Sandhaanu issue 165
ރ20/- :ު ގަ ،އަ ދު ބ2010 ރަ ބް މެ ޓް ޕެ ސ01 165 1431 I 22 - އެ ތ ވ ބ ހ ރ ހެ ގ ރ ޔ ތ ހ! ނ ވެ ރެ ތެ އ ށ އެ ޖއ ރ!... ނ ގެ ގ ކ ތ ލ ހ ޓ ޕ ރ ކ– ނ ލ ތ މ ރ ކެ ގ ކ ތ ޓ ޕ ޅ ކ ދ އ ނ ލ ށ ކ ލ ދ ބ ނ ގ ނ ހ ނ ކ ރެ ވ ދ ޝ ނ ދ މ އ ޙ މ ޔ އ ރ ހ މ ޖ ލ ސ އ ރ! ވ އެ ދެ ވ ހެ އ ށ އ ގ ތ ސ މwww.sandhaanu.net
-
Upload
sandhaanu-weekly -
Category
Documents
-
view
234 -
download
0
description
Sandhaanu issue 165
Transcript of Sandhaanu issue 165
-/20ރ އގ: ބދ، 01 ސޕޓމބރ 2010 1651431 I 22-
ހރހބވތއ ހތޔރގ
އތރވނ! ރއޖއށ
ކރޕޓ ހލތކގ ގނ...!
– ކރމތލނ ޕޓތކގ އދކޅ
ބދލކށލނ ހނގނ ވރކނ
ނޝދ މޙއމދޖމހރއޔ ރއސލ
އހވދއވ! މސތގއށ
www.sandhaanu.net
165
2ފހ
ސ
010910
165
3
ފހސ
010910
މސއލވރޔ(ނޒކ) ޒކ މޙއމދ-----------------------
އޑޓރ ޝފޢ އޙމދ
އޑޓރ ސބއހސނ އހސނ އލ----------------------- ލއއޓ ގރފކސ / އފރޙ އސމޢލ
-----------------------ލޔނތރނ
(ބނޑ) ޙސއނ އލޒހރ) (އކ ޒހރ މޙއމދ
ފހލ ސޢދ ޝފޢ އޙމދ
ރޔޟ މޙއމދމއސނ
ލތފ އބރހމ ހއދރ ބނ
އދރ / އފސ
ނތ ލވރޕލ ގ.
ފނގފލ) (ފރތމ
3343655 ފނ:
3343605 ފކސ:
ނވލޓ ޕރނޓރސ:
www.sandhaanu.org
c
އޑޓރއލ
ގއމއގ ނމނ ލބފއވ މނވނކނ މޝހރވފއވނ ދވހރއޖ
ޖއވގ މނވނ ރއޖގ ކރނ ޒޔރތ ރއޖ އތއ ޓއރސޓނ ގތގއވ.
ކލނބވ މހއލ އމހނގ ބނމގއވ. ހދކށލމގ ދވސތކއ ހމހމނކމގއ
’ހމލދނ‘ ރއޖއށ ދދފހނ އހނސ ގނވފއވތއވ. ކނތއ ހތހމނޖހ
ލބގނދޔ ބރވރކނ ސހމއ ބޔކށ ގނ ހބރކ ރއވމނދކމގ ބޔކ
ގނވ ޝއގވރކނ ފރތތކށ ބރގ ރއޖއއ ދޔއ ވގނ އޚބރ ކމކވ.
މ ގޅފއވނ އކނމގ ދވހރއޖގ އހނ ދރކމކވ. ވރށ ޚބރކށވ. މއ
އރފނއވ. ޅލނ އވޔފރއށ ޚބރތކނ މފދ ކމގއވހނދ ޓއރޒމ
ވއޓދނއވ. އޅގނޑމނ ވޅގނޑކށ އގތސދ އތރ އހނވއޖނމ
އނޒރ‘ ’ހމލގ އއސފއވ ގގޔށ ބފޅއގ ސޔސ ފރތތކނ ބއއ
ސޔސ އއ ބނމނދގތގއ ފރތތކނ ބއއ ޖކކށވ. ބޑ ދޔއ ވގނ
ސލހމސލސކމށ ގއމގ ހސލކރމށޓކއ މގސދއ ސޔސ ސޓނޓކވ.
ބއއ އނނތވސ ފއދއއ ކރނ ފނމތކށގނ ޚބރއ ބރއރފދ
ކމއ ސރކރގ މމއސލގއ ކނމއކސ ދޔއވ. ސވލކރމނ ފރތތކނ
ވފއ އޝރތއވސ އދ ހލމއ ހމލގ ހދހދނތކނ ފރތތކނ ބހ
ވނ ހމވފއވ. ނތކނ
އހނސ ދރކމކވ. މޒމނގއ ތޅމކ ފރތތކނ ބރގ ރއޖއއ
އއވސ ނނނނކމގ ހސލކރމށ މގސދއ ސޔސ ހމލތއ އތރގ
ވރކނ ނޝދއށ ރއސ ކނބޑވއވ. ފރތތކނ ބއއ ނތމނ ގރނޓއއ
ވނ ހޖމކރނ އކނ އދވސ ފރތތކށ ބއއ މހގނދވސވފއވއރ ލބ
ދތވފއވ.
ދނ މވރކނ ފރތތކނ ގތގތނ ސޔސ އކ ކނމހނ ހރއރ
ވރކނ އހނކމނ ކރމނނވ. މސއކތ ފއޅގއ ހބނރ ވއޓލމށ
އހލވރނ‘ ’ފސތލއގ ހދއގނ އހތރކނ ބރގ އތރނނއ ވއޓލމށ
ފދ ނކރވނ ބޔކ ކނމ ކތ އހރ ފސ މއވހވ. ނނނނއކ ބނނ އދ
ހމވނއވ. ރނގޅށ ފސރ ހވލމ ފތފށތއ މޒގ ކއފނކނ ކމއވސ
165
4ފހ
ސ
010910
ބޓ ސޓ
ސމލކނ ފނފއ ދ ދވހނ ކނކމށ ދނ ހލ. ކރނ ލލނ ފނމނ ގނވފއވތ މހނ ރއޖގ މސކތތކނ
އރ ލދއ ހތއ މސއކތ. ހދމތތރ މއމނގ އރމކ އރ ކރ މދނގތނ ރއޖގ އވދޅވނ އފރޝމ އފވ. އހނސ
ދނ ޕރގރމތކނ އހނތ؟ ހދއރ މހރ ދއކ ޑރމ ލވއއ ޓވއމއނ ކރގ ރދ މހ ދއކނ. އފދ ވހކ ނގނބއ
ތފތ. ހސބއ މހރއ ކރއއ އލބނ. އބދއއބދ މއޟމތތއ ދނ ހޅވއޖ. ލ ބޔއގ ގނ
[email protected] އމއލ: ،3343605 ފކސ: ،3343655 ފނ:
ހމއހނމ އދ ކލމކވ. ކރވފއވ ޚއޞ މޝވރއށ ޚޔލ ބފޅނގ ކއއވ މޖއލ މ ކލމކ މ ޚޔލއ އއވސ ކރ ޝއޢ ކލމގއ މ އރވނއވ. ފރސތ ކލމނ މ ވސ ސޓތކށ ހޅވލވފއވ
ނނވ. ޚޔލއ މޖއލގ މ އއވސ ވހކއކ ސޓއއގއވ އދ މޝވރއއ
ބޑ އޅގނޑށވ އކ އވމއ އޑ ވހކ ހމލގކޝ ވހކއއ. ހއވ ވރށ ސޓއއމކ ދރދށނ މހލފމނގ މރނވމ މހނ ސޔސ ރއޖގ ޖކކށ.ޑއރޕގ އޅކމށ ހމލދނ ބސޓވމއ ރއޖއށ ރއޖ އތރކރނކނ ހތޔރ އޅމއ ބޔކ ބނނވގނ
ތއޔރވނހނ. ކރޓއށ ފހ ހވނ ނވބއވ؟ ގޅމއ އއލނކރމއ ކމނޑރ
”
–ސނޓ-
ހނގ” މޑއގއ ރއޖގ އތލމކ ކމރ ދޓވގ އދނކ ސރނގ
އތރ އއމލގ ސރނގގ ސނދނގއ ކއތވނ ކމއ. މހނމ ވރށ
ވރށ ސރނގ ގނސދނއޔ. ސފއގއ އނޓވއއއގ ތފސލ
ބސދގތމއ ތފސލ އބފޅގ އނމދކރނ އނޓވއދނ. މޅވނ
ލބނކމށ.
”
–މޖ-
” އދވނމ ނޅތ. މދވހރއޖއށ މދވކށ އދވސ ބދސނ ރއޖގއ
އދވހއ އދވސ ބރކރނމ. ފހ އނމނ އޅ ޚލފށ ގވއދ ބނ
ރޖސޓރކށގނ މހނ އޅ ހލފށ ގވއދ ބލނ އދވސ ނފނ.
ހމޖއސތ. ގތއ އޅވނ ހލފށ ގވއދ ރއޖގއ ރސމކށ
”
–ބނދދ-
””
–ހސނ ހބބ-
”
މހރވސ އރވސ ދކވޑއނގނނވމތ؟ ކމށ މހނމކމއ އއ އކލވލނ ރޕޓއ ހމދރދވ ހލމދ އޅ މމބރނ ސވލސރވސ
މސރއށ ކރގ ފހކޅ ޖލއ ފނނ ބނތނ މއސލއކށވމ ކޑކށފއ މސރ ލބގނ. ބއމސރ އޅނ މވއޒފނ ސވލސރވސ
ހމ މސރކޑކރގތއ. އދވސ މ، ފށނ މސ މހރ ސޕޓމބރ ބދލކރނމ،
””
ސރ- –ސވލ
www.facebook.com/sandhaanu
165
5
ފހސ
010910
މކލ
ނމނ ވރއއގ
30
(އނނ) ނޝދ މހނމދ
ކރވނ އވސނމކނ“ ރނގޅ އކނ ނކރވނ! ރނގޅއ އކމއ ”ކމއގސކރ ވސނމކނ
ގޅ އދދއ ކރގ
ބއ) (3ވނ ނމނ ވރއއގ
ރއޖގ އހރތކގއ، 1950ގ ކލނޑރނ، މލދ
ވރކމގ ވ ނމވސ ކމގއ އތ އއލ ފނރ ދހ ނގކޔ
އއލއއ އތރގ އޅއވނ ހރކތތރވ ކނކމގއ އނމހ
ބފޅނނވ. ވލނގ
އއލނ ބދލވމށފހގއ ޖމހރއޔތކށ ދވހރއޖ
ފސރ މކނ ބއލވލއވމނ މޖލހށ ވޒރނގ ފރތމ، ކރވނ
އނމ އތރގ ޚނދނގއ އހނދގއ ހމވގނ ދއވ. ރނގޅށ
ރއސލޖމހރއޔ ޖމހރއޔތގ ދވހ ހނނވ ކޔނ ނގ
ރއސލޖމހރއޔގ ކލގފނކ، ދށމނ އމނ މހނމދ
ވޒރލ މލއޔއވ. ވޒރލ ދޚލއޔއވ. ވޒރއ އތރނ،
ސއޙވސ ވޒރއ އދ އމނއމއވ. ވޒރލ ޚރޖއޔއވ.
މއވ.
ވލނގ މޖލސގއ ވޒރނގ ޖމހރއޔތގ އ
ތއބވ ބފޅނނށ އތރ ފޔވ ދދ މހއމދ އބރޙމ
ދހރގ ދދއއ އބރހމ ކޑދހރގ އއ ޖލލއދނ އބދهللا
ރޝދއވ. އބރހމ ދދއއ އލ ހސނ ވއހބއ އބދލ
މސ މލނ ކލގފނއ ފމލދރ ދވހކ ފހނ އދހވ.
ދދ އބރހމ ފތމތ އއ ހސއނ އއމނތ ކލފނއ މފތ
ވކ ވއވ. އޢލނއވސ ކރ ކމށ ހމނ މޖލސގއ އ
އޢލނކ އ ކމކށ ތއބވ ވޑއގނ ހވލވ ތކކއ ވޒރ
ނވއވ.
ރއޔތނގ އނނއރ މފދއނ މޖލސ ވޒރނގ
ވފއ ޖލސތއ މޖލސގ އ މބޑވ. އދ ހލ މޖލސގ
ގނދވފދ ބއޓމކށ އދހ ފރތނ ވރކމގ އނނނ
އއޕޓއއގ މމބރނ ހއތހވސ ތބ ގތކށވ. މޖލސގއ
ފރޞތތއ އތރ ސލމތއ އމއލ ތމގ ކމނނވ.
ގނކމނވސ ގތގއ މނބރނގ ބފޅނ އދ ލބގތމށވސ
ބފޅނނށވސ ގނގޅއވ ޚޔލ ގތކށ ދވނ މއވ.
ދހވނ މކމނ ކޑކމނނއއކ، ކނތއތއ އނނ ކރވނ
ބކހލވ. ޖހފއވ މޖލހށ ރއޔތނގ
ކބއގއ މސކޅއގ ހނގމގއ މދ ވރކނ ދވހ
އއލގ ދ މދނނވ ހނނކމނ ހއޓފއ ބރތކއ ގނ
ދޔ ހރކތތރވމނ ރއޖގއ އއރ އހނވސ ފޔވ ބފޅނ
އއފރތ ޒތކށ ތބ ބފޅނނއ އތއ އއލއއގ ކތނމ
ކކގ ކރވނ ފހގ ގތއގއ ހއސ މކމގއ ވފއވ.
ވރކމގ ބފޅނނށ އއގމގ އހނމ ހމ އދ ބފޅނނވ.
165
6ފހ
ސ
010910
މގތދ
މސ: ރމޟނ
ފކރ މސ ޙސނ އއޝއޚ : ލޔއވ
ސނނތތއ ބއއ ރދއގ
ومن آله وصحبه وعلى اهللا رسول على والسالم هللا والصالة احلمد
وبعد: وااله
ވރށވސގނއވ. ކނތއތއ ސނނތވގނވ ކރނ ރދވރޔ
ކރނ ރދވރޔ އވނ ކށލފއ ފހގ ތރގއ އގތނ
ކނތއތކވ. ބއއ ސނނތވގނވ
ކމކވ. ސނނތވގނވ އއ ހރކއނ ރދވރޔ އކއ:
ޢނހގ هللا ރޟޔ މލކ ބނ އނސ އއޞޙޙއނގއ
ޢލއހ هللا ޞއލ ނބއޔ މތ ރވވގނވއވ. އރހނ
السحور في فإن ”تسحروا ޙދޘކރއވއވ. ވސއލމ
ހރކއމގއ ހރކށވ. ”ތޔބއމހނ މނއ: بركة“
ބރކތއވއވ.“
ނހލވގނ ސނނތކށވހނދ، ހރކއމކ (ނޓ:
މހ ނކވނ ހރ ނމވސ މދވރވގނ އނނކމއ ނވތ
ޞއޙވނއވ.) އނގ ރދ ހރނކއވސ
ސނނތވގނވއވ. ލސކށލނވސ ހރކއނ ދއ:
ޘބތގ ބނ ޒއދ ޢނހ هللا ރޟޔ އނސ އލބޚރގއ،
މތ ވދޅވއވ. އކލގފނ ރވކރއވފއވއވ. އރހނ
ހރ ޢލއހ ވސއލމ ތމނމނނއކގއ هللا ޞއލ ނބއޔ
ތދވވޑއގތވ. ކރއވމށ ނމދ އއށފހ ފރއކޅވއވ.
