SECP - 04 : INTRODUCTION TO DISABILITIES

SECP-04-Block 1-5—1

B.Ed. (SE-DE) BANGLA PROGRAMME

SECP - 04 : INTRODUCTION TO DISABILITIES

A Collaborative Programme of

Netaji Subhas Open University

and

Rehabilitation Council of India

BLOCK - 1Concept, Classification and Characteristics of Disabilities

x«˛üï˛yÓ˚ ôyÓ˚îyñ ˆ◊!î!Óû˛yà Ä ÏÓ!¢T˛ƒ§ü)•

BLOCK - 2Developments in the Education of Disabled Children

x«˛ü !¢¢% ÏòÓ˚ !¢«˛yÓ˚ !ÓÜ˛y¢

BLOCK - 3

Identification and Assessment of Disabilites and

Curriculum Planning

x«˛üï˛yÓ˚ ¢öy=˛Ü˛Ó˚î Ä ü)°ƒyÎ˚ö ~ÓÇ ˛õyë˛Ü üñ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy

BLOCK - 5

Role of Various Agencies in the Education of Disabled Children

x«˛ü !¢¢% ÏòÓ˚ !¢«˛yÎ˚ !Ó!û˛ß¨ §ÇfiÌyÓ˚ û) !üÜ˛y

BLOCK - 4

Curricular Adaptations : Curriculum Practices and

Other Behavioural Activities

˛õyë˛Ü ÏüÓ˚ xö%§,çö É ˛õyë˛Ü ü ã˛ã≈ y ~ÓÇ xöƒyöƒ xyã˛Ó˚îàï˛ Ü˛yÎ≈yÓ!°


Bangla Course Review Expert Committee :

Dr. S. B. Pattanayak, R.K.M.B.B.A, Kolkata

Dr. A. K. Sinha, AYJ NIHH - ERC Kolkata

Mr. Ashok Chakraborty, SHELTER, Kolkata

Dr. Madhuchhanda Kundu, IICP, Kolkata

Prof. Deb Narayan Modak, Director (H&SS) NSOU, Kolkata

English Version Prepared by :

Block Writer Editor

Block - 01

Units : 1, 2 & 3 Dr. Rubina Lal Dr. Smriti Swarup

Unit : 4 Dr. Dharmishta M. Mehta ,,

Block - 02

Units : 1 & 2 Dr. Anmand Prakash Dr. Smriti Swarup

Units : 3 & 4 Mr. Shyamala Dalvi ,,

Block-03

Units : 1 & 2 Dr. Preeti Verma Dr. Smriti Swarup

Block - 04

Units : 1 & 2 Dr. Dharmishta M. Mehta Dr. Smriti Swarup

Block-05

Units : 1, 2 & 3 Mrs. Sujata Basu Dr. Smriti Swarup

Bengali Version Prepared by :

Block Translator Editor

Block - 01 : Shibani Dalal Mr. Somnath Munshi

Block - 02 : Atreyee Mondal Mr. Sunil Baran Pattanayak

Block - 03 : Atreyee Mondal Mr. Somnath Munshi

Block - 04 : Ratna Roy Choudhuri Miss. Swapna Deb

Block - 05 : Ratna Roy Choudhuri Miss. Swapna Deb

© All rights reserved. No part of this work may be reproduced without written permission of NSOU & RCI.

Prof. (Dr.) Subha Sankar Sarkar Prof. (Dr.) Debesh Roy Maj Gen (Retd) Ian Cardozo Dr. J. P. Singh

Vice-Chancellor, NSOU Registrar, NSOU Chairperson, RCI Member Secretary, RCI


≤ÃyÜ‰˛Ü˛Ìö

~•z ˛õyë˛í˛z˛õÜ˛Ó˚î!ê˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˛õ%öÓ≈y§ö ˛õ£Ï≈ò S!Ó˚•ƒy!Ó!°ˆÏê˛¢ö Ü˛yí˛z!™° xÓ •z!u˛Î˚yÓ˚V !Ó. ~í˛.

S Ïflõ¢y° ~í% ÏÜ˛¢öVÈÙÈ~Ó˚ çöƒ !ö!ò≈T˛ ˛õyë˛ÈÙÈí˛z˛õÜ˛Ó˚î xÓ°¡∫ Ïö @ˇÃ!rÌï˛ • ÏÎ˚ ÏåÈ– ≤ÃÜ˛y¢ö!ê˛ Ïï˛ !Óô,ï˛

˛õyë˛ƒÓ›Ó˚ !Óöƒy§ ~ÓÇ ÓyÇ°y û˛y£ÏyÎ˚ ï˛yÓ˚ Ó˚)˛õyhsˇ ÏÓ˚Ó˚ ˆ«˛ Ïe §y•y ÏÎƒÓ˚ çöƒ §Ç!Ÿ’T˛ §Ü˛ Ï°•z ôöƒÓyòy•≈–

ˆöï˛y!ç §%û˛y£Ï ü%=˛ !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ ò)Ó˚§M˛yÓ˚# !¢«˛yòyˆÏöÓ˚ fl∫#Ü,˛ï˛ ˛õÂô!ï˛ xö%§Ó˚î Ü˛ˆÏÓ˚•z ˛õ%hflÏÜ˛!ê˛

Ó!ã˛ï˛ • ÏÎ ÏåÈ– üyö!§Ü˛ ≤Ã!ï˛ÓrôÜ˛ï˛y SMental RetardationV Ä ◊Óîç!öï˛ Óyôy@ˇÃhflÏ xÓfiÌy SHearing

ImpairmentV ~ÓÇ ò,!T˛ ≤Ã!ï˛ÓrôÜ˛ï˛y SVisual ImpairmentV §¡∫rô#Î ˆÎ !ï˛ö!ê˛ !Ó£Ï ÏÎ ˛õyë˛Ü ü ≤ÃÓ!ï≈ ï˛

• ÏÎ˚ ÏåÈñ ˆ§•z ˆ«˛ Ïe•z ~•z ˛õyëÈ˛ÈÙÈí˛z˛õÜ˛Ó˚î!ê˛ ÓƒÓ•yÎ≈–

~•z x!û˛öÓ xy ÏÎ˚yç ÏöÓ˚ ˆÓ¢ !Ü˛å%È ≤ÃÎ˚y§•z ~áöÄ ˛õÓ˚#«˛yü)°Ü˛ÈÙÙÙÈx ÏöÜ˛ Ï«˛ Ïe ~ ÏÜ˛Óy ÏÓ˚ ≤ÃÌü

˛õòˆÏ«˛˛õ– fl∫û˛yÓï˛•z e%!ê˛ÈÙÈ!Óã%˛ƒ!ï˛ !Ü˛å%È !Ü˛å%È ÌyÜ˛ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ñ Îy xÓ¢ƒ•z §ÇˆÏ¢yôö Ä ˛õ!Ó˚üyç≈öyÓ˚

xˆÏ˛õ«˛y Ó˚yˆÏá– §yôyÓ˚îû˛yˆÏÓ xy¢y Ü˛Ó˚y ÎyÎ˚ñ Óƒy˛õÜ˛ï˛Ó˚ ÓƒÓ•yˆÏÓ˚Ó˚ üôƒ !òˆÏÎ˚ ˛õyë˛ÈÙÈí˛z˛õÜ˛Ó˚îà%!°

§Ó≈e §üyò,ï˛ • ÏÓ–

xôƒy˛õÜ˛ Sí˛.V ÷û˛ ¢AÜ˛Ó˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚í˛z˛õyã˛yÎ≈


û˛yÓ˚ï˛ §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚ ò)Ó˚!¢«˛y ˛õ£Ï≈ ÏòÓ˚ !Ó!ô xö%ÎyÎ˚# ~ÓÇ xÌ≈yö%Ü) Ï°ƒ ü%!oï˛–Printed in accordance with the regulations and financial assistance of the

Distance Education Council, Government of India.

ã˛ï% Ì≈ ˛õ%öü%≈oî É x ÏQyÓÓ˚ñ 2013


˛õ!Ó˚!ã˛!ï˛

!Ó£ÏÎ˚ É !Ó. ~í˛. Sˆflõ¢y° ~í%˛ˆÏÜ˛¢öV

˛õyë˛Ü ü É ˛õÎ≈yÎ˚ É SECP - 04 : Blocks — 01 – 05

≤ÃK˛y˛õö

~•z ˛õyë˛ §ÇÜ˛°ö!ê˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˛õ%öÓ≈y§ö ˛õ£Ï≈ ÏòÓ˚ xö%ü!ï˛Ü ÏÏü xö%!òï˛ • ÏÎ˚ ÏåÈ– !ÓŸª!Óòƒy°Î˚ Ü˛ï,≈ ˛õ Ï«˛Ó˚ !°!áï˛

xö%ü!ï˛ åÈyí ¸y ~Ó˚ ˆÜ˛yö xÇ Ï¢Ó˚ ˛õ%öü%≈oî Óy ˆÜ˛yöû˛y ÏÓ í zÂô,!ï˛ §¡õ)î≈ !ö!£ÏÂô–

xôƒy˛õÜ˛ Sí˛.V ˆò ÏÓ¢ Ó˚yÎ˚!öÓrôÜ˛


væçìèä ¼ãÛì»âãk èûxHèûóÖìÜú

Í¼¿È¿è¼¿èø¿_04

«*èçûaoôçìë «*Çâ øìÒ(Identification to Disabilities)

øûÞ_1Block-1

Ìáâçìë ÓìëËì• vx*èËèûÛìù Íû¤ ¾ûèÐ,%Ö¼âïð

Íôô_1 qqqqq ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì• Ìáâçì Íû¤ «*èçûaoéë ÓìëËì ß ¼¤Úì 13

Íôô_2 qqqqq Ìáâçìë vx*èËèûÛìù 20

Íôô_3 qqqqq Ìáâçìë «*íôìø 43

Íôô_4 qqqqq èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçìöãk èÐ™íóë ¾ûèÐ,%Ö ß ûÖûðìíëë ûèð¥«*ôìÐ 54

øûÞ_2

Block-2

Ìáâ èÐ™íóë èÐáìë èûôìÐ

Íôô 1 qqqqq Ìáâ èÐ™íóë èÐáì ¼@¬Híao Ñèçðìè¼ô øåÛ—èâôì ß ¼ì¤èûÓìèæôûìÓÖûìÓôçì 73

Íôô 2 qqqqq Ìáâ èÐ™íóë äæÖ äìçéú èÐáìæéèç 1986 Íû¤ ôìöÞôëéôâÞ¼ï÷é 1992-Íë ¼ãøìèëÐ ß øëìâÐÞ 86

Íôô 3 qqqqq èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë Integrated Education-Íë äæÖvô\ Ìæãíâìèóç øèëôGFæì ‘ÌìÈ¿ È¿ èõ¿’ Íû¤ ëìäÖ¬t¬?ë ÍíäèA_èõ¿èø¿È¿èø¿ v«*ìíäí=ë Û—èâôì 98

Íôô 4 qqqqq èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ äìçéú èÐáì «*èçVìæÍû¤ èûóÖìÜú 105


øûÞ_3

Block-3

Ìáâçìë ÐæìkôëË ß âïÜÖìúæ Íû¤ øìÒ¹â øèëôGFæì

Íôô_1 qqqqq ôìöÞôëé ûì vâîèÜô ¼áâçìë ÐæìkôëË ß âïÜÖìúæ Íû¤ øìÇÞôÖâïÜôÜáËìèó è÷èÿçôëË 123

Íôô_2 qqqqq Ì¼âÇÞíóë èÐáìèû»úô ûÖûðìë Íû¤ ôâÞ¼ï÷é øèëôGFæì 152

øûÞ_4

Block-4

øìÒ¹íâë Ìæã¼üäæ ¥ øìÒ¹â ÷÷Þì Íû¤ ÌæÖìæÖ Ìì÷ëËùç ôìöÞìûèÜ

Íôô_1 qqqqq øìÒ¹â Íû¤ ¼ðøìÒÖ ôâÞ¼ïè÷• ôìöÞìûèÜ ß ¼@øìèóç ôíâÞë Ìæã¼üäæ 173

Íôô_2 qqqqq Ìì÷ëËùç ôìöÞôÜìíøë Ìæã¼üäæ 197

øûÞ_5

Block-5

Ìáâ èÐ™íóë èÐáìú èûèÛ ‰ ¼¤òìë Û—èâôì

Íôô_1 qqqqq «*èçûaoé èÐ™íóë èÐáìú vû¼ëôìèë• äìçéú Íû¤ Ìì¬Q?äÞìèçô¼¤òìIèÜë Û—èâôì 227

Íôô_2 qqqqq Ìáâçìú Ìì¹ì¬Q? èÐ™íóë èÐáìú èøçìâìçì ß ¼@eóìíúë Û—èâôì 242

Íôô_3 qqqqq Ìáâçìäèæç óãûÞÜçìú Ìì¹ì¬Q? èÐ™íóë èÐáìú èûíÐ» èûóÖìÜú

Íû¤ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíúë Û—èâôì 253

9

B. Ed (SE-DE) Bangla Programme

SECP - 04 : Introduction to Disabilities

BLOCK - 01

CONCEPT, CLASSIFICATION

AND CHARACTERISTICS OF DISABILITIES

Ìáâçìë ÓìëËì• vx*ËéèûÛìù ß ¾ûèÐ,%Ö¼âïð

11

øûÞ_1 Ìáâçìë ÓìëËì• vx*ËéèûÛìù Íû¤ ¾ûèÐ,%Ö¼âïð (Concept, Classification

and Characterbstics of Disabilities)

«*¬t¬?ìûæì (Introduction)

èÐáì èÐ™íô çìë ¼âìä Íû¤ ¼¤t¬ü›èçë ¼íà âìèæíú ÷Üíç ¼ìðìöÖ ôíë¯ èûóÖìÜú øìÒ¹â ¼ìÓìëËèÐ™íóë váír ÍÈ Åí!ÐÖ øïëË ôíë Çìíô¯ èûíÐ» èÐ™íóë èÐáìë váír èûíÐ» âíæìíöìù vóßúì«*íúìäæ¯ ÍÈ Óëíæë èÐ™íóë ¼ìíÇ ôìä ôëìë äæÖ ¼ûÞìí†Œ Ììâìíóë «*íúìäæ çìíóëíô ÛìÜÛìíû vûìÄì

ûì äìæì¯

‘Impaired’ ‘Disabled’ Íû¤ ‘Handicapped’-ÍÈ ÐjIèÜ «*ìúÐÈ Íôåìë øèëûíçÞ Ììë Íôèå

ûÖûðìë ôëì ðú ûì «*íúìù ôëì ðú¯ èô¬Q; ÍÈ ÐjIèÜë èæèóÞ,% ÌÇÞ Ììí× Íû¤ ÓìëËìùç øìÇÞôÖ Ììí×¯

«*Çâ ÈÅèæå-Í ÍÈIèÜíô èûíxX»Ë ôëìë «*í÷,%ì ôëì ðíúí×¯ èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçì Ììí×• vöâæ

óüè,%äèæç• x*ûËäèæç• âìæè¼ô• Ìèò ¼¤¹ì¬Q?• èÐÔæ ¼¤¹¬ì¬Q? Íû¤ ÌæÖìæÖ¯ ÍÈIèÜ vö vôìæ ¼âìíä

Ùåæì¹íâ ûì ôìÜ¹íâ ôâ-vûÐé vóÔì öìú¯ Ìáâçìë vx*ËéèûÛìäæ• çìë Ùåæì (incidence), «*íôìø

(Prevalence), çìë èûèÛ ‰ ôìëË• Íû¤ vâìå äæ¼¤ÔÖìë Ðçôëì ðìë «*Û·èç ÈÅèæå-2• Íû¤ ÈÅèæå-

3 Í ÌìíÜì÷æì ôëì ðíúí×¯ Í×ì§ì èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçì èÐ™íóë Íû¤ çìíóë Ìì÷ëËíô èôÛìíû

«*Ûìèûç ôíë çì ÈÅèæå-4-Í ÌìíÜì÷æì ôëì ðíúí×¯ Ìáâçì (disability) ëíúí× Íâæ èÐ™íóë

¼@øíôÞ «*çÖáÛìíû ÌèÛÚçì ûì Úìæ ÌäÞæ ôëì vùíÜ çì ÍÈ Óëíæë èÐ™íóë èæíú ôìä ôëì vöâæ

¼ðä ðíû• vçâèæ ÌèäÞç Úìæ öÇìöÇÛìíû ÌæÖíóë âíÓÖ ¼˜ìèëç (Transfer) ôëì öìú¯

13

Íôô_1 qqqqq ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì• Ìáâçì Íû¤ «*èçûaoéë ÓìëËì Íû¤ ¼¤Úì (Impair-

ment, Disability and Handicap : Concept and Definition)

ùÒæ (Structure)

1¿1 Û—èâôì

1¿2 Åí!ÐÖ¼âïð

1¿3 èûxH t¬HìòÖ ¼¤òì (WHO) «*ó+ ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì• Ìáâçì Íû¤ «*èçûaoé ¼@øèôÞç Ìì¬Q?äÞìèçô

vx*ËéèûÛìù¯

1¿4 ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì• Ìáâçì• «*èçûaoéë ¼¤Úì

1¿5 øìèëÛìè»ô ÐjìûÜéë ûÖìÔÖì

1¿6 ¼ìëì¤Ð (Summary)

1¿7 øãæëìûüè+ (Revision)

1¿8 ûì§éë ôìä

1¿9 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ

1¿10 ÅÁ¼

1¿1 Û—èâôì (Introduction)

èÐáì ðÜ Íôèå äéûæûÖìøé «*è¹úì• öì øèëôèGFç èô¤ûì ÌøèëôèGFç ÌèÛÚçìë ¼â Híú ùí§ ßíÒ¯

öì èÐ™ Íû¤ øïËÞûút¬› âìæãí»ë ÌìèKô èûôìíÐ Íû¤ çìë ÷ìëøìíÐë ¼âìä ß ¼¤t¬ü›èç vÇíô Úìæ ÌäÞíæ

èûíÐ» Û—èâôì †ŒðË ôíë Çìíô¯ ¾ÐÐû vÇíô ûìÓÞôÖ_äéûíæë èûèÛ ‰ ¼âíú ÌèäÞç ÌèÛÚçì èÐáìë

âìÓÖíâ ¼âìä vÇíô vøíú Çìíô¯

¼âìä ß ¼¤t¬ü›èç vÇíô âìæã» öì †ŒðË ôíë çìë âíÓÖß Ììí× ÌèÛíöìäíæë Ìè¬t¬?&¯ äéûíæë

«*íçÖôèå Ùåæì¹íâë âíÓÖ ÍÈ †ŒðËéúçì «*íçÖô ûÖèk t¬HçQŸ èÐÔíæë âìÓÖíâ ùí§ vçìíÜ• v¼ vö ¼ôÜ

Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðú v¼IèÜ óïëéôëíËë âìÓÖíâ ¼â†Œ øüèÇûéíô ûãÄíç vÐíÔ¯ çìÈ Ììâëì öèó «*ô·ç

èÐÔíæë Åøë öÇìíöìùÖ âíæìíöìù èóÈ Íû¤ èûóÖìÜíúë øìÐìøìèÐ Íôèå øìÒ¹â ¾çèë ôèë• èûíÐ» ôíë

èÐ™íóë Åøë Iëg& ÌøÞË ôíë• vöèå vô\ Íû¤ ëìäÖ¬t¬?íë ¼âìæÛìíû †ŒðËéú ðíç øìíë¯

Ìíæô èÐ™ Ììí× öìëì èûèÛ ‰ ôìëíË èûóÖìÜíúë øìÒ¹â vÇíô ¼èÒô èÐáì ß ¼ãèûÓì †ŒðË ôëíç

øìíë æì¯ ÍÈ Óëíæë èÐ™íóë èÐáì ß ¼ãèûÓì óìíæë äæÖ èô×ã èûíÐ» ûí`óìû¬t¬? (Special arrange-

ment) ôëì «*íúìäæ• öì vÇíô çìëì èÐáì†ŒðË ôëíç øìëíû ß èæíäë áâçìë Å ‰èç ôëíç øìëíû•

ÍÈ Óëíæë èÐ™ ôìëìÀ ÍÈ «*íx‰ë ¼èÒô Å+ë vøíç vùíÜ «*Çíâ Ììâìíóë «*íúìäæ çìíóë è÷èÿç

14

ôëûìë äæÖ ¼âìíä «*÷èÜç Ðíjë ûì øó”ë (Term) ÌÇÞ vûìÄì¯ ÍÈIèÜ ðÜ rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì

(Impairment) Ìáâçì (Disability), Íû¤ «*èçûaoé (Handicap)¯ Ìíæô û×ë Óíë «*ìúÈ Åk

ÐjIíÜì Ìèç ÌûíðÜìë ¼íà ÌøèëûçÞæéú Ìûòìú ÍôÈ ëCíø ûÖû´ç ðíú Íí¼í×¯ öèóß Íèå

Ììâìíóë äìæì èûíÐ» Iëg&øïËÞ vö• çìíóë èæèóÞ,% ÌÇÞ Íû¤ ÓìëËìë çìëçâÖ ëíúí×¯

1¿2 Åí!ÐÖ (Objectives)

ÍÈ ÈÅèæå øìíÒë øë äìæíç ¼áâ ðíûæ_

rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (impairment), Ìáâçì (disability) Íû¤ «*èçûaoé (handicap)

ÐjIèÜë ¼¤Úì¯

ÍÈ ÐjIèÜë âíÓÖ ÓìëËìùç øìÇÞôÖ vûìÄì öìíû¯

Åøöãk ÅóìðëË¼ð «*íçÖôèå Ðíjë ûËÞæì ôëíç øìëíûæ¯

1¿3 Ìì¬Q?äÞìèçô vx*ËéèûÛìäæ (International Classification)

1980 ¼ìíÜ (WHO) rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (impairment) Ìáâçì (disability) Íû¤ «*èçûaoé

(handicap)—ÍÈ ÐjIèÜë ¼¤Úì èóíúí×æ ICIDH (International Classification of Impairment.

Disabilities and Handicaps) †Œíp¯ Íèå Íôèå Asanual. ÍÈ †Œíp vëìù Íë ûì Ì¼ãÔ Íë ØÜ èð¼ìíûImpairment, disability Íû¤ ‘handicap’ ÐjIèÜíô ûËÞæì ôëì ðíúí×¯ ICIDH Í Impairments

Disability Íû¤ Handicap ÐjIèÜë ÓìëËì (Concept) Íû¤ ¼¤Úì (definition) èûèÛ ‰ óüè,%íôìË vÇíô

Åøòìøæ ôíëí×¯ èûíÐ» ôíë ÍIèÜë âíÓÖ ¼@øôÞ (relation) Íû¤ øìÇÞôÖ (difference) ß Åøòìøæ

ôíëí× ûì ÌìíÜì÷æì ôíëí×¯ Íë èÛè+ ðÜ Íôèå linear model (Figure-1) öìë vÇíô ¹âì ‰íú vëìù

vÇíô rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì• Ìáâçì Íû¤ «*èçûaoé¯

vëìù _ rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì → Ìáâçì → «*èçûaoé

Disease ——→ Impairment ——→Disability ——→ Handicap

Figure - 1 : ICIDH Model (WHO 1980)

15

1¿4 ¼¤Úì (Definition)

rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Impairment) ½- ICIDH-Íë âíç ûÖèkë vôìæ Ìà ûì çíQŸë ùÒæùç

ûì Ðìëéèëô rgèå ûì Ìt¬HìÛìèûôçì ÌÇûì Ìà• çQŸ ûì âíæë ôìöÞôìèëçìë rgèåë ôìëíË ûÖèkë âíÓÖ

ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì Ììí¼¯

vôìæ vëìù ûì ÌìÙìíçë ôìëíË ôÜìíôì» ¼âïíðë áèçë äæÖ Ìûáú ðú¯ vôìæ ûÖèkë v÷ìíÔëvëìèåæì ûì óüè,% t¬‰ìúãíç áèçë ôìëíË ûÖèkë óüè,%áâçì ôíâ vùíÜ ûì óüè,%Ðèk Ííôûìíë æ,% ðíú vùíÜÑ ûÖèkë óüè,%ë ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ûì Ìûáú (impairment) ðíúí× ûÜì öìíû¯

Ìáâçì (Disability) ½- vôìæ Íôäæ ûÖèk çìë ¼âûú¼é ÌæÖ ûÖèkëì vö ôìä t¬HìÛìèûôÛìíû

ôëíç øìíë çì ôëíç Ñ ûÖèkë áâçìë ÌÛìû ÙåíÜ ûì ûìÓì vøíÜ ûÖèkíô Ìáâ ûÜì öìíû¯

«*èçûaoé (Handicap) : rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì Íû¤ Ìáâçìë ôìëíË ûÖèkë øíá «*íöìäÖ vôìæ

ôìä ôëíç ¼éâìûºoçì ÍíÜ ûì ûÖèk Ìøìëù ðíÜÝ ICIDH-Íë âíç Ñ ûÖèkíô «*èçûaoé ûÜì ðíû

‘èæÛÞë ôíë çìë ûú¼• èÜà Íû¤ ¼âìä ß ¼¤t¬ü›èçë Åøë¯’

1¿5 øìèëÛìè»ô ÐjìûÜéë ûÖìÔÖì (Explanation of Terminology)

Íôäæ ûÖèkë «*èçûaoôçì èæÛÞë ôíë èæèóÞ,% Ìûòìë øèëí«*èáíç t¬HçQŸ ÷ìèðóìë Åøë¯ vôìæ

Íôäæ ûÖèkë váír vôìæ Íôèå Ìáâçì Çìôì t¬Hí+Uß v¼ Åk Ìûòìë øèëí«*èáíç «*èçûaoé æìß ðíç

øìíë¯ ÍôìëíË ûÖèkë v÷ìíÔë vëèåæì ûì óüè,% t¬‰ìúãë áèçë (damage to optic nerve or retina) ôìëíË

óüè,%ùç rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ¼üè,% ðíúí×¯ v¼È ûÖèk ×ìøìíæì ûì èÜèÔç vôìæ èû»ú ø§ìë váír

«*èçûaoé¯ èô¬Q; vôìæ ¼ìâìèäô ôíÇìøôÇíæ ÌÇûì ùìæ ùìÈíç èçèæ ¼áâ ÌÇÞìÁ ûÖèkèå Ííáír

Ìáâçì væÈ ÍÈëCø ûÖèk ¼âôá¯

Ììíëì ÅóìðëË èóíÜ ÓìëËìèå tø,% ðíç øìíë¯ Óëì öìô Íôäæ ûÖèk ëì ‰ìÙíë ôìä ôëìë ¼âú çìë

ðìç øãí§Ýöèó çìë áçèå ùÛéë ðú Íû¤ áçèå çìë &íôë Ì¬Q?¥¬t¬?íëë æìÛÞíô æ,% ôíë Íû¤ Íë ØíÜçìë ðìç èóíú ôìäôâÞ ôëíç Ì¼ãèûÓì ðú øãí§ öìßúìë äæÖ vö Ìáâçì çì çìë ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìë(Impairment) ôìëíË ðú¯ Íë ØíÜ v¼ ðìç èóíú vôìæ ôìä ôëìë ¼âú Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðíû¯ôìíäë øèëèÓë Åøë èæÛÞë ôíë öèóß v¼È ûÖèkèå Íôèå ðìç èóíú vö ôìäôâÞIèÜ ôëì öìú çì ôëíç

¼áâ vöâæ_÷hÜ Ìþì÷ëìíæì• Ôìßúì• óþìçâìäì• vÜÔì ÈçÖìèó¯ Í váír v¼È ûÖèkèå «*èçûaoé çÔæÈöÔæ vôìæ ôìä ôëíç çìë óãèå ðìíçë «*íúìäæ ðíû• vöâæ_¼ûèä ôìåì• äìâìë vûìçìâ Ììåôìíæì•ùìè§ ÷ìÜìíæì ÈçÖìèó¯

ÌæÖ Íôèå ÅóìðëË Ûìëçûí»Þ †Œìíâ û¼ûì¼ôìëé Íôäæ âèðÜìë ùüðòÜéë ôìäôâÞ ôëìë ¼âú vôìæóãÙÞåæìë ØíÜ çìë ðþìåhíç ÌìÙìç vøÜ Íû¤ çìë ØíÜ ðþìåhíç áç ðÜ¯ Ùíëë ÌæÖìæÖ ôìäôâÞIèÜôëìë äæÖ v¼ v¼È áçèåíô ÌûíðÜì ôëíÜì¯ Íë ØíÜ öÔæ áçòìæèå ¼¤¹ìèâç ðíÜì Íû¤ ùÖì¤è†Œíæ

16

(gangrene) ðú• çìë ØíÜ øì”èå ûìó èóíç ðú¯ Íèå Ììøæìë ôìí× ¼ðíäÈ vûìÓùâÖ vö ¼¤¹ìèâç

áç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìë (Impairment) ¼üè,% ôíë• Íû¤ çìë ØíÜ øì”èå ûìó ðíú öìßúì Ìáâçì(Disability)¯ âèðÜìèå ô·èrâ øìíúë ¼ìðìíöÖ óþì§ìíç Íû¤ ÷ÜìíØëì ôëíç øìíë¯ vöíðçh v¼ †Œìíâ ûì¼ôíë v¼íðçh çìíô Ìíæô ëôâ ôìäôâÞ ôëíç ðú ‘vöâæ_ëì ‰ì ôëì• Óìæ ÄìëìÈ ôëì’ v¼íáír ÌûÐÖÈçìíô Åûã ðíú û¼íç ðíû¯ Ííáír v¼ çìë ô·èrâ øìíú ¼ðíä Åûã ðíú vâíÄíç û¼íç øìëíû æì¯Ûìëçéú ¼âìä ûÖûòìú Íôäæ âèðÜìíô çìë¼â†Œ øèëûìë «*èçøìÜíæë Û—èâôì †ŒðË ôëíç ðú¯ ÍÈëCøváír v¼È âèðÜìíô ÌûÐÖÈ Åøíë ûèËÞç ôìäIèÜ vôìæ ëôâ ûìèðÖô ûì øìèëøìèxHÞô ¼ìðìöÖ ×ì§ìÈ

ôëíç ðíû¯ öèó v¼È âèðÜìèå ÌæÖ ¼âìíä Çìôíçæ ‘vöÔìíæ Íôäæ øãëg» ûÖèk ¼âìæ óìèú& væúùüðòÜéë ôìäôíâÞë’ ÌÇûì Ððíë ‘vöÔìíæ ëì ‰ìë ôìä Íôåh Åý÷h äìúùìú óþìè§íú ôëì öìú¯’ v¼íáírv¼Ôìíæ çìë «*ìçÖèðô ôìäIèÜ ôëíç vôìæ ëôâ Ì¼ãèûÓì ðíçì æì¯ v¼ÈäæÖ vö Ì˜Ü ûìCommunity-vç èçèæ ëíúí× ûì äˆŠ†ŒðË ôíëí×æ çì âèðÜìèåë Ìáâçì çìíô «*èçûaoé ôíë çhíÜí×¯

«*èçûaoé âìíæ• vôìæ Ìáâçìë ôìëíË èô×ã èô×ã ôìä ôëíç æì øìëì¯ «*ìúÈ ôìíäë ÌáâçìèÐ™íô Ìçåì «*Ûìèûç æì ôëíÜß ¼âìä Íû¤ øèëíûíÐë «*Ûìû èÐ™èåë Åøë øíë¯ èÐ™èå «*èçûaoé

ðíç øìíë vöâæ_Íôèå vÜìô vö TÈÜ v÷úìë ûÖûðìë ôíë çìë Ìáâçì ëíúí×¯ èô¬Q; v¼ «*èçûaoé ðíû

çÔæÈ öÔæ v¼ vôìæ ûìè§íç «*íûÐ ôëíû vöÔìíæ è¼è§ ëíúí×• vôìæ ëÖìâdød (ramp) væÈ¯

vôìæ èÐ™ öÔæ çìë ôYìíÐë ÌæÖìæÖ èÐáìÇÞéíóë ¼ìíÇ øëéáìú Å+éËÞ ðíç øìíë æì v¼åìß Ííáír

«*èçûaoôçì¯ Íôèå èÐ™ óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìë (visual Impairment) äæÖ è¹íôå vÔÜíç èùíú

Ì¼ãèûÓìú ø§íû Íû¤ çÔèæ v¼ «*èçûaoé (handicapped) ðíû öÔæ óíÜë ûìôé ¼ûìë èÒôâíçì óüè,%Ììí×¯ èô¬Q; ÍôÈ Óëíæë èÐ™ëì ¼ìâìèäô ¼¤íöìù òìøíæ ¼ðíäÈ Ì¤Ð†ŒðË ôëíç øìíë¯

Íôäæ ûÖèk rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Impairment) Íû¤ Ìáâçì (disability) vÇíô vö Ì¼ãèûÓì

¼@‡ãÔéæ ðú çìíô «*èçûaoé ûíÜ (handicap)¯

våèûÜ æ¤ 1¿1 ûìÓì†Œ¬t¬?ÝÌûòì• Ìáâçì ß «*èçûaoéë ÓìëËìùç øìÇÞôÖIèÜ vóßúì ðíúí×¯

Ìûòì ¼¤èxX,% èû»ú «*ôìÐ

Condition Concerned with Represents

ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì Ìt¬HìÛìèûô Ðìëéèëô ùÒæ Ìà«*çà Íû¤ vôì»çíQŸë ôìíäë Ìà «*çÖà Íû¤

(Impairment)-Í ûÖìÙìç vôì»çíQŸ ûÖìÙìç

Ìáâçì ¼éâìûºoçì ûì ØÜ«*ó ôìä ôëìë ¼ìâíÇÞë Ùìåèç ûÖèkùç ¬t¬?íëë

(Disabilities) ûÖìÙìç

«*èçûaoôçì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì Íû¤ Ìáâçìë äæÖ Ì¼ãèûÓì èæèóÞ,% Ìûòìë

(Handicaps) ¼éâìûºoçì

17

1¿6 Íôíôë ¼ìëì¤Ð (Unit Summary)

èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ûãÄíç ðíÜ «*ÇíâÈ Ììâìíóë «*íúìäæ çìíóë è÷èÿç ôëûìë äæÖ

¼âìíä «*÷èÜç èûèÛ ‰ ÐjIèÜë ÌÇÞ vûìÄì¯ rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì• Ìáâçì Íû¤ «*èçûaoé «*Û·èçÐjIèÜ «*ìúÐ¥È Íôèåë øèëûíçÞ ÌæÖèå Ííóëíô è÷èðç ôëíç ûÖûðìë ôëì ðú¯ öèóß èûèÛ ‰ Ðíjë

âíÓÖ ÓìëËìùç øìÇÞôÖ ëíúí×¯ èûxHt¬HìòÖ ¼¤òì (WHO) «*ó+ International Classification of

Impairment Disability Íû¤ Handicaps Í ÅèGXèÔç èûèÛ ‰ Ðíjë èæèóÞ,% ¼¤Úì vóßúì ðíúí×¯

rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ûì Ìûáú ûÜíç ûÖèkë ôÜì vôìí»ë áèç ¼ìÓæ Íû¤ Ðìëéèëô ûì âìæè¼ô

Ìûòìíô vûìÄìú¯

Ìáâçì (Disability) ûÜíç ûÖèkë øíá èûíÐ» vôìæ ôìä ôëíç æì øìëì ûì vôìæ èæèóÞ,% Ìì÷ëíËë

Ùìåèç ûì ÌÛìûíô vûìÄìú öì ÌûÐÖÈ Ðìëéèëô ûì âìæè¼ô Ìûáíúë ØíÜ Ùíå¯

Ìûáú ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ûì Ìáâçìë ôìëíË ¼ì¤t¬ü›èçô• ¼ìâìèäô• ÌÇÞÊæèçô Íû¤ øèëíûÐùçèóíôë ¼íà ¼ìâJ¼Ö vëíÔ ¼éâìûºoçì «*èçØèÜç ðú çìë ØíÜ ûÖèkíô «*èçûaoé ûÜì ðú¯

1¿7 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ (Check your Progress)

‘ô’ ÐïæÖòìæ øïëË ôëgæ ¥

‘1’ ûÖèk vö ôìä ôëíç øìëì Åè÷ç çì ¼@ø ‰ ôëíç æì øìëìë Ìûòìíô __ ûÜì ðú¯

‘2’ Ðëéíëë vôìæ èûíÐ» Ìà• ôÜìíôì» ûì ôìä ôëìë øíá Ðìëéèëô øºoèçë Ì¼ãèûÓìíô __ûÜ ðú¯

‘3’ ûÖèkë øíá ûúí¼ìøíöìùé ¼ìâìèäô• ¼ì¤t¬ü›èçô Û—èâôì øìÜíæë ¼éâìûºoçìíô ___ ûÜìðú¯

‘4’ vöÔìíæ ___ øèëèòèç èæèóÞ,% ðíú öìú• çÔæÈ äéûíæ __ Ììë@¬c ðú¯

‘Ô’ vôìæ Óëíæë Ìáâçìë äæÖ èô Óëíæë «*èçûaoé ðú çì vâÜìæ_

Ìáâçì (Disability) «*èçûaoé (Handicap)

‘ô’ óüè,% æ,% ðßúì ‘1’ ðþìåì ÷Üì

‘Ô’ x*ûË Ðèk æ,% ðßúì ‘2’ ôíâÞ èæöãèk

‘ù’ ðìç æì Çìôì ‘3’ èûóÖìÜíú èÐáì

‘Ù’ øì æì Çìôì ‘4’ Ûìûèûèæâú

‘Â’ âìæè¼ô áâçìë Ùìåèç ‘5’ èæíäë ö èæíä væßúìë óáçì

18


1¯ Ìáâçì

2¯ ÌûáúÝûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì

3¯ «*èçûaoé

4¯ «*èçûaoé• Ìáâçì¯

‘Ô’ vâÜìíæì (Match)

‘ô’ ___ ‘1’

‘Ô’ ___ ‘4’

‘ù’ ___ ‘5’

‘Ù’ ___ ‘2’

‘Â’ ___ ‘3’

1¿8 ûì§éë ôìä (Assignment)

1¿ ÌûáúÝûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì Íû¤ «*èçûaoé Ðj óãèåë ¼¤Úì èóæ¯ «*èçèå ¼¤Úìë ûÖìÔÖìú ÅóìðëË

èð¼ìíû Ììøæìë ÍÜìôìë ÑëCø óãèå èÐ™íô Åøòìèøç ôëgæ¯

1¿9 ÌìíÜì÷æì èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion and Clarification)

1¿9¿1 ÌìíÜì÷æìë ¼ïrìûÜé (Points for Discussion)

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

19

1¿9¿2 ûÖìÔÖìë ¼ïrìûÜé (Points for Clarification)

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

1¿10 ÅÁ¼ (Reference)

1. Ashman, A. & Elkins, J. (Eds) (1994) Educating children with special, Prentice Hall,

New York.

2. Hallahan, D. P. & Kauffman, J. M. (1991). Exceptional children : Introduction to spe-

cial education, Allyn & Bacon, Boston.

20

Íôô_2 qqqqq Ìáâçìë vx*ËéèûÛìäæ (Classification of Disabilities)

ùÒæ (Structure)

2¿1 Û—èâôì


2¿3 vx*Ëé èûÛìäæ (Classification) Íû¤ è÷èÿçôëíËë ûì (Labelling) Íë ÓìëËì

2¿4 vx*Ëé èûÛìäíæë Åøìú ûì øºoèç

2¿5 vx*Ëé èûÛìäíæë ¼ãèûÓì ß Ì¼ãèûÓì

2¿5¿1 vx*ËéèûÛìäíæë Iëg&

2¿5¿2 è÷èÿçôëË Íû¤ vx*Ëé èûÛìäíæë Ì¼ãèûÓì

2¿6 Ìáâçìë ¼¤Úì¼ð vx*ËéèûÛìäæ Íû¤ «*íçÖô Ìáâçìë ÅøèûÛìäæ

2¿6¿1 óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì

2¿6¿2 x*ûËäèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì

2¿6¿3 âìæè¼ô «*èçûaoôçì

2¿6¿4 Ìèòäèæç Ìáâçì

2¿6¿5 èÐÔíæë Ìáâçì

2¿6¿6 âíæìíöìíùë Ùìåèçùç èûÐübÜçì (Attention Deficit Disorders)

2¿6¿7 âíæìíöìíùë Ùìåèç Íû¤ Ìèç ¼è¹úçìâïÜô èûÐübÜçì (Attention Deficit and

Hyperactivity Disorders)

2¿7 ¼ìëì¤Ð

2¿8 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ


2¿10 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ2¿11 ÅÁ¼


öèó ûÜì ðú vôìæ û§ Ððíëë vÜìôäæíô ÌæãÓìûæ ôëíç çíû Ìûìô ðíç ðú ÍÈ âæã»Ö «*äìèçë

âíÓÖ çìíóë Ðìëéèëô ß âìæè¼ô ûT ¼ìóüÐÖ ß ¾û¼ìóüÐÖ vóÔíç øìßúì öìíû¯ ÍÈ ÌæãÓìûæ «*ËìÜé ðíç

vóÔì öìíû vö ¼ìóüíÐÖë ¼íà ¾û¼ìóüÐÖ ðìíç ðìç èâèÜíú ëíúí×¯ vÜìíôë vøìÐìíôë çìëçâÖ Íû¤ ÷híÜë

ØÖìÐæ çìë «*ô·ç øèë÷úíô ûðæ ôíë¯ vôûÜâìr «*íçÖô ûÖèkë ¾ûèÐ,%ÖÈ æú çìíóë Óëæ ÓìëíËëß

21

vx*ËéèûÛìù ôëìë «*ûËçì Ììâìíóë ëíúí×¯ Óãèç ôhçÞì øëì vôìæ vÜìôíô Ììâëì æú å³ìèõÐìæìÜôæäìëíÛèåÛ Ûìëçéú ÌÇûì ëìäÊæèçô ûÖèk& ûíÜ âíæ ôèë Íû¤ èäæ¼d ß èå ÐìåÞ øëì vôìæ ûÖèkíôôíÜíä öìßúì ÐTíë v×íÜ âíæ ôèë¯ Íë vÇíô ÍëCø âíæ ôëì öìú vö Ììâìíóë øèëíûíÐë âíÓÖ

classify Íû¤ categorise ôëì âìæãí»ë t¬HÛìû¯ ÍÈ èûÐìÜ øüèÇûéíç èûèÛ ‰ èäèæ¼ vÇíô Íô äìçéú

èäèæ¼íô ÌìÜìóì ôëíç classification ûì vx*Ëé èûÛìíùë èûíÐ» «*íúìäæ• öì äèåÜçì ôâìíç ¼ìðìöÖ

ôíë¯ vöâæ_ø™• öìæûìðæ• «*Óìæ Íû¤ Ì«*Óìæ ÐðëçÜé• ø×`ó ÌÇûì Ìø×í`óë èäèæ¼¯

2¿2 Åí!ÐÖ (Objecives)

ÍÈ ÈÅèæåèå øìíÒë øë Ììøèæ èæ@¬‰èÜèÔç ¼ìâÇÞÖIèÜ ÌäÞæ ôëíûæ ¥_

vx*ËéèûÛìäæ (Classification) Íû¤ è÷èÿçôëË ûì çôdâìôëË (Labelling) Íë ¼¤Úì

vx*ËéèûÛìäæ (Classification) Íû¤ è÷èÿçôëËÝçôdâìôëË (Labelling) -Íë ¼ãèûÓì ß Ì¼ãèûÓì

èæíú ÌìíÜì÷æì¯

èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçìë (Disabilities) çìèÜôì ¾çèë¯

«*íçÖô Ìáâçìë ÅøèûÛìäæ (sub-groups) ûÖìÔÖì¯

2¿3 vx*ËéèûÛìäæ (Classification) Íû¤ è÷èÿçôëË ûì çôdâìôëË (Labelling)-

Íë ÓìëËì (Concept of Classification and Labelling)

vôìæ ûÖèkë Ìáâçì Ìæã¼ìíë vx*ËéèûÛìäæ (classification) ôëì èûíÐ» Iëg&øïËÞ öèóß çì ûçÞâìíæÍôèå èûçèôÞç èû»ú¯

¾ûèÐ,%ÖùçÛìíû Íèå Íôèå Ìûúû øºoèç (Strutured system) «*ôìÐ ôíë öì è÷èÿçôëË Íû¤

¼ãèæèóÞ,% ¾ûèÐ,%Ö «*èçèVç ôëì ðú¯ Ìíæô èû»ú vöâæ äéûèûóÖì (Biology) ë¼ìúæ (Chemistry) Íû¤

«*ìËéèûóÖì (Zoology) vç vx*ËéèûÛìäæ (Classification) èûíÐ» ¼ìðìöÖ ôíë¯ Íèåë ÌûÐÖÈ ÷ìëèå

¹ìÈíåèëúì (Criteria) øãëË ôëíç ðíû¯

Íèå ÌûÐÖÈ èûxHì¼íöìùÖ ðíû¯

Íèåíç ÌûÐÖÈ ¼â¬t¬? «*ì¼èàô ¾ûèÐ,%ÖIèÜ ÌìíÜì÷æì Çìôíû¯

Íèåíç ÌûÐÖÈ öãèkùç t¬HE×çì (Logically Consistent) Çìôíû¯

Íèåë ÌûÐÖÈ è÷èôÁ¼ìùç ¼ãèûÓì Çìôíû¯

«*Çâ ÈÅèæå-Í Ììøæìíóë ûÜì ðíúí× vö ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Impairment) Ìáâçì (Disability) Íû¤

«*èçûaoé (Handicap) ÐjIèÜ Íôèå Ììë Íôèåë øèëûíçÞ ûÖû´ç ðíúí×¯ v¼ëCø vx*ËéèûÛìäæ

22

(Classification) Íû¤ è÷èÿçôëË ûì çôdâìôëË (Labelling) ùÛéë ¼@øôÞöãk¯ öèóß Ðj óãèåë âíÓÖøìÇÞôÖ ëíúí×¯ Classificiation ‘vx*ËéèûÛìäæ’ ôëì ðú ¾ûèÐ,%Öùç ß IËùçÛìíû Íô Íôèå óíÜ¯ Ììë

è÷èÿçôëË (Labelling)-Í Åk óíÜë æìâôëË ôëì ðíú Çìíô¯ è÷èÿçôëË ûì çôdâìôëË (Label-

ling) vôìæ ûÖèk ÌÇûì óÜ (group) vôìæ ôÖìèåùèë (Category) vç Çìôíû çì è÷èÿç ôíë¯

ÅóìðëËt¬HëCø Íôèå èÐ™íô øëéáì ôíë vóÔì vùÜ vö çìë x*ûË áâçì áéË ÌÇûì Íôóâ væÈ¯ çÔæ

çìíô x*ûË Ìáâçì (Hearing Impaired) Íë çôdâì (Labelling) vóßúì ðú¯ è÷èÿçôëË öíÇìíøìöãk

ðßúì Åè÷ç¯ Íèå ¼ìÓìëËç èûèÛ ‰ âíæìèûódëì (Psychologist) ûì diagnostician ûì ôíë Çìíôæ¯

2¿4 vx*Ëé èûÛìäíæë øºoèç (Approaches to Classification)

vx*Ëé èûÛìäíæë øºoèç (Approaches to classification) : èûíÐ» èÐáË øºoèç èæíú öìëì ôìä

ôíëæ çþìëì Ìáâçìöãk èÐ™íóë óãÈ Ûìíû vx*ËéèûÛìäæ (Classification) ôíëí×æ¯

‘1’ vx*Ëéùç øºoèç (Categorical approach) : ÍÈ øºoèçíç óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Visual

Impairment) x*ûËäèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Hearing Impairment) âìæè¼ô ä§çì (Mental retarda-

tion) Ìèò¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì (Orthopeadic disability) âíæìíöìíùë Ùìåèçùç ¼â¼Öì (Attention

deficit disorder) ÈçÖìèó vx*ËéèûÛìäíæë èûíÐ» ¼ìðìöÖ ôíë¯ «*íçÖô vx*Ëé (Categories) Íë Ììûìë

Ì¬Q?èûÞÛìäæ (Internal Classification) Íû¤ ÅøèûÛìäæ (Sub-category) ëíúí×¯

‘2’ vx*Ëéèûðéæ øºoèç (Non-categorical approach) : ÍÈ øºoèç ûÖûðìë ôíëæ öìëì çìëì âíæ

ôíëæ Ììíùë øºoèç ÌÇÞìÁ vx*ËéôëË øºoèçíç (Categorical approach) Í ¼ôÜ èÐ™ë âíÓÖ vö•

öìíóë èûíÐ» «*íúìäæéúçì ûì ÷ìèðóì Ììí× çìíóë ÜáÖ ëìÔì ðú æì¯ ÍÈ øºoèç û§ vûèÐ óÜùç

ÜáíËë Åøë èæÛÞëÐéÜ• Íôô vôìæ èÐ™ë èûíÐ» ÷ìèðóìë Åøë æú• çìë ØíÜ çìíô ÌìÜìóì ôíë

«*èÐáË vóûìë Åøë vôìæ ÌìíÜìôøìç ôíë æì¯

öèóß vx*Ëéèûðéæ øºoèç (Non-categorical approach) öÔæ ûÖûðìë ðú çÔæ ôÔæß èÐ™ë

Ìáâçìë ¬t¬?ëíô (Level of disability) vx*Ëéûºo ôëì ðú¯

2¿5 vx*ËéèûÛìäíæë ¼ãèûÓì ß Ì¼ãèûÓì (Advantages and Disadvantages of Classification)

2¿5¿1 vx*ËéèûÛìäíæë Iëg& ûì «*íúìäæéúçì (Importance of Classification)

èûíÐ» «*èÐáË vóûìë äæÖ Ìáâçìæãöìúé vx*ËéèûÛìäæ Íû¤ è÷èÿçôëË èûíÐ» Iëg&øïËÞ vx*ËéèûÛìäíæë

¼ãèûÓìIíÜì èæí÷ ÌìíÜìè÷ç ðÜ_

vx*ËéèûÛìäæ øºoèçë âìÓÖíâ Ììâëì èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçìë (disabilities) æìâ• Íôåìë ¼íà Ììë

23

Íôåìë øìÇÞôÖ Íû¤ v¼È Ìæãöìúé Íôèå öÇìÇÞ Íû¤ èæÛÞëÐéÜ øºoèçë âìÓÖíâ èæèóÞ,% Ìáâçìèåíô «*ôìÐ

ôëíç øìèë¯

ùíû»Ëìë äæÖ vx*ËéèûÛìäæ øºoèç èûíÐ» «*íúìäæéú¯ âìæè¼ô «*èçûaoéë váír Ðìëéèëô ÌáâçìIíÜì

èæíú ùíû»Ëì ôëì vûÐ óãëCð ôìä¯ ÅóìðëËt¬HëCø_âìèæ¼ô «*èçûaoéíóë Ðìëéèëô Ìáâçì Ìæãöìúé

çìíóë ÷èðóìIíÜìíô öèó (Categorising) ûì vx*ËéôëË æì ôëì ðú¯

vx*ËéèûÛìäæ (Classification) øºoèç ¼ìðìöÖ ôíë Íôèå óÜ (group) ÌÇûì Üèû (lobby) ¼üè,%

ôëíç öìëì Ìì†Œð ¼ðôìíë ¼ôíÜë v÷çæì äì†Œç (awareness) ôëìë äæÖ «*÷ìë ôíë• Ííóë ¼@¬Híao

¼ôíÜë âíæìÛìíûë (attitude) øèëûçÞæ Íû¤ Ììíëì ôìíäë Ì†Œùèç Ùåìíç ¼ìðìöÖ ôíë¯

vx*ËéèûÛìäæ øºoèç è÷èôÁ¼ì Íû¤ èûèÛ ‰ vÇëìèøë èûíÐ» Å ‰èç Ùèåíúí×¯ Ííç Ìáâ ûÖèk

(disable) Åøöãk è÷èôÁ¼ì ¼ðíäÈ ÜìÛ ôíë¯

öèóß vx*ËéèûÛìäæ øºoèçíç Ììâëì Ìíæô Åøô·ç ðÈ èô¬Q; ûçÞâìíæ Ìáâ èÐ™íóë «*èÐáË ôìíÜ

Íë ÌíæôIíÜì Ì¼ãèûÓì øèëÜèáç ðíúí×¯ ÍÈ ÌÓÖìíú øëûçÞé váír Ììâëì ÌìíÜì÷æì ôëë vö

vx*ËéôëË øºoèç ÍÔæ Íôèå èûçèôÞç è»ú¯ Íë Ì¼ãèûÓìIíÜì vóèÔíú ÍÈ øºoèç èûíÐ»Ûìíû ¼âìíÜìè÷ç

ðíúí×¯

«*íçÖô âã°ìë óãÈ èóô Çìíô¯ çìë âïÜÖ äìæì ÇìôíÜß Åðìë óãÈ èóô ¼@¬Híao Ìûùç ðßúì ûìzæéú¯

2¿5¿2 è÷èÿçôëË Íû¤ vx*ËéèûÛìäíæë Ì¼ãèûÓì (Problems with Labelling and Classification)

vx*ËéèûÛìäíæë Ì¼ãèûÓìIíÜì èæí÷ vóßúì ðÜ_

1¿ vx*ËéèûÛìäæ Íû¤ è÷èÿçôëË ûì çôdâìôëË ÌáâçìIíÜìë ÎËìKô (Negative) èóôIíÜì vûÐé

ÌìíÜìôøìç ôíë¯ Íë ØíÜ ûÖèkë âíæ û§ vûÐé Ííóë Ì¼ãèûÓì ß ÌáâçìIíÜì èæíú è÷¬Q?ì ðú¯

Ìáâ ûÖèk Èèçûì÷ô (Positive) ¾ûèÐ,%Ö ûì çìë ÛìÜ áâçìIíÜì «*ôìÐ øìú æì¯

2¿ vx*ËéèûÛìäæ ûÖèkíô ¼@øïËÞ (exclusive categories)-Í èûÛk ôíë• öìë ØíÜ vö vôìæ óíÜë

¼èðç öãk Ììæã»èàô ÌûòìIíÜì ¼@øíôÞ ÛhÜ ÓìëËìë ¼ü,% ðú¯ vöâæ neurological Ìáâçì category-

ë âíÓÖ Ìíæô «*ôìë ëíúí×• vöâæ_tøìÈæìèûèØõì• v¼èëûuìÜ øÜdè¼ Íû¤ è¼äìë èõ¼ÌõÞìë¯ v¼IèÜë

âíÓÖß ÷èërùç øìÇÞôÖ ëíúí×¯

3¿ è÷èÿçôëË ûì çôdâìôëË ûðæ ôíë Íôèå ôÜW (stigma) è÷ÿ Íû¤ öì ¼ìâìèäô v÷çæìë

Ìøèëøpé¯ çôdâìôëË v÷çæìë Ìøèëøpé¯ çôdâì vÇíô Ùåíç øìíë èû°Cø• Åøðì¼ «*çÖìÔÖìæ•

ÜyìíûìÓ ÌøëìÓíûìÓ• óúì Íû¤ èæíäíô ðéæ ûíÜ¯

4¿ çôdâìôëË Ìûì¬t¬?û Íû¤ ÌÓÞ¼íçÖë Ìæã¼ëË ôíë vôìæ ûÖèkë ûÖûðìèëô èóôIíÜì ûÖìÔÖì ôëì

ðú¯ ÅóìðëËt¬HëCø «*ì:ûút¬› âìæè¼ô «*èçûaoéë váír Ìæãâìæ ôëì ðú¯ Íëì Ìì¹âËìKô Íû¤

ÌøëìÓ«*ûË Íû¤ çìÈ Ííóë ¼âìä ðíç óïíë ëìÔì Åè÷ç¯ Í ôÇì ¼íçÖë ÌûçìëËì ôíë æì öèóß èô×ã

24

Ùåæì vóÔì öìú âìæè¼ô Ìáâçì öãk ûÖèk Ìì¹âËìKô Íû¤ Ì¼ìâìèäô ûÖûðìë ôíë èô¬Q; Èðì ¼¤ÔÖìú

Ôãû ôâ Íû¤ ÌìûÐÖÈ ¼ìÓìëË ûÖèkíóë äæ¼¤ÔÖìë çhÜæìú ÔãûÈ æùËÖ¯

5¿ çôdâìôëË vôìæ èæèóÞ,% ôìíöÞë ØÜìØÜ †ŒðË ôíë ôëì ðú• ØíÜ Íôûìë öèó ûÖèkèåíô èæèóÞ,%çôdâì èóíú vóßúì ðú çíû ¼ìëì äéûæ Óíë çìë Ìáâçìèå çìíô ûðæ ôíë vû§ìú¯ ØíÜ èæíäëvÇíôÈ Ûèû»Öç ûìËéë âíç ôìä ôíë ÷ìèðóì Ì¤ÐIíÜì ôâìíç Çìíô¯ ÅóìðëËt¬HëCø_Íôäæ âìæè¼ô

«*èçûaoé ûÖèk èæíäíô ö væûìë váír Ì¼ðìú Íû¤ Ì¼ìâÇÞÖ ûíÜ âíæ ôíë¯ ÍÈ ÓìëËìÈ Óéíë Óéíë

èûxHìí¼ øèëËç ðú vö v¼ ¼çÖÈ Ì¼ðìú Íû¤ èæíäë vóÔì vÐìæìë äæÖ Ìøíëë Åøë èæÛÞëÐéÜ¯

öèóß ÍÈ ¼ôÜ Ì¼ãèûÓì ëíúí× çìðíÜß vx*ËéèûÛìäæ (Classification) èûíÐ» Iëg&øïËÞ ðû¼d-ÍëôÇìú Hobbs (1975) ‘‘Classification and labelling are essential to human communication and

problem solving, without categories and concept designations all complex communicating

and thinking stop, we shall address abuses in classification and labelling, but we do not wish

to encourage the belief that abuses can be remedied by not classifying’’.

2¿6 Ìáâçìë vx*ËéèûÛìù (Classification of Disabilities)

Ìáâçìíô èæ@¬‰èÜèÔç Ûìíù (Categories) vx*ËéôëË ôëì ðíúí×¯

1¯ óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Visual Impairment)

2¯ x*ûËäèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Hearing Impairment)

3¯ âìæè¼ô «*èçûaoôçì (Mental Retardation)

4¯ Ìèòäèæç Ìáâçì (Orthopeadic Disability)

5¯ èÐÔæ Ìáâçì (Learning Disability)

6¯ âíæìíöìíùë Ùìåèçùç ¼â¼Öì (Attention Deficit Disorders)

7¯ âíæìíöìíùë Ùìåèç Íû¤ Ìèç¼è¹úçì âïÜô ¼â¼Öì (Attention Deficit and Hyperactivity

Disorder)

2¿6¿1 óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Visual Impairment)

óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìë ¼¤Úì Íû¤ ûËÞæì èæÛÞë ôíë èô Åí!íÐÖ vôìæ èæèóÞ,% ûÖèk ûì óÜíô(group) ûËÞæì ûì ûÖìÔÖì ôëì ðíúí× çìë Åøë¯

óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ‘èÛ¼ãúìÜ ÈâdíøúÖìëíâ`å’ èÐ™íóë äæÖ èûíÐ» «*èÐáË «*ì: èÐáô«*íúìäæÍÈ Óëíæë v×íÜ vâíúíóë Ì¬Q?èæèðç ¼û ¼ìâíÇÞÖë èûôìíÐë äæÖ èûíÐ» Óëíæë ûì ÌèÛíöìèäç

(adapted) øìÒ¹â• ¼ìä¼ëJìâ èûíÐ» Óëíæë èÐáË ÅøôëË «*íúìäæ¯ óüè,%äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìíô‘èÛ¼ãúìÜ ÈâdíøúÖìëíâ`åíô’ óãèå ôÖìåìùëéíç Ûìù ôëì ðíúí×¯ ‘1’ ¼@øïËÞ óüè,%ðéæ (blind) ‘2’ Ìì¤èÐô

óüè,%âìæ (Partially sighted)¯

25

óãèå ¼¤ÚìÈ ûÖûðìë ôëì ðú ¼@øïËÞ óüè,%ðéæß Ìì¤èÐô óüè,% ‘áéË óüè,% ¼@ø ‰ Low vision) vóë

váír¯

Íôèå ¼¤Úìú óüè,%Ðèkë t¬HE×çì ûì èÛ¼ãÖúìÜ ÌÖìôhÈèåë Åøë èæÛÞë ôíë• Ìøëèå èôëCø èÐÔæ âìÓÖâûÖûðìë ôíë çìë Åøë èæÛÞë ôíë¯ èÛ¼ãÖúìÜ ÌÖìôhÈèå ûÜíç vôìæ ûÖèkë v¼È áâçìíô vûìÄìú öìëPìëì ûÖèk óïëûçÞé vôìæ û¬t¬;íô ÛìÜÛìíû vóÔíç øìú¯

Definitions

The American Foundation for the Blind (1961) defines blind individuals as

i. those whose visual acuity is 20/200* or less in the better eye with the best possible

correction, or

ii. those whose field of an arc of 20 degrees or less. Partially sighted are defined as (i) those

whose visual acuity is between 20/200 and 20/70 in the better eye with the best possible

corretion, or (ii) those need either temporary or permanent special education facilities.

èÐáìùçÛìíû óüè,%ðéæ èÐ™ ûÜíç vûìÄìú v¼¼û óüè,%ðéæ èÐ™íóë öìëì óüè,%Ðèkðéæ Íû¤ vûuÈÜ(braille) øºoèçíç ø§ì™æì ôíë Íû¤ tøÐÞ Pìëì (tactile) Íû¤ x*ûËíöìùÖ ÅøôëË (Auditory

materials) Pìëì èÐáì ÜìÛ ôíë¯ Ìì¤èÐô óüè,%Ðèk èÐ™íóë óüè,%Ðèk ÌGF âìrìú Çìíô• çìëì èûíÐ»Ûìíû

×ìøìíæì èû»úû¬t¬; (Print) Íû¤ ÌæÖìæÖ óüè,%Ðèk ¼ðìúôôìëé èäèæ¼ør Pìëì ‘vöIèÜ èÐáì váír ûÖû´çðú’ èÐáìÜìÛ ôíë¯

The person with Disabilities (Equal Opportunities, Protection of Rights and Full Participa-

tion) Act 1995. Government of India. Visual impairment-Íë vö ¼¤Úì èóíúí×æ çìíç Íôäæ

ûÖèk öèó èæ@¬‰èÜèÔç Ìûòìú vÛìíù çìíóë óüè,%ðéæ Óëì ðíû¯

‘1’ ¼@øïËÞ óüè,%Ðèkðéæ ÌÇûì

‘2’ èÛ¼ãÖúìÜ ÌÖìôhÈèå 6Ý60 ûì 20Ý200 vÇíô vûÐé ðíû æì¯ (Snellen)* ÌÇûì

‘3’ óüè,%Ðèkë vár ûì øèëèÓ 20 èõè†Œ ÌÇûì çìë ôâ¯

PWDS-Act Í ûÜì ðíúí× Ìì¤èÐô ûì áéË óüè,%¼@ø ‰ (Partially sighted) ûÖèk çìíô ûÜì ðíû vö

óüè,% Pìëì öÇìöÇÛìíû ôìä ôëíç ûþìÓì øìú¯ Íâæèô è÷èôÁ¼ì ÌÇûì Standard refractive correction

øëß èô¬Q; èûèÛ ‰ ¼ìðìíöÖë âìÓÖíâ èûèÛ ‰ ôìä Íû¤ øèëôGFæì ôëíç ¼áâ¯

* If a person being tested can read at 20 feet what person with normal vision can read at 200 feet, his or

her visual acuity is 20/200.

* Snellen chart is used to measure visual acuity. It contains Ietters of alphabet in varying sizes, and is

used by eye speciaists.

2¿6¿2 x*ûËäèç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Hearing Impairment)

x*ûËäèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìë (Hearing Impairment) Ìíæô ¼¤Úì Íû¤ vx*Ëé èûÛìäæ øºoèç ëíúí×¯

26

«*÷èÜç óãèå Ðj Pìëì èðúìèë¤ ÈâøÖìúìëíâ`å vûìÄì ðú• vöâæ_ûèÓë (deaf) Íû¤ ôìíæ ôâ vÐìæì

(hard of hearing) ¯

Hallahan Íû¤ Kauffman (1991)-Íë âçìæã¼ìíë vö ¼ôÜ èÐ™ vôìæëCø Ó[èæ ™æíç øìú æìÌÇûì vôìæ èæèóÞ,% «*ìûÜÖ ûì çéá£çì (intensity) Ðj ÌûèÓ (Loudness) ™æíç øìú æì çìíóë ûèÓë

ûì deaf ûíÜ¯ ÌæÖ x*ûË ðéæçìíô ôìíæ ôâ vÐìæì èÐ™ ûì ûÖèk (hard hearing) ûíÜ¯

x*ûË áâçì sensitivity âìøì ðú võè¼ûÜ (decibels) Pìëì ‘Ðíjë çéá£çìë Íôô’ ÐïæÖ võè¼ûÜ(o db) èæíóÞÐ ôíë ¼ìÓìëË x*ûË áâçì öãk vÜìíôë ôìí× ¼ûí÷íú áéËçâ Ðjíô¯ «*íçÖô võè¼ûÜ(db) èæíóÞÐ ôíë• ûÖèkë x*ûË Ìáâçì ôç èõ†Œé¯

Brill, McNeil Íû¤ Newman (1986) x*ûËäèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ‘èðúìëé¤ ÈâøÖìúìëíâ`å’• ûèÓëçì

Íû¤ ôìíæ ôâ vÐìæì (hard of hearing) øüÇô øüÇô ¼¤Úì èóíúí×æ¯

çìíóë ¼¤Úìæã¼ìíë hearing impairment Íôèå generic term öì ÌGFâìrì vÇíô vûÐé (mild) âìrìú

(profound) x*ûËäèæç ûþìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (hearing impariment) ðíç øìíë¯ Íë Pìëì ôìíæ ôâ vÐìæì

Ìûòì vÇíô ¼@øïËÞ ûèÓëçì øöÞ¬Q? vûìÄìú¯

ûèÓëçì (Deafness) :– vôìæ Íôäæ ûèÓë ûÖèk öìë x*ûË Ìáâçìë äæÖ x*ûË ¼ðìúô öQŸ

(Hearing aid) ÌÇûì x*ûË ¼ðìúô öQŸ ×ì§ì Ûì»ìùç èæíóÞÐ ÌæãÓìûæ ûì ûãÄíç Ì¼ãèûÓì ðú¯

Íôäæ ôìíæ ôâ vÐìæì ûÖèk (hard of hearing) ¼ìÓìëËç x*ûË ¼ðìúô öQŸ ûÖûðìë ôíë Ûì»ìùç

ûì vâîèÔô èæíóÞÐ †ŒðË ôëíç Ìíæôåì ¼áâ¯

x*ûË äèæç Ìáâçì Ìûòì ¼@¬Híao èûíÐ» èÐáôíóë èûíÐ» ¼çôÞ Çìôíç ðíû¯ èÐ™ë Ûì»ìë èûôìÐ

vóèëíç ðßúìë (Language delay) ¼íà x*ûË Ìáâçì (hearing loss) èûíÐ» ¼@øôÞöãk Ôãû ôâ ûúí¼èÐ™ë x*ûË Ìáâçì (hearing loss) èÐ™ë Ûì»ìë èûôìíÐë Å ‰èçíç ûÖìÙìç ¼üè,% ôíë¯

ÍÈäæÖ ÍÈ èû»íúë èûíÐ»Úëì ûìë¤ûìë vö ÐjIèÜ ûÖûðìë ôíëæ v¼IèÜ ðÜ_congenitally deaf

‘öìë ûèÓëçì äˆŠ vÇíô’ Íû¤ Advertiously deaf ‘öìë ûèÓëçì äíˆŠë øë vö vôìæ ¼âú vÇíô’¯ ÌæÖ

óãÈèå Ðíjë ûÖûðìë ðú ¼ïá£ øèëÛì»ìú (Prelingual deafness äíˆŠë ¼âú x*ûË Ìáâçì è×Ü ÌÇûì

äéûíæ «*Çâ Óìíø Ûì»ì ß ôíÇìøôÇæ Å ‰èçë ¼âú x*ûË Ìáâçìèå Ùíåí×¯ Íû¤ Postlingual

deafness ‘ôÇì ß Ûì»ì èûôìíÐë vôìæ ¬t¬?íë ûèÓëçì Ùíåí×’¯

The persons with Disability (PWD) Act 1996 defines hearing impairment as loss of 60

decibels or more in better ear in the conversational range of frequencies.

2¿6¿3 âìæè¼ô «*èçûaoôçì (Mental Retardation)

âìæè¼ô «*èçûaoôçì vôìæ ¼í¬Q?ì»äæô ¼¤Úì èæíóÞÐ ôëì vûÐ ôèÒæ ôìä¯ «*íçÖô vøÐìóìë ûÖèkë

óÜ âìæè¼ô ä§çì ¼@¬Híao èûèÛ ‰ëCø ¼¤Úì èóíúí×¯ Mac Millan (1982) vö ¼¤Úì èóíúí×æ çìíç

âìæè¼ô ä§çìë èçæèå ÐçÞ (criteria) ÌûÐÖÈ Çìôìë ôÇì ûÜì ðíúí×¯ «*Çâ ÐçÞ ðÜ vö âìæè¼ô

«*èçûaoôçì vx*ËéèûÛìäæ ôëûìë Ììíù «*èçûaoôçìèåíô èûíÐ»Ûìíû «*ôìÐ ôëíç ðíû¯ èPçéúç «*íçÖô

27

âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ ûÖèkë ÌøèëðìöÞ t¬HÛìûIèÜ ôçåì èûóÖâìæ çì ÌûÐÖÈ ¼¤Úìú ûèËÞç ðíû¯ ç·çéú™Óã Íôèå ¾ûèÐ,%Ö ûì ÜáË Ìæãöìúé vôìæ ûÖèkíô âìæè¼ô ä§çìë vx*ËéèûÛìäæ ôëì öìíû æì¯

Ìíæô û×ë Óíë âìæè¼ô ä§çìë ûT ¼¤Úì ÌìíÜìè÷ç ðíúí×• çìë âíÓÖ óãèå ¼¤Úì «*ìúÈ ûèËÞçðú¯ ÍIèÜ ðÜ Ìì÷ëËâïÜô ¼¤Úì (behavioural definition) Íû¤ ÍÈ ¼¤Úì American Association

on Mental Retardation (AAMR) èóíúí×¯

Bijou (1966) who proposed that a retarded individual is one who has a limited repertory of

behaviour shaped by events that constitute his history.

âìæè¼ô ä§çìë èóíú behavioural ¼¤Úì «*óìæ ôëì èûíÐ» èÐáôùíËë (Special educators) vûÐ

Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðæ¯ Íë «*Óìæ ôìëË Ííóë ûÖûðìèëô Úìæ Ûìwìë Ôãû ¼éèâç¯ ÌæÖèóíô ÍÈ ¼¤Úìúvôìæ ûÖèkë ¼éâìûºoçì ûÖìÔÖì ôíë æì• çìíóë ûÖûðìèëô óáçìë èÛè+íç èæíóÞèÐç ðú vö v¼ Íôäæ

âìæè¼ô «*èçûaoé¯

AAMR âìæè¼ô ä§çìë vö ¼¤Úì èóíúí×æ v¼èå ¼ôíÜë ôìí× †ŒðËíöìùÖ ðíúí×/ Íâæèô øïíûÞëÌíæô ¼¤Úì Íë vÇíô øãËèÜÞèÔç ðíúí×¯ ¼ûí÷íú Ììíù ðìûÞìë (Herber) 1961 ¼ìíÜ Íôèå ¼¤Úì

èóíúí×æ¯ çìëøë vÇíô v¼èå †Œ¼dâÖìæ (Grossman) 1973• 1977 Íû¤ 1983 øïËÞâã°Ë ôíëí×æ¯1992 ¼ìíÜ vö âã°Ë ðú v¼èå ûçÞâìíæ ¼ûÞìÓãèæô¯ Íèå èæí@¬‰ ûèËÞç ðÜ ¥

Mental retardation refers to substantial limitations in present functioning. It is characterised

by significantly subaverage general intellectual functioning, existing concurrently with re-

lated. limitations in two or more of the following applicable adaptive skill areas : communica-

tion, self care, home living, social skills, community use, self-direction, health and safety,

functional academics, leisure and work mental retardation manifest before age 18.

ÍÈ ¼¤Úìú vö ¼û Iëg&øïËÞ âïÜ øóIèÜ (term) ûÖûðìë ôëì ðíúí× çì èæí÷ ûÖìÔÖì ôëì ðÜ_

Individually administered intelligence test Íô ûì ÍôìèÓô èû»íú âïÜÖìúæ ôèëíú Íôèå èæèóÞ,%ØíÜ Åøæéç ðßúì¯ (Intellectual functioning means the result obtained by assessment with

one or more of the individually administred standardised intelligence test developed for that

purpose)

Significantly sub-average âìíæ ûãºoÖìW 70 ÌÇûì çìë æéí÷ Standardised intelligence test

Ìæãöìúé¯ (Significantly sub-average is defined as an intelligence quotient (IQ) of 70 or below

on standardised test of intelligence. Limitations in adaptive skills âìíæ èÐ™ë Ìáâçìë äæÖ

çìë ûú¼ Ìæãøìíç Íû¤ vö ¼âìä ß ¼ì¤t¬ü›èçô øèëíûíÐ èÐ™èå ëíúí×• ÷ìèðóì Ìæãöìúé Û—èâôì¼@øìóíæ ûìÓì«*ì: ðßúì¯ Limitation in adaptive skills are defined as impairments in individual’s

effectiveness in fulfilling his/her expected role in the areas mentioned according to age level

and the norms of socio cultural group to which the individual belongs).

According to the PWD Act (1996) mental retardation means a condition of arrested means,

a condition of arrested or incomplete development of mind of a person which is specially

characterised by sub-normality of intelligence.

28

âìæè¼ô ä§çìë vx*ËéèûÛìäæ (Classification of Mental Retardation)

vö¼û èÐ™íóë âìæè¼ô ä§çì ëíúí× çìíóë ¼â¼Öìë øèëâìíøë èÛè+íç vx*ËéèûÛìù ôëì ðíúí×¯

óãèå ¼ìÓìëË øºoèçë âíÓÖ Íôèå AAMR Ìøëèå èûíÐ» èÐáôëì ûÖûðìë ôíë Çìíô¯ AAMR vö vx*Ëé

èûÛìäæ ôíëí× çì 2¿1 æ¤ ×íô ‘våèûÜ 2¿1’ Åøòìøæ ôëì ðÜ¯ ÍÈ †ŒðË vöìùÖçìë âïíÜ èçæèå ôìëËëíúí×¯ «*Çâç âìæè¼ô ä§çìë vx*ËéèûÛìäíæ ÌGFâìrìú• âìÄìèë âìrìú• vûÐéâìrìú Íû¤ Ôãû vûÐéâìrìú ÐjIèÜ væèçûì÷ô ÌÇÞ ûðæ ôíë æì¯ øïíûÞ âìæè¼ô ä§çìë vö vx*ËéèûÛìäæ ðíúè×Ü çìßâìæè¼ô ä§çìë âìrìë èÛè+íç ôëì ðíúè×Ü Íû¤ vö¼û (term) ûÖûðìë ôëì ðç öÇì_ vûìôì ÌøèëËç

Íû¤ áéËûãèºo¼@ø ‰ ûÖèkë væèçûì÷ô ÌÇÞ ûðæ ôëç¯ ÍÔæ ðìèæôë ÐjIèÜ ûÖûðìë ôëì ðú æì¯èPçéúç• ä§ûãèºo¼@ø ‰ ûÖèkë ôìä ôëìë Åøë ÌìíÜìôøìç ôëì ðíúí×¯ ç·çéúç• IQ Íë ûÖûðìë

vöâæ 50 vÇíô 55 ÌGFâìrìú Íû¤ âìÄìèëâìrìú âìæè¼ô ä§çìë âíÓÖ ø§íû ÍÈëCíø vûìÄìíæìë äæÖ

è÷èôÁ¼ì øºoèçë âìÓÖíâ âìæè¼ô ä§çìë ¬t¬?ë èæ@¬‰ëCø ôëì ðíú Çìíô¯ ôìëË IQ Íë èÛè+íç âìæè¼ô

ä§çìë ¬t¬?ë èûÛìäæ ¼èÒô ðú æì¯ AAMR -Íë ¼¤Úì Ìæãöìúé vö èÐ™ ûì ûÖèkë IQ 53 v¼

ÌGFâìrìú ûì âìÄìèëâìrìë âìæè¼ô ä§çì¼@ø ‰ ðíç øìíë¯ Ììë Íåì èòë ðíû_Ñ èÐ™ë ûì ûÖèkë

ÌæÖìæÖ Åøìóìíæë Åøë vöâæ çìë ¼ìâíÇÞÖë Ììíøèáô øìÇÞôÖ Íû¤ verbal IQûì ÌæÖìæÖ ÌÛéáì

(Test) «*íúìù ôíë øìßúì ØÜìØíÜë Åøë¯

våèûÜ_2¿1

øó / Term I.Q.-Íë âìrì (I.Q. Range

for level)

ÌGFâìrìú âìæè¼ô ä§çì (Mild mental Retatardation) 50-55 vÇíô 70

âìÄìèë âìæè¼ô ä§çì (Moderate Mental Retardation) 35-40 vÇíô 50-55

vûÐéâìrìú âìæè¼ô ä§çì (Severe Mental Retardation) 20-25 vÇíô 35-40

Ôãû vûÐéâìrìú âìæè¼ô ä§çì (Profound Menal Retardation) 20 æéí÷ ÌÇûì 25

âìæè¼ô ä§çìë èÐáìùç vx*ËéèûÛìäæ Ìæãöìúé_öìíóë IQ 70 vÇíô 50-Íë âíÓÖ çìíóë èÐáìóìæíöìùÖ

(Educable Mentally Retarted ’ ûÜì ðú Íû¤ öìíóë IQ 50 vÇíô 25-Íë âíÓÖ çìíóë «*èÐáËíöìùÖ

(Trainable Mentaly Retarded ûÜì ðú Íû¤ öìíóë IQ 25-Íë æéí÷ çìíóë vûÐé âìrìú (Severe)

Íû¤ ÔãûíûÐé âìrìú (Profound) âìæè¼ô Ìáâ ûíÜ¯ ÍÈ Óëíæë term IíÜì ûÖûðìë ôëì ðú ÌÇÞìÁ

(Educable Íû¤ Trainable) èÐáôëì öìíç ¼ðíäÈ ûËÞæì ôëíç øìíë ÍÈ¼û èÐ™íóë ôìë ôçÔìèæ

èÐáì (Eduation) «*íúìäæ¯ ¼ìÓìëËç Educable âìæè¼ô «*èçûaoôçì Çìôì ûÖèkëì èô×ã èô×ã vâîèÜôèû»íú óáçì ÌäÞæ ôëíç øìíë¯ Ìøëèóíô «*èÐáËíöìùÖ óÜ Íë Ì¬Q?ÛhÞk èÐ™ ûì ûÖèkíóë ¾óæè`óæäéûæ öìøíæë âìÓÖíâ vÐÔìë ¼ãíöìù èóíç ðíû¯ Íë âíÓÖ ¼ûí÷íú väì§ èóíç ðíû Self care skills

Íû¤ ûüè+âïÜô óáçìë Åøë¯

29

våèûÜ 2¿2

âìæè¼ô ä§çìë vx*ËéèûÛìù

Term ûãºoÖìW ûì ÌìÈ¿ èôÅ-Íë âìrì

èÐáìóìæíöìùÖ âìæè¼ô ä§çì¼@ø ‰ 70-50

(Educable mentally retarded)

«*èÐáËíöìùÖ âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ 50-25

(Trainable mentally retarded)

vûÐé Íû¤ Ôãû vûÐé âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ 25-Íë ôâ

(Severely and profoundly mentally retarded)

2¿6¿4 Ìèòäèæç Ìáâçì (Orthopeadic disabilities)

Ìèòäèæç Ìáâçìë ¼¤Úì

Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì ðÜ ÷Üæ ûì ùâæ Ìáâçì ÌÇûì Ðìëéèëô Ìáâçì Íû¤ t¬HìòÖùç rgèå ûì

ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòìë èð¼ìíû ùËÖ ðú (health impairment)¯ Ìèò (Orthopeadic) Ðjèå Ðëéíëë ôWìÜ

Ì¬Q? (skeletal) Íû¤ vâìåë (motor) øºoèçë ¼íà ¼@øôÞöãk (Deutsch Smith & Luckarron 1992)

Íôèå èÐ™ öìë Ðìëéèëô Ìáâçì ëíúí× çìë Ðìëéèëô ùÒæçíQŸ ¾ûôÜÖ ÜáÖ ôëì öìú¯ Íôèå èÐ™ë

t¬HìíòÖë rgèå çìë vóíðë ôá áâçìë ¼éâìûºoçì ôíë Çìíô• ØíÜ çìíô è÷èôÁ¼íôë èæôå èæíú vöíç ðú¯

Berdine Íû¤ Black hurst 1985 ¼ìíÜ vö ¼¤Úì èóíúí×æ• çì ðÜ Íôäæ Ìáâ èÐ™ öìë Ðëéë

ÌÇûì t¬HìíòÖë Ì¼ãèûÓì Çìôìë äæÖ ¼ìÓìëËÛìíû ¼âìíäë ¼íà öÇìöÇ è¹úì-«*èçè¹úì (Interaction)

ôëíç øìíëæ• çìÈ çìíóë äæÖ èûíÐ» øèëí»ûìâïÜô ôâÞ¼ï÷é †ŒðË ôëì «*íúìäæ ðú¯ Berdine &

Black hurst (1985) define an orthopeadically disabled child as one whose physical or health

problem result in a impairment of normal interaction with society to the extent that special-

ized service and programmes are required.

