Dërgo para online*

moneygram.co.uk

* Për një listë të plotë të tarifave të transferimit në internet ju lutem vizitoni moneygram.co.uk. MoneyGram International Limited është e autorizuar dhe e kontrolluar nga Autoriteti e Shërbimit Financiar. MoneyGram dhe Globi janë marka të MoneyGram. Të gjitha markat e tjera janë pronë e pronarëve të tyre përkatës. ©2012 MoneyGram. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

VITI I 10 I BOTIMIT www.thealbanian.co.uk

info@thealbanian.co.uk Tel: 02082169527 LONDON 12 SHTATOR

Xhihadistja 18-vjeçare:Dua kokën e Cameron

të ngulur në një hu

AKTUALITET

PAVARËSIA E SKOCISË

www.ifcf.co.uk

Disponojme çdo gje qe ju nevojitetper shtepite apo zyrat tuaja

Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road

London NW10 6HJ Tel: 0208 961 8765

SPECIALE / HISTORI

KOMPLEKSI I INFERIORITETIT TE SHQIPTARËVE ! PSE?

SAIMIR PIRGUNË OPERAN

MBRETËRORE

NE SHQIPTARET JEMI RACË E PASTËR

PSE REFUZOI MBRETI ZOGMARTESËN ME GRUAN

E PASUR ORIENTALE

Si po shkatërrohet familjashqiptare në Britani?

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 2

DREJTOR: PETRIT KUÇANAKryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIAPROF. DR. SC. Akil Koci, Arben Manaj,

Daut Dauti, Shefit DomiEmanuel Bajra, Jeni Myftari,

Esmeralda Sadikaj, Majlind Goge

Pranvera Smith,Blerim Ciroka,

Flori Slatina, Kastriot Dervishi,

Anila Hoxha, Fjoralba Hysa Pano

Web-design Shefdomi.com

www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

Transportojmë

Mallra dhe automjeteAngli-Shqiperi-Angli

SHERBIM I SHPEJTE DHE KORREKT . (PËR SASI TE MEDHA MALLI VIJMË

NË VENDNDODHJEN TUAJ)EMAIL: BEHAR.LLESHI@GMAIL.COM

Transportojmemallra dhe automjeteAngli-Shqiperi-Angli

Behar LleshiNa kontaktoni:

UK Mob: 07814 144616; Mob: 07737096299AL: 00355694421459

NGA ARBEN MANAJ

Tenori shqiptar me famë botërore,Saimir Pirgu, rikthehet në Op-eran Mbretërore të Londrës, ku

bashkë me Ermonela Jahon, një dekadëmë parë, të dy këta artistë shqiptarë de-butuan në këtë shtëpi operistike pres-tigjioze.

Pirgu filloi mbrëmë serinë eperformancave të tij, në rolin kryesor tëDukës së Mantovas, në Operan “Rigo-leto” të Xhuzepe Verdit. Duke folur përTop-Channel, në Londër, nga ambientete kësaj Opere, Saimir Pirgu dha edhe njëdetaj interesant në planet e tij tëardhshme, në “Royal Opera House”.

“Tashmë jam duke interpret-uar Rigoleton në rolin e Dukës së Man-tovas, një rol që unë e kam kënduarpothuajse në gjithë botën tashmë dhe

jam, si të them, i shtëpisë në rolin tim.Gjithashtu do të vij përsëri në muajtMars dhe Maj, për një premierë botëroretë operës King Roger, e kompozitoritpolak Shimanovski, dhe që pritet meshumë interes nga kritikadhe nga audienca, silondineze, ashtu edhe ajobotërore, sepse shfaqjabëhet për herë të parë”, u sh-preh Saimir Pirgu.

Përveç të qenit“ambasador pa titull” iShqipërisë në botë, tenorishqiptar Saimir Pirgu, qënga 2013, është edhe am-

basador i “Doën Syndrom Albania”, njëfondacion që ndihmon fëmijët e prekurnga ky sindrom. Tenori shqiptar do tëjapë tetë shfaqje në Operan Mbretëroretë Londrës, në “Covent Garden”, deri në

mes të Tetorit.

TCH: Z. Pirgu kam përshtypjen se judhe Ermonela jeni “pushtuesit” eparë shqiptarë të Operas Mbretërore

në Londër dhe s’kenindërmend ta lëshoni këtëkështjellë…?

“Unë jam tepër i kënaqur qëkjo gjë ndodh, e kemi bërëme radhë tani, njëherë Er-monela, njëherë unë, dhe izëmë vendin njëri-tjetrit”, ushpreh tenori Pirgu.

TCH: Megjithatë, ju jeni “ambasadorpar excellence” i Shqipërisë në fushëne artit, apo jo?

“Është një nder që unë jam kudo, në çdovend ku performoj. Në njëfarë mënyre,me aktivitetin tim prezantoj edhe vendintim. Kjo është kënaqësi dhe jam shumëi kënaqur, që edhe artistë të tjerë shqip-tarë japin kontributin e tyre kudo qëjanë”, shtoi më tej Pirgu.

I vlerësuar si nga publiku,ashtu edhe kritika, Saimir Pirgu, tenori ifamshëm shqiptar, konsiderohet për ngaprofili artistik, si një nga këngëtarët mëtë njohur në botën e lirikës botërore.

SAIMIR PIRGU NË OPERAN MBRETËRORE

TRANSPORT MALLRASH ANGLI-SHQIPERI-KOSOVE

SHERBIM I SHPEJTE DHE I SAKTENA KONTAKTONI

TEL:07737 597 00007507 444 654

toni.79-@hotmail.com

Ne gjuhen shqipe kontaktoniAgronin ne: 07878719192

T : 02085401666

MB:07878335000 EMAIL -

SOLICITORS@RASHIDANDRASHID.CO.UK

Konsultimet janë falas

Jeni ne Britani Ejani ne zyren tone te

diskutoni çeshtjen tuaj

Na Kontaktoni

190 MERTON HIGH STREET ,

WIMBLEDON , LONDON

SW19 1AXOne minute walk from south Wimbledon

Underground Station

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 4

BASHKIM METALIA

Çfarë mund të bësh që të promovoshpaqe për të gjithë botën? Shko në shtëpidhe duaje familjen tënde”, – thotë NënaTereza.E si mund të arrihet paqja njerëzore mesnjerëzve, pa qenë dashuria në mes?!Ajo dashuri që sublimon qëllime të lartandjesish, vlerash dhe atributesh të qenë-sishme njerëzore.Të inkurajon fakti që prezenca edashurisë ka suksesin dhe mirëqenienfamiljare, nëse do ta konsideronimkështu si investim inkandeshent dhe tëvërtetë.Baza familjare është larmi momenteshdhe peripecish që kurrsesi nuk duhet tëdekurajohet nga ulje-ngritjet e herëpash-ershme që rëndomë mund të pikasen.Familja nuk duron mospërfilljen, pa-përgjegjshmërinë, mungesat me të gjithallojet e saj , mosbesimin; sepse krijonboshllëk , të çara që mavijosin jetëg-jatësinë e saj e për rezultat më e paktaqë mund të thuhet , përveç shthurjes, de-gradohet në rrënim të plotë.Problemi i familjes dhe bazës së saj, përne shqiptarët e Britanisë është prezu-muar, e marrë me mend e thëne mëshqip, si një referencë e ekuilibruarshoqërore, të paktën deri tani. Mirëpo

situata e saj nuk është ashtu siç proklam-ohet apo konsiderohet mirëfilli e stabi-lizuar.Emigracioni dhe integraliteti i var-jushëm i tij, nën suazat e të paprituravedhe përplasjeve të kulturave, ka ndikuargoxha shumë në marrëdhëniet familjarenë përgjithësi dhe familjes sonëshqiptare në veçanti.Një refren jo i këndshëm divorci içifteve qofshin të reja apo dhe të vjetra.Është marramendëse lënia prapakrahëve e fëmijëve me një ose pa as-

njërin prind .Është e qartë së jeta jonë personale ështëzgjedhje dhe kurrsesi nuk mund tëbëjmë gabime fatale për të zgjedhurveset e këqija, për tu bërë pre e tyre , as-sesi të lëmë mënjanë pjesën më të rëndë-sishme të jetës , familjen.Ndonëse në mungesë të statistikave, portrendi është sa i frikshëm aq dhe ipakonceptueshëm i ndarjeve mes çifteveshqiptare këtu në këtë ishull të pavarë-sisë dhe të drejtave demokratike.Arsyet e këtij fenomeni janë nga më in-

trigueset apo ….nukdihen!Insistojmë hera-herëspër të investiguar aty-këtu se çka e çon dhedetyron një familje mësë shumti që të marrëatë vendim, pra të ndar-jes.Ku e kanë vendin fëmi-jët pas kësaj tragjedie tëgjallë , të pamendët.Shqipëria radhitet e 5-tanë Evropë për numrin edivorce të çifteve ,kurba e së cilës është nërritje.Shkalla e divorcit nëAngli dhe Uells ështëmë e ulëta që nga viti1974, sipas Zyrës për

Statistikat Kombëtare. Në 2009, kishte113,949 divorce në Angli dhe Uells,6.4% më pak se një vit para tij. Si paskëtyre të dhënave, vitet e fundit, numrii divorceve ka rënë, nga një shifër e lartëprej 153,065 në 2003.Kur shohim trendin në ulje të divorcevenë shkallë kombëtare, kuptojmë se hyjnënë lojë një sërë faktorësh si social, kul-turore ekonomik etj.Mirëpo dhe pse në mungesë të një sta-tistike të plotë për familjet me origjinë

shqiptare( de juro nuk kemi statistika tësakta), de fakto këto janë në shkallë tëlartë, me një kurbë në rritje.Mund të jenë dhe të rreme këto ndarje,mbase po(arsye ekonomike)?!Ia vlen dhe të gëzohesh …për mo-mentin!Orvatemi për të gjetur përgjigjet , dhegjithmonë kemi ngelur në ato evazivet.Pyesim sociologë, psikologë, individëqë merren me çështje sociale dheevaziteti s’ka të sosur sepse nuk ka tëdhëna qoftë në numër ashtu dhe nëshkaqet që çojnë në ndarje.Nuk është fundi i botës ; por familja ,çifti, fëmija si mund ta plotësojnë njëri-tjetrin, nëse nuk gëlojnë së bashkubrenda mureve të shtëpisë.Ne ndërkohë ju drejtuam disa prejshoqatave shqiptare që merren direkt mekomunitetin , pse jo kanë dhe projektepër t’u marrë me situata dhe çështje tëtilla.I pyetëm për shkaqet dhe pasojat dheçfarë mund të ofrojnë në zbardhjen ,zgjidhjen e këtij fenomeni të kon-sideruar.Më poshtë janë përgjigjet në vijimësipse jo dhe mbështetjen që ofrojnë ,bashkangjitur me mesazhet; të dashurlexues ju takon juve të gjykonishqetësimin tim , në kërkim të përgjig-jes!

Si po shkatërrohet familja shqiptare në Britani?

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 6

NGA DAUT DAUTI

Data 18 shtator është dita e Ref-erendumit të Pavarësisë së Sko-cisë. Kanë mbetur vetëm pak

ditë deri në këtë ndodhi historike kurbanorët e këtij vendi do të deklarohenpër ose kundër pavarësisë. Sondazhetbëjnë me dije se rezultati ende nuk ështëi qartë. Dita-ditës, herë njëri e herë tjetriopsion prijnë me një përqindje tejet tëvogël.

“Lufta” e Skocisë përpavarësi është duke u zhvilluar nëfushën e ekonomisë. Ndjenjat kom-bëtare për të kthyer pavarësinë dhe përtë ringjallur patriotizmin e stilit “Brave-hart” janë pothuaj të paqena. Ato kanëmbetur diku në sirtarët e kujtesës his-torike skoceze dhe sot mezi duken.Megjithatë, dëshirën e skocezëve përpavarësi nuk duhet injoruar. Duhet kuj-tuar se Skocia në bashkësi shtetërore meAnglinë ka hyrë si shtet sovran. Prandaj,mund të del nga aty po në të njëjtënmënyrë.

Mediat në Britani të Madheshënojnë një elektrizim të situatës qëvjen si rezultat i një aktiviteti të ngjeshurtë partive politike. Natyrisht, të gjithapartitë e mëdha (konservatore, laburistedhe ajo liberal-demokrate) janë shprehurkundër pavarësisë.

Në Skoci procesi i pavarësisëdhe organizimi i referendumit bëhet ngaPartia Kombëtare Skoceze (Scottish Na-tional Party) e udhëhequr nga lideri i sajshumëvjeçar, Alex Salmond.

Së voni, fushatës kundër pavarësisë ijanë bashkuar edhe kompanitë e mëdhatë bizneseve dhe organizatat tjera tërëndësishme të kësaj fushe. Numri i tyrevjen duke u shtuar. Një qëndrim i këtillëështë i qartë, i pritur dhe i arsyeshëmpasi që kompanitë preferojnë një treg samë të madh e jo parcializimin e tij, çfarëdo të ndodhte me pavarësimin e Skocisë.Këto kompani kanë bërë me dije separaja kërkon treg sa më të madh dhenuk preferon pengesa administrative qëdalin nga shtimi i numrit të kufijve.

Qëndrimi anti-pavarësi i gji-gantëve, siç janë BP (British Petroleum),Bank of England, Royal Bank of Scot-land, supermarketet e mëdha dhe një

varg i organizatave tjera financiare,duket se e kanë goditur rëndë idenë epavarësisë dhe taborin e përkrahësve tësaj. Këtyre kompanive dhe organizataveu janë bashkangjitur edhe disa media tëfuqishme në Londër, përfshirë edhegazetën e përditshme me renome TheScotsman, e cila botohet në Edinburg.

Ekzistojnë edhe shumë faktetjera që janë kundër arsyes ekonomikeqë merret si shkas për pavarësim. Sko-cia, si pjesë e Britanisë së Madhe, ngabuxheti i përbashkët gëzon beneficionenë shkallë prej 10 për qind më lart semesatarja e shpenzimeve publike bri-tanike. Statistikat tregojnë se Skocia nëvit kontribuon me 53 miliardë funte nëbuxhetin britanik, por nga ai merr 65miliardë funte si kthim për shpenzimepublike. Si shtesë, të ardhurat kombëtarepër kokë banori në Skoci janë 500 funtemë shumë.

Qeveria në Londër, në fushatën e sajkundër pavarësisë së Skocisë, ka lloga-ritur se banorët skocezë do të humbinrreth 1400 funte beneficione financiarepër banorë nëse largohen nga bashkësiabritanike.

