Sami tworzyliśmy tę historię

WYDAWNICTWO AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

Księga pamiątkowa z okazji 90. rocznicy powstaniaAkademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

w Warszawie (1922–2012)

Pod redakcją Hanny Markiewiczowej,Karola Poznańskiego i Jacka Kulbaki

Sami tworzyliśmy tę historię

WYDAWNICTWO AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

5

Słowo wstępne Jego Magnificencji Rektora Akademii Pedagogiki Specjalnej prof. dr. hab. Jana Łaszczyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Od Redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Część Pierwsz a

Kalendarium z życia i działalności twórczyni Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej – Marii Grzegorzewskiej (Jacek Kulbaka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Kalendarium najważniejszych wydarzeń w historii PIPS – WSPS – APS (Jacek Kulbaka) 23

Władze Uczelni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Część Druga

Wspomnienia kierownictwa Uczelni

ADAM FRĄCZEK ● Bywało wspaniale, bywało trudno, bywało smętnie… ale ważne są efekty (wspomnienia i refleksje z okazji 90-lecia Uczelni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

KAROL POZNAŃSKI ● Wspomnienia o moich dwóch kadencjach rektorskich w WSPS w latach 1984–1990 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

LUDWIK MALINOWSKI ● Wspomnienia dalekie i bliskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

URSZULA ECKERT ● Pedagogika specjalna w moim życiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

JADWIGA KUCZYŃSKA-KWAPISZ ● Badania i dydaktyka w Zakładzie Tyflopedagogiki i własne refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

MACIEJ OLEJNICZAK ● Kilka słów o infrastrukturze Akademii Pedagogiki Specjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Spis treści

6

SPIS TREśCI

Część Tr zeCi a

Wspomnienia pracowników

KRYSTYNA BAKOŃ ● Pedagogika terapeutyczna w Akademii Pedagogiki Specjalnej. Początki – rozwój – ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

JÓZEFA BAŁACHOWICZ ● Zakład Wczesnej Edukacji – ciągłość i zmiana . . . . . . 146

LIDIA CHMIELEWSKA ● Byłam nauczycielką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

JACEK EWALD DUKACZEWSKI ● Moja Uczelnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

DANUTA EMILUTA-ROZYA ● Logopedia w naszej Uczelni . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

WOJCIECH GASIK ● Dwie postaci – dwie rocznice. Janusz Korczak i Maria Grzegorzewska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

ANDRZEJ GÓRALSKI ● W podzięce Przyjaciołom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

ANNA HRYNIEWICKA ● Historia APS z perspektywy pracownika Instytutu Psychologii Stosowanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

ALEKSANDRA JAKÓBIAK, ŁUKASZ KOWALCZYK, MARTA MIRKOWSKA, MARTA WILCZYŃSKA ● Absolwenci logopedii wspominają… . . . . . . . . . . . . . . . 216

DOROTA JANKOWSKA ● Kultura współbycia – jej tradycje i nadzieje kontynuacji w murach Akademii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

TADEUSZ KONRAD ● Mówią mury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

JANUSZ KOSTRZEWSKI ● Wspomnienia z 36-letniej mojej pracy w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej, w Wyższej Szkole Pedagogiki Specjalnej oraz w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie . . . . . . . . . . 234

MIECZYSŁAWA KRAWCZYŃSKA ● Wspomnienia zza barierki . . . . . . . . . . . . . . 245

EWA LEWANDOWSKA-TARASIUK ● Obdarowywać człowieczeństwem… . . . . . 248

MARIANNA MAREK-RUKA ● Rola Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w realizacji potrzeb i oczekiwań społeczeństwa XXI wieku . . . . . . . . . . 265

JAROSŁAW MICHALSKI ● Wiadomo – APS! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

HANNA MARKIEWICZOWA ● Mój APS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

MAŁGORZATA ORŁOWSKA ● Od asystenta do profesora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286

MAGDALENA OSTOLSKA ● Aktor –wykładowca APS – trening aktorski . . . . . . . 291

LESZEK PLOCH ● W służbie człowiekowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

STEFAN PRZYBYLSKI ● Refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

7

SPIS TREśCI

JANINA STADNICKA ● Chór w PIPS – WSPS – APS (1968–2002) . . . . . . . . . . . 324

ANDRZEJ STADNICKI ● Edukacja muzyczno-ruchowa studentów w latach 1967–2012; PIPS – WSPS – APS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339