The Individuals with Disabilities Act (IDEA-1977) USA, provides a definition of

orthopeadic disabilities as an impartment which adversely affects a child’s educational per-

formance. The term includes impairments caused by congenital anomaly (e.g. club foot),

absence of a limb etc. other causes (e.g. cerebral palsy, amutation, and fracture or burns

which cause contracture).

The PWD Act 1995-Í ûÜì ðíúí× vö Ìèòäèæç Ìáâçì ðÜ ÷Üæ ûì ùâæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì

Íû¤ Íèå ðì§• Ìèò ¼èao ÌÇûì vøèÐíç ðú ØíÜ ðìç ß øìíúë ¼èÒô ÷ìÜæì ûÖìÙìç ¼üè,% ôíë ÌÇûìvö vôìæ «*ôìë âè¬t¬?,› øáìÙìç vÇíô ðíç øìíë¯ The PWD Act 1996 refers to orthopeadic

disability as locomotor disability and defines it as disability of the bones, joins or muscles

leading to substantial restriction of the movement of the limbs or any form of cerebral palsy.

30

Ìèòäèæç Ìáâçìë vx*ËéèûÛìäæ ¥

Ìèòäèæç Ìáâçìíô «*Óìæç ÷ìëèå Ûìíù Ûìù ôëì ðú¯ «*íçÖô Ûìíù Ììí× èûèÛ ‰ ëôíâë rgèå

ûì ûìÓÖ†Œ¬t¬? Ìûòì¯ èØùìë 2¿1 ×íôë ¼ìðìíöÖ vóÔìæ ðÜ¯

Fig

ure

2.1

Cla

ssif

icati

on

of

Ort

hop

ead

ic D

isab

ilit

ies

OR

TH

OP

EA

DIC

DIS

AB

ILIT

IES

Neu

rolo

gica

l Im

pai

rmen

tM

usc

ulo

-sk

elet

al C

ond

itio

ns

Con

gen

ital

Mal

form

atio

ns

Acc

iden

ts

Cer

ebra

lE

pil

epsy

Sp

ina

Pa

lsy

Bif

ida

Mu

scu

lar

Art

hri

tis

Com

mon

Infe

ctio

ns

& o

ther

Dys

tro

ph

yM

alfo

rmat

ion

sco

nd

itio

ns

Sp

ina

Bif

ida

Sp

asti

city

Mal

form

atio

n d

ue

Men

ingo

mye

loce

leto

Ter

ato

gen

sF

all

, Bu

rns,

Ca

nce

r, A

sth

ma

M

ish

ap

s, P

oli

oA

IDS

etc

.

Ath

etos

is

Ala

xia

Mix

ed

Pet

itG

ran

dP

sych

omot

mal

mal

or

↓↓↓↓ ↓

↓↓↓↓ ↓↓↓↓↓ ↓

↓↓↓↓ ↓↓↓↓↓ ↓ ↓↓↓↓ ↓ ↓↓↓↓↓

↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓

↓↓↓↓↓

↓↓↓↓ ↓↓↓↓↓ ↓

↓↓↓↓ ↓ ↓↓↓↓ ↓

↓↓↓↓ ↓↓↓↓↓ ↓

↓↓↓↓ ↓

31

ÍÔæ Ììâëì «*íçÖô ôÖìåìùëéíç ÅíGXèÔç ôçIèÜ Ìûòì èæíú ÌìíÜì÷æì ôëû¯ vöâæ_

‘ô’ èæÅíëìÜèäôÖìÜ Èâdíøúëíâ`å (Neurological Impairment)

‘Ô’ âìt¬ã›íÜìít¬›èÜåìÜ ôæèõÐæ (Musculo-skeletal Conditions)

‘ù’ äˆŠ vÇíô Ðëéíëë ùÒæùç rgèå ûì ôæíäèæåÖìÜ âÖìÜØëíâÐæ (Congenital Malformation)

Íû¤

‘Ù’ óãÙÞåæì ÌÖìôdè¼íõ`å (Accidents / Trauma) Íû¤ ÌæÖìæÖ Ìûòì¯

‘ô’ èæÅíëìÜèäôÖÜ ÈâdíøúÖìëíâ`å-Íèå v¼`å³ìÜ æìÛÞì¼ è¼íšíâë (Central Nervous System)

ùÒæùç ôìöÞùç Ì¼ãèûÓì vÇíô ðú öìë âíÓÖ Çìíô âèt¬›,› (brain) èÐëóþì§ì (Spinal Cord) èæÅíëìÜèäôÖÜ

ûìÓì†Œ¬t¬? èÐ™ë ¼â¼Öì æìæìÛìíû ûèð¥«*ôìÐ Ùíå öìë âíÓÖ Ììí× âìæè¼ô ä§çì èÐÔæ ¼â¼Öì «*çÖáíËë

Ì¼ãèûÓì (Perceptual problem) Ðëéíëë Ìà «*çÖà ûì Èè\íúë âíÓÖ ¼¤íöìíùë ÌÛìû• Ó[¤¼ìKô

âíæìÛìû Ììíûù ¼¤¹ì¬Q? ¼â¼Öìë Íû¤ ôÇì ûÜì Ûì»ìùç ¼â¼Öì¯ (Speech & language disorders)¯

v¼èëûuìÜ øÜè¼ (Cerebral Palsy)

ÌøèëËç âè¬t¬?í,›ë ÌìÙìíçë ØíÜ v¼èëûuìÜ øÜdè¼ ðú¯ Íèå ¼ìíë æì Íû¤ Íë «*Ûìíû †Œ¼d (gross

motor) ß ØìÈæ (fine motor) vâìåíë ûÖìÙìç Ùíå¯ Íë ¼íà «*ìú èÔý÷hæé (fits orseizurs), ôÇì ûÜìë

Ì¼ãèûÓì (Speech problem) vÐìæìë Ì¼ãèûÓì• vóÔìë Ì¼ãèûÓì• ûãèºoùç ôìíä Ì¼ãèûÓì ÌÇûì ÍÈIèÜ

èâèÜç ¼û Ì¼ãèûÓì Çìíô C.P. ðÜ Íâæ Íôèå Ìûòì öìë ØíÜ Ðëéíëë Ìà «*çà æ§ì÷§ì ôëìë ¼â¼Öì

¼¤íöìùòìøæ Íû¤ ÌæÖìæÖ vâìåë óãûÞÜçì ðíú Çìíô¯ ôìëË Íèå èÐ™ë âè¬t¬?í,›ë øïËÞçì «*ìè:ë ÌìíùÈáèç†Œ¬t¬? ôíë vØíÜ¯ (C.P. has been defined as a condition characterized by paralysis, weak-

ness, in co-ordination, and/or other motor dysfunction because of damage to the child’s brain

before it has matured (Batshaw & Parret, 1986).

Physiological øºoèçíç vôìæ ûÖèkë C.P. vx*ËéôëË ôëì ðú öì ûÖèkë Ðëéíëë ôìöÞôìèëçìë Åøë

èæÛÞë ôíë ôëì ðú¯

tøÖìèšè¼èå (Spasticity) ðÜ ÑèE×ô vâìåë èæúQŸË ôëíç øìëìë áâçì ðìëìíæì (Loss of

voluntary motor control)¯ ÍÈ èæúQŸË ðìëìíæìë ØíÜ ÍRíåæÐë vøÐé (extensor muscles) öì

ûìTíô «*¼ìèëç ôëíç• öì ûìTíô Ðëéíëë èóíô våíæ Ììæíç ¼ìðìöÖ ôíë Íû¤ vØYô¼ë vøÐéIèÜ

(flexor muscles) ¼Whè÷ç ôíë¯ Íë ØíÜ æ§ì÷§ì ß Ìà«*çíàë ¼˜ìÜíæ åìæ øí§• äìèôÞ (Jarkey),

óãûÞÜ ¼ìâJ¼Öðéæ âãÛíâ`å ðú¯ v¼èëûuìÜ øÜè¼†Œò èÐ™ ûì ûÖèkíóë «*ìú ÷èGXÐ Ðçì¤íÐë âíÓÖtøÖì¼èåôd Íë ÜáË Ììí× vóÔì öìú¯ (Berdinc & Black hurst 1985)

ÌÖìíÇíåìè¼¼ (Athetosis) : ÜáË ðÜ ÌÊæèE×ô Åí!ÐÖðéæÛìíû Ìà«*çÖà èûíÐ» ôíë ðìç ß

øìíúë æ§ì÷§ì¯ vøèÐë çëàìèúç ðßúìë äæÖ vøèÐ èûèá: ðú ØÜt¬HëCø vÜÔì Íû¤ Ìà ÷ìÜíæ

Ì¼ãèûÓì vóÔì öìú¯ ùÜì Íû¤ diaphragm muscles áèç†Œ¬t¬? ðßúìë äæÖ ôÇì ûÜì ô,%ôë ðú Íû¤

32

ÜìÜì øíë¯ ðìç ¼ûìë Ììíù áèç†Œ¬t¬? ðú• çìë øë vÒýìå Íû¤ èäðUì Íû¤ ¼ûíÐí» øì ôÔíæì vôìæ

ôìëíË Ììæè`óç ûì Åí+èäç ðíÜ Íû¤ âíæìíöìù ¼ðôìíë vôìæ èô×ã ôëíç vùíÜ âì¤Ð vøÐéë tension

vûí§ öìú ØíÜ Spasticityß vûí§ öìú¯ Mixed C.P. váír tøÖìèšè¼èå ß ÌÖìíÇìíåìè¼í¼ë ¼â Hú

Ùíå¯

ÌÖìåìôdè¼úì (Ataxia) : Íë ôìëË âè¬t¬?í,›ë v¼èëûuìâ (cerebellam) Ì¤íÐ øáìÙìç Íë ØíÜ

Ûìë¼ìâÖ ëáìú Ì¼ãèûÓì Ùíå¯ ÌÖìåÖìèRúì vÇíô ðú ØìÈæ Íû¤ †Œ¼ vâìåíëë æ§ì÷§ìë Ì¼ãèûÓì¯

«*çÖáíËë Ì¼ãèûÓì• ôíÇìøôÇíæë Ì¼ãèûÓì Íû¤ ô,%öãk ÷ÜæÛèà øì óãèå ×è§íú ÷íÜ ðþìåìë ¼âú «*ìúÈ

øí§ öìßúì¯ Ðëéíëë Ûìë¼ìâÖ ûäìú ëìÔìë Ì¼ãèûÓìë¯

vö ÌàIèÜ áèç†Œ¬t¬? ðú çìë Åøë èæÛÞë ôíë C.P. vô vx*Ëé èûÛìù ôëì ðíú Çìíô¯ ÍÈ øºoèçíç

C.P. vô vðèâí«Xèäúì (Hemiplegia) Ðëéíëë ÌíÓÞô Ì¤Ð ‘ûþì èóô Ý õìæ èóô’• õìÈ-v«Xèäúì(Diplegia) ðìíçë çhÜæìú øì vûÐ øèëâìíË Ìì¹ì¬Q? ðú• vôìúìèõ‹í«Xèäúì (Quadriplegia) : óãèå ðìç

Íû¤ óãèå øì Ìì¹ì¬Q? ðú Íû¤ øÖìëìí«Xèäúì (Paraplegia) vôûÜâìr øì Ìì¹ì¬Q? ðú¯ 2¿2 è÷r vóßúì

Ììí×¯

v¼èëûuìÜ øÜè¼ vç Ìì¹ì¬Q? Ðëéë ¥ (Areas of Bady affected by Cerebral Palsy)

âüùé (Epilepsy)

âüùé (Epilepsy) Íôèå «*ûÜ Ììíáø øéè§ç (Convulsive) Ìt¬HìÛìèûôçì¯ vôìæ ûÖèkë èÔþ÷hæé ðíÜ

âè¬t¬?í,›ë vôì» vÇíô ¾ûóãÖèçô Ðèkë âãèk Ùíå¯ ÍÈ âãèk øìÐìøìèÐ vôì» ¼âïíð ×è§íú øíë Íë ØíÜÌ¼ì§çì ûì ÌæãÛ—èç ÐïæÖçì• âì¤¼íøÐé ÌèæúèQŸç ¼˜ìÜæ ðú Íë ØíÜ t‡üèç Ðèk ðuì¼ øìú¯

vøèåådâÖìÜ (Patitmal) : ÍÈ Óëíæë èÔþ÷hæé ¼ìÓìëËç ¼ðíä vûìÄì öìú æì• Óëì øí§ æì¯ ÍèåvôûÜâìr 5 vÇíô 10 v¼íôw òìúé ðú¯ Íë váír ðÒìÁ ôíë vôìæ ôìä vÇíâ öìú Íû¤ v÷ìíÔë âèæ

èòë ðíú öìú¯ èÐ™èåíô vóíÔ âíæ ðú v¼ èóûìt¬H«‰ vóÔí× ÌÇûì ÙãâìíE×¯ ÍÈ Óëíæë èÔþ÷hæé èóíæ 10vÇíô 15 ûìë ðíç øìíë ÌÇûì Ìíæôèóæ øë øë ðíç øìíë¯

33

†ŒÖìwâÖìÜ (Grandmal) : ÍÈ Óëíæë èÔý÷hæéë ØíÜ èÐ™ ûì ûÖèk ÌÚìæ ðíú vâíÄë Åøë Ìì×ì§vÔíú øí§ öìú• Ðëéë Ðk ðíú öìú Ðëéíë Äþìôhèæ ™ëg ðú Íû¤ ôì ‰ìë âç Íô «*ôìë Ðj vûë ðú¯ÌìèQŸôæìÜé ß vøÐéíç ¼¤íôì÷íæë ØíÜ èÐ™èå ÌÊæèE×ôÛìíû âÜâïr ÍÈ ¼âíú çÖìù ôíë¯

¼ìÈíôìíâìåë (Psychomotor) ÍÈ Óëíæë èÔþ÷hæéë ¾ûèÐ,%Ö ðÜ• Íë ØíÜ t¬Hç¥¼dØ—çÞÛìíû Åí!ÐÖðéæ•Ì¼àèçøïËÞ Íû¤ Stereotyped movement ðíú Çìíô¯ ÍÈ ¼ôÜ váír ûÖèk è¼äìë ôìíÜ ¼ìâJ¼Öðéæ

Ìì÷ëË èóíú ™ëg ôíë øíë ûìë ûìë ÍôÈ ôìöÞ ôëíç Çìíô öì Åí!ÐÖðéæ Íû¤ öÇìöÇ æú¯ Ì¼¤Ü†‰

ôÇìûìçÞì Íû¤ vôìæ vôìæ ¼âú ëìíùë ûèð¥«*ôìÐ Ùíå¯ öÔæ è¼äìë ûao ðíú öìú çÔæ çìë èô ðíúè×Ü

çì ûãÄíç øìíë æì¯ tøìÈæì èûèØõì (Spina Bifida) : âìç·ùíÛÞ qCíËë ûüèºoë ¼âú óãÈ ¬t¬?íë embryo

ÍôÈ ¼íà ûüèºo øìú¯ öÔæ ôìí×ë Íâíûuìèå Ì¼@øïËÞ ðú çÔæ äˆŠùç ‘midline defect’ ¼üè,% ðú¯

tøìÈæìèûèøõì Íôèå äˆŠùç midline ûÖìÙìç ¼üè,% ôíë¯ Spiral column-Íë ÍÈ ûÖìÙìç qCíËë ¼@øïËÞûüèºoôìíÜë âíÓÖ Ùíå¯ Spine-Íë vö vôìíæì äìúùìú rgèå Ùåíç øìíë¯ vöíðçh Spiral column èå ûºo

æú çìÈ Spiral Cord ¼ìâíæ «*¼ìèëç ðíú æìíÛÞë áèç ôíë Íû¤ øÖìëìèÜè¼¼ ÌÇûì Ðëéíëë èæ@¬‰ì¤íÐ

Ì¼ìëçì ¼üè,% ôíë¯ Ííô ûíÜ âÖìèæ¤íùì âìÈíÜìí¼èÜ (meningomyclocele)-Íë ØíÜ øìíú øÖìëìèÜè¼¼

Íû¤ ÌèæE×ìô·ç âÜâïr çÖìù èæúQŸË ôëìë Ì¼ãèûÓì ðíç øìíë¯ ôìëË t¬‰ìúãë Å!éøô òìæì¬Q?íëvøþî×ìíæìë ¼â¼Öì ðíç øìíë¯

‘Ô’ âì¼ôhíÜìít¬›íÜåìÜ ôæèõÐæ (Musculoskeletal Condition)

Ìíæô èÐ™ vøÐé ÌÇûì ðìí§ rgèåë ß vëìíùë äæÖ ÐìëéèëôÛìíû Ìáâçì ðíç øìíë¯ vøèÐ ÌÇûì

ðìí§ë rgèåë äæÖ øì ðìç• ¼èaoòÜ ÌÇûì spine-Í Ì¼ãèûÓì ¼üè,% ðú• v¼èå vÇíô ðþìåì• óþì§ìæ• û¼ì

Íû¤ ðìíçë ûÖûðìíë rgèå Ùíå¯

âì¼ôhÜìë èõ¼å³èØ (Muscular Dystrophy) : Íèå ÍôÓëíæë vëìù ÍÈ vëìíùë ØíÜ ÑèE×ô vøèÐ

(voluntary muscles) Óéíë Óéíë óãûÞÜ ðíú öìú Íû¤ öçáË æì Íèåë ôìöÞáâçì Üã: ðú ççáË çì÷Üíç Çìíô¯ Íèå Íôèå äˆŠùç Íû¤ û¤Ðùç vëìù Íû¤ Íèå ôÔíæì ¼ìíë æì¯

«*Óìæç óãÈ «*ôìë âì¼ôhÜìë èõ¼då³èØ Çìíô¯

The Ducheme musculur dystrophy

Íèå vôûÜâìr v×íÜíóë váír vóÔì öìú¯ Íèå «*Çâ ÜáÖ ôëì öìú öÔæ èÐ™ ðþìåíç vÐíÔ¯

ûú¥¼èao ôìíÜ èÐ™ TÈÜ v÷úìíë öìçìúìç ôëíç ûìÓÖ ðú¯

The Landouzy-Dejezine muscular dystrophy

Íèå èÐ™ë vx*ìËé vû,%æé (Pelvicgirde) ôþìÓ• øì Íû¤ ðìíç ¼¤¹èâç ðú¯ èÐ™íô vóíÔ ¼ãt¬HìíòÖëÌèÓôìëé âíæ ðú èô¬Q; Ìì¼íÜ çìë Ðëéíëë vøÐé vôì»IèÜ Óéíë Óéíë Ðk ðíç Çìíô¯ ÍÈ Óëíæë

Muscular disrtorphy v×íÜ ß vâíú ÅÛíúëÈ ðíç øìíë¯

ÌÖìÇÞìëÈèå¼ (Arthritis) : Ðëéíëë èûèÛ ‰ ¼èaoòíÜë èÛçë ß ûìÈíë ûÖìÇì ÌæãÛïç ðú¯ Íë èûèÛ ‰

34

ôìëË Ììí× öìë âíÓÖ èûèÛ ‰ vëìù vöIèÜ Ðëéë óãûÞÜ ôíë Í×ì§ì ÌæÖìæÖ Ìíæô ôìëíË• ÌÖìÇÞìëìÈèå¼dðíç øìíë¯ vûèÐë Ûìù Íôåh vûÐé váír ûút¬›íóë âíÓÖ ÌÖìÇÞìëìÈèå¼d vóÔì öìú¯

èëÅíâèåßõ ÌÖìÇÞëìÈèå¼ (Rheumatiod Arthritis) : ÍÈ ÌÖìÇÞìëìÈèå¼d ÌGF ûút¬›íóë âíÓÖß vóÔì

öìú¯ v×íÜíóë vÇíô vâíúíóë Ìì¹ì¬Q? ðßúìë ¼¤ÔÖì vûèÐ¯ Íë ÜáË ðÜ Ðëéíëë ¼èaoòÜ (Joints)

Ðk ðíú öìßúì Íû¤ èû»úIèÜë óüÆçì ØíÜ Ðëéíëë Ìà«*çà ÌçÖìèÓô óãûÞÜ çìë ¼íà ¼èaoòíÜ èû÷hÖèç¯

ß¼èåß ÌÖìÇÞìëìÈèå¼d (Osteo arthritis) : Íèå ¼ìÓìëËç «*èçûaoé èÐ™ë váír vóÔì öìú¯ Ìèòë

¼èaoòíÜ âìèåÞíÜä Ìì¹ì¬Q? ðú¯ Íë ØíÜ ðìí§ë âÓÖòíÜ äìúùì v×ìå ðíú Ììí¼• ØíÜ æ§ì÷§ì èûíÐ»

öQŸËìóìúô ðú æì§ì÷ì§ì ôëíç øìíë æì¯

‘ù’ ôæíäèæåÜ âÖìÜØíâÞÐæ (Congenital Malformation)

ôædíäèæåìÜ âÖìÜØëíâÐæ (Congenital Malformation) : èÐ™ Ðëéíëë vö vôìæ Ì¤íÐ ÌÇûì

ÌùÞÖìíæ rgèå ÌÇûì âÖìÜØëíâÐæ èæíú äˆŠ †ŒðË ôëíç øìíë¯ Ììâëì ÍÔìíæ èô×ã ¼ììëË âÖìÜØëíâÐæ

èæíú ÌìíÜì÷æì ôëû¯

Common Malformation

ôæíäèæåìÜ âÖìÜØëíâÐíæë ØíÜ ðìíåÞë Ìt¬HìÛìèûô áèç ðú¯ Ìíæô èÐ™ë ôæíäèæåìÜ ðìåÞ

èõíØ= ðú¯

ûçÞâìíæ Íë è÷èôÁ¼ì øºoèç vûë ðíúí×¯ äˆŠ vÇíôÈ Ìíæô èÐ™ë èæçí@¬Hë èû÷hÖèç Íèå äˆŠùç

¼â¼Öì öì øãëg» Ìíøáì âèðÜìíóë ÌèÓô vóÔì öìú¯ vôìæ vôìâë ûaoæé (Braces) çöèóæ æì hipsoket

öÇìöÇÛìíû ûüèºo øìú ççèóæ• vûþíÓ vëíÔ ¼èÒô ôëì ðú¯

ÌæÖìæÖ âÖìÜØëíâÐæIèÜë âíÓÖ Ììí× ðìç ûì øì ‘väì§ì ÌìÂãÜ ÌÇûì øìíú ÌèÓô ÌìàãÜ(webbing of fingure or extra toe) Íû¤ âìÇì Íû¤ â„íÜë ûìèðÖô Ììô·èçë èûô·èç¯ (Cranio facial

abnormalities)

Malformation due to Teratogens

èô×ã èÐ™ Ììí× öìëì û¤Ðùç Ûìíû âÖìÜØëíâÐæ rgèå èæíú äˆŠ†ŒðË ôíë Ììûìë vûÐ èô×ã èÐ™ë

qCíËë ûüèºoë ¼âú rgèå Ùíå Çìíô¯ våëìíåìíäæ¼d (Teratogerns) ðÜ ÛìÈëì¼• ûÖìôèåèëúì• vçäèt¶úçì

ÌÇûì vôèâôÖìÜ• Íë «*Ûìíû èøçìâìçìë v¹ìíâìíäìíâ áèç ðíú Çìíô ØíÜ ¼ìÓìëËÛìíû qCíËë ûüèºoíç

ûÖìÙìç ¼üè,% ôíë¯

ùÛÞìûòìú «*Çâ èçæâìí¼ ùÛÞûçé âì ëgíûÜì (rubella) ûì äìâÞìæ èâíäÜ¼ Pìëì Ìì¹ì¬Q? ðíÜ èÐ™

Ðìëéèëô rgèå èæíú äˆŠìíç øìíë¯ ÇìÈèÜíõìâìÈõ (Thalidomide) ðÜ Íôèå ¼ôíÜë äìæì åÖìëìíåìíäèæô

õ‹ìù• 1950 Íû¤ 1960 ¼ìíÜë Íë «*Çâèóíô ÍÈ õ‹ìù ùÛÞûçé âèðÜìíóë ûèâ ûèâ Ûìû ÌÇûì ûèâ

ðßúì ûao ôëíç vóßúì ðç• Íë «*èçè¹úìú Ìíæô èÐ™ë Ìà «*çÖíàë èûô·èç èæíú äˆŠ†ŒðË ôëç•

öìíóë vûèÐëÛìíùë ðìç ûì øì Çìôç æì¯

35

‘Ù’ óãÙÞåæì ¼¤¹âË Íû¤ ÌæÖìæÖ Ìûòì (Accidents Infections & Other Conditions) : øí§ öìßúì•

èû»è¹úì Íû¤ vâìåëûìÈô ûì ÌæÖìæÖ öìæûìðæ vÇíô óãÙÞåæì• èæÅíëìÜèäôÖìÜ Ìûáú ÌÇûì èûôÜìàçì

Ùåíç øìíë¯ vøìèÜßâìÈíÜèå¼ (Poliomyelities) ûì vøìèÜß Íôèå ÛìÈëì¼ Ùèåç ¼¤¹ìâô vëìù öìðì

èÐ™íóë ¼ã»ã,‡ìôìíwë (Spinal cord) horncell áèç†Œ¬t¬? ôíë¯ ÍÈ vëìíù ¼ìÓìëËç¥ èÐ™íóë èæ@¬‰ìíà ÌÇûì

ÏÓ[Þìíà øáìÙìç ðíç øìíë¯ èûèÛ ‰ vëìù vöâæ ÍÖìäâì (Asthma) ¼û¼âú xHì¼ô,% ðú ûì ðþìøìèæ• ôÖìæ¼ìë

(Cancer) Íû¤ t¬HìíòÖë ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Impairments) ðíç øìíë¯ Íû¤ AIDS ÛìÈëì¼ öì æìæì vëìù

«*èçíëìÓ áâçì ôèâíú vóú• ØíÜ äèåÜ Ðìëéèëô Ìáâçì ûì t¬HìíòÖë rgèå Çìôíç øìíë¯

2¿6¿5 èÐÔæ Ìáâçì (Learning Disabilities)

öÔæ vôìæ èÐ™ë èÐáìùç vôìæ èóô vÇíô çìÁøöÞøïËÞÛìíû ÌæÖ ¼âûú¼é v×íÜ vâíúë çhÜæìúèøè×íú Çìíô öì çìë ûú¼• ûãèºoë ¬t¬?ë• Íû¤ èûóÖìÜú èÐáìë ¼ìâíÇÞÖë èóô vÇíô ¼ìâJ¼ÖøïËÞ æú_öìçìë èûèÛ ‰ Èè\íúë ûì Ðëéíëë vôìæ ¼â¼Öì æì Çìôì ¼í+Uß vÇíô Çìíô çÔæ èÐÔíæë èûíÐ» èûíÐ»

¼â¼Öìíô èÐÔæ Ìáâçì ûÜì ðú¯ 1960 ¼ìíÜ ÍÈ èÐÔæ Ìáâçì ¼@øíôÞ Ìíæô ¼¤Úì øìßúì öìú¯

v¼È¼âú õ¿ ¼ÖìâãíúÜ ôôÞ «*Çâ ÍÈ èÐÔæ Ìáâçì ôÇì ûÖûðìë ôíëæ• v¼È ¼â¬t¬? èÐ™íóë öìíóë

¼ìÓìëË ÌÇûì ¼ìÓìëË Ìíøáì vûèÐ ûãèºoóüè: Çìôì ¼í+Uß èÐÔíæ Ì¼ãèûÓì Çìíô¯ öèóß èÐÔæ ¼â¼Öì

¼@øíôÞ óãèå ¼¤Úì ÌèÓô ûÖû´ç ðú¯ (1960 when Dr. Samuel Kerk first coined this term to

describe children who experienced learning problems inspite of having normal or abnormal

intelligence) «*Çâ ¼¤Úì èóíúí× IDEA (1977) USA, Specific learning disability’’_means a

disorder in one or more of the psychological manifest itself in an imperfect ability to listen,

think, read or write or do mathematical calculations. The term includes such conditions as

perceptual handicaps, brain injury, minimal brain dysfunction, dyslexia and developmental

aphasia. The term does not include children who have learning problems, which are primarily

the result of visual, hearing or motor handicaps, of mental retardation or emotional distur-

bance, or of environmental, cultural or economic disadvantage.

The second definition provided by the National Joint Committee on Learning Disabilities

(1988). USA is as follows. Learning disabilities is a general term that refers to a heteroge-

neous group of disorders manifested by significant difficulties in the acquirition and use of

listening, speking, reading, writing, reasoning or mathematical abiities.

These disorders are instrinric to the individual, presumed to be due to central nervous

system dysfunction and may occur across the life span. Problems in self regulatory behaviour

social perception and social interaction may exist with learning disabilities may occur con-

comitantly with other handicapping conditions (for example, sensory impairment, mental

retardation serious emotional disturbance) or with extrinsic influence (such as cultural differ-

ence or insufficient or inappropriate instruction), they are not the result of those conditon or

influences.

36

¼ìÓìëËç óãèå ¼¤Úìë âíÓÖ ôíúôèå øìÇÞôÖ vóÔì öìú¯ IDEA-Íë ¼¤Úìú ûíÜí× è÷èôÁ¼ìùç

ôìöÞøºoèçë ôÇì¯ v¼Ôìíæ vö ¼â¬t¬? õìkìë vûuæ Èæäãèë èæíú ôìä ôëí×æ çìíóë Pìëì è÷èôÁ¼ì ôëìíç

ûÜì ðíúí×¯ èó äíú`å ôèâèåë ¼¤Úìú ûíÜí×æ Íô ûÖèkë èÐÔæ Ìáâçì ðú ûÖèkë v¼`å³ìÜ æìÛÞì¼

è¼íšíâë èõ¼d ØÖì¤Ðìíæë äæÖ èô¬Q; Ìíæô ¼âú öìíóë ÍÈ Ì¼ãèûÓì Çìíô æì çìíóë âíÓÖß èÐÔæ

Ìáâçì vóÔì öìú¯

vôìæ èÐ™íô èÐÔæ Ìáâ èð¼ìíû ùËÖ ôëíç ðíÜ ÌûÐÖÈ çìë I.Q.-Íë âìrì ¼ìÓìëË ¼éâìë âíÓÖ

Çìôíç ðíû¯ çíû çìíóë èÐáìâïÜô ¼â¼ÖìûÜé «*ôìÐ øìú¯ vôìæ ¬t¬?íë èæèóÞ,% èÐ™ë vö èÐÔæ óáçìÇìôìë ôÇì ûì çìë ôì× vÇíô vö èÐÔæ óáçì ÌìÐì ôëì öìú çìë èÛè+íç¯ Ííáír Ñ èæèóÞ,% èÐ™ë

ûú¼ Íû¤ èÐáì¬t¬?ë Ìæãöìúé çìë èûèÛ ‰ ¼ìâíÇÞÖë (Performance) Ùìåèç ÇìôíÜ çìë èÛè+íç çìë

èÐÔæ Ìáâçì ëíúí× ûÜì öìú¯ èÐÔæ Ìáâçìë âïÜ ôìëË èð¼ìíû Çìôíû èÐÔæ Íû¤ èûóÖìÜú¼@øèôÞç Ì¼ãèûÓì¯

Íôèå èÐ™ vö è÷èÿç ðú èÐÔæ Ìáâ èð¼ìíû çìë øÒæ Ìáâçì ûì èõ¼díÜèRúì (dyslexia) Çìôíç

øìíë• öìíç v¼ Iëgçë âìrìú ø§ì™æìú Ìáâ ðíú öìú dysgraphia—Ííóë vÜÔìë Ìáâçì Çìíô¯

èõ¼ôÖìÜôhèÜúì (dyscalculia) öìíóë èð¼ìû ôëìë ÌèÓô Ìáâçì Çìíô¯ v¼`å³ìÜ æìÛÞì¼ è¼íšíâë ôìä

ÌèÓô Ì¼¤ùèÒç ðíÜ ÍÈ èõ¼díÜèRúì• èõ¼†ŒìèØúì ß èõ¼ôÖìÜôhèÜúì vóÔì öìú¯

2¿6¿6 âíæìíöìíùë Ùìåèçùç èûÐübÜçì (Attention Deficit Disorder)

v¼`å³ìÜ æìÛÞ¼ è¼íšíâë rgèåë äæÖ vôìæ èû»íú öÇìöÇ âíæìíöìíùë Ì¼ãèûÓì ðíç øìíë¯ vö èÐ™èæíäë èÐÔæ ôìíä öÇìöÇ âíæìíöìù èóíç øìíë æì ûì Ì«*íúìäæéú ôìíä âæíöìù vóú çìíô ûÜì ðú

âíæìíöìíùë ÌÛìû ûì Ì-âíæìíöìùé èÐ™¯

¼¤Úì ¥ vö¼û èÐ™ë âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ì¼ãèûÓì Çìíô çìíóëíô Ìèç ¼è¹ú• ¼˜Ü• Ììíûù«*ûË• âíæìíöìíùë ÌÛìû†Œ¬t¬? Ó[¤¼ìKô• ¼ðíäÈ ðçìÐì†Œ¬t¬?• v¹ìÓøïËÞ Íû¤ Ì-Ìæãâìæ ¼ìíøá èð¼ìíûùËÖ ôëì ðú [ ûìëõìÈæ Íû¤ ûLÖìôðìšÞ ¼¤Úì 1985 ] Children with attention deficit disorder are

described as overactive, restless, impurtive, inattentive, distractable, easily furstrated aggres-

sive and unpredictable (Berdine and Black hurst, 1985) âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ì¼ãèûÓì öãk èÐ™çìë èÐÔæ ôìíä âíæìíöìù èóíç øìíë æì ÌÇûì èôÛìíû èÐÔæ ôìä ÛìÜ ôíë ¼@ø ‰ ôíë öìú v¼

¼@¬Híao ¼èÒô ÓìëËì Ùìåèç Çìíô¯ (Deutsch Smith & Luckasson 1992), (Children with atention

deficit disorder do not pay attention to the task or the correct features of the task to learn how

to perform it well (Deutsch Smith & Luckasson 1992).

ÍÖìíåæÐæ võèØè¼å èõ¼ÌõÞìë Íë ¼íà èÐÔæ Ìáâçì (Learning disability) ùÛéëÛìíû ¼¤öãkÇìíô çìÈ Ìíæô Professional Íèåíô èÐÔæ ÌáâçìëÈ Íôèå èûÛìäæ ûì ëCø ûíÜ âíæ ôíëæ¯

2¿6¿7 âíæìíöìíùë Ùìåèç Ìèç¼è¹úçì âïÜô Ì¼ãèûÓì (Attention Deficit/Hyperactivity

Disorder)

ðìÈøìë ÌÖìôèåÛ Íô Óëíæë (impaired ability) öì Ìíæôèóæ ÜáÖ ëìÔìë ØíÜ Óëì øíë¯

37

Central Nervous System-Íë vùìÜíöìíùë äæÖ vôìæ vôìæ èÐ™ë ûÖûðìèëô ¼â¼Öì (behaviour

problem) ØíÜ çìë ø§ì™æìë Ì¼ãèûÓì vóÔì èóíç øìíë• èÐáìùç ¼ìâíÇÞÖë Ùìåèç ðíç øìíë¯ çìëì

Ìèç¼è¹ú (Hyperactive) ÌÇûì Ììíûù «*ûË ‘èæíäë ûÖûðìë ¼¤öç ëìÔíç øìíë æì’ Íû¤ ÌçÖèÓô

÷˜Ü ðú¯ ÍÈ Ìûòìèåíô ûÜì ðú Attention Deficit/Hyperactive Disorder, According to Ameri-

can Psychiatric Association (1987, children, with Attention Deficit /Hyperactive Disorder

have attentional problems and hyperactivity and impulsivity.)

American Pshychiatric Association (1987) Ìæãöìúé vö ¼â¬t¬? v×íÜ vâíúíóë ADHD Çìíô

çìíóë vôìæ èû»íú öÇìöÇ âíæìíöìíùë ¼â¼Öì• Ìèç¼è¹úçì Íû¤ ðÒìÁ ôíë èô×ã ¼â¼ÖìâïÜô Ìì÷ëíËë

«*ôìÐ Ùíå (Impulsivity)¯ çì×ì§ì American Psychiatric Association ADHD öãk v×íÜ vâíúíóë

14 Óëíæë èûíÐ» Ìì÷ëíËë çìèÜôì ¾çëé ôíëí×¯ vöIèÜ ÍÈ Óëíæë Ì¼ãèûÓìë ÜáË¯ vôìæ èÐ™ë ÍÈ

Óëíæë Ì¼ãèûÓì èæËÞú ôëìë Åøìú èð¼ìíû ûì ¼ïr èð¼ìíû âíæìíöìíùë Ùìåèç• ÷˜Üçì• Íû¤ ðÒìÁ ôíë

èô×ã ¼â¼Öì¼âïÜô Ìì÷ëíËë «*ôìÐ (impulsivity) ëíúí× èôæì ÛìÜÛìíû øöÞíûáË ôëì óëôìë¯ öèó

vôìæ èÐ™ë âíÓÖ 14èå ¼â¼ÖìâïÜô Ìì÷ëíËë âíÓÖ 8èå ÜáÖ ôëì öìú 7 û×ë ûúí¼ë âíÓÖ öì çìë

«*ô·ç ûú¼ (C.A) Íû¤ âìæè¼ô ûú¼ (MA) ¼¤t¬ü›èçß øèëíûíÐë ¼íà ¼ìâJ¼Ö øïËÞ æú• çíûÈ ûÜì

öìíû çìë ADHD ëíúí×¯


vx*ËéèûÛìäæ ûÜíç Íâæ Íôèå ¼¤ùèÒç øºoèç vûìÄìú öì vôìæ èû»íú ¾ûèÐ,%ÖIèÜ è÷èÿç ôëíç

Íû¤ ¼ã¼¤ðç ëCíø ¹âèûæÖì¼ ôëíç «*íúìäæ ðú¯

è÷èÿçôëË øºoèç ðÜ vôìæ èæèóÞ,% ûÖèk ûì vùìVéíô èæíóÞèÐç ôíë¯ «*çÖá ß Ì«*çÖá øºoèç

vôìæ vx*ËéèûæÖìí¼ë váír ûÖûðìë ôëì vöíç øìíë¯ èûèÛ ‰ Óëíæë disability ë âíÓÖ øìÇÞôÖ èæÓÞìëíËë

äæÖ• vx*ËéèûÛìäíæë Iëg& ëíúí×¯ Í×ì§ì ÌæÖìæÖ æìæì «*íúìäæ öÇì ùíû»Ëìë äæÖ• äæ ¼í÷çæçì

ûì§ìíæìë äæÖ• «*èçûaoéíóë «*èç âìæãí»ë âíæìÛìíùë Å ‰èç Ùåìíæìë äæÖ Íû¤ öíÇìøíöìùé è÷èôÁ¼ì

øºoèç Íû¤ vÇëìØéë ûÖûòì ôëìë äæÖ vx*ËéèûÛìäæ ÌçÖ¬Q? «*íúìäæ¯ Í×ì§ì vx*ËéèûÛìäæ (chassification)

Íû¤ çôdâì (Labelling) Íë negetive èóô ëíúí×_ôìëË Íë Pìëì öìíóë disability ëíúí× çìíóë

væèçûì÷ô ¾ûèÐ,%ÖIèÜë «*èç æäë vóßúì ðú• ÍôÈ Óëíæë vx*Ëéë âíÓÖ vôìæ Íôäæíô èæíú è÷¬Q?ì

Ûìûæì ôëì ðú• Ííóë «*èç ÌöÇìÇÞ (Inappropriate) Ìì÷ëË Íû¤ ôìèÜâì”ë (Stigma) «*ôìÐ Ùíå¯

¼íûÞìøèë öìíóë disability ëíúí× çìíóë ¼@øíôÞ Û—Ü ÓìëËì ûì Ìì¤èÐô ¼çÖ ÓìëËì (Half truth) Íû¤

èûèÛ ‰ ôìGFèæô ÓìëËìë (assumptions) «*ôìÐ Ùíå• ØíÜ vôìæ èÐ™ ûì ûÖèkíô ¼ìëì äéûíæë äæÖ

òìúéÛìíû Ìáâ èð¼ìíû Ûìûì ðú¯

38

öìÈíðìô• vx*ËéèûæÖì¼ Íôèå t¬Héô·ç øºoèç¯ v¼È¼íà Ðìëéèëô «*èçûaoôçìß æìæì Óëíæë Çìôíç

øìíë vöâæ_óüè,% ß x*ûËäèæç• Ìèòäìç Ìáâçì• ûì øàã& ÈçÖìèó¯

óüè,%äèæç Ìáâçìíô Ìao& ûì áéË óüè,% ûÜì ðú¯ öÔæ vôìæ ûÖèk v÷ìíÔ vóÔíç øìææì• ÷Ðâì ¼ð

v÷ìíÔë óüè,%Ðèk 6Ý60 ûì 20Ý200 Íë vûèÐ ðú æì• çì×ì§ì vóÔìë vár 20 èõè†Œ ûì çìë v÷íú ôâ

ðú vôìæ èæèóÞ,% angle-ë âíÓÖ ¼éâìûºo Çìíô¯ çÔæÈ çìíô Ìao ûÜì ðú¯ áéËóüè,%¼@ø ‰ ûÖèkíóë

váír è÷èôÁ¼ì ôëìíæìë øë ûì èæèóÞ,% «*èç¼ëìW èÒô ôëìíæìë (Standard refractive correction) øëß

v÷ìíÔë óüè,%Ðèk Ôìëìø ðíú vöíç øìíë¯ èô¬Q; çìë äæÖ ßÈ ûÖèkíô ÌìèÇÞô èóô vÇíô öíÇ,%

t¬HE×Ü ðíç ðíû Íû¤ ¼íûÞìøèë ¼¤ôGF Ìæãöìúé ôìäèå ôëíç Å ‰ç ß óá è÷èôÁ¼ô ûÖûòìë ¼ìðìöÖ

èæíç ðíû¯

ûèÓëçì ðíÜì vx*Ëéùç ¾ûèÐ,%Ö¼ï÷ô x*ûËäèæç Íôèå ¼â¼Öì vöèå Ôãû vûèÐ vÇíô Ôãû ôâ âìrìú ðíç

øìíë ûèÓë ûÖèk èûíÐ» x*ûËöQŸ èóíú ûì æì ûÖûðìë ôíëß ûì audition Pìëìß Ûì»ìùç çíÇÖë øìÇÞôÖ

ôëíç øìíë æì¯ çíû ôìíæ öìëì Íôåh ðíÜß ™æíç øìú• çìëì èûíÐ» x*ûËöíQŸë âìÓÖíâ Ûì»ìùç

çíÇÖë øìÇÞôÖ ôëíç øìíë¯

âìæè¼ô ä§çì ðíÜì_Íâæ Íôåì Ìûòì öì èÐ™ë èûôìÐôìÜ Íë âíÓÖ vóÔì vóú• Íû¤ ûãèºo

t¬HìÛìèûô Íë çhÜæìú çìÁøöÞøïËÞÛìíû ôâ Çìíô Íë ØíÜ èÐ™ ûì ûÖèkë øíá ûãèºoë ôìä ôëìë áâçìëÙìåèç Çìíô çì×ì§ì çìë ûú¼• èÜà ¼âìä ¼¤t¬ü›èç Íû¤ øèëíûíÐë ¼ìíÇ ¼ìâJ¼Ö vëíÔ âìèæíú ÷Üìë

áâçìë Ùìåèç Çìíô¯ ûãèºoûüè+ë ôâÞáâçìë ßøë èæÛÞë ôíë âìæè¼ô ä§çìë ¬t¬?ëíô ÌGF âìÄìèë• vûÐé

Íû¤ Ôãû vûÐé_ÍÈ ÷ìëèå ¬t¬?íë vx*Ëé èûÛìù ôëì öìú¯ èÐáìâïÜô èóô vÇíô âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰

èÐ™íóë èçæèå Ûìíù Ûìù ôëì öìú¯ èÐáìíöìùÖ• çìèÜâíöìùÖ Íû¤ vûèÐ ¼â¼Öìöãk ¼ìëìäéûæ ÌíæÖë

ç+UìûÓìíæ Çìôì¯

Ðìëéèëô Ûìíû «*èçûaoé ûÖèkíóë ¼âìíäë ¼íà öÇìöÇÛìíû èâÐíç Ì¼ãèûÓì ðú Íû¤ Ííóë äæÖ

èûíÐ» ¼ðìúçì ß øèë÷öÞìë è÷¬Q?ìÛìûæì «*íúìäæ¯ ÍÈ Óëíæë «*èçûaoçì æìæì ôìëíË ðíç øìíë¯

vöæ_‘ô’ v¼èëûuìÜ øÜè¼ (cerebral palsy) ÍèøíÜèœ (epilepsy) tøìÈæì ûìÈèØõì (spina bifida)

vÇíô t¬‰ìúãèûô vùìÜíöìù vóÔì èóíÜ ‘Ô’ ÌìÇÞìëìÈèå¼ Íû¤ û¤Ðùç ûÖèÓäèæç ôìëíË vøèÐë óãûÞÜçì ß

™èôíú öìßúì (muscular dystrophy) vÇíô vøèÐë ¼â¼Öì ¾çèë ðíÜ• ‘ù’ ¼ìÓìëË Ìàèûô·èç ¼ð

äˆŠùç Ìàèûô·èç Íû¤ qgËìûòìú ùÒæäèæç ¼â¼Öìë äæÖ Ìàèûô·èç Íû¤ qgíËë ùÒæäèæç ¼â¼Öìëváír Ìàèûô·èç ÙåíÜ ‘Ù’ óãÙÞåæì vöâæ øí§ öìßúì• ÌìIíæ vøì§ì• ÈçÖìèó vÇíô vëìùäéûìËãë

¼¤¹âË ðíÜ ûì vøìèÜß• ôÖìæ¼ìë• ÌÖìäâì• AIDS ÈçÖìèó vëìù vÇíôß vôìæ èÐ™ ûì ûÖèk «*èçûaoé

ðíú vöíç øìíë¯

èÐÔæ Ìáâçìë äæÖ èÐ™ë èûóÖìÜíúë ø§ìíÐìæìú öçåì ô·èç& vóÔìú Íû¤ öçåì vóÔìíæì Åè÷ç

çìë âíÓÖ øìÇÞôÖ ÇìíôÈ¯ Íë ôìëË ¼ìÓìëËÛìíû ûãèºoûüè+ë èóô vÇíô èøè×íú ëíúí× Èè\ú ¼¤¹ì¬Q?

èû»íú rgèå ëíúí× Ðìëéèëô ¼â¼Öì ëíúí×_ÍÈ ôìëËIèÜ èóíú ûÖìÔÖì ôëì öìú æì¯ èÐÔæ Ìáâçì

39

èõ¼íÜèRúì (dysleasia—øÒæäèæç ¼â¼Öì’• èõ¼†ŒìèØúì (dysgraphia— vÜÔìë ¼â¼Öì’ Íû¤

èõ¼ôÖìÜôhèÜúì (dysculculia—èð¼ìû èæôìÐ ôëìë ¼â¼Öì’_ÈçÖìèó Óëíæë ðíç øìíë¯

vö¼û èÐ™íóë ADHD ëíúí× çìíóë Ìèç ¼è¹ú• restless, impulsive, inattentive ðçìÐ•

ÌèçÐú v¹ìÓ Íû¤ unpredictable èð¼ìíû ûÖìÔÖì ôëì öìú¯

vö¼û èÐ™íóë ûì ûÖèkíóë ADHD ëíúí× çìíóë öÇìöÇ âíæìíöìíùë ¼â¼Öì ëíúí×¯ çì×ì§ì Íëì

Ìèç ÷˜Ü «*ô·èçë ðú• Íû¤ Íëì ðÒìÁ ôíë ¼â¼ÖìâïÜô Ìì÷ëË ôíë Çìíô¯

2¿8 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ (Check Your Progress)


‘1’ __ ¼¤ùèÒç ôíë ¼ìÓìëË ¾ûèÐ,%ÖIèÜíô óÜÛhk ôëíç Íû¤ ___ vóú óÜIèÜë Íôèåæìâ¯

‘2’ Ìáâçìë vx*ËéèûÛìù ôëìë ¼ûí÷íú vûÐé ûÖû´ç øºoèçèå ðÜ __ Íû¤ __¯

‘3’ vx*ËéèûÛìäíæë óãèå ¼ãèûÓì ðÜ ¥

------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------

‘4’ Ìì¤èÐô óüè,%âìæ ûÖèkíôß ûÜì ðú ___ ûÖèk¯

‘5’ ûLìÈw èÐ™íóë vÜÔìø§ì ôëìíæì Åè÷ç _ Íû¤ ÌæÖ __ ¼ìðìíöÖë âìÓÖíâ¯

‘6’ Ììâëì x*ûË ¼áâçì øèëâìø ôëíç øìèë __ èóíú¯

‘7’ x*ûË Ìáâ Ìûòì vx*ËéèûÛìù ôëì ðú ___ Íû¤ ___¯

‘8’ AAMR -Íë âìæ ___¯

‘9’ vx*ËéèûÛìäæ Ìæãöìúé âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ ûÖèkë ûãºoÖìW IQ ðíû __ ÌÇûì ___¯

‘10’ Ìèòùç Ìáâçìíô PWD ÌÖìí= ûÜì ðú ___¯

‘11’ v¼èëûuìÜøÜdè¼ ðÜ ____ Ìáâçì¯

‘12’ èÐÔæ Ìáâçìë ôìëË ðÜ ___ Íë ÌÛìû¯

‘13’ ___• __ Íû¤ ___ ÍÈ èçæèå ðÜ èÐÔæ Ìáâçìë vx*ËéèûÛìù¯

‘14’ âíæìíöìíùë Ùìåèçùç ¼â¼Öìë (ADD) óãèå ¾ûèÐ,%Ö ðÜ __Íû¤ __¯

‘15’ __• __ Íû¤ ___ ðÜ ADHA-Íë «*Óìæ ¾ûèÐ,%Ö ûì ÜáË¯

40

‘Ô’ èæí÷ë èû»úIèÜ ¼èÒôÛìíû vâÜìæ (Match the following)

‘ô’ óüè,%ùç rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ‘1’ vøèååâÜ (Petitmal)

‘Ô’ x*ûËùç rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì ‘2’ vÜÔìø§ìë Ì¼ãèûÓì

‘ù’ âìæè¼ô ä§çì ‘3’ ÇÖìèÜíõìâìÈõ

‘Ù’ v¼èëûuìÜ øÜè¼ ‘4’ Ì¬Q?ûçÞé vôì» (horn cells)-Í áèç

‘Â’ âüùé ‘5’ øèëíûíÐë ¼ìíÇ èæíäíô âìèæíú ÷Üìë

áâçì Ùìåèç (Deficits in adaptive

(behaviour)

‘÷’ øèÜßâìÈèÜèå¼d ‘6’ ¼â¼Öì (Problem)

‘×’ våëìíåìíäâd ‘7’ Ûì»ìâïÜô çÇÖ ¼èÒôÛìíû

vûìÄìë Ì¼ãèûÓì¯

‘ä’ èÐÔæ Ìáâçì ‘8’ tøÖì¼èåè¼èå (Spasticity)


‘1’ vx*ËéèûÛìäæ• çôdâìôëË

‘2’ Categorical, noncategorical

‘3’ æéí÷ë vö vôìæ óãèå èûèÛ ‰ Óëíæë disability-Íë æìâôëË Íû¤ Ííóë âíÓÖ øìÇÞôÖôëíË

¼ìðìöÖ ôíë¯

l ùíû»Ëìë ôìíä Üìíù

l ¼ìíøìåÞ†Œgø ¾çëé ôëìë äæÖ ¼ìðìöÖ ôíë

l è÷èôÁ¼ì Íû¤ vÇëìèØë Å ‰èçíç ¼ìðìöÖ ôíë

‘4’ áéË óüè,%âìæ

‘5’ vûuÈÜ tøÐÞ Ý x*ûË

‘6’ võè¼íûÜ

‘7’ ûèÓëçì• ôìíæ ôâ vÐìæì

‘8’ American Association on Mental Retardetion

‘9’ ûãºoÖìW 70-Íë v÷íú ôâ

‘10’ ÷Üæ ûì ùâæùç Ìáçì

41

‘11’ ææd «*í†Œè¼Û

‘12’ vôè\ú t¬‰ìúãçQŸ

‘13’ Dyslex, Dysgraphia and Dyscalculia

‘14’ æéí÷ ÅíGXèÔç vöíôìæ óã”èå

ôâÞ ÷˜Üçì (over active)

Restless

Impulsivity

Aggressiveness

Unpredictablity

‘15’ Inattention, Hyperactivity, Impulssivity

A .......... VI E ........... I

B ........ VII F .......... IV

C ........... V W ........ III

D ......... VIII H ........... II


vöíôìæ Íô Óëíæë Ìáâçì (disability) ûì×ìÈ ôëgæ Íû¤ ÍÈ Óëíæë 5èå v×íÜ vâíú èæíú ôìä

ôëgæ (study) Íû¤ vö ¼û ¾ûèÐ,%Ö øöÞûíáË ôëíûæ v¼IèÜ èûèÛ ‰ Ûìíù Ûìù ôëgæ¯

2¿10 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion/Clarification)

ÍÈ ÈÅèæåèå øìíÒë øë «*íúìäæâç ÈE×ìæãöìúé ÌìíÜì÷æì ûì èûíxX»íËë ¼ïrIèÜ èæí@¬‰ èÜíÔ ëìÔãæ¯

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

2¿10¿1 ÌìíÜì÷æìë ¼ïr (Points for Discnssion)

__________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

42

2¿10¿2 èûíxX»íËë ¼ïr (Points for Clarification)

__________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________


1. Hallahan, D. P. & Kauffman, J. M. (1991) Education. Allyn & Bacon, Baston.

2. Ashman, A & Elkins, J. (Eds) (1994) Education of Educating Children with Special

Needs, Preutic Hall, New York.

3. Hewelt, F. M. & Forners, S. R. (1974) Education of Exceptional Children, Allyn &

Bacon, Boston.

4. Smith, D. D. & Luckasson, R. (1992) Introduction to Special Education, Teaching in an

age of Challenge. Allyn & Bacon, Baston.

5. Berdine, W. H. & Blackherst, A. E. (1985).

An Introduction to Special Education

Little Brown & Company, Boston.

43

Íôô_3 qqqqq Ìáâçìë «*íôìø (Prevalence of Disabilities)

ùÒæ

3¿1 Û—èâôì


3¿3 Ìáâçìë «*íôìíøë ôìëË

3¿4 Ìáâçìë «*íôìø

3¿4¿1 óüè,%ùç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Visual-Impairment)

3¿4¿2 x*ûËùç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Hearing Impairment)

3¿4¿3 âìæè¼ô ä§çì (Mental Retardation)

3¿4¿4 ÷Üæ ûì ùâæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì (Locomotor Disability)

3¿4¿5 èÐÔæ Ìáâçì• âíæìíöìíùë Ùìåèçùç ¼â¼Öì (Learnng Disability, Attention Deficit

Disorders, Attention Deficit and Hyperactivity Disorders)

3¿5 Íôíôë ¼ìëì¤Ð





vôìæ Íôèå Ìûòìë «*íôìø ÌÇûì Ìáâçìë «*íôìø èæÓÞìëË ûì èòë ôëì ðú âðìâìëé ¼¤¹ì¬Q? èûóÖìë

Pìëì¯

ÍÈ èûÚìíæë ÌìíÜì÷Ö èû»ú ðÜ èûèÛ ‰ Óëíæë Ì¼ãÔ ûì vëìíùë «*íôìø• ôìëË• ¾ûôÜÖçì (defect),

Ìáâçì• (disability) Íû¤ âüçhÖ ÈçÖìèó Ùåìë âïíÜ èô èô Åøìóìæ ûì ôìëË ûçÞâìæ çì äìæì¯ âðìâìëé¼¤¹ì¬Q? èûóÖì Íôèå äæ¼¤ÔÖìë âíÓÖ ÌíæôIèÜ Ùåæìë Íôèå ûËÞæì ÌÇûì çìèÜôì «*¬t¬;ç ôíë¯ Ììíëì

ûÜì öìú• ÍÈ çìèÜôìIèÜ ÌæÖ vx*Ëéë äæ¼¤ÔÖìë ¼íà ûú¼èÛè+ô• èÜàèÛè+ô Íû¤ ¼ìâìèäô

vx*ËéèÛè+ô ¼ìóüÐÖ ôíë vóÔì ðú¯

Íôäæ âðìâìëé ¼¤¹ì¬Q? èûóÖìú øìëóÐÞé ûÖèk «*íx‰ë âìÓÖíâ vôìæ Ìûòìíô ¼¤Úìèúç ôëìë Åøë

èæÛÞë ôíëæ¯ öèó vôìæ Ìûòìíô Ôãû ÔìëìøÛìíû ¼¤Úìèúç ôëì ðú çíû Ùåæìèå Ùåìë ôìëË ÌæãÓìûæôëì Íôèå âãÐèôíÜë ôìä ðíû¯

44

Íôäæ âðìâìëé ¼¤¹ì¬Q? èûóÖìú øìëóÐÞé ûÖèk Íôèå äæ¼¤ÔÖìú vôìæ Ìûòì Ùåìë ôìëË èæÓÞìëíËë

äæÖ óãèå øºoèçë ûÖûðìë ôíëæ¯

Ùåæì (Incidence) : vôìæ Íôèå èæèóÞ,% ¼âíúë âíÓÖ vôìæ äæ¼¤ÔÖìú æçhæ äæ¼¤ÔÖì ôç çìvûìÄìíæì ðú¯

«*íôìø (Prevalence) : Incidence refers to the numbar of new cases in population during a

specified period of time vôìæ èæèóÞ,% ¼âú ¼éâìë âíÓÖ èæèóÞ,% äæ¼¤ÔÖì óíÜë âíÓÖ vâìå ôçäæ¯(Prevealence refers to the total unmber of cases in a population group during a specified

period of time. Íôèå óíÜë èæèóÞ,% ¼âíúë âíÓÖ Íôèå äæ¼ìÓìëíËë óíÜë vâìå cases vô ûÜì ðíú

Çìíô¯ vøìèÜßâìÈèÜèå¼ Íë Íôèå ÅóìðëË vÇíô ûÖìøìëèå ûãíÄ èæíç øìèë¯ ¼ëôìëé vøìèÜß åéôìôëË(Pulse Polio) ™ëg ðíúí× vøìèÜß óïëéôëíËë äæÖ• vøìèÜßë Èæè¼íõ`å vëå Ìíæô ôíâ öìíû ôìëËÌèÓôì¤Ð v×ìå (Infants) Íû¤ û§ ûìE÷ìíóë (Young Children) anti-polio Vaceines vóßúì ðíúí×¯

¼@¬cûç Ûìëçûí»Þ Ôãû ÌGF ¼¤ÔÖô ÌÇûì æçhæ ôíë vôìæ vøìèÜß ðûìë ¼@¬cìûæì áéË ðíú Íí¼í×¯ Íëâìíæ væÈ vö Ììâìíóë âíÓÖ Ììë vøìèÜß-Íë vôìæ ¼@¬cìûæì væÈ¯ èÐ™ Íû¤ «*ì:ûút¬›ëì öìëì ÈèçâíÓÖÈ

ÍÈ vëìíù Ìì¹ì¬Q? ðíúí× çìíóß Ðìëéèëô Ìáâ ûÖèkíóë ùËæìë âíÓÖ Óëì ðíû¯


ÍÈ ÈÅèæå øìíÒë øë Ììøèæ èæ@¬‰èÜèÔç ¼ìâÇÞÖIèÜ ÌäÞæ ôëíûæ ¥

Ùåæì ûì Èæè¼íõA (incidence) Íû¤ «*íôìø è«*ÛÖìíÜA (Prevalance) ôÇì óãèåë ¼¤Úì Íû¤

Ííóë âíÓÖ øìÇÞôÖ¯

èûèÛ ‰ Ìáâçìë (disabilities) «*íôìø (Prevalence) Íë âïíÜ «*Ûìûèû¬t¬?ìëôìëé ôìëËIèÜëûËÞæì ôëì öìíû¯

äìçéú æÖìÐæìÜ (National) Íû¤ Ìì¬Q?äÞìèçô È`åìëæÖìÐæìÜ (International) ¬t¬?íë èûèÛ ‰ Ìáâçìë

(disabilities) è«*ÛÖìíÜA (Prevalance) ûì «*íôìø èæÓÞìëË ôëì öìíû¯

3¿3 èûèÛ ‰ Ìáâçìë «*íôìíøë ôìëË (Factors Affecting Prevalence of Disabilities)

vôìæ èæèóÞ,% äæ¼¤ÔÖìë âíÓÖ èæèóÞ,% èô×ã ôìëË ëíúí× vöIèÜ èûèÛ ‰ Ìáâçìë «*íôìíøë (Prevalance

of disability) ôìëË ÍÔæ Ììâëì äìæû Íû¤ vóÔíûì èô Ûìíû èûèû ‰ ôìëíË Ìáâçì (disability) Ùíå¯

1¿ ûú¼ (Age) : ûÖèkë ûúí¼ë Åøë Ìáâçìë «*íôìø (Prevalance rate of disability) èæÛÞë

ôíë¯ ÅóìðëË t¬HëCø ûÜì öìú vö âìæè¼ô ä§çì Íû¤ èÐÔæ Ìáâçì (Learning disabilities) «*íôìø

(Prevalance) vóÔì öìú t¬ã›Ü äéûíæ• èûíÐ»ç ûú¥¼èao ôìíÜ âìæè¼ô ä§çì ß èÐÔæ Ìáâçì «*ôìÐ

45

Ùíå (Learning disability) Ôãû v×ìå ûúí¼ ûãÄíç øìëì öìú æì¯ èÐ™ëì öÔæ çìíóë t¬ã›Üäéûíæ ûì

èûóÖìÜú äéûíæ «*íûÐ ôíë çÔæ çìíóë èÐáìùç Ì¼ØÜçì ûì vôìæ èûíÐ» èû»íú èÐÔæ ¼â¼Öì vóÔì

vóú¯ ø§ì™æìë óáçìë Ùìåèç vóÔì öìú âìæè¼ô «*èçûaoé ß èÐÔæ Ìáâ vÜ è÷èÿç ðú¯

t¬ã›íÜ «*íûÐ ôëìë Ììíù ÌGFâìrìú âìæè¼ô ä§çì ß èÐÔæ Ìáâ èÐ™ çìíóë ¼âûú¼éíóë æÖìú

ôìä ôíë çÔæ çìíóë ûaãoëìß øèëûìíëë ¼ó¼Öëì vôÅÈ v¼ ëôâ Ûìíû èæÓÞìëË ôëíç øìíë æì•ôíúôèå èû»ú ûÜì ×ì§ì• vöâæ ÌGF Óéíë ôëì (Little Slow) ÌÇûì Ììíûù «*ûË (Impulsive) Íû¤

ÌøèëE× ‰ ôìäôâÞ (Untidy) èô¬Q; ÍIèÜ ¼ìÓìëËç ûËÞæì ôëì ðú• ÌÜ¼ èÐ™ ûì Ôãû ÅÁ¼ìðé «*ô·èçëèÐ™ èð¼ìíû¯ ÍÈ çÇÖ Ìæã¼ìíë âìæè¼ô ß èûèÛ ‰ Óëíæë èÐÔæ Ìáâ èÐ™íóë çÔæ çìíóë t¬ã›íÜ

öìßúìë ûú¼ ðú çÔæ ¼æìkôëË ðú¯

ûú¼ ÌûÐÖÈ Íôåì û§ ôìëË Ðìëéèëô Ìáâçìë váír vöâæ ÌìÇÞìëìÈèå¼ (arthritis) váír

vûÐéëÛìù vóÔì öìú èÐ™ ûì èôíÐìëíóë vÇíô «*ì: ûút¬› Íû¤ ûút¬›íóë âíÓÖ ÌìÇÞìëìÈèå¼ Íë ¼â¼Öì

vûÐé vóÔì öìú¯

èÜà (Sex) : èô×ã èô×ã Ìáâçì (disabilities) ¼¤ÔÖì ûÖèkë èÜà (Sex)-ë Åøë èæÛÞë ôíë¯

ÅóìðëËt¬HëCø ûÜì öìú_âèðÜìíóë vÇíô øãëg»íóë âíÓÖ vûÐéë Ûìù ûËÞìaoçì (Colour blindness) vóÔì

öìú¯ ÍôÈ ëôâÛìíû õìè÷è ‰ âì¼ôhÜìë èõ¼íå³ìèØ (Duchenne muscular dystrophy) øãëgí»ë âíÓÖ

Íû¤ Ø‹ÖìäìÈÜ ÍR è¼æíõ‹ìâ (Fragile X-syndrome) (an abnormality leading to mental retarda-

tion) vâíúíóë vÇíô vûèÐ v×íÜíóë âíÓÖ¯ öèóß (Rett’s syndrome) (a type of autirtic disorder)

vûÐé vóÔì öìú vâíúíóë âíÓÖ Ììûìë èðíâìèØèÜúì (Hemophilia) ÌæÖ Íôèå Ìûòì öìë ûìðô vâíúëì

èô¬Q; Ìì¹ì¬Q? ðú v×íÜëì¯

3¿ ¼ìâìèäô vx*Ëé Íû¤ äìèç (Social class race) : ¼ìâìèäô vx*Ëé Íû¤ äìèçë Åøë èæÛÞë ôíë

Ìáâçìë «*íôìø èæÓÞìëË¯ vöâæ ÈÅ¿ Í¼¿ Í (U.S.A)-Íë ô·Ãìàëì• Ûìëíçë óãùÞâ Ì˜íÜ û¼ûì¼ôìëéÌìèóûì¼é Íû¤ èæ@¬‰ ûíËÞë äìèç ûì çØÐéèÜ äìèçë vÜìíôíóë âíÓÖ• âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ èÐ™ ûì ûÖèk

vûÐé vóÔì öìú¯

äìèçùç ¼¤ÔÖìÜÙã vx*Ëéë ûÖèkëì Ìíæô¼âú ¼âìíäë æé÷h vx*Ëé vÇíô Ììí¼¯ ÍÈ èæ@¬‰ ÌìÇÞ ¼ìâìèäôøèëôìÒìíâìë äæÖ Ìøãè,%íç vÛìíù ØíÜ t¬HìòÖ Ôìëìø Çìíô¯ Íû¤ ùÛÞìûòìú ¼èÒô öíë ÌÛìíû ûTèÐ™ûì ûÖèkë èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçì vóÔì öìú¯ vöâæ âìæè¼ô ä§çì èÐÔæ Ìáâçì• óüè,%äèæç Ìáâçì

Íû¤ x*ûË äèæç Ìáâçì ÈçÖìèó¯

3¿4 Ìáâçìë «*íôìø (Prevalence of disabilities)

øïûÞ øìíÒë vx*ËéèûÛìäæ Ìæãöìúé Ìáâçìë «*íôìø (Prevalence of disabilities) ÍÔæ Ììâëì

ÌìíÜì÷æì ôëíûì¯

46

3¿4¿1 óüè,%äèæç rgèå (Visual Impairment)

Ììâëì äìèæ øüèÇûéíç 45 èâèÜúæ vÜìô Ìao Íû¤ 135 èâèÜúæ vÜìô áéË óüè,% ¼@ø ‰ (Low

vision) Íû¤ «*ìú 90 Ðçì¤ÐÈ ðÜ Å ‰úæÐéÜ vóíÐë (Thyllefors 1998) International Council for

Education of People with Visual Impairment (1995) Ìæã¼ìíë øüèÇûéë 35 èâèÜúìæ ûuìÈw vÜìíôë

âíÓÖ ™Óãâìr ÍèÐúìíçÈ 23 èâèÜúæ vÜìô ëíúí×¯ WHO (1997) Íë vóßúì øìßúì çÇÖ Ìæã¼ìíë

vâììâãèå 38 èâèÜúæ ûLìÈw ß 110 èâèÜúæ áéË óüè,%¼@ø ‰ vÜìô ëíúí×¯ Íë âíÓÖ 8¿9 èâèÜúæ vÜìô

Ûìëçéú öìëì ûLìÈw öèóß Global Survey vç ûÜì ðíúí× Ûìëíç ÍÈ ¼¤ÔÖì «*ìú 10 èâèÜúæ¯ Status

of Disability in Indian 2000-RCI ÅíGXÔ ôëì ðíúí×¯ äìçéú ¬t¬?íë Íâæ vôìæ èæèóÞ,% ¼ìíÛÞ ðúèæ• öìë

èÛè+íç Ûìëçûí»Þ ûLìÈw vÜìíôë vâìå ¼¤ÔÖì ôç çì ¼èÒôÛìíû ûÜì öìú¯

öèóß Project Integrated Educaton for the Disabled (PIED) öì UNICEF Íë ÌÇÞìæãô—íÜÖÛìëçûí»Þë 9èå ëìíäÖ Íôèå ôíë ûLíô †ŒðË ôíëí×¯ çìë èô×ã data vóßúì ðíÜì ‘31 æ¤ Table vóÔãæ’

ÍÈ¼û data vÇíô øèë¼¤ÔÖìæ (statistical) ùç èûíxX»íËë âìÓÖíâ äìçéú ¬t¬?íë è¼ºoìí¬Q? vøþî×ìíæì

ðíúè×Ü¯ PIED Ìæãöìúé Ìáâ èÐ™ë vâìå ¼¤ÔÖì vÇíô 14¿6S ðÜ óüè,% äèæç ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì (Visual

Impairsement) ¼@ø ‰

Table : 3.1 Prevalence of Visual Impairment (PIED, 1993)

Serial No. Block Visually Impairment

1. Chhabra (Rajasthan) 113

2. Mastun (Madya Pradesh) 124

3. Palghar (Maharashtra) 48

4. Baliantha (Orissa 51

5. Kattankulathur 52

6. Kikruma (Nagaland) 53

7. Kikruma (Nagaland) 53

8. Bhiwani (Haryana) 99

9. Trans Jamuna (Delhi) 63

10. Baroda (Gujarat) 108

3¿4¿2 x*ûËùç rgèå (Hearing Impairment)

WHO (1998) çÇÖ Ìæã¼ìíë 123 èâèÜúìæ vÜìíôë hearing loss Íû¤ Íë vûÐéëÛìù óèáË ÍèÐúìë

ëì,%³IèÜíç û¼ûì¼ ôíë¯ 1991 ¼ìíÛÞ Ìæãöìúé Ûìëçûí»Þ 32•42•0000 ûÖèkë x*ûËùç rgèå(Hearing Impairment) (Status of Disability in India 2000, RCI) Ììí×¯

47

Table 3.2 Prevalence of Hearing Impairment

Region/State 0-4 yrs. 5-12 yrs

North

Haryana 170 121

Himachal Pradesh 147 1712

Punjab 138 340

Upper Central

Bihar 406 941

Uttar Pradesh 128 190

Lower Central

Madhya Pradesh 190 303

Orissa 270 859

Rajasthan 56 281

East :

N. E. Region 353 409

West Bengal 1128 3474

West :

Gujarat 100

Maharashtra 270 742

South :

Andhra Pradesh 95 821

Kamataka 666 629

Kerala 34 567

Tamil Nadu 64 672

Source : India : Human Development Report, 1999

Ûìëç ¥ èðÅâÖìæ võÛÜøíâ`å èëíøìåÞ ‘1999’ Ìæãöìúé Ûìëçûí»Þ x*ûË Ìáâçì ‘0 ðÈíç 12 û×ëûúí¼ë v×íÜ vâíúíóë âíÓÖ’ x*ûËùç rgèå ëíúí×• Íâæ v×íÜ vâíúë ¼¤ÔÖì ôç çìë Íôåì èð¼ìû

vóßúì ðíúí×¯ ÍÈ çÇÖìæã¼ìíë 0 vÇíô 4 û×ë ûúí¼ë v×íÜ vâíúíóë âíÓÖ ¼ûí÷íú ÌèÓô x*ûËùç

48

ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì Ììí×¯ øèfâûíà ‘1128’ Íëøíë Ììí× ôËÞìåô ‘666’ Íû¤ èûðìë ‘406’¯ 5 vÇíô

12 û×ë øöÞ¬Q? x*ûË Ìáâ Ìûòìë çÇÖìæã¼ìíë ÍÔìíæß ¼ûÞìèÓô ¼¤ÔÖì øèfâûíà ‘3474’¯ ÍëøíëÌìí× èðâì÷Ü «*íóÐ ‘1712’ Íû¤ èûðìë ‘941’¯

¼â¬t¬? ¼¤ÔÖì çÇÖèå 1 Üá vÜìíôë âíÓÖ Ììæãøìèçô ðìíë Óëì ðíúí×¯ (Table - 3.2)

¼ìÓìëËÛìíû ÓëíÜ Ûìëçûí»Þ x*ûËùç «*èçûaoéë «*íôìø 0 vÇíô 4 û×ë_0¿3 èâèÜúæ Íû¤ 5

vÇíô 12 û×ë 1¿5 èâèÜúæ èÐ™¯

3¿4¿3 âìæè¼ô ä§çì (Mental Retardation)

èûíxHë «*íçÖôèå vóíÐ âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ èÐ™ ûì ûÖèk vóÔì öìú¯ øüèÇûéíç «*èç ðìäìíëë âíÓÖ

30 äæ âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰

75S ðíÜì âìÈ< ûì ÌGF âìrìú Íû¤ 25 Ðçì¤Ð âõìíëå• è¼èÛúìë ß v«*ìØìÅw âìæè¼ô ä§çì

¼@ø ‰

National Sample of Survey Organisation (NSSO/(1991) Ìæã¼ìíë «*èç 1000 äæ èÐ™ë âíÓÖ

†Œìíâ 31 äíæë Íû¤ Ððíë «*èç 1000 äíæë âíÓÖ 9 äíæë development delayed 0 vÇíô 14 û×ë

ûíúí¼ë èÐ™íóë ¼ìíÛÞ ðíúè×Ü (refer Table 3.3) Íç vóÔì öìú ùí§ 2¿5 Ðçì¤Ð âìÈ< (Mild) ß

âõìíëå (Moderate) Íû¤ 3¿5 Ðçì¤Ð è¼èÛúìë ß v«*ìØìÅw (Severe Profound) «*èçûaoé¯ NSSO

¼ìíÛÞ vÇíô äìæì öìú †Œìíâ (rural area) âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ èÐ™ ûì ûÖèkë «*íôìø (Prevalence)

3¿1 Ðçì¤Ð• v¼È çhÜæìú Ððíë (Urban) Ìíæô ôâ 0¿9 Ðçì¤Ð¯

Table 3.3 : Prevalence of Mental Retardation based on NSSO Studies

Serial Investigation Year Target Piace of Prevalence Criteria

No. Population Study rate/1000 employed

1. NSSO 1991 Stratified All 31.0 Development

rural sample India delay

2. NSSO 1991 Stratified All 9.0 Development

rural sample India delay

Source : Status of Disability in India 2000 R. C. I.

3¿4¿4 ÷Üæ ûì ùâæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì (Locomotor Disabilities)

Ðìëéèëô Ìáâçì (Physical disabled) äæ¼¤ÔÖìë «*ìú ÌíÓÞô ðÜ v¼èëûuìÜ øÜdè¼ †Œp (Cerebral

Palsy) ÌÇûì ÌæÖìæÖ Ìà èû÷hÖç Ìûòì Ììë ûìèô ÌíÓÞô ðíÜì Ðìëéèëô Ì¼ãèûÓì ÌÇûì Ì¼ãòçìë ôìëíËÌáâ (Hallahan & Kauffman, 1991)¯

49

Ûìëçûí»Þ ÷Üæ ûì ùâæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçìë Íôåì Iëg&øïËÞ ôìëË vøìèÜßâìíúèÜèå¼ (Poliomyelities)

çìë øíë v¼èëûuìÜ øÜdè¼ †Œp¯ (Cerebral Palsy) NSSO vÇíô äìæì öìú ¼â†Œ äæ¼¤ÔÖìë 300

èâèÜúæ èÐ™ë âíÓÖ 14 û×íëë èæí÷ «*ìú 3 èâèÜúæ èÐ™ë âíÓÖ ÷Üæ ûì ùâæ ùç Ìáâçì Ììí×¯

WHO (1994) Ìæã¼ìíë 10 èâèÜúæ vøìèÜß Pìëì Ìì¹ìí¬Q?ë âíÓÖ 60S ðÜ Ûìëçéú¯ öèóß øìÜ¼d

vøìèÜß ôâÞ¼ï÷éë (Pulase Polio) óëgË ÍÈ vëìùèå Óéíë Óéíë óïë ðíú öìíE×¯

v¼èëûuìÜ øÜdè¼ë (Cerebral Palsy) «*íôìø ¼ûÞìíøáì vûÐé¯ vóÔì öìú vö• 1¿5 vÇíô 3¿5 äæ

‘1000 äíæë âíÓÖ’ Ûìëíç äˆŠ†ŒðË ôëì èÐ™ë âíÓÖ v¼èëûuìÜ øÜdè¼ë (Cerebral Palsy), 70S

v¼èëûuìÜ øÜdè¼ †Œp èÐ™ vÜì tøÖìèšô• 10S ÌÖìíÇíåìè¼¼ (athetosis) Íû¤ ÌÖìåìèt¬›úì (ataxia) 20S

èâRõ (Mixed) v¼èëûuìÜ øÜdè¼ Ììâìíóë Ûìëíç «*ìú 15 ÜìÔ âìæã» ôÖìæ¼ìë (Cancer) vëìíù Ìì¹ì¬Q?•

çìëâíÓÖ 5 ÜìÛ æçhæ vô¼d (Status of Disability in India-2000) RCI 1996 ¼ìíÜë ¼ìíÛÞ vÇíô

ÍôÈÛìíû ùËæì ôëì ðíúí× 18 ÜìÔ Ûìëçéú (HIV ÛìÈëìí¼ Ìì¹ì¬Q? vöèå AIDS Íë ûìðæ¯

3¿4¿5 èÐáË Ìáâçì• âíæìíöìíùë Ùìåèçùç ¼â¼Öì Íû¤ âíæìíöìíùë Ùìåèç Íû¤ Ìèç÷ì˜íÜÖë

ØíÜ èûÐübÜçì (Learning Disabilities, Attention Deficit Disorder (ADD) and Attention Deticit

& Hyperctivity Disorder (ADHD).

