sap2000 CELIK BOYUTLANDIRMA

Yapõlarõ Sonlu ElemanlarlaÇözümleme ve Boyutlandõrma için

Yazõlõmlar Serisi

HIZLI ALIŞTIRMALAR KILAVUZU

Bölüm IVÇelik Çerçeve

Boyutlandõrma Örneği

Sürüm 7.0, Ekim 1998Türkçe 2.2.2002 Baskõsõ

CCCOOOMMMPPPUUUTTTEEERRRSSS &&&EEENNNGGGIIINNNEEEEEERRRIIINNNGGG

SAP2000 Çelik Hõzlõ Alõştõrmalar Kõlavuzu IV-2© COMPUTERS & ENGINEERING Tel: 0049 6406 73667 www.comp-engineering.com

TELİF HAKKI

Copyright Computer & Structures, Computers &Engineering. Her hakkõ saklõdõr. SAP2000 programõve ilgili tüm yazõlõ belgeler sahiplik ve çoğaltmahaklarõ saklõ ürünlerdir. Evrensel sahiplik haklarõComputers & Structures Inc.'a aittir. Türkçe yazõlõbelgelerin sahiplik haklarõ Computers & Engineeringkuruluşuna aittir. Computers & Structures Inc. veComputers & Engineering kuruluşlarõndan yazõlõ izinalõnmadan programõn lisanssõz kullanõmõ veya yazõlõbelgelerinin çoğaltõlmasõ tamamen yasaktõr.

Daha ayrõntõlõ bilgi, yazõlõm lisansõ vebelgelerin kopyalarõ için başvuru adresi:

Türkiye, Almanya ve Rus Fed. DevletleriAna Dağõtõmõ:COMPUTERS & ENGINEERINGHolzmühlerweg 87-89D-35457 Lollar, ALMANYATel: 0049 6406 73667Fax: 0049 6406 4745E-Mail: [email protected]://www.comp-engineering.comhttp://www.csiberkeley.comftp://ftp.csiberkeley.com/webdld

� Copyright Computers and Structures Inc., 1978-2000� Copyright Computers & Engineering 1992-2002CSI Logo'su Computers & Structures Inc. kuruluşunun tescilli ticari markasõdõr.SAP2000 Computers & Structures Inc. kuruluşunun ticari markasõdõr.


SORUMLULUK

SAP2000 programõnõn ve yazõlõ belgelerinin hazõrlanmasõnabüyük zaman, çaba harcanmõş ve maddi fedakarlõk yapõlmõştõr.Program tam olarak test edilmiş ve kullanõlmõştõr. Bununla birlikteprogramõ kullanõrken, kullanõcõ, programõn güvenilirliği veyakesinliği konusunda programõ hazõrlayan veya dağõtanlarõnherhangi bir sorumluluk almadõğõnõ veya bunu ima etmediğinikabul eder ve anlar.

Program, Çelik çerçevelerin boyutlandõrmasõ için çok pratik biraraçtõr. Programõn bundan önceki sürümleri çok başarõlõ olmuş veçeşitli tür yapõlarda kullanõlmõştõr. Bununla beraber kullanõcõ, bukõlavuzu tamamen ve dikkatlice okumalõ ve Çelik hesabõndaprogram algoritmalarõnõn kapsamadõğõ durumlarõ iyiceanlamalõdõr.

Kullanõcõ, programõn temel varsayõmlarõnõ açõkça anlamalõ veprogramõn oluşturduğu sonuçlarõ kendisi bağõmsõz olarak kontroletmelidir.


TEŞEKKÜRBu ürünün bugünkü durumuna gelmesinde yõllar boyu sürendeğerli çalõşmalarõyla katkõ sağlayan bütün mühendismeslekdaşlarõmõza teşekkür ederiz.

Özellikle orjinal SAP serisi programlarõnõn kavramsallaştõrõlmasõve geliştirilmesinden sorumlu, California Berkeley Üniversitesiemekli profesörlerinden Dr. Edward L. Wilson�õ özel olarakanõyoruz. Kendisinin devam eden orijinal çözümler üretmesi,programõn bu versiyonunda kullanõlan eşsiz kavramlaroluşturulmasõnda rol oynamõştõr.


Ana Başlõk Çubuğu Başlõk Üst Menü Ana Araç Çubuğu

Yan Araç Çubuğu

Durum Çubuğu

Simge Durumuna Küçültme Düğmesi

Ekranõ Kaplatma Düğmesi

Kapatma Düğmesi

Güncel Birimler

İmleç Yeri Koordinatlarõ

SAP2000 MENÜLERİNİN TANIMLARI

SAP2000 komutlarõna Uygulama Simgeli (İkon�lu) Ana Araç Çubuğu, Yan AraçÇubuğu, ve Üst Menü'den (Pull Down) erişilecektir. Bununla birlikte UygulamaSimgeli araç çubuklarõ Üst Menü�de bulunan işlemlerin çoğuna, daha çabuk erişimisağlar.

Atama (Assign) işlemi sõrasõnda hatõrlamanõz gereken iki önemli nokta vardõr.Birincisi; bir değeri atayacağõnõz nesneyi belirtmeden önce o değeri tanõmlamõş(Define) olmalõsõnõz. İkincisi; önce elemanlarõ seçmeli (Select) sonra onlara yenibüyüklükler atamalõ (Assign) ya da eskilerini değiştirmelisiniz .


