurlijk stroopstijfdroop behangselroos de kerselaar uit en achvanzelfsprekend schoten zinnen het kopstation van een [stuwende lentedag doorwant o madeliefjes en viooltjes tricolorzo was het zingenzo is de zon

Herlinda Vekemans

Uit: versneden, PoëzieCentrum Gent, 2005

Seizoenen maart / april 2011

Documents

Transcript of Seizoenen maart / april 2011