¼¤Úì ¥ èûèÛ ‰ ¼¤Úìë èûèÛ ‰ øìÇÞíôÖë äæÖ èÐÔæ Ìáâçì (Learning Dirability) ADD &

ADHD Ííóë ùËæìë váír «*íôìø Ì¼ãèûÓì vóÔì öìú¯ Prevalence range 1S vÇíô 30S Å ‰úÐéÜ

vóíÐ çÇì USA-vç èÐÔæ Ìáâçì ÌçÖìèÓô ûüèºo vøíúè×Ü 1976-77 ¼ìíÜ¯ ¼â†Œ t¬ã›íÜë ø§ì Ìáâ

×ìríóë âÓÖ vÇíô 22S èÐÔæ Ìáâçì (Learning disabilities) 1990 ¼ìíÜ vâìå 47S èùíú

vøþîí×í×¯ Ìíš³èÜúìíç (Australia) èÐÔæ Ìáâçì (Learning disabilities) vóÔì öìú 0¿2 vÇíô 50S

èæÅèäÜÖìíw (New Zealand) vóÔì öìú 7S (Champman et al, 1987)¯

ADD Íû¤ ADHD-Íë Incidence Íû¤ Prevalence-Íë ðìë Ûìëçûí»Þ ôç çì äìæìë äæÖ ¼ìíÛÞ

äìçéú ¬t¬?íë ðúèæ¯ çíû Ûìëíçë èûèÛ ‰ Ì˜íÜ èô×ã èô×ã Ì˜íÜ ûÖèkùç ùíû»Ëìë èÛè+íç vö çÇÖ

øìßúì öìú çì vÇíô èÐÔæ Ìáâçìë ðìë èô×ãåì äìæì öìú¯ Parvathavardhini (1983) ¼ìíÜ

ôËÞìåíôë †Œìâì˜íÜ 5-12 û×ë ûúí¼ë v×íÜ vâíúíóë Åøë ùíû»Ëì ôíë çìë èÛè+íç ûíÜí×æ Ííóë

22.23% èÐáìùç ¼â¼Öì ëíúí×¯

Venugopal Íû¤ Prabhakar 1988 ¼ìíÜ øèwí÷ëéíç šìèõë èÛè+íç ûíÜæ 26¿61S Íë èÐÔæ

Ìáâçì ëíúí×¯ Gada (1987) âã@¬HìÈ (Mumbai)-vç šìèõ ôíë vóíÔí×æ 8¿1S v×íÜíâíúë ADHD

ëíúí×¯

O.Omen et.al (1987) ôËÞìåíô urban area vç šìèõÞ ôíë vóíÔí×æ 4-10 û×íëë v×íÜíâíúíóë

4S-Íë ADHD ëíúí×¯

50


«*íôìø ûì (Prevalence) ûÖìøôçì èæÓÞìëË ôëíç âðìâìëé ¼¤¹ì¬Q? èûÚìæ ûÖûðìë ôëì ðú¯ ôé

ôìëíË âðìâìëé Ùåí× Íû¤ çìë «*Ûìû• vëìíùë «*ìóãÛÞìû• Ì¼ìâìÇÞÖ Íû¤ Íôô vôìæ ûÖèkë âüçhÖ_¼â¬t¬?

èô×ãÈ ÍÈ èû»íúë Ì¬Q?ÛhÞk¯

Ùåæì (Incidence) ðÜ èæèóÞ,% ¼âíúë âíÓÖ èæèóÞ,% äæ¼¤Ôöìú æçhæ èô×ã æèäë ûì øèëèòèç¯

ûÖìøôçì ûì «*ìóãÛÞìû ðÜ èæèóÞ,% ¼âíúë âíÓÖ èæèóÞ,% äæ¼¤ÔÖìú ¼â¬t¬? Ùåæì ûì øèëèòèç¯

ûú¼• èÜà Íû¤ ¼ìâìèäô ¬t¬?ë Íû¤ äìèç ÈçÖìèó Ìáâ ûÖèkíóë ûÖìøôçìú Û—èâôì øìÜæ ôíë¯

èûóÖìÜíú öìßúì ×ìr×ìréíóë âíÓÖ x*ûËäèæç Ìáâçì Íû¤ âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ èÐ™ ûì ûÖèkë

«*íôìø (Prevalence) vûèÐ vóÔì öìú¯ ÌæÖèóíô vûèÐ ûút¬› vÜìíôíóë váír ÌìÇÞìëìÈèåí¼ë äæÖ

Ðìëéèëô Ìáâçì vóÔì öìú¯ èô×ã Ðìëèëô Ìáâçì èÜàíÛíó øãëg» ûì âèðÜìíóë ðú¯ vöâæ_Duchenne

âì¼ôhÜìë èõ¼å³èØ• vØ‹äìÈÜ ÍR-è¼æíõ‹ìâ• èðíâìèØèÜúì (Duchenne muscular dystrophy, fragile x-

x-Syndrome, hemophilia) ÈçÖìèó¯ ¼ìâìèäô Ì¼ìâÖ• û˜æì Íû¤ Ìt¬HìòÖôë äéûæöìøíæë ôìëíË

Disabilities ¼¤ÔÖìíô ¹íÐ ûìè§íú vçìíÜ¯

èûxH t¬HìòÖ ¼¤òìë (WHO) 1997 èðí¼û Ìæã¼ìíë• øüèÇûéíç «*ìú 38 èâèÜúæ ‘1 èâèÜúæ n 10

Üá’ vÜìô Ìao öìíóë âíÓÖ 10 èâèÜúæÈ Ûìëçéú¯ Ìøëèóíô ÈÅèæí¼íØë (UNICEF) Íë v«*ìíä=

‘1993’ vÇíô vóÔì öìíE×• øüèÇûéë ¼â¬t¬? «*èçûaoé èÐ™íóë âíÓÖ 14¿3 Ðçì¤Ð Ìao¯

¼ìëì øüèÇûéíç 123 èâèÜúæ ß vûèÐ vÜìô ûèÓë Íû¤ Ííóë è¼¤ðÛìùÈ óèáË ÍèÐúìë ûìè¼`óì¯

Íôèå âãÜ èðí¼û Ìæã¼ìíë 4 û×ë û¼ú øöÞ¬Q? èÐ™íóë váír ûèÓëçìë øèëâìË 0¿3 èâèÜúæ Íû¤ 5

vÇíô 12 û×íëë èÐ™íóë váír 1¿5 èâèÜúæ¯

vóÔì vùí× vö ùí§ ¼ìëì øüèÇûéë vÜìô¼¤ÔÖìë 3 Ðçì¤Ð âìæè¼ô Ìáâ¯ Ííóë âíÓÖ 2¿5 Ðçì¤íÐë

váír ¼â¼Öìèå Íçåì «*ôå æú¯ èô¬Q; ûìèô 0¿5 Ðçì¤íÐë ÍÈ ¼â¼Öìèå ÌçÖ¬Q? «*ôå¯

æÖìÐæìÜ ¼Öìí@øÜ ¼ìíÛÞ ÌùÞìæìÈíäÐíæë (NSSO) 1991 ¼ìíÜë ¼âéáì vÇíô vóÔì öìíE×• 14

û×íëë èæí÷ 300 èâèÜúæ èÐ™íóë âíÓÖ 3 èâèÜúæ èÐ™íóë Íô ûì ÍôìèÓô ÷Üæ ùâæäèæç ¼â¼Öì

ëíúí×¯ Ííóë âíÓÖ 60 Ðçì¤ÐÈ Ûìëíçë æìùèëô Íû¤ «*èçûaoôçìë «*Óìæ ôìëË vøìèÜß¯ «*ìú 15

Üá âìæã» ôÖìæ¼ìíë Ìì¹ì¬Q? Íû¤ 18 Üá vÜìô HIV ÛìÈëì¼äèæç ôìëíË AIDS-Í Ìì¹ì¬Q?

Å ‰ç vóÐIèÜíç x*ûËäèæç Ìáâçìë «*ìóãÛÞìû• âíæìíöìíùë Ùìåèçë ôìëíË èûÐübÜçì Íû¤

âæìíöìíùë Ùìåèç øèëâìË 1 Ðçì¤Ð vÇíô 30 Ðçì¤Ð¯ Ûìëíç èô×ã ùíû»Ëì vÇíô vóÔì öìíE×•

èûóÖìÜíú öìßúì èÐ™íóë âíÓÖ 26¿6 Ðçì¤íÐë ø§ìíÐìæìë ¼â¼Öì ëíúí×• Íû¤ 4 vÇíô 8 Ðçì¤Ð

èûóÖìÜíú öìßúì ×ìr×ìréíóë Ìèç÷ì˜íÜÖë ØíÜ èûÐübÜçìë (ADHD) äèæç ¼â¼Öì Ììí×¯

51

3¿6 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ (Check your Progress)


‘1’ âðìâìëé ¼¤¹ì¬Q? èûÚìæ ûÖûðìë ðú èæÓÞìëË ôëìë äæÖ __ Ìûòì¯

‘2’ èæèóÞ,% ¼âíúë âíÓÖ äæ¼¤ÔÖìë æïçæ Cases ¼¤ÔÖìíô ___ ûíÜ¯

‘3’ èæèóÞ,% ¼âíúë âíÓÖ äæ¼¤ÔÖìë vâìå Cases ¼¤ÔÖìíô __ ûíÜ¯

‘4’ vö èû»úIèÜ öìë Åøë Ìáâçìë «*íôìø èæÛÞë ôíë çì ðÜ ___¯

‘5’ «*ìú 10 èâèÜúìíæë ôì×ìôìè× Ûìëçéú vÛìíù ___¯

‘6’ Ûìëç ¥ èðÅâÖìæ võÛÜøíâ`å èëíøìåÞ ‘1999’ vøíúí× Ôãû èûøÁäæô ¼¤ÔÖìë __ Case

øèfâûíà¯

‘7’ «*ìú ___ äæ vÜìô «*èç 1000 äíæë âíÓÖ âìæè¼ô «*èçûaoé¯

‘8’ Ûìëçûí»Þ ¼ûÞìèÓô Ðìëéèëô Ìáâçìë äæÖ ôìëË ðÜ ___¯

‘9’ èÐÔæ Ìáâçìë «*íôìø ûçÞâìíæ vûí§ vùí× ___ S U.S.A. vç¯

‘10’ øëéáíËë âìÓÖíâ vóÔì vùí× vö 4S ðÈíç 8¿1S èûóÖìÜú öìßúì èÐ™ëì __ Íû¤

__ Pìëì Ìì¹ì¬Q? ðú¯

‘Ô’ èæí÷ë èû»úIèÜ Íôåìë ¼ìíÇ ÌæÖèå vâÜìæ¯

‘ô’ âìæè¼ô ä§çì ‘1’ 18 Üá¯

‘Ô’ vëÈåd¼d (Rett’s) è¼æõ‹â ‘2’ Ðìëéèëô Ìáâçì¯

‘ù’ ÍÈ÷¿ ÌìÈ¿ èÛ¿ ÛìÈëì¼ ‘3’ ûú¼¯

‘Ù’ ôÖìæ¼ìë ‘4’ èÜà¯

‘Â’ v¼èëûuìÜ øÜdè¼ ‘4’ 15 Üá¯

Ììøæìë Ì†Œùèç èâèÜíú vóÔãæ¯

‘ô’ ÐïæÖòìæ øïëË ôëgæ_

‘1’ «*íôìø (Prevalence)

‘2’ Ùåæì (Incidence)

‘3’ «*íôìø (prevalence)

‘4’ ûú¼• èÜà• ¼ìâìèäô vx*Ëé Íû¤ äìèç

‘5’ óüè,%ùç rgèå (Visual impairment)

52

‘6’ x*ûËùç rgèå (Hearing impairment)

‘7’ 30

‘8’ øèÜßâìÈÜìÈèå¼ (Poliomyelitis)

‘9’ 89 (47)

‘10’ ADD Íû¤ ADHD

‘Ô’ æéí÷ë èû»úIèÜ vâÜìæ (Match the following)

(i) ...................c

(ii) ................... d

(iii) .................. a

(iv) .................. e

(v) ................... b


Ììøèæ vö †Œìíâ ûì Ì˜íÜ û¼ûì¼ ôíëæ v¼Ôìíæ ûçÞâìíæ èûèÛ ‰ Ìáâçìë «*íôìø ôçåì çìë

çìèÜôì ¾çëé ôëgæ¯

3¿8 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion and Clarification)

ÍÈ Íôôèå øìíÒë øë «*íúìäæâç ÈE×ìæãúìúé ÌìíÜì÷æì ûì èûíxX»íËë• ¼ïrIèÜ èæí@¬‰ èÜíÔ ëìÔãæ¯

3¿8¿1 ÌìíÜì÷æìë èû»ú

3¿8¿2 èûíxX»íËë èû»ú

53


1. Kapur, M (1997) Mental Helath in Indian Schools, Sage Publications India Pvt. Ltd.

2. Kundu C. L. (Ed) (2000) Status of DIsability in India 2000. Rehabitation Council of

India, New Delhi.

3. Hallahan, D. P. & Kauffman, J. M. (1991) Exceptional Children, Introduction to Special

Education, Allyn & Bacon. Boston.

4. Ashman, A & Elkins, J. (Eds) (1994) Education of Educatng Children with Special

Needs, Preutic Hall, New York.

5. Hewett, F. M. & Forness, S. R. (1974) Education of Exceptional Childre, Allyn &

Bacon, Boston.

6. Smith, D. D. & Lucksson, R (1992) Introduction to Special Education. Teaching Iran

age of Challenge, Allyn & Bacon Baston.

7. Berdine, W. H. & Blackhurst, A. E. (1985) An Introduction to Special Education. Little

Brown & Company, Boston.

54

Íôô_4 qqqqq èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâçìöãk èÐ™íóë ¾ûèÐ,%Ö Íû¤ ûÖûðìíëë ûèð¥«*ôìÐ(Characteristics and Behavioural Manifestation of Chil-

dren with Various Disabilities)

ùÒæ

4¿1 Û—èâôì


4¿3 óüè,%äèæç rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì4¿4 x*ûËäèæç rgèå ûì ûìÓì†Œ¬t¬? Ìûòì

4¿5 âìæè¼ô Ìáâçì

4¿6 Ìèò¼¤¹ì¬Q? «*èçûaoé èÐ™

4¿7 èÐÔæ Ìáâçì

4¿8 âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ì¼àèç

4¿9 âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ìèç ÷ì˜ÜÖ ß Ì¼¤ùèç


4¿11 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ4¿12 ûì§éë ôìä

4¿13 ÌìíÜì÷æìë èû»ú Íû¤ çìë øèët]håæ4¿14 ÅÁ¼


èûíÐ» ÷ìèðóì Ììí× ÍëCø èÐ™íóë ÌæÖìæÖ ¼ìÓìëË èÐ™íóë ôìí× ¼ìèûÞô †ŒðËíöìùÖçì èût‡úôëÛìíû

ûüèºo vøíúí×¯ öìëì ÍÈ ¼â¬t¬? èÐ™íóë èÐáË Íû¤ èÐáìóìíæë ¼íà öãk ëíúí×æ çìíóë ÍÈ Óëíæë

v×íÜ vâíúíóë ûÖûðìë Íû¤ Ì-t¬HìÛìèûô ûÖûðìëIèÜ ¼@¬Híao Úìæ Çìôì Íôì¬Q? «*íúìäæéú èÐáôíóë ÍÈ

¼â¬t¬? èÐ™ë ûÖûðìë ß Ì-t¬HìÛìèûô ûÖûðìë ¼@øíôÞ äìæì ÇìôíÜ ÍÈ èÐ™íóë ¼ØÜÛìíû Ííóë èûíÐ»

÷ìèðóìIèÜë ¼èÒô Ììóìæ «*óìæ Ùåìíç ¼âÇÞ ðíû¯

vö¼û v×íÜíâíú ûì ûÖèkíóë èûèÛ ‰ Óëíæë disability ëíúí× çìíóë èûíÐ» èûíÐ» ¾ûèÐ,%Ö ûì ûÖûðìë

Íë ûèð¥«*ôìÐ¯

Ìáâçì• âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ì¼àèç• âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Íû¤ Ìèç ¼è¹úçì âïÜô ¼â¼Öì(ADD & ADHD)

óüè,%äèæç rgèå

x*ûË äèæç rgèå

55

âìæè¼ô ä§çì

èÐÔæ Ìáâçì

âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ì¼¤ùèç (ADD)

âíæìíöìíùë Ùìåèç Íû¤ Ìèç¼è¹úçìâïÜô ¼â¼Öì (ADHD)


ÍÈ èûÛìùèå øìÒ ôëíÜ Ììøæìëì äìæíûæ¯

èûèÛ ‰ Ìáâ Ìûòì Íû¤ èÐ™ë Åøë çìë «*Ûìû ¼@¬Híao Úìíæë «*¼ìë Ùåíû¯

èÐ™ë ûÖûðìèëô èóôIíÜì ÜáÖ ôíë ¼èÒôÛìíû è÷èÿç ôëË ûì vÜíûèÜ¤ ôëíç øìëì öìíû¯

ÍÈëCø Ìûòì ðûìë ôìëË Íû¤ Ììæã¼èàô èô èô ¼â¼Öì Çìôíç øìíë v¼ èû»íú Úìæ ÌäÞæ¯

4¿3 óüè,%äèæç rgèå (Visual Impairment)

èûèÛ ‰ ¾ûèÐ,%Ö ß ûÖûðìèëô èóô ¥ óüè,% ¼¤¹ì¬Q? ¼â¼Öì öèó ÌûíðèÜç ðú Íû¤ è÷èôÁ¼ì æì ôëì ðúçíû çì vÇíô ÌæÖìæÖ Ì¼ãèûÓì öÇì vûìÓùç ¼â¼Öì (Cognitive) Ûìûèûèæâú ¼â¼Öì (Communication

Problem) Íû¤ Ðìëéèëô ¼â¼Öì Çìôíç øìíë¯ öèó ¼âúâíçì è÷èÿçôëË Íû¤ Intervention èÐ™ë

èûôìíÐë ÓìëìIèÜ ¼èÒô øíÇ Ùíå Íû¤ èÐ™ë t¬HìòÖôë ¼ã óë ûÖèkí&ë èûôìÐ Ùåíç øìíë¯ èÐáôíôÌì¤èÐô óüè,% ðéæ Íû¤ ¼@øïËÞ óüè,%ùç rgèå èû»íú ¼âÖô ÓìëËì Çìôíç ðíû Íû¤ ¼ûÞóì ¼í÷çæ Çìôíçðíû¯ ØíÜ ÍÈ Óëíæë v×íÜ vâíúíóë óüè,%ùç ¼â¼Öìë äæÖ vx*Ëéôíá Ìì÷ëíËë èô×ã èô×ã ûèð¥«*ôìÐÙíå¯

ÍIèÜ ðÜ ¥

‘1’ ¹âìùç v÷ìÔ èóíú äÜ ø§ì

‘2’ «*ìúÈ v÷ìÔ ÜìÜ ðßúì

‘3’ v÷ìíÔë Ì¼â æ§ì÷§ì ûì ÜìØìíæì

‘4’ «*íúìäæ vûìíÓ øèëíûíÐë âíÓÖ t¬Hçt]—çÞÛìíû ÷ÜìíØëì ôëìë Ì¼ãèûÓì¯

‘5’ v×ìå vÜÔì ø§íç Ì¼ãèûÓì ÌÇûì v×ìå ×èû• ÌæÖìæÖ èäèæ¼ è÷æíç Ì¼ãèûÓì¯

‘6’ ø§ì ûì Ìþìôìë øë âìÇì èÄâd èÄâd ôëí× ÍëCø ûÜì¯

‘7’ ¹âìùç âìÇì vóìÜìæ ÌÇûì èçöÞôÛìíû çìôìæ¯

‘8’ óãèå v÷ìíÔë ¼âìæ Ûìíû vóÔíç øìßúìë Ì¼ãèûÓì ÌÇÞìÁ Íôèå v÷ìÔ Ìíøáì Ìøëèå ôâÝvûèÐvóÔíç øìßúì¯

56

‘9’ Ôãû Óéíë Óéíë ÷ÜìíØëì¯

‘10’ vâìèûèÜèå (mobility) Íû¤ ßèëíú`åíåÐæ (orientation) Íë ÌèÓô Ì¼ãèûÓì¯ Mobility ûÜíç

ûãÄìú èÐ™ ûì ûÖèk çìë èæíäë øèëíûíÐ «*íúìäæíûìíÓ Íôäìúùì vÇíô ÌæÖ äìúùìú öìßúì Ìì¼ì Íû¤‘Orientation’ ðÜ vôìæ äìúùìú ß vôìæ òìíæ Ììí× çìë ¼@øíôÞ Úìæ ûì ¼áâçì ÌÇÞìÁ Ììèâ èô

vëÜßíú všÐíæë ôìí× ëíúè×À âìí×ë ûìäìë èô Ììâìë ûþìèóíô ø§íûÀ

‘11’ ûìëûìë ÍôÈ Óëíæë æ§ì÷§ì ôëì ¼ìÓìëËç óüè,%ùç «*èçûaoé èÐ™ ûì ûÖèkíóë âíÓÖ vóÔì öìú¯

vöâæ_âìÇì vóìÜìíæì• ðìç vÙì§ìæ• âìÇì vÙìëìæ ÈçÖìèó¯ ÍëCø âíæ ðú vö Åk Ìì÷ëËIèÜ Å!éøæìë

ûÐûçÞé ðíú ôíë Çìíô «*ìôdÊÐÐû Íû¤ ¾ÐÐíû ÍIíÜì vûèÐ vóÔì öìú Íû¤ óüè,%Ðèkë øïËÞèûôìÐ æìðßúìú Åk ôìöÞIèÜ øãbìæãøãb ëCíø ôëíç ûþìÓì øìú¯ èÐ™ôìÜéæ Ìûòìú Óéíë Óéíë Å!éøæìIíÜìôíâ Ììí¼ ÌÇûì óïë ðíú öìú¯

‘12’ ÌøèëËç ¼ìâìèäô óáçì óüè,%Ðèkë t¬HGFçì Íû¤ ¼èÒô «*çÖáË æì ÇìôíÜ óüè,%Ðèk ûþìÓì†Œ¬t¬?ûÖèk ¼ìâìèäô èóô vÇíô øïËÞçì ÜìÛ ôëíç øìíë æì¯ öèóß øöÞì: «*èÐáË ûÖèkíô ¼èÒô ôìä ôëìëáâçìë ûì ¼ìâíÇÞÖë Å ‰èç Ùåìú• ÍÈ Óëíæë v×íÜ vâíúíóë âíÓÖ vûìÓùç áâçì (Cognitive)

çhÜæìâïÜô ôâ Çìíô Íû¤ óãûÞÜ ÌæãÛ—èç Íû¤ Ììíûù èæúQŸíËë áâçìë ÌÛìíû æìæìæ ¼â¼ÖìâïÜôÌì÷ëË vóÔì öìú¯

‘13’ óüè,%ùç rgèå¼@ø ‰ v×íÜíâíúíóë «*ìÇèâô Ûì»ì èûôìÐ ÌìKíôè\ô ðíú Çìíô Íû¤ çìë

ÌìÐøìíÐë ÌæÖìæÖ vÜìíôë ¼íà ôâ ôÇì ûíÜ¯ öÔæ ÌæÖìæÖ vÜìíôíóë ¼íà Çìíô çÔæ çìëì ÌæÖìæÖ

vÜìíôíóë vÇíô Ìíæô vûèÐ ÌìK¼í÷çæ Çìíô¯

4¿4 x*ûËùç rgèå (Hearing Impairment)

¾ûèÐ,%Ö Íû¤ Ìì÷ëËâïÜô ûèð¥«*ôìÐ èÐáìóìæ ¼¤¹ì¬Q? èû»íú ûãÄíç vùíÜ «*Çíâ äìæíç ðíû vôìæûú¼ vÇíô v¼ x*ûË Ìáâ Íû¤ çì ôç ëíúí×¯ Åk óãèå èû»ú äìæûìë øë èÐ™ë èÐáìóìæ ¼¤¹ì¬Q?

ôâÞ¼ï÷é †ŒðË ôëíç ðíû¯ öèó çìë x*ûË Ìáâçìèå çìë Ûì»ì vÐÔìë Ììíù ðíú Çìíô çíû èû»úèå vûÐäèåÜ• èô¬Q; öìíóë Ûì»ì vÐÔìë øíë x*ûË Ìáâçì vóÔì öìú çì øïíûÞë æÖìú äèåÜ æú¯ öèó x*ûËùçrgèå Çìôì ¼í+Uß öìíóë Ûì»ìë Å ‰èç ¼ìÓìëËÛìíû ðú çìëì Ìíæô èô×ã äìæíç øìíë• öìë Åøë

Ûèû»Öç èÐÔæ èæÛÞë ôíë¯ èô¬Q; Ûì»ì vÐÔìë øïûÞ ðíç x*ûË Ìáâçì ÇìôíÜ Åøíëë ûèËÞíçë æÖìú ¼@¬cûðú æì¯

x*ûËùç rgèå öìíóë Çìíô çìíóë ôçôIèÜ ¾ûèÐ,%Ö ðíÜì_

‘1’ èûÜè@¬Hç Ûì»ìë èûôìÐ¯

‘2’ Ôãû ÌGF ôÇì ûÜì Íû¤ ôÇìë ûãèºoðéæçìë ×ìø• vûìÄì öìú Íë ¼íà x*ûË Ìáâçìë vöìù¼ïr

57

ëíúí×¯ èÐ™ë ôÇì ûÜíç øìëìë Ììíù vÇíô öèó x*ûË Ìáâçì Çìíô çíû èÐ™ë ôÇì ûÜíç øìëì

Ìíæô vûÐé ôèÒæ ß ¼âú ¼ìíøá vö¼û Ðíj feed back øìú æì¯ öèóß x*ûËùç rgèå ¼@ø ‰ èÐ™

¼ìÓìëË èÐ™ë æÖìú âãíÔ èûèÛ ‰ Ðj ôíë (babbles)¯ èô¬Q; ÐéÙu çì ûao ðíú öìú ôìëË èÐ™ èæíäë

vö¼û Ììíúìäæ ôíë v¼IèÜë vôìæ (auditory feed back) øìú æì¯ ÍÈ Óëíæë feed back æì øìßúìë

äæÖ ôÇì vÐÔìë váír äèåÜçìë «*Óìæ ôìëË¯

‘3’ vôìæ èô×ã vÐìæìë äæÖ ûkìë vÒýìíåë Åøë âíæìíöìù vóú¯

‘4’ ×ìrèå vÐìæìë ¼âú ûkìë èóíô âìÇì Ùãèëíú vÙìëìë v÷,%ì ôíë ÌÇûì ôìíæë øìíÐ ðìç ëìíÔ¯

‘5’ èø×æ vÇíô õìô èóíÜ vôìæ ¼ì§ì ôíë æì¯

‘6’ èåèÛ Íû¤ vëèõß vÐìæìë ¼âú volume Ôãû vûèÐ ôíë vÐìíæ¯

‘7’ «*ìú ôìíæ ûÖÇì ÌÇûì ¼¤¹âË vÜíù Çìíô¯

‘8’ ôíÇìøôÇíæ Ì¼ãèûÓìë äæÖ èæät¬H ¼@øôÞIíÜì öÇìöÇ Ûìíû ëáì ôëíç Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðú¯

‘9’ Ûì»ìë ¼ìûÜéÜçì ÅøÜèBo Íû¤ vûìÄìûìë Ìáâçìë äæÖ Ííóë vôìæ èû»íú ÓìëËì Ôãû Óéíë

Óéíë ùí§ ÅíÒ¯ çíû ¼ìóüÐÖôëË øüÇô ôëì• vx*Ëéûºo ôëì Íû¤ ¼ìÓìëËéôëË ôëì váír ûÖìÙìç Ùíå¯çìÈ èÐÔæ váír èûèÛ ‰ èûâïçÞ ÓìëËìöãk ¬t¬?ë vöâæ_Geometry ÈçÖìèó èû»ú Íôäæ x*ûË Èâíøúìëíâ`å

öãk èÐ™ë ôìí× ô,%¼ìÓÖ (Pre-lingual deaf) Ììíëì vûèÐ¯

‘10’ x*ûË Ìáâ èÐ™ëì èÐáì ÌäÞíæë váír èûèÛ ‰ âìrìú Ìáâ¯

‘ô’ øÒæ áâçìë èûôìÐ Ííóë ôìí× èûíÐ» ¼â¼Öì¯ Íë ôìëË vöèå ø§í× v¼èåë feed back

æì Ìì¼ì¯ x*ûËùç rgèå ¼@ø ‰ èÐ™íóë Ûì»ì Ìáâçìë Çìôìë äæÖß øÒíæ Å ‰èç ôëì ô,%ôë¯

‘Ô’ äèåÜ ÌW (Arithmetic) ÍÈ ¼û èÐ™íóë ôìí× vûÐ ô,%ôë ÜáÖ ôëì öìú¯ Íèå Ííóë ôìí×

¼@øïËÞ èûâïçÞ Íôèå èû»ú Íû¤ ¼@øïËÞ Ûì»ì ÅøÜèBo Íèå èÐáíË Ìáâçì ¼üè,% ôíë¯ ÍÈëCø æú vö ÍëìArithmetic ûì ùèËíç óáçì ÌäÞæ ôëíç øìíë æì• çíû «*Óìæ èû»ú ðÜ Ííóë äæÖ intensive

instruction programme Íë «*íúìäæ¯

‘11’ x*ûËùç rgèå ¼@ø ‰ v×íÜ vâíúíóë âíÓÖ øèëíûíÐë ¼ìíÇ öÇìöÇ âìèæíú ÷Üìë ¼â¼Öì

Ìíæô¼âú vóÔì vóú¯ Íë ôìëË ôíÇìøôÇíæ Ì¼ãèûÓì Çìôìú• ûT èÐ™ çìë Ììéú øèëäæ vÇíô

¼@øïËÞ Íôìôé vûí§ ßíÒ öìë ôìëíË âìèæíú ÷Üûìë áâçìë Ùìåèç Çìíô Íû¤ Ìíæô ¼âú ¼â¼Öìú ¼üè,%ðú¯

4¿5 âìæè¼ô Ìáâçì (Mental Retardation)

¾ûèÐ,%Ö Íû¤ ûÖûðìëâïÜô ûèð¥«*ôìÐ

èÐÔæ áâçìæã¼ìíë âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ v×íÜ vâíú ûì ûÖèkíóë ÷ìëèå Ûìíù Ûìù ôëì ðú¯

58

‘1’ ÌGF• ‘2’ âìÄìèë• ‘3’ vûÐé• Íû¤ ‘4’ Ôãû vûÐé¯

ÍÈ Óëíæë v×íÜíâíúíóë ûì ûÖèkíóë ¼ìÓìëË ¾ûèÐ,%ÖIèÜ èæí@¬‰ ÌìíÜì÷æì ôëì ðÜ_

‘1’ èûôìíÐë «*íçÖô ¬t¬?ë èûÜè@¬Hç èûôìÐ ÌÇÞìÁ vóèë ôíë ßÜåìíç vÐÔì• (Late in turning over)

vóèë ôíë ðþìåíç vÐÔì• Óéíë ôÇì ûÜì¯

‘2’ Ûì»ìë èûôìíÐë Ùìåèç Çìíô_

ÌàÛèàë âìÓÖíâ èô ûÜíç ÷ìú Íû¤ «*íúìäæéúçì vûìÄìæ Íû¤ Ûì»ìë âìÓÖíâ è÷¬Q?ì• Ììíûù Íû¤

ôGFæì «*ìÇèâô ÌûòìíçÈ ûìÓì«*ì: ðú¯

‘3’ âíæìíöìíùë èû¬t¬?ìë Ôãû ¼éâìûºo ðú Ôãû ¼ðíä âíæìíöìù Íôåì èû»ú vÇíô ÌæÖ èû»íú ¼˜ìèÜç

ðú¯

‘4’ ‘ÍôréôëË’ vâìåë Èædèåí†ŒÐæ èæ@¬‰âìíæë (Poor motor integration)

Ôãû óüÆùèçíç Íû¤ Ì¼¤Ü†‰ vâìåë óáçì¯ çìÈ æïçæ æïçæ óáçì †ŒðíË Ìáâçì vöâæ_óþìçâìäì(Brushing), äìâìøÖì`å øëì (Dressing), Ôìßúì (eating) ÈçÖìèó¯

‘5’ ¼ìâìèäô óáçìë t¬HGFçì (Poor Social Skil)

èûèÛ ‰ ¼ìâìèäô Ìûòìë øèëí«*èáíç çhÜæìâïÜô Ìíæô ÌøèëËç

‘6’ óïûÞÜ t‡üèçÐèk (Poor short term memory)

vôìæ èô×ã ÌíæôáË ¼âú âíæ ëìÔíç øìíë æì¯ ÍÈäæÖ èûèÛ ‰ çÇÖ vÇíô Åøô·ç ðíç øìíë æì¯

‘7’ è÷¬Q?ì• ¼ìÓìëËéôëË Íû¤ ôGFæìÐèkë Ùìåèçë ØíÜ vôìæ ÓìëËì ¼üè,% Íû¤ ÓìëËì vûìÄìë Ìáâçì

vóÔì öìú¯ vöâæ_øãè,%ôë ÔìóÖ ‘vôûÜ ÔìóÖÈ vûìíÄ’ ¾óÙÞÖ• «*ò ÈçÖìèó ¼¤¹ì¬Q? Úìæ ÌäÞæ ô,%ôë¯

‘8’ ¼ìÓìëË t¬ã›íÜë èÐáìú Ì¼ãèûÓì ðú vöíðçh Ííóë ùèç Ìíæô ôâ¯ vÐÔìíæì èû»ú âíæ Óíë ëìÔì

Íû¤ «*íúìäíæ öÇìöÇ Ûìíû Åøòìøæ ôëì Íû¤ ôìíä Üìùìíæìë váír Ì¼ãèûÓì ðú¯

‘9’ èô×ã èô×ã âìæè¼ô ä§çì ¼@ø ‰ v×íÜ vâíú ûì ûÖèkë Ðìëéèëô ùÒæ èûô·ç ðíú Çìíô¯ vöâæ•Ôãû v×ìå âìÇì• ÌÇûì Ôãû û§ âìÇì• ØìåìØìåì èäðUì• v×ìå Íû¤ åÖìëì v÷ìÔ ÈçÖìèó¯

4¿6 Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâ èÐ™ (Children with Orthopedic Disabilities)

¾ûèÐ,%Ö Íû¤ ûÖûðìíëë ûèð¥«*ôìÐ

vö ¼û v×íÜ vâíú ûì ûÖèk Ìèò¼¤¹ì¬Q? èõ¼ÍèûèÜèå¼d ëíúí× çìëì ¼ûÞìíøáì vûÐé è÷èôÁ¼ì vôè\ôèûíÐ» èÐáì¯ ÍÈ ¼â¬t¬? èÐ™íóë vâìåë èõ¼ÍèûèÜèå¼d Çìíô Íû¤ ÌèÓôì¤Ð èÐ™ ¼ìÓìëíËë æÖìú

59

«*ìçÖèðô øìÒ¹íâë âìÓÖíâ ø§ì™æì ôëíç øìíë¯ ÅóìðëË èð¼ìíû ûÜì öìú vøìèÜß (Polio)¯ öèó

çìíóë ÷ìèðóìâíçì ¼ãíöìù ¼ãèûÓì• öQŸøìèç Íû¤ èäèæ¼ør vóßúì ðú çíû ø§ì™æìú vôìæ Ì¼ãèûÓì ðú

æì¯ Íëì öç vûÐé Iëg& (Severe) ðíû èÐáôíô çì Challange èð¼ìíû †ŒðË ôëíç ðíû¯ vöâæ

v¼èëûuìÜ øÜè¼ öãk èÐ™¯ Ííóë Ìíæô¼âú vûìíÓë óáçìë Ùìåèç Çìôíç øìíë Íû¤ Ììíûùíôè\ô

ûÖûðìèëô óãûÞÜçì «*ôìÐ vøíç øìíë¯ Ííóë èûíÐ» èÐáìë (Special education) «*íúìäæ ðú Ìì¤èÐô

ÌÇûì ¼@øïËÞ ¼âíúë äæÖ¯

ôçôIèÜ ¼ìÓìëË ÷Üæ ûì ùâæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçìë ÅóìðëË ðÜ v¼èëûuìÜ øÜdè¼ tøìÈæìèûèØõì(Spina Bifida), âÖì¼ôhÜìë èõ¼íå³ìèØ (Muscular dystrophy), ß¼dèåßíäèæ¼ ÈâøÖìëíØôåì (Osteogenis

Imperfecta (Oil) Íû¤ èåÅûìëôhíÜè¼¼d ôhíÜè¼¼ ÌØd vûìæd¼ Í„ äíú`å (Tuberculosis of bones &

joints (TB).

ÍÈ Óëíæë v×íÜ vâíúíóë ôçôIèÜ ¼ìÓìëË ûÖûðìíëë ûèð¥«*ôìÐ Ùíå¯ v¼IèÜ ðíÜì öÇì_

èÐ™ë èûôìíÐ ¬t¬?íëë Ì¼¤Ü†‰çì ûì Óéëùèç¯

ÌçÖèÓô Ìæâæéú ÌÇûì vðíÜ óãíÜ æ§ì÷§ì¯

Ðëéíëë vôûÜâìr Íôèóíôë Ìíàë ûÖûðìë¯

Ìt¬HìÛìèûôçì ÌÇûì Ì¼ãèûÓìIèÜ çÔæ vóÔì öìú öÔæ èÐ™èåíô ûÜì ðú_

‘1’ ðìç çhÜíç¯

‘2’ çìë ¼âìíæ øí§ Çìôì v×ìå v×ìå û¬t¬; çhÜíç¯

‘3’ ôíúô øì ðþìåíç¯

‘4’ ÌGF óïëí& ×ãåíç¯

‘ô’ û¼ì Ìûòì vÇíô óþì§ìíç Ì¼ãèûÓì¯

‘Ô’ Ðëéíë Ìèòë ¼èaoòíÜë ùèçèûèÓíç èô×ã Ìt¬HìÛìèûçì ÌçÖèÓô °gç ÌÇûì ÌçÖèÓô

Óéë ùèçíç¯

‘ù’ èûèÛ ‰ Èè\íúë óãûÞÜ Ì˜íÜ óãûÞÜ Íû¤ óüè,%Ðèk ß x*ûË Ðèk ûÖûðìë ôíë ¼èÒôÛìíûæ§ì÷§ì ôëìë ¼â¼Öì Çìíô¯

‘Ù’ Motor Skills-Íë Ùìåèç¯

‘Â’ âÜâïr çÖìíùë Ì¼ãèûÓì (spine deformities, paraplegia, quadriplegia)

‘÷’ Iëgçë óéÙÞòìúé vûóæì ‘ÌÖìÇÞìëìÈèå¼d’ Åøíë ôçIèÜ ¼ìÓìëË ûÖûðìèëô âçìâç vóßúì ðÜ

Åk rgèåIèÜë âíÓÖ vÇíô Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì Ôãþíä øìßúì öìú¯

60

v¼èëûuìÜ øÜdè¼ (Cerebral Palsy)

v¼èëûuìÜ øÜdè¼ ¼ìÓìëË ÌøèëËç âè¬t¬?í,› vôìæ ôìëíË ÌìÙìíçë ØíÜ ðíú Çìíô ûì âè¬t¬?í,›ë vôìæ

èûíÐ» Ì¤íÐë áèç ðíÜ öÇìöÇ èûôìÐ ðú æì¯ ØíÜ Ðëéíëë Ìà «*çÖíà ÐkÛìû ûì æ§ì÷§ì ûì èûèÛ ‰

Ìûòìú Ðëéíëë Ûìë¼ìâÖ ûäìú ëìÔìë ¼â¼Öì ðú¯

‘1’ tøÖì¼èåè¼èå (Spasticity) Ííáír âè¬t¬?í,›ë v¼èëûuìÜ ôíåÞR (cerebral Cortex) Íë áèç ðú¯

‘ô’ Óì}ìöãk (Jarkey) ô,%ìóúô æ§ì÷§ì Íû¤ ðìç• øì-Íë vøèÐë óüÆçì¯

‘Ô’ vöíðçh èÐ™ë Ðëéíëë ûüèºo Ùíå• ØíÜ vøèÐ v×ìå ðíç Çìíô Íû¤ çìÈ vøèÐë ¼íWì÷æ ðú¯

ðìç øìíú• ôç Ì¤Ð ¼¤¹èâç ðíúí× çìë èÛè+íç Ìàèûô·èç Ùíå¯

‘2’ ÌÖìèÇíåìè¼¼ (Attetosis) : Íë ôìëíË vû¼ìÜ ùÖì¤èùÜìú (basal gangilia) áèç ðú¯

‘ô’ ÍÈ Ìûòìú ðìç• øìíúë Åí!ÐÖðéæ ÌÊæèE×ô vøÐéùç èû÷Üæ ÜáÖ ôëì öìú èô¬Q;

spasticy-Íë æÖìú vøÐéë óüÆçì Çìíô æì¯

‘Ô’ ÌÖìèÇíåìè¼¼ Ììí× ÍëCø Ìíæô v×íÜíâíú ûì ûÖèkë x*ûË ß ûìôd Ìáâ ðú ôìëË Oral

musculature-Íë ÌùÞÖìæ áèç†Œ¬t¬? ðßúìë äæÖ¯

‘3’ ÌÖìåìèt¬›úì (Ataxis) v¼èëûuíâ áèçë ØíÜ ðú¯

‘ô’ èÐ™èå vðíÜ óãíÜ ÷íÜ (Waddling gait) vöæ v¼ vôìæ væÐìú ëíúí× Íû¤ ðþìåìë ¼âú øì

óãèå Øþìô ôíë ðþìíå¯

‘Ô’ èæíäë ¼èÒô Ìûòìæ ¼@¬Híao Úìæ Çìíô æì¯ èóô ¼@øíôÞ óãûÞÜ ÓìëËì ¼üè,% ðú¯

‘ù’ Ííóë Ûìë¼ìíâÖë ÌÛìû vóÔì öìú Íû¤ ÷ÜìíØëìú Ì¼ãèûÓì ðíú Çìíô¯

âì¼ôhÜìë èõ¼å³èØ (Muscular Dystrophy) :

‘1’ èÐ™ë ÛhÜ vóðÛèà (Porture) vøå ¼ìâíæ èóíô «*¼ìèëç ôëì Íû¤ èø×íæ vóìÜì (lordosis)¯

‘2’ vøèÐë óãûÞÜçìë äæÖ øìíúë øìçì Åøíë çhÜíç øìíë æì¯

‘3’ «*ìú 3 û×ë ûúí¼ß èûÐübÜ ß äèåÜ ðþìåìë ÓëË Çìíô¯

‘4’ 6 ûÁ¼ë ûúí¼ß øí§ öìßúì Íû¤ èûÐübÜ vâìåë ¼áâçì¯

‘5’ û¼ì Ìûòì vÇíô óþì§ìíæìë vóðÛèà Ìlchç ðú¯

‘6’ èô×ã èÐ™ òïÜôìú ðíç vóÔì öìú Ììûìë èô×ã èÐ™ èûøëéç ÌÇÞìÁ Ôãû vëìùì ðú¯

‘7’ Skeletal deformities ûì ôWìÜçíQŸë ¾ûôÜÖ vóÔì öìú ùÜì ¼ìâíæë èóíô «*¼ìèëç ðú Ó§

ûþìôì ùÒæ Åøíë Ìà ûþìôì ðú¯

61

tøìÈæ èõØëèâèå¼d (Spine deformities) :

‘1’ âìÈíæìíâèæ¤íùìí¼Ü (Myclomeningocele MMC)—tøìÈæìÜ ôõÞèå ÛìèåÞûuìÜ ôÜâ (column)

vÇíô vûèëíú Ììí¼¯ MMC tøìÈæìÜ ôõÞ Íû¤ æìÛÞ ëgíå (Nerve root) Çìíô Íû¤ Íèå Íôèå øìçÜì

øóÞì (membram) Pìëì Õìôì öì v¼èëíûuì-tøìÈæìÜ ØYhÈõ (CSF)-Íèå vÇíô vûë ðú¯

‘2’ væèÜ¤íùìí¼Ü (Neningocele)—tøìÈæìÜ ôõÞ Õìôì ðíç vûèëíú Ììí¼¯

‘3’ tøìÈæìèûèØõìú ðìí§ë Ì¤Ð vûþíô öìßúì Ûìèåûuì Ììë öãk ðú æì¯ Íèå ÷ìâ§ìú Õìôì Çìíô¯

tøìÈæ èõØëèâèå¼ (Spine deformities) èÐ™ëì_

‘1’ Ó§ ÌÇûì æéí÷ë Ìíà øÖìëìèÜdè¼¼ ðú¯

‘2’ ðìí§ë Ìíæô Ì¼ìâJ¼Öðéæçì Çìíô¯ vöâæ_èæçí@¬Hë èû÷hÖèç• ôhÐ øì• øìíúë øìçì Ùãíë öìßúìÈçÖìèó¯

‘3’ tøìÈæ ûþìôì• èø×íæ ôhþä¯

‘4’ èô×ã èÐ™ë tøÐÞ• ûÖìÇì• ÷ìø Íû¤ çìíøë ÌæãÛ—èç ðìèëíú vØíÜ¯ çìÈ &íôë Ì¼ãèûÓì vöâæ÷ìíøë Ùì (pressure ulcer) ÌÇûì vøì§ì «*ìú Ùåíç vóÔì öìú¯

‘5’ ûLìõìë øÖìëìèÜè¼¼d Ííóë Íôèå ¼ìÓìëË èû»ú¯ çìÈ ÍÈ èÐ™ëì âïr çÖìíùë ûÖìøìíë ¼çôÞ ðúæì ØíÜ ¼ûÞóì äìâì-ôìø§ èÛèäíú vóú¯ ØíÜ Ðëéíë ùíaoë ¼üè,% ðú vöèå ¼âìíä ùüðéç ðú æì¯

‘6’ vëôåìâ (rectum) Íû¤ ÌÖìæìÜ âìí¼Ü (anal muscle)-Í øÖìëÜìÈè¼¼-Íë ØíÜ èÐ™ ¼ûÞóì

øìçÜì âÜçÖìù ôíë ÌÇûì èóíæë vûÜìú «*ìú Ì¼@¬cû Ùìíâ¯

‘7’ Ìíæô èÐ™ Ììí× öìíóë âè¬t¬?í,› äÜ Çìíô_ðìÈíõ‹ìè¼ØÜì¼ (Hydrocephalus)

‘8’ Ìíæíôë èÔý÷hæé ûì è¼äìë ðú¯

‘9’ MMC èÐ™ëì ûãèºoùç Ìáâçì ðú¯

Ìèšßíäèæè¼¼ ÈâdøÖìëíØ= (Osteogenesis Imperfect) (OI)

ðìí§ë ¾ûôÖÜçì• Èðìë ¾ûèÐ,%ÖIèÜ ðÜ_

‘1’ èÐ™ë v×ìå Íû¤ èûô·ç Ìà «*çÖà¯

‘2’ Ìíæôë Ûìàì ðì§ Íû¤ «*ìú ðìí§ë Ûàãëçì¯

‘3’ âìÇìë ÔãèÜ (skull) ÌçÖèÓô æëâ¯

‘4’ ûãôèå ûÖìíëíÜë æÖìú Ììô·èç• ûãíôë ðì§ ¼ìâíæë èóíô Íèùíú Ììí¼¯

‘5’ ûþìôì tøìÈæ (Spine)¯

‘6’ óþìíçë ë¤ ØÖìôìí¼ Íû¤ Ííç ûT ùçÞ ß ¼ðíäÈ Ûàãë¯

‘7’ Ìèòë ¼èaoòÜIèÜ ÌíæôåìÈ Ùãíë öìú (mobile joint)

62

‘8’ vôìèËÞúìë vøèëíØèëíç Ìtø,%çì «*ìú ÜáÖ ôëì öìú¯

‘9’ Ôãû øìçÜì Íû¤ «*ìú translucent ÷ìâ§ì¯

‘10’ ûèÓëçì Çìôíç øìíë¯

‘11’ ôìíæ Íû¤ ÛìèåÞíùìíç ¼ûÞóì Ðíjë ¼üè,%¯

Tuberculosis of Bone & Joints (TB) ðì§ ß ¼èaoë öáì¯

‘1’ ¼ìÓìëËç Ðëéë Ì¼ãò Çìíô¯

‘2’ ¼¤¹ìèâç äìúùìú Iëgçë vûóæì¯

‘3’ âì¤¼íøÐéë «*÷„ ÌÊæèE×ô Ììíáø (spasms)

‘4’ æ§ì÷§ìë ¼éâìûºoçì¯

‘5’ öèó ¼¤¹ìèâç ðú çíû Ìíà øÖìëìèÜè¼¼d ðíç øìíë¯

4¿7 èÐÔæ Ìáâçì (Learning Disabilities)

èÐÔæ Ìáâçì ðÜ Íâæ Íôèå Ìûòì öì èÐ™ë ù§ ÌÇûì ÌèÓô ûãèºo Çìôì ¼í+Uß• èæèóÞ,% èô×ã

èû»íú vöâæ ø§ì• vÜÔì• ùËæì Íû¤ vôìæ èô×ã ûãÄíç Ì¼ãèûÓìë ¼üè,% ðú¯ èÐÔæ Ìáâçì ðÜ ÌçÖèÓô

øèëûçÞæÐéÜ Íû¤ äèåÜ «*ô·èçë çìÈ ÍÈ Ì¼ãèûÓì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ûÖûðìèëô ¾ûèÐ,%Ö ¼@¬Híao äìæì èûíÐ»

«*íúìäæ¯

¾ûèÐ,%Ö Íû¤ ûÖûðìíëë ûèð¥«*ôìÐ

‘1’ vöíôìæ ÌìóÐÞìèúç (Standardized) ÌÛéáì (Test) ûÖûðìë ôíë ÍÈ Óëíæë v×íÜ vâíúíóë

ûãèºo øèëâìø ôëíÜ vóÔì öìíû Ííóë ûãºoÖìW (I.Q) ù§ (average) ûì çìë v÷íú vûÐé Çìíô¯ Ìíæô

váír vóÔì vùí× èÐÔæ Ìáâçì ¼@ø ‰ v×íÜ vâíúëì 120 vÇíô 130 øíú`å vt¬›ìë ôíëí×

Standardice intelligence-Íë Íôèå Test Í¯

‘2’ vâîèÔô Íû¤ vâìåë èû»íú vt¬›ìíëë váír øìÇÞôÖ vóÔì öìú¯ ÅóìðëËt¬HëCø Íôèå dyslexic èÐ™

vâîèÔô èû»íú 100 vt¬›ìë ôíë Íû¤ vâìåíëë èû»íú 50 vt¬›ìë ôëíç øìíë¯ Åøíëìk èû»úèå Ùåìë

ôìëË• èÐÔæ Ìáâçìèå ðú èæÅíëìÜèäôÖìÜ äèåÜçìë äæÖ¯ ÍÈ èæÅíëìÜèäôÖìÜ Ì¼ãèûÓìë äæÖ èÐÔæ

Ìáâçìöãk èÐ™ë vôìæ èô×ã †ŒðË ôëì• ¹âì†Œ¼ëË Íû¤ ûèð¥«*ôìÐ Ì¼ãèûÓì èÐÔæ ðú¯ Ííóë çÇÖ

¹âì†Œ¼ëíËë váír ûÖìøô èûøëéçùìâé vóÔì öìú ØíÜ èÐÔæ Ì†Œùèç ûìÓì øìú¯

‘3’ èÐáìùç Ì¼ØÜçì Íë Ììíëì Íôèå èÐáìùç ¼ìÓìëË ûãèºo• vôìæëCø v¼æ¼ìèë Ì¼ãèûÓì Íû¤

vôìæ Ììíûù äèæç Ì¼ãèûÓì æì Çìôì ¼í+Uß èÐáìùç Ì¼ØÜçì vûÐ Ìûìô ôíë¯ Íë äæÖ Ìíæô ¼âú

63

èøçìâìçì ß èÐÔíæë Ììëß ûÖìÙìç Ùíå¯ èûóÖìÜú èÐÔíæ Ì¼ØÜçìÈ èÐÔæ Ìáâçìë è÷æûìë «*Óìæ

ÜáË¯ ÍÈ èÐ™ëì vÜÔì• ø§ì• ûìæìæ vÐÔì Íû¤ ùèËíç Iëgçë Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðú¯ çìë ¼âûú¼é

ûaãoíóë Ìíøáì ¼ìÓìëËç Ìíæô èøè×íú Çìíô¯ Íôäæ èÐÔæ Ìáâ èÐ™ë âíÓÖ ø§ìë Å ‰èç• ø§ìë

Ì†Œùèç• ¼÷Ü Ûìíû ûÜì• ûìæìæ ôëì• ¼¤ÔÖì èæíú ôìä• ùìèËèçô ÓìëËì• ðìíçë vÜÔì Íû¤ ûìæìæ

ôëìë óáçìë Ùìåèç vóÔì öìú¯

‘4’ «*çÖáíËë óáçì_«*çÖáË ðÜ Íâæ óáçì öì èûèÛ ‰ Èè\íúë âìÓÖíâ ¼¤ùüèðç Å!éøæìë ùÒæ

ß ¼â Hú Ùèåíú Çìíô¯ èÐÔæ Ìáâ èÐ™ëì «*ìúÈ v¼æ¼ìèë vâìåë ¼áâçìú óãûÞÜ Çìíô öìë ØíÜ çìëì

ÚìæâïÜô Íû¤ èûóÖìÜú èÐáìùç óáçì èû»íú èøè×íú øí§¯ óüè,%ùç Íû¤ x*ûË ¼ãÜÛ «*çÖáíËë

¼â Híúë Åøë Ûì»ì ß vûìÓÐèk Å ‰èçë Óìëìèå èæÛÞë ôíë¯ vâìåë óáçìë ¼â Híú óüè,%ùç «*çÖáË

vÜÔìë ôìäèåíô ¼@¬cû ôíë¯ ÍÈ «*çÖáíËë Ì¼ãèûÓìë äæÖ ùÒæùç• vx*ËéôëË• vâÜìíæì Íû¤ vôìæ ôìä

¼@øíôÞ ôGFæì ôëíç Ì¼ãèûÓìë ¼üè,% ðú¯ vôìæ ôìä ÌÇÞðéæÛìíû ÌíæôáË v÷,%ì ôíë• çìÈ Íôèå ôìä

ðíç Ìøë ôìíä vöíç Ííóë Ì¼ãèûÓì Ùíå¯ ¼ëì¼èë èô×ã ôëìú ¼áâçìë ÌÛìû ÜáÖ ôëì öìú¯

‘5’ vâìåë Ì¼ìâJ¼Öçì èÐÔæ Ìáâçìë Ììíëì Íôèå ¾ûèÐ,%Ö öì çìíóë äûãÇûã (Clumsy) Íû¤

ðìíçë vÜÔìë váír Ìíæô rgèå vóÔì vóú¯ vÔÜìú âíÓÖ çìëì ÜíáÖ vøþî×íç øìíë æì¯

‘6’ èÐÔæ Ìáâçìöãk èÐ™íóë Ììíëì Íôèå ¼â¼Öì ðÜ Íëì Ôãû vûÐé Ìâíæìíöìùé¯ Ííóë

âíæìíöìíùë øèëèÓ ÔãûÈ ÌGF Íû¤ ÌíGFÈ âíæìíöìù èûèá: ðíú øí§¯ âíæìíöìù ðÜ ÍëCø Íôèå áâçì

öìë Pìëì vÜÔì ß vûìÄìë ûÖìøìëèå èæÛÞë ôíë¯

‘7’ Ììíûù Íû¤ ûÖûðìèëô èóô èÐÔæ Ìáâçìöãk èÐ™íóë vóÔì öìú¯ ðÒìÁ ôíë Ìì÷ëíËë Íû¤

Ììíûíùë Ì¼ìâJ¼ÖøïËÞ ûèð¥«*ôìÐ Ùíå¯ ôÔæß «*èçè¹úì Íôóâ ôíë æì ôÔæß Ììûìë ÌçÖèÓô

Ììíûù«*ûË¯ ¼ìâìèäô èû»íú vôìæ ¼âíú èôëCø ûÖûðìë ôëì Åè÷ç Íëì ûãÄíç øìíë æì¯ Íëì «*ìúÈ

ÌíæÖë ûÖûðìíëë èûô·ç ûÖìÔÖì èóíú Çìíô• èûíÐ» ôíë Ííóë ¼ìâìèäô vûìÓùç óáçìë Ùìåèçë äæÖ¯

ÍÈëCø Ìíæô ûÖûðìíëë ôìëíË Ííóë ðçìÐì†Œ¬t¬?• Ìû¼ìó†Œ¬t¬? ðíç vóÔì öìú¯

‘8’ vóëé ôíë Íû¤ rgèåöãk Ûì»ìë èûôìÐ èÐÔæ áâçìë Ììíëì Íôèå ¾ûèÐ,%Ö¯ ÍÈ ¼û èÐ™ëì ÌæÖ

èÐ™íóë âíçì ¼ðíäÈ Ûì»ì èÐÔíæ Ìáâ¯ Ííóë èûâïçÞ èô×ã ÅøÜèBo• ÅE÷ ¬t¬?íëë Ûì»ì vûìÓùâÖ ðú

æì• Íû¤ Ûì»ìë èûôìÐ èÒôÛìíû ðú æì¯ Íåì vôûÜâìr ø§ìë váír æú vÜÔìë ûÖìøìíëëß Ì¼ãèûÓì

¼üè,% ôíë¯

‘9’ t‡üèçÐèk ß è÷¬Q?ìÐèkë rgèå_ÌÇÞøïËÞ Ûìíû çÇÖíô ôìíä Üìùìíç Ìáâçìë «*Óìæ ôìëË ðÜ

t‡üèç Ðèkë rgèå ÍÈ ¼â¬t¬? èÐ™íóë óãÈ Óëíæë t‡üèçë váírÈ ¼â¼Öìë ¼üè,% ðú¯ (Short Term

Memory (STM) Íû¤ Long Term Memory (LTM)¯ èÐÔæ Ìáâ váírÈ ¼â¼Öìë ¼üè,% ðú¯ èÐ™ëì

èûèÛ ‰ çÇÖ ¼èÒôÛìíû ¼ìäìíç Ìáâ¯ Íëì øïíûÞ vÐÔì çÇÖ ûì èû»íúë ¼íà ûçÞâìæ çíÇÖë ¼@øôÞ

64

¼ìÓíæ Ìáâ ðú¯ Íë ØíÜ rgèåöãk ÅøÜèBo è÷¬Q?ìë ûÖìÙìç Ùåìú¯ ØíÜ Ííóë è÷¬Q?æ ¼èÒôÛìíû ðú

æì¯ Ìíæíô èûèÛ ‰ çÇÖ ÓìëìûìèðôÛìíû âíæ Óíë ëìÔíç øìíë æì_ØíÜ vôìæ èû»íú Ì¼@øïËÞ ûì ôÔíæì

ÛhÜ vôìæ ÜìÛ ôíë¯

‘10’ v¼`å³ìÜ æìÛÞì¼ è¼íšâ èô×ã rgèå ÜáÖ ôëì öìú¯ vöâæ_clumsiness, âíæìíöìíùë ¼â¼Öì• Íû¤

motor-in-coordination ¼â¼Öì ðú¯

4¿8 âíæìíöìíùë Ùìåèçùç Ì¼àèç [Attention Deficit Disorder (ADD)]

¼÷ëì÷ë vö ¼â¬t¬? èÐ™ëì ôìä ôëûìë ¼âú öçåì âíæìíöìù vóßúì óëôìë ççåì èóíç Ì¼ãèûÓì vûìÓ

ôíë çìíô attention deficit disorder ûÜì ðú¯

Ííóë âíÓÖ vö ûÖûðìèëô ¾ûèÐ,%Ö vóÔì öìú v¼IèÜ æéí÷ ÅíGXÔ ôëì ðÜ_

‘1’ ûìÈíë Å!éøæìë Pìëì ¼ðíäÈ èûèá: ðßúì¯ èæät¬H ¼¤öâ áâçìë Ùìåèç Çìôìú t¬‰ìúãùç rgèå(neurological) äæÖ èÐ™ ¼ðíäÈ èûèá: ðú¯ Íë øèëíûíÐë «*íçÖôèå v¼æ¼ìèë Å!éøæìú ¼ì§ì vóú

vöâæ Åí§ìäìðìä x*ûË öíQŸ èûíáø Ùåìú¯ ùì× æ§íÜ Íëì vóÔíç ÷ìú èô Ùåí× ÈçÖìèó Íë ØíÜ Íëì

vôìæ èô×ãíçÈ öÇìöÇ âíæìíöìù èóíç øìíë æì ØíÜ vôìæ èô×ã èÐÔíç Ì¼ãèûÓì ðú¯ vx*Ëé ôíáë âíÓÖ

ÍÈ ¼â¬t¬? èÐ™ëì vôìæ èô×ã öÇìöÇÛìíû vÐìíæ æì Íû¤ vôìæ èæíóÞÐ vâíæ ÷Üíç ÷ìú æì¯ çìÈ Íëìvx*Ëé ôíá vûÐé ¼âú Óíë ¾ÓöÞÖ ¼ðôìíë Çìôíç øìíë æì¯ öèó èÐáô ûíÜ Èèçðì¼ ûÈ ÔãÜíç çíûßëì ðúíçì ùèËç ûÈ ÔãíÜ ûí¼¯

‘2’ Ííóë øíá vôìæ èû»íú öÇìöÇ âíæìíöìù vóßúì Íû¤ âíæìíöìù Óíë ëìÔì Ôãû Ì¼ãèûÓì ðú¯

ÍÔìíæ• v¼Ôìíæ Íû¤ «*íçÖô òìíæ èûèá:Ûìíû âíæìíöìù vóú ØíÜ vôìæ Íôåì èû»íú âíæìíöìù vóßúì

Íû¤ Óíë ëìÔì vûÐ ôèÒæ ðíú øí§¯ Íëì vôìæ ôìä öÇìöÇÛìíû vÐ» ôëíç øìíë æì¯ ôìäèå ¼@øïËÞôëì Ííóë ôìí× Ôãû ÄìíâÜìë ûÖìøìë¯ âíæìíöìíùë Ùìåèçë äæÖ Íëì Ôãû Ì¼¤ùèÒç «*ô·èçë ðú¯ çìÈStudy skill óãûÞÜ ðú¯ Ííóë ¼ûÞóì ÜáÖ ëìÔíç ðú ôìäèå ¼@øïËÞ ôëìë äæÖ¯

‘3’ èûóÖìÜíúë ôìíä Ííóë Û—èâôì ÌèæèóÞ,% ðú¯ ÍÈ¼û èÐ™íóë Íôèå èûíÐ» ¾ûèÐ,%Ö Çìíô¯ çìíóë‘Moods’ ¼@¬Híao ÓìëËì ôëì vûÐ ô,%ôë èô¬Q; öèó ÛìÜ Mood-Í Çìíô çíû Ìíæô ÛìÜÛìíû ôìä

ôëíç øìíë¯

4¿9 âíæìíöìíùë Ùìåèç Íû¤ Ìèç¼è¹úçìâïÜô ¼â¼Öì [Attention Deficit Hyperac-

tivity Disorder (ADHD)]

«*Óìæ ¾ûèÐ,%Ö

‘1’ áËòìúé âíæìíöìù Íû¤ t¬HGF ¼âíúë äæÖ ÌèÛèæíûÐ

65

‘2’ è÷¬Q?ìÛìûæì æì ôíë ôìä ôëì¯

‘3’ øèëíûíÐë âíÓÖ ¼ìâìæÖ Ðj ðíÜ Íèóô ßèóô çìôìíæì¯

‘4’ Åí+äæìë ¼âú ÷—§ì¬Q? «*èçè¹úì¯

‘5’ æìåôéúÛìíû âíæìÛìíûë øèëûçÞæ¯

‘6’ vôìæ èû»íú ¼ìØÜÖ vøíç Ì¼ãèûÓì ðú

ÌæÖìæÖ ¾ûèÐ,%Ö

‘1’ ÛhÜ t¬Héôìë æì ôëì ÌÇûì Ìøëíô vóì»ìíëìø ôëì¯

‘2’ ôìä ¼@øïËÞ ôëìíæìú Ì¼ãèûÓì¯

‘3’ ¼ûÞóì âíæìíöìù Íû¤ ¼èÒôÛìíû vôìæ ôìä ôëí× èôæì vóÔì¯

‘4’ ðçìÐì ¼ðÖ ôëìë ¼éâìûºo áâçì¯

‘5’ óãûÞÞÜ «*ô·èçë ùÒæ ¼¤¹¬ìQ? óáçì¯

‘6’ èûóÖìÜú èÐáìë øìëóèÐÞçì öÇìöÇ æú¯

‘7’ Ììæã»èàô èÐÔæ ¼â¼Öì Çíô¯

‘8’ ¼âûú¼é v×íÜíâíúíóë ¼ìíÇ ûaão&øïËÞ ¼@øôÞ ûäìú ëìÔìë Ì¼ãèûÓì¯

t¬HëCø Swarup Íû¤ v÷ìø§ì (Chopra) 1997 èÐ™íóë èæí÷ë ÅíGXèÔç èûíÐ» Óëíæë ûÖûðìëIíÜì

è÷èÿç ôíëí×æ_

‘1’ vôìæ ôìíäë «*èç «*ûËçìú Ì¼ãèûÓì¯

‘2’ vôìæ ôìä ™ëg ôíë v¼èå ÷ìèÜíú öìßúìë Ì¼ãèûÓì¯

‘3’ èûèá:çì¯

‘4’ ¼¤ùÒæâïÜô ôìöÞìûÜéë váír Ì¼ãèûÓì¯

‘5’ ¼@øïËÞ èû»íú âíæìíöìù vóûìë Ìáâçì¯

‘6’ ôìä vÐ» ôëíç Ìáâçì¯

‘7’ öíë ÌÛìíû èûóÖìÜú ôìíöÞ ÛhÜ ôëì¯

‘8’ vö¼û ôìíä mental effort «*íúìäæ v¼ ¼û ôìä ø×`ó ôíë æì ûì ôìä ôëíç Ì¼ãèûÓì ðú¯

‘9’ ¼ûÞóì Ìèòëçì¯

66

‘10’ û¼íç ûÜì ðíÜ vx*Ëéôá v×í§ ÷íÜ öìßúì¯

‘11’ ÷ìèëèóíô vóî§ìæ¯

‘12’ ¼ûÞóì ûÖ¬t¬?çìë Ûìû vóÔìíæì¯

‘13’ ôíÇìøôÇæ ÌÇûì vÔÜìú ûao ûì ûìÓìë ¼üè,% ôëì¯

‘14’ vôìæ èû»íú «*x‰ ôëíÜ «*ìú ¼íà ¼íà Å+ë vóßúìë «*ûËçì¯

‘15’ ÜìÈíæ óþìè§íú Ìíøáì ôëì ÌÇûì vÔÜìë äæÖ Ìíøáì ôëìú Ì¼ãèûÓìë Ûìû «*ôìÐ¯

‘16’ ¼û¼âú èÐáíôë âíæìíöìù Ììô»ÞË ôëíç ÷ìú¯

‘17’ ¼ì¤ùÒèæô óãûÞÜçì• ÛhíÜì âíæë äæÖ vx*Ëéôíá èäèæ¼ ðìëìíæì¯


èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâ èÐ™ë èûèÛ ‰ vx*ËéèûÛìù èæèóÞ,% ¾ûèÐ,%Ö Íû¤ èæèóÞ,% ûÖûðìèëô èû»ú¯ ÍÈ

¾ûèÐ,%ÖIèÜ vûìÄì Íû¤ ûÖûðìëIèÜ Ííóë èæíú ôìä ôëíç ¼ìðìöÖ ôíë Íû¤ Úìæ ÌìðëíËß ¼áâçì

«*óìæ ôíë¯


‘1’ èÐÔæ Ìáâçìë «*ìÇèâô èæíóÞèÐôìIèÜ èô M. R., V.I., H.I.

‘2’ Íôèå ÌëíÇìøÖìèõôd (Orthopeadic) v¼`åìíë èÐ™ èûÛìíù öìæ¯ èÐ™íóë vóÔãæ Íû¤ ÌëíÇìíøèõô

Ìûòì vóíÔ vx*ËéèûÛìù ôëgæ¯


øöÞíûáË ôëgæ Íû¤ ûËÞæì ôëgæ èÐ™ë vôìæ âãÛíâ`å ‘0-2 û×ë• 3-5 û×ë• 6-8 û×ë• 9-12û×ë’ èæíú tøÖì¼èåè¼èå• (Spasiticity), ÌÖìíÇìíåìè¼¼d (athetoses)• ÌëíÇÞìíøèõô (orthopeadic),

ÌÖìåìèRúì (ataxia), âì¼ôhÜìë èõ¼íå³èØ (muscular dystrophy) MMC, Íû¤ vøìèÜß Ìì¹ì¬Q? èÐ™íóë¯

4¿13 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion and Clarification)

ÍÈ Íôôèå øìíÒë øë «*íúìäæâç ÈE×ìæãúìúé ÌìíÜì÷æì ûì èûíxX»íËë• ¼ïrIèÜ èæí@¬‰ èÜíÔ ëìÔãæ¯

67

4¿13¿1 ÌìíÜì÷æìë èû»ú (Points for Discoussion)

________________________________________

________________________________________

________________________________________

4¿13¿2 èûíxX»Ë Íë èû»ú (Points for Clarification)

________________________________________

________________________________________

4¿14 ÅÁ¼

1. Engene E Bleck and Donal

Donald A Nagel (1975)

Block Engene E

Nagel Doneld A

2. Richard A Culatta

James R Tompikins (1999)

Culatta, R. A. Tompkins

James R.

3. William I Gardner (1977)

Gardner, William I

Physically Handicapped

Children

A Media Atas for Teachers

Greene and Stration Inc.

Fundamentals of

Special Education

What Every Teacher

Needs. To know.

Merrill Prentice

Hall Inc. NJ07458

Leaving and Behaviour

Characteristics of Exceptional

Children and Youth. Allyn and

Bacon-M-02210.

S.E.C.P. : 04 : BLOCK - 02

DEVELOPMENTS IN THE EDUCATION

OF DISABLED CHILDREN

Ìáâ èÐ™íóë èÐáìë èûôìÐ

71

øûÞ_2 ¥ Ìáâ èÐ™íóë äæÖ èÐáìú Ì†Œùèç (Developments in the

Education of Disabled Children)

Û—èâôì ½ Ìáâ èÐ™íóë èÐáì èûíÐ» èÐáì æìíâ ÌèÛèðç¯ ¼¤Úì t¬HëCø ûÜì vöíç øìíë ¼ìÓìëËt¬HìÛìèûô Óëíæë Ìíøáì ÌìÜìóì ûÖèkíóë äæÖ èÐáì ûÖûòì¯

ÍÈ øöÞìíú Ìáâ èÐ™íóë èÐáìë äæÖ ¼ì¤èûÓìèæô ûìÓÖûìÓôçì Íû¤ èûíÐ» èÐáìë èûôìíÐë Èèçðì¼

Åøòìøæ ôëìë «*í÷,%ì ôëì ðíúí×¯ 1986 ¼ìíÜë äìçéú èÐáìæéèç (NPE, 1986) Ìáâ èÐ™íóë

«*íúìäíæë «*èç èÒôâç ÌìíÜìô ¼@øìç ôíë¯ Ííô ëCøìèúç ôëìë äæÖ Programme of Section

¼ãèæèóÞ,% øèëôGFæì ß ôâÞ¼ï÷é ¾çëé ôíë¯ ÌGF âìrìú Ìáâ èÐ™íóë äæÖ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú ¼â HúéèÐáìóìæ ôâÞ¼ï÷é †ŒðË ôëì ðú¯ âìæû ¼@øó Å ‰úæ âQŸô (Ministry of Human Resource Devel-

opment) ôçÞüô Íåì ëè÷ç Íû¤ SCERT (State Council of Education Resarch and Training) Íû¤

ëìäÖ¬t¬?íë (Non Governmental Organisation) Íèå ôìöÞôëé ðú¯

Ìèçèëk âìrìë Ìáâ èÐ™íóë äæÖ Ministery at Social Justice and Empowerment Pìëì òìèøç

ðú èûíÐ» èûóÖìÜú¯ Íèå NGO vóë âìÓÖíâ ëìäÖ¼ëôìë âìëØÁ ôìöÞôëé ðú¯ Íë ¼íà ¼¤ùèç vëíÔ

ûÖèkùç ß ¼ìâè†ŒôÛìíû ¼â¬t¬? Ðìèëëéô ß âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë âàÜ èûÓìíæë äæÖ çìíóë ¼ûÞ«*ôìë

¼â¼Öì øöÞìíÜì÷æì ß ¼âìÓìæôíGF äìçéú èÐáì «*èçVìæÝÐé»ÞøöÞìíúë èÐáì «*èçVìæ (National

Institute/Apex level Institute) «*èçèVç ðíúí×¯ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë «*ôìëíÛíó ÍÈ èÐáì

«*èçVìæß èûèÛ ‰ «*ôìë¯

73

Íôô 1 qqqqq Ìáâ èÐ™íóë èÐáì ¼@¬Híao Ñèçðìè¼ô øåÛ—èâôì ß ¼ì¤èûÓìèæôûìÓÖûìÓôçì (Historical Perspectives and Constitutional

obligation Regarding Education of the Disabled.)

ùÒæ èûæÖì¼ ½

1¿1 Û—èâôì ½ èûíÐ» èÐáì


1¿3 Ñèçðìè¼ô øåÛ—èâôì ß ¼ì¤èûÓìèæô ¹âèûôìÐ

1¿3¿1 øüèÇûéë «*ì÷éæ øåÛ—èâ

1¿3¿2 âÓÖöãíùë Ûìëíç Å ‰èç ¼ìÓæ

1¿3¿3 ûçÞâìæ Ûìëíçë ¹íâì ‰èç

1¿3¿4 Ûìëçéú óüÐÖøå¯





1¿8 ÅÁ¼


äéûíæ èÐáì ÌçÖ¬Q? Iëg&øïËÞ ÌæÖÛìíû ûÜì öìú äéûíæ Å ‰èç ß Ì†Œùèçë äæÖ «*íúìíù èæøãËçìÌäÞæ¯ èÐáì ¼ìÓìëËç ¼âìä ß äìèçë Å ‰èçë äæÖ âïÜít¬Œìíçë ¼íà ûÖèkèûíÐ»íô öãk ôíë¯ èô¬Q;Ììâìíóë ¼âìíä Íôô èô×ã ûÖèk Ììí× öìëì çìíóë èô×ã Ì¼ãèûÓìë äæÖ Å ‰èçë váír ¼ìÓìëË èÐáìú

«*íûÐìèÓôìë øìú æì¯ çìíóë vûìÓ• Úìæ Íû¤ Ðìèëëéô è¹úìÐéÜçìë váír «*íûíÐë äæÖ èûíÐ»

«*èçÛìë ¼â¼Öì¯ ÍÈ ûÖèkíóë èåíô Çìôìë äæÖ ß âïÜ vt¬Œìíçë Ì†Œùèçë Ìûóìíæë äæÖß çìíóëèûíÐ» ö væßúì ß «*èÐáíËë «*íúìäæ¯ Ííóë èÐáìíô èûíÐ» èÐáì ûíÜ ÌèÛèðç ôëì ðú¯ ¼¤Úì

èðí¼íû ûÜì vöíç øìíë• èûíÐ» èÐáìë várèå ù§ t¬HìÛìèûô ûÖèk Ìíøáì öìëì ÌìÜìóì çìíóë èû»úèå

ö èæíú ÌìíÜì÷æì ôíë¯

ÍÈ øíûÞ Ìçéíç Íë Ålcû• øëûçÞé øìèÇÞû øèëûçÞíæë ¼íà• Ì†Œùèçë ¼íà Ûìëíçë ûçÞâìæ Ìûòìú

Íë «*¼ìë èæËÞú ôëìë v÷,%ì ôëì ðíû¯

74

1¿2 Åí!ÐÖ¼âïð (Objections)

èûíÐ» èÐáìë èûôìíÐë Èèçðìí¼ë ÌìíÜì÷æì Ììøæìíô ¼âÇÞ ôëíû¯

l èûíÐ» èÐáìë ÌÇÞ ÅøÜèBo ôëíç¯

l èûíÐ» èÐáìë ¹âèûôìÐ ¼@¬Híao ÓìëËì ùÒæ ß vøì»Ë ôëíç¯

l èûíÐ» èÐáìë «*¼íà èô×ã èûèÓûºo Åøìú èæËÞú ôíë çìë ¼ìðìíöÖ èô×ã æïçæ ÓìëËì Íû¤ èûÚìæ

¼@‡ç ôÜìíôîÐÜ ûì «*öãèk ôëíç¯

1¿3 Ñèçðìè¼ô øåÛ—èâôì Íû¤ ¼ì¤èûÓìèæô ûìÓÖûìÓôçì (Historical Perspectives

and Constitutional Obligation.)

ûì¬t¬?èûôøíá Å ‰èç ûì Ì†Œùèç ðÜ Óéíë èûôèÐç Íôèå ÷ìëìùì×¯ èÒô v¼ëôâÈ èûíÐ» èÐáìë

÷ìëìùì×èåß âìæãí»ë Ìì†Œð• âíæìÛìû Íû¤ Ìì÷ëíËë óéÙÞôìÜ ¹âèûûçÞíæë âÓÖ èóíú ÜìèÜç ðíúí× öìèûèÛ ‰ Ìáâçì ¼@ø ‰ ûÖèkë èÐáìíô Ìèç «*íúìäæéú• ¼ãùâ Íû¤ ¼ãèûÓìäæô ôíë çhíÜí×¯

™ëgíç Ìáâ èÐ™ëì èøçìâìçìë ¼ðäìç «*ûüè+ë Pìëì ÜìèÜç øìèÜç ðíçì Íû¤ èøçìâìçìíô çìíóë

Ìáâçìë ¼íà ÔìøÔìÈíú èæíç ðíçì¯ Ììë Í ¼â¬t¬?È ðíçì «*Çì ûèðÛÞïç èÐáìë âìÓÖíâ Íû¤ÌÊûÚìèæô øºoèçíç èô¬¬Q; ûìÈíëë Ì¼ãèûÓìë äæÖ èô¤ûì èøçìâìçìë ¼ðäìç «*ûüè+ë ÌÛìíû çìëì

øèëçÖk ðíç ÜìùíÜì¯ öìëì èåíôè×Ü çìëì Ìèæèfç øèëíûíÐë øèëûçÞæíô «*èçðç ôëíç ¼âÇÞ

ðíúè×Ü¯ ÍÈ öãù ‘Instinctive Darwinism’ æìíâ øèëè÷ç¯ ÍôìíÜ âìæãí»ë âíæìÛìíûë Iëg&øïËÞøèëûçÞæ Ììí¼ Íû¤ çìëì Ì¼âÇÞçìíô Ûùûìíæë vóßúì Ðìè¬t¬? ûíÜ ùËÖ ôíë¯ Í ÓìëËì ‘Sin Theory’

Íë Åøë «*èçèVç• Íë ØíÜ ¼âìä vÇíô Ìáâíóë èûçìèëç ôëÜ¯ Íåì è×Ü Social Darwinism’

øöÞìú¯

èûíÐ» èÐáìë ÌìÓãèæô öãíùë Ålcû Educational Darwinism ðíç¯ öìë ÌÇÞ ðÜ Ì¼âÇÞíóë

èÐáìóìíæë váír Social Darwinism-Íë óüè,%Ûàéë øèëûçÞæ¯ èô¬Q; çìíóë äæÖ èÐáìë vôìæ ûÖûòìè×Ü æì¯ âìæãí»ë âíæìÛìû è×Ü ¼ðä ¼ëÜ Íû¤ ¼ðìæãÛ—èçøïËÞ ÌÇÞìÁ èû»úèå è×Ü ÍëCø_““Í¼ öèó øìë(come if the person can), øìëíÜ vâìôìèûÜì ôëíç v÷,%ì ôë (try to cope if he/she can), öèó øìë

èÐÔíç v÷,%ì ôë (attempt for learning if they can).

