saqarTvelos politikuri elita: xedvebi da Rirebulebebi · 6 gigi TevzaZe, giga zedania saqarTvelos...

146
saqarTvelos politikuri elita: xedvebi da Rirebulebebi

Transcript of saqarTvelos politikuri elita: xedvebi da Rirebulebebi · 6 gigi TevzaZe, giga zedania saqarTvelos...

  • saqarTvelos politikuri elita:

    xedvebi da Rirebulebebi

  • winamdebare publikacia warmoadgens Sedegebs saqarTveloSi

    arsebuli ZiriTadi politikuri partiebis kvlevisa, romelic

    2006 wlis agvisto-dekemberSi Catarda. kvleva tardeboda fond

    ”Ria sazogadoeba - saqarTvelos” integraciisa da samoqalaqo

    ganaTlebis Sida proeqtis farglebSi. mkvlevarebi: gia goTua,

    daviT darCiaSvili, giga zedania, gigi TevzaZe, gia nodia, levan

    ramiSvili, lika sanikiZe, nino RambaSiZe.

  • sarCevi

    d. darCiaSvili - winaTqma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

    g. TevzaZe, g. zedania - saqarTvelos politikuri elita: simboluri gacvla da socialuri miTologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

    xedvebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 erTiani nacionaluri moZraoba respublikuri partia mrewveloba gadaarCens saqarTvelos Tavisufleba saqarTvelos leiboristuli partia saqarTvelos konservatiuli partia axali memarjveneebi saqarTvelos gza

    Rirebulebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

  • 4

    daviT darCiaSvili

    winaTqma

    dRes qarTuli sazogadoeba mravalnairad SeiZleba daxasiaTdes. erTerTi, TvalSisacemi moaruli defi-nicia – misi politizirebulobaa. ra Tqma unda, es dax-asiaTeba subieqturia da akademiurobas moklebuli. magram Cveni media saSualebebis absoluturi umete-soba politikur dapirispirebebs aSuqebs dReniadag, qveynis irgvliv Seqmnili viTareba sariskoa da, Ses-abamisad, politikuri procesebiT daintereseba da politikuri davebiT gataceba marTlac didia.

    aseT viTarebaSi gansakuTrebuli interesis sagania qarTuli politikuri sistemis ZiriTadi subieqtebis – politikuri partiebis da organizaciebis Rireb-ulebebi, xedvebi, miznebi Tu amocanebi. sainteresoa isic, Tu ra iwvevs politikuri speqtris konfront-aciulobas, rac gamudmebul da Seurigebel debatebsa Tu urTierTbraldebebSi vlindeba. aris es politi-kur liderTa pirovnuli SeuTavseblobis, politikur partiaTa msfolmxedvelobriv-programuli dapirisp-irebis Tu saerTo politikuri kulturis Tavisebure-baTa Sedegi?

    winamdebare kvlevas da mis safuZvelze gigi TevzaZi-sa da giga zedanias mier daweril Sesaval werils ar hqonia am kiTxvebze amomwuravi pasuxis gacemis mizani. fondis axali publikacia emsaxureba imis ukeT garkve-

  • 5

    vas, Tu risTvis arian mowodebulni saqarTveloSi mo-qmedi ramodenime cnobili politikuri organizacia, arsebiTad – saxelisuflo partia da politikuri opozicia; ra aqvT maT saerTo an gansxvavebuli; ram-denad emTxveva maTi xedvebi da survilebi sazogadoe-baSi dominirebul Rirebulebebs. am ukanaskneli amo-canidan ikveTeba, rom, rogorc gigi TevzaZe da giga zedania aRniSnaven, winamdebare publikacia “qarTuli sazogadoebis Rirebulebebis” erTgvari gagrZelebaa, romelic Cveni fondis Sesabamisi seriiT 2006 wels daibeWda.

    publikacias, garda akademiuri mniSvnelobisa da in-teresisa, ganapirobebs ori urTierTgadajaWvuli da politikuri mniSvnelobis amocana – am masalis safuZ-velze politikurma subieqtebma wesiT ukeT unda gaac-nobieron sakuTari Taviseburebani. publikacia maTive monayols efuZneba da, imavdroulad, iZleva partiebis SedarebiTi analizis safuZvels. amave dros, sazoga-doebas eZleva damatebiTi masala sakuTari politi-kuri preferenciebis Sesamowmeblad: daaxloebiT erT weliwadSi yvelani aRmovCndebiT rogorc mmarTveli, ise gavleniani opoziciuri Zalebis SerCevis sayovel-Tao-sazogadoebrivi amocanis winaSe.

    vitovebT imis imedsac, rom aRniSnuli publikacia xels Seuwyobs qarTuli sazogadoebis politikuri kulturis ganviTarebas, Tanamedroveobis amocanaTa Sesaferisi modernizaciis mimarTulebiT.

  • 6

    gigi TevzaZe, giga zedania

    saqarTvelos politikuri elita: simboluri gacvla da socialuri miTologia

    modernuloba rogorc problema

    ”Cven arasodes vyofilvarT modernulni”� – ase Sei-

    Zleba Sejamdes problemebisa da gamowvevebis erTo-

    blioba, romlebsac dRes saqarTvelo awydeba. es, erTi

    SexedviT, paradoqsuli mtkicebaa – saqarTvelo xom

    sabWoTa kavSiris nawils warmoadgenda, romlis mTa-

    vari mizanic swored agraruli rusuli imperiisagan

    Tanamedrove industriuli saxelmwifos Camoyalibeba

    iyo. industrializacia, urbanizacia, sekularizacia,

    biurokratizacia – es yovelive saqarTveloSi, iseve

    rogorc sabWoTa kavSiris sxva respublikebSi, ganx-

    orcielda. modernuloba-aramodernulobis kvleva-

    gaazrebaSi dRes miRebulia azri, rom modernizaciis

    es procesi warumatebeli swored imitom aRmoCnda,

    rom uari iTqva modernulobis umTavres maxasiaTe-

    belze: funqcionalur diferenciaciaze. rogorc

    am Teoriuli daSvebis momxreebi amboben, diferen-

    �aseTia bruno laturis cnobili wignis saTauri (Nous n’avons jamais été mod-ernes). am konteqstSi sainteresoa mxolod saTauri da ara wignSi ganviTarebuli koncefcia, romlis mizanic Tavad modernulobis mravalganzomilebianobisa da mravalferovnebis Cvenebaa.

  • ciaciis ramdenime saxe gamoiyofa:2 a) segmentaruli

    (romelic gulisxmobs sazogadoebis gayofas msgavs

    nawilsistemebad: tomebad, ojaxebad, soflebad da a.

    S.), b) centrad da periferiad (romelic gulisxombs

    sazogadoebis gayofas qalaqs, rogorc civilizaci-

    is wyaros da sofels, rogorc civilizaciis zRvars

    Soris); g) ierarqiuli (romelic gulisxmobs aris-

    tokratiis calke fenad gamoyofas), dabolos, funq-

    cionaluri. funqcionaluri diferenciacia aRniSnavs

    process, romlis Sedegadac sazogadoebis yoveli qve-

    sistema gamoiyofa im funqciis mixedviT, romelsac is

    asrulebs. aseTi qvesistemebia: ekonomika, politika,

    samarTali, mecniereba, religia, ganaTleba, media, xe-

    lovneba. diferenciaciis am saxis specifika imaSi md-

    gomareobs, rom TiToeuls am sistemaTagan sakuTari

    ’logika’, moqmedebis sakuTari wesi aqvs; TiToeuli

    maTgani avtonomiuria – da swored am avtonomiuro-

    bis gamo aviTarebs manamde arnaxul produqtulobas

    (Sdr. ekonomikis sistemis an mecnierebis sistemis din-

    amika modernulobis epoqamde da mas Semdeg). am Teor-

    iis mixedviT, swored es avtonomiuroba warmoadgenda

    dabrkolebas, romlis gamoc ver moxerxda sabWoTa ka-

    vSiris namdvil modernul saxelmwifod Camoyalibe-

    ba: anu, am Teoriis momxreTa azriT, sabWoTa kavSirSi

    ideologia warmoadgenda im gamaerTianebel CarCos,

    romelic iTxovda yvela sxva sistemis (xelovneba,

    ekonomika, mecniereba, ganaTleba da a. S.) Zaladobriv

    � C. Baraldi, G. Corsi, E. Esposito. Clossar zu Niklas Luhmann, Suhrkamp, Frankfurt 19��, 65-�1.

  • damorCilebas sakuTari moTxovnebisadmi.

    Tumca, erTi SexedviT, es mwyobri Teoria ramdenime

    winaamRdegobas awydeba: pirveli da umTavresi aris is,

    rom zemoT aRwerili funqcionaluri diferenciacia

    ufro metad Sua saukuneebisaTvis aris damaxasiTe-

    beli, vidre TanamedroveobisaTvis. politikuri, eko-

    nomikuri, religiuri da sxva institutebis, iseve, ro-

    gorc maTi funqciebis diferenciacia Sua saukuneebSi

    daiwyo da piks, rogorc Cans, axali drois dasawyisSi

    miaRwia: saero da saeklesio xelisuflebebis funqci-

    uri gayofa, maTi brZola rac SeiZleba meti funqciis

    miTvisebisaTvis, amqrebis da gildiebis warmoSoba,

    qalaqebis da soflebis funqciuri diversifikacia

    – yvelaferi imaze miuTiTebs, rom funqcionaluri

    diferenciacia Sua saukuneebis maxasiaTebeli ufroa,

    vidre Cveni Tanamedroveobis. rogorc ernst gelneri

    aRniSnavs, Cveni kultura viTardeba meti diferenci-

    rebulidan naklebi diferenciaciisaken. �

    gvian Sua saukuneebSi erTaderTi adgili, sadac

    SesaZlebeli iyo Tanamedrove samyaros aCrdilis dan-

    axva, iyo universiteti – araideologiuri, sekularu-

    ri profesuriT, Tavisufali da im momentSi mxolod

    sakuTar warmatebaze damokidebuli studentebiT,

    profesorTa da studentTa principuli erTobebiT,

    romlebic warmoSobis adgilze iyo damyarebuli da

    ara wevrebis profesiaze an interesebze, principuli

    � ix. e. gelneri. erebi da nacionalizmi. “nekeri”, Tbilisi, 200�.

  • 9

    TviTmmarTvelobiT da Sida regulaciebiT.

    mecnierebis da teqnologiebis bumi, romelsac

    meTvramete saukunidan moyolebuli SeiZleba davak-

    virdeT, aris swored imis Sedegi, rom arsebuli fun-

    qcionaluri diferenciacia dairRva da magaliTad,

    londonelma vaWrebma xeli mihkides teqnologiis gan-

    viTarebas (rac oqsfordSi da kembrijSi SeuZlebeli

    iyo, radganac maT am droisaTvis wminda Sua saukuneo-

    brivi saxe – erTfunqcuri buneba hqondaT miRebuli).�

    rodesac dRevandel saqarTveloSi modernizaciis

    proeqtis Sesaxeb vsaubrobT, mxedvelobaSi unda mi-

    viRoT, rom swored funqcionaluri diferenciaciis

    daZleva (cnobili qarTuli politikuri slogani rom

    moviSvelioT – ”yvelam Tavisi saqme unda akeTos” da-

    Zleva) aris modernizaciis kvalze Sedgomis erTader-

    Ti gza.

    Sesabamisad, niklas lumanis Teoria, rogorc Cans,

    sxva araferia, Tu ara im miTis Teoruli gamarTlebis

    mcdeloba, romelic kvebavs avtonomiurobis legen-

    das, romelic, Tavis mxriv, Tanamadrove adamianis Ses-

    axeb miTologias udebs saTaves.

    dawyebuli polemika, marTalia scdeba am stati-

    is miznebs da amocanebs, magram erTi ram mainc unda

    aRvniSnoT – adamianis Tanamedrove aRwerebi, rogorc

    filosofiuri, aseve, social-mecnieruli – yvelanai-

    rad xazs usvams mis ara-avtonomiurobas, iseve, ro-

    � H. Rushdall, Universities of Europe in the Middle Ages. Oxford: Clarendon Press, 19��.

  • 10

    gorc Sua saukuneebis adamiani ZiriTadad SeiZleba

    aRiweros, rogorc avtonomiuri, ierarqulobis da

    daqvemdebarebulobis im dros gavrcelebuli legi-

    timuri aRwerebis sapirispirod.

    politikis sistema

    niklas lumani,� romelic modernis mTavar maxasi-

    aTeblad diferenciacias gamoyofs, gvTavazobs de-

    mokratiis operacionalur gagebas. lumanis mixedviT,

    demokratia araa arc a) xalxis mmarTveloba (Teori-

    ulad es gansazRvreba gamousadegaria) da b) arc prin-

    cipi, romlis mixedviTac yvela gadawyvetileba par-

    ticipabeluri, monawileobadi xdeba (am SemTxvevaSi

    usasrulobaSi mogviwevda wasvla, radgan Tavad gadaw-

    yvetilebebze gadawyvetilebebi iqneboda misaRebi da

    procesi daikargeboda ”tele-demo-biurokratiuli”

    procesis usasrulobaSi. lumani gvTavazobs, demokra-

    tia gavigoT rogorc wveros gaxleCa (Spaltung der Spi-tze): diferencirebuli politikuri sistemis wveros gaxleCa xelisufleblebisa da opoziciis gansxvavebis

    Sedegad. am konteqstSi lumani politikuri sistemis

    kodirebazec saubrobs, sadac kodireba sxva arafers

    niSnavs, Tu ara imas, rom sistema orientirebulia gan-

    sxvavebaze pozitiursa da negatiur Rirebulebas So-

    ris: WeSmariti da araWeSmariti mecnierebis SemTxveva-

    � N. Luhmann. Die Zukunft der Demokratie, in: K. Stüwe, G. Weber (Hrsg.), Antike und Moderne Demokratie. Ausgewählte Texte, Reclam, Stuttgart, 2004, 93-9�.