ސވލކރއވމވ. ތމނކލގފނ ވދޅވއވ. އނސގފނ
ތއވ؟ ކހ ވގތކޅއ ދމދގއވ ކނބއލވމއ ބނގޔ ހރ
ވގތކޅކވ. ކޔއލވހ އޔތ ފނސހކށ ވދޅވއވ.
އނއށ އރއރނވއޖނމ، ޒވބކށ މހކ ރދވރޔއ ތނއ:
އގތރކމއކގއ އޙސނތރކމ ބދލގއ ތރތކގ އލބނ
ރދޔށ މހރ ތމނނ އގތނ އދވގނވއވ. ދނނ ރއދ
މތ ޢނހ هللا ރޟޔ ހރއރ އބ ސނނތވގނވއވ. ބނނ
ރވކރއވފއވ. އރހނ ވސއލމގ ޢލއހ هللا ޞއލ ރސލ
ل ه يج وال يرفث فال نة ج يام ”الص ޙދޘކރއވއވ. އކލގފނ
ه بيد ي س نف ي والذ رتني م ائم ص ني إ ل ليق ف ه امت ش و أ اتله ق رؤ ام ن وإ
ه ام ع ط يترك ك س امل ن ريح م الى تع اهللا ند ع يب ائم أط فم الص لوف خل
ر ش بع نة س واحل به زي ج أ نا وأ لي يام الص لي ج أ ن م ته و ه وش رابه وش
ރދވރޔ ފހ ރއކތރކމކވ. ”ރދއކ މނއ: ا“ ثاله م أ
ވހކދއކމނ ބކރ އދ އއކބވށވ. އދނތކނ ޖނސ
165
7
ފހސ
010910
މގތދ
ފރއސރ ނވތ ހދނނމ ޒވބކށ އނއ މހކ ރއކތރވށވ.
މހރ ތމނނ ހމކށވރނ ބނހށކމވ. ދފހރށ ކށފނމ
އތޕޅގއވ އފރތއގ ނފސ ތމނކލގފނގ ރދއށވ.
ޙޟރތގއ ގ هللا ވދޅވމވ. ގނދހވކރއވއ ފރތ
މރވހއކމ ވހށވރ މސކ ޢޠރގ ކރތރގވސ ރދވރޔގ
ދކށގނ އހނނނ އދނތއ ޖނސ ކނއއ ގއވއވ. އނގ
ތމނރސކލނގއށވ. ރދވނ އށޓކއވ. ތމނރސކލނގ
ހޔ ކނމ ޖޒދއވނމވ. އރދއގ ތމނރސކލނގ އދ
އތރކށދއވމވ.“ ގނ ދހ ކމކށ
هللا ޞއލ ނބއޔ މތ އވސކރނ. ރދވއލނ ހތރއ:
ير بخ الناس يزال ”ال ޙދޘކރއވފއވއވ. ވސއލމ ޢލއހ
ހނދކ އވސކރހ ”ރދވއލނ މނއ: ر“ ط الف لوا ج ع ا م
ނދހއޓވ.“ ހޔކނ ފލއ މސތކނގ
(ރޠބކ ރޠބނނވ. ސނނތވގނވނ ރދވއލނ ފހއ:
ނވތ ކދރވ.) ހކ ތމރނނވ. (ތމރކ ނވތ ފކދރވ.)
ރވކރއވފއވއވ. ޢނހ هللا ރޟޔ އނސ ފނނނވ.
قبل رطبات على -يفطر وسلم عليه اهللا -صلى اهللا رسول ”كان
حسوات من حسا تكن فإن لم ، مترات يكن فعلى لم فإن ، يصلي أن
ރދވއލވނ ”ރސލهللاޞއލ هللاޢލއހ ވސއލމ މނއ: ماء“
ނތއޔ ރޠބ ރޠބވ. ފރއކޅވނ ކރގއވ. ކރއވމގ ނމދ
ހއޕވއވ.“ ފނފދއ ނތއޔ ކދރ ކދރނނވ.
ފދއނ ވރދވފއވ މގނ ޞއޙ ވއލހނދ ހއއ:ރދ
ވޖބއކމގއވސ އއ އދ ބސމއވ. އއ ނވއވ. ކޔނމނވ
ރދ ތރގއ އޅގނޑމނގ ބރވލއވއވ. ބކލނ ބއއ
لك ”اللهم މދޢ ޢއމވފވ ގތގއ ދޢގ ކޔ ވއލއރ
السميع أنت إنك مني تقبل اللهم ، أفطرت رزقك وعلى صمت
އލއމމ ދޢއއކމގއ (ޞއޙނނ) ޟޢފ އކ العليم“
އދ ވދޅވފއވއވ. މޢދގއ ޒދލ ޤއޔމ އބނލ
وابتلت الظمأ ”ذهب ވރދވފއވއވ. މދޢ ހމއފދއނ
އބ ރވކރއވ މދޢ ” اهللا شاء إن األجر وثبت العروق
އކލގފނގ އލބނ އލއމމލ އދ އލބއހޤއވ. ދވދއއ
ޙދޘއކމށ ދރޖއގ ޙސނ މޙދޘފޅކ ޣލލގއ އރވއލ
ކރއވފއވ. ޙކމ ވނ
އތއ ބހގތނ ކމއ މތ ދޢކރމގ ރދވރޔ ހތއ:
هللا ރޟޔ އނސ އގތރގއ ވރދވފއވއވ. ޙދޘއ
މތ ހމނއވ. މޙދޘފޅ ރވވގނވ އރހނ ޢނހގ
ޙދޘކރއވއވ. ވސއލމ ޢލއހ هللا ޞއލ ނބއޔ
، الصائم ودعوة ، الوالد دعوة : ترد ال دعوات ”ثالث
ރއދވވގނނވއވ. ދޢ ”ތނމހއގ މނއ: املسافر“ ودعوة
ދޢއވ.“ ދތރވރޔގ ދޢއއ ރދވރޔގ އއ، ދޢ ބއޕގ
އލއލބނ އދ އލބއހޤއވ. ރވކރއވ މޙދޘފޅ
ވދޅވފއވވ. ޙދޘފޅއކމގއ ޞއޙ އކލގފނ
ބއއ ސނނތވގނވ ކރނ ރދވރޔ މއ
ނމވސ ވއވ. ސނނތތކއ އތއ މނނސ ކނކމވ.
ޤޞދކރމވ. ފއދއލމށ މމނވރ -ނމނ-މލޔމގއ
165
8ފހ
ސ
010910
ސސޔ
ދރއޅނފށމގ ބމގއ ދނޔގ އނސނނ ބނވގތގއ
ދރއޅނ އތގ އއޗކވ. އއ ދރއޅމށ މބމގއ އތކ ކރނ
ގތ އނމ އތގ އއމގއ އއ ފށގނ ބމގއ ދނޔގ
އއ ޑރގނ ކނމއކސ ކމގއވއވ. ޑރގނ ރޙމތތރއކ
ވއޖއވ. ކމގއ ދރޙމތތރނ ހޔއދ ގތ ވރށ އތކ
ކއ ދވހނ ބރވ. ވއގދފޢ ޑރގނކ ދކގތގއ ޑރގނ
އކސ ކނމ ވއވ. ކމގއ ޑރގނ ދނޏކ ދބލ އޅ
ޑރގނ ވތ ބރކމގއ ދފޢ ވއގ ގތގއ ގބލކރ ޑރގނ
ސބބނ ދރއޅމގ ޖއވގއ ޖއވގއވ. ގނދނ ދރއޅމނ
އތނތނގ ދރއޅ އތނތނގއ ހނދށގސ ގސ ތރތކށ
ފސހގތތކއ ދކ ބމގއ ދރއޅމށ އތނތނގ މޢލމތއ
ޑރގނށ މޢލމތއ އތކއ މފދ ބވތތކއ ކނގ ލބނހނނ
ލބގނވއވ.
އތގ އތކވސ ރޙމތތރޔ، ޑރގނގ ހމއފދއނ
ޖނގލގ ބރގދ އނމ މބމގއ ދނޔގ ހނނގތށ ވސނނ
އތކށ ވއޓލމކ އޅލ ބޑތ ގސގސ ހނޑ އތގ ވރޔއވ.
ޖނވރތކގ ދރއޅ ޖނގލގއ އތކ ކމއނނވ. މބޑ
ގތވ. ވސނނހރ އތގ މއ ގބލކރއވ. އތ ވރޔކމގއ
ގބލކރގތވސމއ ފޚރވރވ އތ ބރގދކމނ އތގ އދ
އތގ ނށށވދ އތގ ބރގދ އފދ ކނބހނ އހނސ ވ.
ގބލކރވ އދ އޑއހ ވހކތކކވސ ކނޑވލކމގ ބރ
ވހކތކކވ.
ރހމތތރކމގއ ޑރގނގ އތއ، ކނމއކސ
އހރމނ މހރ ބނފއވ. ޑރގނ ދއވހކއއގއ ދކވމނ
ކލއށ އހރނ ވއޖއވ. ވމ އޅތ ދވސތކއ ރއޓހކމގއ
އހރނ އއ ބނމވ. ބނދވސނއދނ މޅގތއ ރއކތރ
ތއޅ މހރ ވސނގތގއ އހރނ އދ ހޔއދތއވ. ކލއށ
(އތއ) ކލއށ މބމގއ އރމގއ ފސހއއ ލއ މނވނކމގއ
ވހކ ޑރގނގ ހސބށ މހ ކއރވއޖއވ. އއނ ދވސ ނޅވނ
ބނޏވ. ޑރގނ ހއޔވ. ކއވގނ އއ ބނޏވ. އތ ދއމނ
އވހށ ވރށ ނވނނމ ދގކމގއ މޢލމތ ލބފއވ އހނނށ
އގއތރނ އނނނއވ. ޖނނ އނސނނއ މބމށ ދނޔގ
ބރގދ ވރށ ނމވސ މޚލގކވ. ކދކދ ވރށ އނސނނކ
ޑރގނ ކހވރއހއޔވ. ކދވގނވނ އހލއވ. އތ މޚލގކވ.
މހކނހވރ ވއވ. ބނކމށ ދއކލފ ތނކޅއ ނޔފތނ އސރގ
ގސ ރޅގދވގނ އވފއ އހނ މއޑ އތ ގތގނޑކށވނ،
އކ ޖހމއ ނ ފއ ފހތ އތގ ބޑގއ ގހއގ ހރ ކއރގއ
ކދ ކދ ތވރގ ބނޏވ. ފޚރވރކމއކ ބރއސލފއ ގސ
ހއޔވ. ކނބރއ ދއކނ ކރމތގއ އހރނގ އނސނތކކށ
ދނޔގ ބނޏވ. ޑރގނ ދއމނ ވހކ އތގ މހތނށ
ލބގނވ އއނސނނށ ކދނމވސ އނސނ އއނނ މބމށ
ސކނޑއއ ހތ އގ އއޗކވ. ބރގދ ވރށ ސނކޑއކ
ކލލއވ ކރނއވ. އޅވތ އލގއ ކލ ހދނތކގ އހދ ގޅގނ
ކއޓއޖހއގނ ދނޑކޅއގ ކޅގއ ކރވނއވ. ހމ ބރމސއކތ
އދވހކނ އޅވތކރވނއވ. ކއމނކށ ކލ އނސނ އކޑކޑ
މކނ މމބނނ އޅރށވ. ކރނ ދލލނ އނނނޖހނ ކލ
އބދއވ. ދނޔއށ ބދލއނނމނ އވހށ މ އހ ހމވނގތވ.
އހރނނއކ ބނމވ. ހޔއދތ އހރނ ކލއށ ވމ
ފނ އތނގއ ހނގށވ. ތރއށ ދރއޅމގ މއޅ އހރނ
އވސ އތނކށ އނސނނކށ ދރއޅނ މފސހއވ. ކނވއވ.
މނވނ އހރމނށ އހރމނގ އއސ ނޅވނއވ. ގސ އވހކށ
މހތނށ ދރއޅވދނއވ. އފލގއ އމރށވސ ކނމތގއ
ލބނ އތނނ ކނއށ އހލއވ. އތ ދއމނ ވހކ ޑރގނގ
ފޔގނޑ ޑރގނ ހއޔވ. ކނތނއ އތނކ ހއޔވ. އއޗއ ކނ
ބނޏވ. ޑރގނ ކޅނ ދއކލ ތރއކވ. ފޔގނޑގ ހޅވލފއ
ލބގނނމތއވ؟ ޢބރތ ވހކއނ އތގ
(ބނޑ) ޙސއނ ޢލ
165
9
ފހސ
010910
ސސޔ
ފތޕލވލގ ފޅލ، އރނޖ، އފލ ކނހނނނ އއއވ. ތނކ
އހރނ އތބނޏވ. ތރކރއވ. ވއތރތކއ މވގ ވއތރތކ
ކލގ ކލއއ ބނޏވ. ޑރގނ ހއޔވ. ކހނއ ދނ އތނށ
ކޑ ސވރވށވ. މއޗށ ބރކށ އހރނގ އނހނނނ ދދރނނއ
ގނގސދނމވ. ދނޔއށ އރމ މބނ ތރގއ ހނދކޅއގ ކޑ
ލބނހރ ދނޔނ ތރގ އކގތގތނ ޑރގނ އކސ ކނމ
ހރހ ދއކ ހޔއދގނ އތށ، ގބލކރވތ ވހކ އފތކގ އރމއ
ކމކށވ. ކހލ ފނނގނ ދނޏކނ ފނއ ދއއ ވގނ ވހކތއ
ދނޔގ ނނމމކ އތގ ނކރވނވ. ގބލއ ތކއ މވހކ އތކށ
ބރގދ ބޔ މއޗށ ޖނނނ އއނމވސ އގ އނސނނއ ބމށ
ޖނނނގ އނސނނއ ގތދނކށ ގތގއ އތގ ބރފރވއގނ އތގ
އތށ މހތނށ ދރއޅމށވ. ބޑކމގއ ބރފރވއގނ މއޗށ
ޑރގނށ ރނގޅށ ނކރކނ ގބލ ނސޙތ އދނ ނސޙތދ،
ދނޔއށ ފސހ އހރނނށ އހރނ ބނޏވ. ޑރގނ ވސނމނ
ރޚމތތރކނ އކ ވމއ ރޚމތތރއކށ ދރއޅނދނއވ.
ރޚމތތރނނ މބމށ ދނޔގ ދތރއނ ދތރ ދމގނވއވ.
މހތނނ ދކނމވ. އއމގއ ކލގ ޙލވސ އނނ ބއދލކރނ
ހނގއޖއވ. ދތރކށ ދނޔއށ ޖއވ ޑރގނ ގލމކށ ސލމ
ޑރގނ ޚލބލ އތގ އއސ ބމށ ދނޔގ ދތރއނ ދތރ އއށފހ
އތ ދރނވނ، ގތދނކރ އއމގއ އއ މގތނ ޑރގނ އޅތވ.
ނސޙތ ދނ އހނނށ ކލ ބނޏވ. ކރނވއޓލފއ ދލލނ
ޖހއޖއވ. ކރނ އހރނ މހއވހށ ހތމ ގބލނކރވނކމގ
ފނތޣއޔރވ، ކރތކގ ދއޗވ. ލބނ ކނ ފނ މނ މބ މހރ
އއސ އއ ގވމނދތ ފރބދތއ އލފނރވ، ޖނގލތކގއ
ހށގނޑށ ހތ ސބބނ މކނކމގ ވރމނދތ ގނޑފނތށ
މހރ ޔގނކނ ނޅވނކމގ މދނޔގއ ދރ ވނނ ލބއދހއ
ނޞހތ ކލގ ގސދކރނ މހރ އހރނ ވމ ލބނފށއފއވ.
