Sarah Botterman – KULeuven Marc Hooghe – KULeuven René Bekkers – U.Utrecht/U.Amsterdam
description
Transcript of Sarah Botterman – KULeuven Marc Hooghe – KULeuven René Bekkers – U.Utrecht/U.Amsterdam
Levensbeschouwing en maatschappelijke participatie
Is levensbeschouwing nog steeds een motiverende factor voor
participatie?Sarah Botterman – KULeuven
Marc Hooghe – KULeuvenRené Bekkers – U.Utrecht/U.Amsterdam
Vlaanderen Gepeild 2009
Maatschappelijke participatie in Vlaanderen
Waarom belangrijk?1. Versterking van het sociale weefsel in een
gemeenschap2. Bijdrage aan het sociaal kapitaal voor het individu
Trend? SCV: Stijging tussen 1996 en 2008 van het
participatieniveau van de Vlaming: er is in Vlaanderen géén achteruitgang van de participatie
Levensbeschouwing in Vlaanderen
SCV surveys’96 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08
Katholiek 58 47 53 49 53 51 54 51 52 53 51 5073Christelijk, niet
katholiek 20 27 22 11 21 23 23 23 21 20 21 21
Vrijzinnig 5 9 6 5 8 8 7 8 9 9 7 9 8
Geen geloof 14 15 14 / 14 15 13 14 16 16 17 16 16
Andere kerken 2 3 2 2 3 3 3 4 2 3 4 4 4
SCV surveys
0
10
20
30
40
50
60
70
'96 '98 ‘00 ‘02 ‘04 ‘06
Katholiek
Christelijk niet katholiekVrijzinnig
OngelovigAnder geloof
Levensbeschouwing in Vlaanderen
Levensbeschouwing in VlaanderenCijfers: Belgische Bisschoppenconferentie
0102030405060708090
100
1966
1971
1976
1981
1986
1991
1996
2001
2006
Huwelijken
Doopsels
Begrafenis
Kerkpraktijk
Onderzoeksvraag
Gelet op verminderd belang georganiseerde levensbeschouwingen: is levensbeschouwing nog steeds een motiverende factor voor maatschappelijk engagement in Vlaanderen?
Literatuur: effect nog sterk aanwezig in Nederland (onderzoek René Bekkers), zij het vooral onder protestanten (niet systematisch onderzocht voor katholieken)
Ons onderzoek spitst zich toe op katholicisme, wegens te weinig andere levensbeschouwingen vertegenwoordigd in de SCV-data
Maatschappelijke participatie en levensbeschouwing
Vroegere situatie: verzuiling– Maatschappelijke participatie verzuild– Levensbeschouwing motiverende factor
Vanaf 1960: ontzuiling– Georganiseerde levensbeschouwing verliest terrein– Minder mobilisatieprikkels vanuit de zuil– Christelijk verenigingsleven houdt stand maar
seculariseert– Individualisering van de participatiemotieven
Van kerkelijke christelijkheid naarsociaal-culturele christelijkheid
(Onderzoek Billiet/Dobbelaere)
• Kerk verliest impact op samenleving maarchristelijke verenigingen niet
• Kerken als stabiel kader om sociale betrokkenheid te ontwikkelen verdwijnt
• Levensbeschouwing minder expliciet argument voor engagement
Meting levensbeschouwelijke dimensies
• Geloofscomponent– Belonging dimensie– Levensbeschouwelijke zelfidentificatie: specifieke
denominatie
• Praktijkcomponent – Behaving dimensie– Frequentie van de kerkpraktijk: netwerkvorming
Meting maatschappelijke participatie
• Verenigingsleven– Aantal lidmaatschappen– Aantal niet-religieuze lidmaatschappen– Al dan niet lid zijn van een socio-culturele, religieuze,
politieke of sportieve vereniging• Vrijwilligerswerk
– Al dan niet vrijwilliger zijn
Data & Methoden
• SCV data 1996-2008, gepoold11 jaarN = 19.189
• Lineaire en logistische regressie-analyse • Interactie-effect: jaar*levensbeschouwing
Verwachting: negatief interactie-effect: invloed religie is groter in 1996 dan in 2008
Resultaten lineaire regressieAantal lidmaatschappen
• Kerkpraktijk sterker positief effect dan zelfidentificatie als katholiek: netwerken belangrijk
• Interactie-effect sterk positief: effect van kerkpraktijk wordt sterker doorheen de jaren (ondanks het feit dat de groep kerkse gelovigen kleiner wordt)
• Mannen en hogeropgeleiden participeren meer• over de jaren heen stijging participatie
(bevestiging Hooghe & Quintelier, Vlaanderen Gepeild 2007)
Resultaten lineare regressieAantal niet-religieuze
lidmaatschappen
Tegenargument: gelovigen zullen vooral meer participeren in religieuze organisaties. Daarom: zelfde analyse zonder religieuze lidmaatschappen
• gelijklopend resultaat• Zelfidentificatie niet langer significant• Kerkpraktijk en interactie-effect blijven positief
effect behouden
Resultaten logistische regressieSoort vereniging
Van welk soort vereniging worden kerkse gelovigen lid?
1. Religieuze organisaties2. Socio-culturele organisaties3. Politieke organisaties
Veel minder vaak lid van een sportvereniging (zelfs controlerend voor leeftijd)
Kerkpraktijk en vrijwilligerswerk
Kerkse gelovigen vaker vrijwilligers-werk
Besluit
Invloed levensbeschouwing op maatschappelijke participatie stijgt nog doorheen de tijd: kleinere maar actievere groep
Krachtig spill-over effect blijft: kerkse gelovigen ook actiever in niet-religieuze organisaties
Professioneel kerkmodel vrijwilligersgemeenschap
Te onderzoeken: effect van andere levensbeschouwingen (kleinere aantallen)