¼ã§íàë vÐ»«*ìí¬Q? øèë,›ìë ÌìíÜì Çìíô¯ v¼ÈäæÖ ÍÈ öãíù âìæûçìë Íû¤ Åóìë «*èçVìíæë Ålcíûë¼íà ¼íà «*èçVìèæô ö ß èÐáìë èÛè+ òìèøç ðú èûíxHë èûèÛˆ‰ òìíæ¯ ÌìÈæ ¼@‡ç ûÖûòì• èûèÛˆ‰

«*ôìë Ììx*úòÜ• «*èÐáíËë vô\• ðì¼øìçìÜ• Íû¤ ÌæÖìæÖ èûíÐ» «*èçVìíæë Ålcìûíæë Åøë èûíÐ»

èû¬t¬?ìèëçÛìíû è÷¬Q?ì ôëì ðú Íû¤ Iëg& Ììíëìø ôëì ðú¯ «*ìÇèâôÛìíû vö ¼â¬t¬? Ìáâçì vûÐé «*ôå

çìë ÅøíëÈ Iëg& vóßúì ðú¯ Íë ØíÜ ûÖèkíô «*èçûaoé Íû¤ Ì-«*èçûaoé ÍÈ óãÈ vâëgíç èûÛìäæôëì ðú¯ «*èçûaoéíóë t¬HçQŸ èûèÐ,% vx*Ëé ûíÜ Ûìûì ðú¯ Íèå ¼â Húé èûíÐ» èÐáìë ÅíóÖìíùë váír

75

¼ðìúô ðú¯ ÌèÓô¬Q; Ìáâçì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èûíÐ» èÐáìë «*íúìäæ ¼@øíôÞ Íû¤ çìíóëíô äæùíËë

¼íà âïÜít¬Œìíç Ììæìë äæÖ vö ùÛéë ââ&íûìÓ âìæãí»ë âíÓÖ Íí¼è×Ü çì Ìáâíóë øèëèòèçíôt¬HìÛìèûô ôíë çhÜíç v«*ëËì vóú¯

1¿3¿1 «*ì÷éæ Íû¤ âÓÖöãùéú èûíxHë v«*áìøå (The ancient and Medieval world scenario) :

Ì¼âÇÞíóë «*èç ¼óÇÞô âíæìÛìíûë ÅíGXÔ «*ì÷éæôìíÜ øìßúì öìú¯ áéë¼ dÍ Ôü¥ øü¥ 1952 Ìíj

è÷èôÁ¼ìÐìít¬Ÿë Íôåì øì„hèÜèø øìßúì öìú¯ Íåì âìæè¼ô Ìáâíóë ûÖûòìøæì æì ðíÜß t¬HìÛìèûô

äéûæöìrìú ÌÛÖ¬t¬? ôíë vçìÜìë ¼ï÷æì ûíÜ Ííô èûíû÷æì ôëì vöíç øìíë¯ ÍåìÈ Ìáâíóë äæÖ èÐáìëøÇ «*¬t¬;ç ôíë¯ øëûçÞé ¼âíú Ììëß vûÐé Iëg&øïËÞ Ùåæì ÙåíÜß Ìáâíóë «*èÐáíËë váír Ùíåèæ¯PìóÐ Ðçíô È¤ÜÖìí„ ëìäì èPçéú vðæëé ÌìÈæ «*Ëúæ ôíë âìæè¼ô «*èçûaoé ß âìæè¼ô vëìù†Œ¬t¬?

vÜìôíóë ÌìÜìóì ôíëæ¯ èô¬Q; çìíóë ÅÛúíôÈ ðì¼øìçìíÜ ëìÔì ðç¯ 1330 ¼ìíÜ ëìäì ç·çéú

ÍõßúÞìõ vûíÇÜíðíâ ðì¼øìçìÜíô Ììx*ú ß è÷+èûíæìóíæë òíÜ ëCøì¬Q?èëç ôíëæ¯ èô¬Q; øãæëìú v»ì§ÐÐçìjéë âÓÖôìÜ øöÞ¬Q? Ìáâíóë âàíÜë äæÖ vôìæ «*ôìë ÅíGXÔíöìùÖ ôìöÞôÜìíøë t¬Hìáë øìßúì öìú

èæ¯ ÍÈ Ðçìjéë vÐ»Ûìíù ÌìÐìë ÌìíÜì vóÔì öìú öÔæ vøìø «*Çâ v†Œùëé ÉxHíëë èûÓìæ ûì èõè†Œ äìëé

ôëíÜæ¯ ÍÈ èõè†Œíç èæíóÞÐ vóßúì ðíúè×Ü ÔJ• øàã vÜìíôíóë èûxH¬t¬? ß èæÛÞëíöìùÖ ¼ìðìöÖ ôëíç¯¼:óÐ Ðçìjéíç ÷ì÷Þ áâçìú Ììí¼ Íû¤ Ìáâ ûÖèkíóë Ììx*ú• ö ß «*èÐáíËë äæÖ óìúûºoçì †ŒðË

ôíë¯ çíû ÍÔæ øöÞ¬Q? Ìáâíóë èÐáì Íû¤ «*èÐáíËë Ì†Œùèç ÌèçÐú âpë Íû¤ ÛìÜâ`ó vâÐìíæì¯

1¿3¿2 ÌìÓãèæô èûxH v«*áìøå (Mordern World Scenario)

Èèçðìí¼ë ÙåæìûÜéíô ¼ï Ûìíû èû÷ìë ôëíÜ «*ôìÐ øìú «*ô·ç Íû¤ ¼ãøèëôèGFç èûíÐ» èÐáìë öìrì™ëg ðú Ïæèû¤Ð Ðçìjéë «*ìë@¬côìÜ ðíç¯ Ø‹ìíA Íèå «*Çâ Ììë@¬c ðú vöÔìíæ• Jean Marc Gaspard

Itard ‘1774_1838’ «*Çâ ûÖèk èöèæ âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë øèëôèGFç «*èÐáË èóíç ¼í÷,% ðæ Íû¤

Paris Ððíëë ôìí× Aveyorn-Íë Íô Ålcå Ôìø×ì§ì ûæÖ v×íÜ ôhè§íú Ììíææ¯ çìíô èÐáì èóíç èùíúèçèæ Ìì¤èÐôÛìíû ¼ØÜ ðæ¯ èçèæ âæ¬t¬?ìè+Uô ß ¾æèçô èÐáìë Åøë väìë vóæ Íû¤ çìë ¼íà ¼¤öãkôíëæ vøÐé• t¬‰ìúã ß è÷¬Q?ìâïÜô èô×ã Ðìèëëéô è¹úì «*èÐáíËë ôâÞ¼ï÷é¯ èçèæ èÐáô ß ×ìríóë âíÓÖ¼ã óë ¼@øíôÞë• çìíóë Ìì÷ëíËë ûÖûòìøæì ß çÁôìÜéæ ¼âíúë ôìöÞìûÜéë Åøë èÐáìë Iëg& vóæ¯ÍåìÈ ôìöÞç Ììäíôë èûíÐ» èÐáì¯ Itard ‘Idiocy and its treatment by physiological methods’

æìíâ Íôèå ûÈ 1866 ¼ìíÜ vÜíÔæ Íû¤ ÍåìÈ Ïæèû¤Ð Ðçìjéë âÓÖôìÜ øöÞ¬Q? âìæè¼ô Ìáâíóë

èÐáìóìíæë vâîèÜô ÅÁ¼¯ Itard-Íë øë çþìë ×ìr Seguin Madam Montessori-Íë ¼ðíöìíù

èÐáìóìíæë ÌìíÜìô ûè+Þôì äUìèÜíú ëìíÔæ Íû¤ Ìíæô èûíÐ» èûóÖìÜúß òìøæ ôíëæ¯ Seguine ÷ëâ

âìrìë ‘ÌçÖèÓô’ âìæè¼ô Ìáâíóë èÐáì èóíç väìë vóæ èô¬Q; Montessori «*Óìæç âìæè¼ô Ìáâ

×ì§ì ÌæÖìæÖ Ìáâ èÐ™íóë èÐáìóìíæëß v÷,%ì ôíëæ¯ èçèæ vÜÔì• ø§ì• ÌW Íû¤ èûèÛ ‰ Èè\ú

«*èÐáíËë Åøë èÐáìóìíæë äæÖ ôìä ôíëæ¯

û¬t¬;ç èûíÐ» èÐáìë äæÖ ¼ãøèëôèGFç ûÖûòì ß æéèçë øïûÞÐçÞ ðÜ äæ¼ìÓìëíËë ûìÓÖçìâïÜô èÐáì

76

(Compulsory mass education)¯ Íåì ÅÁ¼ìíðë ¼íà ÅøÜèBo ôíë «*Çâ Ø‹ìA Íû¤ çìëøëÈ

ÈÅíëìíøë vóÐ¼âïð vöâæ èûuíåæ• äìâÞìæé Íâæèô Ììíâèëôìß¯ v¼È äæÖÈ Ø‹ìAíô èûíÐ» èÐáìëøèÇô·Á ûÜì ðú¯ äíúë çìèÜôìú ûüíåíæëß èæóÐÞæ Ììí×¯ 1838 ¼ìíÜ Ìaoíóë ø§ìíæì vÐÔìíçLondon society «*Çíâ London-Í Íû¤ øíë ûìèâÞ¤ðìâ-Í èûóÖìÜú òìøæ ôíë¯ vöíðçh Ïæèû¤ÐÐçíôë vûÐéë Ûìù ¼âíú âìæè¼ô Ìáâçì ¼@ø ‰ èÐ™íóë âìæè¼ô ðì¼øìçìÜ ûì Å@‡ìó Ììx*íâ ëìÔì

ðç¯ 1847 ¼ìíÜ Part House, High gate Í Asylum for Idiots æìíâ âìæè¼ô Ìáâíóë äæÖ «*Çâ

øüÇô èÐáì «*èçVìíæë ÅíóÖìù ðú¯ Hogan Guggenbuhl ‘1816-63’ ÈèçâíÓÖ âìæè¼ô Ìáâ

èÐ™íóë ¼ûÞìàéæ øèë÷öÞìë äæÖ «*Çâ Ììûìè¼ô èûóÖìÜú 1841 ¼ìíÜ ¼ãÈäìëÜÖìí„ë øìûÞçÖ Ì˜íÜ òìøæôíëæ¯

äæùíæë äæÖ ûìÓÖçìâïÜô èÐáì çhÜæìâïÜôÛìíû èûuíåíæ èûÜè@¬Hç ðú¯ 1870 ¼ìíÜ Forster

äæ¼ìÓìëËíô ÅÁ¼ìèðç ôëìë äæÖ Education Act Ììíææ¯ ÍÈ Act, Forster Act æìíâß øèëè÷ç¯ ÍÈ

Act-Í ¼ìÓìëË âìæã»íóë èÐáìóìíæë «*èçx*gèç vóßúì ðíúè×Ü¯ 1880 ¼ìíÜë Education Act-Í Íë

øãæëìûüè+ ðú¯ èô¬Q; ÍÈ èÐáìûÖûòìú vöìùóìæ ûìÓÖçìâïÜô ðúèæ ûíÜÈ Íåì ¼ØÜ ðú èæ¯ èæúèâçèûóÖìÜíú vöìùóìæ ûÖìøìíë Ìíæô ¼âú èæíúè×Ü¯ Íë ¼ìØíÜÖë øfìíç è×Ü èûxHöãíºoë ØíÜ â`óì

ûìäìíëë äæÖ èÐ™ x*èâô ûìäìíëë øçæ¯ èô¬Q; ÌèÓô ¼¤ÔÖô èÐ™ èûóÖìÜíú Ìì¼ìë ØíÜ ¼â¼Öìë

¼âìÓìæ Ìíøáì ¼â¼Öì ûì§íç ÜìùÜ¯

óèë°• Ìøãè,% ¼@ø ‰• Ì¼ãò Ìáâíóë èÐáì èóíç ÛúWë Ì¼ãèûÓì vóÔì èóÜ¯ ûì¬t¬?íû ôÔæß

èÐáôùË t¬HìÛìèûô ß Ìáâ èÐ™íóë vx*Ëé èûÛìíùë váír ëCÆ• ùçìæãùèçô ß ÌÊûÚìèæô ðèE×Ü¯vöíðçh ¼ëôìëé Ìæãóìíæë vûÐéë Ûìù Ì¤Ð «*èç èÐ™ë ¼@øìèóç ôìíäë Åøë èæÛÞëÐéÜ è×Ü çìÈèûóÖìÜú ôçÞüøá ¼â¼Öìë èóíô ÛìÜÛìíû æäë èóíç ™ëg ôíëæ¯ ÍÈ Åí!íÐÖ 1880-Íë óÐíôNeuro physiologists ¼ð è÷¬Q?ìâïÜô Ììí`óìÜíæë Ålcû ðú_èôÛìíû èÐ™ Íû¤ ûú¥¼èao «*ì:íóë(adolescents) ÌçÖèÓô ôìíäë ÷ìø âè¬t¬?í,›ë áèç ôíë¯

vö ¼â¬t¬? èÐ™ Ìøãè,%íç Ìì¹ì¬Q? ûì ÌºoÞÛ—k çìëì Ìèç ¼ðíä ÍÈ áèçë t¬Héôìë ðú¯ Ííóë äæÖèûíÐ» öíë «*íúìäæ ÌæãÛ—ç ðú¯ Ñ ¼âíú Ìíæô vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìæ Ìao Íû¤ ûèÓëíóë èÐáìë äæÖôìä ôëíç Íèùíú Ììí¼ Íû¤ ëìí,%³ë ¼ìðìíöÖë óìèû ôíë¯ öèóß 1880 óÐíô Ìíæô «*èçVìæ èûèÛ ‰

«*èçûaoéíóë èæíú èûíÐ» vx*Ëéë ôìä Ììë@¬c ôíë çûãß ¼ëôìëé Ìæãóìæ Ìtø,% è×Ü¯ øëûçÞéôìíÜëáËÐéÜ ¼ëôìë ÌçÖèÓô ÷ìíøë ØíÜ èô×ã Ìæãô—Ü ûÖûòì væú¯ ÌûíÐí» 1885-86 vç ¼ëôìëLord Egerton-Íë ¼Ûìøèçí& Royal commission ùÒæ ôíë èæ@¬‰èÜèÔç «*¼íà ¥

l U.K.-vç Ìaoíóë Ìûòì ¼@¬Híao èëíøìåÞ

l Ìaoíóë äæÖ èûèÛ ‰ èÐáìóìæ øºoèç¯

l ÍÈ Åí!íÐÖ ÍèÜíâ`åìëé våôèæôÖìÜ• «*íØÐæìÜ Íû¤ ûçÞâìæ èÐáì«*èçVìæ ¼ð ÌæÖìæÖ «*èçVìæ¯

l Ìaoíóë äæÖ vöìùÖ ôìíäë ¼ãíöìù¯

l ôìíä èæöãèkë äæÖ vöìùÖçì¼@ø ‰ Ìaoíóë ¼¤ÔÖì ûüèºo ôíGF èÐáìë Åøìú¯

77

l âïô ß ûèÓëíóë äæÖ ÍôÈ «*íä=¯

1889 ¼ìíÜ Egerton commission èëíøìåÞ vøÐ ôíë¯ ÍÈ ôèâÐæ 5-16 û×íëë Ìao èÐ™íóë

Íû¤ 7-17 û×íëë ûèÓë èÐ™íóë ûìÓÖçìâïÜô èÐáìë ¼ãøìèëÐ ôíë¯ òìæéú èÐáì ôçÞüøáíô ÍÈ èÐáìëûÖûòì ôëíç ðíû¯ ÍÈ «*¼íà Braille øºoèçíç èÐáìóìæíô ¼ûí÷íú vûÐé ø×`ó ôëì ðú¯

öèóß vôÅ vôÅ Å ‰ç (Raised) Roman Ìáëíôß ø×`ó ôíë¯ ÌæãëCøÛìíû sign, moral Íû¤ oral

øºoèçíç èÐáìóìíæ ¼ãøìèëÐ ôëì ðú¯

Í ¼í+Uß âìæè¼ô Ìáâíóë èæíú ¼â¼Öì vÇíô öìú¯ çìíóë äæÖ Dorothea Dir, Samuel Howe

Íû¤ Horvy Wilbar Ïæèû¤Ð Ðçìjéë âÓÖôìíÜ Ììíâèëôìú Ìíæô æçhæ øºoèç Ålcìûæ ôíëæ Íû¤çþìíóë «*í÷,%ì 1987 ¼ìíÜ AAMD ùí§ çhÜíç ¼ìðìöÖ ôíë¯ èô¬Q; èûuíåíæ Ìáâçìë «*ô·èç ¼èÒôÛìíûèæÓÞìëË ôëìë Ì¼ãèûÓì vÇíô öìú¯ Ìíæô è÷èôÁ¼ô èûxHì¼ ôíëæ Ðìèëëéô è÷ÿ vöâæ ¼¤Úìðéæçì•ÐïæÖÛìíû Íôóüí,% v÷íú Çìôì Íû¤ Ìèçâìrìú âè¬t¬?í,›ë Ììôìë âìæè¼ô Ìáâíóë èæóÐÞæ¯ ØÜç ôèâÐæèçæ vx*Ëéíç âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë Ûìù ôíëæ ldiots, Imbeciles Íû¤ Feeble minded¯

Idiots, Imbeciles Íû¤ Feeble minded¯ çþìëì ûíÜæ Imbecile Íû¤ Feeble minded vóë

vÐÔìíæì vöíç øìíë¯ òìæéú èÐáì ôçÞüøá èûíÐ» èûóÖìÜíúë Pìëì çìíóë èÐáìë ûÖûòì ôëíû¯

1891-1900-Íë óÐíô Egerton Commission èûíÐ» èÐáìë äæÖ ÌìÈæ «*Ëúæ ¼@øíôÞ è÷¬Q?ì

ôíë¯ ÍÈ ¼âúåì è×Ü øüèÇûéíç ¼ìâìèäô øèëûçÞíæë¯ †Œìâ vÇíô øöÞ¬Q? ¼âìíäë øèëûçÞæ Ùíå¯ âìæãí»ëÌì÷ëË èûèÓ ÌìíÜì÷æìë váír Darwin Íë survival of the fitttest theory ‘1859’ vûÐé ûÖû´ç ðíç

Çìíô¯ ØíÜ ÅÁøìóæÐéÜ x*èâô vx*Ëé ðíç óãûÞÜ vx*Ëé èûèE× ‰ ðíç ÜìùÜ¯ vÜìíôíóë âíæ ÓìëËì äˆŠìÜ•öìëì ðéæûãèºo Íû¤ Ìûìèzç ¾ûèÐ,%Ö ¼@ø ‰ çìëì Åøöãkíóë Ìíøáì ¼âìä vûÐé vÜìíôë äˆŠ èóíú ûãèºoëÌûæèç Ùåìíû Íû¤ ¼ìÓìëË âìæã»È ¼âìíä Çìôíû¯ Íë ØíÜ Eugenics society ùí§ ßíÒ Íû¤

âìæûäìèçë Ìûæúæ vëìÓ ôëìë Åøìú Ôãþäíç Çìíô¯

¼ìÓìëË äæ¼ìÓìëíËë ÷ìø ÌæãÛû ôíë Íû¤ Ìáâíóë Å ‰èçë váír äìçéú âïÜít¬Œìíçë ¼íà ÔìøÔìÈíú èæíç ÌìÈíæ èÐáì ôçÞüøáíô Ìao ß ûèÓë èÐ™íóë äæÖ èûíÐ» ûÖûòì ôëíç ûÜì ðú Íû¤Ìèçèëk èô×ã Ìæãóìíæë ûÖûòì ôëì ðú¯ öìÈíðìô Eugenies society-Íë vÙì»Ëì øírë «*Ûìû 1899

¼ìíÜë Elementary Education Act-Íë Åøë öíÇ,% è×Ü¯ ÍÈ Act-Í ôçÞüøáíóë Ìáâ (defective

ß Epileptic) èÐ™íóë äæÖ èûíÐ» èûóÖìÜú òìøæ ôëìë áâçì vóú¯ 16 û×ë øöÞ¬Q? ¼â¬t¬? Ìáâëì

èûóÖìÜíú ø§íç øìëíû• öìçìúìíçë ûÖûòì Çìôíû çìíóë äíæÖ¯ Íû¤ çìíóë ¼@øïËÞ ç+UûÓìíæë ûÖûòìß¯

Ììíù âìæè¼ô Ìáâíóë äæÖ ÛìÜÛìíû è÷¬Q?ì ôëì ðúèæ¯ 1899 ¼ìíÜÈ çìíóë äæÖ «*Çíâ ÌìÈæ

«*Ëúæ ðú Íû¤ èûíÐ» èûóÖìÜíú èûíÐ» Ûìíû ø§ìíæìë ûÖûòì ðú¯ 1903 ß 1904 ¼ìíÜ âìæè¼ô

Ìáâíóë äæÖ Ììëß ûÖûòì †ŒðË ôëì ðú¯ Royal commission Ìíæô çÇÖ ¼¤†Œíðë øë 1908 ¼ìíÜ

¼ãøìèëÐ ôíë¯

l âìæè¼ô Ìáâëì ¼âìíäë Ì™Û Ðèkë ðìç vÇíô Íû¤ äéûæöãíºo çìëì vö èÒô vöìùÖ æú çìëäíæÖß ¼ãëáìë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯

78

l ¼ìâìèäô vóì»ìíëìø Çìôíû æì¯ Íë äæÖ ëìí,%³ë ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ¯

l ¼â¬t¬? âìæè¼ô Ìáâ ¼èÒôÛìíû èæëCøË ôíë çìíóë ¼ìÓìëíËë øèëí»ûìë ¼¤tøíÐÞ Ììæúæ¯

l ûÖèkë äæÖ ÐèkÐìÜé òìæéú ôçÞüøíáë ¼ðíöìíù vô\éú ôçÞüøíáë ôìä ôëì «*íúìäæ¯

ÍÈ Åí!íÐÖ vô\éú vûìõÞ ùÒíæë ¼ãøìèëÐ ôëì ðú¯ Íë âíÓÖ ÌìÈæÚ• è÷èôÁ¼ô Íû¤ Ì¬Q?çøíáÍôäæ âèðÜì ¼ó¼Ö Çìôíûæ¯ ÈèçâíÓÖ èûíÐ» èÐáìë Å ‰èçë ôÇì ÌæÖìæÖ vóíÐß ×è§íú øí§¯ Ovide

Decroly vûÜèäúìíâ âìæè¼ô Ìáâ (Mental retardation) èÐ™íóë äíæÖ Íôèå ôìöÞôëé øìÒ¹â

Ålcìûæ ôíëæ¯ çþìë «*èçèVç èûóÖìÜú ÈÅíëìíø ÌìóÐÞ èûóÖìÜú ûíÜ t¬Héô·ç ðú¯ 1905 ¼ìíÜ Ø‹ìíAëAlfred Binet Íû¤ Simon-Íë Intellignce test ûì ûãèºo øèëâìø ôíë ÌìâïÜ øèëûçÞæ Ììíææ¯ 1907¼ìíÜ òìæéú ôçÞüøáíóë èûóÖìÜíú ×ìríóë Ôìßúì ûÖìøìíë ûÖú ôëíç Ìæãâèç vóßúì ðú¯ 1908 ¼ìíÜèûóÖìÜíú õìkìëé øëéáì ûìÓÖçìâïÜô ðú¯

1913 Ôué,%ìíj Ñ Royal Commission Mental Deficiency Bill (MBD) øìÐ ôíë Ìáâíóë

¼ìëìäéûæ èûóÖìÜíú öìßúìë ûÖûòì t¬Héôìë ôíë Íû¤ ÌìÈæ ûì èõè†Œ äìèë ôíë vö• ¼ðìæãÛ—èçÐéÜÌèÛÛìûô Íû¤ Ìæãô—Ü øèëíûÐ t¬HìÛìèûô äéûíæë äæÖ «*íúìäæ Mental Deficiency committee ùÒæ

ôíë çìíóë Åøë Ìáâíóë ¼@¬Híao èæèfç ðíç Íû¤ çìíóë äæÖ vöìùÖ èûóÖìÜú òìøíæë óìèú& vóßúì

ðú¯ ÅºoÞçæ ôâÞ÷ìëé èæíúìù ôíë ¼âìíä vÜìíôíóë vóÔìíÐìæìë óìèú& vóßúì ðú¯ 1913 vç London

country council Education committees Cyri Burt æìíâ Íôäæ âæ¬t¬?ìè+Uô èæíúìù ôíë öþìë ôìä

è×Ü èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èûóÖìÜíú Ûè+Þë ûÖìøìíë øëìâÐÞ vóßúì¯

«*Çâ èûxHöãíºoë ôìíÜ Íû¤ çìëøíë «*ìú 10 û×ë Óíë «*èçûaoéíóë èÐáì Íû¤ «*èÐáíËë äæÖ vôìæIëg&øïËÞ øóíáø væßúì ðúèæ¯ 1923 ¼ìíÜ Newman Íôåì èûíÐ»ç ôèâèå ùÒæ ôíë òìæéú

ôçÞüøáíóë ôìíäë âíÓÖ èÛ ‰çì âìrì èæÓÞìëË ôëìë v÷,%ì ôíë¯ ÍÈ ôèâèå 6èå Ì˜Ü øöÞíûáË ôíë3300 èûèÛ ‰ «*ôìíëë Ìáâçì ÜáÖ ôíë¯

Íëøíë ÍÈ ôèâèå èû¬t¬?ìèëç Ûìíû âìæè¼ô rgèå ¼@¬Híao ÌìíÜì÷æì ôíë¯ øèëËìíâ çìíóë ûì¬t¬?û

¼ãøìèëÐ ¼âïð øèëûçÞæ øïËÞ ûì¬t¬?èûôøíá• òìæéú èÐáì ôçÞüøáùË 70-Íë æéí÷ I-Q èûèÐ,% èÐ™íóë

øüÇôÛìíû èûíÐ» èûóÖìÜíú ø§ìë äæÖ èô¤ûì çìíóë òìæéú Mental Deficiency ôçÞüøíáë ÍÈ ôèâèåvôûÜâìr 50 ûì çìë âæ I-Q èûèÐ,% èÐ™íóë òìæéú Mental deficiency ôçÞüøíáë èæôå øëìâíÐÞëäæÖ øìÒìíç v÷íúè×Ü¯ ÍÈ ôèâèå 50 ðíç 70 I-Q èûèÐ,% èÐ™íóë ¼íà 70 ðíç 80 I-Q èûèÐ,%

èÐ™íóë ÍôÈ vùìVéíç èæíú Íí¼ çìíóë èøè×íú ø§ì ß ä§ ûãèºo ¼@ø ‰ (dull) ûíÜ vx*ËéÛhk ôíë¯ÍÈ æçhæ vx*Ëéë èøè×íú ø§ì èÐ™íóë èûíÐ» èûóÖìÜíú æú ¼ìÓìëË èûóÖìÜíúÈ èûíÐ» ö èæíç ðíû¯

ÍÈ ëCíø øëûçÞéôìíÜ ¼ëôìë Ìao ß ûèÓë èÐ™íóë äæÖ Ìíæô Ìæã¼aoìæ ôíëí×¯ çìëì ÍÈÅø¼¤ðìíë Íí¼í× Ìì¤èÐô ûèÓë ß Ìì¤èÐô Ìao èÐ™ëì Ííôûìíë ûèÓëß ÌaoèÐ™íóë Ìíøáì

ÌæÖ«*ôìë ûÖûðìë «*íúìäæ vûìÓ ôíë Íû¤ Íèå èûíÐ» èûóÖìÜú Ìíøáì ¼ìÓìëË èûóÖìÜíúÈ ÛìÜÛìíû

vóßúì vöíç øìíë¯ óã¥íÔë èû»ú èPçéú èûxHöãíºoë ‘1939-46’ øë ¼ëôìë ÍÈ ¼ãøìèëÐIíÜì ôìöÞôëéôëìë äæÖ èô×ãÈ ôíë èæ¯ 1932 ¼ìíÜë âìÄìâìèÄíç ûìèâÞ¤ðìâ èÐáìôçÞüøá èûíÐ» èûóÖìÜíúë

79

øèë÷ìÜæìú child guidence clinic òìøæ ôíë¯ «*Çâèóíô ÍëäæÖ ÌÇÞ ûÖèkùç óìâ ðìíç ÍíÜß øíë

ôçÞüøá Board of Education vô clinics-Íë øèë÷ìÜæìë ûÖíúë ÌÇÞ âJãë ôëìë äæÖ ÌæãíëìÓ ôíë¯èô¬Q; 1939 Íë øë ÍÈ øèëôGFæì Íû¤ Clinics Íë ôìä øìëtøèëô ÑíôÖë ÌÛìíû ûÖÇÞ ðú¯

èPçéú èûxHöãíºoë øë èûíÐ» èÐáìë váír ÅíGXÔíöìùÖ øèëûçÞæ Ììí¼ Ììíâèëôì Íû¤ èûuíåíæ¯1950 ¼ìíÜ Ììíâèëôì èûíÐ» èÐáìë váír ÜáËéú øèëûçÞæ èæíú Ììí¼¯ èûíÐ» ¼â¼Öì äèæç

vÜìíôíóë äæÖ äìçéú æéèç Íû¤ National Association for Retarded children (NARC) æìíâ

âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë èøçì âìçìíóë «*èçVìæ è×Ü¯ «*èçûaoéíóë «*íúìäæ vâåìíæìë äæÖ Programme

Íë Iëg& vóßúì ðú¯ èô¬Q; èûuíåíæ 1959 ¼ìíÜ Mental Health Act øìÐ ðßúìë øíë ëg†‰ ß «*èçûaoé

vÜìíôíóë ÌèÓôìë ëáì ôëì ðú¯ ¼ûí÷íú Iëg&øïËÞ Ùåæì ðÜ_âìæè¼ô Ìáâ âèðÜìë ¼íà vöîæèâÜæÌìÈæ èûëgºo¯ 1983 ¼ìíÜë ÌìÈíæ ‘‘Mental Definiency’’ ôÇìèå ‘‘Mental Handicap’’-Í øèëûèçÞç

ðÜ¯ Íëøíë èûèÛ ‰ «*ô·èçë Ìáâíóë èÐáìóìíæë äæÖ èûèÛ ‰ Óëíæë èûóÖìÜú ¼üè,% ðÜ Íû¤ v¼Ôìíæ

ß ¼ìÓìëË èûóÖìÜíúë âç èûíÐ» èÐáË«*ì:• ÌèÛÚ èÐáôPìëì vøÐìùç ß èûíÐ» èÐáìë ûÖûòì ðÜ¯

1970-Íë óÐíô Ììíâèëôì Ììûìë Vocational Rehabilitation Act (PL-93-112) ¼¤íÐìÓæ Íû¤

Education for All handicapped children Act (Pl-94-142) øìÐ ôíë¯ øíë Ììûìë 1990 ¼ìíÜ

Disabilities Education Act øìÐ ôíë¯ ÍÈ ÌìÈíæ «*Óìæ èû»úöãk ðú¯

Language alteration means, child to individual handicap to disability, person first and

disability next to be emphasised.

Every individual on student with disability (14-16 years) could demand on integrated edu-

cation for transition to work.

Additional categories i.e., autism and traumatic brain injuries were included.

1990 ¼ìíÜë Disability Act Ìæã¼ìíë Ììíâèëôìûìè¼ëì «*èçûaoé ûÖèkíóë äæÖ civil rights ¼¤¹ì¬Q?

ÌìÈæ «*Ëúíæë Åøë väìë vóú¯ øíë ôâÞíáírë ûüðÁ øèëèÓ ¾û»âÖ ðéæçì Ì¬Q?Û—Þk ðú¯ United

Nations Organisations (UNO) 1981 ¼ìÜíô ‘‘International years of Disabled persons’’ Íû¤

øíë 1983_92 vô ‘‘United Decade of Disabled persons’’ ûíÜ vÙì»Ëì ôëíÜ ÍÈ váír

Ì†Œùèçë âìrì vûí§ öìú¯ Íë Åí!ÐÖ ¼âìíäë Å ‰èçíç Disabled ûÖèkëì ¼âìæÛìíû Ì¤Ð†ŒðË ôíë

û¼ûì¼ ôíë¯ ÍÈ «*ôìë ¼ìíâÖë ¼íà Ì¬Q?Û—Þk ðú èÐáì t¬HìÓéæçì¯ Asian and pacific Decade of

Disabled person ‘1993_2002’ ½ Ì¼âÇÞ ûÖèkíóë ¼â¼Öì Íû¤ çìíóë Å ‰èçë Åøë Iëg& Ììíëìø

ôíë Íû¤ èÐáì ß «*èÐáíËë ¼ãíöìù vóßúì ðú¯ çÔæ ðíç èæÅèóGXé• vûèä¤• Íû¤ ûÖìWôíô ûìÓÖâãk

Ììæ`óâú øèëíûÐ ¼üè,% ôëìë äíæÖ èçæèå pilot project †ŒðË ôëì ðú¯

1¿3¿3 Ûìëíçë óüÐÖøå (Indian Scenario)

Ìáâíóë èÐáìë ¹íâì ‰èçë øöÞìíÜì÷æì ôëíÜ vóÔì öìíû Ûìëíç Íèå Ìèç «*ì÷éæôìÜ vÇíô è×Ü

Íû¤ Íë «*ô·èç è×Ü Social Darwinism-Íë âíÓÖ¯ «*ì÷éæ Ûìëíçë ‘‘Theory of karma’’ ÍÈ Èèàç

vóú¯ Ìçéç äéûíæë ôâÞØíÜë äíæÖ ûçÞâìæ äéûíæë Ìûòì¯ Ñ ÛìíûÈ ûÖèkë ûçÞâìæ ôìä øëûçÞé

80

äéûæ èæºoÞìëË ôëíû¯ Íë ÌÇÞ ÛìÜ ôìä ÛìÜ äéûæ Íû¤ â`ó ôìä ðéæ äéûæ vóíû¯ Íë ÌÇÞ ðíE×

vö ôâÞ Ìíøáìô·ç ÛìÜ äéûíæë øÇ ¼ãùâ ôëíç øìíë¯ ÍÈäæÖ Ììâìíóë «*ì÷éæ Îè»ëì ÌìK ÅøèÜBoëûì¬t¬?ûìúíæë äæÖ “Ììx*íâ” Ììx*ú èæíçæ Íû¤ Ìáâíóë †ŒðË ôëíçæ öìíç çìëì Ìçéç äéûíæë äæÖ

Ìæãç: ðú¯ çìíóë çþìëì ÛìÜ ôìíä èæöãk ôëíçæ öìíç çìëì ÛìÜôìä ôëíç øìíë¯

1¿3¿3¿1¿ «*ì÷éæ Ûìëíçë óüÐÖøå (Ancient Indian Scenario)

Ôü¥ øï¥ 5000 Ìíjë ôì×ìôìè× ¼âíú ëìâìúíË «*èçûaoéë ÅíGXÔ øìßúì öìú¯ ëìËé ¾ôíôúéëøèë÷ìèúôì âpëì èæíûÞìÓ (Dull) è×Ü¯ «*ìú Ôü¥ øï¥ 1000 Ìíj ùûÞ Åøèæ»ó Garba Upnishad) ÅøíóÐ

vóú• óã!ÞÐì†Œò âìçìèøçì rgèå öãk ¼¬Q?ìíæë äˆŠ vóú¯ Ôü¥ øï¥ 500 Ìíj ‘‘Childish mind’’ âíõÜ

âìæè¼ô rgèåë ûÖìÔÖì Åøèæ»íó Ììí×¯ Ôü¥ øï¥ 185 ðíç 71 Ìíj øçJèÜ rgèåöãk ûÖèkíóë vöìùvÇëìèø (Yoga Therapy)-Íë Ì¬Q?Û—Þk ôíëæ¯ vâîöÞÖ öãíù vôîèåÜÖ Ìíæô Ì†Œ¼ë ðíú øàã ûÖèkíóëvâîèÔô ß Ìì÷ëËùç èû°Cø ûao ôíëæ Íû¤ øàãíóë I:÷íëë ôìíäë äæÖ èæíúìù ôíëæ¯ ¼@¬Œìå ÌíÐìô

øàãíóë äæÖ ðì¼øìçìÜ ß Ììx*â òìøæ ôíëæ¯ Ôü¥ øï¥ 1â Ìíj èûÃhÐâÞì• ëìäì ÌâëÐèkë ¼Ûì¼ó•““ø˜çQŸ”” æìíâ èûíÐ» èÐáìë «*Çâ ûÈ vÜíÔæ¯

1¿3¿3¿2 âÓÖöãíùë Ûìëíç Ì†Œùèç (Development in Medieval India)

ëìí,%³ë ö ß ¼ãëáìë óìèú& øìÜíæë ô·è,% ß «*Çì ëìí,%³ë ö ß ¼ãëáìë óìèú& øìÜíæë ô·è,% ß «*Çì

âÓÖöãíùë Ûìëíçß è×Ü¯ çíû Ììëß èô×ã ÜáÖ ôëìë âç Ì†Œùèç Ììí¼¯ Ìíaoëì ÷ìëË ðíú Ûùûìíæë

¬t¬;èç ß Ì÷Þæìë vt¬Œìr vùíú vû§ìç¯ Ðï°ëì ÍÈ IíËë âïçÞëCø¯ èöèæ ô·íÃë Ûäæì Íû¤ ô·ÃÛèk ¼¤t¬ü›èç«*÷ìë ôíëæ èçèæ Íô Ìaoôèû è×íÜæ¯

ÌæãëCíø• Íô âã¼Üâìæ Ìao ðìèØä ðíç vôìëìæ âãÔò ûÜíç øìëíçæ¯ âìëìÒì ß vøíÐìúìëìûèÓëíóë I:÷ë èæöãk ôëíçæ Íû¤ vùìøæ óèÜíÜë ÌæãèÜèø ôë èæíúìù ôëíçæ¯ Íèå èô×ã èæèóÞ,%vÜìíôë âíÓÖ ¼éâìûºo ÇìôíÜß• èûíÐ» èÐáìë váír âìæãí»ë âíæìÛìíû Íû¤ Ìì÷ëíËë øèëûçÞæÜáËéú è×Ü¯ öìë ØíÜ «*èçûaoéíóë äæÖ èÐáì ß «*èÐáíËë vóÐéú øºoèç ëCø ÜìÛ ôíë¯

1¿3¿3¿3 ûçÞâìíæ Ûìëíç Ì†Œùèç (Development in Modern India)

Ïæèû¤Ð Ðçìjéë «*Çâ èçæ óÐíô øüèÇûé ûÖìøé ¼âìäøèëçÞíæë ¼íà ÌìÓãèæô èÐáì Íû¤ èûíÐ»èÐáìë váírß Ìíæô øèëûçÞæ Ììí¼¯ 1829 ¼ìíÜ ëìäì ôìèÜÐWë vÙì»ìÜ Å+ë Ûìëíçë ûìëìË¼éíç

Íô Ììx*â ÅíPìÓæ ôíë• Ìaoíóë äæÖ èûíÐ» èÐáì ™ëg ôíëæ¯

1841 ¼ìíÜ v÷ ‰ìÈ-Í âìæè¼ô vëìù†Œ¬t¬?íóë ðíç øüÇô ôíë vûìôìíóë (idiots)-Íë Ììx*â vÔìÜì ðú¯

Ïæèû¤Ð Ðçìjéë èPçéú Ûìíù «*èÐáË vô\ ¼ð Ìíæô «*èçVìæ Íû¤ ¼â Húé èûóÖìÜú (Integrated

School) «*èçûaoéíóë äæÖ «*èçèVç ðú¯ èô¬Q; vûì@¬HìÈ ûçÞâìíæ âã@¬HìÈ-Í 1884 ¼ìíÜ Instititue for the

deaf & mute «*èçVì ÜáÖ ôëìë âç¯ 1886 ¼ìíÜ øìJìíûë Ìì@¬HìÜìë Ìaoíóë «*Çâ Brail System

81

Ììí¼¯ ÍåìÈ Ìaoíóë äæÖ «*Çâ èûóÖìÜú¯ ÍÈ ÙåæìûÜé Ûìëíç «*èçûaoé èÐ™íóë äæÖ èûíÐ» èÐáìë

Ûìëíç ¼ï÷æì¯ Å+ë øïûÞ Ûìëíçë ûì¤Üìë ôìèÐÞúì¤-Í 1918 ¼ìíÜ âìæè¼ô ß Ðìëéèëô Ìáâ èÐ™íóë«*èÐáË vóûìë äæÖ «*Çâ èûóÖìÜú vÔìÜì ðú¯ ÍÈ èûóÖìÜíúë ×ìírëì ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú vôìæ «*ôìë

Åøô·ç æì ðíúÈ ÍÔìíæ Ììí¼¯ 1934 ¼ìíÜ ëþìè÷íç Pyscho medical retardation centre «*èçèVç

ðú¯ âì°ìíäë ¼ëôìëé âìæè¼ô ðì¼øìçìíÜ (Governmental Mental Hospital Madras) âìæè¼ô

«*èçûaoéíóë èæíú 1939 ¼ìíÜ Íô èûóÖìÜú ™ëg ôíë¯ ÍÈëCíø èût‡úôë Ûìíû 1947 ¼ìíÜ ûèÓë• Ìao

Íû¤ âìæè¼ô «*èçûaoéíóë äæÖ èûóÖìÜíúë ¼¤ÔÖì öÇì¹íâ 34• 32• ß 3-Íë Ììí¼¯ 1954 ¼ìíÜ

x*éèæûì¼æ vûì@¬HìÈ Íë Ìíaoëéíç èæúèâç èûóÖìÜíú «*Çâ èûíÐ» vx*Ëéë ôìä ™ëg ôíëæ¯

Ûìëíçë ¼¤èûÓìíæë Article 45 Ìæã¼ìíë 6 ðíç 14 û×ë øöÞ¬Q? ¼â¬t¬? v×íÜ vâíúíóë ûìÓÖçìâïÜô¼ìèûÞô èÐáì ôëìë ¼íà ¼íà «*èçûaoé v×íÜ vâíúëì ÍÈ Ììßçìú Ììí¼¯ øëûçÞéôìíÜ Education

Commission Report (1965-66) öçåì ¼@¬cû ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú Ìáâ èÐ™íóë vóûìë ¼ãøìèëÐ ôíë¯

ÍÈ ¼ãøìèëÐ 1968- vç øìÜÞìíâí`å Ìæãíâìèóç ðú¯ èô¬Q; ÍÈ¼û ¼ãøìèëÐ èûíÐ» èûóÖìÜíúë váír«*íöìäÖ ðú¯ ¼âè Hç èûóÖìÜíúë ôÇì vöæ èø×íæ vÇíô öìú¯ «*èÐáË «*ì: èÐáô Íû¤ øöÞì: åìôìë

ÌÛìíûë äæÖ ÍÈ øèëôGFæì ûÖÇÞ ðú¯ çìëøë Ministry of social welfare ðíç Ministry of

Education-Íë ðìíç ÍÈ øèëôGFæì ÷íÜ öìú¯

Education Ministry-ë ôìä «*ìÇèâô Ûìíû ¼éâìûºo vx*Ëéë «*èçûaoéíóë âíÓÖ èæèðç Çìíô Íû¤

è÷èôÁ¼ì ¼¤¹ì¬Q?• âæ¬t¬?ìè+Uô ß ¼ìâìèäô ¼ìðìöÖ óìæ ×ì§ì çìíóë ÜáÖ Çìíô øìÒ¹â• èÐáìóìíæë

ÅøôëË ß ¼ðìúô ö¬QŸøìèçë Åøë¯ Íåì t¬Héô·ç ¼çÖ vö Ìáâ vÜìíôíóë vöíôìæ æìùèëíôë âç

ÍôÈëCø ÌèÓôìë Ììí×¯ èô¬Q; èåíô Çìôìë «*íúìäíæ Å ‰çÐéÜ vóÐIèÜ ‘ç·çéú èûíxHë’ åìôìë ÌÛìíû

ÜíáÖ vøþî×ìíç øìëí× æì¯ v¼ÈäíæÖÈ öçåì ¼@¬cû Ìáâ èÐ™íóë ¼ìÓìëË èÐáìë øèëíûíÐë âíÓÖ èæíú

Ìì¼ìë èóíô väìë vóßúì ðÜ¯ ÍÈ Åí!íÐÖ ¼ìèûÞô èÐáìë ÜíáÖ vøþî×ìíç Íôåì Model ôëì ðíúí×¯

âíõÜèå èæí@¬‰ë èû»íúë Åøë «*èçèVç¯

1¯ èûíÐ» èÐáì èÐáì ûÖûòìë ÌÓéíæ¯ ¼ãçëì¤ Íë Å ‰èç èÐáìë Íôåì Ì¤Ð ðßúì Åè÷ç Íû¤ t¬HìòÖß ¼âìä ôÜÖìË èûÛìíùë ¼ìðìöÖ ôëì Åè÷ç¯

2¯ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú øöÞì: èûíÐ» ¼ðìúçìë âìÓÖíâ ¼íûÞìE÷ ¼â Hú ôíë ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú Ìáâíóë

èÐáìûÖûòìë Å ‰èç ôëì vöíç øìíë¯

3¯ ûçÞâìæ «*÷èÜç èÐáì ûÖûòìë âÓÖ èóíú èÐáíôë ¼¤ÔÖì ß øèëí¼ûì ûüèºo ôíë èÐáì ûÖûòìëûÖìøôçì øèëôGFæì ôëì vöíç øìíë¯

4¯ ¼ìÓìëË ß Ìáâ èÐ™íóë «*èç ¼¤íûóæÐéÜçìë (responsiveness) Å ‰èç ôíë èÐáìë ¼â Húé

ôëË èÐáì ûÖûòìíôÈ ¼ïóüÆ ôëì ðíû¯ ÍÈ ¼¤íûóæÐéÜçìë Ì¤Ð væíû ¼ìÓìëË èÐáô Íû¤èûíÐ»Ûìíû èÐáË «*ì: èÐáô¯

5¯ èÐáôíóë ¼ðìúçì èûíÐ» ôíë èûíÐ»Ûìíû èÐáË«*ì: èÐáôíóë¯

6¯ øèëí¼ûì Íû¤ ¼@øíóë Å ‰èç ûÖûðìíëë âíÓÖ ¼â Hú ¼ìÓíæë äæÖ Ì˜Ü øèëôGFæì ôëì vöíç

82

øìíë¯ ÍÈ Ì˜Ü Ììûìë Ìáâ ×ìríóë ¼¤ÔÖì• øèëí¼ûì ß ÌæÖìæÖ ûÖûòìë «*íúìäíæë Åøë

èæÛÞëÐéÜ¯

ÍÈ ¼â¬t¬? ¼ãøìèëíÐë øìÐìøìèÐ Federation for the welfare of the mentally Retarded (FW MR,

India) 1965 ¼ìíÜ äˆŠ væú¯ ÜáÖ Å ‰èçë «*Óìæ vt¬Œìíç âìæè¼ô Ìáâíóë Ììæìë äíæÖ èûèÛ ‰ «*ôìë

øèëí¼ûì èóíç ¼@øó ¼ëûëìð ôëì¯ ÍÈ vØõìíëÐæ 1985 ¼ìÜ øöÞ¬Q? äæùíËë âíÓÖ ¼í÷çæì ¼üè,%ôëíç Íû¤ ¼ëôìëé ¼ãíöìù ß ¼ìðìöÖ vøíç Ì¼ìÓìëË ôìä ôíë¯ 1984 ¼ìíÜ Ûìëç ¼ëôìë âìæè¼ô

Ìáâíóë èÐáìß «*èÐáË vóßúìë äæÖ National Institute for the Mentally Handicapped òìøæ

ôíë¯ ÍôÈ ¼âíú ¼ëôìë Institute of visually Handicapped, Hearing Impaired and orthopaedically

Handicapped. NCERT. 6èå èûxHèûóÖìÜú èûÛìù Íû¤ College of Education vô «*èÐáË ôâÞ¼ï÷éíôÅ ‰ç ôëìë ÌÇÞ vóßúì ðú¯ 1992 ¼ìíÜ Ûìëç ¼ëôìë Rehabilitation Council of India òìøæ ôíë¯

ÍÈ Council «*èÐáË æéèç ß ôâÞ¼ï÷é• èûèÛ ‰ èÐáô-èÐáË ôíÜíäë «*èÐáíËë âìæ ûäìú ëìÔìë äæÖóìúûºo¯

1986 ¼ìíÜ ëìäéû ùìaoéë «*Óìæ âèQŸ&ôìíÜ «*èçûaoéíóë èÐáì National Policy on Education-

Íë Ì¬Q?Û—Þk ðú¯ ÍÈ NPE ¼ãèæèóÞ,% ôíë ûíÜ vö «*èçûaoé çìèÜôì Ûhk ôëíç ðíû¯ ÜáÖ øïëíËë äæÖ«*èçûaoéíóë ¼æìkôëË• èæëCøË ß âïÜÖìúæ (assessment) ôëìë ôÇì ûÜì ðú öìíç çìíóë èûíÐ»

èûóÖìÜíú ëìÔìë ûÖûòì ðú¯ ÍÈ «*¼íà National Building code of India ‘1983’ Íû¤ Bureau of

India standard code (1987) on ‘‘Building and Facilities for the Physically Handicapped öíÇ,%

øëìâÐÞ ß ¼ìðìöÖ ôíëí×æ¯ 1987 ¼ìíÜ Behrul Islam ôèâèå ùèÒç ðú¯ ÍÈ ôèâèåë ôìíöÞë äæÖ

Persons with Disabilities Act, 1995 ðú¯ ÅíGXÔíöìùÖ ÍÈ ÌìÈæ «*Ëúæ Ìáâíóë è÷r øèëûçÞíæë

váír¯ vóíÐ Ìáâíóë ÌìÈæäìç ¼ãëáì Íû¤ âöÞìóì vóú ÍÈ ÌìÈæ¯

ÍÈ ÌìÈæ Ìáâíóë èûëgíºo ¼â¬t¬? «*ôìë ¾û»âÖ âïÜô Ìì÷ëË óïë ôíë Íû¤ ¼âìíäë âïÜít¬Œìíçë ¼íàçìíóë öãk ôíë¯ Íë âíÓÖ 14èå ÌÓÖìú (Chapter) Ììí×¯

Íû¤ 5â ÌÓÖìíú Ìáâíóë èÐáì ¼@øíôÞ ÌìíÜì÷æì Ììí×¯ Í ÌÓÖìíúÈ ¼ëôìë Íû¤ òìæéú

ôçÞüøíáë èæôå èæ@¬‰èÜèÔçIèÜ ûìÓÖçìâïÜô ½

l 18 û×ë øöÞ¬Q? èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ÌÊûçèæô èÐáìóìæ¯

l t¬HìÛìèûô èûóÖìÜíúë ×ìríóë ¼íà èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼¤ðèç Å ‰éçôëË¯

l ûüè+ èÐáì¼ð èûíÐ» èÐáìóìíæë äæÖ «*çÖ¬Q? Ì˜íÜ ¼ëôìëé ß ûÖèkùç âìèÜôìæìú èûíÐ»

èûóÖìÜú òìøíæ ¼ðìúçì ûüèºo¯

l «*Çì ûèðÞÛ—ç èÐáìë äæÖ øèëôGFæì ß ôâÞ¼ï÷é «*¬t¬;ç vöâæ_

p vö ¼â¬t¬? èÐ™ ø˜â vx*Ëé øöÞ¬Q? ø§ì™æìë øë Ìáâ ðßúìë äæÖ Ììëß Ì†Œ¼ë ðíç øìíë èæ

çìíóë äæÖ Ìì¤èÐô ¼âíúë èûíÐ» ôYìí¼ë øèë÷ìÜæì¯

p öíÇìøöãk Orientation-Íë øë †Œðéçìíô «*Çì ûèðÞÛ—ç èÐáìóìæ (Imparting non-formal

education after giving the recipients appropriate orientation)

83

p Open school Íû¤ Open Universitites-Íë âìÓÖíâ èÐáìóìæ¯

p ÈíÜôå³èæô «*÷ìë âìÓÖíâë ¼ìðìíöÖ øìëtøèëô ôìíöÞë âíÓÖ èóíú ôYì¼ ß ÌìíÜì÷æì øèë÷ìÜæì¯

l æçhæ ¼ìðìöÖôìëé vôîÐÜ Íû¤ «*èÐáË ¼ðìúô ÅøôëË Å ‰ç ôëìë äæÖ ùíû»Ëì¯

l «*èçûaoé èûóÖìÜíúë äæÖ «*èÐáË «*ì: èÐáíôë ¼¤ÔÖì ûüèºoë äæÖ èÐáô-èÐáË «*èçVìæ òìøæ¯

èû¬t¬?üç èÐáì øèëôGFæì «*¬t¬;ç ôíë èûæì ûÖíú öìçìúìíçë ¼ãèûÓì• èûíÐ» Óëíæë ûÈ• èûóÖìÜú vøì»ìô

Íû¤ èÐáìë äæÖ «*íúìäæéú öQŸøìèç øìßúìë ûÖûòì ôëíç ðíû¯ ÍÈÛìíû• èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë

èÐáìë váír Ìèç «*Ð¤¼æéú ûÖûòì Åøòìèøç ôíëí×¯

ÍÈ ÅíGXÔíöìùÖ ÌìÈíæë óãû×ë øë National Handicapped Finance and Development Corpo-

ration (NHFDC) 1997 ¼ìíÜë äìæãúìëéíç òìèøç ðú¯ Íë Åí!ÐÖ èÐáì t¬Hèæöãèkë âìÓÖíâ èûíÐ»

÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë ÌìèÇÞô Å ‰èç ß Ì†Œùèçë äæÖ ÌìèÇÞô ¼ìðìöÖ óìæ¯ 2000 Íû¤ 2001 ¼ìíÜ

Social Justice and Empowerment â¬QŸô 6èå Composite Regional Centre òìøæ ôíëí×¯ Ûìëíçë

èûèÛ ‰ Ì˜íÜ ä@¬Hã• Üí¨î• Û—øìÜ Íû¤ Iúìðìèåíç ÍÈ CRC Íë ôìä Ììë@¬c ðíúí×¯ çìíóë ÜáÖ

èûèÛ ‰ ëCø èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáì ß øãæûÞì¼íæë ûÖûòì ôëì¯

v¼È äíæÖÈ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáìë ¹íâì ‰èçë Èèçðì¼ øöÞìíÜì÷æì âíæ ðú «*âìË ôíë

‘‘Rome was not built in a day’’ äìçéú ß Ìì¬Q?äÞìèçô váír óüÆ Å ‰èç èû¬t¬?ìë ôíëí× çìß vóÔìú¯

1¿4 Íôíôë ¼ìëì¤Ð (Unit summary)

l èû¬t¬?ìèëç ûËÞæìë øë èæí÷ë èû»úIèÜ Pìëì ¼¤èá:¼ìë ôëì vöíç øìíë ½

l Å ‰èçë äæÖ Úìæ ûÖûðìë ôíë èæøïËçì ÌäÞæÈ èÐáì¯ èûèÛ ‰ Ì¼ãèûÓì• ¼â¼Öì• èûíÐ» «*èçÛìöãkvÜìíôë èÐáìíô èûíÐ» èÐáì ûíÜ¯

l èûíÐ» èÐáì Å ‰èçë Èèçðì¼íô Institution Darwinism, Social Darwinism and Education

Darwinism-Í vx*Ëé èûÛk ôëì vöíç øìíë¯

l Ì¼âÇÞíóë «*ì÷éæçâ ÅíGXÔ Íû¤ èûíÐ» èÐáì Ûìëíç ÜáÖ ôëì öìú Ôü¥ øï¥ 5000 Ìíjëôì×ìôìè× ¼âíú¯ èô¬Q; øìfìíçÖ Ôü¥ øï¥ 1952 Ìíj ÅíGXÔ øìßúì öìú¯

l øçJèÜ çìë ¼âÇÞíóë ““vöìù””-Íë ¼íà ¼¤öãk ôíëæ¯ èçèæ vøîë øìÒô æìíâ Íô èæíûÞìÓíôèÐáì vóæ¯

l «*Çíâ vôîèåÜÖ ‘Ôü¥ øï¥ 4ÇÞ¥ Ìíj’ Ì¼âÇÞ ûÖèkíóë «*èç Ìøâìæ äæô ÐjIèÜ èæè»ºo ôíëæ¯èçèæ ûT Ì¼âÇÞ ûÖèkíô I:÷ë èæíúìù ôíëæ¯

l èûuíåíæë ëìäì 2ú vðæëé «*Çâ ûÖèk èöèæ ÌìÈæ «*Ëúæ ôíë âìæè¼ô Ì¼ãò ûÖèk ðíç âìæè¼ôÌáâíóë øüÇô ôíëæ¯

l èûíÐ» èÐáìë ÓìëËì Íû¤ èûíÐ» èÐáì ¼@øôÞéú øèëôèGFç øèëí¼ûì ÈÅíëìíø Ïæèû¤Ð Ðçìjéë

«*Çâèóíô Ììôìë èæíÜß Jean Marc-Gaspard Itard ‘18778_1838’ âìæè¼ô Ìáâíóë

èÐáì èóíç ¼ãøèëôèGFç «*èÐáíËë «*Çâ ÅíóÖìùé¯

84

l 1841 ¼ìíÜ ¼ãÈäìëÜÖìí„ âìæè¼ô Ìáâíóë ¼ûÞìàéË ™x*C»ì ôëìë äæÖ «*Çâ Ììûìè¼ô• «*èçVìæòìøæ ôíëæ Hohann Guggenbuhl ‘1816_1863’¯ 1826 ¼ìíÜ èûíÐ» èÐáì Ììë@¬c ôíëæ

ûçÞâìæ Ûìëíçë ûìëìË¼éíç vô Í¼¿ vÙì»ìÜ¯

l Ûìëíç Ì¼âÇÞ vÜìíôíóë äæÖ «*Çâ «*èçVìæ vûì@¬HìÈ-Í 1884 ¼ìíÜ òìèøç ðú¯ Íèå âïô ßûèÓëíóë äíæÖ¯ Ìaoíóë äæÖ Braile øºoèç 1886 ¼ìíÜ Ûìëíç Ììí¼¯

l Alfred Binet Íë Intelligence Test 1907 ¼ìíÜ vûë ðú Íû¤ èûíÐ» èÐáìë váír èû«Xû

Ììíæ¯

l 1945 ¼ìíÜ x*éèæûì¼æ âã@¬HìÈ-Íë Ììíaoëéíç ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú èûíÐ» ôYì¼ ™ëg ôíëæ¯l 1970-Íë óÐíô Vocational Rehabiliation Act Íû¤ Education for All Handicapped

Children Act èûíÐ» èÐáìíô ¼ãøèëôèGFçÛìíû Íèùíú èæíú öìú¯

l 1990 ¼ìíÜ Disability Act Ììíâèëôìú ûÜûÁ ðú¯ Ûìëíç Person with Disabilities (Equal

opportunities Protection of Rights and Full Participation) Act 1995• ÅíGXÔíöìùÖ ÌìÈæ

«*Ëúæ ôíë Social Justice & Empowerement âQŸô ¼ìëì Ûìëíç 6èå Composite Reginal

Centres òìøíæë øèëôGFæì ôíë 2000_2001 Íë âíÓÖ¯ Íë âíÓÖ 5èå ôìä ôëí×¯


1¯ Ñèçðìè¼ô Íû¤ ÌìÈæ «*Ëúæ èû»úIèÜ øìíÒë «*íúìäæ èôÀ

2¯ Ì¼âÇÞ ß «*èçûaoé Ðj óãèå ûãèÄíú ûÜíç ðíû¯3¯ Rehabilitation Council of India-Íë Ì¼âÇÞ ûÖèkíóë èÐáì èû»íú ôìöÞÖ èôÀ

1¿6 ûìè§ë ôìä (Asignment/Activity)

Persons with Disability (Equal Opportunities Protection of Rights and Full Participation)

Act, 1995, èæíäë øìxHÞûçÞé Ì˜íÜë vÜìôäæ èæíú ÌìíÜì÷æì ôëíç ðíû¯

1¿7 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion and Clarification.)

1¿7¿1 ÌìíÜì÷æìë èû»ú (Points for Dicussion)

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

85

1¿7¿2¿ ûÖìÔÖìâïÜô èû»ú (Points for Clarification)

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................


1. Jones, K. (1972) A History at the Mental Helth Services, Rout ledge & Kegan pail,

London.

2. Pritechard, D. G. 91963) Education 2 the handicaped 1760-1960, Rout bdge & Kegan

panl, London.

3. Sutherland, G (1971) Elementary Education in the 19th century, Histocal Asociation

pamphlet London.

4. The persons with Disabilities (Equal opportuenities) Protection of Rights And Full

Participaried and Act, 1995 Published in The GAZZETTE OF INDIA dated 05.01.96.

5. Cutionha, R. (1977) Integrated Education : Retrospect and prospect, Vol,. (13), 24-34.

6. Patnaik, B. K. (2000) Belter Deal for Disabled, Vol 44 (3)

7. Swann, Wed, (1981) THe practice of special Education, Basil Black well London.

8. Tangira, N.K. (1986) Special Education Scenario in Britain and India : Issues, Parctice

and perspective. The Acadence press, Haryana.

9. Shanley, E and Starrs, T. A. Ed (1993) Learning Disabilities ; A Handbook of cares,

churchill living stone, London.

86

Íôô 2 qqqqq Ìáâ èÐ™íóë äæÖ äìçéú èÐáìæéèç 1986 Íû¤ ôìöÞôëé

ôâÞ¼ï÷é 1992-Íë ¼ãøìèëÐ ß øëìâÐÞ (Recommendation/

Suggestion of the National Policy of Education (1986) and

Pogramme of Action (1992) for the Disabled

ùÒæ èûæÖì¼ (Sturcture)

2¿1 Û—èâôì2¿2 Åí!ÐÖ

2¿3 «*èçûaoéíóë äæÖ èÐáì

2¿3¿1 èÐáìë Åøë äìçéú æéèçë çìÁøöÞ

2¿3¿2 øºoèç ë÷æì

2¿3¿3 èûíÐ» èûóÖìÜú èÐáì

2¿3¿4 æäëóìëé ûì èæúQŸË (Monitoring)

2¿4 ôâÞøèëôGFæì ‘1992’ (Programme of Action 1992)

2¿4¿1 ÜáÖ (Aims)

2¿4¿2 èÐ™íóë èÐáìë âïÜÖìúæ¯2¿4¿3 èÐ™íóë äæÖ ¼ãèûÓìë âïÜÖìúæ¯2¿4¿5 èûíÐ» èÐáô èæíúìù¯

2¿4¿6 ÌæÖìæÖ ôâÞéíóë «*èÐáË¯

2¿4¿7 ¼â¼Öì¼âïð (Thrust area)

2¿4¿8 èÐáìë ÅøôëíËë Å ‰èç ¼ìÓæ¯

2¿4¿9 ¼@øó ôá (Resource Room)

2¿4¿10 èæâÞìË ¼¤¹ì¬Q? ûìÓì óïëéôëË¯2¿4¿11 «*÷èÜç èæúâôìæãæ èÐèÇÜ ôëìë èæíóÞÐ (Regulations for relaxation of rules)

2¿4¿12 Pre-school Íû¤ ECCE ¼ãèûÓì2¿4¿13 ëìäÖ ¼ëôìíëë Ìæãóìæ øºoèç¯2¿4¿14 vt¬HE×ìí¼ûô «*èçVìæ ¼âïðíô Ìæãóìíæë øºoèç2¿4¿15 âïÜÖìúæ ß èæúQŸË

2¿5 Íôíôë ¼¤èá:¼ìë

2¿6 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ2¿7 ûì§éë ôìä


87


ÍÈ Íôô äìçéú èÐáìæéèç ß ôâÞ¼ï÷é ¼@¬Híao Íôåì ÓìëËì Íû¤ Íë «*íúìíùë Úìæ vóíû¯t¬HìÓéæ Ûìëíç 1â äìçéú èÐáìæéèç (First National Policy on Education (N.P.E.) 1968 ¼ìíÜ

Ììí¼¯ èô¬Q; Íåì èæ@¬‰âìíæë ëè÷ç ðßúìú Íû¤ øöÞì: ÌìèÇÞô ß «*ìèçVìèæô ¼ðìúçìë ÌÛìíû ôìöÞôëé

ðúèæ¯ v¼ÈäíæÖ 1985 vç Íåìíô ¼âéôëË ôíë ¼¤t¬›ìë ôëìë äæÖ †ŒðË ôëì ðú¯ Íûìíë Ûìëç

¼ëôìë èÐáìë Åøë æçhæ äìçéú æéèç Ììæíç èòë ôíë¯ äìçéú¬t¬?íë ÌìíÜì÷æìë øë 1986 ¼ìíÜ

vâ âìí¼ æçhæ äìçéú èÐáìæéèç ëè÷ç ðú¯ èÐáìë èûèÛ ‰ èóíô (Aspects) æéèç èæÓÞìëË ôëì ðú

ÍÔìíæ¯ çìíóë âíÓÖ Íôåì èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáì NPE-Íë »V ÌÓÖìíú Íë ÅíGXÔ Ììí×¯

ÍÈ æéèçë «*Óìæ ÜáÖ Ðìèëëéô ß âìæè¼ô Ìáâíóë ¼ìÓìëË äæùíæë ¼íà ¼âìæ Ì¤Ðéóìë èð¼ìíû

¼âè Hç ôëì Íû¤ t¬HìÛìèûô ôíë vçìÜì öìíç çìëì «*çÖú ß óüÆçìë ¼íà äéûíæë âãíÔìâãèÔ ðíç øìíë¯

2¿2 Åí!ÐÖ (Objective)

ÍÈ Íôôèå ÛìÜÛìíû øí§ èæ@¬‰èÜèÔçIèÜ ûãÄíç øìëì öìíû¯

l N.P.E. 1986, Íë âïÜ ûkûÖ ß øèëôGFæì (Startegy)

l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ ûÖèkíóë èÐáìë «*íúìäæ ÍÈ Åí!íÐÖ øèëôGFæìë ôâÞ¼ï÷é¯l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ ûÖèkíóë äæÖ ûçÞâìæ èÐáìë Ìûòì¯

2¿3 «*èçûaoéíóë èÐáì (Education of the Disabled)

2¿3¿1 äìçéú èÐáìæéèçë ûkíûÖë çìÁøöÞ (Implication of the N.P.E. statement)

¼â Húé èÐáìë Åøë Iëg& èóíú äìçéú èÐáìæéèç• ûÖìÔÖì ôíë vö èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë

èÐáì t¬HìÛìèûô èÐ™íóë âçÈ Íô ðíû¯ Åøë¬Q; ÍÈ æéèçíç ¼ãøìèëÐ ôëì ðú vö ÍÈ ¼â¬t¬? «*ìôd

èûóÖìÜú èÐ™íóë öÇìöÇ ß øöÞì: ûüè+âïÜô «*¬t¬;èçë ûÖûòì Çìôíû¯ èûóÖìÜíú èÐáìë äæÖ Ì¼âÇÞèÐ™íóë è÷èÿçôëË• çìíóë Ì¼âÇÞçìë «*ô·èç èæËÞú ß âïÜÖìúæ ôëìë øèëôGFæì Çìôíû¯ Ñ ¼â¬t¬?èÐ™íóë Early Childhood Care and Education (ECCE) ÌÓéíæ èÐáìë äæÖ «*¬t¬;ç ôëíç ðíû¯

ECCE-Íë øèëôGFæìIèÜ ðÜ_

l èÐ™ë Å ‰èçë äæÖ ¼âè Hç øèëí¼ûì (ICDS)

l Early Childhood Education Centres ÍëäæÖ vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìíæë ¼ðìúçì

l ¼ëôìëé ¼ìðìíöÖ vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìíæë Balwadis Íû¤ Day care centre øèë÷ìÜæì¯

l ëìäÖ¼ëôìë ß ÌæÖìæÖ ôçÞüøá ôçÞüô Pre primary èûóÖìÜú øèë÷ìÜæì¯

l «*ìÇèâô t¬HìòÖíô\ Íû¤ ÌæÖìæÖ Agency-ë âìÓÖíâ èÐ™ ß çìë âìíúë t¬HìòÖ øëéáì¯

88

2¿3¿2 øºoèç ë÷æì (Process formulation)

äìçéú èÐáìæéèç ÍÈ èû»úèåë Åøë Iëg& Ììíëìø ôíë vö• t¬HìòÖ øèëí¼ûì øãè,%âìæ• âìíúë ö

Íû¤ Ì¼âÇÞçì vûìÓ ôëíç ôìöÞôëé ûÖûðìíë Å ‰èç ðíÜ Ì¼âÇÞ èÐ™ë ¼¤ÔÖìß ðuì¼ ôëì vöíç øìíë¯

ØíÜ ÍÈ «*ôìë èÐ™ë ¼¤ÔÖì ÷ëíâ vøþî×ìíû æì¯ Ì¬Q?çøíá «*èç 150-200 èÐ™ë äæÖ vâìå 10•000

èûíÐ» èûíÐ» èûóÖìÜú «*íúìäæ ðíû¯ èûíÐ» èûóÖìÜú èÐáì ÌèçÐú ûÖúûTÜ ûíÜÈ vö ¼â¬t¬? èÐ™íóë

«*íúìäæ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú øïëË ðíû æì• vôûÜ çìíóëÈ Ûè+Þ ôëì ðíû¯ Óíë væßúì öìô• ¼ìÓìëËèûóÖìÜíú Åøöãk Å ‰èç èóíú Ì¼âÇÞ èÐ™íóë «*íúìäæ øïëË ôëì öìíû¯ çíû Ì¼âÇÞ èÐ™íóë èÐáìëvx*V Åøìú «*ìÇèâô èÐáìíô ¼ìûÞäæéæ ôëì (Universalisation)¯ 6-11 ûÁ¼ë øöÞ¬Q? èÐ™íóë 1990

¼ìíÜë Íû¤ 6-11 ûÁ¼ë èÐ™íóë 1995 ¼ìíÜë âíÓÖ ÍÈ ûÖûòì ôëíç ðíû¯

öèóß ¼@øó• ¼ãíöìù• ¼ãèûÓì Íû¤ èÐáË «*ì: èÐáô vøíç óã¥¼ìðè¼ô øóíáø «*íúìäæ¯ öìÈíðìô

¼âíûç «*í÷,%ìú èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ÍÈ ¼âíúë âíÓÖ èÐáìú Ììæì vöíç øìíë¯

ÍÈ Óëíæë èÐ™íóë çìèÜôìÛhèk ôëË ß ¼¤ëáË «*èçûÁ¼ë 20S ðìíë ûì§íç øìíë èæí@¬‰ë

øºoèçíç ½

l ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú «*Ðì¼ô ß èÐáô ¼âÇÞíæë äæÖ ôâÞ¼ï÷éë ûÖûòì¯

l ÍÈ vx*Ëéë èÐ™íóë ûÖûòìøæìë äæÖ ÷ìôhëéôìíÜ èÐáôíóë ¼ìâè†Œô «*èÐáË¯

l óïë¼˜ìëé èÐáìë âìÓÖíâ «*Ðì¼ôíóë «*èÐáìë æûéôëË¯

SCERT, âðôhâì ß ûLô øöÞìíú èûíÐ»Ú ¼üè,% ôíë èÐáíôë ÍÈ«*ôìë èÐ™íóë èæíú ôìöÞôÜìøçóìëèôë ûÖûòì ôëì¯

l Ìáâçì èæÓÞìëË ôëìë äæÖ âæ¬t¬?ìè+Uô øèëí¼ûìë Å ‰èç¼ìÓæ¯

l vöÔìíæ «*íúìäæ t¬HìòÖ Íû¤ ôÜÖìË âQŸíôë ¼ðìúçìë ûÖûòì ôëì¯

Íë ¼íà Ììëß öãk ðú vö ôâ ôíë èçæäíæë Íôèå óÜíô âðôhâì ß ûLô øöÞìíúë 1 äæ ôíëûÖèkíô Åøöãk «*èÐáË vóßúì ðíû¯ Íåì Sub division øöÞìíúë «*ìú 6000 Education officer vô

«*èÐáË öãk ôëíû¯ National Council of Education Research and Training (N.C.E.R.T.) vô

èÐáô Íû¤ «*Ðì¼ôíóë «*èçûaoé èÐ™íóë èÐáìóìíæë øºoèç ¼@¬HèÜç øãè¬t¬?ôì ë÷æìë óìèú& vóßúì öìú¯

x*ââQŸô èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë «*èÐáË vóßúìë Åí!íÐÖ èÐáìíô I.T.I IèÜíç «*èÐáíËë äæÖ

óìúûºo Çìôíû¯ ÍôÈÛìíû ôÜÖìËâQŸô ß t¬HìòÖ èûÛìù ô·èrâ Ìà «*çÖà vöìùìæ vóíû Íû¤ èûíÐ»

÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë èæËÞú âïÜÖìúæ ôëìë øèëí¼ûì óìæ ôëíû¯ District Rehabilitation centres ß Í

ûÖìøìíë ¼ðìúçì ôëíû¯

1986 ¼ìíÜ NPE ÅÁ¼ìðóìíæë (Incentive) ûÖûòì¼ð èæí@¬‰ìk «*¬t¬?ìû ôíëí×¯

l Aids ß Appliances ûÖûòì Ì˜íÜ ôëì ðíû¯

l âìè¼ô 50 åìôì ðìíë öìçìúìíçë äæÖ Ûìçì «*óìíæë ûÖûòÌ¯

89

l øGXé Ì˜íÜ èûóÖìÜíúë öìíóë Ì¬Q?ç 10 äæ ×ìr Ììí× çìíóë èëôd¼ì ¹íúë åìôìë ûÖûòì¯

l èûóÖìÜú ùüðèæâÞìË äèæç ûìÓì óïëéôëË¯ ÍÈ èûóÖìÜíú Ì¬Q?ç 10 äæ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™Çìôíû¯

l èûæìâïíÜÖ øìÒÖûÈ• èûóÖìÜíúë vøì»ìô ¼ëûëìð vöâæ çøèÐÜé äìèç ß Åøäìèçíô vóßúì ðú¯

l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë Åøèòèçë äæÖ ÅÁ¼ìð (incentives)

l èûóÖìÜíú ÍÈ «*ôìë èÐ™íóë «*¬t¬;èçë äæÖ Early childhood for education-Íë ûÖûòì¯

l 3 û×íëë øèëûíçÞ 8-9 û×ë øöÞ¬Q? èÐ™íóë èûóÖìÜíú Ûè+Þë ûÖûòì¯ Ûè+Þë èæ@¬‰çâ ûú¼ ¼éâì

øèëûçÞæÐéÜ ðßúì ÌçÖìûÐÖô¯

æéèç Ìæã¼ìíë âæ¬t¬?ìè+Uô ß èÐáìë âïÜÖìúíæë äæÖ öQŸøìèç ß vÐÔìë ¼â¼Öì ¼æìkôëíËë äæÖöQŸøìèç Ìæãøèòç¯ ÍIíÜìíô Ìì˜èÜô Ûì»ìú Å ‰ç ôëíç ðíû¯ «*íúìæéú èûèÛ ‰ Ìì˜èÜô Ûì»ìú öíQŸë

ûÖûðìíë ÅÁ¼ìèðç ôëì Åè÷ç¯ çìíóë øëìâÐÞ• ‘NCERT’-ë ôìä Ì†ŒìèÓôìíëë èÛè+íç ôëì Åè÷ç¯

ÌGFâìrìë Ìáâ Íû¤ vö ¼û âìæã» ÷Üíç øìíë æì (Motor handicaps) ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú çìíóë

èÐáìÜìíÛë ¼ãíöìù ¼üè,% ôëì ÌçÖ¬Q? «*Ð¤¼æéú¯

2¿3¿3 èûíÐ» èûóÖìÜíú èÐáì (Education in special schools) èûíÐ» èûóÖìÜíú Íû¤ ûüè+âïÜôèÐáì «*èÐáË vô\ (special schools and vocational training centres)

1986 ¼ìíÜ NPE ÅøíóÐ èóíúí× vö èûèÛ ‰ èû»íúë ¼â Híúë èûíÐ» èûóÖìÜú ùí§ vçìÜì ÛìÜ¯

öãèk ÍÈ vö èûèÛ ‰ Ì¼ìâÇÞÖöãk èÐ™ëì ÍôÈ Ì˜íÜ Çìôíç øìíë¯ âìçì èøçìëì óïëûçÞé Ì˜íÜ çìíóëèÐ™íóë èÐáìë äíæÖ øìÒìíç øìëíû æì èô¤ûì ÌèæE×ì «*ôìÐ ôëíû¯ èûèÛ ‰ èûíÐ»Ú èÐáô ÇìôíÜ ¼û

Óëíæë èÐ™íóë èæíú èÐáì vóßúì• ûüè+âïÜô èÐáô ûüè+âïÜô èÐáìë «*ìôd ß Å+ë ôìíÜë ôìíäë äæÖÍû¤ æìæìëôâ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë «*íúìäæ vâåìíç øìëíû¯ Ììëß ûÜì ðú• öèó vôìæèûíÐ»

Ì˜íÜ ÍôÈ «*ô·èçë èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼¤ÔÖì Ôãû vûÐé ðú ‘íöâæ 60-70’ çìðíÜ ÑÌ˜íÜë äæÖ øüÇô èûóÖìÜú ù§ì vöíç øìíë¯

«*èçèå èûíÐ» èûóÖìÜíú ûüè+âïÜô «*èÐáíËë vô\ Çìôíû¯ ÍÔìíæ ôìíäë äæÖ ûüè+âïÜô «*èÐáËvóßúì ðíû Íû¤ ÌæÖìæÖ ÌçÖèÓô âìrìë èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ÍÈ «*èÐáË vóßúì ðíû¯ öèóß

òìæéú ôìíäë ÜÛÖçìë Åøë väìë vóßúì çÇìèø RCI vô ÌæãíëìÓ ôëì ðíû ÍÈ «*èÐáË vô\íô

t¬Héô·èç èóíç öìíç ¼ìëì vóíÐ «*èÐáË«*ì:ëì ôìä vøíç øìíë¯ v×íÜ ß vâíúíóë äæÖ øüÇô vðìíšíÜë

ûÖûòì Çìôíû¯ v×íÜíóë vðìíšíÜ 40 äæ Íû¤ vâíúíóë vðìíšíÜ 20 äæ Çìôíû¯ vðìíšÜIíÜì èûíÐ»

èûóÖìÜíúë Íû¤ ûüè+âïÜô «*èÐáË vôí\ë ×ìríóë Ììæ`ó vóíû¯ èûíÐ» èûóÖìÜú òìøæ vôí\ë øèëôGFæìðßúì Åè÷ç ëìäÖ øèëôìÒìíâì ûì vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìíæë âÓÖ èóíú¯ ÍÈ øèëôGFæì ûì¬t¬?ûìèúç ðíç øìíë¯

™ëg ôëìë äæÖ ¼û èâèÜíú Ì¬Q?ç 60 äæ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ Çìôíç ðíû¯

èûíÐ» èÐáìú èÐáô ß ÌæÖìæÖ vøÐìú èæöãk ûÖèk (Teachers of special Education and

other professional) èûóÖìÜú¼âïíðë t¬HE×`ó ¼ìûÜéÜ ôìíäë äæÖ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ Ìæã¼ìíë

90

èÐáôíóë «*èÐáíËë ûÖûòì ÌèûÜí@¬H ôëíç ðíû¯ âìæû ¼@øó Å ‰úæâQŸô ß ôÜÖìËâQŸô Ministry of

Welfare, UGC,NCERT Íû¤ Regional colleges of Education, National Institutes of Handi-

caps Íû¤ èæÓÞìèëç èûóÖìÜíúë Special Education Department âìëØç ÍÈ ôìä ôëíç øìíë¯

National Institutes çìë Ìì˜èÜô vôí\ë âìëØç Regional Colleges of Education ÷ìôhëéôìÜéæ

«*èÐáíËë ûÖûòì ôëíç øìíë¯ èÐáô ×ì§ìß 400 âæ¬t¬?ìè+Uô Íû¤ Ì¬Q?çøíá 2 äæ è÷èôÁ¼ô «*èç

väÜìú «*íúìäæ¯ çìíóë ôìä ðíû èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë âïÜÖìúæ ß øãæûÞì¼æ• ¼ãøìèëÐ ôëì ðú¯øëìâÐÞóìçìíóë 4-6 ¼:ìíðë ÷ìôhëé Ìûòìú «*èÐáË vóßúì öìíç çìëì èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóëâïÜÖìúæ ôëíç øìíë ß ö èæíç øìíë¯ ÍôÈÛìíû 2 ¼:ìíðë «*èÐáË øãææÞûéôëË ûÖûòì Çìôíû¯Åøë¬Q; ÌæÖìæÖ ôâÞé vöâæ Physio-therapist, Speech therapist ß ÌæÖìæÖ ôìíäë äæÖ Ì¬Q?ç 400

äæ «*íúìäæ¯ National Institutes and Regional colleges of Education Ì˜Ü èÛè+íç 2 ¼:ìíðë

äæÖ ûüè+âïÜô èÐáô øãææÞûéôëË (Reorientation) «*èÐáíËë ûÖûòì ôëíç øìíë¯

øìÒÖ¹â (Curriculum) :

Ìáâçìë äæÖ èÐÔíæë váír vö èûíÐ» ¼â¼Öì Ììí× çì èûíû÷æì ôíë ÍÈ ¼û èûóÖìÜíú øìÒÖ¹â

ëCøì¬Q?ë ôëì «*íúìäæ¯ ÅóìðëË t¬HëCø Ìao ×ìríóë èûÚìíæë Practical class ôëìë Ì¼ãèûÓì• ûèÓë

èÐ™íóë ÍôìèÓô Ûì»ì vÐÔìë øìÒ¹â Ôìø ÔìÈíú èóíç ðíû¯ ¼ãçëì¤ ¼çôÞçìë «*íúìäæ öìíç ÑèÐ™ëì öì èÐÔíç øìíë çì vöæ çìëì æì ðìëìú¯

èûíÐ» èÐáìú «*öãèkë ûÖûðìíëë ûÖìøìíë öÇìöÇ âíæìíöìù vóßúì Åè÷Á¯ ÍäæÖ ¼@øó ôíá èÐáìë•

öQŸøìèçë ëCøì¬Q?ë• ¼ãèûæÖ¬t¬? ôíë ëìÔì Íû¤ øèëûçÞæ ôëì «*íúìäæ¯ Electronies èûÛìù• HRD âQŸô•

