Sedsad no.43
-
Upload
somporn-isvilanonda -
Category
Documents
-
view
33 -
download
3
Transcript of Sedsad no.43
82
Rice Market Economicsเศรษฐศาสตรตลาดขาวโดย รศ.สมพร อศวลานนท นกวชาการอาวโส สถาบนคลงสมองของชาต และผประสานงานโครงการ “งานวจยเชงนโยบายเกษตร” ภายใตการสนบสนนของสำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)
ขาวหอมมะลไทยกบความจ�าเพาะ
ทก�าลงจะจางหายไป
ขาวเปนพชอาหารจานหลกของประชากรในเอเชย ทำาใหเอเชย
เปนแหลงผลตและบรโภคขาวทสำาคญของโลก ขาวทเพาะปลกใน
ภมภาคนมความหลากหลายในพนธกรรม ทงในดานองคประกอบทาง
กายภาพ เคม ธาตอาหาร และสสนของเมลดขาว รวมถงคณสมบตของ
ความหอม ความนมอรอยเมอหงสก เปนตน ทำาใหเกดเปนลกษณะ
ของคณสมบตทดมคณภาพนำาไปสคณคา และความจำาเพาะของขาวท
เพาะปลกได ขาวหอมมะลหรอขาวขาวดอกมะล 105 ของไทยกเปนหนง
ในขาวทมคณคาและลกษณะจำาเพาะในตวของสนคา โดยเฉพาะในเรอง
ของความหอมและความนม
เดมทขาวทเพาะปลกในภมภาคเอเชยเปนขาวพนธไวแสงหรอ
ทเรยกกนวาพนธ พนเมอง ซงมความหลากหลายของสายพนธ
จำานวนมาก แตหลงจากไดมการคนพบขาวพนธไมไวแสงโดยสถาบน
วจยขาวนานาชาตทตงอยทประเทศฟลปปนสในชวงปลายทศวรรษ 1950
ทเรยกกนในยคนนวา ขาวพนธมหศจรรย (Miracle Rice) หรอขาวพนธ
IR8 ซงเปนขาวทใหผลผลตสงและตอบสนองตอปยเคมไดดเมอปลกใน
พนทชลประทาน ซงไดนำาไปสยคของการปฏวตเขยวและกอใหเกดการ
เปลยนแปลงในพนธขาวในระดบไรนาและระบบการผลต โดยเฉพาะ
การทำานาแบบเขมขนมากกวา 1 ครงในรอบป มการแพรกระจายของขาว
พนธใหมไปในวงกวาง แตขาวพนธไมไวแสงทเพาะปลกกนในขณะนน
เปนพนธขาวทใหนำาหนกกบการเพมผลผลตและปรมาณอปทานผลผลต
เปนสำาคญ เนองจากเปนชวงเวลาทอปทานขาวโลกขาดแคลน จงไมได
ใหความสำาคญกบมตในเชงของรสชาตและคณภาพ เพราะขาวพนธใหม
จะมความแขงกระดางเมอหงสก ไมนมนวลเหมอนขาวพนธพนเมองท
นยมปลกกนอยแบบดงเดม ตลาดขาวในขณะนนจงไดแยกขาวทมมต
ดานคณภาพ โดยเฉพาะคณสมบตของความหอมและความนมออกจาก
ตลาดขาวสารเจาพนธไมไวแสง เกดเปนตลาดขาวหอมทใหความสำาคญ
กบลกษณะจำาเพาะพรอมๆ กบการใหคาพรเมยมในตวของสนคา ดงเชน
ขาวหอมมะลและขาวบาสมาต
83
ขาวหอมมะลไทยกบขาวบาสมาตอนเดยหากเทยบ
กนแลว ขาวทงสองชนดนแมจะอยในกลมของสนคา
ขาวหอม แตจดวาไมไดเปนสนคาทดแทนกนและม
ความตางกน ทงนเพราะขาวหอมมะลมคาอะไมโลส
ตำากวาขาวหอมบาสมาต ทำาใหขาวหอมมะลมรสชาต
