SAN MIGUEL DE CELANOVA

YOLANDA OTILIA SEARA SAMPEDROIES DE CELANOVA

DEPARTAMENTO DE XEOGRAFÍA E HISTORIA

A GALICIA FEUDAL• Período que vai dende a desaparición do dominio visigodo ata o S. XV.• Trazos xerais: establecemento de relacións de dependencia entre homes libres (relacións señoriais), fragmentación do poder político, predominio dunha economía de base agraria, dominio dunha cultura relixiosa con especial relevancia dos mosteiros…• Chegada dos musulmáns no ano 711, a súa incidencia foi escasa, igual que a reconquista e a posterior repoboación• Desaparición do reino godo• Os monarcas astures acabarán por dominar un amplo territorio no que se inclúe Galicia; con eles remata a “vida política independente” de Galicia

CONTEXTO HISTÓRICO – ARTÍSTICOO SÉCULO X

• No s. X a situación histórica e artística é complexa, por conviviren varias tendencias

• A política repoboadora dos reis asturianos e de Afonso III (León) atrae aos cristiáns residentes en Al-Andalus.

• Mozárabes: individuos de relixión cristiá que vivían sometidos ao poder político de Al-Andalus.

• Comunidades de mozárabes instálanse nos territorios da Conca do Douro.

• Estas comunidades constrúen os seus edificios e igrexas nun peculiar estilo que se lle deu en chamar mozárabe (termo acuñado por Gómez Moreno)

• Esta terminoloxía foi revisada e outros historiadores (Camon Aznar, Torviso…) propoñen un termo máis amplo que englobe as diversas temdencias que existían na arte hispana : arte de repoboación

• A chegada de mozárabes a Galicia foi mínima, polo que os historiadores consideran pouco axeitado falar de arte mozárabe en Galicia, sería máis acertado estudar a arte desta época como arte de repoboación ou arte do século X.

• Nos últimos anos a historiografía introduce unha nova denominación : Arquitectura cristiana hispana

• A presenza dun elevado número de monxes fai que o monacato coñeza en Galiza especial relevancia.

• É salientable o desenvolvemento dos mosteiros construídos na “Ribeira Sacra”.

• Magnates e condes fundan e protexen mosteiros.

• Salienta a familia de San Rosendo que participou en múltiples actividades constructoras.

• Edificios galegos do século X:“San Martiño de Pazó (Allariz)”“Sta. María de Vilanova dos Infantes”“Santa Eufemia de Ambía”“San Martiño de Mondoñedo”“Santa María de Mixós”

Santa Eufemia de Ambía

San Martiño de Pazó

San Miguel de Celanova

• Froila, irmán de Rosendo Gutier, e a súa muller Sarracina dóanlle o territorio a San Rosendo para fundar un mosteiro

• En setembro do 936 Rosendo acode á consagración de Santiago de Peñalba (as influencias deste templo leonés son constantes)

• O templo conságrase o 25 de novembro do ano 942, coa asistencia do rei Ramiro II.

Finalidade?

• Oratorio• Símbolo de hospitalidade (oratorio de

hóspedes)• “Cella memoriae”

SimilitudesSAN MIGUEL DE CELANOVA

SANTIAGO DE PEÑALBA

• Espazo formado por tres unidades independentes (recordo a Peñalba)

•Cada parte presenta unha bóveda diferente

- Nave pequena: bóveda de ferradura - Nave central: Bóveda de aresta esteada en arcos que parten de modillóns (evocación a Peñalba, pero tamén a Santa Comba) - Ábsida: cúpula peraltada, con sección de ferradura e dividida en cascos

• Bóveda de aresta• Imaxe simbólica do cosmos

• Cúpula peraltada da ábsida• “Centro litúrxico, orientado cara o Leste, cara a

luz… Deus é a luz…” (prof. Núñez)

• Arco de acceso á ábsida, de ferradura e enmarcado nun alfiz.• Recordo á Mesquita cordobesa, pero esta é unha

construcción posterior• Relación máis probable co palacio de Medina Azahara

(probable presenza de artistas procedentes de Al-Andalus)

• Dimensións: 8,50 por 3,85 de planta e 6,00 de altura

• Volumes independentes

• Aparello de cantería granítica, asentada en seco• Contrafortes no medio do cruceiro

• Modillóns de rolos ou lóbulos, con decoración de cruces e rosetas (elementos de ascendencia cordobesa)• Decoración da cornixa da ábsida en dentes de serra.

• Sobre a porta, no lado sur, no lintel, atopamos un longo epígrafe escrito con tipos de carácter “mozárabe:

“TI, OUH DEUS, CRÉMOSTE AUTOR DESTA OBRA. TI OUH CRISTO,BÓRRALES OS PECADOS A TODOS OS QUE AQUÍ OREN. A MEMORIA PRESENTE RECOMENDA A FROILA, O TEU INDIGNO SERVO…”

Influencias e vinculacións coa arte islámica. Interpretacións

• Viaxes realizados a Córdoba por condes galegos.• San Rosendo foi un admirador da cultura islámica• A muller de Froila chamábase Sarracina, e probablemente estivera vinculada ao Islam

XADREZ FATIMÍ DE ROSENDO GUTIER