  • 11

    Si, kanonieri da arakanonieri samarTlis SemTxvevaSi,

    transcendenturi da imanenturi religiis SemTxveva-

    Si, xolo politikis sistemis SemTxvevaSi – xelisu-

    flebisa da opoziciis gansxvavebaze.

    Cven SeiZleba gavafarTooT lumanis Teoria, da

    kodirebas mivuCinoT adgili iq, sadac ueWveli da

    aucilebelia – socialuri da politikuri miTebis

    sistemaSi: anu, lumanis Teoria marTebulia maSin,

    rodesac mis mier aRweril avtonomiur da sakuTari

    kodirebis mqone sistemebs ara sistemebis aRwerilo-

    bad, aramed am sistemebis aqtorebis TviTaRqmad da-

    vadgenT.

    Sesabamisad – Cveni gamokvlevis erT-erTi mizani iyo

    dagvedgina – ramdenad aRiqvamen saqarTvelos poli-

    tikuri arenis aqtorebi sakuTar Tavs avtonomiurad

    – ramdenad arian isini im Tanamedrove miTologiis

    matareblebi, romlis gareSec SeuZlebelia iyo mod-

    ernuli.

    amitom, Cveni proeqtis mizani iyo gagverkvia, ram-

    denad arsebobs saqarTvelos politikur sistemaSi

    miTi avtonomiurobis Sesaxeb da Sesabamisad, ramdenad

    SesaZlebelia im sistemis arseboba, romelic moder-

    nulobas udevs safuZvlad – qseluri sistema, romlis

    matareblebsac aqvT saerTo Rirebulebebi, romleTa-

    ganac mTavari - avtonomiurobaa6.

    � aq bunebrivia, warmoiSoba codnis da konspiraciis problema: Tuki warmodge-nili socialuri samyaro iyofa ”realurad” da miTologiurad, maSin ra garantia arsebobs imisa, rom rasac Cven aRvwerT, rogorc realurs, miTologiisve fena

  • 12

    rogorc zemoT Cveni winaswari msjelobiT dadgin-

    da – miTi pirovnebis da socialuri qvesistemebis av-

    tonomiurobis Sesaxeb upirobod miuTiTebs qseluri

    socialuri sistemis arsebobas, rac, Tavis mxriv, gazi-

    arebuli Rirebulebebis, ganaTlebis sistemis, qcevis

    kodeqsis da kidev bevri sxva modalobis arsebobas niS-

    navs. Tuki kvlevebis saSualebiT ver vakvirdebiT av-

    tonomiurobis miTis arsebobas, maSin realurad erTm-

    aneTisagan avtonomiuri qvesistemebis arsebobis meti

    Sansi arsebobs, rac konkretuli sazogadoebis konkre-

    tul politikur sistemaSi konsenusis da Tanxmobis

    ver-miRwevis tolfasia: Tuki me ara maqvs nacvalgeba�

    sxvasTan myari qseluri programis saSualebiT, maSin

    Cveni yvela SeTanmxeba yovelTvis aris vaWrobis sagani

    (rogorc Sua saukuneebSi) da yvela SeTanxmeba ormxriv

    wagebad gadaiqceva�.

    politikuri partiebi saqarTveloSi

    2006 wels gamoqveynda gia nodiasa da alvaro pinto

    sqoltbaxis mniSvnelovani gamokvleva politikuri

    partiebis Sesaxeb saqarTveloSi, saqarTvelos poli-

    ar aris? am problemaze pasuxi SeiZleba avtoritetis moxmobiT (marqsi: “ideo-logia aris amoyiravebuli cnobiereba” (Tuki cnobierebas hegeliseuri azriT gavigebT) an- im impulsze miTiTebiT, rac iwvevs sazogadoebaSi cvlilebebs - rom ara safuZvel-winaamRdegoba socialuri sistemis parametrebs da socialuri sistemis Sesaxeb miTologias Soris - SeuZlebeli iqnebeoda nebismieri, Tundac sakanonmdeblo cvlilebis legitimacia.� J. Baudrillard. L’échange symbolique et la mort. Gallimard, 19�6.� gansxvavebiT Tanamedrove molaparakebis WIN-WIN principisagan.

  • 13

    tikuri landSafti. politikuri partiebi: miRwevebi,

    gamowvevebi da perspeqtivebi�. wignSi gamokvleuli

    iqna Semdegi sakiTxebi:

    • partiis ideologiuri saxe da politikis Se

    muSavebis meqanizmebi;

    • organizaciuli struqtura/finansuri da

    adamianuri resursebi;

    • Sida demokratia;

    • sazogadoebasTan urTierToba da saarCevno

    kampania�0.

    Sesabamisad, winamdebare gamokvlevis mizani ar yo-

    fila saqarTveloSi partiebis funqciobis arc erTi

    am ganzomilebis analizi. kvlevis ZiriTad mimarTule-

    bas warmoadgenda qarTuli politikuri elitis (par-

    tiebis liderebisa da aqtivistebis) xedvebisa da Ri-

    rebulebebis Seswavla. am mizniT:

    a) Catarda fokus-jgufebi/CaRrmavebuli inter-

    viuebi saqarTveloSi arsebuli yvela mniSvnelovani

    partiis liderebTan;

    b) TiToeuli partiis mmarTvelobiTi organoebis

    warmomadgenlebi gamokiTxul iqnen Rirebulebebis

    � Tbilisi, 2006.�0 g. nodia, a.p. sqoltbaxi, �.

  • 14

    kvlevis im kiTxvaris mixedviT, romelic ”msoflio

    Rirebulebebis kvlevis” farglebSia SemuSavebuli

    da romelic 2006 wels fond ”Ria sazogadoeba – saqa-

    rTvelom” gamoiyena qarTuli sazogadoebis Rireb-

    ulebebis kvlevisas. (gamoikiTxul iqnen: saqarTvelos

    leiboristuli partia – �� respondenti, respubli-

    kuri partia – �� respondenti, axali memarjveneebi

    – � respondenti, erTiani nacionaluri moZraoba – �

    respondenti, mrewveloba gadaarCens saqarTvelos – �

    respondenti, saqarTvelos konservatiuli partia – 6

    respondenti). gamokiTxva Caatara organizaciam BCG Research.

    kvleva eyrdnoboda daSvebas, romlis mixedviTac

    politikuri liderebisa da aqtivistebis rwmenebi

    ganxilul unda iqnes rogorc damoukidebeli cvladi,

    radgan ar arsebobs Teoria, romelic moaxerxebda maT

    axsnas – e. i. maT dayvanas sxva raime faqtorze, maT

    gadaqcevas damokidebul cvladad. xolo maTi Seswav-

    la mniSvnelovania, radgan swored isini warmoadgens

    liberaluri demokratiis stabilurobis mniSvnelo-

    van faqtors. individebis rwmenebi da Rirebulebebi

    gavlenas axdens maT moqmedebebze da amiT, instituc-

    iebisa da sistemebis struqturasa da funqciobaze.

    ar iqneba gadaWarbebuli imis Tqma, rom am individebs

    Soris gansakuTrebulad mniSvnelovania politikuri

    elitis – adamianebis, romlebic uSualod arian Car-

    Tulni politikuri gadawyvetilebebis miRebis pro-

    cesSi – rwmenebi da Rirebulebebi, maT mier avtonomi-

    urobis miTis gaziareba-ar-gaziareba.

  • 15

    politikuri aqtivistebis rwmenebi

    rac ufro maRalia mosaxleobis rwmena avtono-

    miurobis miTis mimarT, miT ufro meti Sansi aqvs am

    liberalur demokratiis warmatebas qveyanaSi. mo-

    saxleobas unda sjerodes avtonomiurobis, da amiT

    uzrunvelyofdes simbolur gacvlas – socialuri

    sistemis erTgvarovnebis safuZvels. es mtkiceba kar-

    gavs trivialur xasiaTs, Tu gaviTvaliswinebT qar-

    Tuli sazogadoebis RirebulebaTa kvlevis Sedegad

    miRebul rezultats: gamokiTxulTa �2% pirvel

    politikur preferenciad asaxelebda Zlieri lideris

    yolas, romelsac ar mouwevda Tavis Sewuxeba parla-

    mentis an arCevnebis gamo; im adamianTa ricxvi, vinc

    pirvel preferenciad demokratiul politikur siste-

    mas asaxelebda, iyo �6,� %��. rogorc vxedavT, liber-

    aluri demokratiis, rogorc politikuri sistemis

    legitimurobis xarisxi qveyanaSi jer-jerobiT ver

    iqneba am sistemis stabilobis garanti.

    efeqtianoba

    rwmenebi, romlebic exeba kritikuli problemebis

    efeqtianad gadaWris molodins sxvadasxva reJimebisa

    Tu xelisuflebebis mier.

    politikuri sistemis efeqtianobis rwmena simbol-

    uri gacvlis arseboba-ararsebobas aRniSnavs- mag.,

    �� qarTuli sazogadoebis Rirebulebebi, Tbilisi 2006 weli, �6.

  • 16

    aSS-Si, rogorc almondi da verba aRniSnaven, skolis

    moswavleTa udidesi umravlesoba iZens am rwmenas�2.

    araa gasakviri, rom adreuli socializaciis es gavlena

    maT zrdasrul asakSic gayvebaT – kiTxvaze, Tu ra aris

    am qveyanaSi is, riTac isini yvelaze Zlier amayoben,

    amerikelTa �� procenti 60-iani wlebis dasawyisSi pa-

    suxobs: ”politikuri instituciebi”. britaneTSi imave

    gamoklevis �6%-ia, germaniaSi – �%, xolo italiaSi

    – �%.�� interess moklebuli ar unda iyos, SevadaroT

    aRniSnuli monacemebi 2006 wels saqarTveloSi Cat-

    arebuli kvlevis Sedegebs: qarTvelebis mxolod 2,2 %

    asaxelebs politikur instituciebs rogorc siamayis

    obieqtTa Soris pirvel arCevans (�,�% - rogorc meore

    arCevans). samagierod, pirvel adgilzea ”erovnuli

    tradiciebi da istoria” – pirveli arCevani – ��,� %,

    meore arCevani - 2�,� %.

    rasakvirvelia, politikuri instituciebis efeq-

    tianobis Sesaxeb adreul asakSi socializaciis Sede-

    gad miRebuli rwmenebi ucvleli ar rCeba. Tu saf-

    rangeTis an indoeTis provinciaSi bavSvobis asakSi

    gamomuSavebuli Sexeduleba imis Taobaze, rom nebi-smieri mTavroba cudia�� realur gamocdilebasTan

    ��R. Dahl, Polyarchy. Yale University Presse, 19�2, 44-145. ��G. Almond, S. Verba, Civic Culture Revisited. Sage Publications 19�9, 64. ��lourens uailis mier provansis erT-erT sofelSi aRniSnuli garemoeba: bavS-vebs mudmivad esmiT ufrosebisagan, rom mTavroba borotebis wyaroa. es araa rome-lime konkretul mTavrobaze mimarTuli rwmena, is exeba nebismier SesaZlebel

  • 1�

    mova konfliqtSi, mosalodnelia, rom es Sexeduleba Seicvalos – iseve rogorc Seicvleba amerikelis op-timizmi, Tu misi rwmena sakuTari saxelmwifo insti-tuciebis efeqtianobaSi ar gamarTldeba. magram unda aRiniSnos, rom swored amaSi mdgomareobs simboluri gacvlis zogadad da konkretulad, socialuri siste-mis qselurobis Zala – isini erT-erTi pirobaa imisa, rom instituciebma gamarTulad imuSavon.

    ndoba

    rwmenebis kidev erT elements warmoadgens is, Tu ramdenad aqvT politikuri sistemis wevrebs sxva poli-tikuri aqtorebis ndoba. ndoba somboluri gacvlis safuZvelia. amitom, ormxrivi ndoba xels uwyobs lib-eralur demokratias, rogorc minimum, sami mizezis gamo: demokratia gulisxmobs ormxrv komunikacias, romelsac xeli eSleba, Tu ar arsebobs ndoba moqa-laqeebs Soris. meorec, ndoba saWiroa imisaTvis, rom adamianebi gaerTianden sakuTari miznebis misaRwevad. mesamec, konfliqtebi bevrad ufro saxifaToa im adami-

    anebs Soris, romlebic erTmaneTs ar endobian. sajaro SejibrebiToba gulisxmobs sakuTari oponentebis rw-menas. isini oponentebi arian, magram ara – mtrebi. amis sapirispirod, moviyvanoT erT-erTi partiis lideris mier dRevandeli politikuri situaciis analizi: ”me maqvs sruliad gulwrfeli gancda imisa, rom nebism-ieri organizebuli politikuri Zala (garda partiisa,

    xelisuflebas. L. Wylie, Village in the Vaucluse, New York, Harper and Raw, 1964, 20�.

  • 1�

    romelsac is warmoadgens, g. T.), romelic arsebobs am qveyanaSi, aris safrTxe qveynisaTvis.” rogorc naTlad Cans winamdebare krebulSi moTavsebuli teqstebidan, es damokidebuleba sakuTari oponentebis mimarT dam-axasiaTebelia yvela sxva partiis liderebisTvisac. dRes saqarTveloSi ndoba politikur elitis dapiri-spirebul jgufebs Soris ar arsebobs. es undobloba, Tavis mxriv, asaxavs interpersonaluri ndobis im na-klebobas, romelic axasiaTebs qarTul sazogadoebas mTlianobaSi. rogorc qarTuli sazogadoebis Rire-bulebebis kvleva cxadyofs, gamokiTxulTa mxolod �� % miiCnevs, rom ”adamianTa umravlesobis ndoba SeiZleba”. ��,� % miiCnevs, rom ”adamianebTa urTier-TobaSi meti sifrTxilea saWiro”, xolo �0,� % – ”Tu adamians ar icnob, mas ver endobi”. �� interpersonal-uri ndobis es dabali xarisxi pirdapir gavlenas ax-dens dRevandeli saqarTvelos politikuri sistemis struqturaze. ”politikuri TanamSromlobis unaris nakleboba asaxavs politikuri molaparakebis warmoe-bisa da interesebis SeerTebis (aggregate) ufro zogad uunarobas. sazogadoeba iyofa Caketil da SedarebiT

    mtrulad ganwyobil banakebad”. �6

    TanamSromloba

    ndoba, rasakvirvelia, dakavSirebulia adamianebis

    unarTan, daukavSirdnen erTmaneTs koleqtiuri moq-

    medebis gansaxorcieleblad.