นมนวล จงไดรบความนยมจากกลมผบรโภคในเอเชย
ตะวนออกและในสหรฐอเมรกา สวนขาวบาสมาตเปนขาว
ทมคาอะไมโลสระดบปานกลางและสงกวาคาอะไมโลส
ของขาวหอมมะลไทย ทำาใหขาวบาสมาตเมอหงแลว
รวนไมนมเหมอนขาวหอมมะลทไดรบความนยมใน
เอเชยใตและในตะวนออกกลาง ขาวหอมทงสองชนด
จงตางกนทงในลกษณะของตวสนคาขาวและลกษณะ
ของการนำาไปปรงเปนอาหาร
ความตองการของผบรโภคขาวหอมมะลมการ
ขยายตวทงในประเทศและตางประเทศในชวงกวาสอง
ทศวรรษทผานมา ไดเปนแรงขบเคลอนใหเกดการ
ขยายตวของพนทการเพาะปลกขาวหอมมะลในไทย
กลาวคอ พนทเพาะปลกขาวหอมมะลและผลผลตได
ขยายตวจากประมาณ 11 ลานไร ผลผลต 2.82 ลานตน
(ประมาณ 1.41 ลานตนขาวสาร) ในป 2532 ขยบเพมขน
เปน 17 ลานไร ผลผลต 5.5 ลานตน (ประมาณ
2.75 ลานตนขาวสาร) ในป 2545 และไดขยายตว
เพมขนเปน 22 ลานไร ผลผลต 9 ลานตน (ประมาณ
4.5 ลานตนขาวสาร) ในป 2556 โดยมพนทขยายตว
เพมขนเกอบเทาตวในสามทศวรรษทผานมา อกทง
มผลผลตเพมขนเกอบสองเทาตว ซงผลผลตดงกลาว
สวนหนงไดใชในประเทศและอกสวนหนงเปนสนคา
สงออก
ตลาดสงออกขาวหอมมะลไทยเดมทจะอยในสงคโปรและฮองกง กอนจะขยาย
ตวไปในตลาดสหรฐอเมรกา ตะวนออกกลาง และแอฟรกาใต ปรมาณการสงออกได
ขยายตวอยางรวดเรวในชวงป 2531 ถงชวงป 2550 กลาวคอมปรมาณขาวหอมมะล
สงออก 0.15 ลานตนขาวสารในป 2531 ปรบเพมมาเปน 1.1 ลานตนในป 2541 และ
ในอก 10 ปถดมาไดขยายตวเพมขนเปน 2.9 ลานตนในป 2550 อยางไรกตาม หลงจาก
ป 2550 เปนตนมา การสงออกขาวหอมมะลของไทยไดเรมถดถอยลงมาเรอยๆ จนเหลอ
เพยง 1.5 ลานตนในป 2556
ปจจยสำาคญททำาใหการสงออกขาวหอมมะลไทยถดถอยลงนน ดานหนงเปนผล
มาจากปจจยดานราคาเพราะการเกดวกฤตขาวแพงในป 2551 ทำาใหราคาขาวหอมมะลไทย
ไดปรบตวเพมสงขนเกอบเทาตว (ตารางท 1) หลงจากนนราคากคงอยในระดบสง
และเพมขนจากเดม ราคาขาวหอมมะลทปรบตวเพมสงขนไดเปนปจจยสำาคญทกระตน
ใหเกดการขยายการผลตขาวหอมมะลไปในประเทศคแขงขนทางการคาโดยเฉพาะ
เวยดนาม
ตารางท 1 แสดงราคาสงออกขาวหอมมะลไทยเฉลยและการเปลยนแปลงราคา
ชวงป เปลยนแปลง (%)ราคาขาวหอมมะลไทย(ดอลลารสหรฐตอตน)
2548-2550
2551-2553
2554-2556
492
971
1108
-
+97.35
+14.11
ทมา: ค�านวณจากขอมลขององคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO)
เวยดนามนำาพนธขาวหอมมะลไทยไปปลกในหลายพนทโดยใชชอ Thai Fragrant
Rice เนองจากเวยดนามสามารถทำาการปลกขาวหอมไดในระดบตนทนทตำากวาไทย
