Schakelprogramma’s & voortrajecten in de bacheloropleiding

Irene Hermans, hoofd onderwijs & onderzoek, KHLeuven

Danielle Van Horenbeeck, coördinator onderwijsondersteuning, Toegepaste Psychologie, Lessius

Vicky Steylaerts, doctoraatstudent, Steunpunt Buitenlands Beleid, Toerisme en Recreatie, K.U.Leuven

Steeds meer hogeschoolstudenten studeren voort

Afgestudeerden van de Katholieke Hogeschool Leuven blijken steeds vaker voort te studeren na het beëindigen van hun professionele bacheloropleiding. Vorig jaar was dat met 34 procent van de afgestudeerden het geval, tegenover 25 procent vijf jaar terug. Dat blijkt uit een bevraging door de KH Leuven van alle studenten die in 2007 en 2008 hun bacheloropleiding beëindigden.

De meeste studenten die voortstuderen kiezen voor schakelprogramma's en 'bachelor-na-bacheloropleidingen'.

DM, 4/12/09

Inhoud

• De professionele weg• De schakelstudent

De getuigenis van een ‘zalm’• Beleidsplan Associatie K.U.Leuven• Schakelprogramma’s in de Associatie

K.U.Leuven: eerste analyes• Good Practice

Schakel en voortraject Toegepaste Psychologie• Bespreking• Bronnen

De professionele weg…

Van professionele bachelor naar academische master…

De academische weg

De professionele weg

BAMA-profielen (2003)

Beschrijven de eigenheid van de verschillende types van onderwijs

•Focus op verwerven professionele competenties•Leren van specifieke beroepsvaardigheden

•Praktijkgerichte opleidingen•Hogeschool•Voorbereiding op werkveld

PROFESSIONELE BACHELOR

•Focus op verwerven van academische competenties

•Leren van onderzoeks- en wetenschappelijke vaardigheden

•Brede academische vorming

•Universiteit

•Voorbereiding op Master

ACADEMISCHE BACHELOR

Omschrijving schakelprogramma(www.nvao.nl)

• Een schakelprogramma wordt aangeboden aan afgestudeerden van professioneel gerichte bacheloropleidingen die een masteropleiding willen volgen.

. • Een schakelprogramma omvat ten minste 45 en

ten hoogste 90 studiepunten maar kan op basis van een bekwaamheidsonderzoek en/of een EVC-procedure teruggebracht worden tot 0 studiepunten.

Doelstelling schakelprogramma(www.nvao.nl)

• de algemene wetenschappelijke vaardigheden of competenties worden bijgespijkerd. Dit zijn de methoden die een student nodig heeft om aan onderzoek te doen in het studiegebied van de masteropleiding.

• de wetenschappelijk-disciplinaire basiskennis, de vakkennis of theorie van de opleiding worden op een niveau gebracht dat het mogelijk maakt de masteropleiding inhoudelijk met succes af te ronden.

De schakelstudent(Associatie werkgroep SSB)

Kenmerken

Begeleiding

Kenmerken

• Heterogene groep: ze verschillen in vooropleiding, begincompetenties, leeftijd, capaciteiten en motivatie

• Bewuste keuze voor de professionele weg of uitstel gedrag?

• Volgen vaak schakels die aansluiten bij hun opleiding : voordeel

• Een aantal heeft geen optimale vooropleiding gehad

• Brengen praktijk (en/of) werkervaring mee

Gelijkenis met eerstejaars

• Nieuw in de onderwijsinstelling• Komen ook in een nieuwe groep terecht• Geen ervaring met academisch onderwijs• Onzekerheid over eigen capaciteit• Beheersing van het academisch Nederlands?• Voldoende studievaardigheden?