    �� qarTuli sazogadoebis Rirebulebebi, ��.�� G. Almond, S. Verba, Civic Culture, 494.

  • 19

    araa aucilebeli, TanamSromlobisa da konfliqtis

    subieqtebi, konkretuli adamianebi iyvnen. fraqciebi,

    partiebi, klasebi, regionebi – es erTeulebic SeiZle-

    ba iqnes ganxiluli, rogorc TanamSromlobis perspeq-

    tiuli subieqtebi. aq ramdenime SesaZlebloba SeiZle-

    ba gamovarCioT:

    a) nulovanjamiani TamaSi (zero-sum game), rodesac aqtorebi sakuTar moRvaweobas Semdegnairad uyure-

    ben: rasac me vigeb, Sen ageb, xolo rasac Sen ageb, me

    vigeb. aseTi iyo italiis politikuri sistema �0-ian

    da 60-ian wlebSi. dominanturi iyo gancda, rom yoveli

    arCevnebi iyo Sejibri antagonisturi da fundamentu-

    rad dapirispirebuli jgufebisa, romelTa Sorisac

    gamoiyofoda ”Cven” da ”mtrebi”, xolo gamarjvebuli

    aucileblad daCagravda damarcxebuls.

    b) mkacrad TanamSromlobaze orientirebuli siste-

    ma, romlis SigniTac nebismieri dapirispireba aRiqme-

    ba, rogorc arasasurveli movlena. aseTi iyo, magali-

    Tad, indoeTis politikuri sistema �0-ian wlebSi.

    g) sistema, romelic uSvebs rogorc TanamSrom-

    lobas, ise konfliqts. aq dominanturia Sexeduleba,

    romlis mixedviTac kompromisi araa polituri Za-

    lis makomprometirebeli xdomileba. magram arc kon-

    fliqtia aucileblobiT cudi – SeiZleba mis gadaw-

    yvetas iseTi viTareba mohyves, romelic konfliqtis

  • 20

    yvela monawilisaTvis ukeTesi iqneba. es Sexeduleba axasiaTebda, magaliTad, britanul liberalur azrs. saukeTeso gamoxatuleba man jon stiuart milis mier dapirispirebuli Sexedulebebis gamoxatvis Tavisu-flebisagan misaRebi sikeTeebis dacvaSi hpova��.

    Zneli misaxvedri araa, rom mesame modeli liber-aluri demokratiisaTvis yvelaze sasurvelia. magram arc imis gacnobierebas sWirdeba didi gamWriaxoba, rom saqarTvelos politikuri elitis dRevandeli mdgomareoba yvelaze adekvaturad pirveli modeliT aRiwereba, rasac aRiareben rogorc mmarTveli, ise opoziciuri partiebis warmomamadgenlebi. saintere-soa, rom isini ar miiCneven am situacias sasurvelad, magram isic unda aRiniSnos, rom arc erTi partiis warmomadgeneli ar Tvlis aRniSnul problemaSi dam-naSaved sakuTar Tavs. mmarTveli partiis liderebis azriT, am problemis saTave opoziciuri partiebis arakonstruqciul damokidebulebaSi Zevs, xolo uk-lebliv yvela opoziciuri partia aRniSnuli nulo-vanjamiani TamaSis situaciis SeqmnaSi xelisuflebis konfrontaciuli marTvis stils asaxelebs. rasak-virvelia, aq aucileblad unda aRiniSnos struqturu-li problema – Tu parlamentSi saxelisuflebo par-tia absoluturi umravlesobiT aris warmodgenili, mas ZaluZs gadawyvetilebebis miReba sxva partiebTan SeTanxmebisa da TanamSromlobis gareSe. meore mxriv, am struqturuli problemis Ziri kulturul faqto-robSi unda veZioT, vidre – piriqiT.

    �� R. Dahl, Polyarchy, 155-156.

  • 21

    * * * * *

    Sekrebili interviuebi Catarda 2006 wlis meore

    naxevarSi. amave periods ekuTvnis politikuri par-

    tiebis liderTa Rirebulebebis kvleva. cxadia, rom

    avtonomiurobis Sesaxeb miTologia jer kidev ar moq-

    medebs saqarTvelos politikur arenaze: ndoba, Tanam-

    Sromloba, warmodgenebi sxvadasxva institutebis

    rolis da funqciebis Sesaxeb – jer kidev operirebs

    damokidebulebis da ierarqiulobis sivrceSi, rac,

    Cveni msjelobidan gamomdinare, imaze miuTiTebs, rom

    realurad ar arsebobs is sivrce, sadac politikuri

    partiebis sistemebi erTmaneTs kveTen da awarmoeben

    gacvlas – anu, isini iseve Sors arian Tanamedrove,

    modernuli simboluri ekonomikidan, rogorc poli-

    tikuri cxovrebis tipidan. es ar aris tragedia, es aris

    faqtebis aRweriTi konstatacia: dRevandel politi-

    kur speqtrSi dialogi danakargebis da orive mxaris

    wagebis gareSe SeuZlebelia.

    SeuZlebeli iqneba manam, sanam ar Seiqmneba qseli, anu,

    moiZebneba gadakveTis (da ara damTxvevis) wertilebi.

    anu, Cvens mier am teqstis pirvel nawilSi SemoRebuli

    terminologiiT rom aRvweroT – sanam avtonomiuro-

    bis miTologia ar daiwyebs sakuTari kodebiT operi-

    rebas.

  • 22

  • 23

    x e d v e b i

  • 24

    erTiani nacionaluri moZraoba

    respondentebi: zurab adeiSvili

    giga bokeria

    aleqsandre lomaia

    nikoloz rurua

    daviT sixaruliZe

    gigi ugulava

    �. qveynis winaSe mdgari ZiriTadi problemebis xe-

    dva. ZiriTad problemad saxeldeba, rom saqarTvelo-

    Si saxelmwifos mSeneblobis process ar miuRwevia im

    mdgomareobisaTvis, roca es procesi Seuqcevad xas-

    iaTs iRebs. dRes mimdinare reformebis didi nawili

    damokidebulia mmarTveli politikuri Zalis nebaze,

    romelic, marTalia, xalxis mxardaWeras eyrdnoba, ma-

    gram romlis Secvlis SemTxvevaSi didia imis albaToba,

    rom es procesi aRar gagrZeldes – saqarTvelos jer

    ar gadaulaxavs ”bifurkaciis wertili” (a. lomaia),

    saidanac gzebi Semdgari da arSemdgari saxelmwifoe-

    bis mimarTulebiT midis.

    saxelmwifoebriobis Seuqcevadobis dabrkolebad

    dasaxelda sami problema, romelTa mogvarebis gar-

    eSec es Seuqcavadoba ver miiRweva:

    a) elitebi. jer-jerobiT araa Camoyalibebuli

    politikuri da sazogadoebrivi elita, romelic gaer-

  • 25

    Tianebuli iqneboda saerTo faseulobebis irgvliv da

    romelic iqneboda qveynis ganviTarebis garanti; am

    sakiTxTan dakavSirebiT aRiniSna, rom xelisuflebis

    warmomadgenlebs aqvT gancda: nebismieri organizebu-

    li politikuri Zala – ”erTiani nacionaluri moZrao-

    bis” garda – pirdapir safrTxes warmoadgens qveynis

    suverenitetisa da evroatlantikuri orientaciisaT-

    vis. es gancda emyareba codnas, rom opoziciuri poli-

    tikuri speqtris wamomadgenlebi an erTmniSvnelovnad

    araliberalur poziciebs iziareben, an konformi-

    zmSi arian SemCneulni, rac imas niSnavs, rom isini ver

    moaxerxeben kritikul viTarebaSi Tanmimdevruli re-

    formebis gatarebas, magaliTad, kriminaluri mental-

    itetis amosaZirkvad radikaluri nabijebis gadadg-

    mas, rac dRevandeli xelisuflebis deklarirebuli

    amocanaa. rodesac laparakia saerTo faseulobebze,

    romelTa irgvliv unda arsebobdes konsolidirebu-

    li politikuri da sazogadoebrivi elita, uzogades

    doneze esaa liberaluri Rirebulebebi, kanonis uzen-

    aesoba, samarTlebrivi saxelmwifo, adamianis ufle-

    bebi, mag., rwmenis Tavisufleba – es is sakiTxebia,

    romelTan mimarTebaSic opoziciis TiTqmis yvela war-

    momadgeneli an fundamentalistur midrekilebebs am-

    JRavnebs, an - konformistuls. amgvarive eWviT uyure-

    bs xelisufleba opoziciis unars, radikaluri iyos

    korufciasTan brZolisas, radgan amisaTvis saWiro

    iqneba dapirispireba tradiciul sazogadoebriv

    elitebTan, risi unari da survili opozicias ar aqvs.

  • 26

    Sesajameblad SeiZleba iTqvas: xelisuflebas aqvs eWvi

    – Zalauflebis xelSi aRebis SemTxvevaSi – opozicia

    an cnobierad, an sakuTari sisustis gamo daTmobebze

    wava rogorc qveynis sagareo mterTan, ise oligarqias-

    Tan (qveynis SigniT da gareT), riTac safrTxes Seuqm-

    nis dRevandel politikur kurssa da im RirebulebaTa

    damkvidrebis process, romelTac es kursi efuZneba.

    am RirebulebaTa Sorisaa nacionalizmi, oRond ara

    eTnikuri, aramed damyarebuli moqalaqeobis ideaze.

    xelisufleba amkvidrebs qarTvelis, rogorc poli-

    tikuri cnebis, gagebas, rac siaxlea Cvens sivrceSi. xe-

    lisuflebis uwyeba am mxriv Zalian naTelia – is araTu

    ar apirebs �0-ian wlebSi kultivirebuli qsenofobi-

    uri ideebis waxalisebas, aramed gadaWriT ewinaaR-

    mdegeba maT; da es xdeba ara mxolod deklaraciebis

    doneze, aramed praqtikaSic, risi magaliTicaa miwis

    reforma.

    magram ismeba kiTxva – unda iyos Tu ara xelisu-

    flebis amocana sazogadoebis RirebulebaTa cvla?

    dResdReobiT qveyanaSi arsebobs Sexeduleba, rom-

    lis mixedviTac, revoluciis Sedegad xelisufle-

    baSi mosuli ”iakobinuri elita” (l. ramiSvili) radi-

    kalur cvlilebebs axorcielebs, rac dakavSirebulia

    modernizaciis procesTan. xolo sazogadoebis 60-�0

    procenti ar cxovrobs im RirebulebebiT, romelTa

    damkvidrebasac cdilobs es elita. ramdenad real-

    isturia faseulobaTa cvla �-�0 wlis ganmavlobaSi?

    da ramdenad Tanmimdevrulad dgams am mimarTulebiT

  • 2�

    nabijebs dRevandeli xelisufleba? rasakvirvelia,

    SeuZlebelia am RirebulebebTan dakavSirebiT axali

    kanonebis miReba parlamentSi, magram SesaZlebelia

    maTi inkorporireba saskolo kurikulumSi. amasTan

    dakavSirebiT, moyvanil iqna aSS-is magaliTi, sadac im

    ubnebSi, romelTac maRali kriminaluri problema axa-

    siaTebT, moswavleebi saskolo programis farglebSi

    ecnobian deromantizebul danaSaulebriv samyaros,

    xvdebian patimrebs da TvalsaCinod xedaven kriminal-

    uri cxovrebis Sedegebs. msgavsi programebis SemuSave-

    bam SeiZleba mogvces iseTi Rirebulebebis danergvis

    SesaZlebloba, rogorebicaa kanonmorCileba, Sromis-

    moyvareoba, yairaTianoba da a. S.

    b) umuSevroba. arsebobs umuSevrobis mwvave prob-

    lema; es ki safrTxes uqmnis rogorc saxelmwifos

    mSeneblobis, ise demokratiis konsolidirebis pro-

    cesebs, radgan mudmivad arsebobs socialuri Zvrebis

    safrTxe, romelTa mizezic siRaribisa da umuSevro-

    bis kritikuli done iqneboda. aRiniSna, rom proble-

    mis gadaWras xels uSlis xarisxiani diskusiis ararse-

    bobac = mag., mwvave umuSevrobis pirobebSi mewarmeebs

    muSaxeli akliaT, rac imas niSnavs, rom samuSaos eZebs

    erTi tipis adamiani, moTxovna ki sxva tipis kvalifika-

    ciazea. aqedan gamomdinare, umuSevrobis struqturis

    analizma SeiZleba seriozulad Seuwyos xeli am mimar-

    TulebiT muSaobis efeqtianobis gazrdas.

  • 2�

    g) teritoriuli mTlianoba. araa gadaWrili teri-

    toriuli mTlianobis problema.