ขณะเดยวกน แมคณภาพของขาวหอมมะลทปลกในเวยดนามจะมคณภาพและความหอม
สขาวหอมมะลจากไทยไมไดทงหมด แตระดบราคาสงออกทตำากวาไทยเกอบหนงเทาตว
ทำาใหปรมาณการสงออกขาวหอมมะลของเวยดนามไดขยายตวออกไป ดงจะเหนไดวา
ในป 2554 เวยดนามสงออกขาวหอมรวมทงหอมมะลไดเพยง 0.47 ลานตน และได
เพมขนเปน 0.90 ลานตนในป 2556 ซงเพมขนกวา 1 เทาตวในชวง 3 ป ทงนเวยดนาม
สามารถสงออกขาวหอมมะลไดในราคาเพยงตนละ 671 ดอลลารสหรฐ1 ในขณะท
ราคาสงออกขาวหอมมะลจากไทยในชวงเดยวกนอยทราคาตนละ 1,180 ดอลลาร
สหรฐ ขาวหอมมะลจากเวยดนามจงเขาไปแทนทตลาดขาวหอมมะลจากไทยในหลาย
ตลาดการคาและทำาใหการสงออกขาวหอมมะลจากไทยลดลง
ขณะเดยวกน กมพชาทเปนประเทศเพอนบานใกลชดมพรหมแดนตดกบไทย
มพนธของขาวหอมใกลเคยงกบพนธขาวหอมมะลของไทยอยางมาก เชน พนธขาวหอม
ผกามะล (Phaka Malis) พนธ ขาวหอมผกาลำาดวน (Phaka Romdul) เปนตน
ขาวหอมผกามะลของกมพชาเพงไดรบรางวลทหนงในการประกวดขาวโลกครงท 4
และครงท 5 ถงสองปซอนในการประกวดทประเทศะอนโดนเซยและฮองกงในป 2555
และป 2556 ตามลำาดบ ทำาใหขาวหอมมะลกมพชามชอเสยงเปนทรจกของนานาชาต
มากขน อกทงการผลตขาวในกมพชาไดมการขยายตวของปรมาณการสงออกอยาง
รวดเรวจากทมปรมาณการสงออกขาวในป 2554 เพยง 0.20 ลานตน ไดขยายตว
84
เพมขนเปน 0.38 ลานตนในป 2556 การทประเทศกมพชาไดใหความสำาคญกบการ
ผลตขาวหอมคณภาพเพอการสงออก ทำาใหกมพชามปรมาณการสงออกขาวหอมถง
รอยละ 41 ของปรมาณการสงออกในป 2556 อกทงระดบราคาสงออกของขาวหอมมะล
กมพชาจะมราคาประมาณ 890 ดอลลารสหรฐตอตน ซงกตำากวาระดบราคาของ
ขาวหอมมะลไทยเชนกน
ขาวหอมทผลตไดทงจากเวยดนามและกมพชาจงไดกลายเปนสนคาทดแทน
ขาวหอมมะลจากไทยในตลาดขาวหอมสงออกระหวางประเทศ โดยเฉพาะขาวหอมจาก
เวยดนามไดกาวขนเปนสนคาทดแทนขาวหอมมะลจากไทยในตลาดเอเชยตะวนออก
และในตลาดสหรฐอเมรกา สวนขาวหอมมะลจากกมพชากไดเขามาเปนสนคาทดแทน
ขาวหอมไทยในตลาดสหภาพยโรป2 และบางสวนของเอเชยตะวนออก
นอกจากขาวหอมทงจากเวยดนามและจากกมพชาไดเขามาเปนคแขงขนแลว
ขาวหอมจากพมาทมชอวา Paw San ซงไดรบรางวลทหนงในการประกวดขาวโลก
ครงท 3 ทจดขนทประเทศเวยดนามในป 2554 กนบไดวาเปนขาวหอมทมความหอม
และความนมไมแพขาวหอมมะลไทยทำาใหกำาลงเปนทนยมเพมมากขน การผลตขาว
ของพมาทเพมมากขนในชวงสองสามปทผานมาเพราะความขดแยงดานการเมอง