İÇİNDEKİLER:

BÖLÜM IV Çelik Boyutlandõrma ÖrneğiGenelModelin TanõmõGeometriMalzeme ÖzellikleriYükleme DurumlarõÇözümlendirmeBoyutlandõrmaAlõştõrmayõ Başlatma ve Gerilme KontroluModel Veritabanõ Dosyasõnõ AçmaModelin ÇözümlenmesiBoyutlandõrma Yönetmeliğinin SeçimiBoyutlandõrmayõ BaşlatmaEleman Özelliklerini DeğiştirmeKesitlerin Otomatik Olarak SeçilmesiYenilenen Elemanlarla Yeniden ÇözümlemeSonuç Notlarõ

Bölüm IV

Çelik Boyutlandõrma AlõştõrmasõGenel

Bu alõştõrma bölümünde SAP2000 Çelik boyutlandõrma modüllerinin birçok temelözellikleri açõklanmõştõr. Bu kõlavuzun amacõ, SAP2000�i ilk kez kullananlara Çelikçerçeveleri boyutlandõrma konusunda el alõşkanlõğõ kazandõrmaktõr. Program sizebirçok ABD ve uluslararasõ yönetmeliklerden birini seçip yapõyõ boyutlandõrma veirdeleme olanağõnõ verir. Hõzlõ biçimde yararlanabilmeniz için programa ekrandadoğrudan yararlanabileceğiniz geniş kapsamlõ bir yardõm eklenmiştir. Çelikboyutlandõrma hesaplarõ ile ilgili yeterli bilginiz olduğu ve geçerli Çelik yönetmeliğiile onun dayandõğõ boyutlandõrma kavramlarõnõ yeterince bildiğiniz varsayõlmaktadõr.

SAP2000 komutlarõna Uygulama Simgeli (İkon�lu) Ana Araç Çubuğu, Yan AraçÇubuğu ve Üst Menü'den (Pull Down) erişilecektir. Bununla birlikte UygulamaSimgeli araç çubuklarõ Üst Menü�de bulunan işlemlerin çoğuna, daha çabuk erişimisağlar.

Atama (Assign) işlemi sõrasõnda hatõrlamanõz gereken iki önemli nokta vardõr.Birincisi; bir değeri atayacağõnõz nesneyi belirtmeden önce o değeri tanõmlamõş(Define) olmalõsõnõz. İkincisi; önce elemanlarõ seçmeli (Select) sonra onlara yenibüyüklükler atamalõ (Assign) ya da eskilerini değiştirmelisiniz (Assign).


MODELİN TANIMI

Yapõ ikiye üç gözlü, iki katlõ bir büro binasõdõr. Çerçeve AISC-LRFD93 yönetmeliğinegöre boyutlandõrõlacaktõr. Bu çerçevenin analizinde ve boyutlandõrmasõnda depremkuvvetleri gözönüne alõnmõştõr. Ancak süneklik düzeyi yüksek çelik çerçevelerinboyutlandõrõlmasõ için özel gereksinmeler henüz SAP2000 programõndatamamlanmamõştõr.

Geometri

Rijit çerçeve Şekil IV-1'de görüldüğü gibidir ve yapõ çeliğinden oluşmuştur. Çatõnõnyalnõzca metal döşemeli olmasõna karşõn ikinci kat metal döşeme ve hafif betondolguya sahiptir. Tipik kat yüsekliği 13 foot olarak alõnmõştõr. Başlangõç elemanboyutlandõrrõ Şekil IV-1'de verilmiştir.

Malzeme Özellikleri

Malzeme özellikleri aşağõda verilmiştir:

Kirişler ve Enlemeler: ASTM A36 (Fy = 36 ksi)Kolonlar: ASTM A572 (Fy = 50 ksi)

Yükleme Durumlarõ

Çözümlemede dört yükleme durumu gözönüne alõnmõştõr; DL, LL, QX ve QY. Ölüyük ve hareketli yük sõrasõyla DL ve LL yük durumu olarak tanõmlanmõştõr. Yanaldeprem yükleri de sõrasõyla QX ve QY olarak adlandõrõlmõştõr.

Ölü ve hareketli yükler aşağõda verilen yükleme değerlerine göre kiriş açõklõk yükleriolarak uygulanmõşlardõr.

Çatõ Ölü yük = 30 psfHareketli yük = 20 psf

Kat Ölü yük = 75 psfHareketli yük = 80 psf

Dõş Duvar Ölü yük = 15 psf


Eşdeğer statik deprem kuvvetleri global X ve global Y yönlerinde ayrõ ayrõ yanaldüğüm noktasõ yükleri olarak uygulanmõşlardõr. Her iki yöndeki taban toplam kesmekuvvetleri 51 kips olarak hesaplanmõştõr.

Tali kirişler (tipik) Moment birleşimi(Ankastre) tipik.

Mafsallõbirleşim

PLAN(Üst döşeme kirişleri parantezsiz, alt döşeme kirişleri parantez içinde gösterilmişlerdir).