    2. damokidebuleba opoziciasTan; konsensusis

    problema. saubari Seexo dRevandeli qarTuli poli-

    tikis im maxasiaTebels, romelic SeiZleba aRiweros

    inglisuri terminiT ”zero-sum game”, nulovanjamiani TamaSi. es cneba gulisxmobs iseT situacias, romelSic

    gamarjvebuls miaqvs yvelaferi, xolo damarcxebuls

    araferi xvdeba. dRes saqarTveloSi aSkarad Cans poli-

    tikuri veli, romlisTvisac konsensuss ara aqvs mniS-

    vnelovani Rirebuleba (konsensusi am SemTxvevaSi gu-

    lisxmobs sistemas, romlis mixedviTac yvela adamiani,

    romelsac exeba politikuri gadawyvetileba, CarTu-

    lia am gadawyvetilebis miRebaSi an, yovel SemTxvevaSi,

    mas aqvs masSi CarTvis SesaZlebloba). interesis sagans

    warmoadgenda saxelisuflebo jgufis warmomadgen-

    lebis mimarTeba am sakiTxTan – aris es situacia maT-

    Tvis normaluri da misaRebi? warmoadgens is maTTvis

    garkveuli droiT SemuSavebul strategias, romelzec

    uars ityvian gardamavali periodis dasrulebisa da

    umniSvnelovanesi problemebis gadaWris Semdeg? Tu

    es situacia ganixileba maT mier rogorc problema? da

    Tu asea, maSin sad unda veZeboT am problemis mizezebi

    da misi gadalaxvis gzebi?

    rogorc gairkva, saxelisuflebo jgufi am situa-

    cias aRiqvams rogorc problemurs. mas sasurvelad

    ar miaCnia damkvidrebuli TamaSis wesebi, magram xe-

  • 29

    lisuflebas ar surs, opoziciasTan TanamSromlobis

    safasuris mZevlad iqces. ZiriTadi problema, xelisu-

    flebis azriT, opoziciis damokidebulebaSi unda

    veZioT. Tavad saxelisuflebo dajgufeba cdilobda

    konstruqciuli dialogis reJimis SeTavazebas poli-

    tikuri opoziciis nawilisaTvis, magram es SeTavazeba

    aRiqves an rogorc mmarTveli partiis mier sakuTari

    sisustis aRiareba, an rogorc xafangi, romelSi mox-

    vedrac konkurenti partiis gaqrobas gamoiwvevda,

    radgan es ukanaskneli, arsebuli radikaluri poli-

    tikuri dapirispirebebis viTarebaSi, ver daikavebda

    opoziciur niSas. konkretul magaliTebad moyvanil

    iqna opoziciis mier parlamentis sxdomebis boikoti,

    aseve opoziciuri partiebis uari, SeeyvanaT ”ndobis

    jgufis” SemadgenlobaSi alternatiuli kandidati,

    mas Semdeg, rac xelisuflebam uari ganacxada opozi-

    ciis mier wamoyenebuli pirvel kandidaturaze (am

    jgufs eqneboda dafaruli xarjebis Sesaxeb informa-

    ciis mopovebis ufleba).

    opoziciis mdgomareobaze saubrisas gasaTval-

    iswinebelia usafrTxoebis pirobebi, anu ruseTis

    interesebi, rac saqarTvelos mdgomareobas radi-

    kalurad ganasxvavebs mag., rumineTis an bulgareTis

    SemTxvevebisagan. aRiniSna, rom saqarTveloSi liber-

    aluri demokratiis faseulobebis gamarjveba ruse-

    Tis xelisuflebas qveynis SigniT uqmnis problemebs,

    riTac aris gamowveuli gansakuTrebuli zewola

    saqarTveloze. am usafrTxoebis pirobebis gaTval-

  • 30

    iswinebiT unda iqnes ganxiluli swored opoziciis

    problemac saqarTveloSi, radgan sakiTxi ar dgas erT-

    mniSvnelovnad ase: Zlieri opozicia ganviTarebuli

    demokratiuli qveynis elementia. opoziciis mniS-

    vnelovani nawili qveynis garedan ikvebeba, qveynis gare

    procesebiT aris zurggamagrebuli. anu opoziciis md-

    gomareoba erTmniSvnelovnad ar ganisazRvreba qvey-

    nis Sida dinamikiT.

    aris Tu ara opoziciis es arakonstruqciuli ganwy-

    oba racionaluri strategiis Sedegi da, dadebiTi pa-

    suxis SemTxvevaSi, raSi gamoixateba es strategia? xe-

    lisuflebis warmomadgenlebi opoziciis am mimarTebis

    asaxsnelad miuTiTeben opoziciis mier ”nacionaluri

    moZraobis” winarerevoluciuri strategiis imitaciis

    mcdelobaze. opoziciuri speqtris is nawili, romelic

    200� wlis revoluciis dros pasiurobiT gamoirCeoda

    (radgan darwmunebuli iyo, rom radikaluri qmedeba

    Sedegs ar moitanda), dRes, sakuTari Secdomis gac-

    nobierebis Semdeg, cdilobs revoluciuri situaciis

    Seqmnas, eyrdnoba ra erT konkretul televiziasa da

    erT konkretul oligarqs. es iluziaa da xelisufleba

    am mcdelobas ar afasebs, rogorc seriozul safrTx-

    es. magram, garda amisa, opoziciis radikalur ganwyo-

    bas eleqtoraluri gaTvlac amoZravebs – is mimarTu-

    lia im amomrCevelTa xmebis mosapoveblad, visTvisac

    arsebuli xelisufleba apriorulad miuRebelia. ami-

    tomac yoveli opoziciuri partia cdilobs, iyos rac

    SeiZleba radikaluri kritikosi, raTa arCevnebze (mag.,

  • 31

    adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebze) daagro-

    vos xmebis garkveuli raodenoba, raTa saerTod ar

    gaqres politikuri jgufebis rukidan.

    xelisuflebisa da opoziciis es damokidebuleba

    azianebs konkretuli gadawyvetilebebis miRebisa Tu

    grZelvadiani reformebis ganxorcielebis process

    imiT, rom anelebs am ukanasknels. dros ikargeba im

    SemTxvevebSic, rodesac, konsensusis pirobebSi, Ses-

    aZlebeli iqneboda TamaSis wesebze SeTanxmeba urT-

    ierTdaTmobebis safuZvelze. uaxlesi warsulidan

    moyvanili iqna ganaTlebis reformis magaliTi, rom-

    lis ganxorcielebac, xelovnurad Seqmnili krizisebis

    pirobebSi, mxolod uryevi politikuri nebis Sedegad

    iqna SesaZlebeli. dRes Zalze seriozuli reforme-

    bia gasatarebeli jandacvisa da socuzrunvelyofis

    sferoSi. SeTanxmebis es SeuZlebloba exeba ara mx-

    olod politikur oponentebs, aramed mediasac. Seu-

    Zlebloba ki konkretulad imas niSnavs, rom ver xe-

    rxdeba SeTanxmeba im sakiTxebze, romlebis Sesaxebac

    gimarTeboda diskusia, xolo is sakiTxebi romelTa

    Sesaxebac konsensusi arsebobs, gverdze gadaideboda

    (Tavad konsensusis miRweva racionaluri argumenta-

    ciiT iqneboda SesaZlebeli).

    yovelive es ukavSirdeba zero-sum game-is situa-ciis SeqmnisaTvis ganmsazRvrel garemoebas – TiTq-

    mis mTeli opoziciuri speqtrisaTvis, iseve rogorc

    mediis erTi nawilisaTvis, xelisuflebisa da qveynis

    warmateba sakuTari politikuri kraxis tolfasad

  • 32

    aRiqmeba. magaliTad iqna moyvanili opoziciuri par-

    tiebisa da arasamTavrobo organizaciebis pozicia

    saqarTvelosa da natos Soris intensiuri dialogis

    dawyebisa da saqarTvelosaTvis MAP-is micemis sakiTxebT-

    an mimarTebaSi – gansxvavebiT SevardnaZis reJimisadmi

    opoziciurad ganwyobili jgufebisagan, romlebic

    dRevandeli xelisuflebis warmomadgenlebiT iyo da-

    kompleqtebuli da romlebic yvela gziT cdilobdnen

    natoSi saqarTvelos gawevrianebas, rac saqarTvelos

    maSindeli xelisuflebis seriozul SemzRudav faq-

    torad miaCndaT. dRes ki opoziciuri dajgufebebi

    cdiloben, xeli SeuSalon saqarTvelos natoSi gawevr-

    ianebis process. amis mizezi swored maT mier arCeuli

    strategiaa, romelic zero-sum game-s gulisxmobs: an igebs dRevandeli xelisufleba, rac maT kraxs niSnavs,

    an igeben isini, xelisufleba ki, Sesabamisad, ganicdis

    katastroful marcxs. es strategia imas iwvevs, rom

    opozicias ar aqvs grZelvadiani gegmebi, is mxolod

    uSualo eleqtoralur warmatebazea mimarTuli, rac

    seriozuli politikuri moTamaSisaTvis sruliad

    dauSvebeli unda iyos.

    ra aris opoziciis am ganwyobis mizezebi? sad unda

    veZeboT isini: RirebulebiTi orientaciebis gansx-

    vavebaSi? ambiciebSi? xelisuflebis warmomadgenelTa

    azriT, aSkaraa sxvadasxva faqtorebis kombinacia. Ri-

    rebulebiTi gansxvaveba gasaTvaliswinebelia, magram

    mniSvnelovania, agreTve, is garemoeba, rom opoziciur

    dajgufebebs dRes Seudareblad ufro mcire gavlena

  • 33

    aqvT, vidre SevardnaZis dros, rac maT ukmayofilebas

    iwvevs. es exeba ara mxolod opozicias, aramed medias,

    arasamTavrobo seqtors. aRiniSna isic, rom Tavad xe-

    lisuflebis SigniT arsebobs aseTi tipis ukmayofile-

    ba, rac xandaxan problemebs warmoSobs, Tumca es Sida

    problemebi ar aRiqmeba xelisuflebis mier rogorc

    fatalurad saxifaTo. xandaxan swored Sida diskusie-

    bi asrulebs im aucilebeli debatebis rols, romelic

    konsolidirebuli demokratiis mqone sazogadoebebSi

    xelisuflebasa da opozicias Soris imarTeba.

    isic aRiniSna, rom aq, pirvel rigSi, sulac ar ig-

    ulisxmeba gavlena politikuri gadawyvetilebis

    miRebis procesze. saqme exeba yofiT gavlenebs, ro-

    gorebicaa Tanamdebobaze daniSvnis SesaZlebloba,

    konkretuli biznesis (da ara raRac saxis biznesis,

    rac demokratiuli sazogadoebebisaTvis uCveulo araa)

    lobireba da a. S.

    �. dialogisa da debatebis saWiroeba. aRin-

    iSna, rom erT-erTi ZiriTadi problema, romelic

    saxelisuflebo gundis winaSe dgas, oponentebTan

    xarisxiani debatebis naklebobaa, xandaxan ki – misi

    sruli ararseboba. magram, meore mxriv, xelisufleba

    sruliad ararealisturad afasebs im SeTavazebas, rom

    moxdes garkveuli formatis SemuSaveba, romlis Sig-

    niTac gaimarTeboda dialogi opoziciur partiebTan

    da opoziciurad ganwyobili arasamTavrobo orga-

    nizaciebis warmomadgenlebTan. amis mizezad saxeldeba

  • 34

    opoziciis orientacia zero-sum game-ze. saxelisu-flebo partias, sakuTari interesebidan gamomdin-

    are, ar aqvs survili, daTmobebze wavides im ZalebTan,

    romlebic: a) garTulebuli usafrTxoebis pirobebSi

    ar apirebs sakuTari wili pasuxismgeblobis aRebas

    da kritikul situaciaSi mudam mzadaa ukandaxevisa

    da kapitulaciisaTvis; b) xelisuflebis mier maTTvis

    deklaraciulad miniWebul politikur wonas isini Ta-

    vad xelisuflebis winaaRmdeg gamoiyeneben yovelTvis,

    roca ki ukmayofilo iqnebian ama Tu im gadawyvetile-

    biT; g) gamoTqvamen survils, xorci Seasxan ara ama Tu

    im sakiTxze sakuTar Tvalsazriss (rac opoziciuri Za-

    lisaTvis bunebrivi iqneboda), aramed hqondeT ufle-

    ba, veto daadon umravlesobis mier miRebul nebis-

    mier gadawyvetilebas. winaaRmdeg SemTxvevaSi isini

    arsebul politikur reJims acxadeben diqtaturad

    da cdiloben mis legitimurobaSi eWvis Setanas qvey-

    nis SigniT da gareT. aseve iTqva, rom im SemTxvevebSi,

    rodesac opoziciuri partiebisa Tu opoziciurad

    ganwyobili arasamTavrobo organizaciebis warmo-

    madgenlebi monawileoben diskusiebSi, politikuri

    Sedegi mainc nulis tolia: konkretul situaciaSi

    xerxdeba maTi darwmuneba ama Tu im gadawyvetilebis

    sisworeSi racionaluri argumentaciis safuZvelze,

    magram igive adamianebi mediasaSualebebSi (sadac de-

    taluri diskusiis dro da formati ar arsebobs) aRar

    aRiareben miRweul SeTanxmebebs da situacias mxolod

    negatiurad afaseben. SeiZleba iTqvas, rom konsensusi

  • 35

    SeuZlebelia, radgan opozicias mizans warmoadgens am

    konsensusisaTvis Tavis arideba: an imitom, rom arse-

    buli xelisufleba misTvis borotebaa, romelic mo-

    Sorebuli unda iqnes, an imitom, rom xelisuflebasTan

    konsensusis dafiqsireba eleqtorulad aramomgebi-

    anad miiCneva.

    ra SeiZleba mohyves Sedegad opoziciis am strate-

    gias? SesaZloa, opoziciis raRac nawili am araproduq-

    tiuli poziciis gamo saerTod gaqres, magram ara mTli-

    anad, radgan amisaTvis saWiro iqneba misi Canacvleba,

    rac dros moiTxovs. xelisuflebis azriT, kvicianis

    SemTxvevis magaliTze gamoCnda, rom qveynisaTvis sa-

    sargeblo iqneboda salome zurabiSvilis tipis poli-

    tikosebis arseboba, romelTa diskursi (miuxedavad

    imisa misaRebia Tu ara am dikursis matarebeli konkre-

    tuli politikosi) ufro gaajansaRebda politikur

    process.