Çështja e shfrytëzimit tëburimeve të naftës nuk do t’i sjell fitimeaq të mëdha Skocisë, siç është llogariturnga udhëheqësit e fushatës për pavarësi,pasi që Qeveria e ardhshme e pavarur dotë duhej t’i rriste taksat për të mbajturnivelin ekzistues të standardit të jetës sëqytetarëve. Nuk do të ekzistojë asmundësia e ruajtjes së monedhësekzistuese (funta britanike), pasi qëLondra nuk do ta lejonte një gjë të tillë.Nëse Skocia do të insistonte në ruajtjene kësaj valute, atëherë kjo do të bëhejme vështirësi financiare dhe do të ekzis-tonte ngjashmëri me Panamanë ku për-doret dollari amerikan dhe me Malin eZi dhe Kosovën ku përdoret euroja. Por,këto raste, ku nuk ekziston banka kom-bëtare, nuk mund të merren si shembujtë mirë për Skocinë.

Partitë politike britanike duketse nuk kanë shënuar sukses në fushatëne tyre krahasuar me organizatat finan-ciare dhe ato të bizneseve. Politika ekonservatorëve në pushtet e udhëhequrnga kryeministri David Cameron, ështëakuzuar si fajtore. Shtimin e numrit tëatyre që do të votojnë në favor të pavarë-

sisë, kritikët e konsiderojnë si dështimtë Qeverisë në Londër. Në realitet, qev-eria kosevatore, duke dashur tëzvogëlojë shpenzimet buxhetore, e kagoditur rëndë shtresën e ulët dhe atë tëmesme të shoqërisë britanike.

Megjithatë, kjo nuk duket tëjetë arsyeja që i shtynë skocezët përpavarësim nga Londra. Në Skoci, për-jashto ekonominë, sistemi arsimor,shëndetësor dhe ai social në tërësi, përnjë kohë të gjatë kanë qenë mbi niveline mesatares britanike apo asaj angleze.Edhe në këtë fushë iniciativa përpavarësi nuk fiton ndonjë argument tërëndësishëm.

Nga viti 1997 janë shënuarndryshime të konsiderueshme nëmënyrën e qeverisjes në Britani tëMadhe. Ndryshimet kanë ardhur sirezultat i decentralizimit të pushtetit icili është quajtur Procesi i Devoluimit.Qeveria qendrore (britanike), ka vendo-sur që tri kombeve (skocezëve, uell-sianëve dhe irlandezëve veriorë) qëformojnë Britaninë e Madhe, t’ju jep mëshumë pushtet. Pra, një pjesë e pushtetitligjor është transferuar nga Parlamenti

Britanik në asambletë në Cardiff dheBelfast, dhe në Parlamentin e Skocisë nëEdinburg.

Në disa sfera shtetërore Sko-cia edhe më herët ka qenë e pavarur ngaLondra. Në sistemin e arsimit, shënde-tësisë dhe drejtësisë, Skocia gjithmonëka ushtruar pavarësi. Ka qenë kështu përshkak se një gjë e tillë i është garantuarme lig.

Me Ligjin e Unionit të vitit1707 (Act of Union 1707), Mbretëria eSkocisë vullnetarisht ka hyrë nëbashkësi shtetërore me Mbretërinë e An-glisë. Nga ky integrim është krijuarMbretëria e Bashkuar e Britanisë sëMadhe e udhëhequr nga monarkët an-glezë. Me anë të marrëveshjes, skocezëtkanë pranuar që, pos monarkut, ta kenëtë përbashkët politikën e Jashtme,ekonominë dhe mbrojtjen (ushtrinë).

Duke u bazuar në këtë fakt, juristët kanëargumentuar se dalja e Skocisë ngaUnioni, nënkupton shpërbërjen e Bri-tanisë së Madhe. Madje, në mënyrë ju-ridike është aluduar se skocezët ngaUnioni mund të dalin vetëm ashtu siçkanë hyrë - me pëlqim të të dy parla-menteve (Anglisë dhe Skocisë). Natyr-isht, në këtë çështje populli skocez ështësovrani i cili do të deklarohet me 18shtator, kurse formalitetet juridike do tëkenë pak rëndësi.

Kur flasim për monarkun duhet theksuarse Mbretëresha britanike, Elisabeth II,ka vendosur të hesht gjatë debatit përreferendum. Megjithatë, ekzistojnëgjasa që mbretëresha britanike të mbetetnë histori si mbretëresha e fundit e sko-cezëve.

Dhe, nëse ndodh që Skocia të pavarëso-het, kjo punë po bëhet pa u shkrepurasnjë plumb. Si çdo herë, edhe në këtërast, britanikët po dëshmojnë se janëshembull për lakmi.

Debati është plot me argumente të të dypalëve dhe zhvillohet me një zë të qetësa që nuk dëgjohet nga të painteresuarit.

PAVARËSIA E SKOCISË

Një xhihadiste britanike vetëm18-vjeçare ka “kërcënuar”kryeministrin britanik, David

Cameron se do t’ia ngulin kokën në njëhu pasi me politikat e tij po i shpall luftëmyslimanëve dhe islamizmit.

Vajza, e cila besohet e jeton në territorete kontrolluara nga luftëtarët e shtetit is-lamik, ISIS, në verilindje të Sirisë talletgjithashtu edhe me planet e kryemi-nistrit britanik për t’i hequr nënshtetës-inë atyre që luftojnë për xhihad në Siri,duke thënë se nuk do t’i bëhej fare vonënëse ndodhte një gjë e tillë.“In sha Allah do të vijë dita kur koka eCameron do të ngulet në një hu pasi aivazhdon të sjellë luftë mbi ata qëmbështesin Allahun”, shkruan në Twi- iter 18-vjeçarja e veshur me një burka të

zezë që e mbulon tërësisht,ndërsa mban në krah njëarmë të rëndë.

Numri i shtetasve britanikëqe luftojnë për xhihad krahshtetit islamik behet gjith-një e me i madh çka eshtekthyer ne nje shqetësim se-rioz per qeverine e drejtuarnga Cemeron i cili kapremtuar masa shtrënguese

Xhihadistja 18-vjeçare: Dua kokën e Cameron të ngulur në një hu

I përshtatshëm për të transferuar para online

0800 026 0535

g jatë g jithë kohës...

Hapur

Paratë tuaja merren në Shqipëri dhe Kosovë në vetëm 10 minuta*

Dërgo online sot në moneygram.co.uk*

ARBEN MANAJ

Ekzaltimi ndaj arrestimit të guver-natorit të Bankës ishte i pritshëm,jo vetëm sepse pritshmëritë e

publikut për dorëheqje dhe shkarkimkishin dështuar, por edhe sepse duket senjë peshk i madh, përndryshe ngacironkat, më në fund, kishte rënë nërrjetë.

Por shumë shpejt gëzimin për peshkune zëvendësoi shqetësimi për rrjetën;thënë ndryshe, drejtësinë, që do të duhettë sjellë në breg, jo këtë “catch of theday”, por kapje të epokës.

Paragjykimi ndaj drejtësisë shqiptarenuk është assesi ndonjë mani e atyre qëformojnë opinione apo atyre që ushqe-hen me to, sesa është nënprodukt i tërërekordit të kësaj drejtësie në këto dydekada të post-komunizmit shqiptar.

Janë pikërisht dështimet në proceset emëdha juridike në Shqipëri, ato që kanëmbjellë këtë skepticizëm të logjikshëmnë opinionin publik vendas dhe atëndërkombëtar.

Por pavarësisht motiveve apo eviden-cave që ka prokuroria shqiptare e “rilin-dur” ose e rizgjuar më saktë, nga buçitja

e skandalit, pas letargjisë së identifikuar,një hallkë tjetër e sistemit do të japë sh-presë ose do ta shembë atë.

Fullani, si guvernator i arrestuar, në bazë

të parimit të prezumimit të pafajësisë,është thjesht i tillë, si çdo shtetas, derinë fund të dhënies së dënimit të formëssë prerë nga të gjitha nivelet e gjyqësoritshqiptar.

Pa dyshim, ai doduhet dënuarose shpallur faj-tor për aq sa kabërë dhe aq saka prova ndajtij, apo edhe sh-pallur i pafa-jshëm, nëseakuzat nukprovohen. Ekundërta nuk doishte drejtësi.

Arrestimi padyshim ështëfillimi i drejtë-sisë, por vetëmdënimi i mer-ituar dhe përtejçdo dyshimi dotë jetë drejtësiaqë aplikohetrëndom kudo nës h o q ë r i t ëdemokratike.

Kam përshtyp-jen se e ndodhurnën presioninpolitik, nisurnga sa ështënënkuptuar prejsuportit politikpara arrestimitqë ka gëzuarFullani, si dhen g aprononcimet megjysmë zëri dhegjysmë zemredhe plot ekuiv-oke të politikësnë Tiranë,d r e j t ë s i ashqiptare do tëvazhdojë të sil-let në konsis-tencë me atë qëka praktikuar

deri me sot dhe për të cilën është kri-tikuar me të drejtë; të vepruarit nënndikimin politik.

Dhe kjo është fatkeqësia nëserindodh, e një sistemi gjyqësor të kon-ceptuar dhe të frymëzuar politikisht ngatë gjithë aktorët politikë dhe administra-tivë pas rënies së komunizmit, njëlloj siedhe në atë botë, të kuptohemi.

Ajo që nuk do të duhet të ndodhë ështënjë “persekutim” i pamerituar apo ipavërtetuar i Fullanit në procesin ndaj tijdhe tërë atyre që kanë gisht në skandalinbankar të shekullit në Shqipëri.

Fullani do duhet të marrë aq sa ka roldhe aq sa ka përgjegjësi në këtë Fullan-gate. As më shumë e as më pak.

Në rast se drejtësia do shihet se “e kadorën e rëndë” ndaj Fullanit, qeveriashqiptare, edhe përkundër pavarësisë in-stitucionale, do të duhet të ndërhyjë nëemër të drejtësisë së vërtetë, pasi kjoështë ajo që ka munguar për sytë dheveshët e shqiptarëve dhe kjo është ajo qëata kërkojnë nga një qeveri që tund fortkartën e reformës së munguar nëdrejtësi.

E njëjta gjë do të duhet të bëjë edhe nërastin e kundërt. Andaj, deklarata eMetës se do të mbështesin çdo vendimtë gjykatave, më duket, pa eparagjykuar, dhe pa parë se si do të ecëprocesi, një vijimësi e rrezikshme nëdhënien e drejtësisë.

Jo, Shqipëria nuk ka nevojë për vendimegjykatash si ato të mega-proceseve tëturpshme të para 23 qershorit të rota-cionit politik.

Është luks dhe pushtllëk alla shqiptar, tëecet me çdo vendim që do japë njëdrejtësi alla “gjin-gjon”, si kjo eShqipërisë, që nuk është shembull përdemokracitë e përparuara sesa përregjimet më të telendisura autoritare dhetë korruptuara deri në gjen, si në vendine arqi-oligarkut Putin.

Shqipëria nuk mund të pranojë aprioriçdo vendim gjyqësor në këtë rast, pasinuk është Angli në dhënien e drejtësisë,

e këtu në ishull, është normale qëdrejtësia të japë ato vendime që jep, pasii tillë është sistemi anglo-sakson i drejtë-sisë, një sistem që njihet si i pakorrup-tuar politikisht e financiarisht, e përparatë cilit i dridhen leqet e këmbëve çdo in-dividi dhe çdo qeverie.

Sakaq, prokuroria shqiptare do të duhettë mbështetet edhe siç thanë Kryemi-nistri, Kryetari i Parlamentit dhekryeopozitari, me të drejtë. Por kjoprokurori edhe pse ka hedhur një hap tëadmirueshëm dhe të vlerësuar nga pub-liku, do të duhet të shkojë deri në fundtë pusit që kanë hapur ata që mundën,me apo pa suport administrativ apo poli-tik në Bankën e Shqipërisë.

Mbi të gjitha dhe më e rëndësishmja, dotë duhet të shkohet deri në fund edhe tëçdo transaksioni monetar të dyshimtë etë pazakontë të kryer gjatë mbretërimittë Fullanit, të bërë nga çdo individ meapo pa pushtet politik apo korporativ, nëShqipëri, që mund të mbajë erë krimidhe pastrimi parash.

Kjo do ishte e dobishme, pasi do zbu-lonte ose do t’u mbyllte gojënspekulimeve për segmente të caktuara tëpolitikës dhe oligarkisë së re dhe tëvjetër, si motivi real për suportin politikndaj Fullanit, që edhe ai mendon, siçështë raportuar, se “e kanë prerë nëbesë”.

E kjo bëhet, vetëm nëse peshku i rënë nërrjetën e drejtësisë shqiptare nuk do tëmund ta shqyejë vetë rrjetën apo nëse“peshkatari apo anëtarët e peshkarex-hës”, që e peshkuan guvernatorin, nukdo i fusin thikën kësaj rrjete, që peshkutë përfundojë aty ku meriton, në habi-tatin e vet natyral apo në tiganin aliger-ian të mëkatarëve.

PESHK I MADH NË NJËRRJETË TË DOBËT

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 8

“Në rast se drejtësiado shihet se “e ka

dorën e rëndë” ndajFullanit, qeveriashqiptare, edhe

përkundër pavarësisëinstitucionale, do tëduhet të ndërhyjë nëemër të drejtësisë së

vërtetë, pasi kjo ështëajo që ka munguar për

sytë dhe veshët eshqiptarëve dhe kjo

është ajo që ata kërko-jnë nga një qeveri qëtund fort kartën e re-formës së munguar në

drejtësi”

fosteringStart your

story

www.enfield.gov.uk/fostering

fostering.enfield

For more information call 0800 038 1313 / 020 8379 2831 or email fostering@enfield.gov.uk

Event details

st ya

rosteringng

r t yourat

Stf stoffofo

t deenEv

silatt de

v.goeldi.enfwww

.enfielderingostffo

ormae infor morF

eringost.uk/fv

.enfield

0800 038 1313 / 020 8379 2831tion callorma

0800 038 1313 / 020 8379 2831

ering@enfieldost or email f 0800 038 1313 / 020 8379 2831

.ukv.goering@enfield

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 9

NGA EJUP GOJNOVCI

Lista Serbe, arriti ta shtyjë seancënkonstituive të Kuvendit tëKosovës, për t’u konsultuar me

politikën e Beogradit zyrtar, pasi LëvizjaVetëvendosje u bë pjesë e kampit qësynon krijimin e qeverisë, ku subjektevepolitike serbe kushtetueshmërisht u sig-urohet pjesëmarrja. Ky është një shan-tazh tej mase i rrezikshëm. E ne merremidhe na duket problem më i madh përf-shirja eventuale e Lëvizjes Vetëvendosjenë Qeveri! Kur në dreq të mallkuar dokthjellemi të sillemi tamam si shtet, qëvetë, keq apo mirë, të hidhëruar apo tëpajtueshëm, të bëjmë punët tona, nështëpinë tonë që e quajmë të pavarur esovrane?

Shtyrja për një arsye të shën-doshë procedurale, mund të ishte edhe emirëkuptueshme në varësi të rrethanave,por shtyrja me arsyetimin që ka bërëLista Serbe është bojkotuese, shan-tazhuese, totalisht e paarsyeshme emadje edhe kërcënuese. Kjo lojë e ndyrëe bërë nga politika zyrtare e Serbisëpërmes politikanëve serbë të Kosovës,nuk duhet të lejohet më dhe gjendjaduhet të ndryshojë.