ENKESİT(Bütün kolonlar W14x132 dir)

Şekil IV-1Modelin Tanõmõ (Eğitim Örneği)


Çözümleme

Her iki katta bulunan diyaframlara, iki ayrõ diyafram yerdeğiştirme bağõmlõlõğõuygulanmõştõr. Bu bağõmlõlõk her iki katta düğüm noktalarõnõn düzlem içinde birliktehareket etmesini sağlar. Yanal deprem yükleri kat seviyelerinde düğüm noktalarõnauygulanmõştõr. "AISC-LRFD93'e Göre Boyutlandõrma" bölümünde tanõmlandõğõ gibi1.2DL + 0.5LL yük kombinezonu ile bir P-∆ çözümlemesi yapõlmõştõr. Başlangõçmesnetlenmemiş uzunluk elemanõn tüm boyu olarak alõnmõştõr.

Boyutlandõrma

Çelik hesabõ AISC-LRFD93'e göre yapõlmõştõr. Kip-inch birimleri kullanõlmõştõr. Bumodel için giriş bilgisi veri tabanõ dosyasõ EXSTL.SDB'dir. Bu SAP2000 paketininbir parçasõ olarak sağlanmõştõr.


ALIŞTIRMAYI BAŞLATMA

Aşağõda modelin boyutlandõrma işlemi adõm adõm açõklanmõştõr. Bu bölümü okurkenbu adõmlarõ bilgisayarda uygulamanõz tavsiye edilir. Programõ başlatmayõ başardõğõnõzõkabul ediyoruz. Bunu, Windows işletim sisteminin başlat menüsünden SAP2000'içalõştõrarak yapabilirsiniz.

Bu alõştõrmada değişik seçeneklere hõzla erişmek için simgeli Menü Çubuklarõkullanõlmõştõr. Simgeli Menü Çubuklarõnda bulunan birçok işleme Ana AraçÇubuğundanda ulaşõlabilir. SAP2000 ekranõnõn ayrõntõlõ açõklamasõ için EkrandaYardõm'õ kullanõn veya "SAP2000 Getting Started" (Başlarken) elkitabõna başvurunuz.

Program paketiyle birlikte gönderilen giriş bilgisi veri tabanõ (EXSTL.SDB) dosyasõprogramõn yerleştirildiği (\SAP2000\) dizininin EXAMPLES adlõ alt klasöründedir.Alõştõrma için SECTIONS.PRO isimli kesit özellikleri dosyasõ da gereklidir.SECTIONS.PRO dosyasõ da programõn yerleştirildiği (\SAP2000\utilities) dizinindebulunur.

MODEL VERİTABANI DOSYASINI AÇMA

1. File (Dosya) menüsünden Open (Aç) düğmesini tõklayõn. Bu işlem OpenModel File diyalog kutusunu görüntüleyecektir.

2. Bu diyalog kutusunda: (\Computers and Structures\Examples\ klasöründe)

• EXSTL.SDB dosyasõnõ seçin.• Open (Aç) düğmesini tõklayõn.

Ekran bu durumda düşey iki pencere görüntüleyecektir. Sol pencere modelin +312 inkotundaki planõnõ gösterir. Bu görünümde kesit adlarõ görülmektedir. Modelin üçboyutlu bir görünüşü sağ pencerededir. Bu görünümde eleman ve düğüm noktasõadlarõ görülmektedir. İlave olarak, pencerenin üst kõsmõnda Ana Araç Çubuğununolduğu Ana pencerenin sol kenarõnda simgeli Yan araç çubuğu da görülmektedir.


Not: Çok pencere ile çalõşõrken belirli bir pencerenin herhangi bir noktasõnatõklayarak o pencereyi aktif duruma getirebilirsiniz.

Daha fazla ilerlemeden önce modeli yeni bir isimle, diyelim ki, TUTOR2.SDB adõ ilekaydederek veri dosyasõnõn bir kopyasõnõ elde edeceğiz. Alõştõrma işlemi boyunca bukopyayõ kullanacak ve orijinal dosyaya dokunmamõş olacağõz.

3. File (Dosya) menüsünden Save As (Farklõ isimle kaydet)'i seçin. Bu işlemSave Model File As diyalog kutusunu görüntüleyecektir.

4. Bu diyalog kutusunda:

• Yeni dosya adõna Tutor2.SDB girin.

Not: Siz .SDB uzantõsõnõ yazmasanõzda program bu uzantõyõ otomatik olarakdosya adõna ekler.

• Save (Kaydet) düğmesini tõklayõn.

Yeni isim Başlõk Çubuğunda başlõk olarak görüntülenir.


MODELİN ÇÖZÜMLENMESİ

Şimdi modeli çözümleyeceğiz. Modeli çözümlemeden önce P-∆ yükünü (1.2DL +0.5LL) ve P-∆ çözümlemesi için gerekli diğer parametreleri girmemiz gerekir. Bununiçin:

1. Analyze (Çözümle) menüsünde Set Options (Seçenekleri Ayarla) düğmesiniseçin. Bu işlem ekrana hemen Analysis Options diyalog kutusunu getirecektir.Bu diyalog kutusunda:

• Include P-Delta (P-Delta hesabõnõ da dahil et) kutusunu işaretleyin.