ôÜÖìËâQŸô Ñ ¼û èäèæ¼ «*¬t¬;íçë äæÖ ¼ðíöìèùçì ôëíç øìíë öìíç ÍÈ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë

vÐÔìë ¼ãíöìíùë Å ‰èç Ùíå¯ vöâæ ûèÓëíóë äæÖ ¼@e÷ìë èÜèø ¼ð èå¿èÛ¿• èÛ¿èõ¿ ß ÈçÖìèó¯

Institutes of Handicap ß NCERT-ë Åè÷ç øìÒ¹íâë Å ‰èç èûÓìæ ôíë Curriculum guide ûÈ

Íû¤ èÐáôíóë Handbook èûíÐ» èûóÖìÜíú vóßúì¯

øëéáì (Examination)

1986 Íë NPE-Íë ÅøíóÐ• ÌèçÐú Ì¼âÇÞ ¼@ø ‰ èÐ™íóë øëéáì v×ìå v×ìå æâæéú ðíû¯

èÐáìë âïÜÖìúíæë äæÖ âïÜÖìúæ èæíóÞÐ†Œp ß v×ìå v×ìå öQŸøìèç ¼ðíä vöæ Í¼û èûóÖìÜú øìú¯NCERT Íû¤ National Institutes-Íë «*¼íà èûíÐ»Ú ß óá vÜìô èóíú ÍÈ¼û ÅøôëË «*¬t¬;ç ôëíç

¼ðíöìèùçì ôëì Åè÷ç¯

2¿3¿4 æäëóìëé (Monitoring)

ôÜÖìËâQŸô Íû¤ âìæû¼@øó Å ‰úæâQŸô èûíÐ» èûóÖìÜíúë Íû¤ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíúë èÐáìë Ì†Œùèçë

Åøë èæúèâç æäë ëìÔíû¯ ÍÈ Åí!íÐÖ Íôåì ¼âè Hç ¼¤ûìíóë ûÖûòì âìæû¼@øó Å ‰úæ âQŸíôë

Çìôíû¯ çìíóë øèë¼¤ÔÖìæ ¼¤¹ì¬Q? èëíøìíåÞ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáìóìæ ¼@øíôÞ çÇÖ

Çìôíû¯ ôÜÖìËâQŸô èûíÐ» èÐáì ¼@øíôÞ NCERT Pìëì øëéáô øöÞíûáíËë èëíøìåÞ Çìôíû¯ ÍÈ âQŸô

91

National Institute NCERT, èûxHèûóÖìÜíúë èûíÐ» èÐáì èûÛìíùë ¼íà âïÜÖìúæ ß IËùç èóô ¼@¬HíaoÌìíÜì÷æì øèë÷ìÜæì ôëíû¯

2¿4 ôìöÞ øèëôGFæì (Programme of action 1992)

ôìöÞ øèë÷ìÜæìë ÌÇÞ ôìíäë «*ô·èç ¼@¬Híao Èèàç¯ Íë «*íúìäæ æéèçë èæíóÞÐ¼âïðíô ôìöÞôëé ôëì¯Íèå Íôèå û§ vôîÐÜ öìíç ¼â¬t¬? øèëôGFæìíô ôìíöÞ øèëËç ôëì öìú¯ ôìíöÞë «*¬t¬;èçíç ûì¬t¬?íû øèëËç

ôëìë øÇ ¼ãùâ ôíë Ì¼âÇÞ èÐ™íóë èÐáì èû»íú POA 1992 vç t¬Héôìë ôëì ðíúí× vö çìíóë

vÐÔìíæìë ¼@¬cìûÖ ÛìÜ øÇ ðÜ çìíóë ûú¼é ûaãoíóë ¼íà ¼ìëìáË èûóÖìÜíú ÍôÈ øìÒÖ¹â Ìæã¼ëË ôëì¯ÜáÖ ðÜ ¼ìÓìëË ¼âìíäë ¼íà ÍÈ¼û èÐ™íóë ¼âè Hç ôëì¯ ¼ûíáír ¼âìæ Ì¤Ðéóìë èð¼ìíû öìíç

çìëì èæíäíóë t¬HìÛìèûô ûüèºoë äæÖ ¾çëé ôëíç øìíë¯ çìíóë t¬Hç¥t]—çÞÛìíû äéûíæë ¼@‡ãÔéæ ðíç¼âÇÞ ôëíû¯ ôìíäë øèëôGFæìë ëCøíëÔì èæ@¬‰ æìíâ (Headings) ôëì vöíç øìíë ½

2¿4¿1 ÜáÖ (Aims)

POA (1992) ÜáÖ vëíÔí× ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú Ì¼âÇÞ èÐ™íóë èÐáìë ¼ãíöìù èóíç• èûóÖìÜíúë «*Çìúçìíóë Óíë ëìÔìë ¼ðä¼ìÓÖ ôíë èóíç Íû¤ ¾óæè`óæ äéûíæ ôìöÞôëé ¬t¬?ë øöÞ¬Q? ¼ãòÛìíû vöìùìíöìíùëèæøãËçì ÌäÞæ ôíë èæíäíóë ¼âè Hç ôëíç¯

2¿4¿2¿ Ì¼âÇÞ èÐ™íóë èÐáìùç «*íúìäíæë âïÜÖìúæ (Assessment of Educational needs of the

Disabled children) :

çí+Uë èóô vÇíô èûíÐ» èÐáìë «*íúìäíæë âïÜÖìúæ ôëíç èçæ«*ôìíëë óü,%ìí¬Q?ë ôÇì èûíû÷æì ôëìðíúí× (Paradigm)¯ Psycho medical paradigm—Ííç ûÖèk (micro) «*ôìèÐç ðú¯ öìë âíÓÖ

Ì¼âÇÞçìë ôìëË èð¼ìíû vöåìë ÌÛìû Ììí× Íû¤ çìë äæÖ «*èçûaoôçìë ëCøèå èæËÞú ôëíç

diagnostic testing Íû¤ semi-clinical examination «*íúìäæ¯

l Sociological paradigm — societal (macro) ¼âìíäë Åøë «*èçØèÜç ôíë¯ ¼âìíäë «*íúìäæ

ß ¾û»âÖ «*ôìÐ ôíë Íû¤ ¾û»âÖ óïë ôëìë äæÖ èÐáìûÖûòìë ¼¤t¬›ìë ôëìë èæíóÞÐ vóú¯

l Organisational paradigm — Institutional (meso) level Í «*ôìèÐç¯ ûçÞâìíæ èûxHèûóÖìÜúIèÜë

øèë÷ìÜíôë äæÖ «*íúìäæ¯

2¿4¿3¿ Ìáâ èÐ™íóë âïÜÖìúæ (Assessment of the Disabled children)

Íôäæ õìkìë Íôäæ âæ¬t¬?&èûó ß Íôäæ special educator èæíú èçæäíæë Assessment team

ùèÒç¯ ÍÈ óÜ Administrative Cell-Íë ÌÓéíæ ôìä ôëíû¯ ëìäÖ t¬HìòÖ èûÛìíùë ¼íà øëìâÐÞ ôíë

èûíÐ»Ú væßúì ðíû¯ Íôåì âïÜÖìúíæë ûÖú 150 åìôìë vûÐé ðíû æì¯ ¼â Húé øèëôGFæìú (Integrated

92

programme) Ìíæôíô øëéáì ôíë vöìùÖíô èæÓÞìëË ôëì «*íúìäæ¯ ÍÈ óíÜë ¼ó¼Öëì State

Government-Íë èæúâìæã¼ìíë TA Íû¤ DA øìíûæ¯ âïÜÖìúæ èëíøìåÞèå èÐáìë øèëôGFæìë äæÖ ¼ûÞìàéæðíû¯ øöÞì: çÇÖ èóíç ðíû öìíç èÐ™ èô øìëíû• èô øìëíû æì¯ èëíøìíåÞ èûíÐ»Ûìíû Çìôíû Íôèå

èÐ™ ¼ëì¼èë èûóÖìÜíú ÛèçÞ ðíû èôæì¯ èÐáô ôìíäë âìÓÖíâ âïÜÖìúæ ôëíç øìëíûæ öèó «*ÇìùçâïÜÖìúæ Ìíæô ¼âú væú¯

2¿4¿4 Ì¼âÇÞ èÐ™íóë äæÖ ¼ãíöìù ¼ãèûÓì (Facilities for disabled children) POA 1992

Ìæã¼ìíë Íôäæ Ì¼âÇÞ èÐ™íô èæ@¬‰èÜèÔç ¼ãíöìù ¼ãèûÓì vóßúì vöíç øìíë¯

l ûÈ• ôìùäør ß ÌæÖìæÖ èäèæí¼ë «*ô·ç ûÖú ûìÁ¼èëô 400 åìôì øöÞ¬Q?

l èûóÖìÜú vøì»ìíôë äæÖ «*ô·ç ûÖú ûìÁ¼èëô 200 åìôì øöÞ¬Q?

l öìçìúìç Ûìçì âìè¼ô 50 åìôì øöÞ¬Q? öèó èÐ™ èûóÖìÜú vðìíšíÜ Çìíô çíû vôìæ Ûìçì æú¯

l øìÒô Ûìçì (Reader Allowance) Ìèçèëk âìrìú «*èçûaoé ß èæ@¬‰áâçì èûèÐ,% âìè¼ô 750

åìôì Íû¤ Ìao èÐ™íóë äæÖ ø˜â vx*Ëéë øë ðíç¯

l èæ@¬‰áâçì¼@ø ‰ Ìèçèëk âìrìú èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ âìè¼ô 75åìôì Escort Ûìçì¯

l öíQŸë «*ô·ç ûÖú âìí¼ 2000 åìôì 5 û×íëë äæÖ¯

l Ìèçèëk Ìèò èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ôÔæß ôÔæß ÌèæûìöÞ ðíú ßíÒ Íôäæ øèë÷ìëô

ëìÔìë¯ «*èç 10 äíæ èûóÖìÜíú Íôäæ øèë÷ìëô ëìÔì vöíç øìíë¯ çìíô ëìäÖ ¼ëôìëé Class

IV ôâÞ÷ìëéë âç vûçæ (Scale of pay) vóßúì vöíç øìíë¯

l Ì¼âÇÞ èÐ™ èûóÖìÜú ÷&íëë âíÓÖ èûóÖìÜú vðìíšíÜ ÇìôíÜ Íû¤ v¼ öèó v¼È èûóÖìÜíúëÈ ×ìr

ðú çíû v¼ ëìäÖ ¼ëôìëé èæúâ Ìæã¼ìíë vðìíšíÜ Çìôì ß Ôìßúìë äæÖ åìôì øìíû¯ öìíóë

ÌèÛÛìûíôë âìè¼ô Ììú 5000 åìôìë vûÐé æú çìëì Çìôì ß Ôìßúìë «*ô·ç Ôë÷ âìè¼ô 200

åìôì øöÞ¬Q? vøíç øìíë öèó vðìíšíÜ Çìôìë äæÖ vôìæ ûüè+ æì Çìíô¯

l Ìèçèëk Ìèò¼¤¹ì¬Q? èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ öìë ¼ðìúçì Íôì¬Q? «*íúìäæ âìè¼ô 50 åìôì

vðìíšíÜë vöíôìæ ôâÞé vøíç øìíë öèó v¼ çìë èæíäë ôìä ôëìë øë Ìèçèëk ¼ðìúçìë ôìä

ôíë¯

2¿4¿5¿ èûíÐ» èÐáô èæíúìù ½

èûíÐ» èÐáìú èÐáô ×ìírë Ìæãøìç ÌìóÐÞùçÛìíû 1½8 ðßúì Åè÷ç¯ ÍÈ Ìæãøìç ÍôÈ ðíû âìçìèøçìíô øëìâÐÞ vóûìë t¬HìÛìèûô ôYìí¼¯ èÐáíôë èæí@¬‰ë vöìùÖçì Çìôì Åè÷ç ½

l çìíóë Íô û×ë Course-Íë èûíÐ» èÐáìë «*ìÇèâô vöìùÖçì Çìôì Åè÷ç èô¤ûì vöíôìæ vx*Ëéë

Ì¼âÇÞ èÐ™íóë èÐáìóìíæë èûíÐ» «*èÐáË• øëûçÞé vöìùÖçì• ûÖèk• t¬‰ìçô Íû¤ B. Ed (special

education) èô¤ûì èûíÐ» èÐáìú ÌæÖ vöíôìæ vøÐìùç «*èÐáË¯ öèó vöìùÖçì ¼@ø ‰ èûíÐ» èÐáô æì

93

øìßúì öìú çíû ÌGFèóíæë «*èÐáË «*ì: èÐáô èæíúìù ôëì vöíç øìíë ÍÈ ÐíçÞ vö çìíô èæíúìíùë

3 û×íëë âíÓÖ Courseåì ¼@øïËÞ ôëíç ðíû¯ Course ¼@øïËÞ ðûìë øë çìíô èûíÐ» Ûìçì vóßúìvöíç øìíë¯ Íôèåâìr Ì¼ìâÇÞÖçì äæÖ öèó vøÐìùç vöìùÖçì Íôäæ èÐáíôë Çìíô çíû çìíô

ÅÁ¼ìèðç ôëíç ðíû ÌæÖìæÖ èóíôë Course ¼@øïËÞ ôëíç¯ Ííç †Œìâì˜íÜ ôìöÞÖôìèëçìë Å ‰èç Ùåíû¯

¼ìÓìëË èûóÖìÜíúë èÐáíôë ¼íà èûíÐ» èÐáìë èÐáôíóë âïÜ vûçæ ôìÒìíâìë âíÓÖ vôìæ øìÇÞôÖÇìôíû æì¯ ûë¤• èûíÐ» Óëíæë ôçÞíûÖë äæÖ ÍÈ¼û èÐáôíóë Ððëì˜íÜ âìè¼ô 150 åìôì Íû¤

†Œìâì˜íÜ âìè¼ô 200 åìôì èð¼ìíû special pay vóßúì ðíû¯

2¿4¿6¿ ÌæÖìæÖ ôâÞéíóë «*èÐáË (Training of other staff)

NPE ¼ØÜ «*íúìíùë äæÖ «*Ðì¼ô• èûóÖìÜíúë «*Óìæ• ÌæÖìæÖ èÐáô öìëì èûíÐ» èÐáìóìíæë ¼íà

öãk çìíóë ÌGFèóíæë Orientation Course-Íë ûÖûòì ôëì vöíç øìíë¯ «*Ðì¼ôíóë «*èÐáíËë ûÖûòì

ôëíû NCERT¯ ¼ëôìë R.C.E (Regional College of Education) Íû¤ DIET (District Institute

of Education and Training for the Handicapped)-Íë ¼ìðìíöÖ èûóÖìÜíúë «*Óìæíóë 3 èóíæë Íû¤

¼ìÓìëË èÐáôíóë äæÖ 5 èóíæë Orientation Programme ôëíç øìíë¯ ÍÈ «*¼íà Resourse

Persons-Íë ¼ì@‡ìèæô TA. DA Íû¤ Contingency Ôë÷ öãk Çìôíû ÍÈ øèëôGFæìú¯ èçæäíæë äæÖ

ù§ûÖú ðíû 4500 åìôì Íû¤ 5 èóíæë v«*ì†Œìíâë äæÖ 6•000 åìôì¯

2¿4¿7¿ Thrust Areas

«*Óìæ Thrust area IíÜì èæ@¬‰ëCø ½

l Ì¼âÇÞíóë äæÖ ¼âè Hç èÐáìë «*íä= (Project for Integrated Education for disabled

(PIED)

l èûíÐ» vx*Ëéë èÐ™íóë ¼â¼Öì ¼âìÓìíæë vâìôìèûÜì ôëíç Åøìú vûë ôëíç ùíû»Ëì¯

l ¼âè Hç èûóÖìÜíúë èÐáôíóë äæÖ «*èÐáË manual «*¬t¬;ç¯

¼âìíäë ¼ðìúçì ÜìíÛë äæÖ øèëôGFæì

l èÐáô-«*èÐáË øèëôGFæì Íû¤ øìÒ¹â ÅøöãkôëË¯

l PIED v«*ì†Œìâ Ìæã¼ìíë Audio Visual ÅøôëË «*¬t¬;ç¯

l óüè,%• x*ûË ¼â¼Öì äè§ç ×ìríóë ¼íà vö ¼â¬t¬? èÐáôíô ôìä ôëíç ðú çìíóëHandbook ß Source Book-Íë Å ‰èç¼ìÓæ¯

l âìçì èøçìë ¼íà ¼@øôÞ ëìÔìë v«*ì†Œìâ Íû¤ ¼âìíäë ¼íà Íôíöìíù ôìä ôëìë øèëôGFæì¯

l vû¼ëôìëé ¼¤òì öìëì èûíÐ» èÐáìë váír ôìä ôíë çìíóë ¼íà ¼ðíöìèùçìë øèëôGFæì

Íû¤ ÌæÖìæÖ øèëôGFæì vöIíÜìë ÜáÖ èûíÐ» «*í÷,%ìë Pìëì Ì¼âÇÞíóë âïÜít¬Œìíçë ¼íà Ííæ¼â Hú ¼ìÓæ¯

94

2¿4¿8¿ ÅøôëíËë Å ‰èç¼ìÓæ (Material development)

POA 1992 Ì¼âÇÞíóë èÐáìë «*¼íà èæí@¬‰ë ÅøôëË Å ‰èç ½

l Functional Assessment Guide-Íë Åí!íÐÖ Ìáâ èÐ™íóë «*ìÇèâô ¼æìkôëË Íû¤ âïÜÖìúæ¯øìûÞçÖ Ì˜íÜ vöÔìíæ vøÐìùç vôìæ ¼ðìúçì øìßúì öìíû æì v¼Ôìíæ ÍÈ ùìÈõ Íôâìr

ÅøôëË¯

l óüè,% ¼â¼Öì äè§ç èÐ™íóë èÐáì_ óüè,%¼â¼Öì äè§ç èÐ™íóë ûãÄíç Íèå ¼ìðìöÖ ôíë¯

l èûÚìæ øìÒ¹âíô Åøíöìùé ôëìë äæÖ èÐáíôë ùìÈõ ûÈ• Ì¼âÇÞ èÐ™íóë «*íúìäæ Ìæã¼ìíëèÐáìóìíæë ÅøôëË øºoèç «*íúìù Íû¤ øìÒ¹íâë øèëûçÞæ ôíë Åøöãk ôëì¯

l Disabled-vóë äæÖ ¼üäæâïÜô èÐGFôìä¯

l Physical Education Íû¤ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíúë vÔÜìÓïÜìë «*÷Üæ¯

l NCERT Pìëì Å ‰èçôëË¯

l Ðìëéë èÐáìë øìÒ¹â I–VIII øöÞ¬Q?

l Ûì»ìë váír øìÒÖèû»íúë ÅøôëË Íû¤ øºoèç âíÓÖ ¼àèç èûÓìæ¯

l óãÈèå Source Book x*ûË ß óüè,% Ìáâ èÐ™íóë èÐáôíô «*èÐáË vóßúìë äæÖ¯

2¿4¿9¿ Resource Room—¼@øó ôá ½

POA-Íë èûíÐ» èÐáìë øèëôGFæì ôìöÞôëé ôëìë äíæÖ ¼@øó ôíá ÌçÖìûÐÖô öQŸøìèç• èÐáìë

¼ðìúô ÅøôëË vóßúì vöíç øìíë¯ NCERT Íôèå ùìÈõ ûÈ ¾çëé ôëí×¯ çìíç Ìáâ èÐ™íóë äæÖ

èô èô ¼ãíöìù ¼ãèûÓì ß öQŸøìèç Çìôíû ûÜì Ììí×¯ öQŸøìèçë «*íúìäæ Ì¼âÇÞ èÐ™íóë «*ô·èçë ÅøëèæÛÞë ôíë¯ Resource room èûóÖìÜú ôíáÈ ôëì öìíû¯ 5000 åìôì øöÞ¬Q? ôáèæâÞìíËë äæÖ Ìæãóìæøìßúì vöíç øìíë¯ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú èûíÐ» èÐáìë äæÖ NGO/ èûíÐ» èûóÖìÜúíô Resource vô\

èð¼ìíû ûÖûðìë ôëì vöíç øìíë¯

2¿4¿10¿ èæâÞìË ¼¤¹ì¬Q? ûìÓì óïëéôëË (Removal of Architectural Barriers)

èæâÞìË ¼¤¹ì¬Q? ûìÓì óïë ôëì «*íúìäæ èô¤ûì ûçÞâìíæ vö ¼â¬t¬? ¼ãíöìù ¼ãèûÓì Ììí× çìë øèëûçÞæôëì öìíç Ðìëéèëô Ìáâ èÐ™ëì ¼ðíä èûóÖìÜíú «*íûÐ ôëíç øìíë¯ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë

äæÖ èûóÖìÜíú Í èû»íú Ìæãóìæ vøíç øìíë¯

2¿4¿11¿ èæúâ èÐèÇÜ ôëìë èæíóÞÐ (Regulation for Relaxation of rules)

¼ëôìëé ß ÌæÖìæÖ øèëôGFæì ëCøìúæôìëé ÍíäèAë Ûè+Þ• ûú¼ ¼éâì• øëéáì• «*íâìÐæ «*Û·èç èû»íúèô×ã èæíóÞÐ ¾çëé ôëì Åè÷ç öìíç Ìáâ èÐ™ëì èÐáì ¼ðíä vøíç øìíë¯ Ìáâ èÐ™íóë ûìÓìÓëì

95

èæúâ Ìíøáì ûú¼ vûÐé ðíÜß çìíóë Ûè+Þë ûÖûòì ççèóæ Çìôì «*íúìäæ öçèóæ ¼ìèûÞô «*ìÇèâô

èÐáìë ÜáÖ âìrì ÌäÞæ æì ôëì öìú¯

2¿4¿12¿ «*ìôd èûóÖìÜú Íû¤ ECCE ¼ãíöìù ¼ãèûÓì (Pre School and ECCE Facilities)

èÐáìë äæÖ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë «*¬t¬;èç Ììë@¬c ðßúì Åè÷ç Elementary level ðíç¯ èô¬Q;

vöÔìíæ ICDS Íû¤ ECCE-Íë øèëôGFæì Ììí× vöÔìíæ ðíçÈ Early childhood centres of educa-

tion ôâÞ¼ï÷éë âíÓÖ èæ@¬‰IèÜ øí§_Integrated Child Development Services (ICDS).

l vt¬HE×ìí¼ûé ¼¤òìíô ¼ìðìöÖóìíæë Íû¤ Early childhood Education Centres øèëôGFæìë äæÖ

¼ìðìöÖ óìæ¯

l ¼ëôìëé ¼ìðìíöÖ vt¬HE×ìí¼ûé ÍíäAéë Pìëì øèë÷ìèÜç Balwadis Íû¤ Day Care Centres.

l ëìäÖ¼ëôìë• èâÅèæè¼øÖìÜ ôíøÞìíëÐæ Íû¤ ÌæÖìæÖ ÍíäAé Pìëì øèë÷ìèÜç Pre-Primary

èûóÖìÜú¯

l «*ìÇèâô t¬HìòÖíô\• Åøíô\ Íû¤ ÌæÖìæÖ ÍíäAéë âìÓÖíâ âìçì ß èÐ™ t¬HìòÖ øèëí»ûì¯

2¿4¿13¿ ëìäÖ¼ëôìëíô Ìæãóìæ vóßúìë øºoèç (Procedure for grants to state Governments)

ëìäÖ¼ëôìë¼âïðÝvô\Ðìè¼ç Ì˜íÜë «*Ðì¼ôëì çìíóë ôâÞ¼ï÷é ¾çëé ôëíûæ• ÌìèÇÞô «*íúìäæ ¼@¬HíaoâïÜÖìúæ ôëíû Íû¤ âìæû¼@øó Å ‰úæ âQŸíôë ôìí× «*¬¬t¬?ìû äâì vóíû «*èçû×ë èõí¼@¬Hë âìí¼ë vÐí»¯«*¬t¬?ìíûë ¼íà ùçû×íëë Ìæãóìæ ûÖûðìíëë «*âìËør äâì vóíû¯ ¼íà Çìôíû ùçû×íëë ôìíäë èûûëË¯

öÇì_ùç ûÁ¼íë vö Ì˜íÜ ôìä ðíúí× çìë èû¬t¬?ìèëç ¼¤ûìó• èûóÖìÜúèÛè+ô Ì¼âÇÞ èÐ™íóë ¼¤ÔÖì•

èÐáô «*èÐáíËë ôâÞ¼ï÷é øèë÷ìÜæì ÈçÖìèó¯ «*¬t¬?ìû âQŸô ôçÞüô øëéáì ôëì ðíû Íû¤ 50S Ìæãóìíæë1â èôè¬t¬?íç vóßúì ðíû¯ ûìôé 50S øíë âJãë ôëì ðíû¯ ëìäÖ èô¤ûì U.T. «*Ðì¼æíô Ììíùë

Ìæãóìíæë Ì¬Q?¥ç 75S ûÖûðìë ¼@øíôÞ èëíøìåÞ vóßúì ðíû¯ ôìíöÞ øèëËç ôëìë èëíøìåÞ Íû¤ Ôëí÷ëèû¬t¬?ìèëç èûûëË Íë ¼íà èPçéú èôè¬t¬?ë åìôì vóßúìë ÌæãíëìÓ Çìôíû¯

2¿4¿14¿ vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìæíô Ìæãóìæ vóßúìë øºoèç (Procedure for Grants to Voluntary

Organisations)

vö ¼â¬t¬? vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìæ ß øèëôGFæìíç ôìä ôíë çìëì ¼¤èxX,% ëìäÖ ¼ëôìëéÝvô\Ðìè¼ç

Ì˜íÜë âQŸíôë âìÓÖíâ Ììíûóæ øìÒìíûæ¯ èçæ âìí¼ë âíÓÖ v¼È «*èçVìíæë vöìùÖçì• Åøöãkçì•«*¬t¬?ìíûë «*ì¼èàôçì Íû¤ Í¼û «*íúìíùë áâçì ¼@¬Híao âçìâç vóíû¯ Íâæèô ëìäÖ ¼ëôìë ôìëË¼ð

â¬Q?ûÖ vóíû öèó «*¬t¬?ìû ¼ãøìèëÐ æì ôíë¯ ÌìèÇÞô ¼ìðìöÖ øìßúìë äæÖ vt¬HE×ìí¼ûé «*èçVìíæë vöìùÖçìëèû÷ìíëë âìæ ½_

l çìíóë ¼¤òìë öÇìöÇ ¼¤èûÓìæ Çìôíû¯

96

l ¼¤èûÓìíæ øèët¬›ìëÛìíû ûÖìÔÖì¼ð øèë÷ìÜæ ôèâèåë áâçì ß ôçÞûÖ Çìôíû¯

l çìíóë øèëôGFæì ûüèºoë váír Úìæ¼@ø ‰ ûÖèkíóë ¼è¹úçì èûôèÐç ôëíç ðíû¯

l äìèç• ÓâÞ• èÜíàë ôìëíË ôìëß èûëgíºo ¾û»âÖ ôëì ðíû æì¯

l vôìæ ûÖèk ÌÇûì ûÖèkíóë vôìæ ¼¤ùÒíæë ÜìíÛë äæÖ vóî§ìíæì Åè÷ç æú¯

l vôìæ ëìäÊæèçô óíÜë t¬HìíÇÞë ûì Ìæãô—íÜ «*çÖáÛìíû vôìæ ôìä ôëì Åè÷ç æú¯

l ¼ì@eóìèúô Ì¼¤ðèçë äæÖ Èaoæ æú¯

2¿4¿15¿ âïÜÖìúæ Íû¤ æäëóìëé (Evaluation & Monitoring)

âïÜÖìúæ Íû¤ æäëóìëé èû»íú ëìäÖ¼ëôìë ûì vô\Ðìè¼ç Ì˜íÜë «*Ðì¼æ «*èçVìæ ûì ÍíäAéIèÜíôè÷èÿç ôëíû çìëì vôìæ Ì˜íÜë ôâÞ¼ï÷éë âïÜÖìúíæë äæÖ óìúûºo¯ ÍÈ øèëôGFæì Ìæãöìúé âïÜÖìúíæëÔë÷ vØëç vóßúì ðíû¯ øèëôGFæìë vÐ»ôìíÜ vô\éú ¼ëôìë NCERT ûì ÌæÖ vôìæ «*èçVìíæë

âìÓÖíâ Íë âïÜÖìúæ ôëíç øìíë¯ ôÔæ ôÔæ ¾râìè¼ô Ì†Œùèçë èëíøìåÞ âìæû¼@øó Å ‰úæ âQŸíôëEducation Department vô vóßúì vöíç øìíë Íû¤ çìë ¼íà NCERT vô Íô«*ò èëíøìåÞ


l National Policy on Education 1986 ¼ìíÜë vâ âìí¼ vûë ðú¯ 6V ÌÓÖìíú «*èçûaoéíóë

èÐáìë ûËÞæì Ììí×¯

l Íèå ¼â Húé èÐáìë ôÇì ûíÜ¯ vö ¼â¬t¬? èÐ™ ÷Üì÷íÜ Ìáâ Íû¤ ÌæÖìæÖëì öìëì ÌGFâìrìë

«*èçûaoé ÌæÖíóë ¼íà çìëìß ¼ìÓìëË ûì t¬HìÛìèûô¯

l ‘vðìíšÜ¼ð èûíÐ» èûóÖìÜú’ ÌèçèëkÛìíû «*èçûaoéíóë äæÖ öçåì ¼@¬cû ß väÜì vô\ vÔìÜì

ðíû¯

l ôìíäë øèëôGFæì (POA) æéèçë èæíóÞÐ Ìæã¼ìíë vöÛìíû ôìä ôëì ðíû çìë «*ô·èçë Èèàçvóú¯

l vôì ÌèõÞíæåë «*Óìæç Ì¼âÇÞ èÐ™íóë Ì†Œùèçë Åøë âïÜÖìúæ ß æäëóìëé ôëíû¯

l âïÜÖìúæ èëíøìåÞ ûTâãÔé èÐáì øèëôGFæìë äæÖ ¼ûÞìàéæ ðíû¯

l øèëôGFæì ¼ìûÜéÜ ÷ìÜæì ß ôìöÞôëé ôëìë äæÖ Ì¼âÇÞ èÐ™íóë Íû¤ çìíóë èÐáôíóë èûèÛ ‰

ÌìèÇÞô ß ÌæÖìæÖ ¼ãíöìù ¼ãèûÓì vóßúì ðíû¯

l ¼ãøìèëÐ ôëì ðíúí× èûíÐ» èÐáôíóë vöìùÖçìë ¾ûèÐ,%Ö èûíÐ» èÐáìú Íôû×íëë Course ¼@øïËÞ•Íåì «*ìÇèâô¯ Íë øíëÈ èûíÐ» èÐáìú èû¿ Íõ¿ ¼ð t¬‰ìçô¯

l ¼ìÓìëË èûóÖìÜú ß èûíÐ» èûóÖìÜíúë èÐáôíóë âïÜ vûçæ ôìÒìíâìë vôìæ øìÇÞôÖ Çìôíû æì¯

97

l ûLíô vö ¼â¬t¬? ICDS Íû¤ ECCE ÷Üí× v¼Ôìíæ Ì¼âÇÞ èÐ™íóë Ì†ŒìèÓôìë èóíç ðíû¯

l ëìäÖ ¼ëôìëÝvô\Ðìè¼ç Ì˜Ü ÍÈ ôâÞ¼ï÷éë âïÜÖìúíæë Íû¤ æäëóìëéë äæÖ óìúûºo¯ ôÔæßôÔæß ÌæÖìæÖ ÍíäAéíóë Íë äæÖ öãk ôëì vöíç øìíë¯


1¯ ¼âìíÜì÷æì¼ð National Policy on Education 1986-Í èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáì

âïÜÖìúæ ôëíç ðíû¯

2¯ Programme of Action ûÖìÔÖì ôëgæ Íû¤ POA 1992 ÌìíÜì÷æì ôëgæ¯

2¿7 ûìè§ë ôìä (Assignment/Activities)

‘‘Education for the handicapped’’-Íë èûíÐ» ÅíGXÔ ôíë ‘‘National Policy on Education,

1986 ÌìíÜì÷æì ôëíç ðíû¯

2¿8 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for discussions and clarification)

ÈÅèæåèå ÛìÜÛìíû øí§ ÌæÖ vôìæ èû»íú Ììëß ÌìíÜì÷æì ß ûÖìÔÖì ôëgæ¯

2¿9 ÅÁ¼

1. National Policy on Education 1986, ‘‘Published by the Ministry of Human Resource

development, Government of India.

2. ‘‘Education of children with special need’’ published in the ‘‘Deep calling’’, April-

July, 2000.

3. The NCERT : 1986-1999, published by National council of Educaional Research and

Training, New Delhi.

98

Íôô 3 qqqqq èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë Integrated Education-Íë äæÖ

vô\ Ìæãíâìèóç øèëôGFæì ‘ÌìÈ¿È¿èõ¿’ Íû¤ ëìäÖ¬t¬?ëÍíäèA_èõ¿èø¿È¿èø¿ v«*ìíäí=ë Û—èâôì ½ (Centraly Spon-

sored Scheme of Integrated Education for the disabled (IED)

and the State level agencies DPEP Projects)


3¿1 ¼ï÷æì

3¿2 Åí!ÐÖ

3¿3 (IEDC) ÌìÈ¿ È¿ èõ¿ è¼¿ èôÀ (Integrated education for the disabled children)

3¿4 ôìöÞìûÜé

3¿4¿1 ôìöÞôëË øºoèç

3¿5 èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ ¼ãíöìù ¼ãèûÓì3¿5¿1 ÌìèÇÞô ¼ðìúçì

3¿5¿2 âìæû ¼ðìúçì

3¿5¿3 èÐáìâïÜô ûì èæíóÞÐâïÜô ¼ðìúçì3¿5¿4 Ìæãóìæ øºoèç

3¿6 ÌìÈ¿ È¿ èõ¿ è¼¿-ë ôìöÞôìèëçì

3¿6¿1 ÌìÈ¿ È¿ èõ¿ è¼¿-ë ¼ãíöìù3¿7 ëìäÖ ÍíäèAIèÜë Û—èâôì

3¿7¿1 èõ¿èø¿È¿èø¿ (DPEP) District Primary Education Programme

3¿7¿2 øèëôGFæìë Ûìù ûì «*ôìë ûì Óìëì

3¿7¿3 èõ¿èø¿È¿èø¿-Íë Åí!ÐÖ

3¿7¿4 øèëôGFæìèåë ôìöÞáâçì

3¿8 ¼¤èá:¼ìë

3¿9 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ3¿10 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ3¿11 ÅÁ¼

3¿1 ¼ï÷æì (Introduction)

t¬HìÓéæçì øëûçÞé ¼âúôìÜ vÇíô Ììâìíóë vóÐ èÐáìèû¬t¬?ìíë Íô ÌÛ—çøïûÞ ¼ìáÖ vëíÔí×¯ «*Çâèóíô«*èçûaoé èÐ™íóë èÐáìë ¼ãíöìù ôâ ÇìôíÜß• øëûçÞéôìíÜ Ûìëç ¼ëôìë ¼ûÞäíæë äæÖ èÐáìë

99

«*íúìäæ ÅøÜèBo ôëìë ¼âú• èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáìë váír ¼âìæ ¼ãíöìù øìßúì Åè÷ç

çì ÅøÜèBo ôíë¯ 1986 ¼ìíÜë (NPE) èÐáìâïÜô äìçéú æéèçíç• èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáìë«*íúìäæ ÍÈ èû»úèåë Åøë ÌìíÜìôøìç ôëì ðú¯ 1986 ¼ìíÜë æÖìÐæìÜ øèÜè¼íç (Integrated

education, Orientation Íû¤ Pre service «*èÐáË èÐáôÝèÐèáôìíóë äæÖ• èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰

èÐ™íóë äæÖ èûíÐ» èûóÖìÜíú ûüè+âïÜô «*èÐáíËë ¼ãíöìù-¼ãèûíÓ• Íû¤ ÍÈ ¼â¬t¬? ôìíä Ìòìúé ¼¤òìíôÅÁ¼ìèðç ôëì_ÍIèÜ ÅíGXÔ ôëì ðú¯ æÖìÐæìÜ øèÜè¼íô ôìöÞôëé ôëìë äæÖ ùÒæ ôëì ðú (POA)

The Programme of Action. vöÔìíæ ûÜì ðú_ vö ¼â¬t¬? èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú

èÐáìÜìíÛ ÅE×ãô ûì ¼âÇÞ çìíóëíô ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú èÐáìë ¼ãíöìù vóßúì Åè÷ç• Íâæèô öìëì «*ÇâøöÞìíú èûíÐ» èûóÖìÜíú èô×ã «*èÐáË «*ìè:ë øë ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú èÐáìÜìÛ ôëíç ÷ìú çìíóëíôß¼âìæ ¼ãíöìù vóßúì Åè÷ç¯

Ûìëçûí»Þ èûèÛ ‰ «*ôìë ûì Óëíæë «*èçûaoé èÐ™íóë äæÖ óãÈ Óëíæë èÐáìâïÜô v†Œì†Œìâ ëíúí×¯v¼IèÜ ðÜ_

1¯ ÌìÈ¿È¿èõ¿è¼¿-Íë øèëôGFæì Ìæãöìúé t¬HGF «*èçûaoôçì öãk èÐ™íóë ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú Inte-

grated Education-Íë ¼ãíöìù vóßúì Åè÷ç¯ ÍÈ øèëôGFæìèå ùèÒç ðíúí× âìæû ¼@øó Å ‰úæâQŸíôë Pìëì¯ Íèå ëìäÖ¬t¬?íë SCERT (State Council of Educational Research and Train-

ing) Íû¤ vû¼ëôìëé ¼¤òì (NGO) -Íë âìÓÖíâ ôìöÞôëé ôëìíæì ðíE×¯

2¯ ÷ëâÛìíû èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ Ministry of Social Justice and Empowerment-

Íë ÌÓéíæ èûíÐ» èûóÖìÜú ùèÒç ðíúí× öì ëìäÖ ¼ëôìíëë âìÓÖíâ vû¼ëôìèë ¼¤òìë Pìëì

ëCøìèúç ðíú Çìíô¯

øïûÞûçÞé ÌìíÜì÷æì vÇíô Ììâëì äìæíç vøíëè× IEDC èôÀ Integrated education-Íë øèëôGFæì

IEDC-Íë ¼ãíöìù ¼ãèûÓì Íû¤ ëìäÖ¬t¬?íëë ÍíäèAIèÜë ôìöÞìûÜé_


ÍÈ ÈÅèæå äìæìë øë Ììâëì ûÜíç ¼âÇÞ ðíûì_

IEDC-Íë ÌÇÞ èôÀ

IEDC-Íë ôìöÞìûÜéë ûÖìÔÖì¯

èÐ™íóë äæÖ èûèÛ ‰ ¼ãíöìù¼ãèûÓì¯

ëìäÖ ¼ëôìë ß vt¬HE×ìí¼ûé ¼¤òìë Ìæãíâìèóç Ìæãóìæ øºoèçë øìÇÞôÖ¯

ëìäÖ¬t¬?íëë ÍíäèAë Û—èâôì¯

3¿3 IEDC èôÀ (What is IEDC)

IEDC ðÜ vô\ Ìæãíâìèóç øèëôGFæì¯ öìë âïÜ ÌÇÞ ðÜ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼ìÓìëË

100

èûóÖìÜíú èÐáìë ¼ãíöìù «*óìæ¯ Íèå ×ì§ì èûíÐ» èûóÖìÜú vÇíô vö ¼â¬t¬? èÐ™ë vöìùìíöìù áâçì ¾çëéðíúí× Íû¤ ¾óæè`óæ ôìöÞìûÜéíç ÌÛÖ¬t¬? çìíóë äæÖß ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú èÐáìë ¼ãíöìù «*óìæ¯

Íë âïÜ Åí!ÐÖ ðÜ ¼ìÓìëíËë ¼íà Íôèrç ðíú ¼ìð¼ ß ÌìKèûxHìí¼ë ¼íà Íèùíú ÷Üì¯

3¿4 ôìöÞìûÜé (Functions)

ëìäÖ¼ëôìë ß vô\Ðìè¼ç Ì˜íÜë «*Ðì¼æ ß t¬HìÓéæ ¼¤òì öìíóë èûíÐ» ß ¼ìÓìëË èÐáìë ÌèÛÚçì

ëíúí× çìíóë âìÓÖíâ ÍÈ øèëôGFæì ôìöÞôëé ôëìíæì ðíE×¯

3¿4¿1 ôìöÞôìëË øºoèç (Procedure for implementation)

27èå ëìäÖ ß 5èå vô\Ðìè¼ç Ì˜íÜ IEDC ôìöÞôëéÛìíû «*÷èÜç Ììí×¯ öèó ÌæÖ vôìæ ëìäÖ

IEDC ôìöÞôëé ôëíç ÷ìú çìðíÜ èæ@¬‰èÜèÔç øºoèçIèÜ Ìæã¼ëË ôëíç ðíû¯IEDC ôöÞôëé ôëìë Ììíù «*Ðì¼èæô ¼¤ùÒæ ¾çëé ôëíç ðíû v¼äæÖ v¼IèÜ ðÜ_

l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼èÒô âïÜÖìúæ¯l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ ¼¤ùÒæâïÜô ¼ãèûíÓ¯l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ èûíÐ» èÐáô èæíúìù¯

l «*èÐáËöãk èÐáôÝèÐèáôì ß èûíÐ» èÐáìú èÐèáç ÌæÖìæÖ ôâÞ÷ìëé¯l èæâÞìË ôìÒìíâìë ûìÓìë óïëéôëË¯l èëí¼Þì¼ ëgíâë ¼ãíöìù ¼ãèûíÓë Å ‰úæ¯l èÐáìâïÜô ¼ëJìíâë Å ‰èç¯l ëìäÖ ¼ëôìëíô ÍÈ ¼â¬t¬? èÐ™íóë èÐáìë ÛèçÞë váír èô×ãåì èÐèÇÜçì «*óìæ-Íë äæÖ «*Ûìèûçôëì¯

3¿5 èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼ãíöìù ¼ãèûÓì (Facilities for Disabled Children)

Ííóë ¼ãíöìù ¼ãèûÓìIèÜ èæ@¬‰èÜèÔç Ûìíù Ûìù ôëì vöíç øìíë_

3¿5¿1 ÌìèÇÞô ¼ðìúçì (Financial assistance)

ÌìèÇÞô ¼ðìúçìë ÌÇÞ ðÜ ÌÇÞ ¼ðìúçì• öì èûèÛ ‰ «*íúìäæ èâèåíú Çìíô¯ èûèÛ ‰ «*íúìäíæë äæÖ

ûÖèúç ÌÇÞ èæ@¬‰ëCø ½

l û×íë ôâøíá 400 åìôì øöÞ¬Q? ÓìöÞ ôëì ðú ûÈ ß ÌæÖìæÖ ¼ëJìíâë äæÖ¯

l ÈÅèæØíâÞë äæÖ ôâøíá 200 åìôì øöÞ¬Q? û×íë øìíû¯

l ÍÈ øèëôGFæìë ÌÓéæò èûóÖìÜíú Hostel-Í Çìíô ÍÈëôâ èÐáìÇÞéíóë âìí¼ 50 åìôì øöÞ¬Q?

öìçìúìç Ôë÷ vóßúì ðíû èûóÖìÜíúë Ìæãâèç ¼ìíøíá¯

l óüè,%ðéæíóë Reader-Íë äæÖ Class-V-Íë øë vÇíô 50 åìôì vóßúì ðíû¯

_t

101

l ÷ëâÛìíû èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼ðôìëé ûÖèkíóë äæÖ âìí¼ 75 åìôì vóßúì ðíû¯

l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ èÐáìÇÞéíóë ¼ðìúô öQŸøìèç vôæìë äæÖ 2000 åìôì vóßúì 5 û×íëë

äæÖ¯

l vö ¼â¬t¬? äìúùìú Ììûìè¼ô èÐáìÇÞéíóë äæÖ vôìæ ûüè+âïÜô ëìäÖ øèëôGFæì væÈ Íû¤ öìíóëèøçìâìçìë vëìäùìë âìè¼ô 500 åìôìë vûÐé æú çìíóë Çìôì Ôìßúìë äæÖ Ôãû vûÐé ðíÜ 200

åìôì øöÞ¬Q? vóßúì ðú¯ Í×ì§ì ûìè§ë ôìí× vôìæ èûóÖìÜú væÈ vö ¼â¬t¬? èÐáìÇÞéíóë çìíóëíôÈ

Íôâìr èûóÖìÜú Ììûì¼íæ ëìÔì ðú¯

l ÷ëâÛìíû Ìèò ¼¤¹ì¬Q? èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ëáËìíûáíËë äæÖ 20 äæ èÐ™ë vø×íæ

1 äæ Ììúì ëìÔì ðú¯

l èûóÖìÜíúë Ììûì¼íæ öìëì Çìíô vôûÜâìr çìíóëíôÈ Çìôì Ôìßúìë Ôë÷ vóßúì ðú¯

l ÷ëâÛìíû èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ëáËìíûáíËë äæÖ èûóÖìÜíúë Ììûì¼íæ Íôäæ ôíë

Ììúì ëìÔì ðú öìíô âìí¼ 50 åìôì øöÞ¬Q? vóßúì ðú¯ çíû ÍÈ ôìä èûóÖìÜú-Íë vôìæ ôâÞ÷ìëé

ôëíç ÷ìÈíÜ çìíô Ìæãóìæ vóßúì ðú¯

3¿5¿2¿ âìæû ¼ðìúçì (Manpower assistance)

ÍÈ ¼ðìúçì ûÜíç vûìÄìú Íôäæ ûÖèk èô èô ¼ðìúçì «*óìæ ôëíç øìíë¯

l èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú ÛèçÞë øë v¼Ôìíæ Íôäæ èûíÐ» èÐáôÝèÐèáôìë

èæíúìù ôëì Åè÷ç¯

l èûíÐ» èÐáôÝèÐèáôì Íû¤ èÐáìÇÞéíóë âíÓÖ Ìæãøìç ðßúì Åè÷ç 1 : 8¯ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú 8

äæ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ë äæÖ Íôäæ èûíÐ» èÐáôÝèÐèáôì èæíúìù «*íúìäæ¯

l «*ìÇèâô èûóÖìÜíúë èÐáôÝèÐèáôìíóë èÐáìùç âìæ (10+2) ðßúì Åè÷ç¯ Í×ì§ì èæèóÞ,%

«*èçûaoôçì öãk èÐ™íóë äæÖ Íôû×íëë èÐáìâïÜô vôì¼Þ ôëì Åè÷ç¯l v¼íôwìëé èÐáôÝèÐèáôìíóë ÌûÐÖÈ t¬‰ìçô ðíç ðíû Íû¤ B.Ed. Çìôíç ðíû èûíÐ» èÐáìú¯

Í×ì§ì vö vôìæ èæèóÞ,% «*èçûaoôçìú èûíÐ»Ú ðíç ðíû¯

l èûíÐ» èÐáôÝèÐèáôìíóë «*èÐáíËë äæÖ ¼ãíöìù ¼ãèûÓì ëíúí× Regional college of Educa-

tion, National Institute for the Handicapped-Íë Pìëì øèë÷ìèÜç èûèÛ ‰ Ìì˜èÜô «*èÐáË

vô\• University Íû¤ èæûÞìè÷ç èô×ã âðìèûóÖìÜíúë èûíÐ» èÐáì èûÛìíù¯l ÍÈ øèëôGFæì ôìöÞôëé ôëìë váír «*Ðì¼ô• ¼¤òìë «*Óìæ• ¼ìÓìëË èÐáôÝèÐèáôìíóë äæÖ

Íôèå Orientation vôì¼Þ ¼¤ùÒæ ôëì Åè÷ç¯ Íèå ôëíç øìíë_NCERT ëìäÖ ¼ëôìë Ý

vô\Ðìè¼ç Ì˜Ü¯ Íë ûÖúÛìë ûðæ ôëíû ëìäÖ¼ëôìëÝ vô\Ðìè¼ç Ì˜íÜë «*Ðì¼æ èûÛìù¯

3¿5¿3 èÐáìâïÜô ¼ðìúçì (Intructional assistance)

Íèå èûóÖìÜíúë Pìëì «*óìæ ðíú Çìíô¯

l èÐáì ¼ðìúô û¬t¬;ë ÅÁøìóæ ß ¹íúë äæÖ ÌìèÇÞô ¼ðìúçì óìæ¯

102

l óüè,%ðéæ ß ÌæÖìæÖ èÐ™íóë øèëûçÞæÐéÜ øëéáì øºoèç¯l ùÒæ ôìÒìíâìë ûìÓì óïë ûì èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ «*íûÐ ¼ðäçë ôëì¯ ÍÈ Åí!íÐÖ

vö èûóÖìÜíú 10 äæ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ ëíúí× v¼È èûóÖìÜúíô Ìæãóìæ vóßúì ðú¯

l ¼â¬t¬? «*íúìäæéú ¼ëJìâ èÐ™ ¼ðìúô û¬t¬;• ÌæÖìæÖ èäèæ¼øírë ¼íà öãk Íôèå èëí¼ì¼Þ ëgâÇìôì óëôìë v¼È ¼â¬t¬? èûóÖìÜíú vöÔìíæ ÍÈ øèëôGFæì ôìöÞôëé ðíúí×¯ vö èûóÖìÜíú èëí¼ì¼Þ

ëgâ væÈ v¼È èûóÖìÜíú èëí¼ì¼Þ ëgâ ùÒíæë äæÖ ëìäÖ¼ëôìë 40,000 åìôì Ìæãóìæ èóíú Çìíô¯

èëí¼ì¼Þ ëgíâ èô èô Óëíæë ¼ãíöìù ¼ãèûÓì Çìôì Åè÷ç çìë äæÖ NCERT-Íë Íôèå Hand

Book ëíúí×¯

l ëìäÖ ¼ëôìíëë Åè÷ç èæúâæéèçë èô×ãåì èÐèÇÜçì «*ôìÐ ôëì_ ÛèçÞë váír• Å+éËÞ ðßúìëváír ß øëéáìøºoèç váír¯ Íë «*íúìäæ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáìú «*íûíÐë äæÖ¯

èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ ûúí¼ë ¼éâì t¬HìÛìèûô èÐ™íóë èÐáìë ûúí¼ë çhÜæìú (6 years)

vûÐé ôëì Åè÷ç (8-9 yrs)¯

3¿5¿4 Ìæãóìæ øºoèç (Procedure for grants)

ëìäÖ«*Ðì¼æ Íû¤ vt¬HE×ìí¼ûé ¼¤òì ‘1’ Ìæãóìíæë ûÖûðìë• ‘2’ šìØ• ûçÞâìæ ß æçhæ ôìöÞ¼ï÷é ¼@¬Híaoçìíóë «*¬t¬?ìû äâì èóíÜ ûÁ¼íëë Ìæãíâìèóç Ìæãóìíæë ÌíÓÞô ‘50S’ åìôì «*Çâ èôè¬t¬?íç vóßúì ðíûÍû¤ ûìôé åìôì øïíûÞë èôè¬t¬?ë 75S Ûìù åìôì ûÖûðìíëë «*âìËør äâì vóßúìë ¼íà ¼íàÈ âJãë ðíû¯

3¿6 IEDC-Íë ôìöÞôìèëçì (Effectiveness of the IEDC)

ëìäÖIèÜíô 100% ÌìèÇÞô ¼ðìúçì ûÖçéç ÌæÖìæÖ ¼ãíöìù ¼ãèûÓì vöâæ âïÜÖìúæ ôá• ¼@øó ôáòìøíæë ûÖûòì ôëì ðú¯ èô¬Q; ëìíäÖ Íèå Ôãû ôìöÞôëé ðú èæ¯ 1987 ¼ìíÜ øèëôGFæìèå ¼¤íÐìèÓç ðú¯UNICEF ÌìèÇÞô ¼ðìúçì NCERT Project Integrated Education for disabled (PIED) ¼ìÓìëË

èÐáì øºoèçë âíÓÖ Ììæìë äæÖ ôìöÞôë ôëì ðú¯ NPE-Íë øèëôìÒìíâì ß ÜíáÖë âíÓÖ IEDC vô

ÐèkÐìÜé ôëíç PIED øèëôèGFç ðú¯ ÌÇÞìÁ ¼ìÓìëË èûóÖìÜíú èûèÛ ‰ Óëíæë Ìáâíóë ÛìÜÛìíû ø§ìë

ûÖûòì ôëì Íû¤ çìíóë ¼¤ÔÖì ûüèºo ôëì¯ ¼ØÜ ÌèÛÚçìë ÌìíÜìíô IEDC 1992 ¼ìíÜ ¼¤íÐìèÓç ðú¯

ûçÞâìíæ 27èå ëìíäÖ 35èå vô\Ðìè¼ç Ì˜Ü IEDC ôìöÞôëé ôëì ðíE×¯ 22•000 èûóÖìÜíúë âìÓÖíâ

95•000-Íë vûÐé Ìáâ èÐ™ Åøô·ç ðíE×¯ âðéÐïë ôìæøãíë Ìáâíóë äæÖ óãÈèå (Polytechnic)

øèÜíåôèæô òìèøç ðíúí×¯

3¿6¿1 IEDC-Íë ¼ãíöìù ¼ãèûíÓ (Scope of IEDC)

èæ@¬‰èÜèÔç «*ô·èçë èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ IEDC Pìëì Ìæãíâìèóç èÐáì ¼¤¹ì¬Q? ¼ãíöìù

¼ãèûÓì_

l Ìèò¼¤¹ì¬Q? èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™

l âüóã ß âÓÖâ (Mild & Moderate) «*ô·èçë x*ûË èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™¯

103

l Ìì¤èÐôÛìíû óüè,%ðéæ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™

l âìæè¼ô èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™_ èÐáìë âìæ_

l èûèÛ ‰ Ìáâçì öãk èÐ™ëì ‘Ìao& Íû¤ ÌèòèûôÜìàçì• óüè,%ðéæçì Íû¤ âüóã x*ûË Ìáâ’l èÐÔæ Ìáâ èÐ™¯

3¿7 ëìäÖ ÍíäAéë (DPEP)-Íë Û—èâôì (Role of State agencies DPEP)

IEDC èô Íû¤ Íë Pìëì Ìæãíâìèóç èûèÛ ‰ ¼ãíöìù ¼ãèûÓì ¼@¬Híao ÌìíÜì÷æì ôëì ðíúí×¯ Íûìë Ììâëì

äìæû IEDC vô ôìöÞôëé ôëìë äæÖ ëìäÖ ÍíäèAë èô Û—èâôì¯3¿7¿1 District Primary Education Programme (DPEP) väÜìèÛè+ô «*ìÇèâô èÐáìë

v«*ì†Œìâ

øfìÁøå ½ 1992 ¼ìíÜ èÐáìùç vô\éú Åøíó,%ì vûìõÞ äìçéú èÐáì æéèçë øãæ¥ ¼¤íÐìÓæ Ùåìú¯öìíç väÜì øöÞìíú «*ìÇèâô èÐáìë Å ‰úæ Ì¬Q?Û—Þk ðú¯ vô\éú ¼ëôìíëë «*í÷,%ìú «*ìÇèâô ×ìr¼¤ÔÖìûüèºoß çìíóë ø§ìíÐìæì ß ØÜìØÜ-Íë Å ‰èçë äæÖ «*ìÇèâô èÐáìë øèëôGFæì †ŒðË¯

1994 ¼ìíÜ DPEP èæíú Ìì¼ì ðú «*ìÇèâô èÐáìíô ¼ûÞäæéæ ôëìë Åí!íÐÖ¯ ÍÈ v«*ì†Œìíâë âïÜÅí!ÐÖ ðÜ ¼ûÞ¬t¬?íë «*ìÇèâô èÐáìë _Å ‰úæ Íû¤ çìë äæÖ ¼ûÞ«*ôìë ûÖûòì †ŒðË¯ ÍÈ v«*ì†Œìâ ûì

ôâÞ¼ï÷éë æç—æ øóíáø ðÜ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë èÐáìë ¼âè HçôëË¯ ¼ãçëì¤ Ììâìíóë äìæì«*íúìäæ (U.N. Oganizations) Ìì¬Q?äÞìèçô ¼¤òì¯

3¿8 ¼¤èá:¼ìë (Summary)

¼ìÓìëË èûóÖìÜíú «*ìÇèâô èÐáìë Ì¬Q?Û—Þèkë âíÓÖ èóíú èÐáìë ¼ãíöìù óìíæë Åí!íÐÖ IEDC ™ëg

ðíúè×Ü¯ ÍÈ øèëôGFæì Ìæãöìúé Ðçôëì ÍôÐÛìù ÌìèÇÞô ¼ìðìöÖ «*óìæ ôëì ðú ëìäÖ Íû¤ vû¼ëôìëé«*èçVìæIèÜíô¯ èëí¼ì¼Þ v¼`åìë òìøæ• ¼âéáì• Ì¼âÇÞ èÐ™íóë âïÜÖìúæ• Industrial material-Íë ¹ú

ß ÅÁøìóæ• «*èÐáË Íû¤ èÐáô èÐèáôìë èÐáË æûéôëË ÍÈ ¼â¬t¬? ôìíäß ÌìèÇÞô ¼ìðìöÖ vóßúì ðú¯

Íèå 27èå ëìíäÖ ß 5èå vô\ Ðìè¼ç Ì˜íÜ ôìöÞôëé ôëì ðíúí×¯

3¿9 Ìùuùèçë âïÜÖìúæ (Check Your Progroess)

l IEDC øèëôGFæì èôÛìíû Íí¼í×À

l IEDC-Íë Åí!ÐÖ ûÖìÔÖì ôë¯

l ëìäÖ ¼ëôìë Íôóì èòë ôíë IEDC vô ôìöÞôëé ôëíç¯ Ííô ôìöÞôëé ôëíç èô èô ûÖûòì †ŒðË

ôëì ðú¯

l Ìèò¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë äæÖ èô èô ¼ãíöìù ¼ãèûíÓ Ììí×À

l Ìáâ èÐ™íóë äæÖ èÐáìâïÜô èô èô ¼ãíöìù ¼ãèûíÓ Ììí×Àl IEDC vô ôìöÞôëé ôëìë váír DPEP èôÛìíû ¼ìðìöÖ ôëíç øìíëÀ

104

3¿10 ÌìíÜìí÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for discussion and Clarification)

ÍÈ èûÛìù äìæìë øë ÌìøèæÝÌìøæìë ÈE×ìæãöìúé èô×ã èû»ú ÌìíÜì÷æì ß ûÖìÔÖì ôëíç øìíëæ¯3¿10¿1 ÌìíÜì÷æìë èû»ú¼âïð (Points for discussion) ½

3¿10¿2 ûÖìÔÖìâïÜô èû»ú¼âïð (Points for Clarification)

3¿11 ÅÁ¼ (References)

l Scheme of integrated education for the disabled children (revised 1987).

l Kundu C. L. (Ed) (2000) — Status of Disability in India 2000. Rehabilitation Council

of India, New Delhi.

l Verma J (1996-97) Evaluation Study of the Training Programme for ICDS Function

aries for Meeting Early Identification and Interventation for children with special needs.

Department of education, NCERT.

l Azad Y, (1996)— Integration of Disabled in common Schools—A survey study of

IEDC in the country. Department of Education NCERT.

l www. nic.in/[email protected].

l www. dpepmis.org/-2K

l http:/www.epw.org.in/36-7/sa2.htm.

l http://socialjustice.nic.in/disabled/in/htm.

105

Íôô 4 qqqqq èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ äìçéú èÐáì «*èçVìæ

Íû¤ èûóÖìÜú (National Institutes and Schools for Children

with Severe Handicap)


4¿1 ¼ï÷æì

4¿2 Åí!ÐÖ

4¿3 èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ äìçéú èÐáì-«*èçVìæ¯

4¿3¿1 óüè,% Ìáâ èÐ™íóë äæÖ äìçéú «*èçVìæ• vóëìóãæ (National Institutes for the

Visually Handicapped (NIVH), Dehradoon.

4¿3¿2 Ìèò Ìáâ èÐ™íóë äìçéú «*èçVìæ• ôÜôìçì (NIOH).

4¿3¿3 øãæûÞì¼æ «*èÐáË Íû¤ ùíû»Ëì (NIRTAR), ßÜìçøãë• ôåô¯

4¿3¿4 Ðìëéèëô «*èçûaoéíóë äæÖ èÐáì «*èçVìæ• èæÅèóGXé (IPH)

4¿3¿5 x*ûË Ìáâíóë äæÖ ÌìèÜ öûë ä¤ äìçéú «*èçVìæ• (AYJNIHH) âã@¬HìÈ

4¿3¿6 âìæè¼ô Ìáâíóë äæÖ äìçéú «*èçVìæ (NIMH) v¼íô\ûìó

4¿4 Ìáâ èÐ™íóë äæÖ èûóÖìÜú

4¿4¿1 x*ûË Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú

4¿4¿2 óüè,% Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú

4¿4¿3 âìæè¼ô èóô ðíç Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú

4¿4¿4 Ìèò Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú

4¿5 ¼¤èá:¼ìë




4¿9 ÅÁ¼

4¿1 ¼ï÷æì (Introduction)

Ì¼âÇÞ ûÖèkíóë Èèçðìí¼ë «*Óìæ ¾ûèÐ,%Ö çìíóë óéÙÞôìÜ èûèE× ‰ ôíë ß ÌìÜìóì ôíë ëìÔì ðíúè×Ü¯

çìëøë ™ëg ðú çìíóë ¼âìíä ¼âè Hç ôíë ¼âìíäë âïÜít¬Œìíç Ì¤Ð †ŒðíË ¼âÇÞ ôëì¯

106

1985 ¼ìíÜë 25íÐ v¼í{@¬Hë vô\ ¼ëôìë Ministry of Welfare ùÒæ ôíë Íû¤ çìë 5 èûÛìíùë

(Bureau) âíÓÖ Íôèåíç Ìáâíóë ôÜÖìíËë èû»úèå Çìíô¯ vô\ ôÜÖìËôë æéèç ß øèëôGFæìë äæÖ

óìúûºo Íû¤ ëìäÖ ¼ëôìíëë ôÜÖìËôë øèëí¼ûìë Å ‰èçíç ÅøíóÐ vóíû ß ¼ðíöìèùçì ôëíû¯

Ministry of Social Justice and Empowerment Ìáâíóë ¼â¬t¬? ôÜÖìËôë ôìíäë äæÖ «*Óìæ

âQŸô¯

Equal opportunities protection of Rights and full participation Act 1995 æìíâ ¼ûÞûÖìøé Íô

ÌìÈæ 1996 ¼ìíÜë vØûugúìëéíç øìÐ ß ûÜûÁ ðú¯ øãæûÞì¼íæë äæÖ «*èçí»Óô ß Å ‰èçë èû»úIèÜvöâæ èÐáì• ôíâÞ èæíúìù• ûüè+âïÜô «*èÐáË• âãk øèëíûÐ ¼üè,%• Ìáâíóë äæÖ øãæûÞì¼íæë øèëí¼ûì•èÐáì «*èçVìíæë øèëí¼ûì• ¼ðìúçìâïÜô ¼ìâìèäô ¼ãëáìë ûÖûòì †ŒðË vöâæ vûôìë Ûìçì• ÌèÛíöìùß çìë «*èçôìíëë äæÖ vô\ ß ëìäÖ ¬t¬?íëë øèëôìÒìíâì ÈçÖìèó èû»úIíÜì ÍÈ ÌìÈíæë Ì¬Q?Û—Þk¯ ÍÈÌìÈæ 18 û×ë øöÞ¬Q? «*èçèå Ìáâíô èûóÖìÜíú «*íûÐ èæèfç ôíë¯

ÍÈ æéèçë ¼íà ¼àèç vëíÔ ûÖèk ß óÜùçÛìíû âìæè¼ô ß Ðìëéèëô Ìáâíóë äæÖ ÍôIE×

ôÜÖìËôë øèëí»ûìë ûÖûòì ôëì ðíúí×¯ çìíóë ûTâãÔé ¼â¼Öìë vâìôìèûÜì ôëì Íë Åí!ÐÖ¯ äìçéú

èÐáì«*èçVìæÝÐé»Þ øöÞìíúë èÐáì «*èçVìæ Ìáâçìë (disabilities) «*Óìæ várIèÜë äæÖ òìøæ ôëì

ðíúí×¯

4¿2 Åí!ÐÖ¼âïð (Objectives)

ÍÈ Íôôèå ÛìÜÛìíû ø§íÜ Ììâëì äìæíç ¼âÇÞ ðíûì_

l Ìáâçì Ìæã¼ìíë äìçéú èÐáì «*èçVìæ ß èûóÖìÜíúë çìèÜôìl Ìáâ ûÖèkíóë è÷èÿçôëË• èÐáì• ûüè+ë váír äìçéú èÐáì «*èçVìæ èô «*ôìë ¼ãíöìù ¼ãèûÓì

vóú çìë ûÖìÔÖì¯

l äæùíËë âíÓÖ èûèÛ ‰ çÇÖ ¼@e÷ìíëë Pìëì «*èçVìíæë Ìûóìæ ôìíæ Üìùìíæì¯

l Ì¼âÇÞ ×ìríóë Åøöãk ôìäóìíæ (placement) øÇ«*óÐÞæ ôëíç «*¬t¬;ç ðßúì¯

Ììâìíóë äìæì «*íúìäæ vôìæIèÜ äìçéú èÐáì «*èçVìæ Íû¤ çìëì Ìáâíóë èô «*ôìë øèëí¼ûì

vóú¯ äìçéú èÐáì«*èçVìæIèÜë æìâ ß çìë Ìûòìæ èóíú Ììë@¬c ôëì vöíç øìíë¯

4¿3 ×èå äìçéú èÐáì «*èçVìæ ¼ìëì vóÐ äãí§ ×è§íú Ììí× (National Institutes

of Disabilities) v¼IèÜ ðÜ ½

l National Institute for the Visully Handicapped, (NIVH), Dehradoon.

l National Institute for Orthopaedically Handicapped, (NIOH), Calcutta.

l National Institute for Rehabitation Training and Research, (NIRTAR), Olatpur, Cuttack.

l National Institute for the Physically Handicapped, (IPH), New Delhi.

107

l Ali Yavar Jung National Institute for the Hearing Handicapped (AYJNIHH), Mumbai.

l National Institute for the Mentally Handicapped, (NIMH), Secunderabad.

ÍÔæ äìæì öìô• vôìæ «*èçVìæ èô Åí!ÐÖ èæíú ôìä ôëí× öìíç èÐáô èð¼ìíû Ìáâ èÐ™íóë

øèë÷ìèÜç ôëì öìú¯

4¿3¿1 National Institute for the Visually Handicapped (NIVH), Dehradoon.

1979 ¼ìíÜ vóëìóãíæ òìèøç ðú National Institute for the Visually Handicapped (NIVH),

Social and Women’s Welfare-Íë ÌÓéíæ Íôèå vëíäš³éô·ç «*èçVìæ¯ ÍÈ èÐáì «*èçVìíæëÅí!íÐÖ_

l ùíû»Ëìë Å ‰èç èûÓìæ¯

l ôâÞéíóë «*èÐáíËë óìèú& †ŒðË¯

l äìçéú ¬t¬?íëë èô×ã èæèóÞ,% øèëí¼ûì óìæ¯

«*èçVìæèåë èæ@¬‰èÜèÔç èûÛìù Ììí×_

‘1’ èûóÖìÜú èûÛìù

‘2’ «*èÐáË èûÛìù

‘3’ ¼ðìúô ÅøôëË ß öQŸøìèç èûÛìù (Aids and Appliances Division)

‘4’ ùíû»Ëì èûÛìù

‘5’ øã¬t¬?ô èûÛìù

‘6’ èÐGF ¼¤¹ì¬Q? âæ¬t¬?& èûÛìù

ÍÈ èÐáì «*èçVìíæë ôìöÞìûÜéë âíÓÖ Ììí×_ óüè,%ðéæíóë äæÖ èûóÖìÜú øèë÷ìÜæì• ûüè+âïÜô«*èÐáËóìæ• ¼ãëèáç ôâÞÐìÜì (Sheltered workshop) Íôèå vûuÈÜ v«*¼• èÐáô-«*èÐáË vô\ ÷ìÜæì

Íû¤ Ìaoçìë èûèÛ ‰ èóíô ùíû»Ëì øèë÷ìÜæì¯

ÍÈ «*èçVìæèå óüè,%ðéæíóë äæÖ Íôèå Íû¤ Ìì¤èÐô óüè,%ðéæíóë äæÖ ÌæÖ Íôèå èÐáì «*èçVìæøèë÷ìÜæì ôíë¯ Íèå v¼íôwìëé øëéáìë äæÖ óüè,%ðéæ (blind)-vóë ¾çëéß ôíë¯ «*ì:ûút¬› óüè,%ðéæíóë

èûèÛ ‰ ð¬t¬?èÐGF• vûuÈÜ ÐåÞðÖìw• ¼àéç• ûÈ ûþìÓìíæì• vëèõß ÈèJèæúìèë¤ «*Û·èç vøÐìùç «*èÐáíËëûÖûòì ôíë¯

NIVH-Íë ÷ìëèå èÐáô-èÐáË vô\ Ìí× Íû¤ ÍÔìíæ Íô û×íëë èõí«Xìâì ¼ûÞÛìëçéú øëéáìë

âìÓÖíâ vóßúì ðú¯

ÍÈ «*èçVìíæë Íôèå vô\éú vûuÈÜ v«*¼ Ììí× Íû¤ ÍÔìæ ðíç vûuÈÜ øºoèçíç èð`óé ß È¤ëìäé

¼ìèðçÖ «*¬t¬;ç ðú¯ 6V vx*Ëé øöÞ¬Q? ×ìríóë èûæì âïíÜÖ øìÒÖûÈ vóßúìë äæÖ UNICEF-Íë ÌíÇÞ ÍÔìíæ

ûÈ ×ìøìíæì ß ¾çëéë ôìä ðú¯ ¼ìëì vóíÐ óüè,%ðéæ øìÒôíóë èûæìâïíÜÖ ÍÈ «*èçVìíæë ÜìÈíûuëé ûÈèûçëË ôíë¯

108

ÍÔìíæ Íô ôâÞÐìÜìß Ììí×¯ ÍÔìæ ðíç èûèÛ ‰ ¼ðìúô ÅøôëË ß öQŸøìèç• vûuÈÜ vt¬Xå• våÈÜë

vØ‹â Plastic stylus óìûìë vûìõÞ• çì¼• Ûþìä ôëì ×è§• vûuÈÜ vt¬›Ü «*Û·èç ôâ ûÖíú ÅÁøìóæ ðú¯

ÍÈ «*èçVìíæ Íôèå ¼ãëèáç ôâÞÐìÜìú Ììí× †Œìâì˜Ü Å ‰úæ• ¼óÖóüè,%ðéæíóë ûÖûòìøæì• ùüðûÖûòìøæì• øëìâÐÞóìæ Íû¤ Orientation ß mobility øèëí»ûìë äæÖ èûèÛ ‰ èûÛìù (Unit)¯

NIVH Pìëì øèë÷ìèÜç Course IèÜ ðÜ_

l Ìao ûì óüè,%ðéæíóë «*èÐáíË èõí«Xìâì¯l Ìaoíóë ÷ìôhëéëç èÐèáçíóë äæÖ Contact cum Correspondence course.

l óüè,%ðéæíóë v¼íôwìëé èÐáôíóë èÐáË Course

l Physiotherapy B. Sc. (Hons.)

l Occupational Therapy vç B. Sc. (Hons.)

l Orthotics Íû¤ Prosthetics Í óãû×íëë Diploma course.

4¿3¿2 Stryama Prasad Mukherjee National Institute for the Orthopaedic Handicap,

(NIOH), Calcutta.

Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâ èÐ™íóë Íû¤ ÌèÓôâìrìú Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâ «*ì: ûút¬›íóë öìíóë ÷ÜìíØëì

ôëìë• vøÐé÷ìÜæì ß áâçì «*íúìíùë Ðèkë ¼éâìûºoçì Ììí×• çìíóë èÐáì• «*èÐáË Íû¤ øãæûÞì¼íæëÅ ‰èçë äæÖ NIOH ôÜôìçìú òìèøç ðú¯ 1980 ¼ìíÜë Íè«*íÜ Íèå t¬Hìú&Ðìè¼ç ¼¤òì èð¼ìíû

vëèäšìõÞ ðú¯ ÍÈ «*èçVìíæë Åí!ÐÖIèÜ ðÜ_

l Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë (OH) Å ‰ç øèëí¼ûì vóßúìë äæÖ âìæûÐèkë Å ‰úæ_«*Óìæç Phys-

iotherapist, Orthopaedic ß Prosthetic våôèæèÐúìæ Occupational therapist, Employ-

ment Íû¤ placement officer ß Vocational Councellor vóë «*èÐáíËë âÓÖ èóíú¯

l Restarative Surgery ¼ðìúô ÅøôëË ß öQŸøìèç• ûüè+âïÜô «*èÐáíËë váír model øèëí¼ûìë

Åˆ‰èç¯

l Ìèò-¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë øèëí¼ûì ß èûíÐ» øèëí¼ûìë ûÖûòì¯

l Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë ¼ìâè†Œô øãæûÞì¼íæë äæÖ ¼ûÞèóíô ùíû»Ëì øèë÷ìÜæì çìë vøìè»ç(sponsor) ôëË¯

l âíæìøíöìùé ¼ðìúô öQŸøìèç ß ÅøôëíËë ÅÁøìóæ ûüèºo ß èûçëË¯

l Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë váír Ðé»Þ Documentation ß Information vô\ èð¼ìíû ôìä ôëì¯

l ëìäÖ ¼ëôìëé ß vt¬HE×ìí¼ûé ¼¤òìú öìëì Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë øãæûÞì¼íæë ôìíä èæöãk çìíóëøëìâíÐÞë øèëí¼ûì óìæ¯

4¿3¿3¿ Swami Vivekananda National Institute for Rehabilitation Training and Research

(NIRTAR), Olatpur, Cuttack.

1975 ¼ìíÜ öÔæ Artificial Limits Manufacturing Corporation of India òìèøç ðú çÔæ ÍÈ

109

«*èçVìæèåëß äˆŠ ðú¯ Ministry of Social Justice and Empowerment-Íë ÌÓéíæ Íèå 1984 Íë

21íÐ vØûugúìëé t¬Hìú+UÐìè¼ç «*èçVìíæ øèëËç ðú¯

NIRTAR-ë Åí!ÐÖIèÜ ðÜ_

l Doctor, Prosthetic, Orthotist, Prosthetic ß Orthotic Technicians, Pshychotherapist,

Occupational therapists Íû¤ ÍëCø ÌæÖìæÖ ôâÞé öìëì Ðìëéèëô Ìáâíóë øãæûÞì¼íæë äæÖèæöãk çìíóë «*èÐáíËë äæÖ vøìè»ç ß ¼ðíöìèùçì ôëì (Sponsor and cordinate)¯

l Ðìëéèëô Ìáâ (PH) èÐáì ß øãæûÞì¼íæë èûèÛ ‰ èóíô Å ‰èçë äæÖ ÌÇÞ¼ìðìöÖ ûì Ûëçhôé èóíúÌìóÐÞ ¼ðìúô ö¬QŸøìèç ÅÁøìóæ• èûçëË ûÖûòìë Å ‰èç¯

l Bio-medical Engineering-Í ùíû»Ëì• Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë ÷Üì÷íÜë ¼ðìúô öQŸøìèçë

ôìöÞôëé âïÜÖìúæ èô¤ûì Åøöãk Surgical ß Medical øºoèç ÌÇûì æçhæ ¼ðìúô ÅøôëíËë

Å ‰èçôíGF ùíû»Ëì øèë÷ìÜæì• vøìè»ç ß ¼ðíöìèùçì ôëì Íû¤ Ûëçhôé vóßúì¯

l øãæûÞì¼íæë äæÖ model of survice delivery Programme Íë Å ‰èç¯

l Ðìëéèëô Ìáâíóë äæÖ ûüè+âïÜô «*èÐáË• ôâÞ¼¤òìæ (placement) Íû¤ øãæûÞì¼íæë ûÖûòì¯

l Ûìëíç ß Ûìëíçë ûìÈíë ¼¤ûìó «*÷ìë ûÖûòìë Å ‰èç¯

l Ðìëéèëô Ìáâíóë øãæûÞì¼íæë äæÖ ÌæÖ vöíôìæ ôìöÞ †ŒðË¯

l Åøíëìk ÜáÖ ß Åí!ÐÖIèÜ øïëíËë äæÖ ¼â¬t¬? Ììíúë ûÖûðìë¯

Íôèå Regioanl Training Centre ÍÈ «*èçVìíæë ¼íà öãk NIRTAR ôíúôèå Course ÷ìÜæì

ôíë_Prosthetic/Orthotic Engineering Í Diploma.

l Physiotherapy vç Degree.

l Occupational Therapy vç Degree.

l Orthopaedic Surgeon, Physiotherapy Medicine Therapists in rehabilitation Íë váír

Short term course.

l âæ¬t¬?&èûó• èÐáô ß ¼âìäôâÞéíóë äæÖ Orientation Course.

4¿3¿4¿ The Institute for the Physically Handicapped, (IPH), New Delhi.

Íèå Íôèå t¬Hìú+UÐìè¼ç «*èçVìæ Íû¤ Societics of Registration Act, 1860-Í vëíäš³éô·ç¯

«*èçûaoéíóë øãæûÞì¼íæë äæÖ âìæûÐèkë Å ‰úíæë váír Ûìëç ¼ëôìíëë Ministry of Social Justice

& Empowerment 1976 ¼ìíÜ Ðé»Þ øöÞìíúë ÍÈ «*èçVìæèå ôíë¯ ÍÈ «*èçVìíæë Åí!ÐÖIèÜ_

l 3 û×íëë Physicotherapy/Occupational Course Therapy Course øèë÷ìÜæì¯

l 2 û×íëë Prosthetic/Orthotic Engineering Diploma Course øèë÷ìÜæì¯

l vØèûuô ôìíäë äæÖ ûì Orthotic ß Prosthetic öQŸøìèçë äæÖ ôâÞÐìÜì ÷ìÜæì¯

110

l Physiotheraphy, Occupational Therapy ß Speech Therapy Outpatient Department

øèë÷ìÜæì¯

4¿3¿5¿ Ali Yavar Jung National Institute for the Hearing Handicapped (AYJNIHH),

Mumbai.

1983 ¼ìíÜ Ûìëç ¼ôëìë ôçÞüô òìèøç ÍÈ «*èçVìæ¯ «*ìkæ ùÛæÞë• èÐáìèûó ß âìæûçìûìóét¬HùÞéú Ali YavarJung Íë ¼@‡ìíæ x*ûË Ìáâíóë «*èç çþìë Ìì†Œíðë t¬Héô·èçë äæÖ ß çþìë «*í÷,%ìíô

ØÜûçé ôëìë äæÖ ÍÈ «*èçVìíæë ÑëCø æìâôëË¯ øãæûÞì¼íæë váír ÍåìÈ Ðé»Þ «*èçVìæ¯ ÍÈ«*èçVìíæë Åí!ÐÖIèÜ ðÜ_

l x*ûË Ìáâíóë äæÖ ÅE÷ èûíÐ»Ú ¼@ø ‰ ôâÞéóÜ ¾çëé ôëíç ÍÈ «*èÐáË¯ âã@¬HìÈ-Í B.Ed.