Jo vetëm për të mirën e qyte-tarëve shumicë në Kosovë dhe funksion-alitetit të saj, por më së shumti për vetëserbët e Kosovës. Ndikimi i Beogradit ishtrirë mbi ta, ka krijuar varshmëri të

tillë sa investimi pesëmbëdhjetëvjeçarëpër integrimin e tyre po shkon huq.

Edhe joshja, avancimi, krijimi i superfa-voreve për komunitetet pakicë, veçmasatij serb, po shkon huq. Adresë e zgjid-hjes së çdo problemi të secilit qytetar tëvendit, pavarësisht nacionalitetit, duhettë jenë mekanizmat e Kosovës. Kjo ar-rihet duke bërë integrimin e plotë të një-mendë të pakicave, duke siguruar barazitë mirëfilltë për çdonjërin dhe dukendërprerë favorizimin, apo siç ështëquajtur, diskriminim pozitiv të komu-niteteve.

Ndryshimi duhet të nis me ndryshimetkushtetuese. Lehtësia e krijuar, sidomospër politikanët serbë të Kosovës ngaKushtetuta e vendit, bën që po me kaqlehtësi ata të sabotojnë, e siç po shihetedhe të kushtëzojnë ndërtimin e institu-cioneve të Kosovës.

Këta politikanë, tashmë de-putetë, pozitat dhuratë po dëshmohet qës’i kanë fare problem t’i keqpërdorin,pikërisht për faktin se postet i kanë tëfalura. E gjithçka e falur, në mendësinëe ulët njerëzore, është e pavlerë,përkundër që do të duhej, dhe, ishtemenduar se do të prodhohej e kundërta.

Por, po rezulton ndryshe e si pasojë, atanuk po ndjejnë kurrfarë përgjegjësiendaj atyre pak votuesve, sepse shumicanga ta marrin aq pak vota dhe bëhen par-lamentarë sa ta zëmë me një numër tëtillë nënshkrimesh nuk do të mjaftontetë plotësoheshin kushtet as për regjistrimtë një ekipi futbolli, e lëre më të fitohetulëse në Kuvend, e më pas edhe posteekzekutive në Qeveri.

Prandaj, për të mirën e këtyre votuesvetë politikanëve të minoriteteve, për tëmirën dhe barazinë qytetare në këtëvend, ndryshimet kushtetuese ku s’do tëkishte çfarëdo avantazhe për askënd, dotë ishin hapi i parë që duhet ta bëjë Ku-vendi i Kosovës.

Kjo nuk do të ishte e mundurpa votën e dy të tretave të parlamen-tarëve si tërësi dhe pa votën e dy të tre-tave të minoriteteve njëkohësisht, çka poashtu paraqet një varshmëri direkte tëpadrejtë. Por, këto ndryshime duhet tëbëhen dhe e mira do të ishte që të kërko-hen nga vetë qytetarët serbë e komu-nitetet tjera të Kosovës, pikërisht për tëeliminuar mundësinë e keqpërdorimit tëbesimit nga përfaqësuesit e tyre.

Politikanët serbë të zgjedhur, në dallimnga politikanët dhuratëpërfitues, do të

ishin më të përgjegjshëm dhe më tëpërkushtuar për të ndryshuar për të mirëjetën e bashkëkombësve, si rrjedhojëedhe të gjithë qytetarëve.

Ata nuk do ta kishin prioritetdhe derë konsultimi në radhë të parëBeogradin zyrtar, por institucionet e Re-publikës së Kosovës, qytetarin eGraqanicës, Mitrovicës, të Shtërpcës, tëLipjanit apo kudo ata këndej jetojnë.Ndërsa, politika e Kosovës do të fitontealeat të vërtetë në ndërtim të shtetit dhejo të deleguar me miratim në Listat ebëra nga Serbia.

Të renditurit në këso Lista, janë borxh-linj besnikë të Beogradit dhe gjithëkohën nuk e kanë në mendje qytetarin,por tentojnë të hyjnë në kokën e Vuçiqit,Daçiqit apo kujdoqoftë nga politikanëte Serbisë, për të lexuar se çfarë mendo-jnë apo çfarë do të thoshin ata përçështje të caktuara të jetës politike nëKosovë. Si pasojë, ky lloj privilegji iofruar, paraqet një varësi ekstreme përta, një llogaridhënie për detyrat e marra,misionet e realizuara, porse jo në funk-sion të përmirësimit të jetës së përdit-shme të bashkëpatriotëve të tyre, por tëujërrjedhës sipas përcaktimeve të poli-tikës destabilizuese të Serbisë kundrejtKosovës.

Këto dhe elemente tjera të ngjashme, potregohen si dëme të mëdha për vendin.Andaj, qasja duhet të ndërroj e me të, tëpërfundojnë privilegjet.

Kjo do të ishte gjëja e parë esigurimit të së drejtës së votuesit tëpartive minoritare dhe do të riparontenjërin nga gabimet dhe të padrejtën mëtë paprecedent që nëpërmes Kushtetutësu bëhet votuesve shumicë të Kosovës.Normalisht, më nuk do të vendoste Ser-bia për kohën e mbajtjes së zgjedhjevenë Kosovë, as për koalicionet, as përndërtimin e institucioneve, por do tëmund të interesohej, sikur bëhet nëgjithë botën demokratike, për për-mirësimin e jetës së bashkëkombësve tësaj në Republikën e fqinje.

Sa më ta varur që politikanët serb tëKosovës të jenë nga Serbia, aq më e zor-shme dhe e papërmirësueshme do të jetëjeta për secilin qytetar të rëndomtë serbtë vendit.

Me këtë lloj politike, ata nuki kanë të përfaqësuara direkt interesat etyre në Kuvendin e Kosovës e as insti-tucionet tjera. Përcaktimi i agjendësshtetërore të Kosovës nga një grup ifalur parlamentar i politikanëve serbë,që po inskenon abortimin e jetës institu-cionale në vend akoma pa nisur mirë-filli, duhet të jetë i papranueshëm.

KUSH VENDOS PËR KOSOVËN?

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 10

Shpresa Programme

Mansfield House, 30Avenons Road

E13 8HT London,United Kingdom

Tel:020 7511 1586

shpresaprogramme@yahoo.co.uk

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 11

ARBEN MANAJ

Arben ManajMe siguri, edhe makanë kthyer të sharën, përmesgjesteve dhe pas gjesteve të mia

në kësi rastesh makthi. Kam sharëndërkohë që ngisja makinën nëpërrrugët e Shqipërisë.

Kam shkruar edhe njëherë tjetër se sastresuese është dhënia e makinës nëShqipëri dhe se sa me fat je, që ke mbi-jetuar, kur në fund të qëndrimit atje, embyll makinën për ta rindezur kushedipas disa kohësh.

Nëse ka gjë që tregon se nuk je në Eu-ropë, sa herë përdor rrugët e Shqipërisë,më shumë se çdo tregues tjetër, ështëmënyra se si shqiptarët u japin maki-nave.

Vetëm kur ecën nëpër rrugët shqiptare ekupton se sa pak vlerë ka jeta jote për-ballë çmendurisë dhe arrogancës vdek-jeprurëse të tjetrit, që me një guxim prejtë marri vozit aq rrezikshëm pa e lloga-ritur jetën e vet, a thua se psikika e tyreështë po aq inekzistente sa e një pule.

Padurimi është një nga tiparet më dal-luese të përdoruesve shqiptarë të autom-jeteve. A thua se të gjithë, nga mënyrase si ecin dhe nxitojnë, do të humbasinndonjë takim shumë të rëndësishëm biz-nesi apo ndonjë videokonferencë mendonjë person shumë të rëndësishëm, eku do të humbasin miliona nga mosqe-nia në kohë në atë destinacion imagjinar.

Dhe ajo që të shokon, është se çdoparakalim prej Hamiltoni, rezulton osenë një parkim diku njëqind metra mëposhtë apo ngecje në trafik, ku nuk hum-bet jo më shumë se disa sekonda kohë,në rastin më fatlum, kur rrezikojnë aqshumë për veten e vet dhe jetën e tëtjerëve.

E ndërsa me gëzim shikon nëpër rrugëtshqiptare përpjekje të shtuara për njësinjalistikë më të mirë apo angazhim përmë shumë drita fosforeshente nëmungesë të ndriçimit nga sipër, sërishjanë të shumta daljet dhe hapësirat nëpërautostrada, si burim potencial aksiden-

tesh.

Madje edhe në “Rrugën e Kombit”, si nëMilot apo në Kukës, shikon për dallimnga pjesa kosovare e autostradës, daljedhe të çara në muret mbrojtëse të au-tostradës, prej nga këmbësorët futen nëautostradë. Madje edhe qentë e rrugëvemund t’i hasje në pjesën e autostradës nëperiferi të Kukësit, dhe imagjinoni seçfarë mund të mendonin ata të huaj,serbë, kroatë a polakë, që udhëtoninnëpër rrugët shqiptare, nga skena të tilla.

Një dëlir i pashpjegueshëm për tëzëvendësuar Shumaherin, e pleksur mezakone të këqija të fituara nga marrjet e

papërgjegjshme të patentave apo mo-spasja edhe fare e tyre, duket se janëndër shkaqet se, përse kaq shumë aksi-dente dhe vdekje ndodhin në Shqipëri.

Nuk po flas për mungesën e xhentilesësdhe mirësjelljes, ku askush nuk të haprrugën, por të gjithë (dhe ti kur je në am-bient të tillë infektohesh dhe dorëzoheshdhe bën si ata) përpiqen, kush e kush tëfusë turirin e makinës, kur me një sinjalapo me dorë mund të të lëshojë paksarrugë dhe radhë. Në botë jo. Burra dhegra, djem e femra të pispillosura, njësoj.

E ndërsa në Tiranë ka gjithnjë e mëshumë drita trafiku dhe një prani shumë

të ndjeshme të policisë nëpër rrugë, gjëpër të cilën ministri Tahiri do përgëzuar,kam frikë se kjo punë nuk disiplinohetvetëm me policë nëpër rrugë.

Lipset patjetër shtimi i kamerave të sh-pejtësisë nëpër rrugët dhe autostradat eShqipërisë. E gjobat, edhe përposvështirësive të adresave shqiptare,shumë mirë mund të paguhen kur bëhenkontrollet vjetore teknike, e pa u bërëpagesa e gjobave nga kamerat përkundërvajtje, të mos bëhet kontrolliteknik, pa folur për ndalime dhe kon-trolle të herëpashershme të makinavenga policia rrugore për mospagimgjobash.

Por, përveç kamerave, e kam thënë edhediku tjetër, mendoj se mund të jetë mëefektive që policia të patrullojë jo memakina me shenja policie, por me mak-ina civile dhe me kamera në to, sa herëshikon veprime të rrezikshme shoferëshe t’i ndalojë dhe t’i gjobisë në vend.

Kjo padyshim do shoqëruar edhe mefushatë sensibilizuese në media, poredhe me ekipe televizive që njerëzit tashikojnë se makina civile pas ose për-para tyre, mund të jetë e policisë e mundtë marrësh gjobën ose të të fluturojëpatenta kur ecën e parakalon si i marrë,duke marrë më qafë të tjerët, se përveten këta kokëtallash dukshëm, as nukmendojnë.

Një forcim akoma më i madh i kontrollittë autoshkollave është domosdoshmërijetike, pasi ato kanë përgjegjësi tëmadhe morale, pse jo edhe penale, përhumbje jetësh njerëzore, për shkak tëpapërgjegjshmërisë së tyre apo edhe ko-rrupsionit të përfolur.

Dhe në mbyllje, që të më kuptoni përsekam sharë aq shumë, meqë jemi tek au-toshkollat, ndërkohë që kthehesha nëbanesë, dikur sipër Fakultetit të Gjuhëvetë Huaja, rrugës për nga Pallati i Briga-dave, ku është bërë një nënkalim nënrrugën e re të asfaltuar, për të shkuar ngaVilat Gjermane, një nënkalimnjëkalimësh, në kundërvajtje dhe në njëhapësirë ku mezi kalojnë dy makina,pasi është konceptuar për një, përballëmeje dhe në kundërvajtje nuk ishte njëmakinë e zakonshme, por një au-toshkollë, që po mësonte një drejtues tëri automjeti!

Hë më thoni, a nuk të vjen të shash nëkëtë rast dhe të ikësh natën nga ai vend,që fatkeqmirësisht është vendi ynë?!

KAM SHARË NË SHQIPËRI SAPËR NJË VIT!

NGA XHEVAT BISLIMI

Lexova diku një reagim të"Shamisë" së Hashimit përpunën e shamisë turke-arabe, të

cilën kjo "Shami" e Hashimit e quan hiçmë pak se "pjesë të kulturës së popullitshqiptar"! Duket që kjo farë "Shamie"akoma mendon e beson së mund t'i shespopullit shqiptar dushk për gogla!

Nuk kam asgjë kundër në përcaktimet enjerëzve për t'u veshur siç duan (kupto-het duke respektuar moralin publik...)apo për t'u deklaruar siç duan. Dikushprej shqiptarëve thotë jam "turk", dikush"arab", dikush italian, grek, gjerman,francez... Dikush më plis të bardhë,dikush më kaçkët, dikush kryeshtruar...

Dikush më "farmerka", dikush më pan-tallona allafrënga... Dikush më fustan,dikush me dimi, dikush me pantallona...Dikush më shall, dikush me shami,dikush me flokë allafrënga... Dikushprej shqiptarëve falët e lutët në gjuhënshqipe, dikush në gjuhën arabe, greke,maqedonase...

"Problemi" lind kur dikush përpiqet dheangazhohet që përcaktimin e tij (të orga-nizatës...) kombëtar, kulturor, fetar, ide-ologjik, mënyrën e jetesës... t'uaimponojë të tjerëve-shoqërisë. E, jo.

Nuk mundet "Shamia" e Hashimit me iashit popullit shqiptar shaminë e saj arabepër shami shqiptare! Përpjekjet për taimponuar edhe në shkollë në emër tëlirive dhe të drejtave të njeriut e vërte-tojnë me së miri angazhimin e tyrekundër lirive dhe të drejtave të njeriut!

Sipas këtij kuti, në emër të lirive dhe tëdrejtave të njeriut, njerëzit mund t'i kthe-jnë xhamitë në vende ku pihet alkooli,ku këndohet e vallëzohet. Shkollat nukmund të bëhen xhami, as kisha. Tjetërmision ka shkolla, tjetër kafeneja, tjetërxhamia, kisha, shtëpia, zyra e shtetit...

Atë që nuk mundën ta bënin ndër shekujpushtuesit e huaj nuk do të mundet tabëjë as "Shamia" e Hashimit, as"mjekra" e tij dhe as të gjithë bashkë.Shamitë që mbajnë sot disa vajza apogra në Kosovë dhe në mbarë Shqipërinëjanë ose arabe, ose turke. Varësisht prejasaj se kush e ka "porositur", ose kushia lanë paratë. Njësoj edhe me mjekrat...