    magram es ar niSnavs dialogis resursis amowurvas.

    miT umetes, rom erT-erTi seriozuli problema xe-

    lisuflebisaTvis politikis (policy-s azriT) artiku-lirebisa da sazogadoebisaTvis miwodebis sakiTxia.

    xSirad imarTeba kampania ama Tu im siaxlesTan dakav-

    SirebiT, magram aseTi kampaniebi amoiwureba axali am-

    bebisa Tu reklamis doneze. ar imarTeba diskusiebi

    arc mediaSi da arc eqspertTa wreebSi. aRiniSna isic,

    rom es kampaniebi, Cveulebriv, mimarTulia sazoga-

    doebis ufarToes nawilze, magram is ver swvdeba iseT

    miznobriv jgufebs, rogorebicaa, magaliTad, akade-

  • 36

    miuri wreebi da a. S. es yovelive ki xels uSlis poli-

    tikis SemuSavebis process, radgan adekvaturi poli-

    tika ara erTpirovnuli gadawyvetilebebis, aramed

    swored xarisxiani debatebis Sedegad ibadeba. iTqva

    isic, rom es yovelive aris ara mxolod organizaci-

    uli problema, aramed, zogadad, sazogadoebrivi da

    politikuri kulturis problemac: im SemTxveveb-

    Sic, rodesac xorcieldeba politikis artikulireba

    (rogorc amas adgili hqonda, magaliTad, ganaTlebis

    sferos SemTxvevaSi), xarisxiani debatebis nakleboba

    mainc igrZnoboda (Tundac imitom, rom dava imarTe-

    boda araarsebiT sakiTxebze, rac aranairad ar uwyob-

    da xels konstruqciuli dialogis gamarTvas).

    dRes isaxeba perspeqtiva, rom politikis SemuSavebis

    (policy development) procesSi ufro aqtiurad Caer-

    Ton universitetebi. es ar iqneba arasamTavrobo or-

    ganizaciebis Canacvleba, am organizaciebs rCebaT

    sakuTari roli, magram, SesaZloa, axali aqtoris ga-

    mosvlam, Tu moxdeba eqspertizis mobilizeba, pozi-

    tiuri Sedegebi moitanos swored debatebis xarisxis

    gaumjobesebis kuTxiT. aRiniSna, rom xelisufleba

    dainteresebulia sajaro sferoSi axali jgufebis ga-

    moCeniT, romlebsac ama Tu im sferoSi eqneboda kom-

    petenturi azris gamoTqmis unari. gansakuTrebiT sa-

    surveli iqneboda, rom es azri yofiliyo, amasTanave,

    kritikulic, rac srulfasovans gaxdida Tavad disku-

    siis process.

  • 3�

    respublikuri partia oqtomberi, 2006

    respondenti: daviT usufaSvili

    problemebis xedva: respublikur partiaSi miaCniaT,

    rom qveynis umTavresi problema misi saxelmwifod

    Camoyalibebis procesis dausruleblobaa. es prob-

    lema ganapirobebs moqmedi politikuri subieqtebis

    arasaxelmwifoebriv qmedebas, rac SeuZlebels xdis

    qveynis sxva problemebis mogvarebas da safrTxes uqm-

    nis mis momavals. maTi TqmiT: “yvela – xelisufleba,

    opozicia, moqalaqe, iZulebuli varT saqme vakeToT

    arasaxelmwifoebrivi gziT da meTodiT, rac, saboloo

    jamSi, araefeqturia civilizaciis im etapze, rodesac

    saxelmwifoebrivad formirebuli sazogadoebebi ari-

    an am urTierTobebis subieqtebi.”

    partiaSi miaCniaT, rom saqarTvelos saxelmwifod

    Camoyalibebis procesis dausruleblobidan gamomdi-

    nareobs kidev ori ZiriTadi “qveproblema”, romelTa

    gadawyveta umniSvnelovanesi sakiTxia mimdinare

    etapze: qveynis teritoriuli mTlianobis aRdgena da

    elitebis doneze moqalaqeobrivi cnobierebis ganvi-

    Tareba. partiaSi uWirT gansazRvron, romelia am or

    sakiTxs Soris ufro mniSvnelovani, Tumca miaCniaT,

    rom politikuri elitis doneze moqalaqeobrivi cno-

    bierebis ganviTareba win unda uswrebdes sxva mov-

  • 3�

    lenebs, radganac is mniSvnelovani winapiroba iqneba

    sxva, maT Soris, teritoriuli mTlianobis problemis

    gadaWrisas. samoqalaqo TviTSegnebis Camoyalibeba

    umniSvnelovanesi sakiTxia politikuri partiebis,

    saxelmwifo moxeleebisa da sazogadoebrivi azris

    formirebaSi CarTuli sxva institutebis doneze. re-

    spublikelebi aRiareben, rom am kuTxiT qveyanaSi ar-

    sebobs “oazisebi”, Tumca es arasakmarisad miaCniaT.

    gansakuTrebiT mniSvnelovania moqalaqeobrivi cno-

    bierebis Camoyalibeba saxelmwifo struqturebSi, sa-

    dac dasaqmebul pirTa Soris gansakuTrebiT TvalSi-

    sacemia misi simcire: “im adamianebs Soris, romlebic

    saxelmwifo marTvis berketebs iReben xelSi, yvelaze

    naklebad SeiniSneba es moqalaqeobrivi cnobiereba,

    anu vis, ras emsaxurebian, ratom emsaxurebian, ra aris

    maTi roli saxelmwifos mSeneblobis saqmeSi, vis wi-

    naSe arian angariSvaldebulni, ra aris kriteriumi

    maTi saqmianobis Sefasebisas. am sferoSi namdvilad

    katastrofuli viTarebaa”.

    respublikur partiaSi aseve seriozul problemad

    miiCneven saxelmwifos mxridan adamianis uflebebis

    Selaxvis xSir faqtebs. maTTvis gansakuTrebiT sagan-

    gaSoa samarTlebrivi meqanizmebis ugulebelyofa.

    maTi azriT, marTalia, saqarTveloSi aRiarebulia

    liberalur-demokratiuli Rirebulebebis upirate-

    soba da mTel rig samarTlebriv dokumentebSi es

    principebi gacxadebulia, magram isini deklarirebis

    doneze rCeba da maTi praqtikuli ganxorcielebis mag-

  • 39

    aliTebi metad iSviaTia: “deklarirebulad Zevs kon-

    stitucia, saerTaSoriso aqtebi, kanonis uzenaesobis

    principebi, romlebic Semdgom kanonebSicaa ase Tu ise

    gatarebuli. ritorikac garkveulwilad am donezea...

    magram ratom ar sruldeba?”

    partiuli sistema da urTierToba sxva partiebT-

    an. respublikur partiaSi miaCniaT, rom mimdinare pe-

    riodSi saqarTveloSi dominanturi partiuli siste-

    maa: arsebobs erTi Zlieri partia, romelsac mTlianad

    monopolizirebuli aqvs Zalaufleba, xolo danarCe-

    ni politikuri Zalebi gariyulni arian politikuri

    procesidan. maTi azriT, mmarTveli partia Sezrdilia

    saxelmwifo institutebTan da politikur brZolaSi

    aqtiurad iyenebs administraciul resurss. respub-

    likelebs miaCniaT, rom arsebuli mdgomareoba saxi-

    faToa qveynis ganviTarebisTvis. maTi TqmiT, Zalian

    didia xifaTi imisa, rom opozicia, romelic ebrZvis

    mmarTvel partias, sinamdvileSi SeebrZoleba saxelm-

    wifo institutebs da amiT daasustebs Tavad saxelm-

    wifos.

    respublikelebis azriT, dominanturi partiuli

    sistemis arsebobas ganapirobebs is, rom qveyanaSi

    politikuri procesebi “zero-sum game”-is principzea agebuli. maTi TqmiT, es mdgomareoba “komunistur-

    bolSevikuri” gadmonaSTia, romlis daZleva sazoga-

    doebam jer kidev ver SeZlo. is gansakuTrebiT

    saxifaToa elitebis doneze, sadac ver moxda is-

  • 40

    eTi fundamenturi sakiTxebis gamijnva rogoricaa

    – konkurencia da mtroba. respublikelebis TqmiT,

    “konkurenciasa da mtrobas Soris ver gakeTda gansx-

    vaveba, xolo sazogadoebam, elitebma, liderebma ver

    gaiazres konkurenciis aucilebloba da misi efeqti,

    misi saWiroeba sakuTari warmatebisaTvis. amitom mTe-

    li yuradReba gadatanilia mtrobaze: aucileblad vi-

    Rac unda daamarcxo, xolo Tu daamarcxe, mopovebuli

    gamarjveba, ra Tqma unda, unda Seirgo”.

    respublikelebs miaCniaT, rom maTi mTavari opo-

    nenti saxelisuflebo partiaa. miuxedavad imisa, rom

    orive partia erTad monawileobda “vardebis revolu-

    ciaSi” da 200� wlis martis saparlamento arCevnebSi

    erTiani siiT gadiodnen, am etapze respublikur par-

    tiaSi miaCniaT, rom politikuri TvalsazrisiT maT So-

    ris mniSvnelovani gansxvavebaa. respublikelebi aRi-

    areben, rom iziareben erTiani nacionaluri moZraobis

    deklarirebul Rirebulebebs da miznebs, Tumca mniS-

    vnelovan gansxvavebas xedaven am miznebis ganxor-

    cielebis gzebSi. maTi TqmiT, “vardebis revoluciamde”

    nacionalur moZraobasTan urTierTgagebis maRali

    xarisxi hqondaT rogorc RirebulebebSi, aseve prob-

    lemebis xedvisa da maTi gadawyvetis gzebSi. magram am

    ukanasknelis xelisuflebaSi mosvlis Semdeg mdgo-

    mareoba mkveTrad Seicvala: “200� wlis oqtomberSi

    Cveni Tvalsazrisebis igiveoba sakmaod TvalSisacemi

    iyo, radgan dRes xelisuflebaSi, yovel SemTxvevaSi,

    mmarTvel punqtebTan, is xalxia, romlebTanac gvqon-

  • 41

    da urTierTgagebis Zalian didi xarisxi problemebis

    xevdaSic da maTi gadawyvetis gzebSic. amitom ar mik-

    virs, rom problemebis dafiqsirebis Tu orintirebis

    dasaxvis doneze Cven kvlav erTad varT, magram aRmog-

    vaCnda uzarmazari gansxvaveba, roca vaanalizebT, Tu

    romeli nabiji gvaaxloebs im orientirTan da Tu rom-

    eli – gvaSorebs.”

    oponentebTan, gansakuTrebiT ki, erTian naciona-

    lur moZraobasTan gansxvavebas respublikelebi sax-

    elmwifos Senebis procesis gaazrebaSi xedaven: “dRes

    saxelisuflo wreebsa da xelisuflebis orbitaze myof

    eqspertebs, gindac arasamTavrobo organizaciebs So-

    ris, Zalze popularulia formula, rom saxelmwifo

    Sendeba da am procesSi, ra Tqma unda, raRac probleme-

    bi ikveTeba, magram isini naklebmniSvnelovania. mTa-

    varia, rom saxelmwifo Sendeba. am procesis Cveneuli

    gaazreba swored sapirispiroa: garkveuli raRaceebi

    keTdeba, magram jamSi saxelmwifo ver Sendeba. ai, ama-

    Sia gansxvaveba”.

    rac Seexeba partiis urTierTobas sxva politikur

    subieqtebTan: respublikelebi aqtiurad TanamSrom-

    loben opoziciur, kerZod ki, memarjvene orientaciis

    partiebTan. miuxedavad imisa, rom maT monawileoba ar

    miuRiaT 200� wlis Sualeduri arCevnebis win opozici-

    uri partiebis mier Catarebul partiaTaSoris praim-

    erSi, maT parlamentSi – saqarTvelos konservatiul

    partiasTan erTad – Seqmnes erTiani fraqcia da 2006

    wlis TviTmmarTvelobis arCevnebze, maTTan erTad,

  • 42

    erT saarCevno subieqtad miiRes monawileoba.

    xSirad respublikur partias xelisuflebis “ara-

    sakmaris” oponirebaSi sdeben brals. amas isini Tavadac

    aRiareben, Tumca radikaluri poziciis arCeva maTTvis

    miuRebelia da, saerTo Tvalsazrisebis arsebobis Sem-

    TxvevaSi, mzad arian iTanamSromlon yovel politikur

    ZalasTan: “sazogadoebaSi inergeba imgvari ganwyoba,

    rom Tuki xval rame sakiTxis gamo Sevxvdi burjanaZes

    an noRaidels, an bokerias mivesalme, am SemTxvevaSi

    ukve aRar mivekuTvnebi opozicias. roca sazogadeoba-

    Si aseTi ganwyobebia, didia wnexi, rom marTlac am wesis

    kvalobaze moiqce, magram Cven ar varT am SemTxvevaSi

    awyobili am gabatonebul sazogadoebriv mosazrebaze,

    radgan es arasworia. Tu saWiroa, yvelas davelapara-

    kebiT da, vfiqrob, rom pirveli, risi uflebac poli-

    tikoss ara aqvs, es gabutvis uflebaa”.

