Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

33
Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

description

Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları. Salmonellalar. Enterobacteriaceae ailesinde bulunur. Salmonella cinsinde 2200 kadar serotip vardır. Serotip adları; Yaptığı hastalık S. enteritidis İzole edildiği hayvan ve hastalık S. typhimurium - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Page 1: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve

İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Page 2: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Salmonellalar

Enterobacteriaceae ailesinde bulunur.Enterobacteriaceae ailesinde bulunur. Salmonella cinsinde 2200 kadar serotip vardır.Salmonella cinsinde 2200 kadar serotip vardır. Serotip adları;Serotip adları; Yaptığı hastalık Yaptığı hastalık S. enteritidisS. enteritidis İzole edildiği hayvan ve hastalık İzole edildiği hayvan ve hastalık S. typhimuriumS. typhimurium İzole eden araştırıcıdan İzole eden araştırıcıdan S. scottmüelleriS. scottmüelleri İzole edildiği şehir İzole edildiği şehir S. İstanbulS. İstanbul

Page 3: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Salmonella’ların Yapısı Basillerdir (2-5Basillerdir (2-5m m

0.7-1.5 0.7-1.5 m)m)

SporsuzdurSporsuzdur Hareketlidirler Hareketlidirler

((S.gallinarumS.gallinarum ve ve S.S.pullorumpullorum hariç ) hariç )

Gram olumsuzGram olumsuz

Page 4: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Vi antijeni Vi antijeni Kapsülümsü Kapsülümsü yapı (yapı (S.typhiS.typhi ve bazı ve bazı serotiplerde)serotiplerde)

FimbriaFimbria

Çoğunda tip 1(mamnoza Çoğunda tip 1(mamnoza duyarlı, HA yapan)duyarlı, HA yapan)

Tip 2 (MR) Tip 2 (MR) S.gallinarumS.gallinarum ve ve diğerlerindediğerlerinde

S. paratyphi AS. paratyphi A fimbriasızdır fimbriasızdır

Page 5: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Üreme ve Kültür Özellikleri

Fakültatif anaeropturlarFakültatif anaeropturlar 20-4220-42OOC’de üreyebilirler optimum 37C’de üreyebilirler optimum 37OOC’dirC’dir Ortalama pH 7.4Ortalama pH 7.4 Buyyonda homojen bulanıklık yaparlarBuyyonda homojen bulanıklık yaparlar Kolonileri;Kolonileri;

Jelozda 2-3mm çapında,düzgün,yuvarlakJelozda 2-3mm çapında,düzgün,yuvarlak Kanlı agarda düzgün, gri, nemli görünümlüdür. Kanlı agarda düzgün, gri, nemli görünümlüdür.

Page 6: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Salmonella’ların üretilmesinde kullanılan besiyerleri

Çoğaltıcı Besiyerleri: Çoğaltıcı Besiyerleri: Tetratiyonatlı buyyon, Selenit FTetratiyonatlı buyyon, Selenit F

Ayırıcı ve seçici besiyerleri:Ayırıcı ve seçici besiyerleri: Mac Conkey agar (Safra tuzu,laktoz)Mac Conkey agar (Safra tuzu,laktoz) EMB agar (Laktoz,sukroz,eosin metilen mavisi)EMB agar (Laktoz,sukroz,eosin metilen mavisi) Deoksikolat sitrat agarDeoksikolat sitrat agar XLD agar( kırmızı ortası siyah koloni)XLD agar( kırmızı ortası siyah koloni) HE agar (yeşil, ortası siyah koloni)HE agar (yeşil, ortası siyah koloni)

Page 7: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Biyokimyasal özellikleri

Glukozu Glukozu S. typhiS. typhi ve ve S.gallinarumS.gallinarum yalnız asit yalnız asit yaparak parçalar.yaparak parçalar.Diğerleri hem asit hem Diğerleri hem asit hem gaz oluştururlargaz oluştururlar

Laktozu,genellikle Laktozu,genellikle sukrozu, adanitol,salisini sukrozu, adanitol,salisini kullanmazlar.kullanmazlar.