Gruaja ilire-shqiptare ndër shekuj kambajtur shamitë dhe veshjet më tëbukura që njihen në botë. Xhubleta ilire-shqiptare, që ruhet edhe sot, është të

paktën katërmijë vite e vjetër.

Pra, veshja shqiptare, edhe shamia egruas shqiptare është me vlera të rrallakulturore dhe artistike, nuk është si këtoshamitë turke-arabe që dikush i mbanpër ta mbjellë dhe përhapur "kulturën"arabe-turke ndër shqiptarët...

Kot e keni! Po të ishte aq e lehtë nuk dotë mbijetonte xhubleta dhe veshja shqip-tarë për mijëra vite. Pra, nëse dikush habar për paratë që merr, populli shqiptarnuk ka hëngër dhe nuk han bar...

SHAMITË TURKE-ARABE NUK ISHIN DHE NUK JANËPJESË E KULTURËS DHE E VESHJES SHQIPTARE

www.ifcf.co.uk sales@ifcf.co.ukPafundesi zgjedhje

JU VETEM POROSISNI DHE TRANSPORTI ESHTE FALAS Tel: Tel: 0208 961 8765

www.ifcf.co.uk sales@ifcf.co.uk

Ne disponojme te gjitha makinerite per prodhimin egjithckaje qe ju deshironi, qe nga dhomat e gjumit,dollape dhe tavolina,karpeteve kuzhinat e te gjitha

llojeve dhe permasave, te gjitha llojet e tapicerive etj Ju keni vetem per te porositur

Disponojme çdo gje qe ju nevojitet per shtepite apo zyrat tuaja

Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road

London NW10 6HJ Tel: 0208 961 8765

histori www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 14

ARDIT RADAOLTION RRUMBULLAKU

Dy profesorë të Universitetit tëKalifornisë, Peter Ralph dheGraham Coop kanë botuar një

studim për Gjeografinë AktualeGjenetike të Paraardhësve në të gjithëEvropën.

Ky studim ka shfrytëzuar njëbazë të dhënash të quajtur POPRES, qëka marrë të dhënat gjenetike të 2,237 eu-ropianëve që janë kryesisht banorë nëLondër, Mbretëri e Bashkuar, dheLozanë, Zvicër. Meqenëse këto dyqytete kanë individë që kanë origjinënga e gjithë Evropa, atëherë të dhënat etyre gjenetike janë përdorur për të veri-fikuar trashëgiminë gjenealogjike tëbanorëve të Evropës deri në 3 mijë vjetmë parë. Pjesë e këtij studimi ishin dhetë dhënat gjenetike të 9 shqiptarëve ngaShqipëria dhe 14 shqiptarëve ngaKosova. T

ë dhënat gjenetike të këtyre23 shqiptarëve me banim në Londër dheLozanë janë krahasuar me të dhënatgjenetike të individëve me origjinë ngae gjithë Evropa. Në fakt, studiuesit kanëmarrë vetëm gjuhën si vijë ndarësekështu që të gjithë shtetet sllave në Bal-lkan janë përfshirë në një grup të vetëm.

Ky studim mundëson shumëdiskutime, megjithatë rezultatet ngatabela në faqen 37 tregojnë faktin qëshqiptarët janë kombi më homogjen nëEvropë dhe që të gjitha popullsitë e Bal-lkanit kanë paraardhës të përbashkët meshqiptarët që datojnë më shumë se 2mijë vjet përpara edhe përpara dyndjevesllave në këto rajone. Duket se tashmëbiologjia dhe studimet gjenetike do t’ijapin të drejtën shqiptarëve që të quhenpopullata më autoktone e Ballkanit dhetë konsiderohen në mënyrë tëpadiskutueshme si pasardhës të ilirëvenë histori.

PËR RASTIN E SHQIPËRISË

Studimi i Universitetit të Kalifornisë ikushton vendit tonë një hapësirë tëveçantë duke e marrë atë si shembull.Më poshtë është pjesa ku përmendetShqipëria, ndërkohë që ajo nuk mungonnë tabelat ilustruese dhe në shifra.“Niveli më i lartë i Prejardhjes së Për-bashkët të Identitetit gjendet tek indi-vidët që flasin gjuhën shqipe (ngaShqipëria dhe Kosova), që kanë njërritje të prejardhjes së përbashkët qëvjen që nga 1,500 vjet më parë.

Kjo sugjeron që një pjesë erëndësishme e pararendësve të shqip-tarëve moderne kanë qenë nga një gruprelativisht koherent dhe i mbledhur pop-ullsie që ka qenë i qëndrueshëm për tëpaktën 1,500 vitet e fundit. Po ashtu këtoindividë kanë numër të ngjashëmparaardhësish edhe me popullsitë eafërta, si dhe individët në pjesë të tjeratë Evropës, duke treguar që popullsitëshqipfolëse nuk kanë qenë aq shumë tëizoluara.

Për më tepër, individët Grekë(dhe disi më pak ato të vetëquajturMaqedonas) kanë një numër më të madhparaardhësish me shqiptarët sesa mefqinjët e tjerë, ndoshta për shkak të efek-tit më të vogël të pushtimeve sllave nëkëto popullsi.” Përfundimi tregon seshqiptarët janë populli më homogjen,por edhe që i kanë dhënë më shumë setë tjerët vendeve fqinje.

KRAHINAT SHQIPTARE DHE TI-PARET: NJË LAB, NJË MYZEQAR,NJË MIRDITOR…

“…Antropologjia ka ndryshuar shumëme kalimin e kohës, por disa gjërambeten si modele. Që në vitet 30 kanëardhur profesorë të huaj që janë tërhequrnga tipat e shqiptarëve dhe kanë gjeturnë krahina të veçanta disa tipare që janëtipike. Për shembull tipi i Kthellës sëMirditës, që është në luginën mbiRrëshen deri në Kurbnesh.

Popullsia e atjeshme, përshkak të gjerësisë së madhe të kokës, fy-tyra u vjen në formë trekëndëshe dhe qëpërfundon me një formë maje në mjekër.Kanë një pigmentim të errët të fytyrës,flokëve dhe syve. Nëse vjen një banor iasaj zone në Tiranë, ndoshta në 15% tërasteve, dallohet. Megjithatë nuk ështëmë koha e studimit të tipareve fizike. Kazona që për shkak të sistemit fisnor,kanë marrë dhe kanë dhënë në një rrethshumë të ngushtë zonal.

Duke marrë e duke dhënënuse në një territor të kufizuar, kjo kabërë që gjenet të koncentrohen në tënjëjtën zonë. Në Labëri, zona e Kurve-leshit nga Progonati deri në Golëm tëGjirokastrës, i kanë mollëzat të kërcyerakarakteristike dhe një ngjyrë më të zbe-htë të lëkurës. Syri pak a shumë i mbyl-lur dhe zëri si piskamë.

Këta persona dallohen jovetëm që janë nga Labëria, por që ipërkasin pikërisht kësaj zone. NëMyzeqe, zona e Dherit të Butë, apo‘lalët’ në kuptimin klasik të fjalës, po tëshohim kanë një hundë që nuk ka for-mën e banorëve të Tiranës për shembull.Këto nuk duhen marrë për kapital, pasikëto tipare interpretohen vetëm në 10-15% të rasteve. Por struktura gjenetikeështë krejtësisht e kontrollueshme. Sa ipërket bukurisë së njerëzve, ajo nuk lid-

het vetëm me origjinën nga gjyshëritapo trashëgimin e tipareve, por edhe ngaavancimi i kulturave…”

PORTRET SHQIPTARI DHEGREKU

Portret shqiptari dhe greku – grafikë eDominique Papety. Kjo grafikë është re-alizuar rreth 1847-1848, ngaDomenique Papety piktor i “shkollesfranceze” (dimensionet H. 00,140 m; L.00,289 m) “Dy portrete në profil…Shoqëruesi im shqiptar , i quajtur Dim-itri (në të majtë) dhe çarkaxhiu grekAnastasi (në të djathtë ) – do të shkru-ante autori në një letër drejtuar prindërvetë tij në 6 maj 1847. Vendndodhja ak-tuale: Muzeu i Luvrit – Departamenti iArteve Grafke

VEPRA E PARË QË SHPJEGONRACËN SHQIPTARE

Në vitin 1944, një shqiptar mori përsipërpër herë të parë të bëjë një studim mbiprejardhjen. “Raca shqiptare’ është librii doktorit Jakov Milaj, por kjo vepër undalua. E ripa dritën e botimit në vitin1997, duke u konsideruar si i pari studimantropologjik.

Milaj hedh për herë të parë nërrugë shkencore teza mbi prejardhjen evendasve. Kjo vepër u nxit edhe ngafakti se gjatë Luftës së Dytë Botërore,ideologjia naziste kishte si bazë dallimetraciale në botë. Në parathënien e librit,botuesi This is Europamail Mal’ Osmanishkruan: “Ky studim nuk ësht bërë përt’u marrë me racizëm në kuptimin poli-tiko-filozofik që i japin këtij skaji popujte tjerë të botës.

Në një vend si ky i yni, ku nuknjihen as fillet e shkencave biologjikedhe ku nuk dihet, as në vija tëpërgjithëshme, se cila ësht’ paja mor-

fologjike e shpirtrore që ne na bën tëçquhemi nga popujt e tjerë të Ballkanite t’Evropës, të hidhet në shesh një ide ekëtillë do t’ishte gjë fare e papjekur dhenuk do të jipte asnjë përfundim praktik.

Qëllimi i hartimit të kësajvepre ka qënë që të nxjerë në shesh disatë vërteta, gjer më sot të panjohura, mbiracën t’onë dhe t’u japë shkas, atyreveq’e ndjejnë vehten të zotin, për t’u marrëpak më tepër me biologji e me anthro-pologji. Përfundimet që ka për të nx-jerëlexonjsi nga këto faqe janë tëthjeshta dhe, ndofta, të njohura intu-itivisht prej shumë Shqiptarvet, rnegjithë se të mohuara prej të huajvetdashakeqë : se populli arbëror ka njëorigjinë të vetme e të përbashkët; se ështanas (aukton) në të gjitha viset ku banonsot; se as midis myslimanvet e kristjan-vet, as midis Gegvet e Toskvet nuk kandonjë ndryshim racor; e, më në funt, sendihet nevoja për një politikë shoqëroreqë të synojë fuqizimin fizik të racësshqiptare.”

ME ITALIANËT MË SHUMËPASARDHËS SE ME KËDOTJETËR

Studiuesit pohojnë në raportin e tyre seorigjina e shqiptarëve modernë është ediskutueshme, dhe argumentohet qëshqiptarët mund të jenë pasardhës tëIlirëve (Uilkes, 1996), të cilët banoninnë pjesë lindore të Adriatikut dhe nëSalenton e sotme (Itali) gjatë periudhësromake. Rezultatet tona janë pa disku-tim në përputhje me këtë këndvështrim,duke përfshirë faktin që Italianët kanëmë shumë paraardhës të përbashkët meshqiptarët sesa me popullsi të tjera, porduhet përmendur këtu që një pjesë e tyrejanë brenda kohëzgjatjes prej 1,500vitesh që tregon emigrime të mëvon-shme të shqiptarëve drejt Italisë

4 TIPARET KRYESORE TË NJË“SHQIPTARI TIPIK”

Për antropologjinë e shqiptarëve ka pakstudime. Vetëm më 1973, u ngrit njëbërthamë zyrtare antropologjike, e cilamë 1976 u vendos në Akademinë eShkencave. (Një grup pune i asaj kohepunonte në Katedrën e Anatomisë nëFakultetin e Mjekësisë në U.T). Prejpunës së tyre, kemi sot, një lloj identikititë tipareve shqiptare, në të cilën është ar-ritur, pas një pune jo të vogël, në dy drej-time:

a – gjurmimi i tipareve antropologjikenë zonat e mëdha etno-kulturoreshqiptare,

b – studimi i materialeve skeletorenga epoka të hershme historike, meqëllim përcaktimin e tipaveantropologjikë në trevat shqiptare.Bazuar në këto studime, që kulmuannë vitet ’80, mund të thuhet, se ngapikëpamja antropologjike, te neshqiptarët mbizotërojnë ato që njihensi “tipare adriatike” (janë tipare mbi-zotëruese, pra i përkasin shumicës,por jo të gjithë shqiptarëve).

Këto tipare mbizotëruese janë:

1 – Koka e shkurtër dhe e gjerë, esheshuar në pjesën e pasme.

2 – Fytyra e lartë dhe e gjerë nëpjesën e sipërme

3 – Hunda e spikatur me shpinë tëmysët 4 – Shtati i gjate ose mesatar

JEMI RACË E PASTËRStudimi Gjenetik i

Universitetit tëKalifornisë: Shqip-tarët, më homog-jenët në Evropë.

Popullsiashqiptare, e vetmja

me pasardhës tënjëjtë në Ballkan

Prof. Asoc. Dr.Aleksandër

Dhima, antropo-logu i parë në vend

dhe ekspert ifushës, jep shp-jegimin e më-

poshtëm

opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 15

NGA MEHMET ELEZI

Në gjuhën tonë të bukur: shqip

Një bashkatdhetar që jeton nëVjenë, z. Nizar Meta, dëshironnjë mendim si është më mirë

me iu drejtue tjetrit: zoti x apo zotëri x?Nëse i drejtohesh me zoti, thotë, nuk jenë rregull me besimtarët, fyen ndjenjate tyre, pasi Zoti është një dhe mbi tëgjithë; nuk je në rregull as me jobesim-tarët, pasi u drejtohesh me diçka që atavetë e mohojnë, nuk e njohin.

1. Zoti, i zoti dhe zotnia

Dihet se në shqip përdoren të dyja, zotidhe zotëri. Zotëri/ zotni edhe zonjë janëfjalë të krijuara me brumë gjuhësor ngasfera hyjnore. Në rrënjë të tyre ështëfjala Zot. Zonjë është quajtur ShënMëria. Në treva katolike të Veriut tëShqipërisë Shën Mërisë i thonë Zoja eBekueme.

Zotni është përdorur si cilësor, për tëtheksuar klasin e lartë të dikujt. Burrëzotni. Domethënë burrë fisnik, me vleratë çmueshme njerëzore. Në të njëjtënmënyrë edhe grua zonjë.

Zotëria nënkupton pronarin ose, siçthuhet sot, “bosin” (emigrantët shqiptarënë Greqi i kemi dëgjuar kah thonëefendikoi, fjalë greke e huajtur prejturqishtes). Zotëria e përzuri nga puna.Zotëria, me mirësjellje, thuhet edhe përnjë të panjohur. Ky zotnia do me jutakue.Edhe fjala zot është përdorur në kupti-min e “bosit”. Me një ndryshim: vetëmnë trajtë të pashquar. Ky truall ka zot.Qen pa zot. Zot shpie. Qyshse ka ndër-ruar zot kali nuk po bindet. Kështu kambetur edhe nëpër shprehje fraze-ologjike.