MAGDALENA śWIERCZYŃSKA ● Absolwentka APS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351

DANUTA URYGA ● „Czy pani jest harcerzem?”, czyli moja pierwsza rozmowa kwalifikacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354

GRAŻYNA WALCZAK ● Impresje na temat współczesnych trendów w pedagogice specjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357

EWA ŻABCZYŃSKA ● Moje wspomnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

Aneks ● Imienny wykaz doktorów i doktorów habilitowanych wypromowanych w APS 369

Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

Ilustracje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I–XVI

31

Władze Uczelni

Dyrektorzy

Maria Grzegorzewska 1922–1967Otton Lipkowski 1967–1970

Rektorzy (kadencja trwa trzy lata)

Szczepan Larecki 1970–1981 (w  latach 1970–1973 dyrektor, rektor od 1973 r.)

Włodzisław Sanocki 1981–1982 (kadencja niepełna)Czesław Matusewicz 1982–1984Karol Poznański 1984–1990Adam Frączek 1990–1993Kazimierz Pospiszyl 1993–1999Karol Poznański 1999–2002Adam Frączek 2002–2008Jan Łaszczyk 2008 – do chwili obecnej

Kierowniczki Dziekanatu

pani Hoffman do 1973Aniela Jakubowska 1973–1987Barbara Piwek 1987–1993

32

WŁADZE UCZELNI

Hanna Włodek 1993–1998Maria Konieczna 1998

Prorektorzy

Ludwik Malinowski 1986–1987; 1987–1990; 1999–2002Urszula Eckert 1987–1990Edyta Gruszczyk-Kolczyńska 1990–1991Julian Radziewicz 1991–1992; 1993–1996Andrzej Potocki 1991–1993Andrzej Giryński 1993Jan Pańczyk 1993–1996Stanisław Rainko 1996–1999Maria Nowicka-Kozioł 2002–2004Joanna Głodkowska 2004–2005Anna Firkowska-Mankiewicz 2002–2005; 2005–2008Jan Łaszczyk 2005–2008Helena Ciążela 2008–2012Jolanta Zagrodzka-Szmagalska 2008–2012

Dziekani

Kazimierz Pospiszyl 1975–1976Andrzej Góralski 1975–1976Jan Poliński 1976–1978; 1978–1979Andrzej Giryński 1979–1980Ludwik Malinowski 1980–1981; 1981/1982–1984; 1984–1986Eugenia Dąbrowska 1984–1986Grażyna Walczak 1991 p.o. dziekanaJózefa Bałachowicz 1991 p.o. dziekanaJadwiga Bińczycka 1992–1993Ludwik Malinowski 1993–1996Jan Łaszczyk 1999–2002Joanna Głodkowska 2002–2003Jan Łaszczyk 2003–2005

33

WŁADZE UCZELNI

Janusz Gęsicki 2005–2008; 2008–2012Barbara Drabarek 2006–2008Jarosław Rola 2008–2012

Prodziekani

Eugeniusz Nurowski 1975–1977Andrzej Giryński 1978–1981; 1981–1982Jan Pańczyk 1981–1984Ludwik Malinowski 1986–1987Urszula Eckert 1985–1986; 1986–1987Józefa Bałachowicz 1991 p.o. prodziekanaWłodzimierz Pietrzak 1992–1993Jan Łaszczyk 1993–1996; 1996–1999Kazimierz Mazur 1993–1996Jarosław Michalski 1999–2002; 2005–2008Danuta Emiluta-Rozya 1999–2002Barbara Marcinkowska 2003–2005Danuta Emiluta-Rozya 2002–2005Radosław Piotrowicz 2005–2008; 2008–2012Helena Ciążela 2007–2008Danuta Uryga 2008–2012Mirosław Baum 2008–2012Wioletta Dziarnowska 2008–2012

1. Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w roku akad. 1925/1926. W drugim rzędzie od lewej siedzą: A. Manczarski, J. Skalska-Raczyńska, T. Benni,

M. Wawrzynowski, A. Stefanowiczowa, M. Grzegorzewska, W. Weychert--Szamanowska, J. Korczak, T. Jaroczyński, W. Jarecki, W. Sterling, J. Segał.

2. Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, 1935/1936. Na fotografii m.in.: M. Grzegorzewska, J. Korczak, F. Felhorska, płk Babicki,

M. Wawrzynowski, W. Sterling, R. Borkowski.

3. Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, 1936 rok.