ގބލކރށވ. އގތ ދށވ. ދރއޅމށ ޖއވ ގބލކށ
ބނޏވ. ދރވލފއ ޑރގނ ދއމނ ވހކ އތގ މހތނށ
މތނއނތވ. އތނއ މހރކ ހއޔވ. ބނނ ރޙމތތރޔއ!
އނސނނވ. ކރނ ރސކނ ހނދތކގއވސ ތރތކއ މހރ
މރކޒތކނ ޓކނލޖގ ހސޕޓތކއ އސޓޝނތކއ އމހނގ
ކނޑނޅ ދވލ ރއއ ފރމނނވ. އދނ އތނތނވސ
އދދއ އޅނދތކގ ޖއވ ނނތއކޔ އކއކ ޖއވ ފނވމނދ
މކއއއޗއގ ޓކނލޖއ އތރވމނނވ. ދނ ބއކނވސ
މއދގ ބރމނކ ކރއރއގނގސފއވ އނސނ އލގއ ހދމގ
އނސނނށ އބރ ވފއވ. ކމކށވނ ހއރނކރވނ ދނޔ
ދނޔގއވހއ ދނޔއއ ގބލކރނ އނސނ ދއވކމށ
އނސނވނ هللاއވ. މތވރ އފއދވ ތރނ އއޗއނތމގ
ސލމތ މއޗށ މތވރކރއވވފއވ. ތކތގ ވހއ ދނޔގއ
ޒނތތރކށ ނފސ ހތއ ޖއހރނ އގމތ މކޔ ބއދއ
ދއވފއވ.
ކބރވރކމ ގތދނކށ ތމތމއށ ވގނއޅ މވހކއނ
ބރގދ ނވކމގ ނސހތއ ހޔ ދވނ ވރނނކށ ބޑކމގ
އނސނ ގބލކރނޖހއވ. ޑރގނދފއވކނ ދނޔއށ މސޖއ
މތވރކށވ. ބމގއ އނކއ މއޗށ އކއގ ހއދވފއވނ هللا
އމއލ އއނސނގ ފޅވގނނނ ހށފޅލ ބޑވ އހނސ
ހމކށވރނ މތނނވ. ލބގނނވގތގ ބރއ އއވސ ޒތގއ
ހނގމނދނހއކމއ ހނގމނދ، އދ ހނގއދއ ދނޔގއ
ޙއގގއ ރއޔތއގ ގއމއގ ދކ ދނވޑގނވއވ. މޅށ هللا
ޢއޒތތރ ހއގގއ، އސލމދނގ މތވގނވ އދ ޙއގގއ
އވހކފޅތކގއ ވހކފޅތކއ ދއކވމނގނދވ މނބރނ
ދކދނވޑގނވނ هللا އޚލސތރކމއވސ ތދވރކމއ ހރ
ޢއޒތތރ އ ފކރފޅކރއވނތއވ. ވސނވ މއޗށ ކމގ
ވކލތކރއވނ ދފޢގއ ރއޔތނގ ގއމއ ދވހ މނބރނނކ
ވޖބކ އބފޅނގ ބފޅނކމއ ހވފއވ ރއޔތނ ދވހލބވތ
ދނގނނނޖހއވ. ކހވރކށކނ އދކރވނ އވޖބ ކބއކނ
ވރއކ ކބއކނ ވޖބކ ވރއއގ ކބއކނ ޙއގކ އނސނ
ބޑވޖބއ އފދ ތމއށ ތމމނށ ނވތ ވސނނޖހފދއނނވ.
އނމތވރވގނވ އދނކރވނނމ ވގތށ އދކރނ އވޖބ
ވވވރގ އކނކނ އފރޞތ ދއވމވ. އސތޢފ އކމނ ގތކ
ތދ އޚލސތރ ލބވ ދކ ރއޔތނ ރއދކށދނމވ. ބރކށ
ރއކތރކރމށ ޢއޒތ ތމމނގ އބރއ ވރނނށވމށޓކއވ.
އޚރތ ބއޖވރކރމށޓކއވ. ދނޔއއ ޓކއވ.
165
10ފހ
ސ
010910
ސސޔ
ފރހމ ވރށ އކ ޑކމރސ ”ހމތދކވ.
އނމނ ނޒމކވ. ފތ އސލމދނށ އނޒމކ ނޒމކވ.
ނޖއޒ ބޔކށ ނވތ ވކ މހކ ބރހނގ ވކ ގތއ، ރހ
ނޒމކވ.“ ނނގނ ފއދ
ޒވނނނވ! ތއލމ ޒވނނނވ. މއދގ މއދގ
ނނ ހއޔވ؟ އނސފކށ ހއޔވ؟ ބދލކށ ބނނވނ ކލމނ
ނނނނކނ ހމޖހމއ އނސފއނތ ހއޔވ؟ ހމޖހމކށ
މއދ ހރ އޙސސވ މޔސވނ ކލމނ އނގއރވސ،
ސރކރގ ވސނލށވ. ބނނތކށ ކލމނގ ބނމވ.
ސބބކ ނވނއވ. އހނއ ހއޔވ؟ ކރނވ ބދލ ހރހކމއ
އނސފނ ހމއއ އއ އކނކނ ތއދކށ، އކނކމށ
ތނދރ އއ ތބމއވ. މހނވސ ދކ ކނކމށ ހނގ
ޒވނނނށ ބނނ މހނނ ލނހޅވ ދނޔއށ ނދނނ،
ވސނލށވ. އލނ އހނނމވސ ފސހވނއވ.
ދގނއށ އމރނ ވރ ކލމނނށ އޅގނޑކ
ކލމނގ އހނނމވސ މހކވ. ގސފއވ މއޗށ ވރވސ
އގވލނތކށ ހތވއވ. އޅ އތބރ އހވ ގވލނތކގއ
ސބބކ ދހތވއވ. ކރއށ އކ ކލމނނއ ތއދކށ،
އކލވ ބސ ޙއގ އކނކމގއ ތކކ ވހކ ކލމނގ
ކމށވތއވ. ކނތއތއ
އދނތކށ ތޔ ވސނލށވ. އހނނމވސ
ނގމހއއ، ފއދ ނޖއޒ އބހއޓވ. ހރސތކއ
ޢއލގއވސ އޅގނޑމނގ މހނ ކރ ޢމލތއ ބއނސފ
އޅގނޑގ ދނޑވޅއގއ ކނމ ގވލ އސލޙށ ވއވ.
މހއގ އނމ އރކ ނފނއވ. ކށއ މހގ އއކލ ޢއލގ
ނވތ ނސވނއވ. ފއދއކށ މޖތމޢގ މޅ ފއދއށވރ
ކޔނ ފޑ ކމކށ ހރހ ކރ ބނމވ. އދ ނގއވ. ވސނކށ
މހނނމދ ތމގ ގތ ލވވ ތމ ތމއއ، ފސހއވ. ވރށ
ހމއއ، އއ ބނނ ރޅއދއވ. ފޑކޔމނ މހނ އހނ
ކމށވ. ވހކތއ ދއކ އނސފއނތ
ވކ ބނނވނ މއދ ޒވނނ އޅގނޑމނގ ތދކވ.
ނގ ފއދ ނޖއޒ ނގއވ. ނނކނ ބހމއ ކނކމ ފރދނގ
ބމށ ގނއމވ. ޙއލއ އކމށ ދއކއގނ، ވހކ މހނގ
އވހކ ހފފއވތ ބނތއ މގނ އކކ އޅއރ، ދތވގނ
ކޑވރވއކށ ފޅރށއ ބނމވ. ކރމށ ރގޅ އކނ ދއކއ،
މހއށމ ހނނ ދއކލ ދއކލ ސރކރށ އވރވ ލޔގނ،
އތއ ނނ ސތކ އތއ ލބ ހނގއގނ ރސޓއ އރށގއ
މކނ ދއކމވ. ވހކ ރފޔއއގ މލއނ އތއ ނވތ ހސ
ވނކމށ ގނވނ އނސފކށ އޅ، ހމއކށ ރއޔތނނށޓކ
ދކމއވ. އގތއ ފނއވ.
ނވތ ބއޕ އޅގނޑގ ލބފއވ ރށއ އފދ އކމކ
އޅގނޑގ އކ މއސލ ހގ މ ތމގ ގތ ނވތ ޅޔނ ނވތ ބބ
ބލމއވ. އތތ ގތއ ހދނ އސތސނކމކށ ގވލނތކނ
އނސނނގއ، މއ ބލކށކމވ. އނސނ މއ
ނތމނ ފދނތރކނ އމއލ އނސނނގއ ބއއ ހމގއމވސ
ދވހނގ ގބލކރށވ. ވސ ރޅއޔސ ނތޖއވ. ނކނނ
ޒވނނނ!
1990 ޖނ މނތރ، މހއމދ ވހދ / މޑލ
32
165
ފހސ
010910
ސސޔ
މކނ އޅމކނނވ. ކރވ އފނވ ތއ ހލ ކރޕޓ
ފއދމށވ. ތކއ އދނ ގ އހލވރނ ގ 30 އހރ ދގ ކރ
އފއދމނނތއވ؟ ފސދކށ ހމނޖހނ ޤއމ ހދ މޤޟދކށ
ބއދގއ ހމ ފނމގތރއނ އނގމއ ކރ އބއމހނ މކނކނ
ނތކށލމށ ދރއޅނ ރވތ އދ ސގފތ ދނ ބޔއގ ތބ
އޅގނޑމނ ރޙމތފޅނ ގ هللا ދގކށނވނއވ. ބނމނ
ބރމސއކތނ ކރ އކ އޚލސތރކމއ ގޅގނ (ރއޔތނ)
މހރ އބއމހނ ފއޅވލވފއވ. މވނ އހރ 30 އދގ
ނވތ ކއރނ ވއމޒ އވ. މވރގ ބޔކ ވހކ ރފމއގ މކޔނ
ލބވ ޤއމދކ އފނދނވނތ؟ ގޅމއ ނމވސ ސއރއޔތގއ
މޤޟދއގއ ކނ ތދވ ކޅއގވއގނ ލޑރނ ސޔސ ބޔކ
ބޑ ބވނ ވއޖ ނމ ވރށ ހތނފލވނނތ ކމއއގއ ކނ
އފލމ އޑ އޅގނޑމނ ކރމތލނޖހދނއވ. ހތމއކއ
ހލތށ ކރޕޓ އފލމ އޑ ކރށކޔފ. ހރދނ ޢދލއނސފ
ޚޔނތތރނ ހއޔރކރނކމގ އފލމ ނއތލނކމށބނ. އޑ
ކރނ. ހއޔރ ޒޢމ އނޔވރ އފލމ އޑ ޔގކނދމނ.
އޑއފލ ވރށގނ ކރނ. ހއޔރ ލނސޓރ އފލމ އޑ
ރއޔތނށ ގތހސވފއތބ ގތގނޑކށނމ ފތނކމތވފއ
ހމނވ ބދލކށލވ ވރކނ ވޢދތކއވމއވ. ވރށގނ
ތކތ އގވ މދ ޝއކއ މހރކނތވ. ވއޖކމއ ލވހދވސ
އމއލ ޚދ ހސގވނތކއކމގއ އއ ދނމރތށ އފމނ
އނޔތށ ބޑތ ޕޓގއ ކރ ވރކނ އކޓވސޓނނއ ޕޓގ
ފޑ ދރއޅނ ބއތއބއގނ ބނދގއ ނހއގ ދގ ލބ
ވކމއވސ ވކމއ ނމވސ ގބލކރއވ. މހނ ބކވފއވ
މހނ އނޔތއ ހނގ އ އބއމހނކރނ ހރމވ. މހރ ހމ
ވރކނކރތ ތދނމ ގވލތއ އރގވ ކލމނ ކރސވލކ
ޚޔނތތރކމގ އނޔއއ މކރޙލތއ، އފދ ދއހރވއރ
ކއވހއޔވ؟ އޅނ ނދއކގނ ސރކރށ ގރނއއ ހއކތ
ހނގ ޚރދކގނ މލޔށ އތކއ ކމޝނނވސ ރޔސ
ކއވހއޔވ؟ ނނރވނ ނތޖއއ އއވސ ތޙގގތކނ
ސވލކ ބޑ ކރވނސވލތކއނނތއވ. ހމބއދނ މ
އ ހއޔއތއވ؟ ކރޕޝނގ ހމ އއ ސރކރ ނމދޔ
އދ އދހނއވ. ފހ ޕސޕޓގއ ރތޕސޕޓގޔއ އނމނ
ނވތކށ ހނއވ. ވއތރކށ މލތމތ ފނމނ އހރމނ
ރއސގ އއތށމތނ ކނވސކނއވ. މހރގ
ގ އހރ 30 ދގ ދނޑވޅ ދޔ ވގނ ރފމ
ބދލކށލ ދރއޅނ ވރނ) ( ކރޕޓހލތކގ ވރނ ގނ
ބޔކ އނއ އނޑއއށ. އނއބޔކ މލސއއށވ.
މއޗށ އނސފގ ނ މވރ ކނދވހކނބ އރބޤއމތކށ.
ކނޑލއގނ ބލށ މޖލސގ ކމއ ހރހ ދނ ގނވނ؟
ކލވރ ފނނ މހރ ތބނޖހނއވ. ނކމތވފއ އލނ
-މހރ-
ކރޕޓ ހލތކގ ގނ...!
12
ކލސނ ތކ ޕޓ އދކޅ މގތނ ކހލއވ. ބދލވ
ކނބއއ ތބ ކޅޕޓ ތކގއ އދ ކހލއވ. އޅ ހދގނ
އނގ ސލމއ ރޑވވ ކހގނދކހލއވ. ހނދނނ ކނ
ކޅއށވ ފރތމ ދމހއޓނ ސރކރ ބޑނނގޅގނވސ
ނމއޖކހލއވ.
ފނފއ މނޒރ ހވމގ ފނޑޔރނ ގ ސޕރމކޓ
ކރނ މޒހރ އމޑޕނ ދކޅށ އނޔވރކމއ ކރޕޝނއ
165
12ފހ
ސ
010910
ސސޔ
ކރމނ ދޔގތނ ނމގނ އކނ ކރމވ. އސރ ވރށ
ވރނ ހލތކގ ކރޕޓ އނދރވއޖއވ. އއމދތށ ދޔ
ފނޑޔރނ ދގނ ބއއ ވސ ނށ އވރނ މސވރކށ ނ
މކށ އކޅއކމއ ސޔސ ކނކހލ ހވނޖހމކ
އހރމނނށ 4 ގނޑ އދކޅށ ނވސނނވ. ސކނޑއކށ
ލބނތއވ. އނސފ ލބނމ ގނޑ 2
ބނ ގތކމށ އދ ވތނ އދ ބދލކށ އޅގނޑމނ
ރއޔތނނށ ފނވރގއ ޤއމ ދއވ (އޑ) ނއ ސޔސ
7 ވރކށ ގއ ނއ ސޔސ ނނތ؟ ދނމކށ ކށ ކމއ
އހރ 30 ދގ ހމނއގނ ވސ ހއސދރނ ސޔސ
ފނފލނ ނހފއޖ ނމ ކރމސއކތތއ ބނނ ދއވލމގ
އވ. ކހލ ފނނ ކޅމތ ކމގ ނވނ މލހއ ދކށ
ދއމށ ރއކތރ ބނދރކށ ފށ ދތރ ނއގއ ސޔސ
ހނދނގއ ކރނޖހނކނ ކޑއތ އހރތކއ ގނ ގނ
ދއމގ ބނދރކށ ރއކތރ ދކމވ. ހނނނވނކމގއ
ފޅވރނ ވފތރ ބއއ ތބ އޑގއ ސޔސ ކރނ
هللا ނވނއވ. ކއސލއގނ ހނދނނ ބކކށލއވކނވސ
ކމޔބ މވ ލބފއވ އހރ 2008 ވނ ރޙމތފޅނ ހޔ ގ
ނމ ޤއމ އލނ ގއލދނއވ. ބއވއޖ
ބއވރނގ ގޅފއވ ފހ އދވމށ ބނދރށ ރއކތރ
ކރއށ މސވރތށ ކރމގ ބއޓނ ކރމގ މދގއ
ހއސދރނގ ސޔސ ބއއ ގތނ ދނޑވޅ ގނދވނވ.