(H.I.), èóGXé ß øìåæì Regional Centre Í Hearing, Langauge and Speech Í Diploma

Course øèë÷ìÜæì¯

l øãæûÞì¼íæë øèëí¼ûì ûüèºo ß Å ‰èçë äæÖ ¼âìäíô vô\ ôíë ùíû»Ëì øèë÷ìÜæì Íû¤ çì x*ûËÌáâíóë vøþîí× vóßúì¯ èô×ã âèõÅÜ Íû¤ vëìù èæËÞìúô øëéáì ûÖûòì Ålcìûæìë äæÖ ùíû»Ëìëèóíô ÜáÖ ëìÔì öìíç ÌæÖìæÖ «*èçVìæ ÍÈ ¼û ûÖûðìë ß «*íúìù ôëíç øìíë¯

l èÐáìùç «*èÐáË Íû¤ è÷èôÁ¼ìë äæÖ ÅøôëË Å ‰ç ôëì¯

Rehabilitation Council of India-ë ÌÓéíæ èæÅ èóGXé• ôÜôìçì ß v¼íô\ûìó Ìì˜èÜô vô\

òìøæ ôëì ðíúí× Íû¤ ûìÜìôâ• v÷ ‰ìÈ• ÍÜìðìûìó ß ûìàìíÜìíë Diploma Course-ë äæÖ vô\ òìøæ

ôëì ðíúí×¯ Åøë¬Q; «*èçVìæèå «*ì:ûút¬› Ìáâíóë äæÖ v¼íô\ìûìíó Íôèå «*èÐáË vô\ øèë÷ìÜæì

ôíë¯

AYJNIHH x*ûË Ìáâíóë ¼ûÞ«*ôìë vëìù èæëCøíËë• Therapy, èÐáË ß ûüè+âïÜô øèëí¼ûìóìæôíë¯ ÍÔìíæ ÍÈ ¼â¬t¬? øèëí¼ûì øìßúì öìú ½

‘1’ x*ûË ¼@¬Híao vëìù èæëCøË ûì èæËÞú ß âïÜÖìúæ¯

‘2’ èÐáìùç âïÜÖìúæ ß øëìâÐÞ

‘3’ Hearing aids ß moulds-Íë èæûÞì÷æ ß èØèå¤¯

‘4’ âæ¬t¬?ìè+Uô âïÜÖìúæ¯

‘5’ Psychotherapy, Behaviour Therapy Íû¤ Play Therapy.

‘6’ Medical øëìâÐÞ

‘7’ Speech ß Language therapy

‘8’ âìçì-èøçìíóë øëìâÐÞóìæ ß øÇ«*óÐÞæ¯

‘9’ ûüè+âïÜô «*èÐáË ß øëìâÐÞóìæ¯

‘10’ Refearl ß Follow-up.

111

‘11’ øèëí»ûìë ÜíáÖ vøþî×ìíæì Íû¤ çìë ¼@e¼ìëË¯

‘12’ x*ûíË Ìáâ èû»íú «*âìË ør óìæ¯

4¿3¿6¿ National Institute for the Mentally Handicapped (NIHH) Secunderabad.

Ûìëç ¼ëôìíëë Ministry of welfare-Íë ÌÓéíæ 1984 ¼ìíÜ NIMH «*èçèVç ðú¯ «*èÐáËùç

ß ùíû»Ëìë äæÖ Íèå Ðé»Þ «*èçVìæ¯ ÍÈ «*èçVìíæë Åí!ÐÖ¼âïð_l âìæè¼ô Ìáâíóë äæÖ Ûìëçéú øèëíûíÐ öóìæ ß øãæûÞì¼íæë äæÖ Åøöãk âíõÜ Ålcìûæ¯l âìæè¼ô Ìáâíóë øèëí¼ûì vóûìë âìæûÐèk ùÒæ¯

l âìæè¼ô èóô ðíç èøè×íú ø§ìíóë è÷èÿçôëË• çìíóë äæÖ ùíû»Ëì øèë÷ìÜæì ß ¼âè HçôëË¯

l âìæè¼ô Ìáâíóë váír vö ¼â¬t¬? vû¼ëôìëé ¼¤òì ôìä ôíë çìíóë øëìâíÐÞë øèëí¼ûì óìæ

Íû¤ ¼ðìúçì ôëì¯

l âìæè¼ô Ìáâíóë váír documentation ß information vô\ èð¼ìíû ôìä ôëì¯

l âìæè¼ôÛìíû Ìáâ ðßúìë ôìëË• âìrì• ÌìÇÞ-¼ìâìèäô èû»ú èæëCøíËë äæÖ «*ì¼èàô çÇÖ

¼¤†Œð¯

l âìæè¼ô èóô ðíç èøè×íú ø§ì ûÖèkíóë èûèÛ ‰ «*ôìë IËùç øèëí¼ûì ûüèºoíô Ììëß ÅÁ¼ìèðç

ôíë ¼ØÜ ôëì¯

ÍÈ «*èçVìíæ ¼óëòìíæ 6èå èûÛìù Ììí×_ Medical Science, Psychology, Special education,

Speech Pathology, informaion ß documentation service Íû¤ ûüè+âïÜô «*èÐáË èû»íú¯âã@¬HìÈ• ôÜôìçì Íû¤ èæÅèóGXéíç èçæèå Ìì˜èÜô vô\ Ììí×¯ ÍÈ äìçéú «*èçVìæèå èûèÛ ‰ Óëíæë

Pre-Service, Pre-service v¼èâæìë Íû¤ ÌæÖìæÖ «*èÐáíËë ôìöÞ¼ï÷é ÷ìÜæì ôíë¯ ÌæÖìæÖ Course IèÜ

ðÜ_

‘1’ v¼íô\ìûìíó 3 û×íëë Bachelor’s Degree Course in Mental Retardation (BMR).

‘2’ Post Graduate Diploma

‘3’ B. Ed. (Special Education) MR

ÍÈ «*èçVìæ 10-12èå t¬HGF ¼âíúë Course ¼¤ùÒæ ôíë¯ çìíóë ôìöÞíárIèÜ Ìáâíóë ¼ðæÐéÜ

(Portage) ûüè+âïÜô «*èÐáË• ûÖûðìë øèëûçÞæ• èâèõúì ßúìôÞÐø èæíú¯ Í×ì§ìß ÍÈ «*èçVìæ«*èçûÁ¼ë Íôèå National workshop ôíë Çìíô vöÔìíæ âìæè¼ô Ìáâíóë ôìíä èæöãk vøÐìóìë

ûÖèkëì èûèÛ ‰ çÇÖ èûèæâú ôëíç øìíë Íû¤ èÐáô-âìçìèøçì ôìöÞ¼ï÷é †ŒðË ôëíç øìíë¯ÍÈ «*èçVìíæë Íôèå ûT èûÛìùéú óÜ Ììí× öìëì âìæè¼ô Ìáâ ß çìíóë âìçì-èøçìíóë ¼ìðìöÖ

ôëíç øìíë¯ èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë «*íúìäæ è÷èÿç ôíë «*íúìäæéú øèëûçÞæ Ììæìë äæÖ

øèëôGFæì †ŒðË ôëì Íû¤ «*èçôìíëë äæÖ Åøöãk òìíæ v«*ëíËë (referrals) ÅøíóÐ Íû¤ ÍÈ Åí!íÐÖ

ÌæÖìæÖ èûóÖìÜúíô øëìâÐÞóìæ ôëì ðú¯

ÍÔìíæ Karvalambam Kendra æìíâ Íôèå èûíÐ» èûóÖìÜú Ììí×¯ 3_16 û×íëë 85 äæ âìæè¼ô

«*èçûaoéíóë Ûè+Þ ôëì ðú¯ çìíóë Pre-primary, Primary, Secondary ß Pre-Vocational èûÛìíù

112

Ûìù ôëì ðú¯ «*çÖ¬Q? †Œìíâë vÜìíôíóë äæÖ †ŒìâÖ èÐèûíëë (rural camp) øèë÷ìÜæì ôíë¯ Ííóë

ôìöÞìûÜéIíÜì_

‘1’ øëéáì ôíë èûèÛ ‰ vô¼ ÅóÙìåæ¯

‘2’ ûÖèkùçÛìíû âïÜÖìúæ ß øëìâÐÞóìæ¯‘3’ èøçì-âìçìíóë «*èÐáË¯

‘4’ ¼í÷çæçì ¼üè,%¯

‘5’ Åøöãk òìíæ v«*ëíËë ÅøíóÐ (Reference)

NCERT ß Institute of Education Technology-ë ¼ðíöìèùçìú ÍÈ «*èçVìæ èûèÛ ‰ ôìöÞÖ¼ï÷éèæúèâçÛìíû Íô Ðèæûìë Ì¬Q?ë óïëóÐÞíæ School Training Programme-Íë Ì¤Ð èð¼ìíû ¼@e÷ìë

ôíë¯ Íèå âìæè¼ô Ìáâíóë èøçìâìçìíóë äæÖ Íû¤ ùüíð ÍÈ ¼â¬t¬? èÐ™íóë öÇìöÇ ûÖûòìøæìë äæÖ

èæíóÞèÐç¯

4¿4 èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë äæÖ èûóÖìÜú (Schools for the Handicapped

Children)

vôûÜâìr äìçéú èÐáì «*èçVìæ¼âïíðë (National Institutes) Úìæ èÐ™íóë øíá öíÇ,% æú¯ çìë

ôìëË ÍÈ «*èçVìæ ¼ûÞr øìßúì öìú æì¯ ôì×ìôìè× òìíæ èûóÖìÜú ÇìôíÜ v¼Ôìíæ Ì¼âÇÞ èÐ™íô

ÌæèçèûÜí@¬H Íû¤ èæúèâçÛìíû øìèÒíú èûóÖìÜíúë âïÜÖìúæ• èÐáì ß «*èÐáíËë ¼ãöìù ÜìÛ ôëì öìú¯èûóÖìÜú ¼âïíðë çìèÜôì_

4¿4¿1¿ x*ûË Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú (Schools for the Hearing Handicapped)

1984 ¼ìíÜ âã@¬HìÈ-Í Mombay Institution for the deaf & mute ¼ûÞ«*Çâ òìèøç ðú¯

l Calcutta deaf and dumb school—1893 ¼ìíÜ ûèÓë èÐ™íóë èÐáì vóûìë äæÖ òìèøç ðú¯

l Clarke School for the Deaf—x*ûË Ìáâ ß âìæè¼ô Ìáâ (Mentally Challenged)

èÐ™íóë èÐáì vóú¯ Íèå v÷ ‰ìÈ-Í Ìûèòç¯

l MGR Higher Secondary School and Home for the Speech and Hearing Impaired—

v÷ ‰ìÈ-Í Ìûèòç• âïô ß ûèÓëíóë Ììx*ú óìæ ôíë¯

l Nilam Patel Bahashrut Foundation—âã@¬HìÈ Í x*ûíË Ì¼âÇÞ èÐ™íóë èÐáì èóíú t¬HìÛìèûôèûóÖìÜíúë âïÜít¬Œìíç Ììæì ðú¯

l Vagdevi—ûÖìàìíÜìíëë †Œìâì˜íÜë ûìô «*èçûaoé èÐ™íóë vëìù èæËÞú ôíë Íû¤ «*èçôìíëë

ûÖûòì Íû¤ âïÜÖìúæ ôëì ðú¯ (assessment, diagnosis and intervention).

l National Society for Equal Opportunities for the Handicapped (NASEOH)—âã@¬HìÈíç

Ìûèòç¯ ÍÈ ¼¤òì x*ûË Ìáâ èÐ™íóë èÐáì ûüè+âïÜô «*èÐáË• ôìä ß Ììíâìó «*íâìíóë¼ãíöìù vóú¯

113

l Arpan—Íèå ûíëìóìú ûT «*èçûaoôçì öãk èÐ™íóë vëìù èæËÞìúô vô\¯ x*ûË ß âìæè¼ôÌáâíóë èÐáì ß øãæûÞì¼íæë ûÖûòì ôíë¯

l Akshar Trust for Hearing Impaired—Íèå ûíëìóìú x*ûË Ìáâ èÐ™íóë «*Çìùç èûóÖìÜú

èÐáì• èÐáô «*èÐáË ß Ìèç èÐ™íóë äæÖ ôâÞ¼ï÷éë ûÖûòì ôíë¯

l AIAED—Ûìëç x*ûË Ìáâíóë èÐáìë ¼ãíöìíùë Å ‰èç ôíâ Íû¤ ÍÈ ¼ãíöìù-¼ãèûÓì ûüèºo ôëìë

ûÖûòì ôíë¯ ÌèÐèáç ûèÓë vÜìíôíóë ÌÊûçèæô t¬Hìáë Úìæóìíæë ûÖûòì ôíë¯

l Nagpur Hearing Services—Íèå x*ûË Ìáâ vÜìíôíóë øãæûÞì¼æ øèëí»ûì vóú¯ ¼â¬t¬? «*ôìëx*ûíËë äæÖ öQŸøìèç Íû¤ x*ûË Ìáâíóë âïÜÖìúæ ß çìíóë äæÖ ûÖûòìøæìë øèëí»ûì vóú¯

l Maharashtra Deaf Fellowship in India—Nëàìûìó¯ vâíúíóë äæÖ èûóÖìÜú ß vðìíšíÜë

âìÓÖíâ èÐáìóìíæë Åøë ÌìíÜìô ¼@øìç ôëì Ííóë «*Óìæ Åí!ÐÖ¯ âðìëìí,%³ ûèÓëíóë äæÖ

Íôèå «*èçVìæ¯

l EAR—Education, Audiology and Research Society—âã@¬HìÈ-Í x*ûË-Ìáâíóë âïÜÖìúæôíë ß èÐáì vóú¯

l Little Flower Cenlent Chennai.

4¿4¿2¿ óüè,%ðéæ ûì Ìaoíóë äæÖ èûóÖìÜú (Schools for the Visually Impaired/Blindness)

1943 ¼ìíÜë äãÜìÈ âìí¼ Ûìëçéú öãºo Ìaoíóë äæÖ «*Çâ Saint Dunstan’s Hostel vóëìóãíæ

òìèøç ðú¯

l NAB (National Association for the Blind) âã@¬HìÈ ß ûÖìàìíÜìíë òìèøç ðíúè×Ü¯ óüè,%

«*èçûaoé èÐ™íóë èÐáì• ÌìÇÞ-¼ìâìèäô øãæûÞì¼æ vóßúìë äæÖ¯

l Blind People’s Association—Ììíâóìûìíó Ìao ß óüè,% Ìáâíóë èÐáì ß øèëí¼ûì vóú¯

l Sri Ramkrishna Mission— vôìíú@¬Hìíåìíë Ìao èÐ™íóë èûóÖìÜú èÐáì óìæ ôíë¯

l Faith India— ÍæìëôhÜìíâ óüè,% Ìáâíóë èÐáì ß ÌæÖìæÖ øèëí¼ûì óìæ ôíë¯

l Blind Relief Association— èóGXéíç óüè,% Ìáâ èÐ™íóë èÐáìë ûÖûòì ôíë¯

l Sishu Raksha—ûÖìàìíÜìíë èÐ™ ôÜÖìíËë äæÖ Íèå ôËÞìåô ëìäÖ ôìÅèAÜ¯

l Kerala Federation of the Blind—Íèå vûuÈÜ øºoèçíç ÐåÞðÖìw ß ôâèøÅåìë «*èÐáË Íû¤

vûuÈÜ ÌæãèÜèø ÅøôëË (transcription aid), mobility ß Orientation v«*ì†Œìâ ÈçÖìèóë ûÖûòì

ôíë¯

l Victoria Memorial School—âã@¬HìÈ Ððíë óüè,% Ìáâíóë èÐáì vóßúìë Ììûìè¼ô èûóÖìÜú¯

l RakumSchool for the blind—óüè,%ðéæíóë äæÖ Ììûìè¼ô èûóÖìÜú¯ vûuÈÜ øºoèç vÜÔì ß ø§ì

vÐÔìíæì ðú¯ ÷ÜìíØëì• ÅøíóÐ ß èÒôâç øëìâÐÞ vóú¯ ûÖìàìíÜìíë Ìûèòç¯

114

l Royal Common Wealth Society for the Blind—Ìao& ûao ß «*èçôìë ß øãæûÞì¼íæë ûÖûòìôíë¯ èûæì ûÖíú †Œìâì˜íÜ v÷ìíÔë ÌøìíëÐíæë äæÖ èÐèûíëë ûÖûòì ôëíç ÌÇÞ ¼ìðìöÖ ôíë¯

âã@¬HìÈ-Í Íèå Ìûèòç¯

l Rotary Club of Chandigarh—óüè,%ðéæíóë vûuÈÜ èóíú ¼ìðìöÖ ôëìë ÷è„ùí§ë Íôèå ¼¤ùÒæ¯

4¿4¿3¿ âìèæ¼ô Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú (School for the Mentally Handicapped)

1944 ¼ìíÜ âã@¬HìÈ-Í «*èçèVç âìæè¼ô Ìáâíóë äæÖ «*Çâ èûóÖìÜú Jai Vakeel School. Íèå

âìæè¼ô Ìáâíóë äæÖ ùíû»Ëìë ôìä ôíë Íû¤ èÐáì ß ûüè+âïÜô «*èÐáË vóú¯1954 ¼ìíÜ All India Institute of Mental Health òìèøç ðú¯

l âìæè¼ô Ìáâíóë èÐáì ß ûüè+ùç «*èÐáË vóßúìë äæÖ 1964 ¼ìíÜ Kamayani School

«*èçèVç ðú¯

l Model School for Mentally Deficient _âìæè¼ô Ìáâ ×ìríóë èÐáìùç• «*ìôd-ûüè+âïÜô«*èÐáË ß øãæûÞì¼æ øèëí¼ûì vóßúì ðú¯ Íèå èæÅ èóGXéíç Ìûèòç¯ ÍÈ èûóÖìÜú ¼¤Ü†‰vðìíšÜ Ììí×¯

l Arushi—âìæè¼ô èóô vÇíô èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™ ß èÐÔíæ Ìáâ èÐ™íóë èÐáì ß

ûüè+âïÜô «*èÐáË vóú¯ âã@¬HìÈ-Í Ìûèòç¯

l Karvalambam— v¼íô\ìûìíó âìæè¼ô Ìáâ èÐáì vóú¯

l Central Institute for Mentally retarded—Íèå èrûì\íâ âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë èÐáì ß

øãæûÞì¼íæë øèëí¼ûì vóú¯

l Spandeen—ûíëìóìú âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë èÐáì vóú¯

l Mithra—ûÖìàìíÜìíë âìæè¼ô Ìáâíóë øãæûÞì¼íæë äæÖ Íôèå ¼¤ùÒæ¯

l Ashalaya Home for the welfare of the Mentally Retarded—ûÖìàìíÜìíë Íèå ûüè+âïÜôÐìëéèëô ß «*èçôìëâïÜô «*èÐáË vóú âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë¯

l Association for Mentally Retarded—ûÖìàìíÜìíëë “«*ùèç” âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë èÐáì

vóûìë äæÖ èûíÐ» èûóÖìÜú¯

l St. Camilus Training Centre for Education of the Mentally Retarded— vôëìÜìíç âìæè¼ô

Ìáâíóë èÐáì vóú¯

l Manjunath Social Welfare Association— vûÜùþìß-Í Ìûèòç Íôèå Ììûìè¼ô èûóÖìÜú¯

Íèå èÐáì ß äéûíæ ûüè+âïÜô ÅíøóÐ (Career guidance) vóú¯

l Cauossa Special School—âã@¬HìÈ-Í âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë «*ìÇèâô Úìíæë èÐáì (Three

R’s) èÐGF• ðìíçë ôìä• èÐáì vóßúì ðú¯

l Dilkush Special School _ èæíäë ö væßúì• ôâÞÐìÜì ß Clinical øèëí»ûì ¼@¬Híao «*èÐáË

vóßúì ðú¯ âã@¬HìÈ-Í Ìûèòç¯

115

l SPJ Sadhana School— Íèå èÐáì• ûüè+âïÜô «*èÐáË ß «*ìôd-ûüè+âïÜô «*èÐáíËë ûÖûòìôíë¯ âã@¬HìÈ-Í Ìûèòç Íèå Íôèå ¼ãëèáç ôâÞÐìÜì Ììí×¯

l Amar Jyoti—èóGXéíç âìæè¼ô Ìáâíóë èÐáì vóú¯

l Enarkulam Women’s Association— vôìè÷íæ ÍÈ «*èçVìæ âìæè¼ô Ìáâ ß ûèÓëíóë èÐáì

ß ûüè+âïÜô «*èÐáË vóú¯l Alphoms Social Centre—Íèå ÍæìëôhÜìíâ âìæè¼ô Ìáâ èÐáìÇÞéíóë èÐáì vóú¯

4¿4¿4¿ Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë äæÖ èûóÖìÜú (Schools for the Orthopaedically Handi-

capped)

Ìèò ¼¤¹ì¬Q? Ìáâíóë «*Çâ èûóÖìÜú òìèøç ðú 1947 ¼ìíÜ¯

l The society of Rahabilitation of cripple Children-Mumbai—Íèå Íôèå Orthopaedic

ðì¼øìçìÜ ÷ìÜæì ôíë Íû¤ âè¬t¬?í,›ë øáìÙìç ß vøìèÜß-Íë äæÖ øèëí¼ûì vóú¯

l Cheshire homes Leonard Cheshire ôçÞüô «*èçèVç ðú¯ Ûìëíç 19èå ÍëCø ‘home’ Ììí×¯

l 1955 ¼ìíÜ âã@¬HìÈ-Í Fellowship of the Physically Handicapped òìèøç ðú¯ Ìèò Ìáâíóë

ô,% ÜìÙíûë äæÖÈ ÍÈ «*èçVìæ¯

l Spastic Society of India—1978 ¼ìíÜ èóGXéíç ™ëg ðíúè×Ü Íû¤ øíë âã@¬HìÈ-Í¯ ÍÈSociety ûÖìàìíÜìíë ×ìríóë èÐáì• Speech therapy,occupational therapy ß Physio therapy

vóú Íèå ûçÞâìíæ National Resource Centre æìíâ øèëè÷ç¯

l Society for the education of the crippled— âã@¬HìÈ-Í¯ Ìèò Ìáâíóë äæÖ èÐáì vóú¯

l Life Help Centre for the Handicapped in Adyar—âì°ìíä¯ Ìèò ß âìæè¼ô Ìáâíóë èÐáì

vóú¯

l Educational Organisation of Tanali—Ðìëéèëô èóô ðíç Ìáâíóë èÐáì vóú¯

l Punarjanman : A special school— Ðìëéèëô Ìáâíóë äæÖ èÐáì vóú¯ vôìíú@¬Hìíåìíë

Ìûèòç¯

l Amar Seva Sangam— vçëgíæÜíÛÜì väÜìú Íèå Ìûèòç¯ ÐìëéèëôÛìíû Ìáâíóë èÐáì ß

øãæûÞì¼íæ «*èÐáË vóú¯

l The J. S. S. Polytechnic for the physically Handicapped— ôâèøÅåìë• ÈèJèæúìèë¤•

òìøçÖèÐGF• Íû¤ ôâÞìèÐúìÜ «*Öìôèå¼ «*Û·èç èûèÛ ‰ èû»íú Ðìëéèëô Ìáâ ÌÇûì ûèÓë ×ìríóëèÐáì vóú¯

l Destitute Home for children with Physically Handicapped—âðéÐïíë Ìûèòç¯ ÐìëéèëôÌáâ èÐ™íóë Ììx*ú ß èÐáì vóú¯

l Association of the Physically Handicapped— vûÜùþìß Í Ðìëéèëô èÐ™íóë äæÖ èÐáì

vóú¯

116

l Dada Amar Rehabilitation Centre for Cerebral Palsy— âè¬t¬?,› øáìÙìç èûèÐ,% èÐ™íóë

èÐáì ß øãæûÞì¼æ vóú¯

l Disa Education for the Disabled—Spastic vëìù èûèÐ,% èÐ™íóë èûíÐ» èÐáì• ûüè+âïÜô

«*èÐáË Íû¤ øãæûÞì¼æ vóßúì ðú¯

l Rotary club of Delhi—Íèå Ðìëéèëô Ìáâíóë ûüè+âïÜô «*èÐáË ôìöÞ¼ï÷éë ¼íà äè§ç¯

l Dr. Ambedkar Institute for Physically Handicapped—ôìæøãíë ÈèJèæúìèë¤-Íë èûèÛ ‰ vôìí¼Þ

Íû¤ ôâìè¼ÞúìÜ «*Öìôèå¼ ¼@¬Híao Ðìëéèëô Ìáâ ×ìríóë èÐáì vóú¯

l Jyoti Charitable trust— ÷è„ùí§ ¼ðìúô ÅøôëË (aids) ô·èrâ Ìà-«*çÖà Ðìëéèëô Ìáâ

èÐ™íóë vöìùìæ vóú¯

l Sanjeevan—øìåæìú Ðìëéèëô ß âìæè¼ô Ìáâíóë èÐáìóìæ ôíë¯

l UDAAD for the Disablded—èóGXéíç âè¬t¬?í,› øáìÙìç èûèÐ,% ß âìæè¼ô Ìáâ èÐ™íóë

«*èÐáË øãæûÞì¼æ Íû¤ «*Çâ Ìûòìú è÷èôÁ¼ìë ûÖûòì ôíë ¼âè Hç ôëìë ûÖûòì ôíë¯

4¿5 ¼¤èá:¼ìë (Summary)

äìçéú èÐáì «*èçVìíæë (National Institutes) ôìöÞìûÜéíç ÍÈ ûíÜ ¼¤èá: ôëì vöíç øìíë vö

¼â¼Öì äè§ç ôìíäë várIèÜ (Thrust Areas) ðÜ âìæûÐèk Å ‰úæ• øãæûÞì¼íæë âíõÜ øèëí¼ûì

vøþîí× vóßúìë ôâÞ¼ï÷é• ¼ôíÜë ôìí× øèëí¼ûì vøþî×ìíæì• âìæè¼ô ß óüè,% Ìáâ• ûìíúì-vâèõôÖìÜÈèJèæúìèë¤-Íë váír ùíû»Ëì ß Å ‰úæ¯ ôì×ìôìè× Ì˜íÜ øèëí¼ûì vøíç èûóÖìÜíúë ¼ðìúçì¯


l èôÛìíû äìçéú èÐáì «*èçVìæIèÜë (National Institutes) «*íúìäæ ðíúè×ÜÀ

l äìçéú èÐáì «*èçVìíæë çìèÜôì ôë Íû¤ NIMH ß NIVH-Íë Åí!ÐÖ ûÖìÔÖì ôë¯

l vôìæßÛìíû èô NIRTAR ß NIOH øìëtøèëô äè§çÀ

l èûíÐ» èÐáíôë èæôå ÍÈ ¼û èÐáì «*èçVìíæë øèëí¼ûì äìæì ÌçÖ¬Q? «*íúìäæéú vôæÀ

l èûèÛ ‰ váír èûíÐ» èûóÖìÜíúë Úìæ èûíÐ» èÐáËíô èôÛìíû Åøô·ç ôíëÀ

117

4¿7 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for discussion and Clarification)

ÍÈ Íôôèå ÛìÜÛìíû ø§ìë øë èô×ã èû»íúë Åøë Ììëß ÌìíÜì÷æì ß ûÖìÔÖì ôëì vöíç øìíë¯

4¿7¿1¿ ÌìíÜì÷æìë èû»ú¼âïð (Points for discussion)

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

4¿7¿2¿ ûÖìÔÖìë èû»ú¼âïð (Points for Clarification)

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

4¿8 ÅÁ¼ (References)

l Kundu C. L. (Ed) (2000) Status of Disability in India 2000, Rahabilitation Council of

India, New Delhi.

l Deaf India Direcotry, Htm.

l Lycos India : Special Education Directory.

l Indian NGO’s-Com. List of Insittution working in the field of disability.

l IND BAZAAR NGO. Indian Support Groups. htm.

l Ind Bazaar.com.Education of Physically Challenged, htm.

l http:/disabilities about, com/cs/education.

BLOCK - 3

IDENTIFICATION AND ASSESSMENT OF

DISABILITIES AND CURRICULUM PLANNING

Ìáâçìë ÐæìkôëË ß âïÜÖìúæ Íû¤ øìÒ¹â øèëôGFæì

121

øûÞ_3 Ìáâçìë ÐæìkôëË ß âïÜÖìúæ Íû¤ øìÒ¹â øèëôGFæì (Identification

and Assessment of Disabilities and Curriculum Planning)

Û—èâôì (Indroduction) : øìÒ¹âíô ØÜ«*ó ß ôìöÞôëé ôëíç èÐáìÇÞéë «*íúìäæ ß çìë ¾ûèÐí,%Öë

Åøë èÛè+ ôíë øìÒ¹íâë øèëôGFæì ôëì Åè÷ç¯ èÐáìÇÞé öèó èûíÐ» vx*Ëéë ß Ìáâçì ¼@ø ‰ ðú

çìðíÜ ÍÈ øìÒ¹â Åøöãk ðíû¯ Åøöãk ß ôìöÞôëé øìÒ¹â «*¬t¬;èçë váír èÐáìÇÞéë «*íúìäæ ß¾ûèÐí,%Öë ¼æìkôëË ß âïÜÖìúæ ÌçÖìûÐÖô¯

ÍÈ øãè¬t¬?ôì èÐáô-èÐáìæèûÐíóë ÅøÜèBo ôëíç ¼ìðìöÖ ôëíû vö âïÜÖìúæ Íôåì øºoèç öìë âìÓÖíââæ¬t¬?ìè+Uô èÐáìùç è¼ºoì¬Q? †ŒðíËë Åí!íÐÖ èûíÐ» vx*Ëéíô ÜáÖ ôíë èûèÛ ‰ çÇÖ ¼¤†Œð ôëì ðú•

Ííáír Ìáâçì ¼@ø ‰ èÐ™íóë Åí!íÐÖ¯

123

Íôô 1 qqqqq ôìöÞôëé ûì vâîèÜô ¼áâçìë ¼æìkôëË ß âïÜÖìúæ Íû¤ øìÇÞôÖâïÜôÜáËìèó è÷èÿçôëË (Identification and Assessment of Func-

tional Abilities and Differential Diagnosis)

1¿0 ùÒæ

1¿1 Û—èâôì1¿2 Åí!ÐÖ¼âïð1¿3 ¼¤Úì

1¿3¿1 âïÜÖìúæ èôÀ(i) ûÖèkùç «*ùèçë âïÜÖìúæ(ii) ôâÞ¼ï÷éë âïÜÖìúæ(iii) èæûÞì÷æ ÌÇûì ûì×ìÈ

(iv) vöìùÖçì• òìæ èæËÞú ÌÇûì vx*ËéèûÛìù

(v) øèëâìäÞæ øèëôGFæì

1¿3¿2 âïÜÖìúíæë «*ôìëíÛó ¥

(a) èæúâ Ìæãöìúé ûì t¬HìÛìèûô âïÜÖìúæ(b) ¾ûèÐ,%Ö Ìæãöìúé âïÜÖìúæ(c) øìÒ¹â èÛè+ô âïÜÖìúæ(d) øìÒ¹â èÛè+ô øèëâìø

(e) ôâÞ¼@øìóæ ûì óáçìèÛè+ô âïÜÖìúæ1¿3¿3 «*Çì-Ìæãöìúé âïÜÖìúæ

1¿3¿4 «*Çì-ûèðÞÛ—ç âïÜÖìúæ1¿4 ¼æìkôëË

1¿4¿1 óüè,%äèæç Ìáâçì


1¿4¿3 x*ûË-Ìáâçì

1¿4¿4 ÷Üæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì

1¿4¿5 èÐÔæ-Ìáâçì

1¿4¿6 Attention Deficit Disorders âíæìíöìíùë ÌÛìû ¼¤¹ì¬Q? èûÐübÜì Íû¤ Attention Deficit

Hyperactivity Disorder âíæìíöìíùë ÌÛìû vðçh Ìèç¼è¹úçìâïÜô èûÐübÜì¯1¿5 Íôíôë ¼ìëì¤Ð

1¿6 Ì†Œùèçë âïÜÖìúæ1¿7 ûìè§ë ôìä

1¿8 ÌìíÜì÷Ö èû»ú ß çìë øèët]håæ

1¿8¿1 ÌìíÜì÷æìë ¼ïrìûÜé

1¿8¿2 ûÖìÔÖìë ¼ïrìûÜé

1¿9 ÅÁ¼

124


¼@¬cûç èûíÐ» èÐáìë váír âïÜÖìúæ èû»ú ûÖçéç ÌæÖ vôìæ èû»íú vøÐìÓìëé ûÖèkíóë âíÓÖ èûçôÞûì âçøìÇÞôÖ Íç vûÐé ðúèæ¯ âïÜÖìúæ øºoèç Ìèçáh° ðíç ûüð+ë èÐáì¬t¬?ë Íû¤ ûÖèk ðíç èÐáì-«*èçVìæ ¼ûÞr ðíú Çìíô¯ ÌìäôìÜ ¼ôÜ èûóÖìÜíú «*ìú èÐáìë ¼ôÜ¬t¬?íë âïÜÖìúæ ðíú Çìíô¯ Speech

Therapist Ûì»ìë Å ‰èç ß èæøãËçìë øëéáì ôíë Çìíôæ• Occupational therapist øëéáì ôíëæ

Èè\ú ûÖûðìíëë «*ùèç• ¼˜ìÜæ óáçì• «*Ðì¼íôëì âïÜÖìúæ ôíëæ èÐáíôë Íû¤ èÐáìóìíæë øèëôGFæìë•èÐáíôëì âïÜÖìúæ ôíëæ óáçìë æìæì¬t¬?ë Íû¤ èûóÖìÜíúë âíæìèûíóëì âïÜÖìúæ ôíëæ «*ìú ¼û èô×ãâïÜÖìúíæë várèå ÌøèëôèGFç Íû¤ ÍÈäæÖÈ øèëûçÞíæë «*íúìäæ¯ ÍÓëíæë âïÜÖìúæ øºoèç ûao ôëìëÅíóÖìù vóÔì öìú æì¯ èûóÖìÜú ÌèÓôçÞìíóë èÐáì ¼@øèôÞç è¼ºoì¬Q? èæíç ðíû Íû¤ v¼È è¼ºoìí¬Q?ë

øfìíçë öãèk èÜèøûºo ôëíç ðíû¯ ÍäæÖ ¼èÒô âïÜÖìúæ øºoèç Ìèç Iëg&øïËÞ âïÜÖìúæ øºoèçíô¾ûÚìèæô ùíû»Ëì ÜBo ðíç ðíû Íû¤ âïÜÖûìæ ß «*ìâìËÖ ðíç ðíû¯

èûóÖìÜúIèÜíç øëéáì (Testing) ß âïÜÖìúæ øºoèç (assessment) ¼@øíôÞ öíÇ,% èûqìè¬Q? Ììí×¯

øëéáË ß âïÜÖìúæ ¼âìÇÞô æú¯ øëéáíËë äæÖ ûÖèkíô èô×ã èûíÐ» «*x‰ vóßúì ðú Íû¤ çìíç «*ì:æ@¬Híëë Pìëì çìë ¼ìØíÜÖë âìæ èæËÞú ôëì ðú¯ âïÜÖìúíæ øëéáË ÇìôíÜß çì ™Óã «*ì: æ@¬Hë èæíúÌìíÜì÷æì ôíë æì• IËùççÇÖ ûì èôÛìíû èÐ™ ¼ìØíÜÖë âìæ ÌäÞæ ôíë v¼åìß âïÜÖìúíæ ¼ìíÇ äè§ç¯Íèå ðÜ âæ¬t¬?+U èÐáì ¼@¬Haoéú è¼ºoì¬Q? †ŒðË ôëìë äæÖ çÇÖ ¼¤†Œíðë øºoèç (Psycho educational

decisions)¯


øìÒÖ¹íâë ÌÓÖìúIèÜ øìíÒë ¼ìíÇ ¼ìíÇ ×ìríóë èæ@¬‰èÜèÔç Åí!ÐÖIèÜ ÅøÜèBo ôëíç ðíû_

‘1’ âïÜÖìúíæë ÌÇÞ ß «*ôìëíÛó ¼@øíôÞ Úìæ¯

‘2’ âïÜÖìúíæë øºoèç ¼@øíôÞ ÅøÜèBo¯

‘3’ «*èçûaoéíóë ûÖûðìèëô ¾ûèÐ,%Ö_è÷èÿç ûì ¼æìkôëË¯

‘4’ èûèÛ ‰ «*ôìíëë âïÜÖìúíæë ¼ëJìâ ¼@¬Híao Úìæ¯

‘5’ èÐáì-¼¤¹ì¬Q? ôìöÞ¼ï÷éë âïÜÖ èæÓÞìëíËë äæÖ âïÜÖìúíæë ûÖûðìë¯

1¿3 ¼¤Úì (Definition)

1¿3¿1 âïÜÖìúæ èô (What is Assessment) ?

125

âïÜÖìúæ ¥ çÇÖ¼¤†Œíðë âìÓÖíâ è¼ºoì¬Q? †ŒðË øºoèç ¥ ×ìr×ìréë «*ùèç ¼@¬Híao è¼ºoì¬Q? †ŒðË ôëìëäæÖ çÇÖ ¼¤†Œð ôëìíô âïÜÖìúæ ûíÜ ûËÞæì ôëì vöíç øìíë¯ âïÜÖìúíæë çÇÖ øìßúì öìú æìæìèûÓÅøìíú vöâæ t¬HìÛìèûô âïÜÖìúæ• ¾ûèÐ,%ÖøïËÞ âïÜÖìúæ• øöÞíûáË• ¼ìáìÁôìë• èûóÖìÜú æèÇør Ìí H»Ë•õìkìëé øëéáì-èæëéáì Íû¤ ¼ìâìèäô v«*áìøå vÇíô¯ èÐáìÇÞéë øïíûÞë Èèçðì¼ ß û+Þâìæ ôìöÞÖ¼@¬HíaoçÇÖ ¼¤†Œð âïÜÖìúíæë ¼íà öãk¯ Íèå øèëû+ÞæÐéÜ ß ÷Üâìæ øºoèçë ÌèûíE×óÖ Ìà¯

(i) ûÖèkùç «*ùèçë âïÜÖìúæ (Evaluation of individual Progress)

(ii) øºoèçë âïÜÖìúæ (Program evaluation)

(iii) ûì×ìÈ (Screening)

(iv) vöìùÖçì (Eligibility)

(v) «*íúìù (Intervention)

Salvia and Ysseldyke (1991) øþì÷èå è¼ºoì¬Q? è÷èÿç ôíëæ¯ ûÖèkùç «*ùèçë âïÜÖìúæ• øºoèç-âïÜÖìúæ• ûì×ìÈ (Screening) òìæ èæûÞì÷æ• ¼èÒô ð¬t¬?íáø Íû¤ ÍÖìí¼¼íâí`åë èÛè+íç «*íúìù øèëôGFæì¯

(i) ûÖèkùç «*ùèçë âïÜÖìúæ (Evaluation of individual progress) ¥ èûóÖìÜíúë ûÖèk&ëì

ûÖèkùçÛìíû ×ìríô ûì ×ìróÜíô ¼èÒôÛìíû vö èÐáì vóßúì ðíE× çìíç çìë ûì çìíóë «*ùèç ûì

Ì†Œùèç ¼@øíôÞ çÇÖ ¼¤†Œð ôëíûæ Íû¤ çìë âïÜÖìúæ ôëíûæ¯ ÍÈ ¼â¬t¬? çÇÖ èûóÖìÜíúë ôìöÞÖôìèëçì¼@¬Híao Ìûèðç ôëíû¯

(ii) øºoèçë âïÜÖìúæ (Program Evaluation) ¥ èûóÖìÜíúë èÐáìèû»úô ôâÞ¼ï÷éë ôìöÞôìèëçìâïÜÖìúæ ôëíç ôçôIèÜ øëéáìë ûÖûòì ôëì ðú¯ èæíóÞÐâïÜô èÐáì «*íúìù ôçåì ôìöÞôëé ðíE× çìâïÜÖìúæ ôëíç øëéáì (Test) «*ìúÈ ôëì ðú¯ èûóÖìÜíú èæöãk ûÖèkëì vôìæ Íôèå æçhæ èÐáì øºoèç™ëg ôëìë «*ìëí@¬c ß vÐí» øëéáì (Test) vææ Íû¤ «*ì: ØÜìØíÜë ¼íà ÌæÖìæÖ «*íúìù øºoèçë

ØÜìØÜ çhÜæì ôíëæ¯ ÍÈ Óëíæë øëéáì-èæëéáìë âìÓÖíâ øºoèçIèÜë ÛìÜ-â`ó èû÷ìë ôíëæ «*Ðì¼ô¯

(iii) ûì×ìÈÝèæûÞì÷æ (Screening / Selection) ¥ Ûè+Þ ûì «*íûíÐë è¼ºoìí¬Q?ë váír ×ìríóë èæúèâçÛìíû

øëéáì ôëì ðú¯ èÐáìôâÞ¼ï÷é vÇíô vö ¼â¬t¬? ×ìr vôìæ «*ôìë Åøô·ç ðíç øìëíû æì çìíóë è÷èÿçôëìë äæÖ âïÜÖìúæ çÇÖ «*íúìù ôëì ðú¯ vö ¼â¬t¬? ×ìírë «*èçôìë «*íúìäæ çìíóë è÷èÿç ôëìë äæÖèæúèâç Ûìíû âïÜÖìúæ ôëì ðú èô¤ûì Ìèçèëk âïÜÖìúíæë ûÖûòì ôëì ðú¯ vöíðçh çìëì èûíÐ» èÐáìëð¬t¬?íáíøë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ ÅóìðëËt¬HëCø ûÜì vöíç øìíë• èæúèâçÛìíû óüè,% ß x*ûË Ðèkë øëéáìôëì ðú ×ìríóë ¼@¬cìûÖ óüè,% ß x*ûíËë Ì¼ãèûíÓ è÷èÿç ôëìë Åí!íÐÖ¯ Íë ØíÜ ×ìírë èÐÔæ-«*ûËçì•èÐáìùç vöìùÖçì ÌäÞæ èô¤ûì vûìÓâïÜô ¼áâçì øèëâìø ôíë¯ ×ìírë ¼@¬cìûÖ Ì¼ãèûíÓ ¼âïð èæËÞú ôëì¼@¬cû ðú¯

(iv) óáçì ûì òìæ èæûÞì÷æ Íû¤ vx*Ëé èæËÞú (Eligibility, Placement and Classification) ¥

«*èçûaoôçìë vár èû÷ìë ôíë ×ìírëì èûíÐ» ûì «*èçôìëâïÜô v¼ûìë Åøöãk èôæì èæËÞú ôíë çìíóë

126

äæÖ èûíÐ» èÐáì ôâÞ¼ï÷éë ûÖûòì ôëíç øìëíÜ çìë vÇíô ùÛéë ØÜ ÜìÛ ôëì vöíç øìíë¯ Åøíëìkèçæèå è¼ºoìí¬Q?ë âìÓÖíâ ÍÈ è÷èÿçôëË ¼ãèûÓìäæô çíû ûì¬t¬?û ÌæãÐéÜíæ çì «*ìú Ì¼@¬cû ðú¯

(v) «*íúìù øèëôGFæì (Intervention Planning) ¥ èûóÖìÜíúë æéèç ß ÌæãÐéÜæ• ùüð ß øèëûìíëë

¾ûèÐ,%Ö ß vx*Ëéôíá èÐáìóìæ «*Û·èç èû»ú¼âïð ×ìírë ûÖèkùç èÐáìë Åøë èô «*èçè¹úì ¼üè,% ôíëÍû¤ èÐáìíô èôÛìíû «*Ûìèûç ôíë• Í¼ûÈ èûíû÷æìë «*íúìäæ¯

øïíûÞôìë âïÜÖìúæ «*Çì è×Ü èÐáìÇÞéë «*ûËçì èæÛÞë¯ èô¬Q; ÍÈ âïÜÖìúæ ûÖûòì èû¬t¬?ë ¼âìíÜìè÷çðíúí×¯ ØÜx*gèç èð¼ìíû ûçÞâìíæ øèëíûÐùç âïÜÖìúæ• øìÒ¹âèÛè+ô øèëâìø• èÐáì øèëíûíÐëôìöÞôìèëçì• ¼ëì¼èë øìÒùç âïÜÖìúæ Íû¤ èæíóÞÐôìÒìíâìë âïÜÖìúæ øºoèç «*íúìù ôëì ðíE×¯

1¿3¿2 âïÜÖìúæ ôú «*ôìë (What are the Types of Assessment)

âïÜÖìúíæë «*ôìëíÛó (Types of assessment)

(a) èæúâìæãù âïÜÖìúæ

(b) ¾ûèÐ,%Öìæãù âïÜÖìúæ

(c) øìÒ¹âèÛè+ô âïÜÖìúæ

(d) øìÒ¹âèÛè+ô øèëâìø

(e) ôâÞ Ý ô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ

(f) «*Çìùç âïÜÖìúæ

(g) «*Çì-ûèðÛ—Þç âïÜÖìúæ

(a) èæúâìæãù âïÜÖìúæ (Norm referenced assessment) ¥ èæúâìæãù âïÜÖìúíæ Íôèå ×ìírëô·èçí&ë âïÜÖìúæ ôëì ðú v¼È¼û ×ìírë ô·èçí&ë çhÜæìú• öìëì èÒô çìë âíçì æú¯ Íôèå èæèóÞ,%øèëâìø ûÖûðìë ôíë Íôäæ ×ìírë Ìì÷ëíËë ¼íà ÌæÖ Íôäæ ûì ÍôóÜ ×ìírë óáçìë çhÜæì ôëìðú¯ ×ìríóë ÍôóíÜ Ì¬Q?ÛhÞk ôíë èÐáìóìæ ôëìë äæÖ ÍÈ âïÜÖìúæ¯ èô¬Q; èôÛìíû ÍÈ ¼û ×ìríóëèÐáì èóíç ðíû çìë èæí!ÞÐ Íåì èóíç øìíë æì¯ ÍÈ âíçë ¼âìíÜì÷ôíóë öãèk vðìÜ øìÒ¹â Ìæã¼ìíëèÐáìóìæÈ ¼ûÞíx*V øºoèç èô¤ûì èÐáìÇÞéíô èÐáìóìæ ôíë çìë Ì†Œùèçíô èæèóÞ,% Åí!íÐÖë èóíô èæíú

öìßúì¯ ÍÈ Óëíæë èæúâìæãù âïÜÖìúíæë âìÓÖíâ Ìíæô áèç ðßúìë ¼@¬cìûæì Çìôíç øìíë¯ ¼ôíÜëváír Íôèå èæèóÞ,% øºoèçë «*íúìù ¼ãØÜ æìß èóíç øìíë¯ ×ìríóë æìæì Óëíæë øüÇô vâîèÜô ¾ûèÐ,%ÖÇìôíç øìíë¯ ØíÜ ÍÈ Óëíæë âïÜÖìúæ vÇíô ¼¤ùüðéç çÇÖ ÌøöÞì: ðûìë ¼@¬cìûæìÈ vûèÐ¯

(b) ÜáËùç âïÜÖìúæ (Criterion referenced assessment) ¥ ÜáËùç ûì ¾ûèÐ,%ÖâïÜô âïÜÖìúæ×ìríóë èûíÐ» óáçìë âïÜÖìúæ¯ ûÖèk ûì óÜ èð¼ìíû èð¼ìíû ×ìr-×ìréëì vôìæ èûíÐ» èû»íú ôçåìóáçì ÌäÞæ ôíëí× çì èæËÞú ôëíç ÍÈ âïÜÖìúæ èÐáôíô ¼ðìúçì ôíë¯ Åí!ÐÖíô ¼ãèæèóÞ,% ôíë èô¤ûìvâîèÜô ÜáË ûì ¾ûèÐ,%ÖIèÜë âïÜÖìúæ ôëì• øíë èÜèÔç èû»íú óáçì øèëâìø ôëìë äæÖ øëéáìë

127

ûÖûòì ôëì «*íúìäæ¯ Ííáír• ÜáËèåíô èÒô ôëì Íû¤ óáçìë âìæ ûì ¬t¬?ë èæËÞú ôëì Ðk ôìä¯ öÔæ

øìÒ¹íâë vôìæ èæèóÞ,% èû»úû¬t¬;ë Åøë óáçì ÌäÞæ ôëíç ðú çÔæ øìÒ¹íâë èû»úû¬t¬;èå èæèóÞ,% ôëì

Çìíô¯ ¼âìíÜì÷íôëì âíæ ôíëæ ÜáËùç âïÜÖìúíæë váír óáçì ¬t¬?ë ôçåì øöÞ¬Q? óìèû ôëì vöíçøìíë çì èÒô Ûìíû ÅíGXÔ ôëì «*íúìäæ¯ èûóÖìÜú èûíÐ»Úëì âíæ ôíëæ Iëg&øïËÞ èû»úIèÜíç óáçìÌäÞæ vûÐé äëgëé Íû¤ Ìíøáìô·ç ôâ Iëg&øïËÞ èû»íú ¼éâìèúç óáçìÈ öíÇ,%¯ èô¬Q; æìæìèûÓ èû»íúvôìæèå vûÐé Iëg&øïËÞ Íû¤ vôìæèå æú çì èæíú èûçíôÞë ÌûôìÐ vÇíô öìú¯

(c) øìÒ¹â èÛè+ô âïÜÖìúæ (Curriculum based assessment) ¥ øìÒ¹â èæÛÞë âïÜÖìúæíô ôÔíæìôÔíæì ôìöÞ èûíxX»Ë ¼¤¹ì¬Q? óáçì øèëâìø ûÜì ðú (Fuchs and Deno, 1991)¯ û+Þâìæ øìÒ¹íâë

èû»úû¬t¬;ë âíÓÖÈ ×ìírë ôâÞ ¼@øìóíæë Ì†Œùèç ß ×ìírë èÐáìë «*íúìäæ èæëCøíËë ûÖûòì Ììí×

(Gickling and Havestape, 1981). ÍÈ âïÜÖìúíæë Ì¬Q?ùÞç èû»úIèÜ ðÜ «*çÖá øöÞíûáË Íû¤ èÐáìëøèëíûÐ èûíxX»Ë• ×ìr×ìré vôìæ ôìä èôÛìíû ôíë çìë èûíxX»Ë• ×ìr×ìréíóë ÅÁøìèóç °íûÖë øëéáì•

×ìríóë äæÖ ôìíäë ûÖûòìøæì ß çìë èæúQŸË¯ èûóÖìÜíúë èûíÐ»Úëì äèåÜ ôìäIèÜ «*Óìæ Ì¤íÐ

èûÛk ôíë vóíûæ Íû¤ ×ìírëì èôÛìíû ÍÈ Ì¤Ð ¼@øìóæ ôíë èôÛìíû óáçì ÌäÞæ ôëí× çìë

èûíxX»Ë ôíëæ¯ vö ÅøìóìæIèÜíç çìëì óáçì ÌäÞæ ôëíç øìíëèæ v¼IèÜë ¼â Hú ¼ìÓæ ôíë çìëì

ÍÈ äèåÜ èû»úIèÜíç èÐáìóìæ ôëíûæ¯ èÜèÔç øëéáì• objective test ß minitest-Íë âìÓÖíâ

×ìríóë âïÜÖìúæ ôëì ðíû¯ èûëgºo âç ðÜ ÍÈ vö ÍÈÓëíæë Ìì¤èÐô ß v×ìå v×ìå øëéáìú ûüð+ë

Ìì÷ëËùç âïÜÖìúíæë ØÜ øìßúì öìú æì¯

(d) øìÒ¹â èÛè+ô øèëâìø (Measurement) ûì vöìùÖçì èæëCøË_øìÒ¹â èÛè+ô øèëâìø ðÜ

øìÒ¹â èÛè+ô âïÜÖìúíæë Íôèå èæèóÞ,% Ììèàô• öì øìÒ¹â èû»íú ×ìírë óáçì èæëCøË ôíë¯ ÍÈøèëâìíøë ¾ûèÐ,%ÖIèÜ_‘1’ ×ìírë øìÒ¹íâë ¼íà ¼¤öãkôëË• ‘2’ t¬HGF ¼âúôìÜéæ èæúèâç «*íúìù•‘3’ ÌGFûÖú• ‘4’ Ìíæô «*ôìë âïÜÖìúíæë ÓëË• ‘4’ ¼âíúë ¼ìíÇ ¼ìíÇ ×ìríóë ôìíäë Å ‰èç¼ìÓæ ¼@¬Híao

æäëóìæ (Marston, 1989)¯

ÍÈ øèëâìø ûì vöìùÖçì èæëCøË ×ìríóë øìÒ¹íâë «*èç Ìì†Œíðë âïÜÖûìæ Èèàç vóú¯ øìÒ¹íâë ûüð+ëÜáÖ ¼@øíôÞ ÌìíÜìôøìç ôíë Íû¤ û×íë ×ìríóë óáçì ûüèºoíç øëìâÐÞ óìæ ôëíç èÐáôíô ¼âÇÞ ôíë¯

èô¬Q; ÍÈ vöìùÖçì èæëCøË ™Óãâìr èæèóÞ,% øìÒ¹íâë Åøë ðíú Çìíô ûíÜ vôÅ vôÅ ¼âìíÜì÷æì ôíëæ¯

(e) ôâÞÝô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ (Performance based assessment) øëéáíôëì ÍÔæ âãÔò• ¼èÒôÅ+ë èæûÞì÷æ ß ×ìríóë ôìíäë âìæ èæËÞú ðíç óïíë ÷íÜ èùíú çìíóë ¼â¼Öì ¼âìÓìíæë áâçìë èóíôß óéÙÞ ¼âíúë ô·èçí&ë çíÇÖë èóíô óüè,% èóíE×æ¯ ÍÈ âïÜÖìúíæ ×ìríô çìë ¼â¼Öì èæÓÞìëË ôëíç ðú•èûíxX»Ë ôëíç ðú• çÇÖ ¼¤†Œð ôëíç ðú Íû¤ ØÜìØÜ ¼@¬Híao èëíøìåÞ èóíç ðú¯ ÍÈëCø âïÜÖìúæíôô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ ûÜì ðú öèóß Íë ÌæÖ æìâ vöâæ_èûôGF âïÜÖìúæ ß «*ô·ç ûì èûxHì¼íöìùÖâïÜÖìúæ (alternatives assessment and authentic assessment)¯ ÍëCø âïÜÖìúæ ×ìírë ûì¬t¬?û äéûíæë

¼â¼Öìíô ¼âìÓìæ ôëíç ¼èÒôÛìíû Ì¤Ð†ŒðË ôíë Íû¤ Úìíæë «*íúìù ôíë¯

128

Resnick (1990) öãèk «*óÐÞæ ôíëæ• ô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ “øìÒ¹â èû»íú è÷¬Q?æ”vô (thinking

curriculum) øèëâìø ôíë• øìÒ¹âíô âãÔ¬t¬? ôëì æú¯ ô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ èÐáìÇÞéíóë èûóÖìÜú

èÐáìë Åí!ÐÖ ¼@øíôÞ Ìûèðç ôíë¯ Shavelson (1990) öãèk vóæ vö ô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ ðÜ ÍôÈ

¼íà èÐáì Íû¤ âïÜÖìúæ¯ Barron (1990) âç«*ôìÐ ôíëæ• vöíðçh ô·èç& èæÛÞë âïÜÖìúæ èæíóÞíÐë ¼íà

ÙèæVÛìíû ¼¤öãk v¼íðçh Ìíæô vûÐé Åøíöìèùçìûìóé¯

öìÈíðìô• âïÜÖìúíæë «*íúìù èæíú Ìíæô «*x‰ ÇìôíÜß èÐáôÈ t¬HE× Çìôíûæ èçèæ èô âïÜÖìúæ

ôëíûæ Íû¤ èô âïÜÖìúæ ôëì Åè÷ç¯ Ìíæô âïÜÖìúíæë øºoèç Ììí× Íû¤ Ìáâíóë âïÜÖìúæ ôëíç

èÐáôíô øºoèçèå èæËÞú ôíë èæíç ðíû¯

âïÜÖìúæ ¼ìÓìëËç óãÓëíæë_‘1’ «*Çìùç• ‘2’ «*ÇìûèðÛ—Þç¯

1¿3¿3 «*Çìùç âïÜÖìúæ (Formal Assessment)

«*Çìùç âïÜÖìúæ óìûé ôíë èæèóÞ,% âìøôìèÒíç øëéáìë Ììíúìäæ• öìë «*íúìù ß ûÖìÔÖìë âíÓÖ ¼âçì

Çìôì «*íúìäæ¯ ¼âûú¼ ×ìríóë âíÓÖ ÍÈ âïÜÖìúæ ðú¯ ûÖèkùçÛìíû èô¤ûì vx*Ëéùç Ûìíû Íåìíô

ûÖûðìë ôëì vöíç øìíë¯ ÍÈ «*èâç øëéáì ÅE÷ «*öãèk öãk Íû¤ Íë ûÖûðìë ß âìæ èæËÞíúë váír

¼ãèæèóÞ,% èæíóÞÐ ÌûÜ@¬Hæ ôëì óëôìë ß âïÜÖìúíæë ¼ëJìâ ûÖûðìíëë váír èô×ã ¼ìûÓìæçì ÌûÜ@¬Hæ ôëì

«*íúìäæ¯ øëéáìë èæí!ÞÐ ¼¤¹ì¬Q? ûÈ (manual) ÛìÜÛìíû øöÞìíÜì÷æì ôëì «*íúìäæ öìíç øëéáì

¼@øíôÞ èæèfç ðßúì öìú¯ èÐáôíóë ÌûÐÖÈ äìæíç ðíû “vôæ” çþìëì øëéáì ôëí×æ• vôìæ øëéáì

èæËÞú ôëì «*íúìäæ Íû¤ øëéáìë ØÜìØÜ èôÛìíû ûÖûðìë ôëì ðíû¯ øëéáìë èûxHì¼íöìùÖçì ß ¾ûÓçì

¼@¬Híao èÐáôíô ¼í÷çæ ðíç ðíû¯ ûìë ûìë øëéáìë øë öèó ÍôÈ «*ôìë ØÜ øìßúì öìú çíûÈ

øëéáìë èûxHì¼íöìùÖçì Çìíô Íû¤ vöåìë øèëâìø ôëíç ÷ìú v¼È øèëâìø ¼èÒô ðíÜÈ çíû v¼È

øëéáìë ¾ûÓçì Çìíô¯ øëéáìë âìíæë (Scores) ûÖìÔÖìß vûÐ èæøãËçìë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ øëéáì

âìíæë èû»íú ¼ìÓìëË è¼ºoì¬Q? ûì Ìtø,%Ûìíû è¼ºoì¬Q? ôëì ôÔæÈ Åè÷ç ðíû æì¯ «*Çìùç øëéáì

èçæ«*ôìë_‘1’ ¼ìÓìëË ûãèºo ß «*ûËçì øëéáì• ‘2’ ¼ìÓìëË ô·èç& øëéáì• ‘3’ ûÖèk& øëéáì¯

1¿3¿4 «*ÇìûèðÛ—Þç âïÜÖìúæ (Informal Assessment)

«*Çì-ûèðÛ—Þç âïÜÖìúæ «*âìèËç æú¯ èÐáìÇÞéíóë ¼@øíôÞ çÇÖ ¼¤†Œíðë äæÖ èÐáô ß ÌæÖìæÖ

vøÐìóìèë ûÖèk ÍÈ øºoèç ûÖûðìë ôíëæ¯ ÍÈ øºoèçë ¼ãèûÓì ðÜ vx*Ëéôíá ûì¬t¬?û èÐáìóìíæë øíá

«*ì¼èàô¯ öìÈíðìô• øëéáìIèÜíô ØÜ«*ó ôëíç ¾ûÚìèæô æéèçë èÛè+íç «*èçèVç ôíë èæúâûºo

ôëíç ðíû¯ øöÞíûáË• ¼ìáìÁôìë• «*x‰ìûÜé «*Û·èç «*Çì ûèðÛ—Þç âïÜÖìúæ «*ìúÈ ûÖû´ç ðú¯

129

1¿4 ¼æìkôëË ûì è÷èÿçôëË (Identification)

1¿4¿1 óüè,%ùç Ìáâçì (Visual Impairment) : (V.I)

vt¬›íÜë ÷ìåÞ Ìæã¼ìíë Íôåh óüè,%¼@ø ‰ èÐ™ vôìæ Íôèå t¬HìÛìèûô âìíøë û¬t¬;íô 200 Øhå óïë vÇíôvóÔíç øìú¯ èô¬Q; v¼È û¬t¬;èåíô öèó ÌæÖ Íôèå èÐ™ æãæÖçâ 20 Øhå óãë vÇíô vóÔíç øìú çìðíÜçìíô óüè,%ðéæçì ¼¤¹ì¬Q? èûíÐ» ÷ìèðóì¼@ø ‰ èÐ™ ûÜì ðú¯

vö¼û èÐ™íóë ôâ óüè,% Ðèk èô¤ûì ¼@øïËÞ óüè,%Ðèk væÈ çìíóë 20Ý70 Øhíåë vûÐé óüè,%Ðèk öìúæì¯ ÍÈ¼û èÐ™íóë û¬t¬;ë Ìûòìæ èæËÞú ôëìë váír Íû¤ ÷ÜìíØëìë váír ¼â¼Öì vóÔì vóú¯ t¬HGF

óüè,%Ðèkíô tø,%çìë âìÓÖíâ ûÖìÔÖì ôëì ðú Íû¤ Ìì¤èÐô óüè,%Ðèkíô Snellen Chart ðíç óïë& ÌæãöìúéûÖìÔÖì ôëì ðú¯

è÷èÿçôëË ûì ¼æìkôëË (Identification) ¥

èæ@¬‰èÜèÔç èæíóÞÐôIèÜ âìçì-èøçì Íû¤ èÐáôíóë óüè,%Ðèkë «*èçûaoôçì ¼@ø ‰ èÐ™íóë è÷èÿç ûì¼æìk ôëíç ¼âÇÞ ôëíû¯

l ÌçÖèÓô v÷ìÔ ô÷Üìíæì¯

l v÷ìÔ èóíú äÜ ø§ì¯

l v÷ìÔ «*ìúÈ ÜìÜ ðßúì¯

l v÷ìíÔë Ìèç ôìí× û¬t¬; ûì ûÈ Óëì¯

l ûÈ ûì ø§ìë èäèæí¼ë ôìí× âìÇì èæ÷h ôíë ø§ì¯

l û¹óüè,% ûì våëì ÷ìÅèæ¯

l Ùæ Ùæ v÷ìÔ èøåèøå ôëì

l ûLìôíûìõÞ ðíç èÜÔíç ûaãoë ¼ìðìöÖ væßúì¯

l âãíÔìâãèÔ Ìì¼ì ûÖèk ûì û¬t¬;ë ¼ìíÇ Óì}ì Üìùì¯

l èæúèâç âìÇìÓëì¯

l v÷ìÔ ß ðìíçë âíÓÖ ¼ðíöìèùçìë ÌÛìû

l óïëû+Þé èäèæ¼ vóÔíç âìÇì ¼ìâíæ ß èø×íæ æì§ì¯

l ø§ìë ¼âú âìÇì ¼ìâíæ Ähþèôíú û¼ì¯

è÷èÿçôëË ûì ¼æìkôëË ¥ ÌçÖèÓô v÷ìÔ ô÷Üìíæì ‘Ù»ì’• v÷ìÔ ÜìÜ ðßúì• v÷ìíÔ äÜ• ¼ìâíæë

èóíô âìÇì vðÜìíæì• Íû¤ ûÈ v÷ìíÔë ôìí× Óëì• ûLÖìôíûìõÞ ðíç vÜÔìë äæÖ ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ vûìÓ

ôëì• v÷ìÔ èøåèøå ôëì• våëì ÷ìÅèæ• vÜìô Íû¤ vôìæ û¬t¬;ë Åøë Óì}ì Üìùì• v÷ìíÔë áéË

¼ðíöìèùçì• v÷ìíÔë ôìí× ûÈ ëìÔì¯

130

âïÜÖìúæ (Assessment)

ôâ óüè,%Ðèk ¼@ø ‰ èÐ™íóë èæíú ôìä ôíëæ vö¼û èÐáô âïÜÖìúæ çìíóë ôìí× Íôèå ûí§ì÷ÖìíÜJ¯ ¹âÐ Å ‰ç âïÜÖìúæ ¼âìæã¹èâô ûú¼íô ç—Üæìë èÛè+ èð¼ìíû ûÖûðìë ôíë¯ ôíúôèå ¼ìÓìëËûÖûòìë Pìëì ôâ óüè,%Ðèk ¼@ø ‰ Íû¤ óüè,% ¼@ø ‰ èÐ™íóëíô ÍôÈ ûÖûòìë âìÓÖíâ âïÜÖìúæ ôëì ¼@¬cûæú öèóß v¼IíÜì çìíóë ¼ôíÜë Åí!íÐÖÈ †ŒðË ôëì ðíúí×¯ ¼áâçìë «*x‰èå óüè,% «*èçûaoéíóë Åøë¼@øïËÞ èÛ ‰Ûìíû è¹úì ôíë óüè,%Ðèk ¼@ø ‰íóë çhÜæìú¯ ¼ôÜ áâçìë ûÖèkùç âïÜÖìúæ ÌçÖìûÐÖô ÍÈôìëíË vö óüè,% Ðèkë Ìáâçì èÛ ‰ èÛ ‰ èÐ™íóë váír èÛ ‰ èÛ ‰ äìçéú¯ vöâæ residual vision,

visual history, pre and post birth blindness äíˆŠë øíë ß Ììíù ðíç Ìao&• óüè,%ùç• Úìæùç Íû¤Ììíûùâú âìçì-èøçìë óüè,%Ðèkðéæçì ¼@¬Híao «*èçè¹úì• vëìíùë ôìëíËë øìÇÞíôÖë Íâæèô ÍôÈ CA-

Íë âíÓÖ¯ v÷ìíÔë ¼â¼Öì vûë ôëìë ¼ûí÷íú Iëg&øïËÞ «*ìÇèâô øëéáìë vôîÐÜ vðìÜ v÷ìíÔë óüè,% áâçìøèëâìø¯ ûãèºo øëéáìë äæÖ Perkins-Binet-Carl Davis-revision, Wechslers intellgence scale for

children Íû¤ óüè,%ðéæíóë Vithobha Pannikar Performance Test of intelligence Íû¤ Blind Learning

Aptitude Test (BLAT) (CA 6-20)¯

Ìì÷ëË ß ¼ìâìèäô èûôìÐâïÜô ¾ûèÐí,%Öë Bayley Scale of Infant Development, Denver Devel-

opment Screening Test, Maxfield-Buch Holg social maturity Scale Pìëì «*ìô-èûóÖìÜíúë óüè,%ðéæèÐ™íóë âïÜÖìúæ ôëì öìú¯

óüè,%Ðèkë ¾ûèÐí,%Öë èû÷ìíë ôìöÞôëé óüè,%Ðèkß çìë øåhçìë âïÜÖìúíæë Åøë èûíûè÷ç ðú¯

öèó öÇìöÇ øèëûçÞæ Íû¤ èûíÐ»Ú Pìëì èÐáìóìíæë ûÖûòì øìßúì æì öìú çìðíÜ óüè,%ùç «*èçûaoéèÐ™íóë ÚìæìäÞíæ Ì¼ãèûÓì ðú¯ Ðìëéèëô• Ìì÷ëË• ôíÇìøôÇæ ôìíöÞë ß ÌæÖìæÖ váírß Placement

èæºoÞìëË IEP-Íë èûôìíÐë äæÖ âïÜÖìúæ «*íúìäæ¯

ÌìÓãèæô Eye Medical Information ûì ÷áh è÷èôÁ¼ì ¼@øèôÞç çÇÖìèó• èÐáìùç óáçì_èÐáìëøºoèç• áèçøïëíËë óáçì¯

èÐáìùç áèçøïëíËë óáçì ¥ èûóÖìÜíúë øìÒ¹íâë ¼íà çìÜ èâèÜíú ÷Üíç vùíÜ «*èçûaoéèÐáìÇÞéëì èûíÐ» óáçì vöâæ vûuÈÜ• ùèËíçë ûÖûðìë• tøÐÞæ øºoèç ûì ¼¤íûóæÐéÜ øºoèçë «*íúìäæ

vûìÓ ôëíû¯

ûÖèkùç áèçøïëË èæøãËçì ¥ Åøöãk «*èÐáíËë âìÓÖíâ èæøãËçì ûì óáçì ÌäÞíæë âíÓÖ èóíúóüè,%Ðèk Ìáâ èÐ™íô ÷åøíå ôíë vçìÜì• ¼ðíä ÷ÜæÐéÜ ôíë vçìÜì• vÔÜìÓïÜì ûì Ììíâìó-«*íâìó ßøèëíûÐ ¼@øíôÞ ¼í÷çæ ôíë vçìÜì öìú çìë ûÖûòì ôëì¯

ôìöÞÖôëé ¬t¬?ë ûì è¹úìÐéÜ ¬t¬?ë (Functional level) :

vöìùìíöìíùë óáçì (Communication Skills) :

ÌæÖìæÖ èäèæí¼ë ¼íà øèëè÷èç ß ÷ÜæÐéÜçì (Orientation and Mobility) :

¼âìíä Ôìø-ÔìÈíú væßúìë óáçì (Social Adjustment Skill) ¥

131

Èè\úùç óáçì (Sensory Skills) :

óüè,%¼¤¹ì¬Q? óáçì (Visual Eifficiency)

Ðìëéë èÐáì ß Ìû¼ë ¼âíú ôìöÞìûÜé (Physical Education and Leisure Activities)

vøÐì• ûüè+ èô¤ûì «*ìô_ûüè+ ¼@¬Haoéú óáçì (Career, vocational or pre-vocational skills)

èÐáìÇÞéë áâçì ¼@øíôÞ ¼ìâè†Œô ûì ûÖìøô âïÜÖìúæ öÇìöÇ IEP-Íë èóíô èæíú vöíç øìíë¯

øöÞíûáË• ¼ìáìÁôìë Íû¤ øìÒ¹âèÛè+ô âïÜÖìúæ «*Çìùç âïÜÖìúíæ ¼ðìúçì ôëíç øìíë¯

1¿4¿2 âìæè¼ô «*èçûaoôçì (M.R.)

âìæè¼ô «*èçûaoôçìë «*Óìæ ¾ûèÐ,%Ö ðÜ ¼ìÓìëË vûîèºoô ôìöÞôìèëçì (Criterion A)¯ ÅíGXÔíöìùÖÛìíû

¼ìÓìëË ù§ Ìíøáì èæ@¬‰¬t¬?íëë Íû¤ Íë ¼íà öãk Çìíô ÌèÛíöìäíæë ûì Ôìø-ÔìÈíú væßúìë váír

öíÇ,% ¼éâìûºoçì¯ ÅèGXèÔç èû»íúë âíÓÖ Ì¬Q?ç óãèåíç• vöâæ• Ûìûèûèæâíúë váír• ÌìK-ö• ùüíðäéûæöìøæ• ¼âìääéûæ• ÌìK-èæí!ÞÐæì èæúQŸË• ôìöÞÖôëé èÐáì ôhÐÜçì• ôìä• Ìû¼ëöìøæ• t¬HìòÖÍû¤ èæëìø+ì (Criterion B) ÈçÖìèó váír¯ 18 û×íëë ÌìíùÈ ÍIíÜì vóÔì vóú (Criterian C)¯

Mental retardation is significantly subaverage general intellectual functioning (criterion A)

that is accompanied by significant limitations in adaptive functioning in at least two of the skill

areas.