4. Przed gmachem ZNP przy ul. Smulikowskiego 6/8 w Warszawie, 1946 rok.

5. Maria Grzegorzewska.

6. Janina Doroszewska.

7. Uroczyste obchody 100-lecia urodzin Marii Grzegorzewskiej, 1988 rok. W pierwszym rzędzie siedzą od lewej: prof. Karol Poznański, wiceminister

Maria Berzyńska, dyrektor departamentu Jan Mariański, doc. Stefan Dziedzic.

8. Uroczyste obchody 100-lecia urodzin Marii Grzegorzewskiej, 1988 rok. Przemawia prof. Karol

Poznański, za stołem siedzą: prof. Stanisław Mauersberg

i dr Ewa Tomasik.

9. Wizyta w Katholiek Pedagogisch Centrum w Hertogenbosch, 1992. Od lewej stoją: Elżbieta Przybylska, Beata Tarłowska, Stefan Przybylski,

Dorota Bogucka, Jan Drapers, Ewa M. Kulesza, Jarosław Michalski, poniżej: Barbara Marcinkowska, Wiesława Nasierowska.

10. Pamiątkowe zdjęcie z wyjazdu pracowników do Wiednia, 2008 rok.

14. Spotkanie opłatkowe, 1997 rok. Od lewej: prof. Szczepan Larecki, prof. Ludwik Malinowski, prof. Karol Poznański.

11. Uroczystości 75-lecia Uczelni, 6–9 maja 1997 rok, wizyta żony Prezydenta RP Jolanty Kwaśniewskiej, towarzyszy

jej dr Irena Pospiszyl.

12. Prezentacje OSPAR’97. Program artystyczny prezentowany przez

młodzież z Państwowego Młodzieżowego Ośrodka

Wychowawczego w Otwocku--Soplicowie.

13. Uroczyste spotkanie 7 maja 1997 w Wołuczy, miejscu urodzin Marii

Grzegorzewskiej. Przemawia Przewodniczący Samorządu

Studentów Mieczysław Sędzicki. Stoją od lewej: prof. Stanisław Rainko,

prof. Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz, prof. Kazimierz Pospiszyl,

prof. Jan Pańczyk.

15. Wręczenie Orderu Uśmiechu profesorowi Julianowi Radziewiczowi, 28 października 1998 roku (fot. Marcin Burski).

16. Spotkanie opłatkowe 20 grudnia 2000 roku, uświetnione występem artysty Jacka Wójcickiego (fot. ser ed).

17. Senat Akademii Pedagogiki Specjalnej w kadencji 1999–2000.

18. Uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej 3 października 2000 roku z udziałem Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa (fot. ser ed).

19. Inauguracja roku akad. 2000/2001. Na pierwszym planie prof. Urszula Eckert, prof. Eugenia Dąbrowska, dr Ewa Tomasik (fot. ser ed).

20. Uroczyste przekazanie insygniów rektorskich przez ustępującego rektora

prof. Karola Poznańskiego nowo wybranemu, prof. Adamowi

Frączkowi, 2002 rok (fot. ser ed).

21. Nieistniejąca już pracownia metalu w baraku na dziedzińcu Uczelni – lata osiemdziesiąte XX wieku.

22. A to już nowy wiek, budowa gmachu C, 2002 rok.

23. Trzech rektorów, 2006 rok. Od prawej prof. Adam Frączek, prof. Anna Firkowska -Mankiewicz, prof. Jan Łaszczyk (fot. K. Kozina).

24. Coroczna tradycja Uczelni, uroczyste wręczenie dyplomów doktorom, 2007 rok (fot. ser ed).

25. Silna drużyna uczelnianego AZS wsparta znakomitą kadrą, 2006 rok.

26. U Artystów na Spiskiej, prof. Stanisław Trzeszczkowski i rektor prof. Jan Łaszczyk, 2008 rok (fot. K. Kozina).

27. Nadanie doktoratu honoris causa Thomasowi Hammerbergowi, 30 maja 2008 roku.

28. Nadanie doktoratu honoris causa prof. Ewie Łętowskiej, 22 maja 2009 roku (fot. ser ed).

29. Doktor honoris causa prof. Henryk Skarżyński, 2011 rok (fot. ser ed).

30. Profesor Szewach Weiss, przyjaciel Uczelni i doktor honorowy 2012 roku (fot. K. Kozina).