Verschillen met eerstejaars

• Ervaring met een andere vorm van hoger onderwijs

• Voorkennis en expertise in vakdomein / beheersing vakjargon

• Dienen zich sneller informatie- en onderzoekscompetenties eigen te maken

• Docenten kennen de schakelstudent niet goed• ‘Groep’ is soms onherkenbaar voor de

student/docent• Grotere druk om te slagen• Grotere motivatie, beter weten waarom…

De getuigenis van een ‘zalm’

Vicky Steylaerts, doctoraatstudent, Steunpunt Buitenlands Beleid, Toerisme en Recreatie, K.U.Leuven

Getuigenis: mijn professionele weg

• 2007: klaargestoomd voor de praktijk

• Bewuste keuze: master in toerisme• Schakelprogramma: een

transformatie• 2009: het academische verhaal

wordt vervolgd...

Beleidsplan AssociatieDoelstellingen in het kader van schakels?

In – en doorstroom van studenten in de Associatie bevorderen

Globale doelstelling

• ‘Na het behalen van een professioneel bachelordiploma maken schakelprogramma’s en verkorte bacheloropleidingen een vlotte doorstroom naar een academische masteropleiding mogelijk.

• De associatieleden evalueren hun aanbod.• Het optimaliseren van de begeleiding van

schakelstudenten is hierbij een belangrijke prioriteit.’

Schakelprogramma’s in de associatie K.U.Leuven(Associatie werkgroep Flexibilisering)

Eerste analyses van inschrijf- en slaagcijfers

Eerste conclusies…

Analyse Inschrijvingscijfers schakelprogramma’s Associatie

• Populaire schakelprogramma’s (veel studenten) situeren zich in

• Handelswetenschappen en bedrijfskunde• Industriële wetenschappen en technologie

• Binnen K.U.Leuven• Master Criminologie• Master Verpleegkunde/Vroedkunde• Master in Educatieve studies

Analyse slaagcijfersschakelprogramma’s

• Hoge slaagcijfers voor• Toerisme, Verpleegkunde, Sociaal Werk• Logopedie-audiologie• Chemie en Biochemie

Vragen… eerste conclusies?

• Professionele en academische opleidingen op één campus leiden tot hogere studentenaantallen?

• Succes (hogere slaagcijfers) door overlegde schakels? (Toerisme, Sociaal Werk, Verpleegkunde)

Voorbeeld van een good practiceBeschrijving en bespreking

Danielle Van Horenbeeck,Coördinator onderwijsondersteuning, Toegepaste Psychogologie, Lessius

Situering

• Studiegebied : sociaal-agogisch werk

• Toegepaste Psychologie : 3 hogescholen (HOWEST, KATHO, Lessius)

• Psychologie : 3 universiteiten(K.U.Leuven, VUB, UGent)

(Toegepaste) psychologie opleidingen in Vlaanderen (2008)

totaal: 64511699= 36%

• Studentenaantallen TP – Lessius

• verder studeren :* Bevraging alumni van 2005 : 31%

* Bevraging alumni van 2007 : 53 %

jaar totaal 1 Ba 2 Ba 3 Ba

0405 799 427 199 173

0506 874 461 247 166

0607 963 486 265 212

0708 1076 546 298 232

0809 1128 624

Schakelprogramma KULeuven UGent VUB UA

Master in de psychologie

49 + 120 60 + 120 60 + 120

Master in de pedagogie

67 + 120 62 + 120

Master in de criminologie

63 + 60 60 + 60 69 + 60

Master in onderwijskunde

62 + 120 60 – 90 + 120

Master in de seksuologie

60 + 120

Master in het sociaal werk

Op ind. dossier

90 + 60

1BaTP

pro

fess

ion

ele

bac

hel

or

aca

dem

isch

eb

ach

elo

r-m

ast

er

werk

schakel

1MaPSY

1BaPSY

2BaPSY

3BaPSY

2BaTPstage

1MaPSY

3BaTPstage

2MaPSYstage

2MaPSYstage

Schakelprogramma master in de psychologie K.U.Leuven (49 SP) specifiek voor BaTP

opleidingsonderdeel SP

Ontwikkelingspsychologie, deel 2 4

Differentiële psychologie, deel 2 4

Statistiek voor psychologen, deel 1 met practicum 8

Methoden van het wetenschappelijk onderzoek 8

Functieleer, deel 2 5

Sociale psychologie, deel 2 4

Gedragsneurowetenschappen, deel 2 4

Statistiek voor psychologen, deel 2 met practicum 8

Geschiedenis van de psychologie 4

Slaagcijfers schakelprogramma

totaal geslaagd % geslaagd

0607 UGent 28 6 21

VUB 27 9 33

KULeuven 40 28 70

0708 KULeuven 36 17 47.2

0809 KULeuven 60

Onderzoek KULeuven (DOS) naar verkorte bachelortrajecten en het schakelprogramma master in de psychologie situatie 0809