އދނ އމއލ ނތނވސވ ހތ ވ ކތމދ މހނ ތރއނ
ތރއނ ފޅވރނގ ބއއ އސ އސކރމނދފށއވ. ވސ
ވމގ ބއވރ ބއދލވމގއ މސވރ މނވ މހކށ މދ
އދ ރއގދވނއ އޑގދމހ ދޔއވ. ރފޟތހނވގނ
ކނކނ ބއއ އސލނ ކޔ ވނއ ބނޑތޔގ ނމ ރށތޔގ
ލބނދ ދވނ ފހރށ ދރމށ އހރ 30 ދގ ޖހމކ ދލލނ
ދގއތއވ؟ ބނމކ ފރޟތކ
ދޔ ކރމނ ދތރ ނއ ސޔސ ބނދކރށ އމނ
ބއމހނގ މ ބޔކއޅނވ. މޔސވ ސބބނ ދގވމގ އރވގތ
ގޑއކވ. ބނދރނ ރއކތރ އތ އމޒވފއ ބޑށ އދމކށ
ކނ ތބގނ އޑއއގއ ސޔސ ކނ ލބނ އވހށ ގނޑ މ
ކޅ ވގނ ނތނވސ ހތ ވސ ބޔކ ޢލމ ކނޑއޅނނގނ
ކރ އޑ އނކރ ބނދރގއ ރއކތރ މއޗށ ދވގތވ. ކޅ
ގޑ ބދލކށ ކޅ މހނ ބއއ ކނޑމނދޔ ދކޅށ ވޤތނ
އޑނ އއ އނގނ ކނ ކމގ ހޤޤތ ގތވ. އނބރ ހދމށ
ވޒނ ދގ ތދ ބހގ ހރ އޅ ބނ ކމށ ކށލވނމ ދތރއ
ކށލވނވ.
ބނނވ އޑއއ ސޔސ ހރދނ ރނގޅ އޅގނޑމނ
އފދ ހދއ ކރޕޓހލތއ ހރގނނވ. ސބތކއ މއގނޑ
ނއތލމކށ ނނތއވ. ބސތއ ހރ ނމ ހއޔއގއ ބސހރ
ހދމކށނނތއވ. ކނ ހމ ހމ ޢދލއނސފއ ކރޕޝނއ
ކހނކނބވއވ! މވނ ސވލކ
އޅގނޑ ތރގއ މހނގ ޤރބނވ އދ ބދލކށ
1 ބދލކ ހމނނވ. ވސ މހނ ވރކށ 500 ޢއލގ ގ
ނތ މހއ މވރ ހނ ކނމ ކމކވ. ކރވ ވސ ވޓނ
އޅގނޑކ ކމކ ނޅނއ ދއކނ ވގނ ބޑ ހދގނ ކމށ
ގޑއއ މހކމވ. އޅނ ބރޖގއ ނއގ ސޔސ ވސ
ވސލ ހޔބދލކށ ބދލ ނނވ. ހސވނކނ ނލބގނ
ވސލވ ބދލށ ހޔ ކތމދވނއވ. ދގލމނދތ ވމގއ
އހނމ ކމއނތވ. ބލނ ކނދރއކށ މނށ ހނދކޅތކގއ
އޅގނޑމނ އކމއ އތނމ ކމއ ވޔސ ކސމ ވޔސ
އޑ ކނފތގއވނ ވދޅވ ވރނނށ ހމކށދއވށވ. އޑގ
ޚދމތ ވރކމގ ރއޔތނނވ. ވރނނކ ހރލފއވ.
ޚދމނނވ. ރއޔތނގ ތއބވނ ރއޔތނނށފރކށދނ
މހރ ބފޅނވސ ތއބވ އސވގނ ޚދމތފރކށދއވނ
ނފނއވ. ޢމލކނ ހނދމފޅހރހނއ މގވނވސ
165
ފހސ
010910
165
14ފހ
ސ
010910
165
ފހސ
010910
ސސޔ
ނދހއޔވ؟ ވދގނ ބރވރކނ ހތށ ބނމނ ހތޔރ
ބރގނއވ. ބޑށ ބރށ ކނބޑވއވ. ގއމވސ ހމ އހރނ
ބލއރ، މނވރށ ގސވފއވ ހލތ އޖތމއ ރއޖގ
އއ ހބހނގއގނދއވ. ގއނ އޑއވއރށ ވހކ ކނޑބޑގ
އއބޔކ ގރޕތކނ މގކރނ ފރފއވތއވ. ނރއކލނ ހލތ
ގތނނވ. ދއކމގ ގދކނ ބރދއކއ ހމލދނ އނއބޔކށ
ލކޑއއ ކނޑއއ ދގނޑއ ހޔވރ މހރ އތށ އހނނމވސ
ދގނޑއ ފއސ ދކޅ މޅއއ ކރޑއއ ވޅއއ ބޑމރތލއ
އތރވނ! ރއޖއށ ހރހބވތއ ހތޔރގ
ފއޒނ- އބ -
މއށ... ތބގ ހމލ ސޅނގއގ ކނޑއއ ބލށ، ތބގ އނޑ ފސތލގ ބޑއއ *
31
ހފއގނ ކޓރތއ
މހނ ސދ ނކނނކ
ހރ ދރދރ މރށވ.
މއނރ އނސނގ
. ވ އ ނ ލ ށ ކ ރ ބ
ފއޕމ ކޅނ ކނޑގ
ކޓރނ ފދއވލނއވ.
ޒހމކށ މޅމހ
. ވ އ ނ ލ ށ ކ ސ ހ ލ
ކތވޅނނއ ފއޓލނއވ. ގހރ ދގނޑނ ފއސ ދކޅ
މއ ބނދނއވ. އތފއ ފޅނއވ. ބތއ ލކޑބރތކނ
ނރއކ ހލތށވރވސ ސޓތކގ ނރއކތރ އނމ ދނޔގ
ވއޓލފއ މގމއޗށ މރ މހނ ރމދވލ މނޒރތކކވ.
ސފތކ މޖތމއއގ ސވލއޒ ފނމކ މނޒރ އނނ
މރއޖއނ ޖމލކށ މލއނ މ އހނސ ބރއޓހކމވ.
ފޅކނ ބޑގތއގއވ. ހމކނ ފނނމނނވ. ދނ އކނކނ
ބޑގތއގއވ.
މހނ މޖތމއށ މރފއވ މހނ މރއޖގއ ފޅގއ
އތށ މހއގ އފދ ނނވ. ބއއ މދ އތބއވ. ދވފއ
ލބއޖއޔ، އއ ސޓނގނ ބރގދ ފސތލއ، ބޑއއ،
އގ ކށވރވ. ނނނނކނ ނދވސ ތހލލނކށ އއއޗހ
މހރހކމއ މރވ. ބއއގ އތއ މއސމ ނތޖއކށވނ
އއބސވއރ ޕލސ އނގކމގއ ހރހގނގތކއ މފދ އދ
ވދޅވކހލއވ. ކރވނއއވސކމއނތ ހމމނސޓރށ
އނއދވހރއޖއއހއޔވ؟ ބރއނތ ވރކމގ މއ
ދމޔލ ހނނވރގ ދތނފޓ މރއޖއށ
ކނޑއތރކށފއވ.
އ އ ލ ތ ސ ފ
އވ. ފ ށ ކ އތރ ޑ ބ
ގ ނ ޅ ސ
. ވ އ ފ ށ ކ ރ ތ އ
ސޓނގނ ބރގދ
. ވ އ ފ ށ ކ ރ ތ އ
ހއޔވ؟ ކއކރނ
ކޅކޅ ބނނ އބޔކ
މނވރށ ބރގދ އތކތގ އހނނމވސ ކމށވ. އއޗހ
ދއވލވދނހ ފރނ މހއގ ފސތލއކ ބޑއއ ބލއރ
ބރގދއވ. އހ ހމ ސޅނގވސ ބރގދތކއޗވ.
ބނމއނތވ. ދނނވމގ މނވރ ބރގދ ސޓނގނގ
ނނވ. ކމއ އއވސ އއށ ވގހސކށލމކ ގނވނތކނ
ހނދކޅއގ ތތމހށ އނސނނ ކނޑތކނ ބޑތ ދމޔލ
ހސކށލވދނއވ. ކށ ތރގއ
ކނޑމގނ މއސލތކކވ. ސރއސ ވރށ އއ
ކމށވއވ. ނހމނ އނވއސގއ އތރކރ އހތޔރތއ
ހފހއޓފއ. އނ ކސޓމސ ބޑއއ ކޅކޅ އތރކށފއވ ރއޖއށ
165
16ފހ
ސ
010910
ނތކ
ދސސޔ
( 1 ) ދތކނ ސޔސ ޚދމތކބނނވމހ ރއޔތނނށ ރއޖގ ރއޖއށ، ދވހ އބދވސ ”އޅގނޑކ
ނ ރ ކ ތ މ ދ ޚ ޤއމށ އޅގނޑ ދނޖހނ ދކށ ޤއމ އޅގނޑށ އރ އ.
ރއކތރކމށޓކއ ސލމތ ނފސގ އމއލ އޅގނޑގ ނނ. ބނނނވތއއ
އކނކރ. އޅގނޑ ހއޤގއ ތއބފޅނގ މޖބރވ. ކރނ އކނކނ
ޚދމތ ތއބފޅނނށ ކރމތގއ ތއބފޅނގ ނކރނމ އދވހ އކނކނ
މސއކތކރ އފދމނ އޅގނޑ ބރ އޅގނޑށ ނހރވނކމގ މއދ ކރނ
ރޔސއނތހބ އއ މއދށޓކ.“ އކނކމނ ސލމތވމށ. ގތކނވސ ކނމ
ވދޅވފއވ. މނކ ހސނ ވހދ މހއމދ ޑރ ކމޕނތރގއ
ފދއނ އނގވޑއގނނވނ ތބފޅނނށ ގނއމށޓކއ ސރކރ މ ”އޅގނޑކ
އޅގނޑ ބއވރއއ. އއ ގނދޔ ޖހމނ ސލނ ރއޔތނނށ ލބވތ ދވހ
ނމވސ ވނކމށ.. އޚލސތރއކށ ނޝދކ މޙއމދ ކނރގ އއމދކރ
13 ޖލއ 2010 ގއ ޖލށ ގޅލ.“ ހދއދނމ ވރކނ ހތ ޒހރކށ. މވ
ގސމ ދއކވމނ ވހކ ޖލސގއ ބއވ ބޗގއ އޓފޝލ އއތހދނ އދކޅ
ވދޅވފއވ. އބރހމ
އތ އމހނ ނކރނ. ހލ ހމ ނދ ފސކށ ހށހޅބލ ސރކރނ ދވހ
ބނނގތކށ އހރމނ ދމނރގނވސ މށތރނ މޖރޓއތސ މޖލސގ
ޝހދށ ޢބދهللا ރއސ މޖލސގ ނދފނމ ބލފސކށ އދ ނނމނށ.
ކރގ ލޑރ ޕލމނޓ އމޑޕ ނކޅވނ. ކޅއއ ބނނހ ނދވނ. އގނޑޔކ
ތރނ! ފހފލއވމގ ޕޑއމ ހރގގ މސމނކ ރކ ފލމސޓރ
މގކރނ އއ އއކރއވމނ. ޔމނ ގސމއ ޝކރވރވނ ”އޅގނޑމނ
ހއޔރ ޔމނ ގސމއ މފހރ ކމއ. ނކރވނ ބފޅކށ އއވސ ސޔސ
ދއކވރނ.“ ބޑ ވރށ މއދ ޔމނކ ގސމއ ނނދވމނ އއކޓރގއ ކށގނ
ޖލސގއ ބއވ އއތހދނ އޓފޝލ ބޗގއ އދކޅ 13 ޖލއ 2010 ގއ
ވދޅވފއވ. ނސރ އމރ
165
17
ފހސ
010910
165
18ފހ
ސ
010910
ސސޔ
ފހލ ސއދ
ގ.ކނރގ ، އކ ރއސލޖމހރއޔ ދވހރއޖގ
ވޑއގތ ވރކމށ ރއޖގ މނކފނ އ ނޝދވ. މހއމދ
هللا މއޗށ މނކފނގ އ ހތތކގއ ރއޔތނގ ދވހ ،
ތރއނނވ. ނތޖއއގ ފނ ލތބއގ މތވރ ލއވވ
އޔސ، ރޅ ކތއމ އދ ނކރއސ، ގބލކރއސ،
ގ.ކނރގ އކ ރއސލޖމހރއޔ ލބވތ ދވހރއޖގ
މއމނގ ޚދމހތރ އނޔވރ، ކރގ ނޝދވ. މހއމދ
ވނކށ، ހސރކރވފއ ރއޖ ދވހ މޅ ޒއމތގއ،
ރމޒކވސ ބދލކރމގ ލއވވ هللا ހތތކށ ދވހނގ
5 ވނ ކރއވފއ ނޝދ މހއމދ ނޝދވ. މހއމދ
މ މނކފނ އ ހވއވ. ކށދނމގ ވރކނ ދވހ އހރ
އދ ނވއވ. އހރއ 30 ހނނވތ ވރކމގއ ރއޖގ
ކތކށލއވނ ނވގނނވ. ފރހމ އހރވސ 2 އޅނ މ
ވސ ލޑރނނށ ސޔސ ތޔ އހރވމނ 5 ކއތއވ.
ނޝދގ ރއސ ވމ އނނނއވ. ފރސތ އތ އރ ނޝދށ
ދއވށވ. މނކފނށ އ ފރސތ ކރމގ ފރހމ އހރ ފސ
ހއޕވ މނފސޓއއ ވޑއގތ ވރކމށ ނޝދ ރއސ
ހތތކގ ރއޔތނގ ގތނ، ނހނ ރއޔތނނއ ގނނވ.
މއދގ ދއވށވ. އމނކފނށ ފރސތ ވސލވމގ އމޒށ
ތރއނ ތކގ މނފސޓ ނކތ ހފއގނ އނމނ އމނފސޓއކ،
ނޝދގ ރއސ އއ މނފސޓއވ. ބނނވ އނމ ރއޔތނ
ވޑއގތ ރއޔތނނށ ވރކމށ ނޝދ މނފސޓއވ. ރއސ
ދވހ ބނނވ ދކނ ރއޔތނ ތނފޒކށ، މނފސޓ އ
އއމދގއވ. މތވރ ދއވމގ ހއދވއ ރއޔތނނށ ރއޖ،
، އކ ރއސލޖމހރއޔ ދވހރއޖގނޝދވ. މހއމދ ގ.ކނރގ
މޓނގއ ބއވ ކބނޓ ކނޑ އޑގއ ނޝދ ސލމކރނރއސ ވ.ކޑކދނތކއ އވޑ ހވލވނ އދ ސޓޕޑ ނޓ ނޝދ ކ.ރއސ
165
19
ފހސ
010910
20
ސސޔ
އއމދތއ ރއޔތނގ ނޅއވ ހރސ ތކށ ވއދ މނކފނގ އ
މބދލ ފށމކށ ހޔވރކމއގ އހތރވ ޙސލކށދއވމށ
ރއޔތނނށވ. ގއލނވނ އހނނވއޖނމ ގބލކރށވށވ.