Në rrekje me e përdorë në të shquarën,gjuha vetvetishëm braktis fjalën zot, ezëvendëson me trajtën mbiemrore i zoti.I zoti i shtëpisë. Kali ka humbur të zotin(dhe jo zotin). Nuk e merr vesh qeni tëzonë (dhe jo zotin).

Në këto raste qoftë zoti apo i zoti, përm-bajtja nuk ndryshon. Nënkupton tëparin, numrin një. Thuhet i zoti ishtëpisë (dhe jo zoti i shtëpisë), në kup-timin e kryetarit të familjes. Thuhet izoti i punës në kuptimin e njeriut qëështë përgjegjës ose drejtpërdrejt i in-teresuar për çështjen në fjalë. Fol me tëzotin e punës, unë s’kam gjë në dorë. Trajta mbiemrore i zoti (njësoj siç thuheti vëllai, e motra, i ati, në vend të vëllai,motra, ati), është ndërtuar mbi fjalën zot.Po kështu cilësori i zoti, e zonja sisinonim i i aftë, e aftë.

Pavarësisht prej rrënjës së përbashkët,në të folurën e përditshme nuk janëpërzier zoti me i zoti dhe me zotëri.Fjalën zoti shqiptarët e kanë pasur krye-sisht për Zotin si qenie e epërme. Përtokësorët e respektuar është parapëlqyerzotni/ zotëri. Në veprat e shkrimtarëvepara Luftës së Dytë gjejmë kryesishtzotni dhe jo zoti. A do qymyr zotni,shkruan Migjeni. Fëmijët i drejtoheshinmësuesit të tyre në klasë zotni mësues

dhe jo zoti mësues.

Edhe në gjuhë të tjera fjalët e barazvlef-shme me zoti e zotni nuk zëvendësojnëshoqja-shoqen, megjithë lidhjen “egjakut” në fjalëformim. Për zotni nëfrengjisht thuhet monsieur. Për Zotinthuhet Dieu. Në anglisht sir vjen prejfrengjishtes monsieur. Ndërsa për Zotinsi qenie e epërme përdoret God. Shpre-hjen my God (o Zot!) e dëgjojmë jo fortrrallë nëpër mjediset e Tiranës, kurdikush do me tregue se di anglisht dheështë “modern”.

2. Shoku dhe zoti, një pikë e për-bashkët

Mënyra e të folurit me zoti x në gjuhënshqipe përdoret në mjedise formale,zyrtare, dhe jo në të folurën e lirë, tëpërditshme. Njësoj si fjala shok në ko-munizëm. Për këtë kallëzon edhe për-dorimi i saj në familje vetëm në kushte

të caktuara. Nusja e sapoardhur, i drej-tohej me zoti kunatit, vjehrrit, herë-herëedhe të shoqit ndërsy të tjerëve. Gjithnjënë mjedise formale, për të ruajtur njëfarë largësie (distance), në shenjë nder-imi. Dhe jo në të gjitha trevat e vendit.

Njësoj si fjala shok në komunizëm, fjalazot, kur ka të bëjë me njerëzit, përdoretvetëm në trajtën e shquar. Thuhej shokudrejtor dhe jo shok drejtori. Thuhet zotidrejtor dhe jo zot drejtori. Nuk ndodhkështu me zotni, që përdoret në tëpashquarën: zotni drejtori dhe jo zotniadrejtor

3. Pushteti i burrave?

Që fjala zot në marrëdhënie me njerëzitështë e kufizuar duket sidomos:

1. Në mospërdorimin në shumës. Nënjëjës thuhet zoti deputet. Por në shumësnuk thuhet zotat deputetë. Thuhet

zotërinjtë deputetë.2. Në mospërdorimin e përgjithshëm, pacilësuar emrin, profesionin ose kategor-inë që i drejtohesh. Nuk thuhet zonjadhe zota, thuhet zonja dhe zotërinj.3. Në mospërdorimin në gjininëfemërore. Thuhet zonja dhe zoti x, nukthuhet zotesha dhe zoti x.

Nuk di ç’mund të dilte nga një vështrimpaksa më i thelluar, por gjasat janë sefjala zot në vend të zotni në një farëmënyre është imponuar nga lart dheështë shprehje e mujshisë së pushtetit tëburrave. E atyre që nuk mjaftoheshin metë qenit zotni, donin me u ba edhe“zota”. Prandaj fjala zot në vend të zotnipërdoret vetëm në gjininë mashkulloredhe vetëm në mjedise ose komunikimeformale, ku ka një farë protokolli.

Mbase kanë ndikuar edhe fjalë a shpre-hje të vjetra në gjuhë perëndimore. Nëfrengjisht seigneur dhe në italisht signorkanë pasur kuptimin Zot (prej këtu mon-

segnieur - monsieur frengjisht me kup-timin zotni). Te veprat e Korneit eRasinit mund ta gjesh në këtë kuptim.Sot jo më. Përdoren përkatësisht Dieudhe Dio.

4. Shoqëri e lirë

Pas ndërrimit të sistemit politik nëShqipëri mënyra e të folurit me zoti x urimor dhe u bë e përditshme. Fillimishtnë Kuvend, ku bëheshin diskutime tëndezura. Më pas u shtri nëpër mjedise tëtjera, gjithnjë duke ruajtur formalitetin.

Zelli me të cilin përdorej shprehte nëthelb dëshirën e brendshme me kallëzuese tashmë shoqëria e lirë shqiptarendryshonte në gjithçka me shoqërinë endrydhur në diktaturë. Edhe etika e ko-munikimit do të ishte krejt tjetër.

5. Zotni x

Prej këtu del se zotni x do të ishte më ekëshillueshme se zoti x. Siç vazhdojnëme e përdorë shqiptarët në Kosovë, përf-shi Luginën e Preshevës, në Maqedonie në Mal të Zi. Tingëllon më njerëzoredhe krejt e natyrshme.

Madje në Kosovë e shquajnë në mënyrëhipërkorrekte zotëriu, në vend se methanë zotëria/ zotnia. Kjo ndodh prejpërkushtimit që kanë atje me jetësuenormat e standardit. Por te mënyra eshquar e emrave si fëmijë, zotëri, stan-dardi bën përjashtim. Këta emra marrina në fund, jo u.

Në gjuhën shqipe fjala Zot ka njësinonim: perëndi (gjuhësisht ka tënjëjtën prejardhje me perandor). Mundtë përfytyrohet një tubim, ku dikush iafrohet mikrofonit, duke zëvendësuarfjalën zoti me sinonimin perëndia.

-Tashti kemi kënaqësinë t’i japim fjalënatij që na nderon me pjesëmarrjen e tijnë këtë tubim, perëndisë ministër. Urd-hëroni perëndia ministër! Si do të silleshin pjesëmarrësit në njëshfaqje kësisoj?

URDHERONI, PERENDIA MINISTER! Nuk di ç’mund të

dilte nga njëvështrim paksa

më i thelluar, por gjasatjanë se fjala zot në vend tëzotni në një farë mënyreështë imponuar nga lartdhe është shprehje e mu-jshisë së pushtetit të bur-

rave. E atyre që nukmjaftoheshin me të qenitzotni, donin me u ba edhe“zota”. Prandaj fjala zotnë vend të zotni përdoret

vetëm në gjininë mashkul-lore dhe vetëm në mjediseose komunikime formale,ku ka një farë protokolli.

opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16

NGA FAHRI XHARRA

Shkrim, me shkas :” Raca shqiptare-racë hyjnore “ ( fxh)-“Skllavëria, sicdo pësim tjatër, pasi rëndon ca kohënë kurriz, bëhet më në funt një zakoni pëlqyer,dhe ata që e mbajnë mixverk e durojnë me gëzim.Veçan atyreve që lindin skllav, u ështëskllavëria si një natyr' e dytë dhe atajo vetëm s'marin vesh çdo me thënëliri, po ndiejnë një farë urrejtje përmprojtësit e lirisë dhe ushqejnë re-spektin më të thellë për tiranëtekspertë të shkopit dhe të zinxhirit.”na e thoshte dikur Faik Konica.

Por, pse me duhet që edhe sot tapërsëris të njetën ?

“Ka adhur koha të dalim në pah me fy-tyrën e vërtetë burimore shqiptare-tëbekuar janë ata që e kanë kuptuar këtëdetyrë madhore kombëtare , njerëzoredhe hyjnore! T'ju përkujtoj , Perëndia igjallë na përmend në fjalën e tij buri-more-kujt i duhet dëshmi më e madhe takuptoj që vërtetë jemi popull i zgjedhur,i bekuar dhe i përgëzuar! Mos të nakalojë as kjo ditë pa e rikujtuar njëri-tjetrin dhe lashtësinë tonë aotoktone! Aka gëzim më të madhë sesa të ecësh për-fundimisht në drejtim të çlirimit sh-pirtëror, si parakusht për një RILINDJEtë vërtetë të shoqërisë shqiptare?Vëllezër dhe motra, a mund të më thoni,kujt i bën zemra të rikthehet tek të vjellate tij?” më shkruan miku Erton Gashi ,dhe vazhdon...andaj dhembja s'ka tësosur kur i sheh disa nga mesi ynë dukee identifikuar veten me ata që i ka mbu-luar pluhuri! A ka ligësi më të madhe,sesa të bëhesh shërbëtor besnik ipushtuesve të nduarduarshëm?

“Në Kosovë nuk ka asgjë shqiptare ,dheaty është problemi. Asnjë kishë e as njëxhami nuk është shqiptare. Kur flasimpër Kosmetin, atëherë flasim për njëtrashëgimi otomane serbe, çdo gjë tjetërështë fiksion. Të kuptohemi se nëKosovë ishin disa princër shqiptar meorigjinë serbe, por prapë ishte kjoprincëria serbe. ( Historiani serb PredragMarkoviq)” dhe ne duhet t`i bindemikësaj? Jo. T'ju përkujtoj , Perëndia igjallë na përmend në fjalën e tij buri-more-kujt i duhet dëshmi më e madhe takuptoj që vërtetë jemi popull i zgjedhur,i bekuar dhe i përgëzuar! Mos të nakalojë as kjo ditë pa e rikujtuar njëri-tjetrin dhe lashtësinë tonë aotoktone!

Miq të nderuar, pse ky kompleks inferi-oriteti ? A jemi më të mirët , me tëmençurit dhe edhe më budallenjt .Peran-doria romake u udhëhoq nga shumëperandore ilir, krishterimi u lejua nga dyperandorë ilir njeri i lindjës e tjetri iperëndimit. Ajka e Bizantit ishinshqiptaret , Taj mahallin një ndër 7mrekullitë e botës e bëri shqiptari. Ishimshtylla kurrizore intelektuale , luftarakedhe gjthëçka bërëse e Perandorisë Os-mane[ turke. Po pse me budallenjt ?sepse nuk e duam vetvetën dhe jemi su-perkompleksa inferior që e kthejme pra-panicën pas çdo ideologjije te re. Jemiinferior ndaj serbëve që ne i bëmë shtetdhe iu mësuam shkrim-lexim, jemi infe-rior ndaj malazezëve të cilët nga ne ubën shtet , jemi inferior ndaj sllavo-

maqedoneve sepse edhe atë Kryengrit-jen e tyre të Ilindenit e bëmë neshqiptaret. Jemi inferior ndaj grekërvesepse atyre iu krijuam shtetin. Jemi in-ferior ndaj Europës sepse atyre iu dhamEuropën. Boll mo!

Dhe miku im Erton Gashi e vazhdon :“Shkrimi i shenjtë thotë: kur nuk e dinmundet të të falet, por tashmë që e dimëdhe përsëri vazhdojmë të ecim rrugës qëna e trasuan plangprishësit e mesjetes,shfajësimi nuk mund të vie në shprehje!Pluhurin e së kaluarës medoemos duhetshkundur nga shpirti i shqiptarëve! Po tëmos e braktisshim të kaluarën tonë atanuk do të mund të ndërtonin mbithemelet tona, t'i modifikonin dhe ta sh-pallnin qytetrimin e tyre para botës!Andaj është imperativ i kohës , që tëbëhet çlirimi kolektiv shpirtëror i shqip-tarëve , si parakusht i RILINDJES kom-bëtare, njerëzore dhe hyjnore!

“I lexova komentet e mëposhteme nuke di çfarë të them,kur ne nuk dum vetentonë,nuk e duam asnjë,dhe asnjë nuk nadon,kjo ndodh që nga krijimi iIlirisë,duke nënvlersuar vetveten gjith-monë ngelim dhe jemi te shperfillur siShqiptar nëpër Europë ...,Jo te flasim përdisa emra arti kulture e sporti,por gjith-monë si njerëz dhe si popull Shqiptar.tatregojmë anën dhe figurën më pozitivedhe më të mirë si popull Pellazgo- Iliro-Shqiptar qe jemi.flm (Adnand Esati.)”

“Profesori i nderuar e ka cituar RudolfVirchow-in: “Kafkat e shqiptarëve e tre-gojnë racën më superiore të Europë"Nuki kuptoj etiketimet e komentuesve të tipitnazist, gebelsian... Nëse dikush e konte-ston thënien e Virchov-it, le ti drejtohenatij, apo si duket nuk i kanë parë thon-jëzat (ndoshta edhe nuk e kanë diturkuptimin e tyre?).

Pse kaq shumë mundohemi të paraqesim

veten kozmopolit e asnjanës? (FehmiAhmeti)

Pse e thoshte Zonja E Madhe EdithDurham kete per ne :“Shkurt ,shqipëtaret paraqiten si popull i kundërtnga të gjitha kombësitë e tjera të sull-tanit .. Kur të shohësh ndonjë qëparaqitet me ndonjë pamje fizike tëshkëlqyer , gjithnjë do të gjesh se e keparë shqipëtarin . Përvec kësaj , ngatëgjithë popujt e ballkanit vetem shqipë-tari është artist . Posaqëria e përson-alitetit tij të patundëshëm gjithnjë e çonpërpara në mënyrë të dallueshme ..”(Edith Durham , Brenga e Ballka-nit,1909) . E vertete kjo , apo jo?

Sa me realiste ne njohjen e thenieve tete huajve, aq me gjykues realiste do jemine lidhje me lashtesine dhe aftesine eraces shqiptare. Une tjeter gje lexoj netheniet e te huajve, miku Fahri dhe tjetergje ne titull dhe ne te shkruar prej jush,duke devijuar origjinalitetit te atyre the-nieve. Konkretisht behet fjale per supe-rioritet te races shqiptare ne Ballkan, mepas ne Europen Lindore dhe vetem kaq.Ku e gjetet pra thenien ku del qe jemime superioret ne Europe dhe per meteper ne bote, sic finalizohet kjo ne tit-ullin e ketij shkrimi? Kush e nuk deshi-ron kete superioritet prej nesh, por jo tashpikim ne permes eksagjerimit te the-nieve te te huajve. ( nje lexues)

Ç`thonë të tjerët për shkrimin?

“Edhe pse jo gjithmonë pajtohem mepasues të shkrimeve të zotnisëXharra.Megjithatë e ka përkrahjen timetë plotë .E a e dini perse?sepse këtijkombi të vjetër por shumë të përvuajturi duhet vetbesimi.E nganjëhere nukshikohen mjetet por qëllimi!Pse mos tëjemi edhe ne machiavelistë ndonjëhere.