    konsesusis Zieba. respublikelTaTvis konsensusi

    mniSvnelovani Rirebulebaa. Tu ar iqneba misi Tundac

    garkveuli doza, ise saxelmwifosa da sazogadoebis

    formireba warmoudgeneli gaxdeba. maTi azriT, gansa-

    kuTrebiT mniSvnelovania politikur partiebs Soris

    SeTanxmebis miRweva, radganac is qveynis winaSe arseb-

    uli problemebis mogvarebisTvisaa aucilebeli: “kon-

    sensusi iseTi ramea, romelic, raRac doneze mainc Tu

    ar arsebobs, iq, saerTod, saxelmwifosa da sazogadoe-

    baze saubari SeuZlebelia.... politikur Zalebs Soris

    urTierTgagebas sazogadoebisTvis sasargeblo Sede-

  • 43

    gi moaqvs. konsensusi unda iyos rac SeiZleba meti, anu

    unda SevZloT rac SeiZleba meti saqmis keTeba erTo-

    blivi ZalebiT”.

    respublikelTaTvis mniSvnelovania, met-naklebad

    Zlier politikur subieqtebs Soris fundamentur

    Rirebulebebze SeTanxmebis miRweva. erT-erTi ase-

    Ti Rirebuleba, romelzec SeTanxmeba ukve moxerxda

    – saxelmwifoa. konsensusi met-naklebad miRweulia,

    agreTve, sagareo orinetirebTan dakavSirebiTac,

    Tumca kvlav rCeba ramdenime fundamenturi sakiTxi,

    romelTa gamoc politikur oponentebs Soris urT-

    ierTgageba jer kidev araa miRweuli. es sakiTxebia:

    xelisuflebis Stoebs Soris balansi, kanonis uzen-

    aesoba, decentralizacia, politikuri TamaSis wese-

    bi. maTTvis es sakiTxebi imdenad mniSvnelovania, rom

    swored maT gamo TvalsazrisTa gansxvavebam SeuZle-

    beli gaxada maTi da erTiani nacionaluri moZraobis

    “erT gundSi yofna da Tanaarseboba.”

    momavlis prognozebi. respublikur partiaSi mi-

    aCniaT, rom qveynis ganviTarebisaTvis da saxelm-

    wifos Camoyalibebis procesis dasrulebisaTvis

    umniSvnelovanesi sakiTxia xelisuflebis konsti-

    tuciur-samarTlebrivi, kerZod ki, arCevnebis gziT

    cvlileba. maTTvis miuRebelia revoluciur an sxva

    arakonstituciur moZraobaSi Cabma, Tumca miaCniaT,

    rom xelisufebis mier gadadgmuli mTeli rigi nabi-

    jebi politikur oponentebs swored “revoluciisken”

  • 44

    ubiZgebs. gansakuTrebiT, mmarTveli partiis mier saa-

    rCevno procesis monopolizeba da arCevnebSi admin-

    istraciuli resursis sakuTari partiuli miznebisT-

    vis gamoyeneba arTulebs samarTlebrivi meTodebiT

    politikur organizaciebs Soris brZolas: “gviCndeba

    gancda, rom saxelisuflebo wreebSi arian adamianebi,

    romlebic Segnebulad da mizanmimarTulad akeTeben

    yvelafers imisTvis, raTa saqarTveloSi xelisuflebis

    cvlileba moxdes kvlav raRac naxevaraddemokratiu-

    li, naxevradrevoluciuri, naxevradkonstituciuri

    gziT. es Tema seriozul analizs moiTxovs yvelasagan,

    radgan Tu ara aseTi varaudi (rom viRac Segnebulad

    qmnis situacias, raTa sxva gziT, normaluri arCev-

    nebis gziT, SeuZlebeli iyos xelisuflebis Secvla),

    maSin SeuZlebelia im qmedebebis axsna, romlebzec xe-

    lisufleba midis”.

    respublikelebis azriT, dRes saqarTveloSi poli-

    tikuri partiebi Tanabar sawyis pirobebSi ar imy-

    ofebian da konkurencia arasamarTliani meTodebiT

    mimdinareobs. miuxedavad amisa, isini xelisuflebis

    winaaRmdeg brZolas mxolod arCevnebis gziT apir-

    eben, Tundac es midgoma arapopularuli aRmoCndes

    sazogadoebis garkveul nawilSi. maTi mizania mo-

    saxleobaSi liberalur Rirebulebebis gavrceleba da

    Tanmimdevruli politikiT partniorebTan erTad xe-

    lisuflebaSi mosvla: “saparlamento arCevnebisaTvis

    Cven gvaqvs imis potencia, rom adgilobriv arCevnebze

    naCvenebi Sedegi minimum gavaormagoT da maqsimum ga-

  • 45

    vasammagoT. Cven ar viswrafiT �0%-iani gamarjvebi-

    sken. istoriis aseTi motrialeba kidev erTi didi

    ubedureba iqneboda qveynis cxovrebaSi. Cven varT

    saparlamento mmarTvelobis momxre anu koaliciur

    da politikur Zalebs Soris garkveulad gadanawile-

    buli Zalauflebis momxre. amitom Cveni mxridan, Cveni

    Rirebulebebidan da Cveni amomrCevlebidan gamomdi-

    nare, viqnebiT seriozuli partniori romelime sxva

    politikur ZalasTan saTanamSromlod. Cven ar da-

    vuSvebT romelime axali mesiis gaCenas, yvelanairad

    SevewinaaRmdegebiT, rom procesi aqeTken wavides, rom

    saakaSvili SevcvaloT “saakaSvili 2”-iT, vinc ar unda

    iyos igi”.

  • 46

    mrewveloba gadaarCens saqarTvelos noemberi, 2006

    respondentebi: zurab tyemalaZe

    Tamaz yaWeiSvili

    marina wulukiZe

    qveynis winaSe arsebuli problemebis CamonaTva-

    li. qveynis winaSe arsebul problemaTa CamonaTvalSi

    saxeldeba: �) qveynis teritoriuli mTlianobis aRd-

    gena, 2) stabiluri ekonomikuri ganviTarebis bazisis

    momzadeba da �) adamianis ZiriTad uflebaTa da Tavi-

    suflebaTa dacvis garantiebis Seqmna. maT Soris um-

    Tavresi konfliqturi regionebis problemis gadaWraa,

    radganac SeuZlebelia demokratiuli saxelmwifos

    aSeneba, rodesac misi sazRvrebi daucvelia da saxelm-

    wifos iurisdiqcia mis mTel teritoriaze ar vrcel-

    deba: “Cven migvaCnia, rom teritoriuli mTlianobis

    aRdgena Zlieri saxelmwifos sawindari unda iyos. wi-

    naaRmdeg SemTxvevaSi, saxelmwifo, romelsac terito-

    riebi dakarguli aqvs, saxelmwifo, romlis teritori-

    ul mTlianobas ki cnoben, magram Tavad Tavis sakuTar,

    mTlian teritoriaze ver axorcielebs iurisdiqcias,

    Zlieri saxelmwifo verasdros gaxdeba. xolo Tu Cven

    gvinda gvqondes Zlieri saxelmwifo, Camoyalibdes de-

    mokratiuli qveyana, maSin, es sakiTxi unda gadaiWras”.

    partiis liderTa xedviT, am problemis mogvareba

    uSualodaa dakavSirebuli sxva ZiriTadad sakiTxebT-

  • 4�

    an, kerZod, qveyanaSi arsebuli rTuli ekonomikuri

    da samarTlebrivi garemos gamosworebasTan: “Cven ar

    migvaCnia, rom teritoriuli sakiTxebis mogvarebi-

    sTanave yvelaferi mogvardeba. piriqiT, yvelaferi

    kargad unda iyos, rom es sakiTxi gadaiWras... Tu qveya-

    naSi stabiluri ekonomikuri sivrce ar SevqmeniT da

    ekonomikurad ar movmZlavrdiT, anu ekonomikurad

    mimzidveli ar gavxdiT Cveni dakarguli terito-

    riebis mcxovrebTaTvis, Znelia vifiqroT, rom isini

    Cvenken gamoixedaven”. amasTanave, umniSvnelovanesi

    sakiTxia kanonis uzenaesobis danergva, adamianis Ziri-

    Tad uflebaTa da TavisuflebaTa dacva. maT Soris

    gansakuTrebuli mniSvnelobisaa kerZo sakuTrebisa

    da gamoxatvis Tavisuflebis dacvis uzrunvelyofa,

    radganac ukanasknel xans dafiqsirda saxelmwifos

    mxriv maTi Selaxvis mravali SemTxveva.

    mrewvelTa xedviT, rTulia CamoTvlil problema-

    Tagan prioritetulis gamoyofa, radganac isini urT-

    ierTdakavSirebulia da maTi gadaWrisken mimarTuli

    qmedebebi urTierTSeTanxmebuli unda iyos da Tanad-

    roulad ganxorcieldes.

    urTierToba oponentebTan da partniorebTan.

    partiaSi miaCniaT, rom qveyanaSi moqmed ZiriTad poli-

    tikur partiebs msgavsi ideologia aqvT. msgavsebaa Ri-

    rebulebiT sistemaSi, Tumca sakmaod gansxvavebulia

    Tvalsazrisebi miznebis misaRwevad: “aravis aqvs ide-

    ologiurad gansxvavebuli pozicia, magram rogorc

  • 4�

    ki garkveuli sakiTxi dadgeba, iseTi radikalizmi

    igrZnoba xolme, rom meti ar SeiZleba!” partiaSi mTa-

    var politikur oponentad mmarTveli partia miaCniaT,

    Tumca imasac acnobiereben, rom yvela partia, maT So-

    ris opoziciuri da ideologiurad axlo mdgomic ki

    - maTi oponentia. “ra Tqma unda, yvelaze didi oponen-

    tia mmarTveli, saxelisuflebo partia... meore mxriv,

    dRevandeli realobidan gamomdinare, Cven, opozici-

    uri partiebi erTmaneTis oponentebi varT”.

    partiis liderebs miaCniaT, rom maTi da maTi opo-

    nentebis qveynis winaSe mdgari ZiriTadi problemebis

    nusxa erTmaneTisgan ar gansxvavdeba: “rodesac Cven

    am sakiTxebze gvqonia saubari, igive prioritetebi

    saxeldeba. am prioritetebis gansazRvrasa da msj-

    elobaSi, TviT erTian nacionalur moZraobasTanac ki

    araviTari uTanxmoeba ara gvaqvs”. gansxvavebas isini

    praqtikul saqmianobaSi xedaven, ramdenadac miaCniaT,

    rom saxelisuflebo partiis mier sajarod gacxade-

    buli politika gansxvavdeba maT mier praqtikulad

    ganxorcielebuli saqmianobisagan: “xelisuflebis

    deklarirebuli politika gansxavdeba misi praqtiku-

    li nabijebisgan”.

    ”mrewvelebs” gansxvavebuli Tvalsazrisi aqvT,

    aseve, ideologiurad yvelaze axlo mdgomi “axali me-

    marjveneebisaganac”: “axal memarjveneebTan, miuxeda-

    vad imisa, rom erTi ideologia gvaqvs da orive partia

    mxars vuWerT sabazro ekonomikis principebs, Cven,

    mrewvelebi, vemxrobiT adgilobrivi bazris dacvas,

  • 49

    adgilobrivi mewarmis xelSewyobasa da adgilobrivi

    mewarmis ukeTes sainvesticio pirobebSi Cayenebas.

    isini ki, piriqiT, emxrobian da mxars uWeren “karebis

    gaxsnis” axal iniciativas da sabaJo gadasaxadis nulze

    dayvanas”.

    Sesabamisad, mrewvelebs oponentebTan (rogorc sax-

    elisuflebo, aseve opoziciur partiebTan) saerTo Ri-

    rebulebebi da principebi aqvT, Tumca gansxvavebulia

    maTi miRwevisa da ganxorcielebis gzebi: “Rirebule-

    bebi msgavsia, laparakia miRwevaze: dasavluri orien-

    tacia, dasavleTTan integracia da evroatlantikur

    sivrceSi integracia, ra Tqma unda, Cveni partiisTvi-

    sac iseTive prioritetia, rogorc sxvebisTvis. xolo

    rac Seexeba ruseTs, is Zalze mimzidvelia CvenTvis ro-

    gorc bazari da misi dakargva namdvilad ar SeiZleba.

    ruseTis bazarze gadis msoflios produqcia da Cven

    ratom unda davkargoT?”

    partiaSi dadebiTad afaseben ukanasknel xans

    opoziciur partiebs Soris TanamSromlobis gamoc-

    dilebas. gansakuTrebiT mniSvnelovnad miaCniaT Svidi

    partiisagan Semdgari sakonsultacio sabWos muSaoba:

    “ar yofila sakiTxi, romelzec azrTa Sejereba ver

    moxerxda”. marTalia, aRiareben, rom CaiSala inicia-

    tiva, romelic ukavSirdeboda TviTmmarTvelobis

    arCevnebis boikots, magram miaCniaT, rom es ar iyo um-

    niSvnelovanesi sakiTxi: “arCevnebisTvis boikotis ga-

    mocxadebis sakiTxi mtkiced da principulad aravis

    dauyenebia”.