• Start schakelprogramma in 0607 (nieuw) : 40 studenten• 75% geslaagd na 1 of meerdere academiejaren (30

studenten, waarvan 1 student niet gestart in de masters)• 17,5 % studies vroegtijdig stopgezet (7 studenten)• 7,5% nog bezig met het programma (3 studenten)

• Start schakel in 0708 : 36 studenten• 47.2 geslaagd na 1 academiejaar (17 studenten)• 25 % studies vroegtijdig stopgezet (9 studenten)• 27,8% nog bezig met het programma ( 10 studenten)

Vergelijking schakelprogramma – andere verkorte bachelortrajecten

• Het schakelprogramma is het enige verkorte programma met een sterke stijging aan inschrijvingen (0809: 60st)

• de dropout in het schakelprogramma is duidelijk minder groot dan in de verkorte programma’s. (cf. dropout in 1Ba Psychologie : 18,6 % in 0607)

Programma drop-out 0607 drop-out 0708

Schakel 17.5% (7/40) 25% (9/36)

Verkort 87 SP 70.6 % (12/17) 27.8 % (5/18)

Verkort 93 SP 38.9 % (7/18) 33.3 % (6/18)

Verkort 125 SP 60% (6/10) 60 % (6/10)

Resultaten schakelstudenten – reguliere studenten 0607

opleidingsonderdeel reguliere schakel verschil

Ontwikkelingspsychologie, deel 2 10.789 10.481 0.308

Differentiële psychologie, deel 2 11.169 10.393 0.776

Statistiek voor psychologen, deel 1 7.364 9.333 -1.969

Methoden v/h wetensch. Onderzoek 10.075 12.500 -2.425

Functieleer, deel 2 11.558 10.194 1.364

Sociale psychologie, deel 2 12.388 10.679 1.709

Gedragsneurowetenschappen, deel 2 11.659 11.533 0.126

Statistiek voor psychologen, deel 2 9.402 9.063 0.339

Geschiedenis van de psychologie 12.898 11.965 1.033

Resultaten schakelstudenten – reguliere studenten 0708

opleidingsonderdeel reguliere schakel verschil

Ontwikkelingspsychologie, deel 2 11.071 9.829 1.242

Differentiële psychologie, deel 2 11.217 9.486 1.731

Statistiek voor psychologen, deel 1 5.522 8.026 -2.504

Methoden v/h wetensch. Onderzoek 7.182 10.000 -2.818

Functieleer, deel 2 11.102 8.500 2.602

Sociale psychologie, deel 2 12.457 10.818 1.639

Gedragsneurowetenschappen, deel 2 10.204 8.941 1.263

Statistiek voor psychologen, deel 2 8.023 6.703 1.320

Geschiedenis van de psychologie 11.735 9.543 2.192

Bevraging van studenten (DOS)

• Methode : kleine focusgroep en elektronische bevraging • Resultaten

• Onthaaldag wordt zeer positief ervaren.

• Programma is zwaarder dan oorspronkelijk gedacht.

• In sommige opleidingsonderdelen duidelijke overlap met voorkennis.

• In andere opleidingsonderdelen wordt het gebrek aan voorkennis uit deel 1 als belemmerd ervaren.

• Docenten doen te weinig beroep op de voorkennis van de studenten.

• Schakel bevat opleidingsonderdelen uit bachelorjaren 1 en 2; examens volgen soms kort na elkaar.