ภายในประเทศของพมาเองไดสงบลง จงสงผลใหปรมาณการสงออกขาวของพมา
เพมขนตามไปดวย โดยพมาไดสงออกขาวเพมจาก 0.37 ลานตนในป 2552 เพมขน
มาเปน 1.31 ลานตนในป 2555 ในจำานวนนขาว Paw San นาจะเปนหนงในขาวหอม
คณภาพทพมาสงออกเพมขนตามมาดวยเชนกน
อกทง ประเทศสหรฐอเมรกาไดมการพฒนาพนธขาวหอมขนหลายพนธ และได
เผยแพรใหมการผลตเปนการคาในหลายพนทปลกขาวของสหรฐอเมรกา เชน ขาวพนธ
Jassman, Calrose, Jasmin 85 เปนตน ขาวหอมเหลานเปนสวนหนงของขาวหอม
ทจะเขามาเปนสนคาทดแทนกบขาวหอมมะลไทยไมมากกนอย ในตลาดการคาขาวหอม
ในประเทศของสหรฐอเมรกาทเดมมการนำาเขาขาวหอมมะลจากไทยกกำาลงมสนคา
ขาวหอมมะลทดแทนจากการผลตขาวหอมในสหรฐอเมรกาเอง
สวนปจจยภายในประเทศของไทยเองทเปนแรงกดดนทำาใหคณภาพของขาวหอมมะล
ไดถดถอยตำาลงนนคงจะหนไมพนระบบการเพาะปลกและการเกบเกยวขาวหอมมะล
โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทเปนแหลงเพาะปลกขาวหอมมะลทสำาคญ
ของประเทศ การปลกขาวหอมมะลในพนทดงกลาว
ไดเปลยนแปลงไปจากเดมอยางมาก จากทเคยทำานาดำา
กเปลยนมาเปนทำานาหวานกนมากขน เพราะหาแรงงาน
ไดยาก อกทงมความพยายามทจะเพมผลผลตโดยใช
ปยเคมจากทเคยใชปยคอก และอาศยธาตอาหารทมากบ
กระแสนำาในชวงนำาหลาก รวมถงการเกบเกยวทใชรถ
เกบเกยวแทนแรงงานคนเพราะคาจางแรงงานแพง การใช
เครองอบลดความชนขาว เนองจากเกบเกยวดวยรถ
เกบเกยวทำาใหขาวมความชนสง ปจจยดงกลาวไดมผล
ตอคณภาพและการสญเสยลกษณะความจำาเพาะของ
ขาวหอมมะลไทยโดยเฉพาะการลดลงของกลนหอม
ทนบวนจะเลอนหายไปอกทงการใชเทคโนโลยในการ
ปรบปรงพนธทำาใหเกดขาวพนธใหมทมลกษณะใกลเคยง
กบขาวหอมมะลอยางเชน ขาวปทมธาน 1 ทมลกษณะ
ของเมลดและคาอะไมโรสใกลเคยงกบขาวหอมมะล
ขาวพนธดงกลาวเปนขาวพนธไมไวแสงทสามารถปลกได
ในพนทชลประทานและปลกไดมากกวาหนงครงในรอบป
ทำาใหเกดเปนสนคาทดแทนขาวหอมมะลไดในบางตลาด
การคา เปนตน
สถานภาพดงกลาวกำาลงเปนปจจยเรงทรมเราให
กบขาวหอมมะลไทยในตลาดการคาขาวโลก เพราะม
สนคาขาวหอมทดแทนไดมากขนตามมา ประเดน
ดงกลาวจงเปนเรองททาทายตอผบรหารนโยบายขาวไทย
เปนอยางมากวาจะมมาตรการอยางไรทจะปกปองคมครอง
คณภาพ และคณคาของขาวหอมมะลใหเปนสมบต
อนลำาคาของขาวไทยไดอยางยงยนตลอดไป
1. ราคาในเดอนพฤษภาคม 2557 จาก www.Oryza.com2. กมพชาไดรบสทธพเศษในการยกเวนภาษสนคาขาวทสงเขาไป จำาหนายในสหภาพยโรป เนองจากเปนประเทศในกลมพฒนา นอยทสด