ވޓދއވއފއވ. ރއޔތނ ލބދނމށ މނކފނށ އ 5 އހރ
ރއޔތނގ ފރސތކވ. ދއވ މނކފނށ އ ރއޔތނ އއ
މނފސޓ ނމވސ، އތ ހސރގއ މހޖނނގ މޖލސ،
ނތކމގ އތބރ ޖމހރއޔގ ރއސލ ދއވށވ. ކރޔ ފރހމ
މސލއ ކޑކޑ ކމކވ. ނރއކ ވރށ އޅމކ ނގނ ވޓއ
ވޓ ވސނލށވށވ. ގތ ވ މދލށ ކކޑކ ދނނވނތއވ.
ގދވނއވ. ބރ ރއސގ ވރ ކރއށ ނވއޖނމ، ކމޔބ
ނލވގނ ނމނދއ މޑކށ ކށ މއދތއ ފރހމ 5 އހރގ
އނޔ 30 އހރގ ދނނވމވ. ސވލ ކއވތ އޅއވނ ތޔ
ނކނފޑނޝލ ތބމވ. އޅގނޑމނ ނމނދނވސ ވރކނ
އފދ ކމކވ. ވރގ ހއދވ މރ ނނގތމކވސ ނގމގ ވޓއ
ކރމގ ސލމތ ގއމ މ ފއތރނ ނރއކތރ ބރވރ
ނޝދށވ. މހއމދ ކނރގ ގ. ދއވ هللا ފރސތ މތވރ
އށ هللا ދއވ ވސނނ ޢމލކރމގ ހޔ އޅގނޑމނށ
ރއސ ގނދއމށ ބދރކށ އމނ ގއމ މ ޝކރކށ
ގވލމވ. ނއޅއވމށ ބނދލނ ފލ، ޖއސވ އ ނޝދ
އބދށޓކ ނމ، ބނދލއފ ފލ، ތދވރ އމނކފނގ
ކމއ ނނވ. ނވނދނ ޖހމކވސ ފލޖހނ ތމމނ މރ
ޕލނކވ. ކރއވ ތގދރ މއ ފދއނ ވދޅވ ނޝދ ރއސ
ފރތށވ. ހއގވރ ދއވނ ކމޔބ ނސރއ هللا
މލއކތކ ގއމށ މ ކއކރނތ ނޝދ ރއސ
ނވވރށ ރގޅ ނއސ ކފއއ ގއމށ މ ފނއވޔސ،
ކރއވށވ. އފ ނއތ ކފއއ ފނކށފއވ. އތ ގއމ
ރގޅ ޖލ މޅ ފނކރ ފނކށލވފއވ. މވނ ޖލއ މޅ
ކރމށ ފރހމ އކނކނ ފރތށ ދއވ هللا ވސނނ ކރމގ
ރއޔތނ ބނނވގނ ވރކނ ދއވށވ. ރއޔތނ ފރސތ
، އކ ރއސލޖމހރއޔ ދވހރއޖގނޝދވ. މހއމދ ގ.ކނރގ
ޕރގރމގއ ވނ ޓ ވނ އމ ދއފ ނޝދ ކރއވނރއސ ތގރރ ޔއނގއ ނޝދ ރއސ ސލމކރނ ވ.ކޑކދނތކއ އވޑ ހވލވނ އދ ސޓޕޑ ނޓ ނޝދ ކ.ރއސ
165
20ފހ
ސ
010910
ސސޔ
އބޖހއވ. ވސނނ މދ ފރތތކއ އޅ އޔލނ
އނޔވރ ރއސލޖމހރއޔއވ. މގއމގ ނޝދކ ރއސ
ދނމށ ސލމތކށ ގއމ މ ބރނ ނފޒ މއމނގ ރއސ
ނޝދވ. ރއސ ހވލ ކރއވ ފރތކ އޅގނޑމނނއ هللا
އޅނކށ ނވގނ އހރވސ 2 ވރކމށ މނކފނގ އ
ރއޔތނނށ އޅއވނ އ ވއޓލނ ވރކނ އމނކފނގ
މޡވ ނވތ ކހނކނތއވ. ގބލކރވނ ކމގއ ހވލބއށ
ރއސ ހނގއގނހއޔވ. ޖރމއއ ހނގފއވފދ ވރނ ދޔ
ރޅ ކތށމ ދކ ނޝދ
މއދ އ މނކފނށ އޔސ
ލޒމކރއވ. ކޔމނވނ
ރއސލ ނޝދކ ރއސ
ދއލތގ ޖމހރއޔއވ.
ވރޔއވ. އސ އނމ
މތ އނމ ސރކރގ
ވރޔއވ. ރއޖގ ގނނތއ
ދނމގ ނގހއޓއ
އފއލވ މސއލއޔތ
ބރގ ސލމތ ފރތވ.
ވރޔވސމއވ. މތ އނމ
ކމނޑކވސ އފ ޗފ
ވރކމށ ރއޖގ މ ނޝދ ރއސ ނޝދވ. ރއސ
ވޒނކށ ބރވރކނ އޅވތކމއ އތ ރއޖ މ އރ ވޑއގތ
ޙއރނވމވ. ދތރ ވސނނފޅ ބފޅނގ އޅއވ ނލވގނ
އމނކނ ވނ ކއރ މސތގބލއގއ އށގނފއ ބރވރކނ
އމނ ރއޖ ކމނ އހނ ނނތއވ. މނވރކށ ނލބ
އހނސ ކރނޖހފއވ. ވނ މސއކތތކއ ބރ ކރމށ
ދޔ މޒވ ވފއވ. މނވނ ތބ މއދ ދވހނ އޅވތކމނ
އމއލ ނވސނ، މދ ގއމއ ތރގއ ދވހގ 30 އހރ
އރ އނނ ނމމކށ ވރކނ ބއއގ އޅނ އށޓކއ ފއދ
ކމކވ. އދގ ކރމކވސ ދތ ހލތ ވޒނ އނނނ ގއމ
ހފ، ވއގ އމލތށ ފޙޝ ހދ ގނގ ރއޖގއ މޅ
އއމވފއވ ފސދ އޅވލމ، ވއކމ، ދގ، މކރ، ރޝވތ،
ވރށ ހދމށޓކއ، ދއލތކށ އސލމ ފރހމ މދވހރއޖ
ރގޅ ވނޖހނއވ. މކނކނ ނޝދ އއ ރއސ ގރބނ ބޑ
އއ ޖހނއވ. ނއތލނ ކނކނ ކރމތވ ނދނމށޓކއ ވޔ
އސތގލލށޓކ ސޔދތ ގއމއގ މޅ ވއސމއވ. ބފކމށ
ރއސލ އދ! ނވނއވ. އސވގނ މސލހތ މހނގ ހއއކ
އމނކފނކ ނޝދވ. މހއމދ ގ.ކނރގ ޖމހރއޔއކ
ކމއ ބފޅކވ. ގނނ ވރ ލބގނވ ރއޔތނގ ގދރ އޙތރމ
ގނދ މތهللا ކށދއވމށ
ދވހ ހނނވ ހވއކށގނ
އދ ވރޔމއވ. ދއލތގ
ޖމހރއޔ ރއސލ ރއޖގ
ދއވފއވ هللا ނފޒ ކމގ
ގނނ އހނކމނ، ފރތވ.
ދނގތނ ނވތ ގތނ،
ރއސލޖމހރއޔއށ ވއސ
އބރ މނކފނގ އ
ގ މ ރ ކ ރ ތ ކ އ ރ
އނނނއވ. ޙއގ
އތހނދ، ކނމހނ
ވގށ ރއސލޖމހރއޔއށ
އއ ރއސ ޢބބނ، މށ ނތނބއ ހތރބސބނ، ގވ،
ވކތކނ ފރތތކގ އޅ ނގލނ އބރ ޢއލގ ރއސގ
ޖހއވ. އބ ސލމތވނ ރއޔތނ ދވހ ރއސލޖމހރއޔއއ
ހނގމށ ޝރޢތ އސލމ ފރތތކއ ބލހށޓ ޢމނ ގއމގ
މކހލ ފރތތކނ ޒނމދރ ތއބވ ކށގނ ހވއ މތهللاގނދ
ހއޓވނވނއވ. އމލތއ ފތނވރ
މޙއމދ ކނރގ ރއސލޖމހރއޔއކ އދހވ!
ފރހމ އމނކފނ މތނ ހމތކގ ޤނނ ނޝދވ.
ކނތއތކގއ، ކރށވ ފރކށދއވމށ ރއޔތނނށ ޚދމތތކއ
ތފތ ރއޔތނނށ އތނޅއވށވ. ވދވރކމހދ ވރކމގ
ބއނލ ކރއރވމއ ގއމ ހއގތކއ، އސސ އހތކއ
165
ފހސ
010910
މޢޖތ
އ ހއދވމގ މގއމ ގއމކށ ވރގ ނވލވ މސރހށ އގވމ
ބރއކވ. ބޑ ވރށ އއބރލނދއވށވ. ބރމސއކތގއ
އނމ ކއކގހއ ބފނ، ނރދމއއ، ކރނޓ، އޅމވ. ގދރ
ރއސ މއ އބޖހއވ. ލބދނ މޚދމތތށ އހރނ ފސ
ދވހ ވތނ ހގގތކށ ހވފނ މ ހވފނކވ. ނޝދގ
މނފތއ އކމގ މދނ މހރވސ ދކނބނމވ. ރއޔތނ
ރއޔތނނށ ވނދނވސ ދވސ އހރ 30 ފނނމނނވ.
ރއޔތނ ކރވފއވއރ ވރކނ ހއދވއގނ ދގތއ ބޑތ
އހރ 5 ބލއލމށ ނތޖ އނމދ ލބނ ބނނވ ބދލކށ
ޙއރނވއވ. ކރމއމދ ޖއސނ އބފޅނގ ކތމދވފއވތ
ތރގއ ދވހގ 5 އހރ ވނ ވއދވވޑއގނފއ ނޝދ ރއސ
އޅގނޑ ފލއއނނކމގއ ހޔލ ކނތއތކކވ. ނނމވރ
ކރއސ މލމތއ ފދ ކނމ ކޔސ ދނބ ފލޓ ގބލކރމވ.
ނޝދވ. މހއމދ ކނރގ ރއސލޖމހރއޔއކ
ނމވސ ދއކކށނނވ. ވހކ ސރކރގ ނމދޔ
ލބޔއ ރއޔތނގ ގތގޔއ ބފޅނގ ސޔސ މ މހރ
ދނނވލނޖހނއވ. ބނތ ގރބނވނކމގއ މނފއށޓކއ
ތބގ ޖހމނ ހދކށލނ ޗއޓ 3 ދވހ އރށގއ ތބފޅނ
ތބގ ވއޖވދޅވއރ ބއޔކށ ބޑ ނފސނ ގއލ ޙއގ
ދނގޑ އހނލ ހ ބޔކ އތއ އގހރ ގއމގ ވރކމގއ
ގނނއ މސތކއގއ އތކއ ގޅތކގއ ކނކރޓ ގޅތކގޔއ
ހނދމފޅނތނތއވ. އނޔކރއވ ގއދކށގނ ޚލފށ
ރއޔތނގ ޙލއނގ، ރއޔތނތބ ބވމނ ވރކނ ކއލއކށ
ޖކއނނތއވ. ބޑ ވދޅވމނދއމކ ޙއގހދއދނ
ސރކރނ ތރށގއށ ގއމގ މފނނނ އހނވދޅވމނވސ
މސއކތކރއވތނ ގދއޅ ހއޓވމށ މސއކތތށ ހނގ
ގސމވސ އކގއވ. ދއވމއ ރޝވތވސ ނވތކށ ވ.
ވރކނ ނޝދގ ރއސ ޖހނސ ފނގއ ދޅ ބނނފޅ،
ބނމ ގތއވއސ ކނމ ” ޖމލ ވދޅވ ގސމ ވއޓލމށވ.
ބނނފޅއވސ ބލކށ ގތއ ވނ ފހނ ވއޓލމވ“ ވރކނ
ހނނވ ވރކމގއ ރއޖގ ދވހ ރޅއޔސ ކތއމ ނނވ.
ގތނ ވމގ ފހރވރ ނޝދވ. މހއމދ ރއސލޖމހރއޔ
ނނވ. ބފޅއ ކރއވނ ކމއ އއވސ ނޝދކ ރއސ
ވރށ މތވރ ލބވޑއގތ، މނކފނށ އ ގއމ ނމވސ މ
އތށ ނކރވނ 30 އހރނ ގތކށވ. ހސލވފދ ފޚރއ
ގނސދނމގ ހމޔށ ރއޔތނނ އހރނ 5 އއމ ކމއ
ވއރ، 40 އހރ ލބވޑއގނނވނއވ. އމނކފނށ ފޚރ
ޖރކށ ރނނ ދރއށ ރއޖގ ނލއތ އޅވސ ސރކރނ
ފޚރވސ ކނރގ ހޅވލމގ ދރށ އ އނމހ ގއމތކށ
ދއލތގ ނޝދ ރއސ ހސލކރއވނއވ. ނޝދ މހއމދ
އފލށޓކ ތނވސކމއ ރއޔތނގ ނފއކ ހއދވ މދލނ
މސއކތއ ކތއމ ނދނ އޔ އދވސ ނފއވ. ހއދވ
ގބލކރވނވނއވ. މހރ ނކމޔބކމގއ ވނ ކރއސ
5 އހރ ދވހނއކ ރއސ މ ގތކށ ހރހ ރހ ރއޔތނ
ދތރކރނއވ. ނޝދ
ދށމލމއކ މރގގސ މލމޔކ، ނއގ ދވހނގ
ހރހ ދނޔގ ބޑކށގނ ޖބ ޖގއއނތވ. ބނވނ
ނފ ގއމށ ލބނ އނމހ ގއމތކގއ ގދރ އޅއވއގނ،
ގނނއ ގވއދތކށ ނނމއވ. ބފޅއނމ ގނދނ ވގށ
ކރއވ ކނކރއވމށ ހއތވއގނ ޙރމތތރކށ
ރވތ އފދ އރނ އހތރވދމހނގށވ. މސއކތގއ
ބފޅކށވސ ވޑއގނނވ ވރކމށ ދނ އފދ ސގފތއ
ފސހވނއވ. ހއދވއދއވނ ރއޔތނނށ ދރއޅމއ ތހރ
ދރމއއ މރދމހގ ހޔވސނމއ އނމނށ އޅމނ މތهللا
އމނ! ފއސވނދއވށއވ.