Populli ynë për momentin është duke

kërkuar rrënjet e tijë si dhe identitetin enëpërkembur dhe me plot fjalën mundte themi se është në periudhe post trau-matike dhe ne depresion historik! Dhea e dini çfarë rekomandojnë psikologëtper personat që vuajnë nga depre-sioni!??që sa më shumë tu qëndrojnëafër njerëz të besueshem duke iperkrahur dhe edhe duke ua bërë qejfinduke u thënë se ata janë shumë të vlef-shem per familjen per rrethin e bilesedhe më gjerë per shoqërinë dhe kombinnë tërësi!Dhe kjo nuk e keni idenë sandikon pozitivisht në psikologjinë edëmtuar të një njeriu po pse jo edhe tenjë kombi!( një lexues)

Prandaj shikone nga ky prizëm dhe doshihni se Z.Xharra po luan rolin e njëshëruesi ose të paktë të një psikoter-apeuti që mundohet nganjëherë të nahipnotizojë e të na kthejë në fetusgjenetiko-historik që më pastaj na ndih-mon të të rishikojmë e ripërtypim trau-mat historike! (Xhelil Arifi)

“Do të ishte më mirë të mos diskutohejnë aspektet e racës. Racizmi ishte njënga anët negative te Nazizmit. Nësediskutohet se cila rracë eshte superiore-nuk do te bëjmë gjë tjetër vetëmse do tështojmë urrejtjen-arrogancën- racizmin.(Pirro Prifti)” Shumë mirë bëni që jepni info tëbazuar në studime te profesorëve temëdhenj botëror për rracën shqipëtare.Kush ka dyshime mbi këto studime tëkëtyre profesorëve të mëdhenj atëherë letë filloj e të shfletoj ndonjë libër , (Ar-mand Qoqja)

“Po cka done. ndoshta deshirojnë keq tëflitet per kombin tonë, për familjet tona,për identitetin tonë, kete ndoshta edojnë, Ndoshta disave, iu pelqen teflasim mirë për armiqët tonë, të cilët neshkelen me këmbë, deshën të na zh-dukin edhe “rrajen edhe faren,” Jo, jo

mos u ndal, shkruaj per historinë e kom-bit, shkruaj dhe me krejt forcën mbrojetë vërteten tonë ,se kthim prapa nuk ka,ka filluar rilindja e dytë shqiptarevazhdim i te parës pa as një ndryshimnga e para. (Zeqir Syla).”

“Në rastin konkret statusi i mësiperm iz. Xharra, nuk bën fjalë dhe nuk lidhetme te pergjith’shmen e ndjesive eduka-tive që finalizoni ju, si ato; “vepruese,menduese, gjykuese, prodhuese, e kri-juese…” sepse te tilla fragmete te ndje-sive trajtohen se mjafti neper kopshtefemijesh, si po ashtu dhe gjate arsim-imeve fillestare shkollore.

Ketu aktualisht statusi bën fjale për njëkuptim pak më të thellë dhe pak mehyjnor, dhe që çdo Shqiptar duhet te jetëi ndërgjegjshem dhe krenar se per ç’farëështë, ne lidhje me lavdinë e autokton-ismit së rracës dhe atdhe-dashurine e tij!

Dhe per te vazhduar me tej, ne rast se dote me lejohej me rrespekt; Une jam njepjestar i virtyteve te ketij autoktonismidhe, jam i sigurte tej mases qe kjo nuklidhet aspak me absurden, por lidhet mesensin e realitetit jetik, qe shumekombesi ne vendet perndimore e ndero-jne, e respektojne dhe e studjojne mezell.Nderkohe; A jane, ose te pakten andjehen “disa te tjere” si te tille? Do tekisha deshire qe pergjigj’ja te ishte: Po!Sepse ne rast te kundert, keta “disa tetjere” duhet t’i nenshtrohen arsimimitefikas nominal, por rigoroz, per t‘u re-prezantuar me ate qe quhet: - “Origjinae Domosdoshme Drejt Njohjes”! (ngakomentet)

Si mendoni te heshtim ndaj kesaj teorije:Vetëm shqiptarët kanë mbetur në tënjtën shkallë të parapambeturisë në nëtë cilën ishin edhe para një mijëvjete“(Sveta Protiq) Letra e panjohur eAt Paulin Margjokajt për Mustafa Kru

KOMPLEKSI I INFERIORITETIT TE SHQIPTARËVE ! PSE?

histori www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 17

Kuvend letrash me miqtë,letërkëmbimi i pasur i MustafaMerlikës-Kruja, i përfshirë në

katër vëllime, jep dimensionin jo vetëmtë këtij personaliteti, por dokumenton ezbardh shumë anë të errëta të historisësonë në periudhën më delikate, para dhepas Luftës së Dytë Botërore, kurpushtetin e morën komunistët. Janë 11vjet letërkëmbim me fratin pukjan që egjeti firmëtarin krutan në një gjendje tëvështirë shpirtërore “pa familje, por meuzdajë se nji ditë e shoh, veçse pa miqpërgjithmonë”

Ka një moment në histori,edhe pse në mërgim, është diskutuar mbipozitën fetare të Mbretëreshës. Letra eAt Paulin Margjokajt drejtuar MustafaKrujës rikthen çështjen, duke memo-rizuar këtë debat, edhe pse jo shumë injohur. Duke qenë se zgjedhja ishte bërëtashmë, letra “kujdeset” për trashëgim-inë fetare të familjes mbretërore, kur kjoi takon kohës që ishte vendosur nëKajro, Egjipt. Në këtë “debat”, pothuajkrejt të panjohur mbi përkatësinë fetaretë mbretëreshës, At Paulini zbulon një tëdhënë që pothuaj nuk është shfaqurndonjëherë në shtyp. Pa ndonjë informa-cion të bollshëm, në pak rreshta, AtPaulini i shkruan Mustafa Krujës mbifaktin se Mbreti Zog kishte pasur ofertapër të pasur një martesë të majme mendonjë orientale. Ndoshta frati vetë nukdinte saktësisht rreth kësaj çështjeje,ndaj i kërkon Krujës që t’i sillte shembujkonkretë se për kë bëhej fjalë.

Në vëllimin e katërt të serisësë letërkëmbimeve të Mustafa Krujësme miq e bashkëpunëtorë, personalitetetë jetës politike e kulturore të Shqipërisëtë fushave të ndryshme, të botuara nga“OMSCA-1”, letërkëmbimi me AtPaulin Margjokajn konsiderohet më iploti e ndoshta më interesanti për lex-uesin, mbasi paraqet një letërkëmbimmes dy personalitetesh krejt tëndryshëm nga mosha e nga formimi, porme një ndihmesë të çmuar në kulturënkombëtare që, nëpërmjet bisedës së tyreletërore, marrin në shqyrtim e ftillojnëndodhi e tema të ndryshme të historisëshqiptare të gjysmës së parë të shekullittë shkuar. Njëri ishte një protagonist ijetës politike, por edhe i asaj kulturore,njëri nga firmëtarët e Dokumentit tëPavarësisë, pjesëmarrës në shumicën engjarjeve që shënuan historinë e shtetitshqiptar në tridhjetë vitet e para të qe-nies së tij. Tjetri ishte një fratfrançeskan, një ish-mësues historie nëliceun “Illyricum”, që e kishte bërë hu-lumtimin e kësaj lënde qëllimin kryesortë jetës së tij, krahas atij të shërbyesit tëfesë.

I ndante një ndryshim mosheprej njëzet vitesh, por i bashkontedëshira e studimit të thellë, dashuria përvendin e tyre, ngulmimi në kërkimin esë vërtetës historike, shpresa, e mbeturvetëm në kufijtë e termit, për të parë njëShqipëri demokratike e dinjitoze.Letërkëmbimi filloi një ditë prilli të vitit1947, kur Atë Paulini, që jetonte nëBolzano, në një kuvend ku kryente de-tyrën e meshtarit, merr vesh se në Orti-sei, një lokalitet turistik i Trentinos, njënga vendet më të bukura të Italisë,banonte Mustafa Kruja, një emër i njo-hur i jetës shqiptare. Vendos t’i shkruajëpër të vendosur një lidhje me të.

“Letra e fratit pukian e gjeti firmëtarinkruetan në një gjendje të vështirë sh-

pirtërore “pa familje, por me uzdajë senji ditë e shoh, veçse pa miq përgjith-monë. Një letërkëmbim 11 vjeçar ngavënde e kontinente të ndryshme, gjith-monë duke u bërë më i ngrohtë, më ihapur, mes dy përfaqësuesish brezash tëndryshëm, që i lidhte jo vetëm fati i për-bashkët i të mërguarit politik, por edhedhimbja e përbashkët për fatin e Atd-heut, të cilit i kushtojnë frytin e mundittë mendjeve të tyre në studimet e vazh-dueshme për historinë e tij”, – shkruantrashëgimtari i Krujës, Eugjen Merlika.Këto letra bëjnë pjesë në vëllimin ekatërt, ku letërkëmbimi i pasur i MustafaMerlikës-Kruja, i përfshirë në katër vël-lime, jep dimensionin jo vetëm të këtijpersonaliteti, por dokumenton e zbardhshumë anë të errëta të historisë sonë nëperiudhën më delikate, para dhe pasLuftës së Dytë Botërore, kur pushtetin emorën komunistët. Gazeta “Standard”,me të drejtat e botimit nga “OMSCA-1”,nis ciklin e publikimit të disa letrave tërralla, me personalitete të politikës e tëkulturës. Edhe pse letërkëmbim, ajo qëçmohet në to është sqima e dijes, sikurkëta të ishin artikuj të publikuar për lex-ues, e jo mes vetes. Ndoshta kjo ishte njëprojekt-perspektivë e Krujës, gjë që iaimpononte çdo letërkëmbyesi, si në këtërast, duke na dhënë një shkollë tëmendimit.

***

BOLZANO, me 14 maj 1950

I dashtun Mik,

Letren tande e mora me 10, e po mundo-hem me t’i pergjegjë sa ma shpejt.

Astius: Shen Asti, ipeshkev iDurrësit, martirizue në kohen e Trajanit.

Festohet me 7 korrik.Sergius: Shirqi. Në Breg të Buenës gjin-det nji kishë e kushtueme shejtenve Ser-gio e Bacco, shqyp Shen Shirqi e ShnaBafti. Bakun e kan perkthye shqyptarëtpak si teper lirisht me “Baft”. Festa ektyne dy shejtenve bashkarisht kremto-het me 7 tetuer.Arcangelo: Kryeêngjëll ase Kryeêjëll.Mutter Gottes: Urata (la preghiera) mâe perhapuna e mâ popullorja qi thohet nënderë e në lavd të Zojës së Bekuemeâsht kjo: ITALISHT: “Ave, o Maria,piena di grazia; il Signore è con te, tu seibenedetta fra le donne, e benedetto è ilfrutto del tuo seno, Gesù. Santa Maria,Madre di Dio, prega per noi peccatori,adesso e nell’ora della nostra morte.Così sia!”. SHQYP: Falemi, o Mërí,hirëplote; Zoti â’ me tý, bekue jé mbigjithë grá e bekue fryti i barkut t’ tytJezus. Shejtja Mërí, Nana e Tynzot, lutuper né mkatnorë, tash e në fíll të mordess’onë. Ashtu kjoftë”. Kshtu âsht edhe nëfrengisht e në latinisht e në tjera gjuhënë të njajtin vend të Falemi Mrís. Edheperkthimi i Juej shkon ma së mirit; edhenë italisht thohet: la Vergine Madre,Maria Vergine, Santa Vergine etj. etj.Santa Maria a Nivibus (ase SanctaMaria ad Nives). Nder kalendarë shqypmë bjen nder mend se âsht kenë perk-thye: “Zoja e Borës”. Zoja e Bekuemenen ket titull ka njeket legendë pertemel. Në kohë të Papës Liberius (352-366) nji patric romak, emnit Johannes,me gruen e vet, tue mos pasë kurrnjifmi, dán me i a falë mbarë pasunín etyne së Lumes Zojë. Mbas uratësh sëpadame, qi Zoja e Bekueme t’u diftontenë çë mndyrë dote Ajo qi t’a perdorshinpasunín, Zoja i u duk ktyne n’anderrnaten e 5 Gushtit tue u thânë qi, n’atvend, të cillin ata t’a shifshin të mbluemme borë, do të ndreqshin nji kishë e do

t’i a kushtojshin Zojës. Si shkuen kta tëdy te Papa Liberius, ky u tha se edhe aikishte pasë pá të njajten anderr n’ atnatë. Në ket vend, prá, diten 5 Gusht, ráborë e prandej po në ket vend, me cere-moní të mdhaja, Papa Liberius dha she-jin me i a fillue punës per kishen kushtueZojës. Tue kenë në Romë edhe tjerakishë kushtue Zojës, dán me quejtë ketkishen e ré: “Sancta Maria ad Nives”apor, si e shkrueni Ju, tue dashtë në ketmndyrë me amshue edhe mrekullín eborës me 5 Gusht. Kjo kishë thirret tash“Santa Maria Maggiore” e âsht njanander kater bazilikat mâ të randsishmet tëRomës. Legenda e borës âsht e trilluemenë Mjeskohë, por emni i ka mbetë edhetash në liturgjín kishtare, e festa krem-tohet me 5 Gusht edhe tash.Sancta Maria ab Angeli Salutatione, aseedhe Annuntiatio Beatae Mariae Virgi-nis, kur iu lajmue Zojës së Bekueme prejkryeejllit Gabriel se do të lete prej sájJezu Krishti. Shpesh herë shifet i piktu-ruem l’Annunziazione, apo Lajmimi.Shqyp kjo Zojë thirret “Nuncjata”. NëShkoder perdoret nji proverb motit:“Nuncjata me shtergata, trí dit para a trídit mbrapa!”. Festa lutet me 25 marc.Ortodoksët e thrrasin ket festë – mos ga-bosha – Evangjelisma. Nandë muejmbas ksaj dite, d.m.th. me 25 dhetuer,janë Kshndellat ase Krishtlindja.Tash pvetjet e mija:

Më shkrueni në leter se qyshme 1927 e njihshi masken çlirim-nacjonale të fabrikueme në Moskë.Kishe me dashtë me dijtë mâ gjatë mbiket pikë. Në ket rasë ndoshta mundeshme më skjarue edhe kohen 1932- 33 kúru mbyllen shkollat fetare prej qeverís s’at hershme. Kush ka pasë gisht në ketpunë?Prap prej letres s’Ate m’ intereson aty ku

thoni se pozita fetare e Mbretneshës dotë jét rregullue në mergim, tue qenë se edini pozitivisht se Mbretnesha i bân tëgjitha kushtet e fés katholike e âshtshum’e devoçme e e lume nga ajo pik-pamje. Po per fmí, si do t’a ketë ndreqëpunen? Ju e dini sugurisht se kushti mâi randsishmi per me ndreqë pozitenfetare në rasë marteset ndermjet njikatholikut e njeriut të nji religjionit tjeterâsht qi fmít do të pagzohen katholikë edo të rriten në ket fé. N’ ambjentin eKajro-s sugurisht qi âsht e vshtirë qifmija të rriten në tjeter fé, posë asaj tëshumsís së Egjiptit. E dij se Mbreti kanji djalë, e kam pá ftyren e tij në njigazetë t’illustrueme italjane; si âshtpozita e ktij djalit per shka i perket fés eedukatës?Mndyra e të thânunit: “populli shqiptáre ka pasun në thue gjatë tanë historís sëvet me ndjekun mâ të fortin”. Ketmndyrë “e ka pasun në thue” nuk e kamndie kurr. Kshtu edhe fjala “tfillue” mëka hi në krye. Më vjen mirë qi me kor-respondencen me Jú po kam rasen mexânë nji fije shqyp e mos me harrue atashka dij.