• Set P-Delta Parameters (P-Delta parametrelerini ayarla) düğmesinitõklayõn. Bu işlem P-Delta Parameters diyalog kutusunu getirir. Bu diyalogkutusunda:− Maksimum iterasyon sayõsõnõ 5 yapõn.− DL (sabit yük) ölçek çarpanõnõ 1.2 olarak değiştirin ve Modify

(Değiştir)'i tõklayõn.− Load Case aşağõya açõlan basamaklõ menüyü tõklayõn.− LL (Hareketli yük)'ü seçin.− LL ölçek çarpanõnõ 0.5 olarak değiştirin ve Add (Ekle)'yi tõklayõn.− P-Delta Parameters diyalog kutusunu kapatmak için OK'i tõklayõn.

• Yeni dosya adõna Tutor2.SDB girin.Analysis Options (Analiz seçenekleri)diyalog kutusunu kapatmak için OK'i tõklayõn.

2. Ana Araç Çubuğundan Run Analysis (Çözümle) düğmesini tõklayõn.

İçinde değişik çözümleme aşamalarõnõn ardõşõk olarak verildiği bir üst pencere açõlõr.Çözümleme tamamlandõğõnda ekran aşağõdaki şekilde görüntü verir.


3. Üst pencerenin sağõndaki dikey kaydõrma çubuğunu kullanarak çözümlememesajlarõnõ gözden geçirin ve bir hata veya uyarõ mesajõ olup olmadõğõnõkontrol edin. Bizim durumumuzda bunlar olmamalõdõr.

4. Penceredeki OK düğmesini tõklayarak bu pencereyi kapatõn. Bu işlem, birinciyük durumu (DL) için şekil değiştirmiş modeli sağ pencerede üç boyutlugörüntü modunda görüntüleyecektir.


BOYUTLANDIRMA YÖNETMELİĞİNİN SEÇİMİ

Önceden hazõr olan (default) yönetmelik, çelik yapõlarõn boyutlandõrõlmasõ için AISC-ASD89'dur. AISC-LRFD93 boyutlandõrma yönetmeliğinin seçimi için aşağõdakileriyapõn:

1. Options (Seçenekler) menüsünden Preferences (tercihler) düğmesini tõklayõn.Bu işlem Preference diyalog kutusunu getirecektir.

2. Diyalog kutusunda Steel (Çelik) düğmesini tõklayõn. Halen seçilmiş ÇelikBoyutlandõrma yönetmeliğini, önceden hazõr olan kesit özellikleri dosyasõnõ vediğer parametreleri aşağõda gösterildiği gibi görebilirsiniz.

3. Önceden hazõr olan Yönetmelik (AISC-ASD89)'u, AISC-LRFD93 iledeğiştirmeniz gereklidir. Bunun için:

• Boyutlandõrma Yönetmelikleri (Steel Design Code) kutusunda aşağõyadağru açõlan basamaklõ menüyü tõklayõn.• AISC-LRFD93 boyutlandõrma yönetmeliğini seçin.

4. Diyalog kutusunu kapatmak için OK düğmesini tõklayõn.

5. SAP2000'nin çelik elemanlarõ boyutlandõracağõndan emin olmak için Designmenüsünden Steel Design (Çelik Hesabõ)'nõ seçiniz.


BOYUTLANDIRMAYI BAŞLATMA VE GERİLME KONTROLU

Çözümleme aşamasõnõ tamamlamõş ve boyutlandõrma yönetmeliğini seçmiş olarakşimdi AISC-LRFD93'ün gereklerini kullanarak eleman gerilme oranlarõnõhesaplayacağõz.

1. Design (Boyutlandõr) menüsünden Start Design/Check of Structure (Yapõnõnboyutlandõrmasõ/gerilme kontrolu)�nu seçin. Bu durumda program çelik çerçeveelemanlarõndan herbirinin etkileşim oranlarõnõ hesaplar. (Eğer bazõ çerçeveelemanlarõnõ seçmiş olsaydõk sadece seçilmiş olan elemanlar için gerilmeoranlarõ hesaplanacaktõ). Biraz sonra aktif olan pencerede her eleman için renkligerilme oranlarõ görüntülenir. Bunlar önceden hazõr olan yönetmeliğe göre 1.0'iaşamayan eksenel kuvvet-moment etkileşim oranlarõdõr. Görüntüde, etkili olanboyutlandõrma yük kombinezonu için gerilme oranlarõ verilir.

Not: Modelde herhangi bir yük kombinezonu tanõmlanmadõğõnda SAP2000otomatik olarak seçilen boyutlandõrma yönetmeliği için bir yük kombinezonutakõmõ sağlar. (Çelik için AISC-LRFD93). Önceden hazõr olan yükkombinezonlarõ aşağõdaki üç yoldan biri ile eklenebilir.

Define (Tanõmla) menüsünden Load Combinations (Yük kombinezonlarõ) vesonra da Define Load Combinations (Yük Kombinezonlarõnõ Tanõmla)seçeneğinden Add Default Design Combo (Önceden Tanõmlõ BoyutlandõrmaKombinezonu Ekle)'yi bir defa tõklayõn.

Ya da, eğer modelde tanõmlanmõş bir boyutlandõrma yük kombinezonu yoksaDesign (Boyutlandõr) menüsünden Select Design Combos (BoyutlandõrmaKombinezonlarõnõ Seç)'õ tõklayõn.

Ya da, eğer modelde tanõmlanmõş hiçbir boyutlandõrma yük kombinezonuyoksa, Design (Boyutlandõr) menüsünden Start Design/Check of Structure(Yapõnõn Boyutlandõrma/Kesit Kontrolüne Başla )' yõ tõklayõnõz.