ދއކވނ ފޅ އޕޑޕ ޖލސއއގއ ވހކ ނޝދ ރއސ
165
22ފހ
ސ
010910
ހކވ
އއޑސ ޖހފއ! މހރ އހރނނށ ނވ! އހނނ ކއރ
29
ހދސ ހޤޤ ވހކ:
ލޔނ: ޝފޢ ޢބދهللا
އވށޓރ ހދކށލނ ބނދ ހފތ ރއޖއނ މ އދ،
މނޒލތކށ މފދ މނނ އދވސ ބނކކށ ސރލނކއށއ
މކނ ޢނމކށ ނނވ. މދއ އދދ މހނގ ދތރކރ
ޖއސލނ ހތހމ މހނނވ. ތނވސ އތމތ ކށއޅނ
ނނވ. ގސކމއ ދތރކރމކ
ގނ ވރށ ތރއނ މގ ފހރ، ގނ ނމވސ،
ޙރމކރއވ މތهللا ކށއޅނ މކނ މހނ އދދއގ
ހއރނވ ގތގއވ. ޢދއގ އރއގތމގ ކނތއތކށ
މކނ ރނގޅށ ނކނ މދނނވނ މހނ ނލއވށވ!.
މރއޖއނ ކށއޅނ، ދތރތއ މފދ މހނ މ އނގތއވ.
އދވރގ ހތ އދނތކށ ޝހވނ މޑދރ މބއމހނގ
ބއއ ފހރ އނބމހއށ ފރޞތތކއ ލބނ ނނނތއވ.
ދނއވ. ހސބކށ ނޖހ އހނކމނ، އތ ފޅއރފނތއވ.
ތނތނގއ ފދ ޑޖ ޑސކ ދއވ. ކލބތކށ ނއޓ އގތނ
އނހނނ ކސބ އދ މޑލއވ. ވއޔ އބރވރކނ އމހނގ
މޑދރކރއވ. ދނމތތއ އނދ ރބއ، ގވއގނ،
ހޑމޑދރ މފދ މޤސދކ، މލޔމގ އހނކމނ،
ނރއކތރކނ ކމގ ދނމވ. އނޒރއ މހނނށ ކރ ޢމލތއ
ޒރއއނނވ. ވހކއއގ ޢބރތތރ ހޤޤ ބޔނކށދނމވ.
*******************
މޤބލ ވރށ ޢރބޔގ ސއދ ވހކއކ މ އދ،
ވދޅވދއވ އލޢރފ މޙނމދ އއޝއޚ ޝއޚއކމގއވ،
އއދވހކ ވދޅވނ:“ މޚޞރއއގއވ. އނގ ވހކއކވ.
ކއޖއ ފރހނ ޒވނފރއގ ނމނތނހނ ދރސއ ތމނނގ
ކޔދނވ. ވހކއއ ޢބރތތރ ވރށ ދމވ އނއއ ތދވ،
ވއތރއ ކއޖއ ދނވރ އހ އއ ފށނ ބރ ބލމށ، ބލ
ފށއވ. ވހކ އނގ ނޖހއވ.
މތ ނނވ. ނމވސ، ކއޖއ މ ދނވރ އޅގނޑކ
އބދވސ އޅގނޑ އރއގތމށ ފފތކށ ބޑތ ޙރމކރއވ هللا
ޚލޖގ އވށޓރ ރއޓހނ އޅގނޑގ އއދވހކ ބރގނއވ.
ސއލކރއވ. ދނ މޖކށލމށ ހދކށ، ޗއޓ ޤއމކށ
ވނނ“. ބއވރ އހރނވސ ”ތކމގއ ބނމވ. އޅގނޑ
މޖ ބޑށ ވރށ ރއޓހނ އޅގނޑގ ދތރގއ މ
ކރ މހނ މ އގތނ، ނބލއވ. ޙލލއ ޙރމއ ނގއވ.
ވރށ ބއވރކރނ އޅގނޑވސ ޖރމތކގއ ބޑތ މފދ
ހޝޔރވ. އއށވރނ އޅގނޑ ނމވސ، މއސކތކރއވ.
ނމވސ، ނނވ. ތޤވވރއއ ދނވރ މ އޅގނޑކ ތދއމ
ބރވތވމވ. އރއގތމށ ޙރމކނތއތކށ ބޑވގނވ
ބރށ ދޔއވ. ރއޓހނ އޅގނޑގ މގތނ، އއރޔކ
ތޅލމވ. ވދ ކޓރޔށ އޅގނޑގ ދޔމއކ ބރށ މހނ މ
އނހނނތކއ ކސބ އއވ. އނބރ އމހނ އރކޅކނ،
ސމސކގ ހ މހނގ މ ކޓރއށ، އޅގނޑގ ގވއގނނވ.
މޅގ މހނގ މ އޅގނޑ އވމނދއވ. ބރށ ވރށ އޑ
ދރ ކޓރގ އހނކމނ، އނގއވ. އޅނކނވސ ޖއސނ
ދރގއ މހނ މ އރކޅކނ ކނޑއޅމވ. އޒމ ނހޅވމށ
165
ފހސ
010910
165
24ފހ
ސ
010910
165
ފހސ
010910
ސސޔ
ޔސފ ޔޝޢ
ވސނމކނ ސޔސ ކރމތލނ ޕޓތކގ އދކޅ
ގޅނ އކމއ ހރކތއ ސދ އއ ބހލވއވ. ދބޔކށ
ކރމތލ މތނ އޞލތކގ އއބސވވ ކރމތލމއ، ހރ
ކރމތލމވ.
ވރކމގ ލމކ ކރމތ ހރ އކމގޅނ ހރކތއ ސދ
ލޑރނ ސޔސ ހނދއގއ ޖހއޖ ކށލނ ބދލ އއކށ ނޒމ
މސއކތ އޞލތއ މ ކމނ އހނ ގތވ. އޅ ކނކށ
ދވހރއޖގއ ތރގއވ. އނގނޑއގ ސޔސ އފދ ކރނ
ސސޓމ“ ”ސނގލޕޓ އއ ކރވމނ ތކކށ ދގޒމނ
އކ ”މލޓޕޓ ސސޓމކއ“ ”އޓކރސ“ ނތކށލ ނވތ
މފދ ކރވފއވނ ކރވނ މސއކތ ގނމށ އއ ޑމކރސ
1789 ވނ ގތގއވ. ހރކތތކއގ ހރ ގޅނ ސދހރކތއ
ސޔސ ( ފރނސސނ ރވލއޝނ އއ ފރނޗ ފށގނ އހރ
ސއސވލ ދނޔ މގތނ ކރވނ ފހގ ބދލވނ) މސރޙ
މ ކމގއވ. ހރކތއ ހރ ގޅނ އކމ ސދކރމތލމއ
ހނގ އސރ މކމގ އކކނކޅށ ދނޔގ ފހ ހރކތށ
ތޜޚނ ކމގއ ދޔ ބދލވމނ ވސނނތއ ސޔސ ގސ
ހކދއވ.
ހލބލކމއ އނނ އފދގނ ބދލވމށފހ ވރކނ
މދވރވ ސބބނ ޕޓއއގ އނނ ކރނ ވރކނ ކމކ ހނރ
ކރމށ ވރކނ ހޤޤތކ ހކރނމވސ އހރމނ ކމގއ ކމއ
ދހނދ ރވމނ އނގނޑ ސޔސ ޖހނ އނނނ އކށއޅފއ
ކމއ ހލބލ މ ހލބލކމކވ. އނނ އފދފއ ޒތގއ އގ
ބދލވމއގއ ކނމ ބދލވ ކމކ ސޔސ ގތނ ނތނވސ
ހތ ޖހ ކރނ ތހއމލ ތޖރބކށ ޤއމކނވސ ހރހ
ދވސވރކވ.
އއމށފހ ބދލވގނ އނގނޑ ހނގމގ ވރކނ
ސޔސތއ ގނގޅ ކރމތލމށ ކރޕޓއއ ވރކނ
ކރމތލ އޞލތކގ މތނ ބލވނ ”އއބސވވ ކމގއ
އސސކ މއގނޑ ކރމތލމއގ މފދ ” ކރމތލމވ.
ކރމވ. ހމޔތ ޤއމ ކރމއ ހމޔތ ރއޔތނ
އރސޓޓލ ނވތ ސޔސ ބދލކށލނ ރވލޝނ ޕލޓކލ
އއ ވއވ. ބހލފއ ދބޔކށ
އނގނޑކށއ އއ އނގނޑކނ އނއ 1 ސރކރހނގމގ
ކރނ އނއތރ ނޒމށ ހނގމގ ސރކރ 2 ހނގމނދ
ކމގއވ. ކރނ އސލހ ގނސ
އމޒ ވނ ހރކތ ހރ ގޅނ އކމއ ސދ ހރކތއ
ބދލކށލމށ އނގނޑކށ އނއ އނގނޑކނ އއ ސޔސ
ޕޓތކގ ސޔސ އދކޅ މގތނ ގތގއވ. ގ ހރކތއ ހނގ
ދވހރއޖ މހރ ފނގނދނ ބލއރ ވނދށ ވހކތކއ
ބދލކށލ ސޔސ ވސނނ ”ޑމކރސ“ ގނވފއމވ އށ
ގނދނ ޕޓތކނ ސޔސ އދކޅ ނޒމކށ ވރކމގ އހނ
-ނމނ- ކމގއވ. މސއކތކރ
ބދލކށލނ ހނގނ ވރކނ – ކރމތލނ ޕޓތކގ އދކޅ
165
26ފހ
ސ
010910
ނރއ
ތތގ
ހފ
ރއޖ: ތރއނ ހފތގލޑރސ“ގ 2 ވނ ރއސ ނޝދ އށ 10 ބސޓ ވރލޑސ
ލސޓގއ ގ ލޑރސ“ ބސޓ 10 ”ވރލޑސ ހވ މޖއލއނ ނއސވކ
ރއސލޖމހރއޔ ލސޓގއ މ ހމނވޑއގނފއވ. ނޝދ މޙއމދ ރއސލޖމހރއޔ
ބރއޅއވމށ ކރމށ މސއކތ ދނޔއނ މޅ ވނއގއވ. ދ ހމނވޑއގނފއވނ
ފހގކށފއވއވ. ނއސވކއނ މސއކތޕޅތއ ކރއވފއވ ރއސލޖމހރއޔ
ބނފ ޑއރޕއށ ލބއޖކމށ އނޒރއ ހމލއއ ދނއޅކމގ ރއޖއށ
ހމކށފއވ. އޕޓއނ ލބއޖކމށ ޑއރޕއށ އނޒރއ ދނއޅކމގ ހމލއއ ރއޖއށ
އތ ފހނ އ ވހކ އގ ލބނ. މއލމތ އ އނޓލޖނސނ ”އޅގނޑށ މ ސރހއދގ
އތ. ފނވފއ އށ ގ މހލފގ އހމދ[ މމބރ ދއރގ ދކނ ގލޅ ]މޖލހގ ސޓއއ
ދނވރ. ވލރ[ ]އދއތ އ ރ ހމ އނނނ އއ ފނވފއ އސއމއސ ޖލލށ މސ
އވ. ވދޅވ އމރ އނގއޗ،“ ލބއޖއޔ މއލމތ އތރ ބނ އކޅނ
ސއކށފ ޑއރޕއށ އނއކ ސއކށ އމޑޕއށ އބދއރހމ އބދهللا މމބރ މޖލސ
ޑއރޕއށ އނއކ ސއކށ އމޑޕއށ އބދއރހމ އބދهللا މމބރ މޖލސ
ސއކރ އމޑޕއށ ބނ އދމނދތކމށ އކމށ ތކރރކށ އނ އމޑޕ ސއކށފއވ.
މސއކތކރއވނ ގޅގނ އއ އމޑޕ ގނދޔއ އނބރ ސއ އބދއރހމ އބދهللا
ބނނނވތކމށވ.
ޖހއގނފ ކމރ ޓވގ ދ ރއސ މނސޕލޓގ
ދރސ ފއނޑޝނގ އސލމކ ޖހއގނފއވ. ކމރ ޓވގ ދ ރއސ މނސޕލޓގ
ދޓވއނ މނޒރ ބއދލކރނދއ މނކއ އދމ ސރނގ މއސލގއ ނއޓ ބނތއ
ދޓވގ ކމރމނއ އ އދ ކމށއ ކފގދވނ ޖހއގނވނ ކމރ އބފޅއށ ނގމނދނކނ
އނސނނނށ ކށކރވނ އދ ބނފއވ. ފހނ ވނ މނކ އދމ ކމށ އދ މއފށ ފރތނ
ބނފއވއވ. މނކ އދމ ވސ ކމށ ނއޓ ”ކނޓރލނ“ ރދމހ ކމށއ
ނރފ ސޑއއ ދއކވއދ“ ކރގގތ ”ނމދ ސލފއނ ޖމއޔތއ
ޤރއނއ ކރތ ނރފއވ. ސޑއއ ދއކވއދ“ ކރގގތ ”ނމދ ސލފއނ ޖމއޔތއ
ވޑއގ ޢމލގތނ ކރނގތ ނމދ އއގތއ ސނނތއ ގ وسلم عليه صلى اهللا اهللا رسول
ހމކރއވއވ. އޖމއޔއނ 50 ރފޔކމށ އގކ މސޑގ ދއކވއދފއވ ޒރޢއނ
އލސއނނވ. އދ ޢބޔ އއ ސލފލއނ ހނނނ ލބނ މސޑ
165
ފހސ
010910
30
މކލ
”ހރސ“؟ ހއލކއހސނ އހސނ އލ
ހލތ ފ ސސއޓ ސރކރއ ދވހ އއ ޔއނޑޕ
ވނ 2009 – 2008 ގޅގނ ޖނ އއ (ޝ) އޑއކޝނ
(މރބލ) އޑސ ’ރއޖގއ ދރސއކނ ކރވނ ދމދ އހރއ
ދއކނ ކމށ ބޑ ވރށ ނރއކ މބލގ ނދޔނމވސ ފތރމނ
މއނޒރގ އނޒރކވ. ވރގދ ވރށ ދވނ ދވހނނށ އއ
’ހއލ‘ ކނކމގއ ބއއ ރޕޓގއ ފރހމވޔސ ކތއމ ރޕޓ
މހނގ ކރ ދރސތއ މފދ ކނކމ ބޔނކށފއވ ކމށ
އސލމ ސއތ ސއތއނ އދ ދހވކމކވ. އނކނ ވސނމގ
މސޖކވ. ނރނގޅ ދވ ވހނނށ
ފނލނ އކ އޅގނޑއ މދރސއށ ކނމއކސ
އނމ އޅއގތ ލލގއ އޅގނޑގ ރޕޓނވސ ހނގވށވ،މޅ
ދއމގއ އށ ކއރ ހށ ވއކ މހނ ’ފރހނނ ނކތއކވ.
ވރށ މރޕޓގއ ބޑކނ‘ ނރއކ ނކރމގ ބނނ ހރސ
ބފޅއށ ތޔ ކށލވއވ. ފހގ ގތގއ ކމއގ ސރއސ
ވއޖތއވ. ފހމ ވހކ އޕއނޓގއވ
ކމކށވ، ހސވ ނރއކ ބފޅނނށ ރޕޓ އކލވލ
ނކރތ‘ ބނނ ’ހރސ ހނގއރ އމލ ފހޝ ކނބޑވ
ހނގމކ އމލ މޑދރ އފދ ހލއގއ އއވސ އވ.
ބނނ ’ހރސ ނވއވ. ކމކށ ’ނރއކ‘ އބފޅނނށ
’ހށވއކ ބދލގއ ކރމގ ފހގ ނރއކތރކނ‘ ނކރމގ
ނރއކތރކނ‘ ފއދމގ އދނ ޖނސ ގސ މހނކއރއށ
ހތމއ އހނސ ވހވ. ފރހމ ވރށ ކރނމ ފހގ ބޑކނ
ދޔމށ އނހނނގތށ ކސބ ހށވއކ ބނނކށގނ ’ހރސ‘
’ރކއސޓ‘ ފރތތކނ ޒނމދރ ގތކށ ހތވރދފދ
ކރތއވ.