Mbreti ka pasun rasa dheoferta per nji martesë shum’a pak tëmajme me ndonji orjentale. Më diftonindonji shembull!Kndova në gazetën “Flamuri” kto fjalëtë drejtueme Vatranve t’Amerikës: “Kurpushka e Avni Rustemit tronditi tërëParisin dhe rrëzoi përdhé trathëtín, jurendët për të ndihmuar, për të shpëtuarPushkatarin e Atdheut”. Edhe vetëkishem me dashtë me dijtë se si nuk indodhi kurrgja Avnís në ket rasë. Me vránji njeri në mjedis të Parigjit e me pshtueashtu pa tjeter, âsht per mue jo aq ekjartë.

Tash pvetja e mbrame, por qiká me të dhanë punë ma shum se tëtjerat zbashkut. Athue âsht e mundun qitë më dergoni nji herë gjithçka të dienipermbi salvimin qi kan psue musulmante kleri i tyne në ket kohen e rregjimit tëkuq të Hoxhës. Kam pasë lexue nji herë,para mâ se nji vjetet, se Myftija i Shko-dres kje vjerrë nen ftyren e Stalinitnd’odë të vet. M’ intereson me dijtëgjithshka kanë hjekë musulmant si bek-tashi si edhe tjerë nen ket rregjim. E jovetem salvimi i klerit, por edhe i person-ave tjerë musulmanë. Ksaj pikës sëmbrame nuk âsht nevoja të m’ipergjegjni ashtu menjiherë, pse kjo lypëkohë deri sa të mblidhet materjali inevojshem. Per salvimin e katholikvekan shkrue shpesh herë aty-ktu gazetatitaljane, por per musulmanë s’dij veçkrejt pak.

At pasaporten “Nansen”, per të cillenmë shkrueni e kam xjerrë e në te mëkanë dhânë edhe “Visto di reingresso”.Per pasaporten e IRO-s nuk kam aspakhaber. Tue mos kenë vetë i shkruem n’IRO, vshtirë se mund t’a xjerri.

Per tash njiherë po U uroj shndet e gjithtë mirat.Miku ytP.P.Margjokaj Paolino Margjokaj Viadei Francescani, 1

PSE REFUZOI MBRETI ZOG MARTESËNME GRUAN E PASUR ORIENTALE

NGA ALFRED LELA

Në një bejte të vitit 1926, Zgjidhe merr, Fan Noli, përmes ri-mash që këpusin mish, bën një

tablo të tipave të shqiptarit ndarë nëgjeografi fizike e karakteriale. I rrëzuarnga pushteti, të cilin e pat fituar jo mezgjedhje por me grusht shteti, nga njëverior, matjani Ahmet Zogu, por edhepërfaqësues i një partie, Popullores, mepërqendrim dhe influencë në jug të ven-dit, Noli nuk i shpëton paragjykimevendaj veriorëve dhe një miklimi ndaj ju-gorëve, përjashto këtu myzeqarët të cilëti bën copë. Por, nuk janë vetëm këto dy‘të meta’ në biografinë e Imzot Nolit: aiështë në njëfarë mënyre njëshqiptar em-igrant në vendin e vet. I lindur, rritur, ar-simuar jashtë, ai pati me Shqipërinë njënjohje të pamjaftë.

Disa prej tipizimeve të Nolit kanë baza-ment, por qoftë edhe vështirësia për tëkrijuar rima tingëlluese flet për atë sejanë, ose zemërime ose qëmtime të tëtjerëve, të cilat ai i ka futur më pas nëherbariumin e vet gjeografik. Pra, nëthelb, ravgimet e Nolit janë qëndrimepolitike. Ose më saktë antagonizma. Psejo, antizogizma. Kjo përplasje mes Pop-ullorëve dhe Përparimtarëve (partia eZogut) është shtrirë gjatë e gjerë nëkohën e kombit dhe në hapësirën(ngushtësirë më shpesh) mendore që ngavitet ‘20 për të ardhur e tillë deri në ditëttona. Ka ende në Shqipëri një ravgimveri-jug që është shquar vazhdimisht nëkonturimin e hartës elektorale. Jugu imajtë me Partinë Socialiste (Popullorëte Nolit) dhe veriu i djathtë me PartinëDemokratike (Përparimtarët e Zogut).

Në mes të viteve ‘20-‘40 dhe tranzi-cionit shqiptar, shtrihet, i kuq flakë ngajashtë dhe i zi kob nga brenda, komu-nizmi enverist. Përgjatë 45 viteve të tiju rrënjos një diktomi e mbrapshtë jug-veri. Jugu e kish fituar luftën, veriuhumbur; toskërishtja u bë rrjedhimishtlingua franca e shqiptarit, me parimingjuhë bëhet dialekti që fiton luftën. Elitae veriut, të arsimuarit në Perëndim dhebashkë me ta priftërinj katolikë, u bur-gosën, internuan e vranë. Zef Pllumi te‘Rrno për me tregue’ ka një episod meflamurin jugosllav në kumbanoren ekishës e këngën me toskën që i punonqindin gegës. Historia është e gjatë dheepisodet janë të shumta, por kine-matografia e Kinostudios ‘Shqipëria ere’ ndoshta e ilustron pretendimin e këtijshkrimi me arsenalin e personazhevenegative që ishin kryesisht gegë, e sido-mos katolikë.

Për të ardhur te Maks Velo dhe një in-tervistë e tij dhënë po kësaj gazete e pokëtij gazetari. Pa spekuluar me faktet,por duke evidentuar të thënat, titulli ipërzgjedhur ishte ‘Pse jam anti-verior eanti-mysliman”. Kundërthëniet që e pa-suan intervistën kundërthënëse nukmbetën brenda kufijve të vetes. Ato sh-përthyen në sharje, mallkime, linçimedhe premtime për vrasje e rrahje ndajVelos. Edhe gazeta e intervistë-marrësinuk mbetën pa gjë. Përmutja ishte emadhe, por jo aq sa për të mos dalluar,nëpër baticën e saj, profilin e tëangazhuarve në të.

Kush ishin Los Indignados me inter-vistën e Velos dhe nga ç’kënde e shihninata kumtin e arkitektit, ish-i persekutuar.

Unitaristët. Ajo prerje që e shehShqipërinë si diçka të mbyllur, të dhënënjëherë e përgjithmonë, njëfarë lope tëshenjtë, bajgat e së cilës nuk ekzistojnë,dhe që duhet mjelë sa herë qumështi ivetëmjaftueshmërisë personale nukmjafton, dhe glorifikuar po për këtë qël-lim. Sidomos në përballje me fqinjët,armiqtë e trashëguar. Unitaristët janëedhe racistë, edhe ksenofobë, pra atakanë në kokë njëfarë Shqipërie të EnverHoxhës ‘shkëmb graniti në brigjet eAdriatikut’; të trashëguar nga ilirët, nëmos nga pellazgët, dhe një gjuhë qëështë dega kryesore e jo gjethurinat nëBabilonin e gjuhëve kote të botës.

Këtyre nuk mund t’ua ndash Shqipërinëdhe as t’u tregosh hijen apo grinë e saj.Drita e gjeneratorit folkloriko-nacional-ist, mundësisht me naftë Ballshi, umjafton.

Veriorët. Këta janë në keqkuptimin estatusit të vet: nuk kanë nevojë përmbrojtje luftarake. Gjithmonë e kanëpatur vendin e tyre në krye të punëve tëvendit. Maks Velo nuk ua zhbën dotkryelartësinë, as përmasën diellore tëarealit geg. Ata kanë qenë në krye tëpunëve të Shqipërisë që nga Gjergj Kas-trioti, Ahmet Zogu e më vonë SaliBerisha. Fati historik i ka lënë ata nëshmang të zhvillimit: një pjesë e tyrejanë tërhequr në male për të ruajtur fenëe parë; një pjesë kaluan detin dhe i gjenndër arbëreshë. Pjesa më e madhe uzunë poshtë nga ngrehina e komunizmit.

Veriorët duhet të dekompleksohen nganarrativa komuniste për ta. Kanë pse. Nëndeshjen fitimtare të kombëtaresshqiptare ndaj Portugalisë, 80 për qinde ekipit ishin gegët. Një gege fitoi TheVoice of Italy, një tjetër, Rita Ora është

në majë të botës. Dhe, asnjëri syresh nukka reshtur së qeni dhe së demonstruariveten si një shqiptar i mirë.

Jugorët. Intervista e Maks Velos i ka‘lagur’ një pjesë syresh. Për faktin ethjeshtë se ata këmbëngulin në llucën enjë keqkuptimi të madh: superioritetitkulturor. Epërsi relative e siguruar në njëfragment të kohës, pra gjatë qeverisjessë vendit nga komunistët, të cilët krijuanshpejt e shpejt një elitë të re nga bujqit ezejtarët e jugut. Komunistët e nxorën ad-ministratën e tyre nga një edukim gjys-mak në shkollat e Lindjes. Për të kuptuar‘thesarin’ kulturor të elitës komuniste qëqeverisi Shqipërinë në 45 vjet mjaftonleximi i ditarëve të Haxhi Kroit, shefittë kabinetit të diktatorit, apo HysniKapos, një prej katër klasikëve të komu-nizmit shqiptar.

Intelektualët. Ardian Vehbiu i Peiza-zheve të fjalës, u bë zëri më i rëndë-sishëm i detraktuesve të intervistës sëMaks Velos. Vehbiu merrej edhe meMapon duke e kritikuar ashpër dhepërqeshur hollë vendimin e saj për t’idhënë vend e dritë rrufeve të arkitektit.Në regjistrin kadarean të interpretuarnga shkrimtari te Mosmarrëveshja Ve-hbiu bën pjesë te mohsat, pra te çmi-tizuesit. Të kundërtit e strehsave.(Kryestrehsi Kadare vetë.) Kështuqë nëpamje të parë, rreshtimi i tij, përtejsqimës intelektuale, me populistët tëhabit. A nuk është edhe uniteti një mit?A nuk duhet të jetojnë shqiptarët, sipasnjë këndvështrimi të majtë që e ka edheVehbiu, në përplasjet e multikultur-alitetit? Zëti ndaj Mapos është posaçër-isht hipokrit duke qenë se te blogu i vetai ka botuar një shkrim ku e ku më tëububushëm se intervista e Velos (e gjenite: http://peizazhe.com/2008/12/11/pu-crra-urbane-adoleshente/). Vehbiu kaqenë gjithashtu dhe vazhdimisht ngul-mues në identitetin e gegnishtes si di-

alekt dhe jo si gjuhë. Pra, ai ka punuarpa zjarrminë e Velos për veriorin si nën-shtresë. Pse ky ndërrim mendjeje?

Paranojakët: Janë një grup që shohin njërrezik imagjinar pas çdo ideje apo shfaq-jeje. Disa e shihnin intervistën e Velos sinjë porosi të mikut të tij, kryeministritRama, e të tjerë si ‘atentat’ ndaj vizitëssë Papës në Shqipëri. Faktin se inter-vistuesi e qëmton veten si katolik dhenuk hyn te miqtë e kryeministrit u shër-ben vetëm sa për të thurur intrigën ekomplotit tjetër: është shit intervistuesime gjithë gazetë! Më të fandaksuritimagjinonin një komplot greko-sllav.Stilema e njohur enveriste e ‘rrezikut tëbrendshëm e të jashtëm’ përsëritet tekëto simite të brumit komunist.

Maks Velo ka disa kënde në intervistëne tij. Më mirë është të hulumtohet përndonjë gjasë fakti në thelbin e tyre se satë digjemi në zjarrin e madh të sensa-cionit të tij. Një ndër pohimet e Velosështë njëfarë epërsie e ortodoksëveshqiptarë në punë, pra prirje për tembrothësia me anë të punës që çon edhetek inaktiviteti i tyre në kriminalitet. Tëlinçosh Maks Velon për këtë është si tëpërndjekësh Maksin tjetër, Veberin, përtezat e tij te Etika Protestante e Punës.Veber bën të njëjtën gjë: një dallim nëetikën e punës mes protestantëve dhekatolikëve. A ta djegim edhe Veberin qëguxon e bën një dallim të tillë? Ne mundtë jemi njerëz vërtet etikë nëse iamveshim etikën tonë një rrafshi univer-sal. Pra, fyhemi njëlloj si kur diferenco-hemi ne, ashtu dhe fragmente të popullitgjerman. Përndryshe jemi hipokritë.

Velo thekson edhe shifra të larta krimi-naliteti në veri të vendit krahasuar mejugun (me të cilin ai ka parasysh vetëmKorçën më duket!). Po, ka vrasje mëshumë në veri, por jo në të gjithë shtrir-jen gjeografike ama. Në Pukë, e paditur

si kaçake nga Noli, rrallëdëgjon për to. Gjithashtu nëKukës. Apo në Lezhë.Shkodra e vuan këtë plagëpër shkak të lëvizjeve mi-gratore të brendshme mefshatin malor që bie nëqytet. Por, Velo edhe psenuk e bën këtë dallim, duhettë pranojë se jo vetëmnumri i madh është bërtitës.Tmerrues gjithashtu ështëmakabriteti i vrasjeve. Atëqë s’e ka në numër, Korça eVelos e ka në makabritete.Nëse zgjedh të mos eshquajë këtë dallim, edhevetë ai është në predispozitëkomuniste. Bash në atë qëedhe e syrgjynosi.

Kush mendon se intervista eMaks Velos është një kër-cënim për fillin kombëtardhe inkurajon përçarjenveri-jug, i trembet mëshumë asaj që mendon vetëpër Tjetrin. Jo të gjitha bete-jat tona të brendshme janëedhe të kombit. Jo të gjithaparanojat që na rrëzojnë

besimin tonë do të shembin ngrehinën eharmonisë kombëtare.

Dallimet mes veriorit e jugorit ekzisto-jnë, por kurrë nuk mund të kthehen nëkërcënim. Duke heshtur për to dëshmo-jmë pasigurinë tonë. Të pjekur kombë-tarisht do të jemi kur me to të ndërtojmënjë regjistër auto-ironie.