2. Bir elemana, örneğin A aksõnda 1-2 çubuğu (38 nolu eleman) kirişe sağtõklayõn. Sayfa IV-3'deki Şekil IV-1 ve yukarõdaki ekrana bakõnõz. Bu elemanboyunca farklõ kontrol noktalarõnda, değişik yük kombinezonlarõ için SteelStress Check Information (Çelik Gerilme Kontrol Bilgileri) diyalogkutusunu açar. Bu diyalog kutusu elemana atanan kesit tipi (W18x50) ile ilgilibilgileride gösterir. En büyük gerilme oranõ, bu kutuda parlak olarakgösterilmiştir. Bu diyalog kutusu boyutlandõrma için kesit hesabõnõn Details(Ayrõntõlar)'õ ve seçilen elemanõn Redesign (Yeniden Kesit Hesabõ)yapõlmasõna ilişkin eleman değişiklik atamalarõ ile ilgili bilgilerde verebilir.


3. Bu diyalog kutusunda:

• Bir kez tõklayarak boyutlandõrma kontrol noktasõnõ seçin. (Hiçbir şeyyapmadan, önceden renkli olarak hazõr olanõ seçin).

• Details (Ayrõntõlar) düğmesini tõklayõn. Bu işlem söz konusu noktadaseçilmiş yük kombinezonu için, eleman numaralarõ, geometrik parametreler,malzeme özellikleri, nominal dayanõm değerleri, faktörlerle arttõrõlmõşeleman kuvvetleri ve diğer boyutlandõrma parametreleri de dahil olmak üzereçelik kesit boyutlandõrma parametrelerini gösteren Steel Section Design(Çelik Kesit Hesabõ) ayrõntõlõ bilgi ekranõnõ açar.

• Steel Section Design (Çelik Kesit Hesabõ) bilgi ekranõnõ kapatõn.

4. Steel Stress Check Information (Çelik Gerilme Kontrol Bilgileri) diyalogkutusunda Redesign (Yeniden Boyutlandõr) düğmesini tõklayõn. Bu işlem Kkatsayõlarõ, Cm katsayõlarõ, vb. katsayõlarõ içeren boyutlandõrma çarpanlarõ girişbilgilerini gösteren Element Overwrite Assignments (Eleman AtamalarõnõYenile) diyalog kutusunu açar. Bu çarpanlar yeniden boyutlandõrma içindeğiştirilebilir. Aşağõdaki ekrana bakõnõz. Burada 0, önceden hazõr olandeğerleri ifade eder. Bir takõm elemanlarõn özelliklerini düzenlemek için başkabir seçenek de "Modifying Member Properties of a Group" adlõ bir sonrakibölümde gösterilecektir.

• Element Overwrite Assignments (Eleman Atamalarõnõ Yenile) diyalogkutusunu kapatmak için Cancel düğmesini tõklayõn.


• Steel Stress Check Information (Çelik Gerilme Kontrol Bilgileri) diyalogkutusunu kapatmak için Cancel düğmesini tõklayõn.

Not: Boyutlandõrma ve Gerilme kontrolünde kullanõlan, kontrol noktalarõnõnsayõsõ (parça sayõsõ + 1) çözümleme aşamasõndan önce kullanõcõ tarafõndanFrame and Output Segment (Çerçeve Parça Sayõsõ Çõktõsõ) düğmeleri yolu ileAssign (Atama) menüsünden girilir. Önceden hazõr olan parça sayõsõ kirişleriçin 4, kolonlar için 2'dir.

Şimdiye kadar çelik bir çerçeveyi çözümleyip kesit hesaplarõnõ yaptõk ve bazõboyutlandõrma bilgilerini gözden geçirdik. SAP2000 programõ, etkileşimli olarakboyutlandõrma yönetmeliğini ve eleman özelliklerini değiştirme, yeni yükkombinezonlarõ ekleyip çõkarma vb. değişikliklerle çözümleme ve boyutlandõrmakademelerinin tekrarlanmasõ olanağõnõ verir. Bu alõştõrmada gösterim amacõyla bazõçerçeve elemanlarõnda, eleman özelliğini düzenleme / değiştirme işlemini yapacağõz.


ELEMAN ÖZELLİKLERİNİ DEĞİŞTİRME

Çözümleme ve gerilme kontrolu başarõlõ olarak tamamlandõğõndan, yenidençözümlemeden önce bütün kiriş ve kolonlarõn yanal mesnetlenmemiş uzunluklarõnõdeğiştireceğiz çünkü bazõ kiriş ve kolonlar için gerilme oranlarõ 1.0'den büyük vekirişlerin çoğunda l/r değeri 200'den büyük çõkmõştõr. Gerilme kontrolününbaşlangõcõnda her elemanõn mesnetlenmemiş uzunluğu hem kuvvetli hemde zayõfeksenlerde elemanõn tüm uzunluğu olarak alõnmõştõr, yani Lll 3322 == dir. Ancak yapõ,döşemedeki tali kirişlerin basõnç başlõklarõnõn yanal yerdeğiştirmesine karşõkõsõtlamalar sağlar. Şekil IV-1'e bakõnõz. N-S (Y-Y) doğrultusundaki her kirişaçõklõğõnõn zayõf eksen doğrultusundaki mesnetlenmemiş uzunluğu, 22l yi, gerçekuzunluğun %33'ü olarak alacağõz. Benzer şekilde E-W (X-X) doğrultusundaki her kirişaçõklõğõ, 22l nin gerçek uzunluğun %25'i olduğu kabul edilebilir. Bu değişiklikleriyapmak için sağ penceredeki görünümü değiştirerek bütün kirişleri seçebilecek şekildegörünür hale getireceğiz. Bu pencerenin bundan önceki boyutlandõrmaya ait gerilmeoranlarõnõ 3D görüntü şeklinde göstermekte olduğuna dikkat ediniz.