ރޕޓއގއވގތގއ ޝއއކރ ބރގއމއގއ ފހނ ދދ
’އއޑސ ބނނކރޔސ ’ހރސ‘ ހނގއރ އދނ ޖނސ
15 ވއރސ ލވޅތކގ ތރއނ ކދ ވއރސ‘ ’ހރސ‘ގއވ
ހދފއވއވ. ގތނ އލމ ކރވކމށ ދތރ އކއކގއ އށ
ބނނކރމކ ’ހރސ‘ ދހވނ މކމނވސ އހނކމނ
ނނކމވ. ހއލއ
’ހރސ‘ ބނނ އޝތހރތކނ އފދ ރޕޓތކނނއ
މހރގނ ނތޖ އނމކރމގ ވހކ މހނމކމގ ކރމގ
އނމ ހނގމގއ ގޅނ ޖނސ ނކށ ކއވނ ފނނނއވ.
’ހރސ‘ ގނގނ ފރމސތކނ 17 އހރގ އނހނކދނވސ
ނވމށ އފނ ކދނ ނހލލ އބދއވ. ފނނމނ ދތނ
އބދއވ. ކރމނ ބނނ ’ހރސ‘ ވސލތކށ ބނނކރ
ގބލކރ ކމގއ ’ހރސ‘ ހއލކ ނވނ ’ބސޓ‘ ޒނކރނ
www.ahusan.com
165
28ފހ
ސ
010910
މޢޖތ
އ
އކ މސތގ އބދهللا އޚތނ، އޚނނއ އކވރ
ދވސތއ ފހސޓޖގ ނވތ ސޓޖ 5ވނ ބލގ ކޑނ
އކޑމކ މސތގކ އބދهللا ޒވނކވ. ހދކރނޖހފއވ
ދއރއނނއ ދނމގ ތމރނ ވކޝނލ ތޢލމއ
1998އނ ދނމގއ ކއނސލނގ އޖތމއރގނ
ކޔވކދނނށއ ދވހ ޚދމތތކއ ވރށގނގނ ފށގނ
އގގރ ފރކށދފއވ ބލނވރނނށ ޒވނނނށއ
މސތގ ގތނ ހދމގ ފނޑ މބލހލގއވސ ޒވނކވ.
ތފތ އދ ތއޔރވމނނވ. ހނގމށ ވކޝޕއއ ދނ
ދނ މސތގ މނވރކނ ތނދނ ސއހތ ހރކތތއ
5ވނ ބލގ ކޑނ މސތގ ކރމނނވ. މސއކތ
ޖޝގއ ހތވރއ ހރ އދވސ ހރނމވސ ސޓޖގއ
އނމދގއވ. ރނގޅވނކމގ
އމއލދތރ ކރ އނޑޔއށ މހގއ 2010 މ
ދމވމވ. ހގގތ އސލ ބލކމގ މސތގގ ވގނދޔއ
ހޑލވމއ، ހމނ ތރގއ އލމތތކގ މބލގ އގކރއކނ
އހސސކރވމ އބދ ވރބލކނ ބލގރއސމއ ދޅވމއ
ކރދތރގއ އނޑޔއށ އސލނގއވ. ބލގ ދޔނމވސ
ގނދވނ ހސޕޓލށ ކމސ އނޑޔގ ސބބނ ދޅވމގ ދފއ
ފއލވފވކމއ ދކޑނ މސތގގ ޔގނކށދނ ޑކޓރނ އދ
އޑމޓވނޖހކމވ. ހސޕޓލގއ ފރވހދމށ ޑއލސސ
ސޓ ހސޕޓލ ގލބލ ހނނ ޗނނއގ އނޑޔގ މނނސ
އނވސ ހސޕޓލ އނޑޔ ދ ހނނ ތރވނތޕރމގއ އދ
އދ އދވނވ. ރއޖއށ ދވސފހނ އއމސ ހދމނ ފރވ
ހދމނނވ. ޑއލސސ އނ އއ.ޖ.އމ.އޗ ގނދނ މހރ
ފހސޓޖތރގކމށ އނމ ހލތވނ ކޑނބލގ މސތގ ޑކޓރނ
ކރވނޖހ ކޑނއނ ހށގނޑގއ ވދޅވފއވ. ވނ
ހފތއކ ދއމކށ ސބބނ މގ ހއޓފއވ. މސއކތތއވނ
މކމށ އދ ނގނޖހ ދރހރމށޓކ ފރވ ޑއލސސ ތނދވހ
ކރމވ. ޓރނސޕލނޓ ކޑނ ޝފއކ ހމއކނއތ
ރގޅވވނ ބލނ މސތގގ އރޝދކ ޑކޓރނގ
އހވދއވ! މސތގއށ
ވޝހ މޙއމދ
32
778-6768 ނނބރ މބއލ މސތގ ގޅއވނ: އހވމށ މސތގއށ
165
ފހސ
010910
ހކވ
ދރއ އޅގނޑ ފށއވ. ގވނ ހޅވމށއދ ފށއވ. ތޅނ
އމހނ ދނ ނމވސ، ދޔއމވ. ބނމނ ތކރރކށ ނހޅވނމ
ދއކށލބލށވ. ޗރޖރ މބއލ އތ ކޓރގ ފށ، ބނނ
އމހނ ހމ އހނދ، ދރހޅވމވ. އތ ދނމށ އހނކމނ،
ބރނ އދ ވއދއވ. ކޓރ ތރއށ އނހނއ ކސބ އތނނ
އނހނކއޖ މ އޅގނޑއ ކޓރތރގއ ބނދކރއވ. ތޅލ
އދސކރމވ. ހޅވމށ ދރ އމހނނށ އޅގނޑ ތށވއވ.
ފރތނ އމހނގ ޖވބއ އހނ ފޔވއ ހނނ ނމވސ،
ނލބނވ.
ޢމލ ހޑމޑދރ ގތގއ އޅގނޑ ކމނ، މކސބ ދނ
ވސވސ ޝއޠނ ހތއ އޅގނޑގ އދ އދނފށއވ. ހނގނ
ހތ ޢމލކރމށ ފޙޝ ގވލ ކމނ އ ފށއވ. ލއދނ
އކސބ ބރވތވމވ. ޢޒބށ ގ هللا ނމވސ، ފށއވ. އދނ
هللاގ އނޒރކރމވ. ނވމށ ކއރ އޅގނޑއ ކއރ އނހނ
ފށމވ. އދނ ވސވސތކނ ރއކތރކމށ ޝއޠނގ ފރތނ
އރކމކށ އއޗއ އއވސ ހތއ ކމނގ ކސބ މ ނމވސ،
އނހނގ މ ވޔސ، ހދއގނ ދގއ ފހނ، އނމ ނވއވ.
ދމލށ ބނމވ. އނޔ ބލމވ. އގތނ ވކތކނ ސލމތވވތ
ނމވސ، ޖހފ“. އއޑސ މހރ އހރނ ދ! ދރށ ”އހނނ
މކނބލގ ކމކށނވއވ. ހއރނކރނވ އހ އއ މކނބލގއށ
ހއރނވ އޅގނޑ ކމނ “ ކލ “ ހރ އޑއހފއ އހނ
”އހނނކ ބނމވ. އޅގނޑ އނއކވސ އނތރސވއވ.
ކނޗއކނ އއ އއޑސ ކލއށ މހކވ. ޖހފއވ އއޑސ
ކލއށ “ ބނޏވ. ހމޖހލއފ ވރށ އނ ހއޔވ؟“. އނގ
ބނމވ. އޅގނޑ އހރވއޖތ؟“. ކތއ ޖހނތ އއޑސ
ބނޏވ.“ އނ މހރ“ މރހލގ ފހ އނމ އއޑސގ “
ވއޖ، އހރ ދ ބލޖހނތ އއޑސ އހނނށވސ ހސނވ!.
ދ“. އއނ އކ އހނވމ
އޅގނޑގ ކށކޅދނވނތކނ ގ هللا މތ އހނދ ހމ
ވރށވސ ކރމތކރއވ މ އޅގނޑށ އއލހ އރއވ. ހތއ
ހޑމޑދރ އ އޅގނޑ ކށވރވއވ. އމތހނއކނ ބޑ
ދނޔގ ދ އޅގނޑށ ނމ، އރއގނވނ ފޙޝކމށ
މތهللا ކރނ އފހޝކނތއ އޅގނޑ ލބނހވ. އޒބވސ
ދނޔގ ދ އޅގނޑ މތهللا ސބބނ، ބރވތވމގ ލދވތވ އށ
ރއކތރކރއވއވ. ބލނ އނބއ ދއވއވ. ރއކތރކނ
ފށމވ. ގވނ އކވރނނށ އޅގނޑގ ވޤތނ، ހމ ދނ
އނހނއ“. ހރ ޖހފއ އއޑސ މ މނ އއޑސ، “
ހޅވއވ. ދރ އވހށ އވސ އވމނ އޑ އ އމހނ
ބރނ، އމހނ ދނ ކޔއދނމވ. އމހނނށ ގތ ކނދމވ
ބރކށލފއވ. ކޓރނ ވޤތނ ނރ ކސބނތއ ހރހ އ
**************
އމތޙނ އނސނ ހދޡއކވ. މތهللا ހޤޤ މއ
އމތޙނނ އ ނނގނއވ. އކކށވސ ގޑއއ ކރއވނ
ހތމކރނ ކނތކށ ކރވނ އ ދވހށ އމރ މޅ ފލވއޖނމ
މތ ހއޤވދނއވ. އމހކށ އޒބ ދނޔގ ދ ޖހދނއވ.
ބޑތ ޙރމކރއވ އއލހ ބރވތވށވ. އޒބށ ގ هللا
ނޖއޒގތގއ ނވތ ފފއކ ކރވ ރއކތރވށވ. ފފތކނ
ބޑ ހލކކށލނވ ލއޒތކ ތމގ ދދނޔ ވޤތ ކޑކޑ ލބ
ވދނއވ. މޞބތކށވސ
ފޙޝ ފރފރއގނ މފދ ރއޖއނ އހނކމނ، މ
ބޑތ ޙރމކރއވ هللا މތ ގވލމވ. މހނނށ ޢދތކށދ
ވޤތ ބރވތވށވ. ކފއކށ އއލހގ ބރވތވށވ. ފފތކށ
ތކނ އއސދނއވ. ބޑ އޒބއ ދއމ ގތގއ، ލއޒތގ
އނބރ މގށ هللاގ ތއބވށވ. ހއޓލށވ. ވޤތނ ހމ
ދރތއވނ ހޅވލވފއވ. ރޙމތގ ގ މތ هللا ރޖޢވށވ.
ލބގނނށވ. ރއސވނ ފއސވމއ ވނނށވ. އދރނ
ހރމކ އކށގނވ އނއތރތކއ ކޑކޑ ވހކ ލޔމގއ (ނޓ:
އވނ ޙދޡތއ މއގނޑއ ވހކއގ ނމވސ، ކމކވ.
ގނސދފއވ). ނގނސ ބދލއ ކޔދއވގތށ ޝއޚ
ނވ... ކއރ އހނނ ގޅ އއ ސފހ ވނ 22
165
30ފހ
ސ
010910
ނމނ... ވރއއގ ގޅ އއ ސފހ ވނ 5
ބރނގއކސ ކޑއވ. ޖގވސ ލބވޑއގނފއވ ތރއނ
މހއމދ މހނނވ. ކނއތ ގއކސ ހޅގ ގއކސ ހނވރ
އހނ ފޔވ ދބފޅނ ދދއއ އބރހމ ވލނގ އމނއއ
ނވއވ. ކމކށ އޅ އއގތކށވސ ހމ ބފޅކ
ބފޅނ އނމ ވފއވ އކހރ ގތނ ނތޖއއގ
ނނވ. ކޑއއ ނފރތ ކރއވ މއޗށ ވރކމގ އތރގ
ދވހރއޖގ ފށގނ އހރތކނ 1930ގ އމނކ މހއމދ
ހރކތތރވމނ ހމނގނ ބޑށ ފސރ ކނތއތކގއ ވރކމގ
މއސލތކކ، އވ އފދފއ ބފޅކވ. ތއލމ ވޑއގނނވ
ހނނނ ވޑއގތފއ ވސނ އބދވސ އމނށ މހއމދ
ހރކތތރވގނ މސކޅއ މދ އހނމ، ހމ އދ ކނކމވ.
ހނ ނހނ އނނނ މނވރ ސލމތކމގ ވރކމއގ ހނގ
ކރވކނ، ޤބލފޅ އމނށ މހއމދ ކނވސ ދއރއއގއ
އތވ. އބ އނގނ ލޔނތކކނ ކތނމ އމނކފނގ
ޕޓ ރއޖގއ ބދލކށ، ޖމހރއޔތކށ ވރކނ ދވހރއޖގ
އވދނތ އހ އމނ މހއމދ ކރމށ ޤއމ ނޒމ ސސޓމގ
ސސޓމއ ޕޓ މއއވ. ސބބކވސ އއ މއގނޑ އޅއވ
އދދ މހނގ ކރވނ ބއވރ ވރކމއގއ އފއދނ ނލ
ނހނނނތއވ. ބރ ފރހމ ކބއގ އވރކމއގ މދވނތވ،
އއ އފއދވމގ ޕޓއއ ބސފޅނނމ، އމނގ މހއމދ
ހލވތއވ. އއލ އތރގ ސބބކ
(ނނމ).
ބއވރވ. ދވހނ
ފރތ އނދރ މރޕޓގ މގސދކ އޅގނޑގ
އޅގނޑމނ މރޕޓގއ ނނވ. ހއޓލމއ ގނސ އކނ
ބޔނކށފއވއވ. ކނތއތއ ބއވރ ސމލވނޖހ ދވހނ
ހރކމގއ ގތއ ’ކރ‘ ބޔނކރމގއ ’ކނކލޝނ‘
ވޔސވހވ.
ހލސގތކށ ކނތއތކށ ކށފއވ ފހގ ރޕޓގއ
އވހށ އވސ ޒވނނ ދވހ މރޕޓގއ، ބލލއރ
އލއޅވލފއވ. ވނ މއސލއށ ބދލކރ ’ބއވރނ‘
ނކށ ކއވނ ގތގއ ޖރޔއނގ ނވތ ނމގއ، ބޓނގ
އއޑސ ސފއކ ގސ ބދލކރމގ ބއވރޔ ބހއހނ ދއރކ
ކށފއވއވ. ފހގ ކމގއ އތކމއ ފރސތ ފތރމގ
ބޔކ ގނ ބނނކށގނ ކށޓއ އއ މސތވމގއ އދ
ފތރނ އއޑސ ސބބނ ޖހމގ ހށގނޑށ މސތވތކތ
ކށފއވއވ. ފހގ މރޕޓގއ ކމށ ގތ
ކނމ ދނގއ އސލމ ދނވ. އސލމ ހއލކ
ސލމތވނ ބލތކނ ކށދފއވއވ. ބޔނ ހއލ ކމކށވސ
އނގވފއވ. ގތވނ ސލމތވނ އކމނ ބލޖހއޖނމ ގތއ
ހރމށ ދރވ ކނކމނ އނމހ ބލޖހދނ ކރނ ބލޖހމގ
ހއދކ ކއވނ ބދލގއ ޒނގ އނތހއށވ. ބރއޅފއވނ
ހއދކމއގ ވޔފރކރނވނ ބދލގއ ރބގ ރއވފއވއވ.