è÷èÿçôëË (Identification) :

èô×ã ûÖûðìèëô Èèàç âìæè¼ô «*èçûaoôçìë Åøèòèç «*ôìÐ ôíë¯

l èÐÔíæë âpëçì• ¼ìÓìëË èÐáìú Óéëùèç ûì ûìÓì¯ ¼â¼Öì ¼âìÓìíæë óáçì Ìèç ÌGF vöâæ•

øèëíûíÐë «*íúìäæ Ìæã¼ìíë âpë «*èçè¹úì¯

l èûâïçÞ ÓìëËì Å ‰èç Ùåìíç Ì¼ãèûÓì• t¬HE×çìë ÌÛìû¯

l èÛ ‰ èäèæ¼ ûì Ùåæìë âíÓÖ ¼ìÓìëË èû»ú èæËÞíú Ìáâçì¯

l øãët¬›ìë «*ìè:íç çìÁáèËô ¼¬Q;è,% ûì ç·è:ë ÌÛìû¯

l èÐÔæ èû»íú âíæìíöìíù Ì¼ãèûÓì¯

l âíæìíöìíùë vár ¼éèâç¯

l Ì«*ì¼èàô èû»ú ÌûíðÜì ôíë «*Óìæ ôìíä öÇìöÇ âíæìíöìùóìíæ Ì¼ãèûÓì¯

l t¬HGF ûì óéÙÞ ¼âíúë èÛè+íç vÐÔì èû»úIèÜ t‡üèçíç Óíë ëìÔì ûì øãæëìûüè+ë áâçìë ÌÛìû¯

l vôìæ èæèóÞ,% èû»ú èÐÔíç ûì èæèóÞ,% ôìä ôëíç Ìíæô vûÐé øãæëìûüè+ ß ÌæãÐéÜíæë «*íúìäæ¯

l ¼éâìûºo ß èæèóÞ,% Ðjûao ûÖûðìë¯ “t¬HìÓéæçì” “ùËçQŸ” Íë âç èûâï+Þ Ðj ûãÄíç Ì¼ãèûÓì¯

l ¼éâìûºo vûîèºoô áâçì Ûì»ì ß èÐáìë óáçìíô ¼éâìûºo ôíë¯

l äèåÜ èû»ú ÅøÜèBo• vÜÔì Íû¤ äèåÜ ¼â¼Öìë ¼âìÓìíæë äæÖ «*íúìäæéú ÅE÷øöÞìíúë Úìæ

ÌìðëíËë váír Ì¼ãèûÓì¯

132

l ¼ï ûì vôîÐÜé ÌÇÞ Íè§íú öìßúì Íû¤ Ùåæì vÇíô èÐáì †ŒðíËë ¼ãíöìù †ŒðË ôëìë Ìáâçì¯

l ÷ìðèæë Ìt¬HE×çì ß ¼ìâJí¼Öë ÌÛìû¯

l vx*Ëéôíáë âíÓÖ ÷ÜìíØëìú Ì¼ãèûÓì ÌæãÛû ôëì¯

l áh° ×ìøìÈ Ìáë ø§ìë Ì¼ãèûÓì¯

l ×èû ûì vôìæ óü,%ì¬Q?âïÜô ×èûë ûÖìÔÖìú áh° áh° èû»ú¼âïð è÷èÿç ôëíç Ì¼ãèûÓì• vôìæ vÜÔì

øí§ ûì vôìæ ôìä (Assignment) ôíë çìë Ìtø,%çì èæíú ÌèÛíöìù ôëì¯

l vôìæ ôìä ¼@øïËÞ ôëíç ûì vôìæ èô×ã ø§íç ÌæÖíóë Ìíøáì âìæè¼ô «*èçûaoéíóë ÍôìèÓôûìë vóÔíç ðú ûì øãæëìûü+ ôëíç ðú¯

è÷èÿçôëË ¥ èÐáìë ùèç âpë• ¼â¼Öì ¼âìÓìíæë èæøãËçì ôâ• «*èçè¹úìú vóëé• âíæìíöìíùë

øèëâìË ôâ• ÌGF ¼âíú t‡ëËÐèkë ÌÛìû• øãæëìûüè+ë âìÓÖíâ èÐáì• Ûì»ì ß èÐáìë èæøãËçì ôâ•

ÅøÜèBo ûì vûìÓÐèk ôâ¯

âïÜÖìúæ (Assessment)

âìæè¼ô «*èçûaoéíóë âïÜÖìúæ âïÜç çìíóë vûîèºoô èûôìÐ Íû¤ Ôìø Ôìßúìíæìë áâçì Íû¤ èøçì-âìçì• èÐáô• ¼âìäí¼ûéíóë Pìëì «*ó+ çìíóë èûôìíÐë äæÖ «*íúìäæéú èû»ú¼âïíðë Åøë èæÛÞëôíë¯ ûTÜ ûÖû´ç ûãèºoë øëéáì_Stanford Binet, Weschler Intellignece Scale for Children. (R

or III). Kaufman Assessment Battery for Children Intellectual Functioning ûÜíç Ííóë ûãºoÖW

ûì IQ 70 èô¤ûì çìë ôâ ûíÜ ûÖìÔÖì ôëì ðú¯

ÅíGXÔ ôëì «*íúìäæ vö IQ øèëâìíøë váír 5 øíú`å øöÞ¬Q? ÛhÜ Çìôíç øìíë¯ øèëâìíøëÈæ,%³…íâí`åë øìÇÞíôÖ ÍÈ «*íÛó vóÔì vöíç øìíë¯ 70 ðíç 75 IQ èûèÐ,% ûÖèkë âìæè¼ô «*èçûaoôçì

Çìôíç øìíë öèó çìë ÌèÛíöìäæâïÜô Ìì÷ëíËë âíÓÖ èô×ã ÌÛìû vÇíô öìú¯ öèó vôìæ ûÖèkë IQ 70

ðíç ôâ vóÔì öìú èô¬Q; çìë Ìì÷ëíËë âíÓÖ Ôìø ÔìÈíú væßúìë áâçìë vôìæ Ùìåèç æì vóÔì öìú

çíû çìíô âìæè¼ô «*èçûaoé ûÜì öìíû æì¯

ôâ 1Q-Íë v÷íúß ÌèÛíöìäíæ ÌáâçìÈ âìæè¼ô «*èçûaoôçìë âïÜ ÜáË¯ ¾óæè`óæ äéûíæ«*íúìäíæë ¼íà ôìöÞôëéÛìíû çìÜ èâèÜíú ÷ÜìÈ ûÖèkë ÌèÛíöìäæ è¹úì Íû¤ ûÖèk çìë ûú¼• ¼âìä

¼¤t¬ü›èçë v«*áìøå Íû¤ ¼âìä• vùìVé Ìæã¼ìíë «*çÖìÐìâç ôçåì ûÖèk t¬HìÓéæçìë âìæ øïëË ôíëçìíôß ÌèÛíöìäæ è¹úì ûÜì ðú¯ èÐáì• v«*ëËì• ûÖèk&• ¼ìâìèäô ß ûüè+âïÜô ¼ãíöìù-¼ãèûÓì PìëìÌèÛíöìäæ è¹úì «*Ûìèûç ðú¯ âìæè¼ô èûÐübÜì Íû¤ ¼ìÓìëË è÷èôÁ¼ì ¼¤¹ì¬Q? Ìûòì âìæè¼ô

«*èçûaoôçìë ¼íà û+Þâìæ Çìôíç øìíë¯

ÌèÛíöìäæâïÜô Ìì÷ëË Adaptive behaviour scale Pìëì âïÜÖìúæ ôëì öìú¯ ¾ÐÐûìûòìú èÐ™ë

133

ÌíæÖë ¼íà Ûìûèûèæâíúë váír• t¬HE×çì t¬HìûÜ@¬Híæë váír øèëø}çì ß Å ‰èçë Åøë èæÛÞë ôíëÈ

âïÜÖìúæ ðú¯ AAMD adaptive behaviour Scale Íû¤ Vineland Social Maturity Scale ÌèÛíöìäæ

Ìì÷ëË øèëâìíøë øëéáì¯ ÌæÖìæÖ øèëè÷ç vt¬›ÜIèÜ ðÜ ‘Ûìëçéú âìæè¼ô «*èçûaoôçì öãk èÐ™íóë

váír’ «*ûíÜâ èûíðèÛúìë v÷ôèÜš• âÖìÜÌÖìõìøèåÛ èûíðèÛúë v÷ôèÜš ÈçÖìèó¯

l ûÖèkùçÛìíû ô·ç IQ øëéáìú IQ vt¬›ìë 70 ûì 75 ûì çìë ôâ¯

l ÌèÛíöìäíæë Ìì÷ëíË Ùìåèç ÌÇÞìÁ ûú¼ Ìæã¼ìíë ÌìKèæÛÞë ðßúìë áâçì• ¼ìâìèäô óìèú&ÐéÜçì¯

¾óæè`óæ äéûæ öìøíæ óáçìë ÌÛìû¯

l 0 ðíç 18 û×ë øöÞ¬Q? ûúí¼ë âíÓÖ ÍÈ ¼û Ùìåèç ûì ÌÛìû vóÔì öìú¯

ÌèÛíöìäíæë óáçì ûì èæøãËçìë vár (Adaptive Skill areas) ¥

American Association of Mental Retardation óÐèå ÌèÛíöìäíæë èæøãËçìë vár èûíû÷æì

ôíë¯ ÍÈ várIèÜë óãèå ûì çìë ÌèÓô váír Ùìåèç ÇìôíÜ âìæè¼ô «*èçûaoôçì Ììí× èôæì çì

èæËÞú ôëìë «*íúìäæ ëíúí×¯ öÔæ ÌèÛíöìäíæë Ìì÷ëË âïÜÖìúæ ôëì ðú çÔæ õìkìëé èû÷ìë ßâçìâç• øèëíûÐ Ìæã¼ìíë «*çÖìÐì Íû¤ ¼@¬cìûÖ ¼ðìúô ûÖûòì (Potential Support System) èûíû÷æì

ôëì ðú¯

vöìùìíöìùÝÛìûèûèæâú (Communication) : Ûìûèûèæâú Ì¬Q?ÛhÞk ÅøÜèBo ôëìë áâçì Íû¤ ôÇì•

èÜèÔç Ðj• èÜèÔç «*çéô ûì ¼¤íôç• Èèàíçë Ûì»ì• ¼ì¤íôèçô Ìì÷ëË èÛ ‰ ÛèàâìâïÜô Ìì÷ëË vöâæ

âãÔÛèàâì• vóíðë ¼˜ìÜæ Íû¤ Ìà-Ûàé «*Û·èçë âìÓÖíâ Ûìû ûì çÇÖ «*ôìíÐë áâçìë¯

èæíäë ö èæíä væßúì (Self-care) : Ôìßúì• vøì»ìô-øëì• èæíäíô øèëE× ‰ ôíë vçìÜì•

åíúíÜíåë ¼û ûÖûòì Íû¤ ûÖèkùç t¬HìòÖ ¼@¬Híao ¼û ûÖûòì væßúì t¬H-èæÛÞëçìë Ì¬Q?ÛhÞk¯

ûì§éíç û¼ûì¼ (Home living) ¥ ûì§éÙë èÒô ëìÔì• vøì»ìô øèëE×íóë ö væßúì• ¼@øíóë

ëáËìíûáË• ÔìóÖ «*¬t¬;ç• ûì§éë äæÖ øèëôGFæì• vóìôìæ ûìäìë ôëì• ûì§éë èæëìø+ì ëáì ôëì ¼ð

¾óæè`óæ äèåÜ ôìä ôëì Íë Ì¬Q?ùÞç¯

¼ìâìèäô óáçì (Social Skills) ¥ ûaão& ôëì• vôìæ èô×ã ÅøÜèBoë «*ôìÐ• ðìè¼ Íû¤ èð¤¼ì• vöîæ

è¹úì ¼¤¹ì¬Q? Ìì÷ëË «*Û·èçíô vûìÄìú¯

¼âìä ûÖûðìë (Community Use) ¥ vÜìô¼âìíäë vöîÇ ¼@øíóë öÇìöÇ ûÖûðìë¯ äæ¼ìÓìëíËë

äæÖ vö ¼â¬t¬? ûÖûòì ¼ìÓìëËç Ììí× vöâæ•_öìçìúìíçë âìÓÖâ• vóìôìæ-ûìäìë• øïäì-ÌE÷Þæì• Íû¤¼ìÓìëíËë äæÖ ÌæÖìæÖ ¼ãíöìù-¼ãèûÓìë ûÖûðìë¯

ÌìK-èæíóÞÐ (Self direction) : èæíäë ø×`óìæãöìúé èÐÔæ ûì èæúâìæã¼ëË• vôìæ ôìöÞÖ¼âìÓìíæë váír «*íúìäæíûìíÓ ÌíæÖë ¼ìðìöÖ ÷ìßúì Íû¤ ¼â¼Öì ¼âìÓìíæë Åøöãk ûÖûòì ôëìÈ ðÜ

ÌìKèæíóÞÐ¯

134

t¬HìòÖ Íû¤ èæëìø+ì (Health and Safety) :

èæíäë ÛìÜ vûìÄì• èÒôâç ÔìóÖ †ŒðË• vôìíæì Ì¼ãòçìë è÷èÿçôëË• è÷èôÁ¼ì ß «*èçíëìíÓëûÖûòì væßúì• «*ìÇèâô øóíáøIèÜ äìæìß ¼ãt¬HìíòÖë èæúâôìæãæ vâíæ ÷ÜìÈ ðÜ t¬HìòÖ ß èæëìø+ìëâïÜ ôÇì¯

ôìöÞôëé èÐáì (Functional Academies) ¥ èûóÖìÜíúë èÐáìë ÚìæìäÞíæë áâçì ß óáçì vöâæ

ø§ì• vÜÔì• ÌW ôëì• Û—íùìÜ èûÚìæ ß ¼âìäèûóÖì ÈçÖìèó ÚìæìäÞæ ôëì¯

Ìû¼ë öìøæ (Leisure) : Ììíâìó-«*íâìó ¼¤¹ì¬Q? èû»íú Ìì†Œð ß èæøãËçì vöâæ ø×`ó¼È ôìíäëÌæãÐéÜæ Íû¤ øèëûìèëô ûì ¼ìâìèäô ôìíä Ì¤Ð†ŒðË ôëì¯

ôìä (Work) : øïËÞ ûì Ìì¤èÐô ¼âíúë äæÖ ôìä ôëì ûì vôìæ vt¬HE×ì v¼ûìâïÜô ôìíä Ì¤Ð †ŒðË ôëì¯

èûèÛ ‰ ûú¼éíóë ôì× ðíç ¼ìâìèäô «*çÖìÐì èÛ ‰ëCø ðßúìë äíæÈ èûèÛ ‰ ûú¼éíóë âíÓÖ ÌèÛíöìäíæë

Ìì÷ëíËë èÛ ‰çì Çìôíç øìíë¯ Grossman (1983) èûôìíÐë ¬t¬?íëë âíÓÖ ¾ûèÐí,%Öë ¼¤íöìíùë ôÇì

ûíÜí×æ¯ Ìèç ¾ÐÐû ß ¾ÐÐû ôìíÜ èæ@¬‰ûèËÞç Ùìåèç ûì ÌÛìûIèÜ vóÔì èóíç øìíë¯

l Èè\ú ¼˜ìÜæ óáçìë èûôìÐ

l vöìùìíöìù ëáì ôëìë óáçì

l t¬HìûÜ@¬Híæë óáçì

l ¼ìâìèäôçìíûìÓ

¾ÐÐíû Íû¤ ûú¥¼èaoôìíÜë «*ìÇèâô Ìûòìú Åøíëìk várIèÜíç Íû¤ èæí@¬‰ë èû»íú ÌÛìû vóÔì

èóíç øìíë¯

l ¾óæè`óæ ôìíöÞ «*ìÇèâô Úìíæë «*íúìù¯

l øèëíûÐ èæú¬QŸíËë váír Åøöãk öãèk ß èû÷ìíëë «*íúìù¯

l óÜùç ôâÞôìíw Ì¤Ð †ŒðíË Íû¤ ûÖèkë ¼íà ¼@øôÞ òìøíæë váír ¼ìâìèäô óáçìë «*íúìù¯

l ûú¥¼èaoôìíÜë vÐ»Ûìíù Íû¤ «*ì:ûút¬› ôìíÜ ÅøíëìkíárIèÜ ûÖçéç ûüè+âïÜô ß ¼ìâìèäôóìúûºoçì Íû¤ ôìöÞ¼@øìóíæë váír ÌÛìû vóÔì èóíç øìíë¯

ÌèÛíöìäíæë Ìì÷ëíËë ¾ûèÐ,%Ö Pìëì âìæè¼ô «*èçûaoé ×ìr×ìréíóë è÷èÿç ôëì Ðk¯ âìæè¼ô

«*èçûaoôçì öãk èÐáìÇÞéíóë äæÖ vôìæ ûÖûòì †ŒðíËë ûì øèëôGFæìë váír ÌèÛíöìäíæë Ìì÷ëíËë¾ûèÐ,%Ö Iëg&øïËÞ ™Óãâìr «*ìÇèâô Úìíæë váír ÌÇÞìÁ ø§ì vÜÔìß ÌW äìæì æú• èûóÖìÜú• ûì§éíçß¼âìíä ¼ØÜçìë ¼íà ¼àèçèûÓìíæë äæÖ èÐáì vóßúì ðú¯

âïÜÖìúæ ¥ (a) ûãèºoùç ûì vûîèºoô ôìöÞìûÜé¯

(b) ÌèÛíöìäíæë èæøãËçì vár

135

1¿4¿3 x*ûËùç Ìáâçì (Hearing Impariment)

x*ûËùç Ìáâçì ÌìíøèáôÛìíû ÍôÈ «*ôìë Ìáâçì Íû¤ Íë ¼íà öãk Çìíô x*ûË Èè\íúë

Åí+äôíô èÒôâç èæËÞú ôëìë Ìáâçì¯ äéûíæ x*ûËùç Ìáâçì äéûíæë ¼àèç èûÓìæ• ¼ìâìèäô ß

Úìíæë èûôìíÐë Åøë «*Ûìû èû¬t¬?ìë ôíë Íû¤ ÍÈ ¼â¬t¬?IíÜì èæÛÞë ôíë èøçì-âìçì çìíóë x*ûË-

«*èçûaoôçìíô ôéÛìíû †ŒðË ôëí×æ çìë Åøë¯ øèëûìíëë øèëíûÐ Íû¤ øèëûìíë x*ûË Ðèk Ìáâíóë

âöÞìóì «*èçûaoôçì vóÔì vóßúìë ûú¼ Pìëì «*Ûìèûç ðú¯ «*ìÇèâô èÐáìë ¼ãíöìù• öÇìöÇÛìíû èÐáìëûÖûòì• x*ûËÐèk Ìáâ ß ûèÓë èÐ™íóë Åí!íÐÖ «*÷èÜç èÐáì ûÖûòìë ÌìóÐÞ• ûèÓë èÐ™ëì vöÔìíæ

ôìä ôíë v¼Ôìæôìë Ûì»ìùç øèëíûÐ Íû¤ vö vâîèÔô ß ðìíçë ¼ìðìíöÖ ôíÇìøôÇíæë äæÖ èæøãËçì

ÌäÞíæë ¼ãíöìù ¼ãèûÓì• û§íóë ¼íà vâÜìíâÐìë ¼ãíöìù Íû¤ ÌæÖìæÖ Ììæã»èàô «*èçûaoôçìë Åøèòèçûì Ìæãøèòèçë Åøë x*ûËÐèk Ìáâíóë Ì†Œùèç èæÛÞë ôíë¯

¹âûºoÞâìæ x*ûíË Ìáâçì èô¤ûì x*ûË Èè\úíô Åí+äæìë «*èç è¹úìÐéÜ ôíë çhÜíç æì øìëìÈ ðÜx*ûËùç Ìáâçì¯


x*ûË Ðèk ¼@ø ‰ èÐ™ ß ûèÓë èÐ™ë ¼ðäìç áâçì ÍôÈ «*ôìë¯ èô¬Q; x*ûíË Ìáâçìë äæÖ Íëì

èÐÔíæ Íû¤ ÌæÖíóë ¼íà Ûì»ì ß Ûìûèûèæâíú óáçìë Å ‰èç ôëíç øìíë æì¯

l Ûì»ìë ÅøÜèBo ß ûÖûðìíë çìíóë Ì¼ãèûÓì Çìíô¯

l ôÇì ûÜíç• ø§íç Íû¤ ûìæìíæë váír çìíóë èûíÐ» ¼â¼Öì vóÔì vóú¯

l vôìæ çÇÖ ûÖìÔÖìë váír Ì¼ãèûÓì¯

l ¼éâìûºo Ûì»ìë èæøãËçì ø§ìë váír Íû¤ vôìæ ÓìëËìíô vôîÐíÜë ¼íà èæä Åí!ÐÖ ¼ìÓíæ

ôìíä Üìùìíæìë váír ûìÓì ¼üè,% ôíë¯

l t¬HìÛìèûô x*ûËÐèk öãk èÐ™ëì «*ì¼èàôçìë âíÓÖ èÐÔíç øìíë• Ûì»ìë óáçì ûì§ìíç øìíë•

vÐìæìë âìÓÖíâ çìíóë èæøãËçì ß ÓìëËì ÐèkÐìÜé ôëíç øìíë¯ èô¬Q; x*ûËùç óáçìðéæ èÐ™ëì

Í-¼ãíöìù øìú æì¯

l ÌíæíôÈ vâîèÔô «*èçè¹úìíç èPÓì ôíë Íû¤ ÍÛìíûÈ çìíóë Ì†Œùèç Íû¤ ô·èç& «*óÐÞæ ¼éèâçðú¯

l Ûì»ìùç óáçìë èûôìÐ âpë ðú¯

è÷èÿçôëË ¥ Ûì»ìë óáçìë ÌÛìû• Ûì»ìë ÅøÜèBoíç ß ûÖûðìíë Ì¼ãèûÓì• èûíÐ» Ì¼ãèûÓì ø§íç

ß ôÇì ûÜíç• vôìæ çÇÖ ûÖìÔÖìë váír Ì¼ãèûÓì• ¼ðäìç ûãèºoë áâçì t¬HìÛìèûô¯

136

âïÜÖìúæ (Assessment) :

l x*ûËùç óáçìë ¼éâìûºoçìë øèëâìË èæºoÞìëË ôëìë äæÖ x*ûË èû»úô èûíÐ»íÚë Pìëì x*ûËùç

óáçìë âïÜÖìúæ ôëì ðú¯

l èÐ™ë ûãèºo ¼¤¹ì¬Q? áâçì èæºoÞìëíËë äæÖ âæ¬t¬?&èûíóë ¼ìðìíöÖ ûãºoÖW (I.Q.) âïÜÖìúæ ôëì

vöíç øìíë¯

l èûíÐ»Ú èÐáìèûíóë Pìëì èÐ™ë èÐáìë ÌÇÞìÁ ø§ì• vÜÔì ß ÌWô»ì ûì «*ìÇèâô Úìíæë ¬t¬?ë

ûì âìæ âïÜÖìúæ ôëì vöíç øìíë¯

âïÜÖìúíæë «*ôìë (Types of Assessment)

x*ûË ¼@¬Haoéú

ôÇì

Ûì»ì

Èèàç ûì È¼ìëì Ûì»ìë âìÓÖíâ ôÇìûì+Þì

ÚìæâïÜô

èûôìÐâïÜô

èÐáìèû»úô

ûüè+âïÜô

Ìì÷ëËùç øëéáì

Ûì»ìë âïÜÖìúæ (Language Assessment)

vö ¼â¬t¬? v×ìå èÐ™ èûÜè@¬Hç ôÇìë äæÖ È¼ìëì vóÔìú çìíóë Ûì»ìë âïÜÖìúæ «*íúìäæ ðú¯ ôÇìëÍÈ èûÜè@¬HçôëË û¤Ðìæã¹èâô Íû¤ øèëíûÐùç ôìëíËë äæÖ ðíç øìíë¯ Ûì»ì• Ó[èæç+U• ûÖìôëË ßÐjìÇÞ ¼@¬Haoéú Ûì»ì ¼â¼Öì òìøæ ôëíç Íåì ôëì ðú¯ vâîèÔô øëéáìë âìÓÖíâ Íèå ôëì vöíç øìíë¯

x*gèç èÜÔíæë âìÓÖíâß x*ûíËë Pìëì vûìÄì ûì ÅøÜèBoë áâçì• vôìæ èô×ã †ŒðË ôíë «*ôìÐ ôëìëáâçì øëéáì ôëì vöíç øìíë¯ tø,%Ûìíû ôÇì ÅE÷ìëË• ûÖìôëË-¼@¬Haoéú ùÒæ• Íô øºoèç ðíç ÌæÖ

øºoèçíç ëCøì¬Q?ë• Ûì»ìë èûæÖì¼ ôíë ûìôÖ øïËÞìà ôëìë Ðèk øëéáì ôëì ðú¯ ÍÈ¼û øºoèç ûì vôîÐÜûÖûðìë ôíë èÐáô Ûì»ì áâçìë Íô è÷r Ìþìôíç øìíëæ öìë ¼ìðìíöÖ Ûì»ìë «*èçûaoôçì ¼@¬Híao

øèëôGFæì ôëì vöíç øìíë¯

x*ûËùç Ìáâíóë ûãèºo ¼¤¹ì¬Q? ôìöÞÖ óã«*ôìë âæ¬t¬?ìè+Uô ôìöÞôÜìíøë âíÓÖ âïÜÖìúæ ôëì öìú ‘1’äèåÜ ¼â¼Öì ¼âìÓìæ ôëìë áâçì øèëâìíøë äæÖ ûãèºo øëéáìë øºoèçë Å ‰èç¼ìÓæ¯ Íë ØíÜ ûèÓëûÖèkë ûãèºoùç ôìöÞÖôìèëçì (intellectual functioning) âïÜÖìúæ ôëì öìíû¯ ‘2’ vûìÓâïÜô ôìöÞÖôÜìíøëøëéáì øºoèçë Å ‰èçë ØíÜ èÐÔæ ß ÅøÜèBo âïÜÖìúæ ôëì öìíû¯

ôíÇìøôÇæ ûì ÌíæÖë ¼íà Ûì»ìë Ììóìæ-«*óìíæ x*ûËùç Ìáâ èÐ™ë Ì¼ãèûÓì Çìôíç øìíë¯ Í

137

vÇíô ûãèºo áâçì ¼@¬Híao Íôåì òïÜ ÓìëËì øìßúì öìú¯ Íû¤ ûãºoÖW ôâ Óíë èæíú v¼ÛìíûÈ ¼ìûÓìæçìë¼íà ¼û èô×ã ôëì vöíç øìíë• èô¬Q; Íë ¼íà Ìì÷ëËùç ÌèÛíöìäæ ¼¤íöìù æì ôëíÜ ûãèºoë

ôìöÞÖôìèëçì vûìÄì öìú æì¯ ¼ìâìèäô vöìùÖçì• èæät¬HíöìùÖçì• ¾óèðô vöìùÖçì• vôìæ èô×ã †ŒðíËvöìùÖçì• ÌíæÖë ôìí× Ìì-«*ôìíÐë áâçì• ¼àèç èûÓìíæë áâçì øëéáìë äæÖ vôîÐÜ Ålcìûæ ôëìë

«*íúìäæ¯

Ìì÷ëËùç øëéáì (Visual reinforcement audiometry or Conditioned orienting response)

¼ìÓìëËÛìíû 6 âìí¼ èô¤ûì çìë øíë x*ûË Ðèk Ìáâçì øëéáì ôëì vöíç øìíë¯ ôÇì ß Ûì»ì ôëìú&

ôëìë øïíûÞÈ Íåì «*ìú ¼ôÜ èÐ™íôÈ ôëì vöíç øìíë¯ ÍÈ øºoèçíç vôìæ èûíÐ» òìíæ v«*ëËôëìë ¼â¼Öì ôâíû Íû¤ è÷èÿçôëíËë (labelling) ¼â¼Öìß ôâ ðíû¯ è÷èÿç èÐ™íô øãæûÞì¼æ ßÅøöãk ûÖûòì †ŒðË ¼âúâç ôëì vöíç øìíë Íû¤ øíë x*ûË Ðèkë ¼éâìûºoçìë ôìëËß èæËÞú ôëìvöíç øìíë¯

ÍÈ øºoèçë èô×ã Ì¼ãèûÓì Ììí× ¥

‘1’ è÷ëì÷èëç Ìì÷ëËùç x*ûËÐèk øëéáì öíQŸ (Traditional behavioural audiometry) 6 âìí¼ë

âíÓÖ øëéáìë äæÖ èæøãË ß óá vÜìíôë «*íúìäæ Íû¤ Íåì ¼âú ¼ìíøá¯

‘2’ ¼óÖäìç èÐ™íóë øëéáìë âç vûèÐ û§ èÐ™íô ÍôÈ øºoèçíç øëéáì æì ôíë èûèÛ ‰ öãèköãk

øëéáìë ¼ãíöìù èóíç ðíû¯

‘3’ ðìÈíú,% èët¬› Çìôì võÛÜøíâ`åìèÜ èÐ™íóë våèš¤ ôëì ÔãûÈ Ì¼ãèûÓìäæô¯

‘4’ èô×ã èô×ã x*ûËùç Ìáâíóë 1 ûÁ¼íëë vûÐé ûú¼ æì ðíÜ è÷èôÁ¼ì ôëì öìú æì¯

âïÜÖìúíæë «*ôìë (Types of Assessment) : x*ûË Ðèk øëéáìë öQŸ (Audiometric) ôÇì• Ûìíûë

Ììóìæ-«*óìæ• ÚìæâïÜô• èûôìÐâïÜô• èÐáìùç• ûüè+âïÜô Íû¤ Ìì÷ëËùç¯

øëéáìë øºoèç (Testing techniques) ¥ «*ìÇèâô Ìûòìú vëìù èæËÞú• èÒôÛìíû è÷èÿç ôíë

èæëìâíúë ûÖûòì †ŒðË ÌçÖìûÐÖô Íû¤ x*ûËÐèk Ìáâíóë èûèÛ ‰ ¬t¬?íë ¼ìðìöÖ ôëì ðú¯

(a) ÅE÷ Ähþèô öãk vëèä,%ìë (Highrisk register) ÍÈ ûÈ-Í ¾ÐÐíû x*ûËÐèk Ìáâçì èÜèøûºo ôëì

ðú¯ rubella ðíç ¼¤¹âË• ôìæ• æìô• ùÜìë rgèå• vÒìå èPÔ„æ ûì ôìåì• çìÜãíç Øhíåì• äíˆŠë ¼âíú1500 †Œìíâë ôâ ßäæ¯

(b) øëéáìë øºoèç (Sereening Procedures) èÐ™ öÔæ Ùãèâíú Çìíô çÔæ èûèÛ ‰ èØ‹íôìíúèAíç

Ðj ¼üè,% ôëì ðú Íû¤ Ðíjë «*èç ¼ì§ì vóûìë áâçì ÜáÖ ôëì ðú¯

(c) Cribiogram Technique : ÍÈ øºoèçíç èÐ™ë èû×ìæìú Sound box ëìÔì ðú Íû¤ èû×ìæìú

èÜèøûºo ôëì vôîÐÜ òìøæ ôëì ðú¯ èô×ã èûëèçë øë öÔæÈ Ðj 92 dB ÅÁøìèóç ðú èÐ™ë

«*èçè¹úì ÌìøæìÌìøèæ èÜèøûºo ðú¯

138

EEG

x*ûË-Èè\ú-ë ¼ì§ì vóßúì øëéáì ôëìë äæÖ EEG ûÖûðìë ôëì ðú¯ «*Çâ ×”âìí¼ èÐ™ë

Audiometric øëéáì Íû¤ èûèÛ ‰ Ðíjë «*èç ¼ì§ì èóíç Ìì÷ëË ÜáÖ ôëì ðú Íû¤ øíë Ììëß

èû¬t¬?ìèëçÛìíû Audiometric øëéáì ôëì ðú¯

«*ìÇèâô Ìûòìú è÷èÿç ôëìë øë øìëtøèëô è¹úì• x*ûË öíQŸë ûÖûðìë ¼@øíôÞ ÓìëËì ùÒæ•

«*ìÇèâô Å!éøæì• Èè\ú ¼âïíðë ûÖûðìíëë óáçìë Å ‰èç• ôÇì ûÜìë äæÖ ôí.ë ûÖûðìë ß èÐáì•vÔÜì Íû¤ vôìæ èû»ú ß û¬t¬;èæëíøá èû»íúë ÓìëËìë èûôìíÐë ûÖûòì †ŒðË ôëì ðú¯ èÐ™ë «*íúìäæ

Ìæã¼ìíë x*ûË-öQŸ öíë ¼íà èæûÞì÷æ ôëì Åè÷ç¯ ôÇìë âìÓÖíâ ÌíæÖë ¼íà Ûìûèûèæâú váír «*ìÇèâôôìöÞìûÜé ™ëg ôëì «*íúìäæ¯ x*ûËÐèk Ìáâ èÐ™íóë «*ÇíâÈ vâíæ èæíú èøçì-âìçìíô x*ûË-öQŸ

ûÖûðìë ¼@øíôÞ Íû¤ Å!éèøç ôëìë vôîÐíÜë äæÖ vå³èæ¤ ‘èÐáì’ væßúì «*íúìäæ¯

Audiometer

Audiometer èû™ºo t¬Hë ¾çëé ôëì ¾ûóãÖèçô vôîÐÜ ûì øºoèç¯ x*ûË váírë ¬t¬?ë Hearing

Threshold level (HTL), Hearing Level (HL) Íû¤ Sound Pressure Level (SPL) øèëâìø ôíë¯

Audiogram èÐ™ë x*ûË Ðèk áèçë øèëâìË èæËÞíúë äæÖ «*¬t¬;ç ðú¯

áèçë øèëâìË• ôíËÞë èûô·èç òìæ• x*ûËÐèk ß çìë ¼âúôìÜ «*Û·èçë Åøë èæÛÞë ôíë x*ûËùçÌáâíóë mild, moderate, severe ß profound vx*Ëéíç èûÛk ôëì ðú¯ Í×ì§ì Conductive loss,

Mixed loss, Sensory neural loss and Non-organic loss, Congenital loss ß Prelingual loss

vx*Ëéíçß Ûìù ôëì ðú¯

x*ûíË Ìáâ èÐ™íóë vöìùÖçì âïÜÖìúíæë äæÖ ¼ìÓìëËç èæ@¬‰èÜèÔç ¼â¬t¬? âæ¬t¬?ìè+Uô øëéáì ôëìðú ¥

Seguin form board

WISC (R or III)

Vineland Social maturity Scale

Bayley Scale of infant development

Bender visual moter gestalt test

Differential apptitude test

Personality test

Behaviour checklist.

x*ûËùç Ìáâçìë vx*ËéèûÛìù (Classification of hearing impairment)

x*ûËùç óáçìë øèëâìíËë Åøë èæÛÞë ôíë x*ûËùç Ìáâíóë èæ@¬‰Ûìíû vx*ËéèûÛìù ôëì vöíç

øìíë¯

âüóã Mild H. I. : 26 – 54 db

âìÄìèë Moderate H. I. : 55 – 69 db

139

vûèÐ Severe H. I. : 70 – 89 db

Ôãû vûèÐ Profound H. I. : 90 db and above

0 db vöåì vÇíô t¬HìÛìèûô x*ûË áâçì ¼@ø ‰ vÜìíô Ìèç áéË ûì óãûÞÜ Ðj ¼ãtø,%Ûìíû èæíóÞÐôíë¯ çìíç øëû+Þé ¼¤ÔÖì x*ûËÐèk ðìëìíæìë øèëâìË èæíóÞÐ ôíë¯

âüóã Íû¤ âìÄìèë x*ûËáâçì ðìëìíæì èÐ™ëì ¼ìÓìëË èæúèâç vx*Ëé ôíá èûíÐ» ¼ìðìíöÖë PìëìÌ¬Q?ÛhÞk ðíç øìíë¯ vöíðçh çìëì x*ûË öíQŸë ¼ìðìíöÖ ÌûèÐ,% x*ûË Ðèkíô ûÖûðìë ôëíç øìíë¯

vx*ËéèûÛìù

Mild H. I. : – 26 – 54 db

Moderate H. I. : 55 – 69 db

Severe H. I. : 70 – 89 db

Profound H. I. – 90 db Íû¤ çìë Åøíë¯

x*ûËáâçì ðìëìíæìë ‘Ìáâçìë’ «*ôìëíÛó (Types of hearing loss) :

¼ìÓìëËç Íåìíô Conductive loss ß Sensori neural impariment Í Ûìù ôëì ðú¯

‘1’ Conductive loss : øèëûìðé ûì ¼˜ìÜæ áâçìë áèç¯ ûìÈíëë ûì âÓÖ ôíËÞë ôìöÞôìèëçìë

ÌÛìíû Ðj v«*ëË áèç†Œ¬t¬? ðú¯ Íåì ¼ìÓìëËç¥ âüóã ûì âÓÖâ x*ûË Ðèk áèç†Œ¬t¬?íóë âíÓÖ vóÔì öìú¯

öèóß Ìíæô ¼âú ûí§ì Óëíæë áèçß øèëÜèáç ðú¯

‘2’ Sensori neural loss

áèç Ìíæô ¼âú_x*ûíËë t¬‰ìúãíç Ùåíç øìíë¯ ÍÈ t¬‰ìúãë ¼ìðìíöÖ Ì¬Q?ôËÞ ðíç âè¬t¬?ít¬›ë vôí\ x*ûËvøþîí×¯ Íåì ÌøìíëÐæ ôíë ÛìÜ ôëì öìú æì¯ ÍÈ «*ôìë áèç òìúé¯

x*ûËùç Ìáâçìë «*ôìëíÛó

‘1’ Conductive loss : ûìèðë ûì âÓÖ ôíËÞë ôìöÞôìèëçìë ÌÛìû Íû¤ Ðj v«*ëíËë áâçìë áèç¯

‘2’ Sensori neural loss : x*ûË t¬‰ìúãë áèç¼ìÓæ¯

1¿4¿4 ÷Üíæ Ìáâçì (Locomotor Impairment)

Ìèò èû»úô Ìáâçì Ìèç ¼ìÓìëË Ðìëéèëô Ìáâçì¯ vøÐé ¼¤¹ì¬Q? èô¤ûì ôìÒìíâìùç èô¤ûì âïÜt¬‰ìúãçQŸ ¼@¬Haoéú èû»ú öìë ØíÜ ¼˜ìÜæ ûì ÷Üì÷Ü áèç†Œ¬t¬? ðú¯ ÍÈ ôÇìèåë ÌÇÞ ÍÈ Ìáâçì äˆŠùçÌt¬HìÛìèûôçì ðíç ¼¤Ùèåç vöâæ èûô·ç øì¯ Ìáâçì vøìèÜßë âç vëìù vÇíôß ðíçß øìíë• èô¤ûì

Ìáâçì t¬‰ìúèûô ôìëíË vöâæ âè¬t¬?í,›ë øáìÙìç vÇíô ðíç øìíë¯

Ìè¬òùç Ìáâçì ÷ÜìíØëìíô ¼éèâç ôíë Íû¤ áèçë âìrì vár èûíÐí» ÷ëâ ðíç øìíë¯ âüóã Ìèò

140

Ìáâçì¼@ø ‰ ×ìírëì ¼ìÓìëË èÐáìú vx*Ëéôíá ÛìÜÛìíû ôìä ôëíç øìíë Íû¤ ôÔæß Ííóë vôìæ

¼ìðìöÖ «*íúìäæ ðú æì èô¤ûì ðúíçì ÌGF ¼ìðìöÖ «*íúìäæ ðú¯ öìíóë áèçë âìrì vûÐé çìíóë èûíÐ»

ØìèæÞ÷ìë ûì «*èÐèáç ûÖèkë ¼ìðìöÖ «*íúìäæ ðíç øìíë¯

Ìûòì vøÐéùç• ÌèòôìÒìíâìùç ÌÇûì t¬‰ìúãçQŸ ùç Íû¤ Íèå ÷ÜìíØëìíô áèç†Œò ôíë¯

è÷èÿçôëË (Identification)

ÍÈ vx*Ëéë ×ìírëì

l ¼÷ëì÷ë ¼ìÓìëË ûãèºoë ¼éâìë (range) âíÓÖ ÌÇÞìÁ 90_110 I. Q.-Íë âíÓÖ Çìíô öèóß çìíóë

vûÐé Ì¤ÐÈ ÍÈ IQ ¼éâìæìë âíÓÖ èæí÷ë èóíô Çìíô¯

l øáìÙìíçë äæÖ çìíóë ôÇì ûÜìë ûì çìë ¼ìûÜéÜçìë Ì¼ãèûÓì Çìíô¯

l çìíóë ÷Üì÷íÜ Ì¼ãèûÓì Çìíô Íû¤ çìëì wheel chair, crutch Íû¤ brace «*Û·èç øºoèçë ¼ìðìöÖ

èæíú ÷Üíç ¼áâ ðíú ßíÒ¯

l èÐáìú çìíóë ô·èç& ¼ìÓìëËç Íâæ ûaãoíóë âç öìëì «*èçûaoé æú¯

l çìíóë ôìíäë ÌÇÞìÁ vÜÔì• Ôìßúì• øèëíûíÐ û¬t¬;íô èÒôâç øèë÷ìÜíæë váír ¼â Hú ¼ìÓíæë

Ì¼ãèûÓì Çìíô¯ çìíóë ÷ÜìíØëì ôëìë ¼âú t¬HìÛìèûô ×þìó Çìíô æì• Ðëéíë Äþìôhèæ ß v÷ìíÔâãíÔÅíPù øèëÜèáç ðú¯

l t¬HìòÖ• è÷èôÁ¼ì ÌÇûì è÷èôÁ¼ì äèæç Ì¼ãèûÓìë äæÖ çìëì èûóÖìÜíú «*ìúÈ Ìæãøèòç Çìíô¯

l Ðìëéèëô ûì t¬HìòÖ èû»íú rgèå Çìôìë äæÖ vÔÜìÓïÜì• qâË• ûæíÛìäæ èû»íú çìíóë ÌèÛÚçìëâìrì ôâ Çìíô¯

l ¼èao òìíæ «*ìúÈ ûÖÇì¯

l vâìåë ôí`å³ìÜ óãûÞÜ¯

óãûÞÜ Ìèò èæúQŸË• ¼èao òíÜ ûÖÇì• ÌèÛÚçìíô ¼éâìûºo ôíë¯ Ìæãøèòèç• Äþìôhèæ èóíú ÷ÜìíØëì•vÜÔì• Ôìßúì Íû¤ èäèæ¼ èÒôÛìíû ûÖûòìë ôëìë váír Ì¼ãèûÓì• ø§ì™æìíô ûÖìðç ôëì• ÷ÜìíØëìíç¼éâìûºoçì¯


Ìáâçìë øèëâìË ß «*ô·èç èæËÞíúë äæÖ Physiotherapist ß Occupational Therapist Pìëì

âïÜÖìúæ ôëì ðú¯ öÇì âè¬t¬?í,›ë øáìÙìç• Spasticity, ÅºoÞìà• èæ@¬‰ìà• õìæ• ûìâ èô¤ûì ÅÛú èóíôë

øáìÙìç «*Û·èç¯

èÐáì èû»íú âæ¬t¬?&èûíóë Pìëì ûãèºoë è¹úìÐéÜçì âïÜÖìúæ¯

èûíÐ» èÐáô Pìëì ø§ì• vÜÔì• ÌWô»ì «*Û·èçíáír âïÜÖìúæ¯

141

vûÐéë Ûìù Ðìëéèëô «*èçûaoé ûì Ìèò ¼˜ìÜíæ Ìáâ èÐáìÇÞéíóë ¼ìÓìëË vx*Ëéôíáë Ì¬Q?ÛhÞk ôëìöìú vöíðçh èÐáì †ŒðíËë váír çìíóë vôìæ Ì¼ãèûÓì Çìíô æì¯

«*ôìëíÛó (Types)

ôíúôèå øèëè÷ç Ðìëéèëô «*èçûaoôçì ¥

vøìèÜß ÛìÈëì¼ Pìëì ¼¤Ùèåç ¼¤¹ìâô vëìù vøìèÜßâìÈèÜèå¼ (Poliomyclitis) vëìù Ôãû ¼ìâìæÖ

ðíç ¼ì¤Ùìèçô ðíç øìíë¯ øáìÙìç• vøÐé ô·Ðçì (mascular atrophy), Íâæèô âìëìKô øáìÙìç¯

Mascular dystrophy «*ô·çøíá äˆŠôìÜ ðíç ¼â¼Öì öìë ØíÜ vøÐé ÌìæãøìèçôÛìíû ô·Ð ðíçøìíë¯ èô¬Q; t¬‰ìúã ûì ÌæãÛ—èç èû»íú vôìæ ¼â¼Öì Çìíô æì¯

Mascular dystrophy ÷ìë Óëíæë ¥

Pseudohypertrophic type : öÔæ èÐ™ ðþìåíç Ììë@¬c ôíë çÔæ Íåì èæËÞú ôëì öìú¯ Íåì û§

ðßúìë ¼íà ¼íà ûì§íç Çìíô¯

Facioscapulohemera : øì Ìíøáì Ùì§ ß ûìTíô vûÐé óãûÞÜ ôíë¯ v×íÜíâíúëì Ìì¹ì¬Q? ðíç øìíë¯Limb-girdle dystrophy : vøÐéë óãûÞÜçì «*Çíâ ÅÓ[ÞûìT Íû¤ vøÜèÛíä (Pelvis) vóÔì öìú¯ Íë

¼íà Çìíô Ûìë¼ìâÖ ëáìë óãûÞÜ áâçì• ðþìí¼ë âç vðíÜ óãíÜ ÷Üìë Ûèà• ûìTíçìÜìë Ìáâçì¯ 6_10û×ë ûúí¼ë âíÓÖ Ìì¹ì¬Q? ðíç vóÔì öìú¯

Mixed dystrophy : ¼â¬t¬? vt¬HE×ì÷ìèÜç âì¤¼ vøÐéíô (voluntary Muscles) 30_35 û×ë ûúí¼ë

âíÓÖ Ìì¹ì¬Q? ôíë Íû¤ Ìûæèç °gçùèçíç Ùíå¯

âè¬t¬?í,›ë øáìÙìç (Cerebral Palsy) : vô\éú t¬‰ìúãçQŸ ÌÇÞìÁ âè¬t¬?,› ß ¼ã»ã@¬‰ìôì„íô Ìì¹ì¬Q? ôíëäíˆŠë Ììíù• ¼âíú Íû¤ äíˆŠë øíë¯ t¬‰ìúã ß vøÐé ¼¤¹ì¬Q? vùìÜíöìù¯

èçæ Óëíæë âè¬t¬?í,›ë øáìÙìç Ììí× ¥

Spastic Cerebral Palsy : ûÖèkë Ðëéë Ìæâæéú• vøÐé åìæåìæ Íû¤ ¼¤ôhè÷ç¯Athetoid Cerebral palsy : ÷ÜìíØëìú ÌèæE×ìûÐç âãÔèûô·èç• âìæè¼ô ß Ðìëéèëô ô,%• çéûu

Äþìôhèæë ØíÜ t¬Hç¥«*ûü+ ÷ÜìíØëìú Ì¼ãèûÓì¯Ataxic Cerebral Palsy : Íèå èûëÜ «*ô·èçë¯ Ûìë¼ìâÖ ëáìë Ì¼ãèûÓì• ¼â Híúë ÌÛìû• ô@øæ

ÈçÖìèó¯

Spina bifida : äˆŠ ðíçÈ rgèå¯ ùÛÞ Ìûòìú «*Çâ èçæ âìí¼ë âíÓÖ embryonic neural tube û§

ðßúìë ØíÜ Ålchç äˆŠùç rgèå¯

vx*Ëé¼âïð (Types)

vøìèÜß

Muscular dystrophy «*Óìæç ÷ìëèå Óëæ ¥

âè¬t¬?í,›ë øáìÙìç_ 3 «*ôìëSina bifida

1¿4¿5 èÐÔíæ Ìáâçì Learning Disability (L. D.)

èÐÔæ Ìáâçì Íâæ Íôåì Ì¼àèç öì èÐáìÇÞé vóíÔ vÐìíæ çìíô ûÖìÔÖì ôëìë váír Ì¼ãèûÓì Ùåìú

142

èô¤ûì âè¬t¬?í,›ë èûèÛ ‰ Ì¤Ð ðíç çíÇÖë ¼¤íöìù ¼ìÓíæ èûÙM Ùåìú¯ ÍÈ rgèå èûèÛ ‰ Ûìíû «*èçØèÜç ðú¯

ôÇÖ ß èÜèÔç Ûì»ìú «*ôìíÐë èûíÐ» Ì¼ãèûÓì ÍÈ Ìáâçìë Ì¬Q?ùÞç¯ Í×ì§ì• ¼â Hú¼ìÓæ• ÌìKèæúQŸËèô¤ûì âíæìíöìù óìíæ Ì¼ãèûÓì èÐÔæ Ìáâçìë âíÓÖ øí§¯ ÍÈ Ì¼ãèûÓì¼âïð èûóÖìÜíúë èÐáìíôß«*Ûìèûç ôíë Íû¤ ø§íç èÜÔíç èûÙM Ùåìú¯ èÐÔíæë Ìáâçì èæËÞú «*ìâìèËô øëéáì Pìëì ôëì öìú¯

ÍÈ øëéáìë âìÓÖíâ ûú¼ ß ûüèºo Ìæã¼ìíë t¬HìÛìèûíôë çhÜæìú èÐ™ë èÐÔæ Ìáâçìë ¬t¬?íëë çhÜæì ôëìvöíç øìíë¯ øëéáìë ØÜìØÜ èÐ™ë «*ô·ç Ìáâçìë Åøë ™Óãâìr èæÛÞë ôíë æì¯ èæÛÞë ôíë øëéáìëèûxHì¼íöìùÖçì ß «*íx‰ë Åøë âíæìíöìù ß v¼åì vûìÄìë áâçìë Åøíëß¯

L.D. ÍôÓëíæë Ì¼àèç öì vóíÔ ß ™íæ ûÖìÔÖì ôëìë váír Ì¼ãèûÓì vóÔì vóú èô¤ûì âè¬t¬?í,›ëèûèÛ ‰ Ì¤Ð vÇíô «*ì: çíÇÖë ¼â Hú ¼ìÓæ ôëíç øìíë æì¯ èûíÐ» váír Ûì»ì ûÜíç ß èÐÔíç•

¼â Hú¼ìÓíæ ÌìKèæúQŸíË èô¤ûì âíæìíöìù vóßúìë váír èûíÐ» Ì¼ãèûÓì «*ôìÐ ôíë¯

èÐÔíæ Ì¼âÇÞíóë öÇìöÇ âïÜÖìúæ ÌçÖ¬Q? Iëg&øïËÞ èÐáìë ÜáÖ ß Åí!íÐÖë ¼íà èÐáìóìæ øºoèçÍû¤ èÐ™ vö Óëíæë ¼ìðìöÖ ÜìÛ ôëíû v¼ èû»íú Íèå «*ì¼èàô¯ èô¬Q; âïÜÖìúíæë ûÖìøìíë «*Óìæ Ì¼ãèûÓìðÜ èûqìè¬Q?ôë Ì¼âÇÞçìë «*ô·èç¯ çì×ì§ìß• ¾ûèÐ,%ÖIèÜ âíÓÖ Ìíæô ûÖèç¹â ÜáÖ ôëì öìú¯ èô×ã èô×ã¾ûèÐ,%Ö ÌæÖ «*ôìë Ì¼âÇÞ ûÖèkíóë âíÓÖß ÜáÖ ôëì öìú¯ «*Çìùç øëéáìIíÜì «*ìâìËÖ èô¬Q; «*Çì

ûèðÛïÞç øëéáìIíÜì èÒô «*ìâìËÖ æú¯

âìæãí»ë èÐÔíæë áâçìë váír t¬HìÛìèûô øìÇÞôÖ ûì ÌèâÜ Çìíô èô¬Q; èÐÔæ-Ìáâçì âè¬t¬?í,›ë èûíÐ»Ìûòìíô èæíóÞÐ ôíë öì ôìöÞôëé èÐáìíô ûìÓì vóú¯ èÐÔíæ Ìáâçìë Neuro-psychological

ôìëËIèÜíô «*íáìÛ• øèëíûÐ• âíæìÛìû ß ÌæÖìæÖ èû»úô ôìëË vÇíô øüÇô ôëíç ðíû Íû¤ èÐáìáâçìú t¬HìÛìèûô ûÖèk øìÇÞôÖ ðíçß ÌìÜìóì ôëíç ðíû¯

âè¬t¬?í,›ë ùÒæùç áèç äíˆŠë ¼âú ÌìÙìç• ÌøöÞì: ÌèRíäæ• ÍæíôíØÜìÈèå¼ Íû¤ ÍÈ «*ôìë

ôìëíËë äæÖ ðíç øìíë¯ ÍëäæÖ dyslexia ûì ø§ìú Ìáâçì• èûÜí@¬H øèëø}çì• Ìøåãçì• Ìt¬HìÛìèûôôâÞáâçì• Íû¤ ÅøÜèBoë váír èûÐübÜì vóÔì èóíç øìíë¯ Electrical, Chemical Íû¤ Metabolic

Ìt¬HìÛìèûôçì âè¬t¬?í,› Ìì¼íç øìíë Íû¤ ÍIíÜì t¬‰ìúãèûô ¼¤íöìíùë váír ûìÓì èóíç øìíë¯ Lateralised

âè¬t¬?í,›ë ôìíöÞë Ìt¬HìÛìèûô ûüèºo âè¬t¬?í,›ë óüè,% ß x*ûË Èèàçíô ¼âè Hç ôëíç ûìÓì vóú Íû¤ Íèå ûÖèkëóüÐÖ ß Ðíjë âíÓÖ Ûì»ìíô Ôìø ÔìÈíú èæíç ûÖèkùç áâçìë âíÓÖ èûÐübÜì Ììíæ¯

è÷èÿçôëË (Identification)

¼æìkôëË_

_áâçìÝvöìùÖçì

ôìöÞ¼@øìóæ

«*íÛó

óãûÜÞ ôìöÞ ¼@øìóæ

èûèÛ ‰ váír ûTâãÔé ôìöÞ¼@øìóæ

143

èûóÖìÜíú ¼â¼Öì vóÔì èóíÜÈ ¼ìÓìëËç èÐ™íô èÐÔæ Ìáâ ûíÜ âïÜÖìúæ ôëì ðú• èûèÛ ‰ ëôâÛìíûøëéáì ôëì ðú ß èçæèå ÜáíËë äæÖ èÐÔíæ Ìáâíô è÷èÿç ûì ¼æìk ôëì ðíú Çìíô¯

‘ô’ áâçì ß ôìöÞ¼@øìóíæë âíÓÖ èûíÛó ûì øìÇÞôÖ¯

‘Ô’ óãûÞÜ ôìöÞ¼@øìóæ¯

‘ù’ äéûíæë èû¬t¬?üç âïÜÖìúæ Íû¤ èûèÛ ‰ váír ¾ûè÷rÖâú ôìöÞ¼@øìóæ¯

èÐÔíæ Ìáâ èÐ™íóë âíÓÖ Ìì÷ëËùç èô×ã ¾û»âÖ Çìíô öì çìíóë è÷èÿç ôëíç ¼ìðìöÖ ôíë¯ öÇì ¥

l t¬HìÛìèûô èô¤ûì t¬HìÛìèûô ðíç vûèÐ ûãèºo èû»úô ôìöÞìûÜé ¼@øìóæ¯

l Ììôèt‡ô Ììíûùäèæç ôìöÞ (Impulsivity)

l ôìíöÞ èæíäíô «*ôìíÐ Ìáâçì¯

l Íô ðíç ÌæÖ ôìíöÞ èæíäíô öãk ôëìë Ìáâçì¯

l Ììøìçóüè,%íç Åí!ÐÖðéæ ôìíöÞë ¼¤ÔÖì vûèÐ¯

l ÛhÜ ûì Ìæãøöãk ÅøÜèBo¯

l ø§ì vÜÔì ß Transposition Íë váír «*çÖìÐìë èûøëéç ôìöÞ¼ìÓæ¯

l õìæ-ûìâ• Åøë-æé÷ ¼@¬Híao ¼â¼Öì¯

l vâîèÔô çÇÖ ûì ¼¤ûìíóë váír ÅøÜèBo ß t‡ëË ôëìë Ì¼ãèûÓì¯

l Visual image vô ûÖìÔÖì ß t‡ëË ôëìë Ì¼ãèûÓì¯

l ôìä ÍíÜìíâíÜìÛìíû ûì èûÐübÜÛìíû Ììë@¬c ôëì¯

l èûâï+Þ ÓìëËì ¼@¬Híao è÷¬Q?ì ôëìë ¼â¼Öì¯

l Ìøåhçì ûì Ìtø,%çì (clumsiness)

l vûÐé ÷˜Üçì (hyperactivity)

l èÜÔíç èùíú Ìáë ûìó vóßúì• ÌæÖ Ìáë vÜÔì• Åí^åì Ìáë èÜíÔ vØÜì¯

l ø§ìë ¼âíú ÜìÈæ ûìó vóßúì¯

l vâîèÔô èæíóÞÐ ûãÄíç Ì¼âÇÞ

l vâäìíäë øèëû+Þæ (subject to mood swings)¯

l vÛìÜì âæ ûíÜ «*çéúâìæ ðßúì¯

l ¼ìâìèäô váír èû÷ìë èûíû÷æìë ÌÛìû¯

l ûÖèkô Ììóìæ«*óìíæ ¼â¼Öì (Interpersonal Problems)¯

l èûóÖìÜíú ¼ìâìèäôçìíûìíÓë øèë÷ú èóíç æì øìëì¯

l èæíäë ¼@øíôÞ ðéæ ÓìëËì (low self-concept)¯

144

èÐÔæ Ìáâçìë ÅøèëÛìù (Sub types of learning disabilities)

èÐÔæ Ìáâçìë «*ô·èç

øãþèÇùç èÐáìú Ìáâçì_ø§ì• vÜÔì• ÌW/ èûôìÐâïÜô èÐÔæ Ìáâçì_âíæìíöìù• t‡üèç• ÅøÜèBo•è÷¬Q?æ• Ûì»ì• ÅøÜèBo èû»úô Ìà (Perceptual motor)

Chal fant Íû¤ Kirk (1984) óãÈ «*ôìë èÐáìÇÞéíóë ôÇì ûíÜæ¯ ““øãþèÇùç ûì èûóÖìÜíúë èÐÔíæÌáâçì””¯ ““ø§ì• ÌWô»ì• ûìæìæ ôëì Íû¤ vÜÔìú Ìáâçì¯”” èûôìÐâïÜô èÐÔæ Ìáâçì (Develop-

mental disabilities) ðÜ èÐáìú óáçì ÌäÞíæë «*íúìäæéú áâçìë âíÓÖ ÐübÜì ¼â Hú ¼ìèÓç æìðßúìë ØíÜ ôìöÞôëé «*íúìù óáçìë ÌÛìû¯

ÍÈ ÌáâçìIíÜìë Ì¬¬Q?ÛhÞk âíæìíöìù• t‡üèçÐèk• ÅøÜèBo ôëì Èè\ú ¼âïíðë ôìöÞÖ• ÅøÜèBo• è÷¬Q?æÌÇûì Ûì»ìë ÌÛìû ûì èûÐübÜì¯

L. D.-Íë âïÜÖìúæ ¥ Sensory, motor, affective, Social, conceptual, Language and Communi-

cation.

èÐÔæ Ìáâçìë âïÜÖìúæ (Assessment of learning Disability) ¥ èûóÖìÜíú «*íûíÐë øïíûÞë¬t¬?íëë èÐ™íóë• vûìÓÐèk• ¼˜ìÜæ• ¼ìâìèäô• ÓìëËìâïÜô• Ûì»ìùç• Ììíûù¼@¬Haoéú• Ûìíûë Ììóìæ-«*óìæ várIèÜë âïÜÖìúæ ôëì vöíç øìíë¯ èûôìÐâïÜô ÜáËIèÜ Learning test-Íë âïÜÖìúíæë äæÖ

ûÖûðìë ôëì vöíç øìíë vöâæ óüè,% ß x*ûË ¼@¬Haoéú ôìöÞ¼@øìóæ ¼ï ß ¼ìÓìëË Ìà-«*çÖà ¼˜ìÜæèæøãËçì• ÅíPù• âíæìöìùèû¬t¬?ìë• ÌÓÖû¼ìú• ¼ìâìèäô óáçì• Ûì»ì «*ôìÐ ß ÅøÜèBoíç óáçì•tø,%Ûìíû ôÇì ûÜì «*Û·èç¯

«*ìÇèâô øëéáì• èÐáíôë øöÞíûáË Íû¤ ôìöÞ¼@øìóíæë Index ûÖûðìë ôíë «*ìÇèâô ß âìÓÖèâô

¬t¬?íë èÐÔíæ Ìáâçì øëéáì ôëì vöíç øìíë¯

èÐÔíæ Ìáâçìë äæÖ t¬‰ìúã èû»úô øëéáì (neurological examination), øÒæ øëéáì• visual

motor gestalt test, draw a man test, gross and fine motor test, hyper-kinesis, ontological find-

ings & biological screening ôëì Åè÷ç¯ ÍÈ medical ¾ûèÐ,%ÖIèÜ èÐÔíæ Ìáâçì Çìôì èÐ™íóë

èæíú ôìä ôëíç «*íúìäæ ðú Íû¤ Í×ì§ì «*íúìäæ ûãèºoùç ôâÞ ¼@øìóæ áâçì öì÷ìÈ¯

ÌæÖìæÖ âïÜÖìúíæë (other evaluation would consist of) ÅøìóìæIèÜ èæ@¬‰ëCø

èûôìÐ ¼@¬Haoéú Ìáâçì

áâçì Íû¤ ¼@¬cìûÖ áâçìë Ì¼ìâJ¼Ö ûì èÐÔæ øºoèçùç Ì¼àèç¯

t¬HìòÖ• äˆŠ-Èèçðì¼• Ðìëéèëô èûôìÐ• «*íáìÛ ß èÐáìâïÜô èû»ú (factor) Íû¤ ¼àèçèûÓìæ¯

Ûì»ì_†ŒðíË ß «*ôìíÐ ¼ìâÇÞÖ

vÜÔìë Pìëì «*ôìÐ• ûìæìæ• ðìíçë vÜÔì Íû¤ ÓìëËì¯

øÒæ

ùèËç

145

âíæìíöìù• ÅøÜèBo• v«*ëËì• «*íáìÛ• t‡ëËÐèk Íû¤ Ìì÷ëË¯

èô×ã èô×ã ûTÜ ûÖû´ç øëéáì

âïÜÖìúæ ¥ Å ‰èç ûì èûôìÐ• èÐÔæ• «*íáìÛ• vÜÔìë Pìëì «*ôìíÐë áâçì• øÒæ• ùèËç• âíæìíöìù•

ÅøÜèBo• v«*ëËì• t‡üèç-Ðèk• Ìì÷ëË¯

Informal Reading Inventory, wechsler Intelligence Scale for children (WISCR & III), Draw

a Man Test, Aston Index Test for Learning Difficulties, Peabody Picture Vocabulary Test,

Illinois Test of Psycholinguisotic Skills, Vineland Social Maturity Scale, Kauffman Test of

Educational Assessment, Wide Range Achievement Test, Behaviour Checktest for Screeing

the Learning Disabled (BCSLD) Diagnostic Test of learning Disability (DTLD), Swarup Mehta

Test of Thinking Strategies (TTS).

1¿4¿6 âíæìíöìíùë ÌÛìû Íû¤ Ì¼¤Ü†‰ Ìì÷ëË Ì¼¤ùèç Ý âíæìíöìíùë ÌÛìû Ìèç ¼è¹úçì öãkÌ¼àèç (Attention Deficit and Disruptive Behaviour Disorder /Attention Deficit Hyper-

active Disorder) :

âíæìíöìíùë ÌÛìûäèæç Ì¼¤ùèç è÷èôÁ¼ìíöìùÖ Ìûòì öì vôìæ ûÖèkë ôìíä âíæìèæíûÐ Íû¤

âíæìíöìù ëáì ôëìë áâçìíô «*Ûìèûç ôíë¯

èæèt¶ú Ìâíæìíöìèùçì ‘ÌæÖ èû»íú ÷íÜ öìßúì• èóûìt¬H«‰ ÈçÖìèó’-íô ¼ìÓìëË âíæìíöìù ÌÛìíûë

Ì¼àèç ûíÜ ÅíGXÔ ôëì ðú (ADD)—Attention deficit disorder), öÔæ Ìâíæìíöìèùçìë ¼íà Ìèç

¼è¹úçìäèæç Ì¼¤ùèç ß Ììíûù ¼¤öãk ðú çÔæ çìíô ADHD ûÜìÈ vx*ú (Attention Deficit

Hyperactivity Disorder)¯ ÍÈ óãèå æìâ Ííô ÌíæÖë òìíæ «*ìúÈ ûÖû´ç ðú¯

âíæìíöìíùë ÌÛìûäèæç Ì¼àèç (Attention Deficit Disorder (ADD) and Attention Deficit

Hyperactity Disorder (ADHD) : ADD Íû¤ ADHD Åø¼ùÞIèÜ èÐ™ ß ûút¬›íóë âíÓÖ Ììíëìø ôëì

vöíç øìíë öìëì vôìæ ¼âúôìíÜ èô×ã èæèóÞ,% Ìì÷ëËùç ¾ûèÐ,%Ö «*ôìÐ ôíë¯ ¼ìÓìëË Ìì÷ëËIèÜíôèçæÛìíù Ûìù ôëì öìú_In attention, Hyperactivity Íû¤ Impulsivity. vö ¼â¬t¬? ûÖèk Ìâíæìíöìùé

çìëì Íôåì èû»íú vûÐé ¼âú èóíç øìíë æì Íû¤ ôíúô èâèæå ôìä ôëìë øëÈ èûëk vûìÓ ôíë¯ vö

¼â¬t¬? ûÖèk Ìèç¼è¹úçìäèæç ôìëíË ÷˜Ü çìíóë ¼ûÞóì Íôåì ×ådØåìèæ Çìíô¯ çìëì èòë Ûìíû ûí¼Çìôíç øìíë æì Íû¤ «*ìú ¼û ¼âúÈ Ìèòë Çìíô¯ öìëì ÌçÖèÓô Ììíûù «*ûË çìëì çìÁáèËô «*èçè¹úì

vóÔìíç Ì¼ãèûÓì vûìÓ ôíë• èô¤ûì è÷¬Q?ìë t¬HìÛìèûô ëCøóìíæ Ìáâ ðú¯

ADD/ADHD : è÷èôÁ¼ìíöìùÖ

ÍôÓëíæë Ì¼¤ùèç öì ûÖèkë vôìæ ôìíä âíæìèæíûÐ Íû¤ âíæìíöìù vóûìë áâçìíô ûÖìðç ôíë¯


American Psychiatry Association Íë âç Ìæã¼ìíë âíæìíöìíùë ÌÛìû Íû¤ Ìèç ¼è¹úçìäèæç

Ì¼àèç öãk ûÖèk Ålchç øèëèòèçíç Ì¼àç âíæìíöìù• Ììíûùäèæç ÌÊÓöÞÖ• èûÜí@¬H Å+ë óìæ «*Û·èçÌæãøíöìùé Ìì÷ëË «*óÐÞæ ôíë¯ çì×ì§ì• ðÒìÁ Ìèûíû÷íôë âç Å+ë vóßúì• ÅøíóÐ æì vÐìæì•

146

Ìæãøöãk ¼âíú ôÇìûìçÞì Ììë@¬c ôëì• û¼ìë váír ä§çì• vûÐé ôÇì• Ìèòëçì vûìÓ ôëì• Ðì¬Q?Ûìíûûí¼ ôìíä èæöãk Çìôíç Ì¼ãèûÓì vûìÓ ôëì «*Û·èç ÜáÖ ôëì öìú¯

è÷èÿçôëË ¥ Developmental inappropriate attention, impulsivity–Impatience, delayed re-

sponse, Comprehension, restlesness, excessive talking Ålchç øèëèòèçíç Ìæãøöãk âíæìíöìù•Ììíûù «*ûËçì• ÌÊÓöÞÖ• èûÜí@¬H Å+ë ß ÅøÜèBo• Ìèòëçì• ÌçÖìèÓô âìrìú ôÇì¯

¼¤öãk ¾ûèÐ,%ÖIèÜ èæ@¬‰ëCø (Associated features are said to include) :

èæíäë ¼@øíôÞ ðéæ ÓìëËì

Ìèòë vâäìä

ðçìÐì ¼ðÖ ôëìë äæÖ ôâ áâçì

¼âìíä ¼@øôÞ òìøíæ ¼â¼Öì

ûóíâäìä

èûÐübÜ ôâÞÛÖì¼

èÐáì Ìæãöìúé ô·èç& «*óÐÞæ ôëíç æì øìëì

Ìèç¼è¹úçìöãk âíæìíöìíùë ÌÛìíûë ¾ûèÐ,%ÖIèÜ ÌíæôåìÈ èÐÔíæ Ìáâ èÐáìÇÞéíóë ¾ûèÐ,%ÖIèÜë¼ìíÇ ¼ìóüÐÖ ûðæ ôíë¯ vöâæ âíæìíöìíùë ÌÛìû• Ìèç¼è¹úçì• ÌèæúèQŸç «*íáìÛ «*Û·èç ¾ûèÐ,%ÖIèÜèÐÔæ Ìáâçì Íû¤ èÐáì†ŒðíË Ì¼¤ùèçë âïÜ Ìì÷ëËùç ûèð¥«*ôìÐ¯ öìë ØÜx*gèç óáçì ßÌìúè+ôëíËë âíÓÖ ¼ìâJ¼ÖèûÓìíæë ¼â¼Öì¯


¼â¼Öì èæËÞú (diagnosis) Íô «*¬t¬? Ìì÷ëËùç ¾ûèÐí,%Öë Åøë «*èçèVç¯ èÐ™ èûíÐ»Ú• âæ¬t¬?&èûóÌÇûì âìæè¼ô è÷èôÁ¼ô ùüíð ß èûóÖìÜíú vö ¾ûèÐ,%Ö øöÞíûáË ôíëæ çìë Åøë èæÛÞë ôíë ¼â¼Öì èæËÞúôíë Çìíôæ¯ èûóÖìÜú «*ìúÈ èûíÐ» èÐáì øèëí¼ûìë Íôèå Ì¤Ð èð¼ìíû âïÜÖìúæ Åøèòç Çìíô¯ èÐáôÌíæô ¼âú Ìì÷ëË âïÜÖìúæ ôíë Çìíôæ¯

Computer Pìëì ¼@øìèóç Ìíæô «*ôìë ‘våš’ øëéáì Ììí× vöIíÜì vôìæ Computer-Íë ôìíä

×ìírë âíæìíöìù ûäìú ëìÔìë áâçì øèëâìø ôíë Çìíô¯ ÍÈ Óëíæë âïÜÖìúæ Ôãû Åøíöìùé Íû¤öÇìöÇ¯ èô¬Q; ADHD èûóÖìÜíúë Pìëì øëéáì ôëì ðú æì¯ èô¬Q; Ííáír èûóÖìÜú Iëg&øïËÞ Û—èâôìvæú¯ Íôäæ ¼è¹ú èÐ™ë ûú¼ Ììæãøìèçô Ìì÷ëË vÇíô ¾ÐÐíûë «*Çâ èóíô âæíöìíùë ÌÛìíûë ÜáËèæËÞú ôëì ôèÒæ ðú¯

ôâ I.Q. èûèÐ,% èÐ™íóë âíÓÖ ¼ìÓìëËç «*ìú ¼ûìëÈ Ìâíæìíöìíùë ÜáË vóÔì öìú¯ ÍÈ èÐ™íóë

¼íà âíæìíöìíùë ÌÛìû èûèÐ,% èÐ™íóë Ìì÷ëËùç ¾ûèÐí,%Öë øìÇÞôÖ ôëì «*íúìäæ¯ èûóÖìÜíú èÒôâç

øèëíûíÐ æì ø§íÜ Íû¤ vûèÐ ûãèºoâìæ èÐ™íóë âíÓÖ èùíú Ìíæô ¼âú èÐ™ âíæìíöìùé ðíç øìíë æì¯âíæìíöìíùë ÌÛìûÝÌèç¼è¹úçìäèæç Ì¼àèç èæËÞú ôëì öìú æì öèó ÜáËIíÜì ÌæÖ âìæè¼ô

èûÐübÜìë Pìëì ‘vöâæ Mood disorder, anxiety disorder, personality disorder or personality

øèëû+Þæ t¬HìíòÖë ôìëíË’ ÛìÜÛìíû ûÖìÔÖì ôëì ðú¯

147

âíæìíöìù ÌÛìû ß Ìt¬HìÛìèûô ôâÞáâçì äèæç èûÐübÜìë äæÖ èæËÞìúô ¾ûèÐ,%Ö (Diagnostic

criteria for Attention Deficit / Hyperactivity Disorder)

A ‘1’ ÌÇûì ‘2’

‘1’ èæí@¬‰ë Ìâíæìíöìíùë ÜáËIèÜë âíÓÖ 6èå ûì çìë vûÐé ÜáË öèó Ì¬Q?ç 6 âì¼ Íôèå âìrìú

Çìíô vöåìë ØíÜ ÔìøÔìÈíú èæíç Ì¼ãèûÓì ðú Íû¤ èûôìÐÜìíÛë ¬t¬?íë èûèÙMç ôíë¯

Ìâíæìíöìù (Inattention)

‘ô’ «*ìúÈ ÍôèæV âíæìíöìù èóíç ûÖÇÞ ðú ÌÇûì Ìöíë ØíÜ èûóÖìÜíúë ôìíä ûì ÌæÖ ôìíä

ÛhÜ ðú¯

‘Ô’ ùüíðë ôìíä (task) ÌÇûì vÔÜìÓïÜìú âíæìíöìù ûäìú ëìÔíç Ì¼ãèûÓì¯

‘ù ¼ëì¼èë ôÇì ûÜì ¼í+Uß âæ èóíú æì vÐìæì¯

‘Ù’ «*ìúÈ ÅøíóÐ øìÜæ æì ôëì Íû¤ èûóÖìÜíúë ôìä æì ¼âì: ôëì èô¤ûì ôâÞòíÜ ô+ÞûÖ æì ôëì¯

‘Â’ ôìä øèë÷ìÜæìë váír Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðßúì¯

‘÷’ èûóÖìÜíúë ôìíä ûì ùüðôìíä Íè§íú öìßúì• Ìø×`ó ôëì èô¤ûì vö ¼û ôìíä vûÐé âìæè¼ôøèëx*íâë «*íúìäæ ðú v¼ ôìíä èæöãk ðíç ÌèæE×ì «*ôìÐ ôëì¯

‘×’ ôìä ôëìë äæÖ «*ìúÈ èäèæ¼ør vöâæ vøæè¼Ü• ûÈ• öQŸøìèç• èûóÖìÜíúë vóßúì ¼ëJìâ

ðìëìíæì¯

‘ä’ Ì«*ì¼èàô Åí+äæìë Pìëì ÌæÖâæt¬› ðßúì¯

‘Ä’ ¾óæè`óæ ôìä ÛhíÜ öìßúì¯

‘2’ Ìèç¼è¹úçìâïÜô ôâÞÓìëì ß Ììôèt‡ô ôìä ôëìë v«*ëËìë 6èå ûì çìë vûÐé ÜáË öèó Ì¬Q?ç6 âì¼ ÍôÈ øèëâìíË Çìíô Íû¤ çìë ØíÜ ÔìøÔìÈíú èæíç Ì¼ãèûÓì ðú çì èûôìÐ ¬t¬?ëíô èûèÙMç ôíë¯

Ìèç¼è¹úçì (Hyperactivity) :

‘ô’ ðìç-øì èæíú Ìèòëçì èô¤ûì ôhþôí§ û¼ì¯

‘Ô’ vx*Ëéôíá «*ìúÈ û¼ìë òìæ ‘¼éå’ çÖìù èô¤ûì Ìt¬HìÛìèûô Ìûòìú ûí¼ Çìôì «*çÖìèÐç¯

‘ù’ «*ìúÈ Íèóô ßèóíô v×ìåì ÌÇÞìÁ Íâæ Íô Ìûòìú Çìôì öì çìë øíá Åøöãk æú¯

‘Ù’ vÔÜìú «*ìúÈ Ì¼ãèûÓì èô¤ûì èæ¥Ðíj Ìû¼ëâïÜô ôìíä èæöãk Çìíô¯

‘Â’ «*ìúÈ ¼è¹ú èô¤ûì «*ìúÈ t¬‰ìúã Pìëì çìè§ç ðíú ôìä ôíë¯

‘÷’ «*ìúÐ ÌçÖèÓô ôÇì ûíÜ¯

‘×’ «*x‰ vÐ» ðûìë øïíûÞÈ ðÒìÁ Ìèûíû÷íôë âç Å+ë vóú¯

‘ä’ øìÜì Åøèòç ðíç Ìíøáì ôëìú Ì¼ãèûÓì vûìÓ ôíë¯

‘Ä’ «*ìúÈ ÌæÖíóë ûìÓì vóú èô¤ûì ÌíæÖë ûÖìøìíë æìô ùÜìú¯

B. èô×ã Ìèç¼è¹úçìäèæç Ì¼àèç èô¤ûì Ìâíæìíöìèùçìë ÜáË Ììí× öì 7 ûÁ¼ë ûúí¼ë ÌìíùÅøèòç Çìíô¯

C. ÍÈ¼û ÜáíËë âíÓÖ óãèå ûì çìë ÌèÓô Åøèòèç ‘èûóÖìÜíú ûì ùüðøèëíûíÐ’¯

148

D. ¼âìä• èûóÖìÜú ß ûüè+âïÜô ôìíä öèó Ì¼àèçë âìrì õìkìëé øëéáìú Iëg&øïËÞ ðú¯E. ÜáËIèÜ ÛìÜÛìíû «*ôìÐ øìúæì Pervasive Developmental Disorder, Schizophrenic èô¤ûì

ÌæÖ Psychotic Disorder Íë ôìíÜ Íû¤ ÌæÖ âìæè¼ô èûÐübÜìë Pìëì ÛìÜÛìíû ûÖìÔÖì ôëì öìú æì¯‘vöâæ• Mood Disorder, Anxiety Disorder, Dissociative or a Personality Disorder).


l âïÜÖìúæíô ×ìr ¼@¬Híao è¼ºoì¬Q? †ŒðíËë äæÖ çÇÖ ¼¤†Œíðë øºoèç ûíÜ ûËÞæì ôëì vöíç øìíë¯èÐáìÇÞé ¼@øíôÞ 5 Óëíæë è¼ºoì¬Q?_ûÖèkë âïÜÖìúæ• ôâÞ¼ï÷é âïÜÖìúæ• ûì×ìÈ• Åøòìøæì Íû¤

ð¬t¬?íáø øèëôGFæì_öì «*¬t¬;ç ðú âïÜÖìúæ vÇíô «*ì: çÇÖíô èÛè+ ôíë¯l x*ûË «*èçûaoôçì èæËÞú ôëì ðú¯ óüè,%Ðèkë ôìöÞôìèëçì• óüè,%ë èû¬t¬?ìë ß óÐÞæ áâçìë Åøë èÛè+

ôíë¯

l è÷èÿçôëË ¥ ÌçÖèÓô v÷ìÔ ô÷Üìíæì• ÜìÜ v÷ìíÔë øìçì• äÜÛëì v÷ìÔ• ¼ìâíæë èóíô âìÇì

Ähþíô Çìôì• v÷ìíÔë ôìí× û¬t¬; ûì ûÈ Óëì• vûìõÞ ðíç vÜÔìë äæÖ ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ vûìÓ ôëì¯l Úìæ• èûóÖìÜú èÐáì• Ðìëéèëô• Ìì÷ëËùç• vöìùìíöìù ß Ûìíûë Ììóìæ-«*óìæ¯

l âìæè¼ô «*èçûaoôçì «*Óìæ ¾ûèÐ,%Ö ðÜ t¬HìÛìèûô Ìíøáì ôâ ûãèºoùç ôìöÞ (Criterion A), Ôìø

ÔìÈíú væßúìë váír Iëg&øïËÞ rgèå vöâæ vöìùìíöìù• t¬HèæÛÞëçì• ¼ìâìèäô ß ûÖèkë ¼íà Ûìûèûèæâúóáçì• ¼ìâìèäô ¼@øíóë ûÖûðìë• ÌìK èæíóÞÐ• ôìöÞôëé èûóÖìÜíúë èæøãËçì• ôìä• èûx*ìâ• t¬HìòÖ•èæëìø+ì (Criterion B)—ÜáËIèÜë vö vôìíæì óãèåíç Ì¬Q?ç rgèå Çìôíû¯ 18 û×ë ûúí¼ë ÌìíùvóÔì vóíû Ü¨ËIèÜ (Criterion C)¯

l è÷èÿçôëË ¥ èÐÔíæë Óéë ùèç• ¼â¼Öì ¼âìÓìíæ èæøãËçì ôâ• «*èçè¹úìë ¼âú âpë•âíæìíöìíùë èû¬t¬?ìë ôâ• t¬HGF¼âíúë t‡ëËÐèk• øãæëìûüè+ë âíÓÖ èÐÔæ• óãûÞÜ Ûì»ì ß óãûÞÜ vûìÓÐèkß èûóÖìäÞæ¯

l x*ûË Ìáâçìë ¾ûèÐ,%Ö ðÜ Åí+äæìë «*èç ¼ì§ì vóûìë váír x*ûíËè\íúë ¹âìûæèç èô¤ûì x*ûË

Ðèk Ìáâçì ûüèºoë ¼ìíÇ ¼ìíÇ x*ûË Èè\íúë ôìöÞÖôìèëçìë ÌÛìû øèëÜèáç ðßúì¯l è÷èÿçôëË ¥ Ûì»ìùç èæøãËçìë ÌÛìû• ÅøÜèºo ß Ûì»ìíç Ì¼ãèûÓì• ø§ì ß ôÇì ûÜìë ¼âíú

èûíÐ» ¼â¼Öì• vôìæ çÇÖ ûÖìÔÖì ôëìë Ì¼ãèûÓì• Ì¬Q?èæÞèðç vûîèºoô áâçì t¬HìÛìèûô¯l âïÜÖìúíæë vx*Ëé ¥ x*ûË¼¤¹ì¬Q?• ûkûÖâïÜô• Ûìûèûèæâú• ÚìæâïÜô• èûôìÐâïÜô• Academic,

ûüè+âïÜô Íû¤ Ìì÷ëËùç¯l Ìèò Ìáâçì ¼ìÓìëËç vøÐé ¼¤¹ì¬Q? Íû¤ vô\éú t¬‰ìúãçíQŸë èûôìíÐë ¼íà öãk Çìíô Íû¤

÷Üíæ ûÖìÙìç Ùåìú¯

l ÷Üíæ óãûÞÜ èæúQŸË• ¼èaoòíÜ ûÖÇì ÌèÛÚçìë ¼éâìûºoçì• Ìæãøèòèç• Äìôhæé èóíú ÷Üì «*Û·èçÍû¤ Ôìßúì Íû¤ vôìæ èäèæ¼ ûÖûðìíëë váír Ì¼ãèûÓì Ùåìú Íû¤ èûóÖìÜú èÐáìú áèç ôíë• ÷Üì÷Üèæú¬QŸË ôíë¯

l vx*Ëé (Types) : vøìèÜß Muscular dystrophy ‘÷ìë «*ôìë’ Cerebral Palsy ‘èçæ «*ôìë’ Spina

bifida :

149

l L. D. Íô Óëíæë Ì¼àèç öìíç âìæã» çìë vóÔì ß vÐìæìë èû»úíô ûÖìÔÖì ôëíç øìíë æì èô¤ûìâè¬t¬?í,›ë èûèÛ ‰ Ì¤Ð vÇíô «*ì: çíÇÖë ¼â Hú ¼ìÓæ ôëíç øìíë æì¯

l ôÇÖ ß èÜèÔç Ûì»ìë váír èû»ú Ì¼ãèûÓì «*ôìÐ ôíë¯ ¼ðíöìèùçì• ÌìKèæúQŸË ÌÇûì âíæìíöìù«*Û·èç váír Ì¼ãèûÓì Çìíô¯

l è÷èÿçôëË ¥ ôìöÞ ¼@øìóíæë áâçìë âíÓÖ øìÇÞôÖ• óãûÞÜ ô·èç&¯l èûèÛ ‰ váír èûèÛ ‰ «*ôìë vôîÐÜ¯

l ADD/ADHD : è÷èôÁ¼ì ¼¤¹ì¬Q? vëìù (medical disorder), ûÖèkë vôìæôìíä âíæìèæíûÐ ôëìë

áâçìíô Íû¤ ôìíä âíæìíöìù ëìÔìíô ûÖìðç ôíë¯

l è÷èÿçôëË ¥ âíæìíöìíùë Ì¼âèûôìÐ• Ììíûùäèæç ÌÊÓöÞÖ• Å+ëóìíæ Íû¤ ÅøÜèBoíç èûÜ@¬H•Ìèòëçì• ÌçÖèÓô ôÇì¯


‘1’ Ììøèæ èô èûxHì¼ ôíëæ «*èçûaoé èÐáìÇÞéíóë «*ìâìèæô øëéáìú (Standardized testing) Ì¤Ð

†ŒðË ôëì Åè÷çÀ öèó v¼ ëCø ðú çìð”íÜ ÍëCø èÐáìÇÞéíóë öÇìöÇ øëéáì èæèfç ôëìë äæÖ èô èô

«*Óìæ «*öãèkùç Ì¼ãèûÓì Ììí×À öèó æì Çìíô çíû èûóÖìÜíúë èÐáíôëì èôÛìíû è¼ºoì¬Q? væíûæ vôìæÓëíæë èÐáìÇÞéëì Íøëéáìú Ì¤Ð †ŒðË ôëíûÀ

‘2’ èôÛìíû Ììøèæ óüè,%ùç «*èçûaoé èÐ™íô è÷èÿç ôëíûæÀóüè,%ùç «*èçûaoé èÐ™íóë âïÜÖìúíæë äæÖ èô èô øëéáì ôëìë vôîÐÜ væíûæÀâïÜÖìúíæë èûèÛ ‰ vár èô èôÀ

‘3’ èÐÔíæ Ìáâçìë ÅøèûÛìíùë æìâ ôëgæ¯

èÐÔæ Ìáâ èÐ™íóë è÷èÿç ôëìë èûèÛ ‰ âïÜÖìúæ øºoèç èô èôÀèÐÔæ Ìáâ èÐ™íóë è÷èÿç ôëìë äæÖ Íôåì Check list «*¬t¬;ç ôëgæ¯

‘4’ èôÛìíû x*ûË «*èçûaoé èÐ™íóë è÷èÿç ôëíûæÀ

x*ûË «*èçûaoé èÐ™íô øëéáì ß âïïÜÖìúíæë äæÖ èô èô øºoèç Ììí×À‘5’ èôÛìíû âìæè¼ô «*èçûaoé èÐ™íô è÷èÿç ôëíûæÀ è÷èÿôëíËë äæÖ èûèÛ ‰ øëéáì ûÖûòìë çìèÜôì

«*¬t¬;ç ôëgæ¯

1¿7 ûì§éë ôìä (Assignment / Activity)

Íôåì Journal èô¤ûì øìÒÖûÈ vûë ôëgæ vöåì Ðìëéèëô «*èçûaoé èÐáìÇÞéë ¼â¼Öìë Åøë ÌìíÜìô

¼@øìç ôíë¯ Ì¬Q?ç èçæèå èæûao vûë ôëgæ vöåì Ðìèëëéô «*èçûaoôçì öãk èÐ™íóë ¼ìðìíöÖë Åí!íÐÖvx*Ëéíç ¼ìØíÜÖë ¼íà èÐáìóìíæë øºoèç ûËÞæì ôíë¯

èÐáô ûÖçéç ÌæÖ Íô vøÐìóìë ûÖèkíô øöÞíûáË ôëgæ èöèæ ÷Üíæ Ìáâ èÐ™íóë èæíú

ôìä ôíëæ¯ Ííáír Ììøèæ öì vóíÔí×æ èôÛìíû Íåì vx*Ëéíç èÐáìóìíæë ¼íà ¼@øèôÞç çì ûÖìÔÖì

ôëgæ¯

150

Èè\ú Ìáâçì ¼@ø ‰ vÜìíôëì äìùèçô ÌèÛÚçì èôÛìíû ÜìÛ ôíë v¼åì vûìÄìë äæÖ çìíóë èô×ãÌì÷ëË ÌæãôëË ôëìë v÷,%ì ôëgæ Íû¤ Ììøæìë «*èçè¹úì çìíóë ôìí× ûÜãæ¯ èæíäë v÷ìÔ ûao ôëgæ•Ììøæìë ûaãoíô èûóÖìÜíúë ÷&íëë ÷ìèëèóíô Ììøæìíô vÙìëìíç ûÜãæ¯ Ðj ûao ôíë ÍôÙ–åì TV vóÔãæ¯

vôûÜâìr Èèàç ûì Ûèàâìë âìÓÖíâ ûaãoë ¼íà ôÇìûìçÞì ûÜãæ¯ôGFæì ôëgæ Ììøèæ âìæè¼ô «*èçûaoé èÐ™íóë vx*Ëéíç èÐáíôë ôìíä èæöãk Ììí×æ¯ çìíóë èûèÛ ‰

óíÜ Ûìù ôëìë äæÖ èôÛìíû è÷èÿç ôíë Ûìù ôëíûæÀ vôìæ váír vôìæ âïÜÖìúæ ûÖûòì ûÖûðìëôëíûæ Íû¤ èô Óëíæë âïÜÖìúæ ôìöÞìûÜé Ììøèæ †ŒðË ôëíûæ Íû¤ Íôèå IEP øèëôGFæì ôëíûæÀ

1¿8 ÌìíÜì÷Ö èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion and

Clarification)

Íôôèå ÛìÜÛìíû ø§ìë øë vôìæ vôìæ èû»íúë Åøë Ììøèæ Ììëß ÌìíÜì÷æì ß ûÖìÔÖì ôëíç ÈE×ì

ôíëæ v¼IíÜì èÜèøûºo ôëgæ¯

1¿8¿1 ÌìíÜì÷æìë ¼ïr (Points for Discussion)

1¿8¿2 ûÖìÔÖìë ¼ïr (Points for Clarification)


Baron, J. B. (1990, October) Use of Alternative assessment in state assessment : The

Connceticut experience, Paper presented at the OERI Conference on The Promise and Peril

of Alternative assessment, Washington, DC. Office of Education Research and Imporvement.

Cross, C (1990, October) Paper Presented at the OERI conference on the promise and peri

of Altenative assessment. Washington, DC : Office of educational research and improve-

ment.