1. Ana Araç Çubuğunda 2D View (xy) (İki Boyutlu Görünüş xy) düğmesinitõklayõn.

2. Ana Araç Çubuğunda Perspective Toggle (Perspektif Görüntü) düğmesinitõklayõn.

Şimdi bütün kirişler görülmekte iken, kirişleri seçebilir ve onlarõn yanalmesnetlenmemiş uzunluklarõnõ düzeltebiliriz.


3. N-S (Y-Y) doğrultusundaki kirişleri seçmek için şunlarõ yapõn:

• Yan araç çubuğundan Set Intersecting Line Select Mode düğmesini tõklayõn.

• Fare imlecini 1 nolu aksõn A-B aralõğõndaki kirişin soluna götürün.

• Fare imlecini basõlõ tutarak, fare imlecini A ve B akslarõ arasõndaki açõklõktabulunan tüm kirişleri kesecek şekilde elemanlarõn sağõna yatay olarak hareketettirin. Y-Y doğrultusundaki "seçilmiş olan çizgi" kesişen çizgilerigösterecektir.

• Bu çizgiyi kesen bütün elemanlarõ seçmek için farenin sol tuşunu serbestbõrakõn. SAP2000 ekranõnõn sol alt köşesindeki mesaj alanõ 8 çubukelemanõnõn seçilmiş olduğunu gösterir.

Not: N-S doğrultusundaki tüm kirişleri seçmek için bu işlemi iki kezyapmamõz gerekir. (Adõm 3). Bir kez A ve B akslarõ arasõndaki tüm kirişleriçin, ve bir kezde B ve C akslarõ arasõndaki tüm kirişler için.

Şimdi N-S doğrultusundaki tüm kirişlerin seçimi işlemi tamamlanmõştõr. Seçilmişelemanlar kesikli çizgi olarak görünür.

4. Design (Boyutlandõr) menüsünden Redefine Element Design Data (ElemanBoyutlandõrma Verisini Tekrar Tanõmla)'yõ seçin. Bu işlem ElementOverwrite Assignments (Eleman Atamalarõnõ Yenile) diyalog kutusunugörüntüleyecektir. Bu diyalog kutusunda:


• Assignment Options (Atama Seçenekleri) alanõnda Unbraced LengthRatio (Minor, LTB) (Mesnetlenmemiş Uzunluk Oranõ) kutusunuişaretleyin.

• "0" değerini "0.33" değeri ile değiştir.

Not: Bu diyalog kutusunda görülen Assignment Options (Atama Seçenekleri)yönetmeliğe bağlõdõr.

• Mesnetlenmemiş uzunluk oranõnõn kabulü için OK düğmesini tõklayõn.

• Ana Araç Çubuğundaki Refresh Window (Görüntüyü Güncelleştir)düğmesini tõklayõn. Bu seçilen elemanlarda daha kõsa mesnetlenmemişboylarõn kullanõlmasõnõn bir sonucu olarak gerilme oranlarõnõn farkedilir birşekilde azaldõğõna dikkat ediniz.

5. E-W (X-X) doğrultusundaki tüm kirişleri düzeltmek için Adõm 3 ve 4'ütekrarlayõn, sadece farklõ olarak mesnetlenmemiş uzunluk oranõnõ 0.25 olarakgirin.

6. Mesnetlenmemiş eleman uzunluklarõnõn yeniden tanõmlanmasõndan sonragerilme oranlarõ üç boyutlu görüntü ile daha iyi görünür hale getirilebilir. AnaAraç Çubuğundan 3D View (Üç Boyutlu Görünüş) düğmesini tõklayõn. SayfaIV-11'deki görüntü ile aşağõdaki görüntüyü karşõlaştõrõn.


KESİTLERİN OTOMATİK OLARAK SEÇİLMESİ

Mesnetlenmemiş uzunluk değişiminden sonra, aşõrõ gerilmeye maruz 3 elemanõndõşõnda, tüm kiriş elemanlarõnõn yalnõzca düşük gerilmeye maruz kaldõğõ bulunmuştur.Aşõrõ gerilmeye maruz bu üç eleman kõrmõzõ renklidir. Bir örnek olarak, bu aşõrõgerilmeye maruz elemanlar için otomatik olarak kesit tayin edeceğiz.

Aşõrõ gerilmeye maruz bu üç kiriş 31, 33 ve 35 eleman numaralarõ iletanõmlanmõşlardõr. Bu elemanlarõn hepsi W18x35 kesitlidir. Bu kesitleri kademeliolarak daha büyük kesitlerle değiştirirsek, gerilme oranlarõ 1.0'e yakõn fakat 1.0'dendaha az olabilir. W18x50 kesiti istenenleri sağlayacaktõr. Bunun yerine elemanlarõnotomatik seçimini gösteren bir uygulama yapacağõz.