ކރމނ ޒކރ ބދލގއ މސތވމގ ލއވވފއވ. ގތގއ
ހރމ ފހކށދއވފއވ. މގވނ ހސލވމގ ހތހމޖހނ
ހތމއ ކރއވފއވ. ހއދ ވނ ކނ ހލލ ބދލގއ ކނގ
ކނތއ ’ހރމ‘ ގނވފއ ކނކނ ’ހލލ‘ އޅގނޑމނނށ
’ހރމ‘ މދވގނވ މއޅވނ އޅގނޑމނނށ މދވޔސ
ހއދކރވތއވ. ކނތއ
”ހރސ“؟..... ހއލކ ގޅ އއ ސފހ ވނ 27
165
ފހސ
010910
ވގށ ވގށ ގވޢދޚލފށވ. އތކތ އތރކރ އހނކމށވނމ
އކށކރ ބނމއގއވ. ނބއ އތރކރނ ޚލފށ ގވއދ
އމދތއ ގވއދޚލފށ އދބދނވނއވ. ހއގ މހނނށ
ހގގތ އއ އވނވ. އޑތކއވސ އޅނކމގ ދކރނ
އކމމދވސ ގސވފއވތ، ނޔތ މހގ އމވއޒފ ކމށވނމ
ކނސނއކވ. ސކރޓ ގއމގ މއ ޖހނއވ. ފޔވޅއޅނ
މހރ ދޔއރ، މގއމގއ ހލތ މހސބށ މޖތމއގ
ހއޔވ؟ ކހނއ ބނނ ނތ އތރކށފއ ހތޔރތއ ބރގދ
ކހނއ ދނ މހނނށ ސޔސ މމސޖ ކނބޑވކމކވ. މއ
ފސތލގ ބޑއއ ވހކއކވ؛ އނމ އތ ބނލނ ހއޔވ؟
ހމލ ސޅނގއގ ކނޑއއ ބލށ، އޚއގ ތބގ ތބއއ އނޑ
ހޔހތނ މކނކމ ކރނ އމޒވމގ މއށ އޚއގ ތބގ ތބއއ
ބނލނ ފނޑޔރނނށ ހއޓވށވ. ފޔވޅއޅއވއ ހޔނޔތގއ
އމޒވމގ ހމލއއ އފދ އއލއށ ދރނނއ ތބގ އތ،
އދ ފރދ އޖތމއ ނއތލމށ މޖތމއނ ކރނ، އނރއކ
އފއލވށވ. ޒނމ
ކނދރއށ މނށ އފއލވށވ. ވޖބތއ ޝރއ އދ ގނނ
ތބ ދވފއ މޖތމއށ ފލހނނވ! ދވހ ނތއވ. ބލމއ
އނގނ ރނގޅށ އނމ ކށވރނނއކނ ނރއކތރ ކހ
ނޝނލ ކޓތކއ މނސޓރއއ ހމ މވއސސއށވ. ތޔ
ހނގބލށވ. ކމޕނއ ވރގދ ފސރ ގޅގނ ފސ ޑފނސ
ޕރގރމތއ މދ ބސލމގ ސފއނ ހބނރ މދކރމށ މދ
ސސޔ
ހފހއޓފއ. އނ ކސޓމސ ކނޑތކއ ދމޔލ އތރކށފއވ ރއޖއށ
ހރހ... ހތޔރގ ގޅ އއ ސފހ ވނ ހނގފދއނނވ.15
އލމވރއކ ބނފއވ ނފސނ އމރކގ މޝހރ
މހނނއ އނޔކރ އނބނނށ މރމހނނއ މހނ ގތގއ
މސތކނ ނބއ މހނނކ ގޅނބއވ ޖނސ ކޑކދނނ
ޚރބވފއވ ބލމޑކމކނ ނފސނ ސކނޑ މސތވ،
ކމއ ބރގނނ ބޑކމއ، އމހނނށ މހނނވ.
އނމ ޖހ ބއތއބނ އކހރކށފއ އއ ނނނނއވ.
ނރއކތރ މހނނވ.
މހކ މރފއވ މހކ ގއމތކގއ ބއއ ދނޔގ
އދ ހނނނއވ. ހރކށފއ ނޓސ“ ”ރތ ގގއ ދރއޅ
ކޑކދނނ އދ ދނއވ. އމއލމތ މހނނށ އހސބގ
އނމނނށ އކނ ގއއނމ ދރއޅ މހކ ހނގފއވ ގޅނ
ހނނނއވ. ތތކށފއ ނޓސ“ ”އނޒރގ ގތށ އނގ
މހނނއ އޅ މގމތގއ ހފއގނ ކނޑބޑ ހތޔރއ އދ
މހނނމދ ހނގ އމލތއ ފދ ނރއކވދނ މޖތމއށ
މއސނދ އނމ ގއމތކގއއ ފގރ އނމ ދނޔގ
ކނޑއޅފއވއވ. ފޔވޅތއ ހރކށ ގއމތކގއވސ
ސލމތކނ ނގޅ ގނގކ މހރ ގއމގއ މކޑކޑ އކމކ
އނމ މޖތމއގއ ނތވ. ރއކތރކމއ ނތވ. ލބނގތއ
ކނޑ ސފ ގއމއގ ބރގދވމނ މހނ ޖހ ބރދށވނ
މހރ އކނކނ މގއމނ ބދލވނއވ. ސފއށ ގބލގ
ޒނމދރ، ގބލކރވނ މހރ އޅގނޑށ އބފނއވ.
ހމނތއވ. ވރނ ލބވ ގއމދކ
ހފހއޓފއ. އނ ކސޓމސ ބޑއއ ސޓނ އތރކށފއވ ރއޖއށ
165
32ފހ
ސ
010910
For Your advertisement.....for Rates and info please call
7771335
އށ... މސތގ ގޅ އއ ސފހ ވނ 28
މފރވއށ ކރމވ. ޓރނސޕލނޓ ކޑނ މގކ އތހމއކނ
އފދ ނތމއ އމއލއތގއ މސތގގ ފއސ ބނނވ
ފރކށދވނނތމނ ފރތނ އއލގ އހތރކނ މލގތނ
ފރތނނއ އއލގ ބނނވފއވތވ އހތރކނ މސތގށ
މސކތކރމނ މދދއކ ދރވރނގ މސތގގ ރހމތތރނއ
ލބނކމގ އހތށ ފރތތކގ ދލތ ފއސ ބނނވ މގނދނ
އނމދގއވ.
އދ ބނނވ މދދ ތޔފރތގ އހ އއ މސތގއށ
އހވދއވމކ ގތކނ ކނމވސ ފރކށދވނއތ އހތރކނ
ވރށބޑ ކރވނ ސލމތކރމށ ފރނ ޒވނއގ
މސތގއށ އނމދކ އދ އދމކ މސތގގ ހޔކމކވ.
ތރއނ ތޔއނގ ދއކއލނ ބފޅކށވ. އތއ އހތރކމގ
ބޑ ވރށ މއދ ރފޔއކވސ މސތގއށ އނމ ބފޅއގ
އއޗކށވނއވ.
ޝފއއދއވމށ އވސ މތهللا މސތގއށ ދޢއކ
މތهللاގ ރހމތނ އހތރކމށ ދލތ ތބގ މދޢ ގއ އދ
އވސ ބއޔށ ގ މސތގ ދއވމވ. އދ ދރއޅމކށ ފގތ
ބފޅއވސ ކނމ ތރއނ ތޔއނގ ދއވމވ. ޝފއއ
އހތރކމށ އނކއށ ތބ ކއތއވ. އހވލއވނ މސތގއށ
ނނކމއވސ ނނގއވ. ބނނވނ މދމ
މސތގގ ހއދވމށ މއޟމތ އހނހނ ބހ މސތގއ
ވޑއގނ ވބސއޓށ ހދފއވ ދރވރނ ރހމތތރނނއ
މއޟމތ މހނމ އހނހނ ލޔނތކއ ޑކޓރ ބއލވށވ.
ވހވސ ގނ (www.helpmusthaq.com)ގއ ހމނފއވއވ.
ކށދށވ. -ނމނ- ރއދ މސޖ ބޔކށ މއހގ
މހނނކ ގނ ދވހނގ މހނނވ. ކނނތ މހނނކ ގނ
އދވ ލބމށ ގތއގއވސ ކނމ އއޗއ ލބވ ފސހއނ
ހއޔވ؟ ހސބކނ ކހ ކނޑއޅނ މނގނޑ ވމ ބޔކވ.
ބދލއކ، އދ ޒވނނ މއދގ ނނސ އހނ ބނބލށވ.
ފރހނ އބޖހއވ، ދސކރނ ހފހއޓނ އޚލގ އމހނގ
ބދލކށ ފށލމކ، ކއޖކ އނހނ ކނމ ދމވ ކއޖއނމ
ނވނއވ. ވގނ ސފޔކށ ޒވނގ އދ
ބދލތކށ، ބޑތ އނގލބވ. ބދލކ ކނމ ބޑ
ވނއވ. ވނ ހމތކއ ސފތކކއ، އޚލޤ ޒވނގއ އދ
ކޔމނވމގއވ. އމރށ ހތމގއވ. ހރމތތރކށ ގވއދތކށ
ތބ އނއކޅގއ ބދލތކގ އޅ މގނނނ ކމއނތ، މއނ
ނތވ. ތފތއ ޒވނނ މހނނ
ވނ ފހތގއ ގވލމއގ ކނމ ގވލ، ޑމކރސއށ
ގވލ ނލއ މކނކމ އދބވރކމވ. އޙތރމވ. ކޔމނވމވ.
ޢމލތކވ. ބއއގ ގތނތ ޖވބދނ ގވނތކށ
މނއކ ޑމކރސގ ޤބލކރށވ. ހމތދކވ.
އތރށ އދކރމވ. ވޖބ އތރށ އފލމވ. ޒނމ އތރށ
ޤނނއ އނމނ އކ އޅމވ. ޑމކރސ ކނޑގއ މއސލއޔތ
ހމނޖހނމ، ގވއދތއ (އޤނނތކއ، ބލނބމވ. ގވއދށ
ވޖބއ ތމގ މނއކ ޑމކރސގ ދނވސމއވ.) ބދލކރވނ
މނއކ ޑމކރސގ އދކރމވ. ފރހމއށ މއސލއޔތ
ބރވ. ބރވ. އހރމނގ ރއޔތނގ
މގމތ ނތނމ، މހނ ކނކހނ މގމތ މއދ
ޖހނއވ. ކރމތލނ ކނކހނ
ޒވނނނ.... ގޅ އއ ސފހ ވނ 10
-ނނމ-
165
ފހސ
010910
to cope with growing social tensions, all contribute
to the trend towards using drugs as a means of
temporary escape from reality.
Given the tiny size of its population, the
Maldives, in all probability, has the highest number
of drug users, the highest divorce rate and the highest
suicide rate in the world. The responsibility for a
large part of the blame for this sorry state of affairs
lies with the previous government - the result of 30
years of Maumoon’s social engineering.
Gang violence is a recent trend that has
gained prominence amongst the youth. Maldivians,
generally of gentle disposition, are veering away
from traditional values. Jails are overcrowded,
rehabilitation centers unable to cope with demand.
The criminal justice system incapable of coping
with the fast soaring crime rates. The population
has lost faith in the judiciary’s ability to dispense
justice; the judiciary itself mired in corruption.
Unnatural deaths are on the rise too. Victims of
gang violence and drug users feature prominently
in these type of deaths.
Needle users comprise about 10% of
addicts. Death by overdose is rapidly becoming
a common feature and death is usually attributed
to the ignorance of needle-users. Toxic additives
mixed with drugs also contribute to death among
addicts. Suicide rates too have seen a definite
upward trend and suicide rates are highest among
drug users.
The government has initiated programs to
curb social problems. Detox centers have been set
up for those who wish to discontinue using drugs.
Classes are conducted for those released from jail
to help them to adjust to society and government aid
is provided in obtaining job opportunities.
Rehab centers - on the other hand have a lot
to be desired. Clients are kept at these centers for
periods ranging from 3 ~ 6 months and classes are
held to help them to become productive members of
society. One essential thing is overlooked though.
Drug smokers have the toxic remains of chemical
residue stuck to the fatty tissues in the body and it
needs a rigorous regimen of sauna, steam baths and
exercise to sweat it out of the system. This aspect is
overlooked in the treatment program.
Jails and rehab centers in the Maldives cost
the government approximately a thousand rufiyaa a
day for the upkeep of a single inmate. This creates
vast money making opportunities for those in the
management of these facilities. The larger the head
count; the bigger the budget. Never mind the drain on
the state’s treasury.
One may get the idea that there are very few
normal productive members of society amongst
the Maldivian youth. Not so. Educational facilities,
though restricted, are available and those who show
promise are awarded scholarships and training
abroad. International organisations and friendly
nations usually provide these opportunities and
the number of Maldivians getting educated abroad
are many. Some have even excelled themselves by
landing jobs with prestigious organisations such as
NASA and Microsoft.
The present government is making a genuine
effort to improve the lot of the nation’s youth but
results are slow in manifesting. The present generation
of youth is expected to plod along getting in and out
of rehabs and jails but there is hope for tomorrow’s
youth. Those growing up have witnessed, at first
hand, the results of 30 years of social engineering
by Maumoon Abdul Gayyoom. A painful story to
continue.
A large percentage of the youth are jobless and turning to crime. It’s not for the lack of jobs. A variety of reasons contribute to the problem.
””
165
34ފހ
ސ
010910
The Plight of Maldivian Youth
The Maldives is a young nation.
Approximately seventy percent of the population
( population strength: 330,000 ) under 35 years of
age.
Failure of the previous government to address
the problems associated with the country’s youthful
population has saddled the present government
with a vast number of headaches to cope with.
Joblessness, soaring crime rates, drug addiction and
a comparatively high suicide rate are all part of the
problems inherited by this government. There are no
cut and dried solutions - the government can at best
address the problem and hope to administer some
kind of control over the youth.
A large percentage of the youth are jobless
and turning to crime. It’s not for the lack of jobs. A
variety of reasons contribute to the problem.
The Maldivian youth are generally averse
to menial labor. It’s difficult to pin down a specific
reason for this peculiar mindset: it’s the simple
reality.
English Column
Unskilled labor is very much in demand in
the booming construction industry. These - and the
jobs of housemaids, waiters, fisheries and tourism
sector jobs are filled to capacity with expatriate
labor despite the high unemployment rate in the
country. Almost 80,000 expatriates - amounts
to approximately 25% of the population - are
employed in a variety of jobs in the country. Most
are unskilled labor. The demand for skilled and
semi-skilled labor are equally high. The demand
- filled by expatriates. The result is an outflow of
much needed foreign exchange. The authorities,
even though they recognize the problem are
incapable of finding a solution.
Approximately 25,000 ~ 30,000 youth are
addicted to drugs. Heroin addiction is common
among youngsters. A recent trend has shown the
increase in the use of hash oil and liquor but brown
sugar continues to be in vogue among the youth.
The reasons behind the growing number
of drug users are varied. Moral bankruptcy is
the underlying primary reason. Lack of adequate
housing, breakdown of the traditional family unit,
difficulties involved in starting a family, inability
“Action without a vision gives rise to division and vision without action remains mere imagination”
Ali Shareef
165
ފހސ
010910
165
36ފހ
ސ
010910
www.nazaki.com