Page 8: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

TSI BesiyeriTSI Besiyeri

Dipte asit, HDipte asit, H22S S oluştururlar.oluştururlar.

((S. paratyhiS. paratyhi hariç) hariç)

Page 9: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

İndol testi İndol testi

Triptofandan indol Triptofandan indol oluşturmazlaroluşturmazlar

Page 10: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Sitrat olumludurlarSitrat olumludurlar

Page 11: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

MR + ve VP-

Page 12: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Direnç durumları 5555o o C’de 20 dk ölürlerC’de 20 dk ölürler Kuruluğa dirençsizdirlerKuruluğa dirençsizdirler Lağım,kuyu sularında, toprakta uzun süre canlı kalabilirlerLağım,kuyu sularında, toprakta uzun süre canlı kalabilirler Soğuğa dirençlidirler. Soğuğa dirençlidirler. Dezenfektanlara duyarlıdırlarDezenfektanlara duyarlıdırlar Kv, brillant y, malaşit y,deoksikolat,safra tuzları,bizmut Kv, brillant y, malaşit y,deoksikolat,safra tuzları,bizmut

sitrat, tetratiyonata uygun yoğunluklarda dayanıklıdırlarsitrat, tetratiyonata uygun yoğunluklarda dayanıklıdırlar Tetrasiklin,ampisiline,streptomisine,sulfonamid ve Tetrasiklin,ampisiline,streptomisine,sulfonamid ve

kloramfenikole direnç gelişimi vardır.kloramfenikole direnç gelişimi vardır. Beta-laktamaz üreten suşlar bulunmaktadır.Beta-laktamaz üreten suşlar bulunmaktadır.

Page 13: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Antijenik yapı

O somatik antijen: O somatik antijen: Lipopolisakkarit yapısındadır.Lipopolisakkarit yapısındadır. Sıcaklığa (110Sıcaklığa (110ooC 2.5 saat), alkole (%96 4 saat) C 2.5 saat), alkole (%96 4 saat)

dayanıklı, formole dayanıksızdır.dayanıklı, formole dayanıksızdır. Antiserumuyla küçük, kum taneleri gibi Antiserumuyla küçük, kum taneleri gibi

aglütinasyon veriraglütinasyon verir Genellikle IgM yapısında antikorlar oluşurGenellikle IgM yapısında antikorlar oluşur 1,2,3 gibi sayılarla adlandırılırlar 1,2,3 gibi sayılarla adlandırılırlar

Page 14: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

H kirpik antijeniH kirpik antijeni Protein yapısındadır.Protein yapısındadır. Tüm hareketli kökenlerde vardır.Tüm hareketli kökenlerde vardır. 6060ooC’de ısıtılmaya ve alkole duyarlı, formole C’de ısıtılmaya ve alkole duyarlı, formole

dirençlidir.dirençlidir. Antiserumuyla iri tanecikli, pamuk atığı görünümde Antiserumuyla iri tanecikli, pamuk atığı görünümde

aglütinasyon verirler.aglütinasyon verirler. Oluşan antikorlar IgG yapısındadır. Oluşan antikorlar IgG yapısındadır. İki değişik antijen yapısındadırİki değişik antijen yapısındadır Faz1 ve faz2 olarak adlandırılır.Faz1 ve faz2 olarak adlandırılır.

Page 15: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Vi anijeniVi anijeni O antijeninin dışındadırO antijeninin dışındadır Polisakkarit yapısındadırPolisakkarit yapısındadır S. typhi, S. paratyhi A, CS. typhi, S. paratyhi A, C ve ve S. dublinS. dublin tarafından tarafından

oluşturulur. oluşturulur. S. typhi’ninS. typhi’nin Vi antijeni yapısal ve immünolojik Vi antijeni yapısal ve immünolojik

olarak olarak Citrobacter freundii’ninCitrobacter freundii’nin Vi antijenine Vi antijenine benzer. benzer.