  • 50

    mrewvelebi aRiareben, rom sazogadoebaSi arsebobs

    opoziciuri partiebis gaerTianebis da Zlieri opozi-

    ciis Camoyalibebis dakveTa, Tumca am etapze misi miR-

    weva SeuZleblad miaCniaT. am SemTxvevaSi opoziciuri

    partiebis mWidro TanamSromlobis mTavari winaRoba

    maTi liderebis piradi ambiciebi, kavSirebi da “sxvaTa

    winaSe aRebuli valdebulebebia”.

    partiuli sistema, saxelisuflebo da opoziciur

    partiebs Soris urTierToba. partiaSi miaCniaT, rom

    mimdinare periodSi politikuri sistema polarize-

    bulia. kerZod, mTeli politikuri Zalaufleba erTi,

    mmarTveli partiis xelSia Tavmoyrili, xolo danar-

    Cenebi - opoziciuri partiebi politikur procesebSi

    TiTqmis ver monawileoben. isini ar arian CarTulni

    politikuri gadawyvetilebebis miRebaSi, angariSs ar

    uweveven maT iniciativebs: “absoluturad ar surT

    opoziciis arc gageba, arc gakareba, arc urTierTo-

    ba”. mrewvelTa SexedulebiT, am kuTxiT mdgomareoba

    SevardnaZis mmarTvelobis Semdeg gauaresda: “maxsovs,

    roca SevardnaZe Segvkrebda xolme fraqciis Tavmj-

    domareebs da konsultaciebs Caatarebda…Cven maSinac

    opoziciaSi viyaviT... axla ki ar maxsovs, gnebavT pre-

    zidents, gnebavT premierministrs, gnebavT ministrebs

    rame sakiTxze konsultacia Caetarebinos opozicias-

    Tan”.

    mrewvelebs miaCniaT, rom saxelisuflebo da

    opoziciur partiebs Soris urTierTobis da dialo-

  • 51

    gis nakleboba sazianoa rogorc Tavad partiebisTvis,

    aseve mTlianad saxelmwifosaTvis. opoziciur par-

    tiebs dakarguli aqvT mimdinare politikur proces-

    ebze gavlenis moxdenis SesaZlebloba, rac maTi amom-

    rCevlebisa da Tavad wevrebis imedgacruebas iwvevs: “ar

    gvaqvs sakiTxis dasmis SesaZleblobac ki, aRarafers

    vityvi gatanis saSualebaze... amas xedavs sazogadoeba,

    Cveni partiis wevrica da amomrCevelic, da bunebrivad

    Cndeba kiTxva: raRa gvesaqmeba am kacTan?”

    politikuri debatebis simcire da xelisuflebis

    oponirebis naklebi saSuleba uaryofiTad moqmedebs

    qveyanaSi ganxorcielebuli politikis xarisxze da

    mis degradacias iwvevs: “magaliTad aviRoT adamiani

    ojaxSi an samsaxurSi: rac unda kargad uvlide da rac

    unda kargad gqondes saqme, roca aravin gedaveba, Ta-

    vis azrs ar geubneba da yvelaferi uapelaciod gagdis,

    adamianis tvinic dundeba. Tu adamianma daijera, rom

    yvelaferSi marTalia da yvelaferi kargadaa, mas bev-

    ri Secdoma mouva, radgan adamianis tvini ver axerxebs

    yvelafris uceb gadaxarSvas”.

    Sesabamisad, mrewvelebi saxelisuflebo da

    opoziciur partiebs Soris arsebul mdgomareobas,

    kerZod ki, TanamSromlobisa da dialogis ararsebo-

    bas negatiurad afaseben da aucileblad miaCniaT am

    situaciis gamosworeba. am kuTxiT, maTi azriT, um-

    niSvnelovanesia, raTa mmarTvelma partiam gamoxatos

    keTili neba da Semxvedri nabijebi gadadgas opozici-

    uri speqtris mimarT. konkretulad es nabijebi Sei-

  • 52

    Zleba saparlamento umciresobis SeqmnaSi gamoixatos,

    rac saparlamento opozicias politikur debatebSi

    CarTvis da monawileobis met areals miscems: “Cven

    davayeneT sakiTxi, rom parlamentSi Seiqmnas umci-

    resoba... amiT yvela kanonis mimarT sakuTari poziciis

    dafiqsirebisaTvis mogvecemoda damatebiTi �� wuTi,

    sesiis dros naxevar-naxevar saaTiani gancxadebis da

    moxsenebis gakeTebis ufleba, razec uars ver getyvian

    reglamentis mixedviT... es ki sakmaod didi droa imi-

    saTvis, raTa Seni pozicia daafiqsiro. dRes amboben,

    sustia opoziciao! Tu ar miscem laparakis saSuale-

    bas, susti iqneba, aba, ra iqneba. moigdeben � wuTs Tu �0

    wuTs da am �0 wuTSi undaT, rom yvelaferi Tqvan”.

    mrewvelebi partiul sistemaSi arsebul mdgomareo-

    bas uaryofiTad afaseben da mis gamosworebas aucile-

    blad miiCneven. Tumca uaxloes momavalSi saxelisu-

    flebo da opoziciur partiebs Soris konfrontaciis

    Semcirebis SesaZleblobas ver xedaven. piriqiT, isi-

    ni varaudoben arsebuli mdgomareobis gauaresebas,

    radganac mmarTveli partiisagan Semxvedri nabijebis

    gadadgmas ar moelian: “urTierTobebis gaumjobese-

    bas ar velodebiT, Tundac imitom, rom saxelisufle-

    bo partias mkveTrad Camoyalibebuli pocizia aqvs

    opoziciis mimarT, rasac yoveldRe amJRavneben... maT

    monopolizirebuli aqvT absoluturad yvelaferi”.

    dialogis survili da konsesusis Zieba. partia

    Riaa yvela politikur ZalasTan dialogis warmarT-

  • 53

    visaTvis. misTvis miuRebelia rame niSniT politikuri

    subieqtebis gariyva an procesidan gamoTiSva. isini

    xSirad sajarodac afiqsireben sakuTar amgvar mzady-

    ofnas, Tumca aRiareben, rom mWidro TanamSromloba

    mxolod maSin aris SesaZlebeli, rodesac partniori

    maTi ndobis mopovebas SeZlebs: “miuxedavad imisa, rom

    arsebobs iseTi politikuri jgufebi, romlebTanac

    xandaxan Znelia dialogi da urTierToba (mxedveloba-

    Si ar maqvs ZiriTadi politikuri partiebi), miuxedavad

    amisa, maT “gamokristalebaze” Tanaxma ara var - yvelas

    unda mousmino, yvelas unda esaubro da, ra Tqma unda,

    Sen Seni daskvna gaakeTo amis Sesaxeb... Cven ar gamov-

    irCeviT radikalizmiT, magram es imas ar niSnavs, rom

    masTan, vinc radikalizmiT gamoirCeva, saerTo ena ver

    gamovnaxoT”.

    partiisaTvis mniSvnelovan Rirebulebas war-

    moadgens politikuri dialogi da konsensusis Zie-

    ba. Sesabamisad, ar gamoiricxeba am mizniT sakuTari

    poziciebis daTmobac, Tu is mis umniSvnelovanes

    princips - adgilobrivi ekonomikis ganviTarebisTvis

    xelSemwyobi garemos Seqmnas – ar upirispirdeba: “is,

    rac Cvens ideologiaSia, ara gvgonia dasaTmobi iyos,

    Torem danarCeni imdenad mniSvnelovani araa... daTmo-

    bisas darwmunebuli unda viyo, rom razec uars vambob,

    is Sedegad cuds arafers moitans da sasargeblo iqne-

    ba saerTo saqmisTvis”.

    politikuri procesebis ganviTarebis prognozi.

    partiaSi aRiareben, rom qveyanaSi arsebuli arastabi-

  • 54

    luri viTarebis gamo Zalze rTulia politikuri prog-

    nozebis gakeTeba. maTTvis miuRebelia revoluciuri

    gziT xelisuflebis cvla da is ukiduresad iZule-

    biT nabijad miaCniaT. miuxedavad amisa, politikuri

    dapirispirebis gamwvavebis SemTxvevaSi, ar gamoricx-

    aven xelisuflebis arakonstituciuri gziT Secvlis

    albaTobasac. dRevandeli gadasaxedidan rTulia da-

    zustebiT imis mtkiceba, miiReben Tu ara mrewvelebi

    monawileobas revoluciur procesebSi - es garemoze,

    Seqmnil viTarebasa da sazogadoebis dakveTaze iqneba

    damokidebuli: “winaaRmdegi varT yovelgvari revo-

    luciebisa, yvelasTan vsaubrob da yvelasTan vambob,

    rom aucilebelia saqarTvelo bolos da bolos mi-

    vides iqamde, rom konstituciuri gziT, arCevnebis

    gziT moxdes xelisuflebis cvla... magram Secvli xe-

    lisuflebas revoluciis gareSe? amgvari saarCevno

    kanonis dros ver Secvli!.. Tu ase gagrZelda, araa

    gamoricxuli, rom Zaladobas Zaladoba daupirisp-

    irdes. xolo is, rom Zaladoba arsebobs am qveyanSi,

    sakamaTo araa, rac unda vmaloT Zaladobis faqtebi,

    gvinda Tu ar gvinda, isini Zalze bevria... dRevandeli

    gadasaxedidan, ra Tqma unda, kategoriuli winaaRm-

    degi varT da ar SevuerTdebiT, magram Tu gauaresda

    situacia da katastrofuli mdgomareoba Seiqmna, Tu

    davinaxeT, rom Svela mxolod amaSia, iZulebiTi nabiji

    SeiZleba gadaidgas. es iqneba arasasurveli, miuRebe-

    li, magram iZulebiTi nabiji”.

    partiaSi miaCniaT, rom Seqmnili konfrontaciuli

  • 55

    situaciis ganmuxtvisaTvis aucilebelia mmarTvelma

    partiam aRadginos urTierToba opoziciasTan, gaiT-

    valiswinos misi iniciativebi da Caebas politikur di-

    alogSi, xolo opoziciurma partiebma ki, Tavis mxriv,

    unda gadalaxon radikalizmi da “Searbilon poziciebi

    da qmedebebi. saWiroa TanamSromloba da opoziciaSi,

    Cans, amgvari ganwyoba arsebobs”.

    am procesSi mniSvnelovania, agreTve, arasamTavrobo

    organizaciebis CarTva. maT mniSvnelovani datvirTva

    aqvT samoqalaqo sazogadoebis Camoyalibebis proces-

    Si da SeuZliaT partiebs Soris mediatoris roli Sea-

    srulon. Tumca partiaSi miaCniaT, rom arasamTavro-

    bo organizaciebi xSirad araobieqtur gancxadebebs

    akeTeben da mxolod konkretul partiebTan TanamS-

    romloben, an, saerTod, eridebian maTTan muSaobas. Se-

    sabamisad, am procesSi maT dadebiTi gavlenis moxdena

    mxolod mravalpartiul garemoSi muSaobis Sedegad

    SeuZliaT: “maT unda iTanamSromlon partiebTan da

    ara partiasTan”.

    mrewvelebs igive damokidebuleba aqvT saerTaSor-

    iso organizaciebis saqmianobis mimarTac. partiaSi

    xSirad eWvs badebs saerTaSoriso organizaciebisa

    da xelisuflebis warmomadgenelTa Sexedulebebis

    siaxlove: “xandaxan isini xelisuflebis pozicias

    axmovaneben, magram es ar xdeba xSirad”. partia nak-

    lebad iCens adgilobriv an saerTaSoriso arasamTav-

    robo organizaciebTan TanamSromlobis iniciativas.

    is, ZiriTadad, am ukanasknelTa SemoTavazebebs iRebs

  • 56

    da ndobis mopovebis SemTxvevaSi TanamSromlobs: “Tu

    mova, did madlobas vetyviT, rom movida da CvenTan

    TanamSromlobs, magram Cven, CvendaTavad, arasodes

    vTxovT TanamSromlobas”.

    partiaSi miaCniaT, rom qveyanaSi arsebuli mdgo-

    mareobis gaumjobesebis, kerZod ki, partiebs Soris

    mwvave dapirispirebis SemcirebisaTvis umniSvnelova-

    nesi sakiTxia samoqalaqo sazogadoebis Camoyalibeba

    da mosaxleobis gaaqtiureba: “saerTod, sazogadoeba

    ufro aqtiuri unda gaxdes. sazogadoeba Zalian pasi-

    uria. Cven gvaxsovs Cveni studentobis periodi, Cven

    gvaxsovs Semdgomi periodi, ufro rTuli periodebic

    iyo, magram ufro aqtiuri iyo axalgazrdoba, ufro

    aqtiuri iyo sazogadoebac. ra Tqma unda, bevrni iyvnen

    medroveebi, karis mwerlebi, poetebi da msaxurebic, ma-

    gram Zalian bevri iyo iseTi, visac swori politikuri

    kursi hqonda aRebuli. samwuxarod, xalxis didi nawili

    dRes amas veRar bedavs, adre ki ufro bedavdnen.”