Sağ pencerede çelik gerilme oranlarõ üç boyutlu olarak gösterilmiştir.

• Kõrmõzõ renkteki aşõrõ gerilmeye maruz bu üç elemanõ üzerlerine tek tek tõklayarakseçin.

• Ana Araç Çubuğundan Lock/Unlock Model (Modeli Kilitle/Kiliti Aç) düğmesinetõklayarak modelin kilidini açõn.

- Bu işlem "Unlocking model will delete analysis results! OK to delete".(Kilidi açõlan model analiz sonuçlarõnõ silecektir! Silinsin mi) sorusunuiçeren bir diyalog kutusu getirir. OK'i tõklayõn.

• Define (Tanõmla) menüsünde Frame Sections (Çerçeve Kesitleri) düğmesinitõklayõn. Bu işlem Define Frame Sections (Çerçeve Kesitlerini Tanõmla) diyalogkutusunu getirir. Bu diyalog kutusu modelde kullanõlan kesitleri gösterir. Programõndaha geniş bir gruptan seçili kesiti otomatik olarak seçebilmesi için, modeldekullanõlabilir kesit çeşidini arttõrmalõyõz. W18x35 kesiti, bazõ elemanlar için çokbüyük olduğu için AUTO kesit alanõ için biraz daha küçük kesitleri özellikle kesityüksekliği 12 inch olan geniş başlõklõ kesitleri ilave edeceğiz. Bunu yapmak için budiyalog kutusunda:

− Import aşağõya açõlan basamaklõ menüyü tõklayõn.

− Kesitler listesinde dolaşõp Import I/Wide Flange (I/Geniş Başlõklõ)'õ seçin. Buişlem Import I/Wide Flange (I/Geniş Başlõklõ) kesit özellikleri listesinigetirecektir.

Not: Bu diyalog kutusunda önceden hazõr olan kesit özellikleri dosyasõSection.pro kullanõlõr. Başka bir dosya seçmek için Options (Seçenekler)menüsünden Preferences formunu kullanabilirsiniz.


− Aşağõya açõlõr kesitler listesinden önce W12x96'yõ seçin ve ardõndan Shifttuşunu basõlõ tutarak W12x14'ü seçin. Bu işlem W12x96'dan W12x14'e kadarkibütün kesitleri seçecektir.

− Ayrõlan kesit seçimlerini onaylamak için OK'i tõklayõn. Bunun sonucunda, sonseçilen kesit, vb., W12x14 hakkõnda I/Wide Flange Sections diyalogkutusunda bir bilgi gösterimi olacaktõr.

− I/Wide Flange Sections diyalog kutusunda OK'i tõklayõn. Bu işlem veritabanõndan modele yeni seçilen kesitlerin aktarõmõnõ tamamlayacaktõr. Aktarõlankesitler Define Frame Sections diyalog kutusunda Frame Sections listesineeklenirler.

− Bu diyalog kutusunda Add aşağõya açõlan basamaklõ menüyü tõklayõn.

− Kesitler listesinden Add Auto Select düğmesini seçin. Bu işlem Auto SelectionSections diyalog kutusunu getirecektir. Bu diyalog kutusunda, Auto kesitlerinönceden hazõr olan alanlarõ listelenir. Listeyi yeni kesitler ekleyerek ve silerekdüzeltebilirsiniz. Kayar listeden W14x132'i tõklayarak seçin. Remove(Yerdeğiştirme) düğmesi aktif duruma gelir. Auto kesiti alanõndan bu özelkesiti değiştirmek için Remove düğmesini tõklayõn, çünkü W14x132 kesiti bumodelde özellikle kolonlar için kullanõldõ. Auto kesitin önceden hazõr olan ismiAUTO1 olarak verilir. Önceden hazõr ismi ve kesitlerin listesini kabul için OK'itõklayõn.

− Define Frame Sections diyalog kutusunu kapatmak için OK düğmesini tõklayõn.

• Assign menüsünü tõklayõn, Frame menüsünü seçin ve sonrada Sections'õ seçin. Buişlem Define Frame Sections diyalog kutusunu açar. Bu diyalog kutusundaAUTO1'i seçin ve sonrada OK'i tõklayõn. Bu işlem seçilen elemanlarõn AUTO1kesitine sahip olduğunu gösteren görüntüyü değiştirir.

• Ana Araç Çubuğunda Run Analysis (Analizi Başlat) düğmesini tõklayarak modeliyeniden çözdürün. Üst pencereyi kapatmak için OK'i tõklayõn.

• Design menüsünden Start Design/Check of Structure menüsünü tõklayarakgerilme oranlarõnõ yeniden hesaplatõn. Bu işlem sağ pencerede yeni gerilmeoranlarõnõ üç boyutlu olarak gösterecektir.


Kesitlerin değişiminin bir sonucu olarak, bu seçilmiş kirişlerin gerilme oranlarõnõndeğiştiğine dikkat edin. Farkõ görmek için Sayfa IV-17'deki görüntüyle bu görüntüyükarşõlaştõrõn.