Page 16: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

M antijeniM antijeni S. paratyphiS. paratyphi B kültürü birkaç gün oda B kültürü birkaç gün oda

sıcaklığında bekletildiğinde oluşur.sıcaklığında bekletildiğinde oluşur.

Fimbria (pilus) antijeni Fimbria (pilus) antijeni Çoğunda tip 1 fimbrialar vardır. Çoğunda tip 1 fimbrialar vardır. 24-48 saatlik buyyon kültürlerinde ortaya 24-48 saatlik buyyon kültürlerinde ortaya

çıkarlar. çıkarlar. Formole dayanıklı, sıcaklığa dayanıksızdır.Formole dayanıklı, sıcaklığa dayanıksızdır.

Page 17: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

SalmonellalarSalmonellalar

Kauffmann-White şemasına göre taşıdıkları Kauffmann-White şemasına göre taşıdıkları antijenlere göre sıralanır ve adlandırılırlar.antijenlere göre sıralanır ve adlandırılırlar.

Salmonella typhiSalmonella typhi 9, 12 (Vi) :d:- 9, 12 (Vi) :d:-

Page 18: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Virulans ve Patojenite Özellikleri

Yüzey antijenleriYüzey antijenleriO antijeninin lipit A kısmı toksiktir. Endotoksin O antijeninin lipit A kısmı toksiktir. Endotoksin özelliğindedir. Ateş, lökopeni, sonra lökositoz, hiperglisemi özelliğindedir. Ateş, lökopeni, sonra lökositoz, hiperglisemi sonra hipoglisemi, letal şok oluşturur.sonra hipoglisemi, letal şok oluşturur.Vi antijeni taşıyan Vi antijeni taşıyan S. typhiS. typhi daha virülandır. Serumun daha virülandır. Serumun bakterisidal etkisini azaltır. C3’ün bakteriye tutunmasını bakterisidal etkisini azaltır. C3’ün bakteriye tutunmasını önleyerek fagositozu önler. Makrofaj içinde ölümü engeller.önleyerek fagositozu önler. Makrofaj içinde ölümü engeller.

Enterotoksin ve sitotoksin (Enterotoksin ve sitotoksin (S. cholerasuisS. cholerasuis ve ve S. enteritidisS. enteritidis) ) Siderofor sentezi (enterobaktin, aerobaktin)Siderofor sentezi (enterobaktin, aerobaktin) PlazmitlerPlazmitler BakteriyosinBakteriyosin

Page 19: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Salmonella’ların neden olduğu hastalıklar

Genel infeksiyon niteliğindeki Genel infeksiyon niteliğindeki hastalıklar (Tifoid)hastalıklar (Tifoid)

EnterokolitlerEnterokolitler Sepsis ve lokalize organ hastalıklarıSepsis ve lokalize organ hastalıkları

Page 20: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Genel infeksiyon niteliğindeki hastalıklar

Etkenler: Etkenler: S. typhi, S.parayphi A, S. paratyphi B, S. typhi, S.parayphi A, S. paratyphi B, S.paratyphi C ve S. typhimuriumS.paratyphi C ve S. typhimurium

TİFO TİFO Etken: S. typhi Etken: S. typhi Yalnızca insanlarda enfeksiyon yapar.Yalnızca insanlarda enfeksiyon yapar.Ekzotoksini yoktur.Ekzotoksini yoktur.

PARATİFOPARATİFODiğer seotipler tarafından oluşturulur. Tifodan daha Diğer seotipler tarafından oluşturulur. Tifodan daha hafif seyirlidir.hafif seyirlidir.

Page 21: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları
Page 22: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Ağız yoluyla 10Ağız yoluyla 1055-10-108 8 sayıdaki bakterilerin vücuda girmesiyle sayıdaki bakterilerin vücuda girmesiyle enfeksiyon oluşturulurenfeksiyon oluşturulur

İnfeksiyonun oluşmasında bakterinin serotipi, sayısı, virulansı İnfeksiyonun oluşmasında bakterinin serotipi, sayısı, virulansı ve savunma önemlidir.ve savunma önemlidir.