  • 5�

    Tavisufleba noemberi, 2006

    respondenti: konstantine (koko) gamsaxurdia

    qveynis winaSe mdgari ZiriTadi problemebi. re-

    spondentis mier CamoTvlili problemebi ramdenime

    jgufad SeiZleba davyoT. problemaTa erTi jgufi,

    romlebic konstantine gamsaxurdiam pirvel adgilze

    daayena, moicavs xelisuflebis danawilebis principis

    ugulebelyofasa da saxelmwifo wyobilebis sakiTxebs

    zogadad. kidev erTi mniSvnelovani problema, partiis

    xelmZRvanelobis azriT, dakavSirebulia saxelmwi-

    fos mxridan kerZo sakuTrebis uflebis darRvevebis

    gaxSirebul SemTxvevebTan. aseve sagangaSoa xelisu-

    flebasa da sazogadoebas, maT Soris, opoziciur

    partiebsa da samoqalaqo seqtors Soris dialogis

    ararseboba da maT Soris gaRrmavebuli ufskruli.

    sxva problemebidan dasaxelda sagareo politikis da

    Sida konfliqtebis mogvarebis gzebis gaumWirvaloba,

    aseve, saarCevno procesSi saxelmwifos administraci-

    uli resursis gamoyeneba.

    xelisuflebis Stoebs Soris darRveuli balansis

    erT-erTi mTavari gamovlineba, partiis lideris az-

    riT, is uflebamosilebebia, romlebic prezidents

    200� wlis sakonstitucio Sesworebebis Sedegad mien-

    iWa. darRveulia balansi, rogorc aRmasrulebeli da

    sasamarTlo, aseve aRmasrulebeli da sakanonmdeblo

  • 5�

    Stoebis urTierTobaSi. “Tavisuflebis” azriT, qvey-

    anaSi xelisuflebis organizebasTan dakavSirebuli

    kidev erTi problemaa adgilobrivi TviTmmarTvelo-

    bis institutis Sesusteba.

    kerZo sakuTrebis xelyofis SemTxvevebi, partiis

    liderebis azriT, qveynisTvis gansakuTrebiT mwvave

    problemaa.

    partia “TavisuflebisTvis”, rogorc konservatiu-

    li ideologiis matarebeli partiisTvis, es erT-erT

    umniSvnelovanesi sakiTxia. respondentis azriT, Seu-

    Zlebelia xelisuflebis mier am mimarTulebiT Cad-

    enil ukanono qmedebebs ramenairad gamarTleba vupo-

    voT.

    qveyanaSi izrdeba ufskruli sazogadaoebasa da xe-

    lisuflebas Soris. “masmedias ara aqvs aranairi kon-

    taqti opoziciasTan da samoqalaqo sazogadoebasTan,

    anu isini moqmedeben ilia WavWavaZis droindeli prin-

    cipiT, me var da Cemi nabadio”. es ufskruli ZiriTa-

    dad ganpirobebulia xelisuflebis warmomadgenelTa

    fsiqologiiTa da maTi qmedebebiT. Zneli araa, xelisu-

    flebaSi neobolSevikuri tendenciebic ki SevniSnoT.

    is ar faravs survils, Tavad gansazRvros sakuTar

    oponentTa misaRebi wre da urTierToba hqondes mx-

    olod am wris warmomadgenlebTan.

    sagareo politikaSi, “Tavisuflebis” lideris az-

    riT, xelisufleba mxolod zogadi gancxadebebiT da

    dasavluri orientaciis deklarirebiT Semoifargle-

    ba. gaurkveveli rCeba, Tu rogor apirebs is gayinuli

  • 59

    konfliqtebis problemis mogvarebas.

    xelisuflebis mier arCevnebis gayalbebiTa da ad-

    ministraciuli resursebis ( maT Soris, sabiujeto

    saxsrebis ) gamoyenebis Sedegad xdeba mmarTveli da

    opoziciuri partiebis araTanabar pirobebSi Cayeneba.

    kidev erTi mniSvnelovani Tema, raomelic partias

    erT-erT prioritetad aqvs dasaxuli, aris bolo ��

    wlis ganmavlobaSi saqarTvelos mier ganvlili gzis

    swori Sefaseba. aq, am kuTxiT, mniSvnelovania iseTi

    sakiTxebi, rogorebicaa saqarTvelos pirveli prezi-

    dentis, zviad gamsaxurdias, rolis xelaxla Tavidan

    gaazreba da misi damxobis, SemdgomSi ki mkvlelobis am-

    bis gamoZieba; aseve, SevardnaZis reJimis mankierebaTa

    gamomJRavneba da misi Tanamonawileebis dasaxeleba.

    es ukanasknelni dRevandeli xelisuflebis ZiriTad

    nawils warmoadgenen. am sakiTxebis adekvaturi Se-

    fasebis gareSe SeuZlebeli iqneba qveynis ganviTarebis

    swori gzis arCeva.

    gansxvaveba “Tavisuflebasa” da mis oponentebs

    Soris. oponentebis daxasiaTeba. ZiriTad oponentad

    “Tavisufleba“ xelisuflebas xedavs, Tumca uyur-

    adRebod ar tovebsca gansxvavebebs. am partiasTan

    intervius dros masa da sxva politikur partiebs So-

    ris gansxvavebebzec iyo saubari. “Tavisuflebis” li-

    derebi mkveTr zRvars avleben imas Soris , Tu Riad ra

    faseulobebs qadagebs Riad mmarTveli partia da re-

    alurad ra principebs misdevs is Tavis saqmianobaSi.

  • 60

    partiis xelmZRvanelTa azriT, mmarTveli partiis

    liderebis mizans xelisuflebaSi yofnis periodSi

    dagrovili simdidrisa da TviT Zalauflebis nebis-

    mier fasad SenarCunebaa. imas, rom mmarTveli partia

    xelisuflebis daTmobas kidev did xans ar apirebs, mis

    warmomadgenelTa gamonaTqvamebi mowmobs. aseve aRsan-

    iSnavia isic, rom dRevandeli xelisuflebis liderebi

    wina reJimis danaSaulebis erTerTi Tanamonawileebi

    iyvnen.

    mmarTveli partiisagan gansxvavebiT, partia “Ta-

    visufleba” Sedgeba adamianebisgan, romlebic komu-

    nistur da SevardnaZis reJimTan TanamSromlobaSi

    SemCneulni arasdros yofilan. maTi biografia maTive

    miznebis siwmindis saukeTeso dasturia. amiT partia

    “Tavisufleba”gansxvavdeba sxva ( maT Soris “zviadis-

    turi” frTis) partiebisganac.

    “Cveni poziciebi didi xania ucvlelia igive dasav-

    leTTan mimarTebaSi, igive SegviZlia vTqvaT erovnul

    sakiTxzec, anda igive saqarTvelos saxelmwifo mowyo-

    basTan dakavSirebiT”.

    partiisaTvis damaxasiaTebelia mkveTrad gamoxat-

    uli konservatiuli ideologia. aq mniSvnelovan rols

    TamaSobs misi damokidebuleba kerZo sakuTrebis da,

    zogadad, pirovnuli Tavisuflebis mimarT.

    urTierToba politikur oponentebTan. ZiriTad

    politikur oponentTan – saxelisuflebo partias-

    Tan urTierToba, “Tavisuflebis” xelmZRvanelebis

  • 61

    ganmartebiT, TiTqmis nulamdea dayvanili. Sesabamis-

    ad, Znelia am urTierTobebis gaumjobesebaze saubari.

    aq pasuxismgebloba, ZiriTadad, xelisuflebas ekis-

    reba. mis warmomadgenlebs sajaro gamosvlebis dros

    araerTxel ganucxadebiaT sakuTari azri, romlis

    Tanaxmadac opozicia qveyanaSi umniSvnelovan rols

    ar asrulebs da masTan dialogs azri ara aqvs. opozi-

    ciis winaaRmdeg brZolaSi xelisufleba ar erideba bi-

    znesmenebis daSinebasa da sainformacio saSualebebiT

    manipulirebas. mmarTveli partia im opoziciur par-

    tiebisaTvis da liderebisTvis, romelTa mxrividanac

    is gansakuTrebul saSiSroebas ver xedavs, saqmianobis

    SedarebiT ukeTesi pirobebis Seqmnas cdilobs.

    amis miuxedavad, “Tavisufleba” mzadaa, yvela poli-

    tikur oponentTan da, maT Soris, xelisuflebasTanac

    dialogize wavides. xelisuflebasTan dialogze was-

    vlis erTaderTi pirobaa qveyanaSi erTpartiuli re-

    Jimis Camoyalibebis mcdelobaze xelis aRebaa, rac,

    pirvel rigSi, saarCevno sistemis cvlilebasa da saar-

    Cevno administraciis dakompleqtebis wesis SecvlaSi

    unda gamoixatos. dialogi, partiis xelmZRvanelTa

    azriT, demokratiuli procesis aucilebeli nawil-

    ia da qveynis interesebs unda emsaxurebodes. gadaw-

    yvetilebebis miRebis procesidan opoziciis gandevna

    imas niSnavs, rom am partiebsa da maT mxardamWerebs

    erTmevaT qveyanaSi mimdinare procesebze sakuTari

    wili pasuxismgeblobis aRebis saSualeba.

    kiTxvaze, axdens Tu ara xelisuflebasTan urT-

  • 62

    ierTobaSi damkvidrebuli konfrontaciuli stili

    uaryofiT gavlenas partiis miznebis ganxorciele-

    baze, pasuxad iTqva, rom partia misi amomrCevlebis

    dakveTiT moqmedebs da xelisuflebasTan dapirisp-

    irebac am dakveTis nawils warmoadgens. amave dros,

    xelisufleba yvelanairad zRudavs masTan dapirisp-

    irebuli partiebis saqmianobas. igi zewolas axdens bi-

    znesze da mis warmomadgenelebs saSualebas ar aZlevs,

    daafinanson opoziciuri partiebi, riTac, cxadia,

    opozicia mniSvnelovnad zaraldeba.

    rac Seexeba sxva opoziciur partiebTan TanamSrom-

    lobas, TviTmmarTvelobis arCevnebis win mimdinare

    molaparakebebma da am molaparakebebis Sedegad dade-

    buli SeTanxmebis darRvevam partias am urTierTo-

    bebSi meti sifrTxilisken ubiZga. misi xelmZRvanelis

    azriT, momavalSi myari TanamSromloba mxolod gazi-

    arebuli ideologiisa da faseulobebis safuZvelze

    unda ganxorcielmoxdes.

    politikur oponentebTan urTierTobebSi partiis

    liderebi pozitiur cvililebebs moelian. erTi mxriv,

    moxdeba msgavsi ideologiisa da poziciebis partiebis

    daaxloeba, meore mxriv ki, xelisufleba sagareo da

    saSinao politikaSi warumateblobis gamo iZulebuli

    gaxdeba, Searbilos opoziciis mimarT aRebuli kon-

    frontaciuli toni.

  • 63

    revoluciis SesaZlebloba da partiis damokide-

    buleba mis mimarT. revoluciis Tavidan acilebis

    gzebi. momavalSi xelisuflebis revoluciuri gziT

    Secvlis SesaZlebloba, partiis liderebis azriT,

    savsebiT realuria. es, pirvel rigSi, dakavSirebulia

    dRevandeli xelisuflebis ganuWvretelobasTan. ara-

    prognozirebadobasTan. zogadad, movlenaTa ganviTa-

    rebis aseTi scenari miuRebelia partia “Tavisuflebi-

    sTvis”. sabWoTa xelisuflebasTan revoluciuri

    dapirispirebis gza, romelsac warsulSi am partiis

    wevrebi misdevdnen, mxolod da mxolod sabWoTa reJi-

    mis sxva gziT Seclis SesaZleblobis ararsebobiT iyo

    ganpirobebuli. revoluciuri kataklizmebi, saerTod,

    uaryofiT gavlenas axdens qveynis ganviTarebaze.

    mwvave politikuri dapirispirebis mizezi xelisu-

    flebis mier sazogadoebrivi interesebis ugulebe-

    lyofaa. mTavrobas mniSvnelovani problemebis mimarT

    siraqlemas pozicias ikavebs. maRali Tanamdebobis

    pirebi gaTavisuflebuli arian im ukanono qmedebebisa

    da Secdomebis gamo pasuxismgeblobisagan, rasac isini

    uSveben. Sesabamisad, dapirispirebis mosaxsnelad da

    revoluciis Tavidan asacileblad pirveli nabijebi

    swored xelisuflebam unda gadadgas. winaaRmdeg Sem-

    TxvevaSi, Tuki sazogadoeba samarTalis mopovebas sxva

    gzebiT veRar SeZlebs, is xelisuflebis Secvlis revo-

    luciur gzas dauWers mxars. “rodesac sxvas ar ugdeb

    yurs, araadekvaturi xar, saerTod, problemis aRqmaSi.

    SevardnaZes bolos es daemarTa…es aris umTavresi, rac

  • 64

    am xelisuflebas sWirs. da Cven es ar gvixaria, radgan

    namdvilad ara varT iseTni, rom es gagvixardes, piriq-

    iT, es Zalze sawyenia”.

    sxva arasamTavrobo organizaciebTan da par-

    tiebTan TanamSroloba. partia mzadaa yvela poli-

    tikur ZalasTan da arasamTavrobo organizaciasTan

    saTanamSromlod, magram im SemTxvevaSi, Tuki es Tanam-

    Sromloba orive mxarisaTvis da mTeli qveynisTvis

    iqneba sasargeblo. “erTaderTi Zala, romelTanac Cven

    uari ganvacxadeT absoluturad yvelanair urTier-

    Tobebze, aris giorgaZis xalxi. am qveynis daufarav

    mtrebTan Cven ver davsxdebiT”.

    arasamTavrobo organizaciebidan partia TanamS-

    romlobs Tanasworobis institutTan, masTan daax-

    loebul arasamTavrobo organizaciebTan (daviT

    liluaSvilis organizacia), aseve organizaciasTan

    “politikuri patimrebi adamianis uflebebisaTvis”.

    “Tavisufleba” sxva opoziciur partiebTanac Tanam-

    Sromlobs. miuxedavad imisa, rom praimeris idea Ta-

    visTavad miuRebelia partiisTvis, is, TanamSromlobis

    SenarCunebis mizniT, Sualeduri arCevnebis win mainc

    wavida praimerze sxva partiebTan erTad. adgilobriv

    doneze yvelaze aqtiuri TanamSromloba “Tavisufle-

    bas” “axlebis” raionul organizaciebTan aqvs.

  • 65

    leiboristuli partia noemberi, 2006

    respondentebi: giorgi gugava

    ioseb SatberaSvili

    kaxa Zagania

    qveynis winaSe mdgari ZiriTadi problemebis

    CamonaTvali. partiis xelmZRvanelebma CamoTvales

    qveynis ZiriTadi problemebi: teritoriuli mTliano-

    bis aRdgena, socialur-ekonomikuri problemebis pak-

    eti, korufcia, xelisuflebis mxriv avtoritaruli

    wyobis damyarebis mcdelobani. am CamonaTvalidan

    pirvel adgilze darRveuli teritoriuli mTlianoba

    dgas, vinaidan es problema, maTi ganmartebiT, TviT

    qarTuli saxelmwifos arsebobas uqmnis safrTxes. re-

    spondentebis azriT, am problemebis gadasawyvetad

    xelisuflebam Zalisxmeva ar unda daiSuros. winaaR-

    mdeg SemTxvevaSi, grZelvadian perspeqtivaSi qveyana

    SeiZleba gadaulaxavi problemebis winaSe aRmoCndes.

    respondentTa azriT, teritoriuli mTlianobis aR-

    dgena imdenad mwvave problemaa, rom mis gadawyvetaze

    mniSvne