Fuchs, L. & Deno, S.L. (1991), Paradigmatic distincitions between instructionally rel-

evant measurment models. Exceptionas Children, S7, 488-500.

Gickling, E. & Havertape, J. (1981) Curriculum based assessment, In J. Tucker (Ed), Non-

151

test based assessment training module (PP. 189, 409), Minneapolis : National School Psy-

chology Inservia Training Network.

Grossman, H. (Ed.) (1983) Manual on terminology and classification in mental retarda-

tion. (rev. ed) Wasbington, Dc : American Association on Mental Deficiency.

Kirk, S., & Chak fant, J. (1984) Academic and developmental learning disabilities.

Denver : Love.

Marston, D. (1989). Measuring Progress on IEPS : A comparison of graphing approaches.

Exceptional Children, 55, 38–44.

Norby. J., Thurlow, M. L. Christenson, S. L., & Ysseldyke, J. E. (1990) The Challenge of

Complex school problems. Austin, TX : Pro-ed.

Porter A. C. (1990) Assessing national goals : Some measurement dilemmas. Paper pre-

sented at the 1990 ETS Invitational Conferene Proceedings : The assessment of National

Educational Goals.

Reddaway, J. L. (1990) Discussant to paper entitled NAEP : A national report. Paper

presented at the 1990 ETS Invitational Confreence Procecdings : The assessment of National

Educational Goals.

Resnick, L. (1990) Assessment and educational standard paper presented at OERI confer-

ence on the promise and peril of Alternative Assessemtn. Washington DC. October 29. Card

for education and the public.

Salvia, J., & Ysseldyke, J. E. (1991) Assessment (5th ed) Boston Houghton mifflin.

Shavdson, R. J. (1990), Wha atternative assessment OERI on the promise and Peril of

Alttessative Assessment.

Ysseldyke, J. E., thurlow, M. L., Christenson, S. L. (1987) Teacher effectiverness and

teacher decision making : Implication fo effective instruction of handicapped students.

Mineapolis : University of Minnesota Institute, Institute for Research on Learnng Disability.

Baine, D. (1988)) Handicapped Childran in Developing Countries, Assessment, Curricu-

lum and Instruction University of Alberta, Alberta.

Lindsay, G. (ED) (1984) Screening for children with special needs. London : Groom Helm.

Mykelbust, H. R. (1971) : Progress in Learning Disabilities. Vol. 2 New York, Gruce &

Strattom.

Panda, K. C. (1997) Education of Exceptional Childran, New Delhi : Vikas Publishers.

Ysseldyke J. e. Algozzine, B. Thurlow, M. Critical Issues in special Education, Kaniska

Publishers, Distributors, New Delhi, 110002.

152

Íôô 2 rrrrr Ì¼âÇÞíóë èÐáìèû»úô ûÖûðìë Íû¤ ôâÞ¼ï÷é øèëôGFæì (Educational

Implications of Disabilities and Programme Planning)

ùÒæ

2¿1 Û—èâôì


2¿3 ûÖèkèÛè+ô èÐáìâïÜô ôâÞ¼ï÷é ûì øèëôGFæì

2¿3¿1 ûÖèkèÛè+ô èÐáì-ôâÞ¼ï÷éë «*Óìæ Åøìóìæ

2¿4 èÐáìâïÜô ûÖûðìë

2¿4¿1 óüè,% äèæç Ìáâçì


2¿4¿3 x*ûË Ìáâçì

2¿4¿4 ÷Üæ ¼¤¹ì¬Q? Ìáâçì

2¿4¿5 èÐÔæ Ìáâçì

2¿4¿6 Í¿ èõ¿ èõ¿ Ý Í¿ èõ¿ ÍÈ÷¿ èõ¿



2¿7 ûìè§ë ôìä

2¿8 ÌìíÜì÷Ö èû»ú ß çìë øèët]håæ

2¿8¿1 ÌìíÜì÷æìë ¼ïrìûÜé

2¿8¿2 èûíxX»íËë ¼ïrìûÜé

2¿9 ÅÁ¼

153


øìÒ¹â ë÷æì èP-¬t¬?ëéú øºoèç¯ «*Çâ ¬t¬?íë• øìÒ¹â èÐáìÇÞéë «*íúìäæ Íû¤ ¾ûèÐí,%Öë Åøë èÛè+

ôíë ëè÷ç ðú¯ èPçéú ¬t¬?íë ûÖèkùç «*íúìäíæë Åøë Iëg& vóßúì ðú¯ ÍåìÈ ¼â¬t¬? èûíÐ» èÐáì

øèëôGFæìë èÛè+ Íû¤ ûÖèk t¬HìçèQŸô èÐáì øèëôGFæì (individualised education Program IEP) ûíÜ

¼ôíÜë ¼ìâíæ çhíÜ Óëì ðú¯ Íåì Íôåì øèë÷ìÜæì øºoèç ûíÜ âíæ ôëì vöíç øìíë vöåì ×ìríô

èæøãËçâ Íû¤ ØÜ«*ó ûì ôìöÞôëé èÐáì èóíç øìíë¯

vö ¼û èÐáìÇÞéë «*èçûaoôçì ëíúí× çìíóë Óìíø Óìíø èûôìíÐë æéèçë Åøë èÛè+ ôíë èû»úû¬t¬;

Ììú& ôëìë äæÖ èÐáì vóßúì ðú¯ ×ìríóë vôîÐÜùç èÐáì èóíú èû»úû¬t¬; èÐÔíç Íû¤ èæä Úìæ

«*óÐÞæ ôíë çìíóë ¼âÇÞ ôíë vçìÜì ðú¯


ÍÈ vôì¼Þ ÈÅèæå ø§ìë øë èÐáìÇÞé èð¼ìíû èæ@¬‰èÜèÔç Åí!ÐÖ¼âïð ÅøÜèBo ôëì öìíû¯

ûÖèkèÛè+ô èÐáì øèëôGFæìë ÓìëËì ÅøÜèBo¯

ûÖèkèÛè+ô èÐáì øèëôGFæìë «*Óìæ ÅøìóìæIèÜ äìæì¯

èÐÔæ Ìáâçì• ADD/ADHD ; âìæè¼ô «*èçûaoôçì• x*ûíË «*èçûaoôçì• óüè,%Ðèk «*èçûaoôçì

Íû¤ ¾óèðô «*èçûaoôçì ¼@¬Híao öÇìöÇ Úìæ ÌäÞæ ôëì Íû¤ çìíóë èÐáìíáír «*íúìù ôëì¯

2¿3 ûÖèkèÛè+ô èÐáì øèëôGFæì (Individualised Educational Plan)

IEP Íë Ì¬Q?ÛhÞk (A) èÐ™ë èÐáìùç ô·èçí&ë ûçÞâìæ ¬t¬?íëë ûËÞæì• (B) ûìÁ¼èëô ÜáÖ Íû¤ t¬HGF

¼âúôìíÜ èÐáìë Åí!ÐÖ• (C) ÍÈ Óëíæë èÐ™íóë vö¼û èûíÐ» èÐáì øèëí¼ûì vóßúì ðíû çìë ûËÞæì•

(D) øèëí¼ûì Ììë@¬c ôëìë èóæ Íû¤ çìë «*çÖìèÐç ¼âú ôìÜ• (E) ¼èÒô Åí!ÐÖ Íû¤ âïÜÖìúæ øºoèçÍû¤ èÐáìë Åí!ÐÖ ÜìÛ ôëì ðíúí× èôæì çì èæºoÞìëíËë äæÖ èæÙÞ–å¯

øìÒ¹â ë÷æìë äæÖ Åøíëìk 5èå «*Óìæ Åøìóìæ¯ ‘1’ èÐáìÇÞéë «*íúìäæ âïÜÖìúæ ‘2’ ÍÈ «*íúìäæøïëíËë äæÖ øìÒ¹íâë «*Óìæ èóôùãèÜë èûôìÐ• ‘3’ ×ìríóë «*íúìäæ øïëíËë äæÖ øüVíøì»ôçìøºoèç Íû¤ èÐáìóìíæë øèëíûÐ è÷èÿçôëË• ‘4’ øèëôGFæìë ûí`óìû¬t¬? ß øèë÷ìÜæì Íû¤ time-line

Components Íû¤ ‘5’ øèëôGFæì èæúQŸË øºoèçë Å ‰èç (Cartwright et al., 1989, price & Goodman,

1980).

154

2¿3¿1 IEP -Íë «*Óìæ Åøìóìæ (Components of IEP)

âïÜÖìúæ ðÜ ¼â†Œ øºoèç èÛè+¯ èÐ™ë óãûÞÜçì ß áâçìë Åøë èÛè+ ôíë vùìåì èÐáì øèëôGFæìÍû¤ IEP ë èûôìÐ Ùåìíæì ðú¯ IEP Íû¤ èæèóÞ,% øºoèçùç èæíóÞÐ Ìæã¼ìíë Å ‰ç èÐáìóìíæë váírèÐáìÇÞéë èÐáìÜíú «*íûÐ ôëìë ¼âúôìë Ìì÷ëËùç çÇÖ ¼¤†Œð ÌçÖ¬Q? Iëg&øïËÞ IEP-Íë âïÜÖìúæ

×ìírë ¼ìÓìëË ô·èçí&ë ¬t¬?ë ûËÞæì ôíë¯ èô¬Q; èÐáìóìíæë øèëôGFæì øºoèç ÷Üíç Çìíô Íû¤ ÍíáírâïÜÖìúæ «*Çâèå Ìíøáì ¼ãèæèóÞ,% Íû¤ ûÖìøô¯

èPçéú Åøìóìæ øìÒ¹â âíæìæúæ¯ ¼ìÓìëËÛìíû ûìÁ¼èëô ÜáÖ Íû¤ t¬HGF¼âúôìíÜ èÐáìë Åí!ÐÖÜìÛ

ûíÜ øèëè÷ç¯ âïÜÖìúíæë Åøë èæÛÞë ôíë Åí!ÐÖ ¼âïð Ìì÷ëíËë ÌíÇÞ èæËÞéç ðú Íû¤ øìÒ¹íâë ÜáÖèÜèøûºo ôëì ðú¯ ç·çéú Åøìóìæ_èÐáìÇÞé èô ¼ðìúçì ûì øèëí¼ûìë «*íúìäæ vûìÓ ôíë çì è÷èÿçôëË¯«*Óìæ Åí!ÐÖ vðìÜ IEP Íû¤ èÐáìóìæ øèëôGFæìë âÓÖ èóíú ×ìírë «*ùèçë ¼@¬cìûæì ûüèºo ôëì¯

IEP-Íë ÷çhÇÞ «*Óìæ vár øèëôGFæì ûí`óìû¬t¬? ôëì Íû¤ øèë÷ìÜæì ôëì¯ øèëôGFæìë «*çÖìèÐç ¼âúôìíÜë âíÓÖ ¼ìâè†ŒôÛìíû ¼â¬t¬? èô×ãíô øèë÷ìèÜç ôëíç ¼ìðìöÖ ôíë Íû¤ ÜíáÖë øãæâïÞÜÖìúíæë äæÖèæÙÞ–å èæí!ÞÐ vóú¯

vÐ» Åøìóìæèå øèëôGFæì Íë óìèú& âïÜÖìúæ ôíë Íû¤ ×ìr×ìréë Ìì÷ëíËë âïÜÖìúíæë øºoèç èû»íúÅøíóÐ vóú¯

2¿4 «*èçûaoôçìë èÐáìèû»úô «*íúìùÝûÖûðìë (Educational Implication

of Disabilities)

2¿4¿1 óüè,%ùç Ìáâçì (Visual Impairement)

øìÒ¹â ðÜ vx*Ëéôá• vÔÜìë âìÒ• ÜÖìíûíëåèë «*Û·èçë âÓÖ èóíú ×ìírë ÌèÛÚçìë ¼âè,%¯ óüè,%âìæèÐ™íóë äæÖ èæèóÞ,% øìÒ¹íâë «*Óìæ Ì¤Ð ûìó æì èóíúÈ óüè,%ùç Ìáâíóë váír çì Ìæã¼ëË ôëìÅè÷ç¯ øìÒ¹íâë v«*áìøíå óüè,%ðéæçìäèæç èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë ¼èÒô ôìöÞ¼@øìóíæë äæÖÍôìèÓô èæøãËçì ÌäÞæ ôëì Åè÷ç¯

ÍÈ èæøãËçì ¼âïíðë æìâ ‘Plus Curriculum activities, çìë ÜáÖ óüè,%Ðèk Ìáâ èÐ™íóë vóð ß

âíæë Å ‰èç¼ìÓæ¯

Body Image : ¾óèðô ÓìëËì (Lydon and Megraw (1982) ¾óèðô ÓìëËìíô vóíðë èûèÛ ‰ Ì¤íÐë

Úìæ• «*íçÖíôë ôìä• òìíæë øèëíûíÐ çìíóë ¼@øôÞ vóíðë ÓìëËì ¼@¬Híao èÐáì vóßúì Iëg&øïËÞ¾óèðô Ìì÷ëíËë øèëû+Þæ Íû¤ ÷Üì÷íÜë äæÖ èÐáì ÌçÖìûÐÖô¯

Tactual Discrimination : ùÒæâïÜô øìÇÞôÖ èæËÞú ôëìë áâçì Braille øÒíæ ¼ìðìöÖ ôëíû¯

155

Auditory Discrimination : ôìöÞôëéÛìíû ÷Üì÷íÜ èæøãËçìë äæÖ Ðíjë ÛìÜÛìíû øìÇÞôÖôëË

èÐáì Iëg&øïËÞ «*íúìäæéú èû»ú¯

Verbalism Ðíjë «*èç âíæìíöìù ¥ vö ¼û èÐ™ vóÔíç øìú æì çìíóë ôìí× ôÇì ûÜìë ¼âú

èÒôâç ÌàÛàé ûÖûðìë ôëì• Ðíjë Åøë èÒôâç väìë vóßúì Iëg&øïËÞ

Mannerism : öÇìöÇ èÐ,%ì÷ìë ùí§ çhÜíç øìëíÜ óüè,%ðéæçìäèæç èûíÐ» ÷ìèðóì ¼@ø ‰ èÐ™íóë

¼âìíä ¼âè Hç ôëì öìú¯ çìíóë Ìûìèzç Ìì÷ëË ¼âúâç ð¬t¬?íáíøë ØíÜ ß èûôGF ôìöÞìûÜéë Pìëì

èæúQŸË ôëì öìíû¯

Arithmetic : Abacus or Taylor Frame æìíâ èûíÐ» öíQŸë ûÖûðìë ôëìë èæøãËçì óüè,%Ðèk Ìáâ

èÐ™íóë èæôå «*çÖìÐì ôëì öìú¯

Daily Living Skills : Íåì ¾óæè`óæäéûæ öìøíæë óáçì æìíâ øèëè÷ç Íû¤ èÐ™ë ÌìKèæÛÞëçìë

äæÖ ÌçÖ¬Q? «*íúìäæ¯ Í×ì§ì• ÌìàãíÜë èæøãË ûÖûðìë• øÇ «*óÐÞæ ûì ÅøíóÐ (guidance), øëìâÐÞ•

¼üè,%âïÜô èÐGF• èûíÐ»ìúæ «*Û·èçíô Plus Curriculam activities-Íë «*Óìæ Åøìóìæ ûíÜ âíæ ôëì ðú¯

Plus Curriculum activities — óüè,% Ðèk Ìáâ èÐ™íóë vóð âíæë Å ‰èç¼ìÓíæë èóíô ÜáÖ

ëìÔìë äæÖ¯

Body images, Tactual Discrimination, Verbalism, Auditory Discrimination, Mannerism,

Arithmatic, Daily living Skills.

óüè,%Ðèk «*èçûaoé ×ìírëì èæ@¬‰èÜèÔç x*ûË¼ðìúôIèÜë Åøë èæÛÞë ôëíç øìíë ¥

l ¼¤ûìó ûì çÇÖ (Information)

l vÜÔìíæì ß ø§ìíæìë ¼âú Óéë ùèçë âìÓÖíâ vÐÔìíæìë ùèçíô ÷ìÜã ëìÔì vöíç øìíë¯

l øèëíûíÐ çìíóë ÷Üæ ¼éâìûºo ðíç øìíë¯ v¼äæÖ çìíóë û¼ìë ûÖûòì Íâæ ðßúì Åè÷ç öìíç

çìëì ¼ðíä û¼ìë äìúùì Ôãþíä vøíç øìíë¯ ÍÈ ûÖûòì vöæ çìíóë ÷ÜìíØëìíô ¼éâìûºo æì ôíë¯

l ôâ óüè,% Ðèk ¼@ø ‰ èÐ™íóë û¼ìë òìæ Íâæ ðíû öìíç çìëì ¼ðíä ÛìÜÛìíû vóÔíç øìú Íû¤

öìëì Ìao çìëì vöæ ÛìÜÛìíû ™æíç øìú¯

l vôìæ ÓìëËìë «*Óìæ IËìûÜéíô väìë èóíú ûÜì¯

l ¼ìðìöÖôìëé û¬t¬;ë Åøë ðìç vëíÔ ÌèÛÚçì ÌäÞæ Íû¤ ¼íà øöÞì: vâîèÔô ûÖìÔÖì ß èÐáìóìæ¯

l vôìæ ÌÓÖìíúë (Chapter) «*Óìæ èû»ú û§ û§ Ìáíë• Íû¤ ÅyUÜ ëíÂ èÐáô èÜÔíûæ Íû¤

ôâ óüè,%Ðèköãk èÐ™íóë ¼ëûëìð ôëíûæ¯

l öçóïë ¼@¬cû v«*áìøíåë óüÐÖìûÜé ×ìríô ÌæÖâæt¬› ôëíç æì øìíë çìë ¼@¬cìûæì ôâìíæì¯

l øëéáìë äæÖ vâîèÔô Å+íëë Ìæãâèçóìæ¯

156

l èûíÐ»Ûìíû ¼ìðìöÖ vóßúì vöâæ èÐ™íóë Braille èÐáì• Lipreading ÈçÖìèó¯

l öçåì vûÐé ¼@¬cû ×ìr ß èÐáíôë âíÓÖ óïë& ðuì¼¯

öÇì¼@¬cû âíæìíöìù èûèE× ‰ôìëé ÅyUÜ ÌìíÜì ôâìíæì Íû¤ óüè,%Ðèk öìíç ÌæÖ èóíô æì öìú çìë

ûÖûòì¯ vx*ËéôáIèÜíç vöæ vùìÜâìÜ æì Çìíô¯ Ìì¤èÐô vÔìÜì Cabinet, Storage ûì vx*Ëéôíáë óëäì

ëìÔì ÷Üíû æì¯ óëäì ¼@øïËÞ ûao ûì vÔìÜì ÇìôìÈ èæëìøó¯ èÐáìóìíæë ¼âú Íû¤ vx*Ëéôíáë ùÒæ ßû¬t¬;ë ÅíGXíÔë váír vx*Ëéôíáë x*ûË ¼@¬Haoéú Èèàç ûÖûðìë ôëíç ðíû¯ èô¬Q; óüè,%Ðèkë Åøë

èæÛÞëÐéÜ èäèæ¼ Åøòìèøç ôëìë ¼âú èÜèÔç çÇÖ väìíë ûÜíç ðíû• ×èûë èûûëË èóíç ðíû Íû¤

èÛèõß våø movies -Íë âìÓÖíâ non verbal sequence-Íë ûËÞæì èóíç ðíû¯ ¼@øïËÞ ûìíôÖë ûÖûðìëôíë Ìèçèëk «*ì¼èàô èû»ú ûÜíç ðíû¯ Ì«*íúìäæéú Ðj ôèâíú èÐáìë èû»úû¬t¬;íô Åøòìèøç ôëíç

ðíû¯ èÐáìóìíæë û¬t¬;IèÜ ÍôÈ òìíæ ëìÔíç ðíû öìíç ×ìírëì v¼IíÜì ¼ðíä vøíç øìíë¯

×ìr Íû¤ ûkìë âíÓÖ óïë& ðuì¼• ôâ Ðj• èÜèÔç ¼¤ûìó ôÇìú «*ôìÐ• ×èûë ûËÞæì• ¼@øïËÞ ûìíôÖëûÖûðìë¯

2¿4¿2 âìæè¼ô «*èçûaoôçì (Mental Retardation) :

âìæè¼ô «*èçûaoé èÐáìÇÞéëì èÐÔíç ß óáçì ÌäÞíæ ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ èÐÔæ Ì¼âÇÞ ûì

âïô èÐ™íóë vö øºoèç ûì vôîÐíÜ óáçì Íû¤ Ûìíûë Ììóìæ «*óìíæë äæÖ «*èÐáË vóßúì ðú• v¼ÈëCø

âìæè¼ô «*èçûaoéíóë• èÐáì vóßúìë äæÖ «*íúìäæéú öíÇìøöãk èæèóÞ,% øºoèç ûÖû´ç ðú¯ çìëì ûì¬t¬?û

äéûíæë ÌèÛÚçìë èû»íú èÐáìë äæÖß èûíÐ» ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ èÐÔæ ôìíöÞë äæÖ çìíóë

èæíäíóë Ôìø ÔìÈíú èæíçß çìíóë èûíÐ» ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ ðú¯ ôìëË èÐÔíç çìíóë vûÐé ¼âú

«*íúìäæ ðú¯

èûèÛ ‰ óü,%ì¬Q? ûÖûðìë ôíë èûôGF èÐáìóìíæë Åøòìøæ Íû¤ ôâÞóáçì ûüèºoë Åøë óüè,%óìæ¯

t¬HìÓéæÛìíû ÌæãÐéÜíæë øïíûÞ ¼è¹úÛìíû ÅøÜèBoíô «*óÐÞæ ôëìë ¼ãíöìù vóßúì¯ vx*Ëéë ÌæÖìæÖíóëçhÜæìú vûÐé ÌæãÐéÜíæë ¼ãíöìù óìæ ôëì¯ æçhæ èû»íú èÐáìóìíæë ¼âú ¼èÒô ß âï+Þ ÅóìðëË vóßúì¯

vx*Ëéë ÌæÖìæÖíóë Ìíøáì âìæè¼ô «*èçûaoéíóë vûÐé ôíë ¼¤íÐìÓæâïÜô ß ¼ðìúçì âïÜô ¼ì§ì

óìæ¯

èÐÔæ ¼â¼Öìë áèç øïëíËë äæÖ øëéáì ß âïÜÖìúæ øºoèçë ØÜìØÜ öì÷ìÈ¯

vx*Ëéë ûaãoíóë «*ùèçë Íû¤ ôìíöÞë âïÜÖìúæ Ìíøáì Í Óëíæë èÐáìÇÞéë âïÜÖìúæ ¼¤ÔÖìú vûÐé ûìëôëíç ðíû¯

èÐÔæ øèëíûíÐë ¼íà ¼àèç èûÓìíæë äæÖ ûìë¤ûìë èæíóÞÐóìæ¯

äèåÜ èû»íú èÐáìóìíæë ¼âú èû»úû¬t¬;íô v×ìå v×ìå Ì¤íÐ èûÛk ôëì óëôìë¯

157

t¬HìÛìèûô «*íúìäíæë v÷íú ¼¤ÔÖìú vûÐé ûìë èÐáìóìæ¯

èûôGF èæíóÞÐóìæ Åøòìøæì

ÌæãÐéÜíæë vûÐé ¼ãíöìù

âï+Þ óü,%ì¬Q? ûì ÅóìðëË

ôìíä ¼ðìúçì âïÜô ß ¼¤íÐìÓæâïÜô øãæëìûüè+

øëéáì ß âïÜÖìúæ

èÐáìë ¼àèçèûÓìæ

v×ìå v×ìå Ûìíù Ûìù ôëì ß èÐáìóìíæë øãæëìûüè+

èÐáìÇÞéë Ìì÷ëË øöÞíûáË ôëíç Íû¤ çìíóë ôìä Íè§íú öìßúì ôâìíç èÐáô ÓìëìûìèðôÛìíû

øëéáì (Check) væíûæ¯ ôìä ¼@øïËÞ ôëìë váír Å ‰èçë äæÖ ôìíäë ØÜ Ìíøáì ôìíäë øºoèçíô

vûÐé øãët¬ü›ç ôëì¯ vâîèÔô ß èÜèÔç èæí!ÞÐ Íû¤ ¼ìâìèäô ôìäôâÞ Ìæã¼ëË ôëìë äæÖ vö óáçì

«*íúìäæ v¼È óáçì ûãÄíç ß Å ‰èç ôëíç çìëì «*çÖáÛìíû èÐáì-èæíóÞíÐë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ ûì¬t¬?û

äéûíæ ôìíöÞ vö óáçì ß ÓìëËìë «*íúìäæ çìë Åøë vûÐé Iëg&óìæ ôëì Åè÷ç¯ âìæè¼ô «*èçûaoé

èÐ™íóë váír ¾óæè`óæ äéûíæ «*íúìäæéú Ðj Ûì„ìëíôÈ vÜÔìú ûÖûðìë ôëì vÐÔìíç ðíû¯ ûì¬t¬?û û¬t¬;

Íû¤ ÌèÛÚçì ûÖûðìë ôëì Åè÷ç vôìæ ÓìëËì (Concept) ¼@¬Híao èÐáì èóíç¯ Óéíë Óéíë èû»ú û¬t¬;

èÐáì èóíç ðíû Íû¤ çìë øëéáì âìíÄ âìíÄÈ èæíç ðíû¯ èÐáìóìíæë øãæëìûüè+ Íû¤ vôìæ ôìä

(Task) Ììú+U æì ðßúì øöÞ¬Q? ÌæãÐéÜæ «*íúìäæ¯ «*íçÖô øìíÒÖë äæÖ çÁøëçì ûüèºo Íû¤ øïûÞ øìÒðíç «*íúìäæéú óáçìë ÓìëËì (Concept) èóíç ðíû¯ Íèå èÐáíôë ¼ìðìíöÖ ôëì vöíç øìíë¯

ÌèÛÚçìú Ì¤Ð†ŒðË ôëìë äæÖ ¼ãíöìù èóíç ðíû öìíç ¼ìâìèäô èæ¥¼àçì ôíâ¯

¼ìâìæÖ âìæè¼ô «*èçûaoéëì vx*Ëéë t¬HìÛìèûô ûaãoíóë vóíÔ Ìæã¼ëË ôëíç øìíë ÌÇûì ôâÞ ¼@øìóæ

¬t¬?ë ûì§ìíç øìíë¯ Ìíæô ¼âú çìíóë Ûìíûë Ììóìæ-«*óìæ áâçìë ÌÛìû óíÜë †ŒðËíöìùÖçìú ûìÓì

ðíú óþì§ìú¯ öìíóë âìæè¼ô «*èçûaoôçì âìÄìèë «*ô·èçë çìíóë âíÓÖ ¼ìâìèäô Ìì÷ëíËë ¼éâìûºoçì

vóÔì vóú¯

2¿4¿3 x*ûË Ìáâçì (Hearing Impairment)

vö ¼â¬t¬? ×ìr x*ûË Ìáâ çìíóë øíá (accommodate) Åøíöìùé ¼ôÜ øºoèç (adaptation) ¼@¬Híao

èÐáôíóë ¼í÷çæ ðßúì Åè÷ç¯

vöìùìíöìù ûì Ûìíûë Ììóìæ «*óìæ (Communication)

158

x*ûË Ìáâçì «*Óìæç Ûìûæìë Ììóìæ«*óìíæë ¼â¼Öì (Champie 1986)¯ x*ûË Ìáâçìë øèëâìË ß

Óëæ Ûìûæìë Ììóìæ-«*óìíæë áâçìíô ÌçÖ¬Q? áèç†Œ¬t¬? ôíë¯ vö ¼â¬t¬? vÜìíôë x*ûË Ìáâçì vûÐé

Ììí× çìíóë äæÖ æìæì «*ôìë Ûìûèûèæâú øºoèç Ììí×¯ øºoèçIèÜ vâîèÔô• Ðìëéèëô (manual) Íû¤

¼ìâè†Œô (Total Communication)¯

Ûìûèûèæâú vâîèÔô øºoèçíç x*ûË «*èçûaoé ×ìríô vûìÄìíæìë äæÖ «*íúìäæ ÌûèÐ,% x*ûËÐèkë

öíQŸë ûÖûðìë Íû¤ Speech reading ÌÇÞìÁ âãÔ ß vÒýìå ÜáÖ ôíë ÌæÖ ûÖèkíô vûìÄìë¯ èÐáìóìíæÌìK-«*ôìíÐë äæÖ v¼ ¼û ×ìr vâîèÔô øºoèç ûÖûðìë ôëíç øìíë öìíóë ûìôdÐèk ëíúí×¯

vâîèÔô Ûìûèûèæâú x*ûË «*èçûaoéíô öìëì ôÇì ûÜìë äæÖ ð¬t¬?«*ËìÜé ûÖûðìë ôëíç øìíë æì çìíóë

¼íà ôÇìûìçÞì ûÜíç ¼âÇÞ ôíë¯ ÌìàãíÜë Pìëì ûìæìæ (finger spelling) ß «*çéôé Ûì»ì (Signlauguage)

Ûìíûë Ììóìæ«*óìíæë Ðìëéèëô øºoèçë Ì¬Q?ÛÞãk¯ Finger Spelling-Í «*èçèå Ìáíëë äæÖ Íôåì ôíë

ùèç (movement) Ììí×¯ Ðíjë ûìæìæ èûèÛ ‰ Ìáíëë äæÖ ùèç ¼˜ìíëë âÓÖ èóíú ðú¯ ¼ìâè†Œô

ôÇìûìçÞì øºoèç É¼ìëìë Åøòìøæ ‘ÌìàãíÜë Pìëì ûìæìæ ¼ð’ Íû¤ ôÇì ‘ÌûèÐ,% x*ûË Ðèk èóíú vÐìæìß âãÔ ß vÒýìíåë Ûìû vóíÔ ôÇì ÅøÜèBo ôëì’ ÍÈ âçûìó èæíóÞÐ ôíë¯ vâîèÔô Íû¤ ð¬t¬? «*ËìÜéë PìëìèÐáì øìëtøèëô ûÖìøìë¯

ùíû»Ëìë Pìëì vóÔì vùí× vôìæ Íôåì øºoèç ûì øºoèç¼âè,% ûÖèkùçÛìíû èÐ™ë ÷ìèðóì

vâåìíç øìíë æì¯ Ûì»ìë vâîèÔô øºoèçë Pìëì x*ûË «*èçûaoé ×ìr vx*Ëéë ûaãoíóë ûãÄíç øìíë Íû¤ûaãoëìß çìíô ûãÄíç øìíë Íû¤ ÍÈÛìíû x*ûË «*èçûaoé ×ìríô vx*Ëéë âïÜít¬Œìíçë ¼íà Çìôíç ¼ðä¼ìÓÖôíë¯

ÌæÖìæÖ èÐáìóìæ vôîÐÜIèÜ ðÜ ¼ìðìöÖôìëé x*gèçíôîÐÜ• Cued Speech Íû¤ telecommunica-

tion vôîÐÜ cued Speech ‘Èèàíçë âíÓÖ ôÇì’ Í x*ûË «*èçûaoéíóë óüÐÖ Èèàç ûÖûðìë ôëíç èÐáìvóßúì ðú¯ Ííáír Íô ûkì öì ûÜì ðíE× çìíô Éèàç Pìëì ûÖìÔÖì ôíë¯

Ûìíûë Ììóìæ«*óìæ ¥ vâîèÔô øºoèç_¹âûÓÞâìæ x*ûËáâçì• vÐìæìë öQŸ• Íû¤ ßV øìíÒë¼è@‡èÜç ûÖûðìëÈ ðÜ vâîèÔô ûÖûðìë¯

Ðìëéèëô øºoèç ¥ ÌàãèÜ ¼˜ìÜíæë Pìëì ûìæìæ Íû¤ «*çéôé Ûì»ì Íë Ì¬Q?ÛhÞk¯¼ìâè†Œô øºoèç ¥ Èèàç ß ôÇìë ÍôÈ ¼íà ûÖûðìë¯

èûóÖìÜúùçÝ«*èçVìæùç ô·èç& ûì ØÜìØÜ (Academic Achievement)

èûóÖìÜíúë èÐáì ×ìírë âíÓÖ Ûì»ì ¼@øíôÞ ¼ìÓìëË ¼í÷çæçì Ììíæ¯ x*ûË «*èçûaoé ×ìírëì vÜÔì

ß ø§ìíç Ì¼ãèûÓìë äæÖ Ähþèôë âíÓÖ Çìíô vöíðçh x*ûËÐèkë áèç çìíóë Ðj Íû¤ Ìáíëë ¼ìâJí¼ÖëèæÛhÞÜ Åøòìøíæë áâçìíô ûÖìðç ôíë (wray, Harlett,& Flexer, 1988)¯ ÓìëËìë ¼éâìûºoçìë äæÖ

ÌíæÖë Ûì»ìë ûÖìÔÖì ôëìë ¼â¼Öì Çìôíç øìíë Íû¤ vâîèÔô Ûìíû ß vÜÔìë âíÓÖ èæíäíô «*ôìíÐë

Ì¼ãèûÓì Çìíô (degler, & Risko, 1979).

x*ûË Ìáâ ×ìríóë vÜÔìë óáçì vÐÔìíæìë äæÖ Íôåì øºoèç ðÜ x*ûËöQŸ• Frequency

modulation auditory training units âìÓÖíâ ÷ëâ Ììôìíë vÐìæì¯ ×ìríóë çìôìíæìë øïíûÞÈ ™æíç

159

ÅÁ¼ìèðç ôëíç ðíû¯ vÜÔìë ôìä ÷ìëèå ¬¬t¬?íë ùèÒç_‘1’ «*ìôdíÜÔæ øûÞ ‘2’ vÜÔì• ‘3’ øãæûÞìë vóíÔ¼¤íÐìÓæ Íû¤ vÜÔì• ‘4’ vÐ» Ô¼§ì¯

èÐáìóìíæë vôîÐÜ_Ôãû vûÐé vÐìæìë ûÖûòì ôëì• Modulation Auditory Training unit ûÖûðìë

ôíë• 4èå vÜÔìë ¬t¬?ë ¥ Prewriting, Drafting, editing and final drafting.

Social Integration

ôçôIèÜ ùíû»Ëìë âíÓÖ vóÔì öìú• x*ûË Ìáâ èÐáìÇÞéëì t¬HìÓéæÛìíû ôìäôâÞ ôëìë ¼âú çìëì

øëtøíëë âíÓÖ è¹úì-«*èçè¹úìíç vûÐé ÅíóÖìùé ðú¯ Ûì»ìë ùÒíæë ¼âúôìíÜ ÍëCø ðú æì¯ ¼âìíä

èÐáìÇÞéíóë ¼â Hú ¼ìÓíæë øèëôGFæì ôëì Åè÷ç¯ Íû¤ ÍÈ ×ìírëì öìíç x*ûË Ðèk ¼@ø ‰ ×ìrûaãoíóë

¼¤tøíÐÞ Ìì¼ìë äæÖ ÅíóÖìùé ðú çìë äæÖ ÅÁ¼ìèðç ôëì «*íúìäæ¯

x*ûË «*èçûaoé ×ìr×ìréíóë Ûì»ìë ûüèºo ß Å ‰èç ôèÒæ¯ çìíóë âíÓÖ ÌíæíôÈ èÐáìë vôîÐÜ èð¼ìíû

Visual Stimuli vç vûÐé âíæìíöìù vóú¯ Åøöãk û¼ìë òìæ Íû¤ öíÇ,% óüè,% ¼@¬Haoéú Èèàíçë ûÖûòì

Çìôíû¯ vöÔìíæ ûí¼ çìëì ÛìÜÛìíû vóÔíç ß ™æíç øìú v¼Ôìíæ û¼ìíç ðíû¯ öçåì ¼@¬cû ×ìr ß

ûkìë âíÓÖ óïë& ôâìíç ðíû¯ Óéíë Óéíë Íû¤ tø,%Ûìíû ÅE÷ìëË ôëíç ðíû¯ Ôãû väìíë ôÇì ûÜì æú¯

vô\òíÜ çìíô û¼ìíç ðíû Íû¤ âíæìíöìù èûèE× ‰ôìëé Ðj ðíç óïíë ëìÔíç ðíû¯ âãíÔìâãÔé ôÇìûìçÞì

ðßúì Åè÷ç¯ ôÇìûìçÞìë ¼âú ¼@øïËÞ ûìíôÖë ûÖûðìë Ìèçèëk èû»úû¬t¬; vóíû¯ «*èçôìíäë äæÖ vóÔì

öìú Íâæ Èèàíçë Åøòìøæ ôëíç ðíû¯ vôìæ æçhæ ÌÓÖìú Ììë@¬c ôëìë øïíûÞ Ðj çìèÜôì Íû¤ çìíóë

×èû èÐ™íóë èóíç ðíû öìíç çìëì vx*Ëéíç ûãÄíç øìíë¯ Ììíûùâú ÓìëËì Íû¤ ôèÒæ Phrase èÐáì

vóßúìë äæÖ èÐáô èû»úèå ÌèÛæú ôíë vóÔìíç øìíëæ¯ vöâæ Íôåì èÐ™ ôþìóí×• Íôåì èÐ™ ÔãÐé

ÈçÖìèó¯ èÐáìóìíæë øïíûÞ x*ûË öQŸ öìíç ÷ìÜã Çìíô v¼ èû»íú èæèfç ðíç ðíû¯ x*ûË Ìáâ

èÐ™ë ¼íà ôÇì ûÜìë ¼âú tø,%Ûìíû ÅE÷ìëË ôëíç ðíû¯ ôÇìûÜìë ¼âú ×ìr×ìréë ¼ìâíæ âãÔ ëìÔíç

ðíû¯ ¼@¬cû ðíÜ• ûLìôíûìíõÞë øèëûí+Þ O.H.P. ûÖûðìë ôëíç ðíû¯ ûì§éíç Ìæã¼ëíËë äæÖ ûk·çì

èÐáìÇÞéíóë äæÖ våø ôëì vöíç øìíë¯ t¬HìÓéæÛìíû ôìä ôëì Íû¤ ¼ìâìèäô óáçìë äæÖ ÅÁ¼ìèðç

ôëíç ðíû¯

óïë& ðuì¼• Óéíë ôÇì ûÜì Íû¤ tø,% ÅE÷ìëíËë Åøë Iëg&• âãíÔìâãÔé ¼¤íöìù Iëg&øïËÞ t¬HìÓéæÛìíû

ôìíä ÅÁ¼ìð Íû¤ ¼ìâìèäô óáçì èÐáìóìæ¯

2¿4¿4 ÷Üíæ Ìáâ (Locomotor impairment)

Ìèò ¼¤¹ì¬Q? «*èçûaoôçì ¼@ø ‰ (Orthopaedically handicapped) èÐ™íóë èÐáì øèëôGFæìë

«*ìÇèâô «*íúìäæ ÌæÖìæÖ èÐ™íóë âçÈ¯ Ìáâçìë äæÖ çìíóë èô×ã «*íúìäíæë âìrì ß Iëg&

160

t¬HìÛìèûôíóë Ìíøáì ÌìÜìóì¯ çìíóë Ìèçèëk «*íúìäæ ûì ÷ìèðóì Çìíô Íû¤ v¼ÈäæÖÈ çìëì ÌìÜìóì

øèëôGFæì ûì ôìöÞ¼ï÷éë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯

÷Üíæ Ìáâ èÐ™íóë èÐáì èóíç vûîèºoô èûôìÐ• èÐáìâïÜô ¼ìâÇÞÖ Íû¤ ¼éâìûºoçìë váír ¼ìâè†Œô¼àèçèûÓìæ ¼ðä¼ìÓÖ ôëìë Åøë Iëg& vóßúì ðú¯ ÍÈ¼û èÐ™íóë ÌìKèæÛÞëçì• ÅíóÖìùé• ø×`ó

ôëìë áâçì èû»íú èÐáì vóßúì Åè÷ç¯ ÷Üìë (mobility) Íû¤ ÷Üìë ôìíä ¼ìðìíöÖë (assistance)

äíæÖ çìíóë øèëôGFæì ÌìíùÈ ôëì Åè÷ç¯ vóíðë èûèÛ ‰ Ì¤Ð èôÛìíû ûÖûðìë ôëíç ðú çì èÐáíôë

èÐáì vóßúì Åè÷ç¯ ÌìK ÓìëËì ùí§ çhÜíç ÌæÖ t¬HìÛìèûô ûaãoíóë ¼íà è¹úì-«*èçè¹úìíç ¼âÇÞ ðíç

èÐáôíô çìíóë ¼ìðìöÖ ôëíç ðíû¯ èÐáô ùìæ• æìåô• ôèûçì Íû¤ ¼ìâìèäô ÌèÛÚçìë «*¼à ×ì§ìÈ

¼üè,%âïÜô ôìíä ¼ìðìöÖ ôëíûæ¯ Íû¤ çìëì èæíäë Å ‰èçë äæÖ ¼ãíöìù èóíç ðíû¯ ôìíäë èäèæ¼ ør

¼ðäÜÛÖ ðíç ðíû Íû¤ «*íúìäíæ ÔìøÔìÈíú væûìë ûÖûòì ôëíç ðíû¯ è÷èôÁ¼ì ß Ðìëéèëô «*íúìäíæë

äæÖ ûÖûòì ôëíç ‘ùüð’ ôìíäë assignments-Íë Óëíæ øèëû+Þæ Ììæíç ðíû¯ vx*Ëéë ¼ôÜíô äëgëé

¼âíú ôëæéú ô+ÞûÖ vÐÔìíç ðíû¯

ûÖèkùç Ìáâçìë Óëæ ß øèëâìíËë çéûuçìë Åøë èÐáì ¼¤¹ì¬Q? «*èçèûÓìæ (Instructional

adaptation) èæÛÞë ôíë¯ vÔìÜì ôìùíä æì èÜíÔ note pad-Í vÜÔìë äæÖ ÅÁ¼ìèðç ôëì èÐáíôë

Åè÷ç¯ ôìùäIíÜì èØíç ûì èôYø èóíú Ììåíô vóßúì Åè÷ç¯ vÜÔìë øèëx*â ôâìíç• ÍôôÇìú Å+ë

ûì multiple Choice-Íë âíÓÖ Å+ë ¼éâìûºo ôëì Åè÷ç¯ vÜÔìë èäèæ¼ Íâæ ðßúì Åè÷ç öìíç ÷ìø

ôâ «*úìäæ ðú¯ vÜÔì Íû¤ ùËæì ôëì Ìíøáì Word Processor, Computer ß Typewriting vûÐé

Åøôìëé vö ¼â¬t¬? ôìíöÞ vÜÔìë «*íúìäæ ðú v¼Ôìíæ ø§ìë ûaãoë (study buddies) ûÖûðìë ôëíç ðíû¯

ôÇìûìçÞìë ¼ãèûÓìë äíæÖ Electronic Communication Board ûÖûðìë ôëì vöíç øìíë¯ Ìáâ èÐ™íóë

Íåì ûãÄíç ¼âÇÞ ôíë çhÜíç ðíû vö çìíóë Ìáâçì çìíóë äéûíæë Íôåì èóô¯ «*èçûaoé ×ìríóë

¼ìâìèäô ôìëíËÈ óÜûºo ôìöÞìûÜéíç Ì¤Ð†ŒðË ôëìíç ðíû¯ vö ¼â¬t¬? èÐ™ë èûíÐ» ¼ìðìöÖ «*íúìäæ Íû¤

öìëì t¬HìÛìèûô ðíç ÷ìú çìíóë âíÓÖ ¼âçìèûÓìæ Ììí× v¼ ¼@øíôÞ èÐáôíô ¼í÷çæ ðíç ðíû¯

èÐáìÇÞéë èûíÐ» «*íúìäæ ¼@øíôÞ èÐáíôë ¼í÷çæ ðßúì Åè÷Á ß ¼ìÓÖâíçì çìíô èû¬t¬?üç ôëì Åè÷Á

öìíç èÐáìÇÞé Èèçûì÷ôÛìíû èÐáì †ŒðË ôëíç øìíë¯

2¿4¿5 èÐÔæ Ìáâçì (Learning Disability)

èÐÔæ Ìáâçì ¼@ø ‰ ×ìríóë çìíóë ûTèûÓ ¼â¼Öìë äæÖ èÐáíôë ¼ìâíæ çìëì æìæì ¼â¼Öìë ¼üè,%

ôíë¯ çìíóë øèë÷ìÜæì Íû¤ óáçìë èûôìÐ ¼ìÓæ ôëì ¼ûÞìí†Œ «*íúìäæ¯

×ìírëì èû¬t¬?ìèëç øèëôGFæì ß øèë÷ìÜæìë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ èæíóÞÐ ¼¤èá: ß ¼ãèæèóÞ,% ðíû öìíç

×ìr ÌçÖ¬Q? Ûìëì¹ì¬Q? æì ðú¯ ×ìírë ôì× ðíç èÐáíôë «*çÖìÐì Ôãû ¼ëÜ ß ¼ãtø,% ðíû Íû¤ ¼ðìúô

ûíÜ «*âìèËç ðíû¯ ôìä ôëìë ¼âú ×ìr vöæ èûqìè¬Q?íç æì vÛìíù¯ çìë ¼âúåìíô ÍâæÛìíû ûÖûðìë

ôëìë ûÖûòì ôëíç ðíû öìíç v¼ çìë ôìä ¼@øïËÞ ôëíç ¼âÇÞ ðú¯

161

èÐÔæ Ìáâíóë äæÖ «*íúìäæ èæèóÞ,% «*èçVìæ Íû¤ óáçìë èûôìÐ

èû¬t¬?ìèëç øèëôGFæì Íû¤ èæíóÞèÐôì¯

ôìä vÐ» ôëìë ¼âú¯

èûqìè¬Q? ðuì¼¯

¼ØÜ «*íúìù èûèÓ Íû¤ vx*Ëéôíáë ùÒæ ÅøÜèBo

Ìíøáìô·ç ôèÒæ ß Ðk ôìíäë ¼íà Ìíøáìô·ç ôâ äèåÜ ß ¼ðä¼ìÓÖ ôìä ¼@ø ‰ øèëôGFæìôëíç ðíû¯ æìæìÓëíæë èû»ú vóßúì ðíû æì¯ ôìä ôëìë äæÖ ×ìríóë ¼ãèæèóÞ,% èäèæ¼ vóßúì ðíû öìíç

çìëì ôìíä øëéáì èæëéáìë äæÖ ¼âú ûÖú æì ôíë ¼ðíä ôìäåì ôëíç øìíë¯

öèó ÍÈ ð¬t¬?íáø ¼ØÜ ðú çíû ×ìírëì çìíóë øèëíûÐ Íû¤ vx*Ëéôíáë ùÒæ ûÖìÔÖì ß ûãÄíçÌìëß ÛìÜÛìíû øìëíû¯ óáçì èûôìÐ ¥ èÐÔíæ Ìáâ ×ìírëì ¼ìÓìëËç ¼ö èÐáìú Åøô·ç ðú¯

ÌÛìû†Œ¬t¬? ×ìírëì ¼èÒô èÐáì Íû¤ «*çÖá ÅøíóÐ Pìëì Åøô·ç ðú¯ ¼èÒô èÐáìë âíÓÖ Ì¬Q?ÛhÞk èÐáìëÍû¤ «*çÖá èÐáìë øèëôGFæì• ûÖûðìë Íû¤ çìë øöÞìíÜì÷æì¯ ¼èÒô èÐáìë óãèå «*Óìæ Åøìóìæ ÜáÖíôèæÔãþçÛìíû ûÜì Íû¤ ð¬t¬?íáíøë ØÜìØÜ âïÜÖìúæ ôëì¯ «*çÖá èÐáìëß ÍÈëCø Åøìóìæ Ììí× Íû¤

èÐáìë váír ÍôÈ òìæ Ììí× (Haring and Schiefel busch ; 1976)¯

èÐáìóìíæë ëéèç ¥ èæÔãþç ß «*çÖáèÐáì¯ èæÔãþç ¥ øèëôGFæì• ûÖûðìë Íû¤ èÐáìóìíæë ØÜìØÜ

øöÞìíÜì÷æìë vôîÐÜ èæíóÞÐ ¥ ×ìírë ¾ûèÐ,%Ö âïÜÖìúæ¯ t¬HGF ¼âíú Åí!ÐÖ¯ ÜáÖ èæíóÞèÐç û¬t¬; ¼ãtø,%èæíóÞÐ Ý èÐáìóìæ Ììëß ÐèkÐìÜé ôëìë vôîÐÜ øèë÷ìÜæìë ¼ØÜçì¯

‘1’ èÐáìÇÞéë ¾ûèÐí,%Öë âïÜÖìúæ ×ìírë û+Þâìæ óáçìë ¬t¬?ë «*èçVì Ý «*âìË ôíë¯

‘2’ èÐáì ¼¤¹ì¬Q? ÜáÖ «*èçèVç ôíë v×ìå v×ìå øöÞìíúë ÜáÖ èòë ôëì ðú¯

‘3’ ÷ìÜæì ôëì Íû¤ Ììë ÐèkÐìÜé ôëìë äæÖ èÐáìóìæ øºoèç Ìæã¼ìíë «*íúìù ôëì ðú¯

‘4’ ¼âú¼éâìë âíÓÖ ôìä ôëìë äæÖ ÜáÖ Ìæã¼ìíë ÅøôëË¯

‘5’ èÐáìóìæ tø,%Ûìíû Íû¤ ¼@øïËÞÛìíû èû÷áËçìë ¼íà ¼èÒôÛìíû ûËÞæì ôëíç ðíû¯

‘6’ «*çÖáÛìíû èÐáìóìæ èÐáìÇÞéíô Ìæã«*ìèËç ôëíç ØÜ«*ó ðú¯

‘7’ óáçì ÌäÞíæë øèëâìË âïÜÖìúíæë äæÖ ×ìírë ¼ìØÜÖ Ìæûëç âèæåìë ôëíç ðíû¯

Åøíëìk èû»ú ûÖçéç ×ìírë èÐÔíæë èûíÐ» «*íúìäæ vâåìíç ÌæÖìæÖ øºoèç (approch) IèÜ ðÜ

Ability Training, Attack Strategy Training.

Ability Training : èÐáíôëì óáçìë ûÖûðìíëë «*èÐáË (ability training) ™ëg ôëìë øïíûÞóáçìûüèºoë äæÖ èûíÐ» èÐáìë ÌèÛÚçìíô ûÖûðìë ôíë¯ ¼ìÓìëËç• vö¼û èÐ™ë âíÓÖ èûèÛ ‰

162

áâçìë ÌÛìû Çìíô çìíóë váírÈ Íèå ôëì ðú¯ èÐ™íóë óáçìë ÌÛìíûë áèç øïëíËë äæÖ

ôìöÞôëéÛìíû èûíÐ» èÐáì èóíç ðíû öìíç v¼ Ì¬Q?èæèðÞç Ðèkíô ûÖûðìë ôëìë èæíóÞÐ ÜìÛ ôëíç

øìíë¯ vöâæ Íèå x*ûË Ðèk Ìáâ èÐ™ öìë Ðíjë øìÇÞôÖ èæËÞíúë áâçì ôâ çìíô ¼â¬t¬? Ûì»ì øºoèç

ûÖûðìë ôëìë èÐáì vóßúì «*íúìäæ¯

Attack Strategy training : Íèå Íô Óëíæë «*çÖáèÐáì¯ Ííç èÐáìÇÞéíô vôìæ óáçìë Íû¤

ëéèçèû»íú v×ìå v×ìå Óìíø èÐáì èóíú ¼â¬t¬? Óìøíô Íôír ÌæãÛû ôëìë èÐáì vóßúì ðú¯ Íë Åí!ÐÖ

vö ¼â¬t¬? ¼â¼Öì çìëì ¼âìÓìæ ôíëí× Ñëôâ ¼â¼Öì ¼âìÓìæ ôëíç çìëì vöæ çìíóë ÌèäÞç vôîÐÜ

(strategy) ûÖûðìë ôëíç øìíë (Loyd, 1980)¯

óáçìë èÐáË (Ability training) ¥ áâçìë èóô vÇíô èøè×íú Çìôìë váríô ÍÈ èÐáì vóßúì

ðú¯ èøè×íú Çìôìë äìúùìåìíçÈ èûíÐ» ö èæíç ðíû¯

Attack Strategy training : «*çÖá èÐáìë Íôåì ëCø v×ìå v×ìå øóíáíø óáçì ß èæúâ èÐáì

vóßúì ðú¯

øºoèçèå èæ@¬‰ Åøìíú ôìä ôíë ¥

‘1’ øìÒ¹íâë èû»úû¬t¬; øöÞìíÜì÷æì ôíë vö óáçì ¼@øèôÞç èÐáì vóßúì ðíû çì èæËÞú ôëíç ðú¯

‘2’ vö ¼â¬t¬? ¼â¼Öì ¼âìÓìæ ôëíç óáçìë «*íúìù «*íúìäæ ðú çìë äæÖ vôîÐÜ øèëôGFæìë èÐáì

vóßúì¯

‘3’ èôÛìíû øèëôGFæì †ŒðË ôëì ðíû Íû¤ çìë èÐáì èôÛìíû èóíç ðíû èòë ôëìë äæÖ øèëôGFæìë

øöÞìíÜì÷æì¯

‘4’ øèëôGFæì †ŒðË ôëìë äæÖ èÐáì vóßúì Íû¤ ôìöÞÖ ¼@øìóíæë âïÜÖìúæ¯

èÐÔæ vôîÐÜ (Learning Strategies) : èÐÔíæë øèëôGFæì vôîÐÜ• æéèç ÌÇûì èæúâ èð¼ìíû

ûÖìÔÖì ôëì ðíúí× öìë ØíÜ èûèÛ ‰ Ìûòì Íû¤ øèëíûíÐë ¼@¬Híao ÚìæìäÞíæë Íû¤ Ñ Úìæ ûÖûðìíëë•

¼âè Hç ôëíËë Íû¤ Ñ Úìæ ¼˜ú ¼ãèûÓì ôíë vóíû (Alley Deshler 1979) èÐÔæ vôîÐíÜë øìÒ¹íâë

ÜáÖ óáçì ûüèºo ôëì vöåì ûÖèkíô èûóÖìÜíú Íû¤ èûóÖìÜíú ûìÈíëë øèëíûíÐ æçhæ ¼â¼Öì øöÞìíÜì÷æì

ß ¼âìÓìæ ôëíç ¼âÇÞ ôëíû¯ ÍÈ óáçì ûÖèkíô çìÁáèËô vôìæ Ìûòìë vâìôìèûÜì ôëíç ¼âÇÞ

ôëíû¯ Ììûìë ÌæÖ Ìûòìú Íû¤ Ûèû»Öíç ¼ìÓìëËÛìíû «*íúìù ôëíç ¼âÇÞ ôëíû¯

ùíû»Ëìú Ìíæô èÐÔíæë vôîÐÜ vûë ðíúí×¯ èæíäíô øèë÷ìÜæì ôëìë vôîÐÜ (Self monitoring

technique) : Íâæ Íô vôîÐÜ öìíç ûÖèk èæíäë Ìì÷ëíËë øöÞíûáË ôíë ôìä ôëíû Íû¤ v¼ çìë

øöÞíûáË èÜèøûºo ôëíû¯ Clininal Prescriptive teaching, VAKT Íû¤ movegenics Ôãû ôìöÞôëé

ûíÜ «*âìèËç ðíúí×¯ ÌìK-¼¤íÐìÓæ (Self correction) ÌæÖ Ììë Íôèå vôîÐÜ vöåì èû»ú û¬t¬; èÐáìë

äæÖ ûÖû´ç ðú¯

163

ÍÔìíæ «*èçûaoé ×ìríóë ÍÈ¼û vôîÐÜ èô Ûìíû èÐÔíç ðú çìë Åøë ÌìíÜìô ¼@øìç ôíë v¼åì

vÐÔì «*íúìäæ¯ ùíû»Ëìë ØíÜ Ìíæô vôîÐíÜë ¼üè,% ðíúí× öì èÐÔíæ Ìáâ ×ìríóë èûóÖìÜíúë

ø§ì™íæìë ¼íà çìÜ ëìÔíç ¼âÇÞ ôíë¯ èÐáìèû»úô vôîÐÜ (Instructional Strategy) èæí@¬‰ë Ììåèå

vôîÐÜ ÌäÞíæë Íû¤ ¼ìÓìëËÛìíû «*íúìíùë ûÖûòì Ìíæô ùíû»ô ôçÞüô ûÖû´ç ðíúí×¯

‘1’ ×ìírë óáçìë ¬t¬?íëë (level) «*ìô øëéáì¯

‘2’ vö vôîÐÜ èÐÔíç ðíû çìë ûËÞæì¯

‘3’ ×ìríóë äæÖ vôîÐíÜë âíõÜ¯

‘4’ vôîÐíÜë ¬t¬?ëIíÜì vâîèÔôÛìíû øãæëìûüè+ ôëì¯

‘5’ èæúèQŸç ÅøôëíËë (materials) âíÓÖ ÌæãÐéÜæ¯

‘6’ ¹â Ìæã¼ìíë Åøöãk ÅøôëíËë âíÓÖ ÌæãÐéÜæ¯

‘7’ øëéáì-Å+ë øûÞ

‘8’ ÌæÖ ÅøôëíËë ¼ìÓìëËéôëË Íû¤ øèëíûíÐ ¼ìÓìëËÛìíû «*íúìù¯

èÐÔæ vôîÐÜ (learning strategies) :

âïÜ ¼â¼Öìë øöÞíûáË• ¼ìâìæÖéôëË Íû¤ ¼âìÓìæ ôëíç óáçìë èûôìÐ Ùåìíæì¯

çÇÖ ÌäÞæ• øèë÷ìÜæì ß «*ôìÐ ôëíç èÐáìèû»úô vôîÐíÜë ûÖûðëì¯

vôîÐÜ ¥ t‡üèçíç ëìÔíç ¼ìðìöÖôìëé øºoèç¯

èÐáìóìíæë ¹â ûÖûðìë ôíë ×ìríóë Úìæ ÌäÞæ• øèë÷ìÜæì ûì ¼¤ùèÒç ôëìë Íû¤ «*ôìíÐë vôîÐÜ

ûÖûðìë ôëíç vÐÔìíæì ðú¯ âíæ ëìÔûìë ¼ðìúô ÅøôëË ûì öíQŸë (aid) ¼ìðìíöÖ vöIíÜì ¼ðíä âíæ

ôëì öìú v¼Ûìíû «*Çíâ vôîÐÜ ûÖûðìë ôëì ðú¯ vöâæ vôìæ Ðíjë váír Ìáë ¼ïrIèÜ ×ìírëì vôîÐíÜë

¬t¬?ë èðí¼íû t‡ëË ôíë¯ óü,%ì¬Q?t¬HëCø• èôÛìíû «*Óìæ èû»íúë Paraphrase/ ¼ìë¼¤íáø ôëíç ðíû¯ Íû¤

Íôåì Paragraph-Íë èû¬t¬?ìèëç èûûëË vÐÔìíæìë vôîÐÜ ðÜ R-A-P¯ Read a paragraph. «*Óìæ èû»ú

èô èô Íû¤ óãèå èû¬t¬?ìèëç èû»ú èæíäíô èäÚì¼ì ôëíç ðíû¯ «*Óìæ èû»úèå Íû¤ óãèå èû¬t¬?ìèëç èû»ú

èæíäë Ðíj ôíë èæíç ðíû¯ ÍôÈÛìíû ×ìríóë øí§ vûìÄìë áâçì Å ‰èç ôëíç èÐáì vóßúì ðú¯

áèçøïëíËë vôîÐÜ (Compensatory techniques) :

Ìíæô èÐÔíæ Ìáâ ×ìírë ÅøÜèBo Íû¤ èûóÖìäÞíæ Ì¼ãèûÓì ÜáÖ ôëì öìú¯ èÐáíôëì áèçøïëíËë

vôîÐÜ ûÖûðìë ôëíç øìíë ×ìríóë óãûÞÜçì ûì ÌÛìíûë váríô Ìèç¹â ôëìë äæÖ èûíÐ» ôíë öÔæ

ÍÈ ÌÛìíûë váírë «*èçôìë Ì¼@¬cû ûíÜ âíæ ðú¯ èô¤ûì öÔæ çìíóë «*÷hë ¼âíúë «*íúìäæ ðú Íû¤

164

Ñ ¼âíúë âíÓÖ ÌæÖ Iëg&øïËÞ èû»íú ôìä ôëìë ¼ãíöìù ðìëìíç øìíë¯ óü,%ì¬Q?t¬HëCø• vö¼â¬t¬? ×ìírë

ø§ì ûì vÜÔìú Ì¼ãèûÓì Ììí× çìíóë èÜèÔç øëéáìë øèëûíçÞ vâîèÔô øëéáì væßúì vöíç øìíë¯ èô¤ûì

vö ¼â¬t¬? ×ìírë ôYìí¼ë ûküçì èÜíÔ væßúìë váír Ì¼ãèûÓì Ììí× çìíóë ûk·çìë tape vóßúì vöíç

øìíë¯

áèçøïëíËë vôîÐÜ (Compensatory techniques) :

ÌæÖ èû»úû¬t¬; ¼@øíôÞ èÐáìóìíæë âìÓÖíâ ÌÛìíûë várèåíô Íè§íú öìßúì Íû¤ ×ìríô «*í÷,%ìë

¼ìðìíöÖ ¼âú ß «*í÷,%ì èóíú ¼èÒô ûÖûðìë ôëíç vÐÔìíæì¯

2¿4¿6 âíæìíöìíùë ÌÛìíû Ì¼àèçÝâíæìíöìíùë ÌÛìíû Ìèç¼è¹úçìë ØíÜ Ì¼àèç (Attention

Deficit Disorder / Attention Deficit Hyperactive Disorder) :

vö ¼â¬t¬? «*íúìù èûèÓ èÐÔæ Ìáâçì Çìôì èÐáìÇÞéíóë äæÖ ôëì ðú v¼IíÜìÈ ADD / ADHD

×ìríóë äæÖ ôëì ðú¯ èô×ã vôîÐÜ vöâæ èÐáË ûì öÇìöÇ Ìì÷ëË ùÒæ• èûèÛ ‰ èÐáìóìæ vôîÐÜ Íû¤

ôìíäë èÐÔíæë äæÖ ÅÁ¼ìð ¼üè,% ÍôÈ Íû¤ èÐÔíæ Ìáâ ×ìríóë äæÖ ûÖû´ç ðú¯ âíæìíöìíùë ÌÛìíû

Ì¼àèçÝâíæìíöìíùë ÌÛìíû Ìèç ¼è¹úçìë ØíÜ Ì¼àèç Çìôì èÐ™íóë äæÖ vøÐìóìëëì Å ‰èç Ùåìíç

‘‘Principles of remidiaion’’ «*èçôìíëë æéèç èæÓÞìëË ôíëí×æ çì ûèËÞç ðíÜì (Children with

Attention Deficit Disorders 1992).

Ìâíæìíöìù (Inattention)

l ôìíäë óéÙÞçì ôâìíç ðíû¯ vôìæ ôìäíô v×ìå v×ìå Ûìíû Ûìù ôíë èæíú çìë Ì¤ÐIíÜì èûèÛ ‰

¼âíú ¼@øïËÞ ôëíç ðíû¯ ùìèËèçô ¼â¼Öì ûì ûìæìæ vÐÔìë ôìä ôâ vóßúì ðíû¯

l vâîèÔô èæíóÞÐ ôâ vóßúì ðíû¯ ôìä vÐÔìë váír ¼ôÜíô Íô¼íà ôìä ôëíç æì èóíú ôìä

Ûìù ôíë ôëìë ÌÛÖì¼ ôëìíç ðíû¯

l ×ìríóë vö¼û ôìä vóßúì ðíû v¼IíÜìíç çìíóë vöæ Ìì†Œð Çìíô¯ vûÐé Íû¤ ôâ Ìì†Œðäæô

ôìíäë âíÓÖ Ûìë¼ìâÖ ëìÔíç ðíû¯ èÐáíôë ôìí× ûè¼íú óíÜ ôìä ôëìë äæÖ ÅÁ¼ìð èóíç ðíû¯

âìÇìë Åøíë Projector Íë ûÖûðìë èðçôìëé ðíç øìíë¯

l øëû+Þé ¼âíú óéÙÞ ¼âíúë ôìíä æçhæ& ûì§ìíç ðíû¯ âãÔò ôëì èû»úIíÜì ÛìÜÛìíû èÐÔíç

vÔÜìë ûÖûðìë ôëíç ðíû¯ vÔÜìë âíÓÖÈ ôìíäë ÛhíÜë ¼¤íÐìÓæ ôëíç ðíû¯

ûì§èç ôìäôâÞ (Excessive Activity) :

l ôìöÞìûÜéë øèëâìæ æì ôèâíú ôìöÞìûÜéíô Åøöãk èóíô Ùãèëíú èóíç ðíû¯

165

l vx*Ëéôíá èæíóÞèÐç ÷ÜìíØëì ÅÁ¼ìèðç ôëíç ðíû¯ èûèE× ‰ ûì ÍíÜìíâíÜì Ûìíû æú¯ ûí¼ ôìíä

ôëìë ¼âú ûì vÐí»ë èóíô ×ìríô óþì§ìíç vóßúì vöíç øìíë¯

×ìríô ôìíäë âíÓÖ öãk ôíë ëìÔíç ðíû¯ èÐáíôë ôìä ôíë vóûìë äæÖ çìíô ÌìíóÐ èóíç ðíû¯

ôìöÞìûÜéíô øãët¬›ìíëë âç ûÖûðìë ôëíç ðíû¯

¼è¹ú «*èçè¹úì vöâæ ôÇì ûÜì• ÷Üì• øèë÷ìÜæì ôëì• ôìä ôëì• vÜÔì• ×èû Ìþìôì• ø§ì Íû¤

èûèÛ ‰ èÐáìóìæ ôìíä ÅÁ¼ìð èóíç ðíû¯ èû»úû¬t¬;ë ¼íà ¼@øèôÞç èûèÛ ‰ «*íx‰ë Å+ë èóíç ÅÁ¼ìèðç

ôëíç ðíû¯

Ììíûù «*ûËçì (Impulsivity)

l vx*Ëéíç væìå væßúìú ×ìríô ÅÁ¼ìðóìæ ôëíç ðíû¯ Íâæèô ™Óã Ðíjë ¼ïr èÜÔíÜß ðíû¯

Ìíøáìëç Ìûòìú çìíô vâîèÔô Å+ë ûì Ìà-«*çÖà ¼˜ìÜíæë âíÓÖ Å+ë èóíç vóßúì ðíû¯ èÐ™íô

øãæëìú èÐÔíç ÌÇûì èæíóÞÐIíÜìë çÜìú óìù èóíç ÌÇûì «*ì¼èàô vôìæ ¼¤ûìó ëèÂæ vøæè¼Ü ûì ÌæÖ

èô×ã èóíú è÷èÿç ôëíç vÐÔìíç ðíû¯ Ìû¼ë ¼âíú èðèäèûèä óìù ôìåíç èô¤ûì ôìóì ÈçÖìèó èæíú

vÔÜì ûì vøøìë èôYèø¤ Í ÅÁ¼ìð èóíç ðíû¯

«*èçôìíëë æéèç (Principles of remediation for) :

Ìâíæìíöìù

ÌçÖèÓô ôìöÞôìèëçì

Ììíûù«*ûËçì


l øìÒ¹â ë÷æì èP-¬t¬?ëéú øºoèç¯ «*Çâ ¬t¬?íë øìÒ¹íâë ë÷æì¯ Íèå èÐáìÇÞéë «*úìäæ ß ¾ûèÐ,%Ö

èæÛÞë¯ èPçéú ¬t¬?ë ûÖèkùç «*íúìäæ èæÛÞë¯

l IEP Íë Ì¬Q?ÛhÞk (A) èÐ™ë èÐáìùç ô·èçí&ë ûçÞâìæ ¬t¬?íëë ûËÞæì• (B) ûìÁ¼èëô ÜáÖ Íû¤

t¬HGF ¼âúôìíÜ èÐáìë Åí!ÐÖ• (C) ÍÈ Óëíæë èÐ™íóë vö¼û èûíÐ» èÐáì øèëí¼ûì vóßúì ðíû çìë

ûËÞæì• (D) øèëí¼ûì Ììë@¬c ôëìë èóæ Íû¤ çìë «*çÖìèÐç ¼âú ôìÜ• (E) ¼èÒô Åí!ÐÖ Íû¤ âïÜÖìúæ

øºoèç Íû¤ èÐáìë Åí!ÐÖ ÜìÛ ôëì ðíúí× èôæì çì èæºoÞìëíËë äæÖ èæÙÞ–å¯

l èÐ™ë ¼áâçì ß óãûÞÜçìë Åøë èÛè+ ôíë èÐáìóìíæë Å ‰èçë øèëôGFæì Íû¤ IEP-ôëì¯

166

l IEP Íû¤ èÐáìóìæ øèëôGFæìë âïÜ Åí!ÐÖ ×ìírë «*ùèçë ¼@¬cìûæì ûüèºo¯l óüè,%ùç Ìáâ èÐ™íóë äæÖ Plus Curriculum activities Íë ÜáÖ çìíóë vóð ß âíæë

Åˆ‰èç¼ìÓæ¯

l ¾óèðô ÓìëËì• ùÒæâïÜô øìÇÞôÖ èæËÞú• Ðíjë «*èç âíæìíöìù Íû¤ Ðíjë «*íÛó èæËÞú• öÇìöÇèÐ,%ì÷ìë• ùèËç• ¾óæè`óæ äéûíæ vûþí÷ Çìôìë äæÖ óáçì¯

l âìæè¼ô «*èçûaoôçì öãk èÐáìÇÞéëì èû»úû¬t¬; èÐÔíæë äæÖ ¼ìðìöÖ «*íúìäæ vûìÓ ôíë Íû¤ çìíóëûaãoëì vö ¼û óáçì èÐÔíæ vôìæ èûíÐ» èÐáìë ð¬t¬?íáíøë «*íúìäæ vûìÓ ôíë æì v¼ ¼û óáçìèÐÔíæë äæÖ çìë ¼ìðìíöÖë «*íúìäæ ðú¯

l èÐÔíæë ùèç âpë ûíÜ çìëì èûôGF èÐáìóìæ Åøòìøæìë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ ÌæãÐéÜíæë äæÖvûÐé ¼ãíöìù• ûì¬t¬?û óü,%ì¬Q?• ¼ðìúçìâïÜô ß ¼¤íÐìÓæâïÜô ¼ìðìöÖóìæ• øëéáìë ß âïÜÖìúíæë øèëûçÞæûì ¼¤t¬›ìë «*íúìäæ¯ èÐáìë ¼íà ¼àèçèûÓìæ Íû¤ v×ìå v×ìå Ì¤íÐ èÐáìóìæ ß çìë ûìë¤ûìë

øãæëìûüè+ë «*íúìäæ¯l x*ûË Ìáâ èÐ™ëì ÌíæÖë ¼íà ôÇìûìçÞì ûÜíç• èûóÖìèÐáìÜìÛ ôëíç Íû¤ ¼âìíä ¼ìâJ¼Ö

èûÓìæ ôëíç «*ìúÐ Ì¼ãèûÓìë ¼@‡ãÔéæ ðú¯l ôÇìûìçÞì ¥ vâîèÔô_ÌûèÐ,% Çìôì x*ûËÐèk• x*ûË öQŸ• vûìÄìë äæÖ ôÇìë ûÖìÔÖì (reading)

ÌìàãíÜë Pìëì ô·ç ûìæìæ Íû¤ Èèàíçë Ûì»ì¯ ¼ìâè†Œô Ûìíû Èèàç ß Ûì»ìë Åøòìøæ¯l èÐáìóìíæë vôîÐÜ ¥ x*ûËÐèkë ¼ûÞìèÓô ûÖûðìë• Modulation Auditory Training units

ûÖûðìë• vÜÔìë ÷ìëèå Óìø ¥ Pre-writing, drafting, editing Íû¤ final drafting.

l ÷Üíæ Ìáâ èÐ™íóë èÐáì èóíç vûîèºoô èûôìÐ• èÐáìâïÜô ¼ìâÇÞÖ Íû¤ ¼éâìûºoçìë váír¼ìâè†ŒôÛìíû Ôìø ÔìÈíú væûìë èÐáìóìíæë Åøë Iëg& Ììíëìø¯

l ÍÈ¼û èÐ™íóë ÌìK-èæÛÞëçì ûüèºo• ÅíóÖìù†ŒðË Íû¤ ø×`ó ûÖk ôëìë áâçì èû»íú èÐáì vóßúìÅè÷ç¯ ÷ÜìíØëìú èôÛìíû ¼ìðìöÖ óìæ ôëì ðíû v¼ èû»íú øïûÞ øèëôGFæì Çìôì óëôìë¯l èÐÔæ Ìáíâëì øèë÷ìÜæì ëéèç ûì ¼¤ùÒæ ëéèç Íû¤ óáçì ûüèºo• èû¬t¬?ìèëç øèëôGFæì áâçì

Íû¤ èæíóÞÐæì èûôìíÐë «*íúìäæ vûìÓ ôíë¯ ôìä ôëìë ¼âú çìíóë èûqìè¬Q? ðuì¼ ôëì «*íúìäæ¯ øèëíûÐ

ûÖìÔÖìú ¼ØÜ èæíóÞÐ Íû¤ vx*Ëéôíá t¬Hç¥«*íËìóæìë ÅíˆŠ» Ùåìíæìë äæÖ ¼í÷,% ðßúì óëôìë¯


‘1’ ÷Üíæ Ìáâ èÐ™ë äæÖ èô èô èÐáì ûÖûòì Ììí×À

‘2’ èÐÔæ Ìáâ èÐ™íóë èÐáìóìíæë äæÖ èô èô èûíÐ» vôîÐÜ (technique) ûÖûðìë ôëì vöíç

øìíëÀ

‘3’ ADD / ADHD vóë èÐáì vóßúìë äæÖ øìÒ¹íâë ÅíPù èô èôÀ

‘4’ âìæè¼ô «*èçûaoéíóë ¼ìðìíöÖë äæÖ èô èô èÐáìâïÜô ûÖûòì Ììí×À‘5’ âìæè¼ô «*èçûaoéíóë ¼ìðìíöÖë äæÖ èô èô èÐáìóìíæë vôîÐÜ ûì øºoèç Ììí×À

‘6’ IEP èôÀ IEP-ë èûèÛ ‰ ÅøìóìæIèÜ èô èôÀ

167

2¿7 ûìè§ë ôìä (Assignment)

‘1’ vx*Ëéôíáë èÐáíôë ¼íà ¼ìáìÁôìë¯ çþìíô «*x‰ ôëíç ðíû vö èô èô èûíÐ» øºoèç èçèæ

ûÖèç¹âé èÐáìÇÞéíóë èûíÐ» «*íúìäæ vâåìíæìë äæÖ ûÖûðìë ôíëæ¯

‘2’ IEP-Íë Íôåì ôèø ð¬t¬?ùç ôíë ÌÛìíûë várèå è÷èÿçôëË Í¤ èÐÔíæë èû»úû¬t¬; ¼ãøìèëÐ•¼ìÓìëËÛìíû «*íúìù Íû¤ æçhæ ¼â¼Öì ¼âìÓìæ¯

‘4’ ADD / ADHD èÐ™íóë èÐáì vóßúìë äæÖ èçæèå «*ûao (article) vûë ôëíç ðíû vöIíÜì

èûíÐ» èÐáìóìíæë ôìöÞìûÜé ûÖìÔÖì ôíë¯

‘4’ èæíäíô âìæè¼ô «*èçûaoé èÐáìÇÞéíóë èÐáô vÛíû èçèæ ôìöÞ¼ï÷é èæíóÞÐ ôëíûæ Íû¤ v¼åìèÐáìÇÞéíóë óáçì ß èÐÔæ ûüèºo ôëíû¯

‘5’ vûìÓÐèkë Ìáâçì ¼@ø ‰ ûÖèkíóë t¬Hç¥«*íËìèóç ðíú ôìíä Ì¤Ð†ŒðíË ÅÁ¼ìèðç ôëíç ðíû¯

Ì¬Q?ç 5èå èûèÛ ‰ váír Ì¬Q?ç óãÙ–åì ôìíä Ì¤Ð †ŒðË ôëíç ðíû¯ ÍÈ èûèÛ ‰ øèëûííÐ èôÛìíû èÐáôðíú ¼ìðìöÖ ôëíûæ¯

‘6’ èôÛìíû Èè\úùç Ìáâçì (sensory disabilities) ¼@ø ‰ ûÖèk øüèÇûé ¼@¬Híao ÌèÛÚçì ÜìÛôëíû çì ûãÄíç ðíû¯ æéí÷ë ôìäIèÜ ôëìë v÷,%ì ôëíç ðíû¯ ÍÈ Óëíæë «*èçûaoéëì èôÛìíû øüèÇûéíôÌæãÛû ôíë çì ¼ëì¼èë ûãÄíç v÷,%ì ôëíç ðíû¯

vöâæ• v÷ìÔ ûao ôíë vx*Ëé ôíá Ùãëíç ðíû vöÔìíæ èÐáô èÐáìóìæ ôëíç öìíûæ¯ A æìâô ûaãoë

¼íà Èèàíçë ¼ìðìíöÖ ôÇì ûÜíç ðíû¯ óüè,%Ðèk Ìáâ ×ìríóë èÐáôíóë Ì¬Q?çr3 óÐèå Èèàç (tips) èóíç

ðíû¯

‘7’ èæíäíô Ðìëéèëô «*èçûaoôçì ¼@ø ‰ ×ìríóë èÐáô vÛíû Ììøæìíô ûÜíç ðíû Ììøèæ

×ìrèóùíô ÌèÓô ¼ØÜ ðíç èô ¼ìðìíöÖë è¼ºoì¬Q? ôëíûæ¯ Ûì»ì Íû¤ Û—íùìÜ vÐÔìíç Ììøèæ vôìæèûíÐ» ôìöÞìûÜéë ûÖûðìë ôíë èÐáìóìæ ¼¤íÐìÓæ ôëíûæ¯ (modily)¯

2¿8 ÌìíÜì÷æìë èû»ú ß çìë øèët]håæ (Points for Discussion Clarification)

Íôôèå ÛìÜ Ûìíû ø§ìë øë vôìæ èû»íúë øë Ììøèæ Ììëß ÌìíÜì÷æì ß ûÖìÔÖì vøíç ÈE×ì ôíëæ

v¼IíÜì èÜÔãæ¯

2¿8¿1 ÌìíÜì÷æìë ¼ïrìûÜé (Points for Discussion)

168

2¿8¿2 ûÖìÔÖìë ¼ïrìûÜé (Points for Clarification)


Alley, G. & Deshler, D. D. (1979), Teaching The learning disabled adolescent : strategies

and methods, Denver, Love.

Cartwright, G. P., Cortwright, C. A. & Word, M. E. (1989) Educating special learners

(3rd. ed.), C A : Wadswarth

Champie, J. (1986). Least restrictive environment for the deaf. The Education Digest, LII,

(3), 43-45.

Children of Attention Deficit Disorder, (1992) The teacher’s challenge,

The CH. A. D. D. ER Box, 5970, 14-15.

Degler, L. S., & Risko, V.J. 1979). Teaching reading to mainstreamed senscry impaired

children. Reading Teacher, 32, (8), 921-925.

Lloyd, J. (1980) Academic instruction and cognitive behavior modification : The need for

attack strategy training. Exceptional Education Quarterly, 1, 53-63.

Lydon, W. T., and Mcgraw, M.L. (1982). COncept Development for Visually Handicapped

Children. New York : American Foundation for the Blind.

(Wray, D., Hazlett, J., & flexer, C. (1988). Strategies for teaching writing skills to hearing

- impaired students. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 19, (2) 182-189.

Yesseldyke, J. E., and Algozzine, B. (1984) Introduction to special education (2nd ed.).

Boston : Houghton Mif.

Goodland, J. (1997). Curriculum Enquiry the study of curriculum Practices. New York :

McGraw Hill.

Oliver, A. (1977), Curriculum Improvement A Guide to Problem, Principles and Pocess,

New York : Harper and Row.

169

BLOCK - 4

CURRICULAR ADAPTATIONS :

CURRICULUM PRACTICES AND OTHER

BEHAVIOURAL ACTIVITIES

˛õyë˛Ü ÏüÓ xö%§,çö ı õyë˛Ü ü ã˛ã≈ y~ÓÇ xöƒyöƒ xyã˛Ó˚îàï˛ Ü˛yÎ≈yÓ°#

264

NOTES

SECP - 04 : INTRODUCTION TO DISABILITIES

Documents

Transcript of SECP - 04 : INTRODUCTION TO DISABILITIES