Bakteriler ince bağırsakta mukusu aşarak enterositlere,peyer Bakteriler ince bağırsakta mukusu aşarak enterositlere,peyer plakları hizasında özelleşmiş epitel hücrelerine girerler.plakları hizasında özelleşmiş epitel hücrelerine girerler.

Peyer plaklarında makrofajlar içine alınırlar, mezenterik lenf Peyer plaklarında makrofajlar içine alınırlar, mezenterik lenf bezlerine gelirler. Buralarda çoğalarak kana karışırlar ve doku bezlerine gelirler. Buralarda çoğalarak kana karışırlar ve doku ve organlara yayılırlar.ve organlara yayılırlar.

Dokularada tifo nodülleri oluşur. Kılcal damarlarda nekroz Dokularada tifo nodülleri oluşur. Kılcal damarlarda nekroz gelişir, peyer plaklarında ülserler ve nekroz geliştiğinden gelişir, peyer plaklarında ülserler ve nekroz geliştiğinden bağırsak kanamaları görülür. bağırsak kanamaları görülür.

Page 23: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Kuluçka süresi 10-14gündür. Kuluçka süresi 10-14gündür. Kırıklık, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısıyla başlar.Kırıklık, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısıyla başlar. Ateş 37.5C-38Ateş 37.5C-38ooC 1. Hafta sonuna doğru 39.5C 1. Hafta sonuna doğru 39.5ooC-40C-40ooC’ye C’ye

ulaşır.ulaşır. 2.haftada 402.haftada 40ooC-41C-41ooC nabız sayısı düşer. Karın ve göğüs C nabız sayısı düşer. Karın ve göğüs

bölgesinde roseoller görülür.Orta kıvamlı ishal, genelde bölgesinde roseoller görülür.Orta kıvamlı ishal, genelde kabızlık olur.kabızlık olur.

3.haftanın sonunda ateş düşmeye başlar 3.haftanın sonunda ateş düşmeye başlar 4.haftanın sonunda normale döner.4.haftanın sonunda normale döner. Bağırsak delinmesi, kanaması, Bağırsak delinmesi, kanaması,

bronkopnömoni,miyokardit,arterit,nefritbronkopnömoni,miyokardit,arterit,nefrit

Page 24: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Enterokolit niteliğindeki Salmonellozlar

En sık izole edilenler En sık izole edilenler S.enteritidisS.enteritidis, , S.typhimuriumS.typhimurium S.oranienburg,S.suipestifer, S.anatumS.oranienburg,S.suipestifer, S.anatum, , S.newportS.newport Kuluçka dönemi 2-48 saattir.Kuluçka dönemi 2-48 saattir. Ağızdan alınan bakteriler bağırsak epiteline Ağızdan alınan bakteriler bağırsak epiteline

penetre olurlar. Enterotoksin ve sitotoksinlerinin penetre olurlar. Enterotoksin ve sitotoksinlerinin etkisiyle bağırsakta inflamasyon doku nekrozu ve etkisiyle bağırsakta inflamasyon doku nekrozu ve buna bağlı ateş, ishal ve kolit gelişir.buna bağlı ateş, ishal ve kolit gelişir.

Besin zehirlenmesi gibi başlayan infeksiyonlar Besin zehirlenmesi gibi başlayan infeksiyonlar sepsis ve genel infeksiyona dönüşebilir.sepsis ve genel infeksiyona dönüşebilir.

Page 25: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları
Page 26: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları
Page 27: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Sepsis ve lokal organ hastalıkları

En sık izole edilen etkenler En sık izole edilen etkenler S.partyphi C, S.partyphi C, S.choleraesuis, S.typhimuriumS.choleraesuis, S.typhimurium

Ağız yoluyla alınan bakterilerin ince Ağız yoluyla alınan bakterilerin ince bağırsaklardan hızla kana geçmeleri ve diğer bağırsaklardan hızla kana geçmeleri ve diğer organlara yayılmalarıyla meydana gelir.organlara yayılmalarıyla meydana gelir.