• Yeni seçilen kesitleri görmek için, Design menüsünden Display Design Infomenüsünü tõklayõn. Bu işlem, Display Design Results diyalog kutusunugetirecektir. Bu diyalog kutusunda Design Input düğmesini seçin, Design Inputaşağõya açõlan basamaklõ menüden Design Sections'nõ onaylayõn ve OK' i tõklayõn.Bu işlem sağ penceredeki üç boyutlu görünüşte yeni seçilen kesitleri gösterecektir.


Not: Gösterilen kesitler boyutlandõrma kesitleridir. Çözümleme kesitleride AnaAraç Çubuğunda Set Elements düğmesi tõklanarak ve Set Elements diyalogkutusunda Frames altõndaki Sections kontrol kutusu tõklanarak gösterilebilir.


YENİLENEN ELEMANLARLA YENİDEN ÇÖZÜMLEME

Eleman kesit özelliklerinde boyutlandõrma kademesinde yapõlan bu değişikliğin statikhesap sonuçlarõnõ doğrudan doğruya değiştirmediğinin anlaşõlmasõ önemlidir.Kullanõcõ yeni elemanlarla çözümlemenin yeniden yapõlmasõnõ istemedikçe, budeğişiklikler yeniden boyutlandõrma işlemine özgü yerel değişikliklerdir. Başka birdeyişle, kesit özelliklerinin değiştirilmesi sadece gerilme değerlerini etkiler ve budeğişiklikten önceki çözümleme sonucunda elde edilmiş çarpanlarla arttõrõlmõş elemaniç kuvvetlerini etkilemez. Rijitliklerin (kesit özelliklerinin) değişmesi sonucu elemaniç kuvvetlerinin yeniden dağõlõmõ, çözümlemenin tekrarlanmasõ ile gerçekleştirilir.Kesit özellikleri, sadece seçilmiş bir eleman grubunda güncelleştirilebilir. Yapõlandeğişikliğin tüm model üzerindeki etkilerini görmemiz için, modeli yenidençözümlememiz ve yapõyõ yeniden boyutlandõrmamõz gerekir. Bunun için:

• Önceden seçilmiş olan çerçeve elemanlarõ tekrar seçmek için Yan Araç ÇubuğundanRestore Previous Selection (Önceki Seçimlere Geri Dön)'ü tõklayõn.

• Design (Boyutlandõr) menüsünden Update Analysis Section (ÇözümlemeBölümlerini Yenile)'yi tõklayõn. Bu işlem "Updating Analysis Section will unlockmodel! OK to update." (Çözümlemeyi değiştirmek modelin kilidini açacaktõr!Değişsinmi) sorusunu işeren bir diyalog kutusunu getiri. OK'i tõklayõn.

• Analyze (Çözümle) menüsünden Run (çalõştõr)'õ seçin. Bu hemen çözümlemeişlemini başlatacaktõr. Çözümlemenin değişik kademelerini sõrasõ ile görüntüleyenbir üst pencere açõlõr. Boyutlandõrma kademesinde kesit özelliklerinde yaptõğõmõzdeğişiklikler nedeni ile bu sonuçlar ilk yapõlan çözümlemedekinden kuşkusuzfarklõdõr. Pencereyi kapamak için OK'i tõklayõn.

• Design (Boyutlandõr) menüsünden Start Design/Check of Structures (YapõnõnBoyutlandõrma/Kontroluna Başla)'yõ tõklayõn. Bu işlem yapõyõ yenidenboyutlandõracak ve yeni gerilme oranlarõnõ görüntüleyecektir.

• Şimdi optimum kesitler ile auto kesitleri yerdeğiştirin. Bunun içinde:

− Önceden seçilmiş olan çerçeve elemanlarõ tekrar seçmek için Yan AraçÇubuğundan Restore Previous Selection (Önceki Seçimlere Geri Dön)'ütõklayõn.

− Design (Boyutlandõr) menüsünden Replace Auto w/Optimal Sectionsmenüsünü tõklayõn.

− Bu işlem "Replacing Analysis Sections with Auto-Selected Sections willunlock model! OK to replace" (Otomatik Seçilen Kesitler ile ÇözümlemeKesitlerini Değiştirmek modelin kilidini açacaktõr! Değişsinmi) sorusunusoracaktõr. Değişim için OK'i tõklayõn.


Not: Seçilen kesitlerin yeterliliğini sağlarken Replace Auto w/optimal Sectionsmenüsünün seçimi geçerli olan boyutlandõrma kesitleri ile otomatik seçilenkesitleri kalõcõ olacak şekilde yerdeğiştirecektir. Bu işlem optimum boyutlandõrmakesitleri ile çözümleme kesitlerini etkili bir şekilde yerdeğiştirir ve otomatik imlecihareket ettirir. Sonuçta bu menüdeki seçim işlemi yapmanõz gereken son şeylerdenbiridir.

Son çözümleme sonuçlarõna dayanan boyutlandõrma işleminden sonra farkõgörebilirsiniz.

SONUÇ NOTLARI

SAP2000 çelik hesap seçeneği ile ilgili alõştõrmanõn sonuna geldik. Amaç daha ileridüzeyde seçenekleri tanõyõp kullanabilmemiz için birkaç temel işlemi aydõnlatõpgöstermekti. Değişik konular üzerinde daha çok bilgi için programla birlikte verilenHelp (Ekranda Yardõm)'e başvurunuz.

sap2000 CELIK BOYUTLANDIRMA

Documents

Transcript of sap2000 CELIK BOYUTLANDIRMA