• Enkel theorie, geen praktijk (wordt niet negatief beoordeeld)

• Nood aan meer informatie over de master en de verschillende afstudeerrichtingen

Samenvattend

• Een ‘populair’ schakelprogramma• Duidelijk aansluitend met vooropleiding • Goede slaagcijfers• relatief beperkte dropout, sneller afhaken?• Homogene groep studenten, zelfde vooropleiding (onthaaldag)• Duidelijke focus op de verdieping van de wetenschappelijk-

disciplinaire basiskennis en algemene wetenschappelijke vaardigheden (cf. doelstellingen)

• Aandacht voor integratie van voorkennis/praktijkervaring• Nood aan meer informatie over master en afstudeerrichtingen

(geen richtingsspecifieke opleidingsonderdelen uit 3e bachelor)

Voortraject (vanaf 0809)

• Studenten TP kiezen in hun laatste jaar (3 BaTP) voor een afstudeerrichting inclusief 5 specialisatievakken (3 SP), waarvan minimum 3 binnen eigen afstudeerrichting

• Mogelijkheid tot het opnemen van 2 externe opleidingsonderdelen• Methoden van wetenschappelijk onderzoek (8SP) (KULeuven)• Ontwikkelingspsychologie , deel 2 (4SP) (KULeuven)• Aangevuld met 1 specialisatievak uit de afstudeerrichting (Lessius)

• doelgroep• ‘Sterke’ studenten (selectie op basis van studieresultaten)• Duidelijke interesse voor de schakel (KULeuven)

• voordelen• Eerste ervaring met academisch onderwijs • brugfunctie • Credits gelden binnen opleiding TP en schakelprogramma.

• Niet vrijblijvend! • Onvoldoendes hebben duidelijke consequenties binnen de eigen

opleiding

Evaluatie voortraject 0809

• Voortraject 0809 : ontwikkelingspsychologie deel 2

• 6 studenten

• 10/20, 12/20, 5/20 (2e: 11), / (2e :14)

• 8/20 (D, 2e /), 9/20 (D, 2e /)

• Mogelijkheden• geslaagd voor de opleiding met creditbewijs (4 studenten) • Geslaagd zonder creditbewijs (2 studenten)• Niet geslaagd met creditbewijs (/)• Niet geslaagd zonder creditbewijs (/)

Bevraging van de 6 studenten

• Tijdstip van bevraging : na bekendmaking resultaten 1e zittijd

• Algemeen : alle studenten vonden het een positieve ervaring

• Interessante lessen, goed gedoceerd (5)• Grote hoeveelheid stof (4)• Goede voorbereiding op schakel, duidelijke kijk universitaire studies (4)• Engelstalig handboek vraagt extra studietijd (3)• Uitgebreide didactische hulpmiddelen (slides, toledo) (2)• Moeilijk examen, veel detailvragen (2)

Concrete realisatie

Bereidheid tot samenwerking !

• Overleg PPW en TP : 2 x per jaar• samenwerking DOS-SSB• 1 centraal aanspreekpunt in beide instellingen

Studenten

• Belang van selectie • Aanspreekpunt blijft Lessius• Aparte aandachtsgroep binnen SSB• Ontwerp van een draaiboek

Bespreking

Hartelijk dank voor uw aandacht!

Bronnen

• Associatie K.U.Leuven (2008-2013) Meerjarenplan voor onderwijsvernieuwing en onderwijsverbetering.

• Associatie K.U.Leuven (2003) Eindverslag werkgroep bamaprofielen.• Associatie K.U.Leuven, Werkgroep Flexibilisering (2008) Slaagcijfers

Schakelprogramma’s: eerste analyse• Associatie K.U.Leuven, Werkgroep SSB (2010) Visie studie- en

studentenbegeleiding bij schakelstudenten (draft)• Associatie K.U.Leuven (2004) Visietekst Overstapmogelijkheden• KHLeuven (2009) Beeld van de pas afgestudeerden op 1 jan 2009 voor

academiejaren 2006-2007 en 2007-2008.• www.nvao.nl• www.khleuven.be• www.lessius.be• www.kuleuven.be