Page 28: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Taşıyıcılık

Geçici taşıyıcılık bir yıldan kısa süreli taşıyıcılıkGeçici taşıyıcılık bir yıldan kısa süreli taşıyıcılık Kronik taşıyıcılık bir yıldan daha uzun süreli Kronik taşıyıcılık bir yıldan daha uzun süreli

taşıyıcılık. Bakteri dışkı ve idrarla atılmaktadır.taşıyıcılık. Bakteri dışkı ve idrarla atılmaktadır.

Page 29: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Laboratuvar Tanısı Tifo ve paratifolarda etkeni izole etmek içinTifo ve paratifolarda etkeni izole etmek için

kullanılan örnekler;kullanılan örnekler; Kan, kemik iliği (hastalığın ilk haftası).Kan, kemik iliği (hastalığın ilk haftası). Dışkı (2.hafta ve sonrası)Dışkı (2.hafta ve sonrası) İdrar (2.haftadan sonra bulunur. Fakat İdrar (2.haftadan sonra bulunur. Fakat

üretme şansı az)üretme şansı az) Safra (4. hafta sonra ve taşıyıcıları Safra (4. hafta sonra ve taşıyıcıları

belirlemek için)belirlemek için)

Page 30: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Tifo ve paratifo

Kan kan kültürü şişelerine ekilir 37Kan kan kültürü şişelerine ekilir 37ooC’de C’de 10 güne kadar bekletilir. 10 güne kadar bekletilir.

Diğer örnekler çoğaltıcı (Selenit F), Diğer örnekler çoğaltıcı (Selenit F), ayırtedici besiyerlerine (EMB, SS) ekilir. ayırtedici besiyerlerine (EMB, SS) ekilir.

Laktoz negatif kolonilere diğer Laktoz negatif kolonilere diğer biyokimyasal işlemler uygulanır.biyokimyasal işlemler uygulanır.

Page 31: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Serolojik Tanı

Genel enfeksiyon tipinde Genel enfeksiyon tipinde O antikorları ilk haftanın sonuna doğru,O antikorları ilk haftanın sonuna doğru, H antikorları 2.haftanın sonunda oluşmaya H antikorları 2.haftanın sonunda oluşmaya

başlar.başlar. Gruber-Widal veya grup aglütinasyonuGruber-Widal veya grup aglütinasyonu

Page 32: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Enterokolitlerde etkeni üretmek için; Enterokolitlerde etkeni üretmek için; Hastalığın başladığı günden itibaren dışkı kültürleri Hastalığın başladığı günden itibaren dışkı kültürleri yapılır.yapılır.

Sepsis ve lokal enfeksiyonlarda;Sepsis ve lokal enfeksiyonlarda;Ateşin yüksek olduğu dönemlerde kan incelenir. Ateşin yüksek olduğu dönemlerde kan incelenir. Bakterinin yerleştiği organa göre (idrar, BOS, eklem, Bakterinin yerleştiği organa göre (idrar, BOS, eklem, plevra, periton sıvıları, apse) uygun örnek alınır.plevra, periton sıvıları, apse) uygun örnek alınır.

Page 33: Salmonella, Shigella ve Yersinia’ların Mikrobiyolojisi ve İnfeksiyon Oluşturma Mekanizmaları

Epidemiyoloji

S.typhiS.typhi insanlarda infeksiyon yapar. insanlarda infeksiyon yapar. Tifo dışı salmonellozların kaynağı insan ve Tifo dışı salmonellozların kaynağı insan ve

hayvanlardır.hayvanlardır. Bulaşma fekal-oraldir.Bulaşma fekal-oraldir. Çiftlik hayvanları, kümes hayvanları ve Çiftlik hayvanları, kümes hayvanları ve

ürünleri, kedi, köpekle bulaşabilir.ürünleri, kedi, köpekle bulaşabilir. Soğuk kanlı hayvanlarla da bakteri taşınır.Soğuk kanlı hayvanlarla da bakteri taşınır.