Maks Velo, padyshim që ka derdhur nëfolenë e asaj interviste metalin e njëzemërimi që ne mund ta shohim edhe sihelm. Kudhra jonë mund ta rrahë sipasdëshirës: të bëjë një shpatë me të ose njëpenë.

Por Maks Velos, jugorëve, veriorëve, in-telektualëve dhe paranojakëve, tëgjithëve bashkë, u duhet kërkuar pakndershmëri. Nëse u dhemb Shqipëria,domethënë edhe veriu si pjesë e in-tegritetit dhe identitetit të saj, si kamundësi që nuk kanë ngritur thënë njëfjalë. Për një denoncim të përditshëm tëPartisë Demokratike, tashmë prejpothuajse dy muajsh për një deputet,dosjen inkriminuese të të cilit opozita etund përditë para hundëve tona.

Maks Velo pse nuk vë edhe kujën ekësaj në publik? Po Ardian Vehbiu, psenuk e gjen një fjalë në gjithë atëpeizazh? Po të rënët në atë marak tëshkretë të unitetit, pse nuk e shfaqinopozicionin e tyre ndaj listës së de-putetëve të Edi Ramës. I cili ështëpërkujdesur, rastësisht apo diabolikisht,që një pjesë e përfaqësuesve të Veriut tëjenë lalkrosa shumë e luigjgurakuqëaspak.

Sepse të gjithë duan të jenë korrektë metë fortin, të pasurin dhe shefin. Por meMaksin janë të revoltuar, Maksin, amanuk e durojnë. Maksit, brram do iabëjnë! Trimat që kanë hedhur gunën mbiwireless-in e internetit.

opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18

MAKS VELOS Ç’I PANË SITË…

opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 19

NGA ODETA BARBULLLUSHI

Kur lexova fillimisht titullin e in-tervistës së Maks Velos, botuarnë gazetën Mapo të së shtunës,

dt. 6 shtator, refuzova ta lexoj deri nëfund intervistën. Kjo sepse e dija që nukdo të mësoja asgjë të re në lidhje as meVelon dhe as me Shqipërinë. Por sa mëshumë kalonin ditët dhe sa më shumëkritika lexoja kundër intervistës sëVelos, aq më shumë kuptova se ky rastreflekton një fenomen kulturor tëdekadës së fundit, ai i të kthyerit të iden-titetit shqiptar në një mall konsumi nëmasë, të një lloj nacionalizmi banal meheronj e dragonj, të ngjashme me narra-tivat e fundshekullit të nëntëmbëdhjetë,por i shkëputur nga historia, kontekstidhe nga përditshmëria e jetëve njerë-zore.

Së pari, debati mbi Veri-Jugun dhe kr-ishtërimin e islamin në Shqipëri është imbushur me kontradikta fëminore, porjo më pak (ose pikërisht për këtë arsye)i dëmshëm. Në ndryshim nga shumëmyslimano-veriorë që kanë shkruar këtëjavë kundër intervistës së Maks Velos(se për hir të së vërtetës nuk kam lexuarende një kritikë nga një intelektual ngaJugu dhe i besimit ortodoks, përveçshkrimit logjik të Lekë Tasit), mendoj sesi intervista e Velos, ashtu dhe reagimetndaj tij bëjnë pjesë në të njëjtën hapësirëdebati intelektual (ose ‘të intelektual-izuar’). Ky debat lëviz vetëm në dyshina, dhe ato shumë të ngushta: atyre tëidentitet-formimit të fundshekullit tënëntëmbëdhjetë me heronj kombëtarë tëkrishterë e turq gjakprishës, veriorë tëegjër e jugorë të butë etj., etj. Kompletdebati është pjesë e të njëjtit mekanizëmdhe e të njëjtit ligjërim intelektualo-identitar, i cili sa më shumë që riprod-hohet, aq më shumë viktimizon tësulmuarit e intervistës së Velos. Sa përshembull, është njësoj sikur një seksisttë flasë sinqerisht se i urren gratë se janëtë dobëta, dhe të gjithë gratë të shkrua-jnë kundër tij, duke dhënë shembuj se kadhe gra të forta si Margaret Thatcher apoMbretëresha e Anglisë. Rastet e veçantanuk e zhbëjnë dot seksizmin, por vetëme përforcojnë atë. Prandaj, debati ështëgabim që në konceptim, dhe në fakt nukështë fare debat.

Së dyti, debati në fjalë reflekton njëkrizë të thellë konteksti. Flitet përqytete, për krahina e për identifikimefetare sikur ata të jenë krijesa gjenetike,si dhe kundërshtohet apo përforcohetkjo logjikë me fakte të izoluara. Kontek-sti pezullohet në emër të asaj çka ndjeni intervistuari dhe ‘fakteve’ mekanike(shifra kriminaliteti, personazhe suksesi,histori Skënderbeu dhe histori kryengrit-jesh etj). Në fakt, ky debat prandaj ështëkaq i ngushtë dhe joproduktiv (të paktënnga ana e atyre që kritikuan intervistëne Velos), pikërisht sepse nuk ka kontekstdhe sepse konteksti abstragohet në emërtë ‘identitetit shqiptar’.

Periudha postkomuniste, por sidomosperiudha që prej 2006-ës e këndej ështësaturuar me opinione, editoriale, inter-vista dhe analiza, debate dhe kundër-de-bate mbi identitetin e shqiptarëve. Qënga debati mes Ismail Kadaresë dheRexhep Qosjes mbi identitetin e shqip-tarëve më 2006-ën, çështja e ‘identitetitshqiptar’ ka preokupuar shkrimtarë, his-

torianë, gazetarë e këdo që vetëpërfshi-het në klasën e ‘intelektualëve’. ‘Iden-titeti shqiptar’ është kthyer në enigmën,zgjidhja e së cilës do të na i japëpërgjigje pyetjeve se pse nuk jemi endenë Bashkimin Europian, se pse nukpunojmë, pse pimë cigare dhe pse mar-rin ryshfet etj. Në këtë mes, media dheintelektualët janë motorët kryesorë tëprodhimit të identitetit shqiptar. Në fakt,të jesh intelektual në Shqipëri, duket seduhet patjetër të bëhesh pjesë e këtij de-bati mbi ndarjet qytetëruese të shqip-tarëve dhe mbi ‘esencat’ e kombit tonë.Por nuk mund të flasësh për identitetinshqiptar si të duash ti, por sipas disa shi-nave e dualizmave të ngushta nëpër kuecin edhe pyetjet e gazetarëve, si në in-tervistën në fjalë.

Që identitetet fetare dhe krahinore janëshumë të forta në Shqipëri, dhe që re-flektohen deri në politikën e elitave, kjoështë e pamohueshme. Sidomos kurkombinohen dhe me statusin ekonomik,me ndarjen rurale/urbane, statusin dheprejardhjen familjare, profesionin etj,identitetet fetare dhe krahinore krijojnëdualizma eksplozive që ndikojnë real-isht jetët e njerëzve në përditshmërinë etyre. Po ashtu, stereotipet mbi krahinatdhe fetë e ndryshme ekzistojnë në çdovend, perëndimor a lindor, në Jug a nëVeri të Evropës e gjetkë. Po ata rrallëmbushin rubrikat e opinioneve apo të in-tervistave me personalitete apo marrinpozicion të privilegjuar në diskurin pub-

lik si dije legjitime, të cilave duhet t’ireferohemi. Kjo mund të ndodhë në mo-mente të acaruara lufte identitare nëshoqëritë me probleme të pazgjidhurashtetformimi p.sh, si në Maqedoni vitete fundit, republikat ish-sovjetike etj. Nëraste konfliktesh, intelektualët dhenjerëzit publikë fillojnë e pyeten nëmedia si të ishin në hetuesi për pozi-cionin e tyre në lidhje me ndasitë et-nike/fetare/kombëtare. Në këtomomente, secili shtyhet me detyrim nënjërën apo tjetrën anë të llogores. Porunë nuk e di që ne, shqiptarët eShqipërisë, qenkërkemi në një konflikttë tillë. Që të mbash lart unitetin kom-bëtar siç e mban media dhe intelektualëttanë dhe të flasësh për realitetinshumëshekullor të tolerancës fetare nganjëra anë, dhe njëkohësisht të riprod-hosh binome identitare përditë me anëtë përdorimit të emocioneve të njerëzvenga ana tjetër, tregon që ose nuk besonnë realitetin e tolerancës dhe bashkimitose do ta ndryshosh atë. Ose nuk ke meçfarë tjetër të tërheqësh vëmendje.

Problemi tjetër është paraqitja edeklaratave të Maks Velos si një tëvërtetë që të gjithë e dimë, por kemifrikë ta themi. Kjo sepse vjen nga një in-telektual, dhe për më tepër nga një in-telektual interesant dhe jo içfarëdoshëm, dhe vjen në një formë tësinqertë e pa doreza. Se çfarë mendonMaks Velo mbi të kaluarën otomane tëShqipërisë dhe mbi Islamin shqiptar, kjo

pak a shumë dihej. Reagimi i tij ështëemocional dhe personal dhe deri këtupër mua është puna e Velos se çfarëndien. Reagimet personale/emocionaletë njerëzve nuk mund t’i shpjegosh nëmënyrë racionale dhe çdo përpjekje nëkëtë drejtim është e kotë. Racizmi, sek-sizmi dhe krahinizmi në përgjithësi janëshumë të rëndësishme për shumë njerëzpër të konfirmuar në mënyrë pozitiveidentitetet e tyre. Por kur –izmave i jepetzë në mënyrë të përsëritur, trumbetohensi sinqeritet eksentrik dhe fillojnë e ar-gumentohen me fakte jashtë konteksti,këtu fillon çmenduria. Velo, mesa kup-toj, e ka menduar gjatë intervistës semund të tingëllojë si racist krahinor kurbën dallime mes veriorëve dhe gegëve(unë si shkodrane besoj bie në të dytët),por kjo nuk pi shumë ujë në një diskurspublik kur etiketat janë ngjitur e llogoretjanë ndarë me kohë: Është njësoj sikurracistët e edukuar dhe të emancipuarthonë: ‘Në fakt, unë kam njohur njëzezak shumë të shkathët, megjithëse nëpërgjithësi janë dembela si racë’. Dal-limi mes gegëve dhe veriorëve nuk e sh-pëton dot mençurinë e intervistës, sepsenë momentin që gazetari dhe i intervis-tuari i hyjnë lojës së ‘Veri-Jugut’ dhe tëmyslimanizmit, nuk ka kthim prapa. Osedo t’u rezistosh fjalëve etiketa, ose do tëmbysin ata ty. Dhe në këtë rast, MaksVelon e mbyt diskuri kulturalist, të cilinai e riprodhon dhe e përtyp e ripërtyp, sefundja media këtë detyrë i ka dhënë, njëdetyrë për intelektualin. Po ta mendosh,

vetë Velo është viktimë e gjithë këtijligjërimi, paçka sa e dëshiron ai këtë.

‘Identiteti shqiptar’ na prezantohet ngamedia dhe elita intelektuale çdo stinë açdo dy vjet si ‘modeli më i ri’ i ligjërimitverior-jugor dhe i ndarjes mes Lindjes ePerëndimit në Shqipëri, si me qenë seritë ndryshme të së njëjtës markë vesh-jesh. Debati për ‘shqiptarin’ bashkon trigjëra: së pari, fiksimin bashkëkohor tëpothuaj gjithë shoqërive ku ka mbërriturteknologjia e telefonisë celulare dhe in-terneti për të rrëfyer mbi veten; së dyti,me nevojën popullore ndër shqiptarë përtë krijuar një master-narrative që shpje-gon mënyrën e tyre të jetesës, (dhembrapshtinë e tyre), dhe në këtë rast in-telektualët vazhdojnë të jenë prodhuesite kësaj master-narrative; dhe së treti, metërheqjen e medias nga çdo gjykim nor-mativ, moral apo që ka lidhje me qyte-tarinë, në emër të ‘pasqyrimit tërealiteteve’ siç ata janë, duke harruar qëmedia fuqinë më të madhe nuk e ka teraportimi por te krijimi i identiteteve,ideve, perceptimeve etj., pra të realitetit.

Fundja, hapësira e gazetës apo kohatelevizive janë përherë të kufizuara dhenuk ka vend për të gjithë, por vetëm përata që riprodhojnë të njëjtat stereotipe nëforma interesante të zhanrit, shprehjesartistike, apo jetëshkrimit individual.

Në këtë kuptim, debati mbi identitetinshqiptar bën një lloj nivelimi apo ho-mogjenizimi të gjithë shumëllojsh-mërisë së shqiptarëve sipas disakategorive fetare e krahinore: ai nukmerret me gra e vajza, për shembull,sepse ata qëndrojnë jashtë identitetitkombëtar si ekstra-kombësi. Dhe sigur-isht, ‘shqiptari’ kjo qenie e pastër dhekrenare mashkullore na vjen dukekalëruar kohërat dhe epokat njësoj ipandryshuar që prej shekullit të 15 derinë ditët tona. Për dikë, ky mbijetuesprincëror jeton në Korçë, për të tjerëjeton në Mirditë, e për të tjerë nëShkodër a Vlorë. Historitë me dragonj eheronj na bëjnë krenarë ose na japin sh-pjegime se pse nuk kemi arritur aty ku e‘meritojmë’.

Në fund të fundit, intervista e Velos dhedebati që e pasoi, është tregues shumë isaktë i kulturës ‘mainstream’ mediatikedhe intelektuale shqiptare sot: një kul-turë që riprodhon përditë një nacional-izëm banal nëpërmjet racizmave fetaree krahinore dhe që distancohetvazhdimisht nga konteksti i gjërave metë cilat merret. Mund të përpiqesh t’irezistosh në forma të ndryshme kësajkulture, duke e përqeshur apo akuzuarMaks Velon. Por forma më e mirë për tëgjitha palët është të fillosh të mendoshpër probleme të tjera sesa për fetë dhekrahinat shqiptare, dhe ndoshta dhe tainjorosh fare këtë shkrim me të lexuartitullin.

*Pedagoge në Universitetin Europiantë Tiranës.

‘IDENTITETI’ SHQIPTAR SI PRODUKTKONSUMI NË MASË

kulture www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 20

Me shfaqjen e celulitit bateriadepërton nga shtresat ejashtme të lëkurës në ato më

të thella, duke krijuar fryrje dhe thel-lime, që i japin një formë jo të estetikelëkurës. Celuliti është një lloj indi dh-jamor në shtresën e nënlëkurës qëpërmban tufa indi lidhor. Ky ind lidhor,që varion në trashësi dhe është indërthurur me qelizat dhjamore, mba-het në atë pozicion nga një rrjet fibrashqë e mbron trupin tonë duke rrethuarmuskujt dhe organet. Ai është i rrethuarnga një lëng që përveçse e ushqen, për-bën dhe një sistem efektiv për elimin-imin e mbeturinave. Kur gjithçkafunksionon siç duhet, mbeturinat largo-hen jashtë trupit nga ky sistem, gjë qërezulton në kurba të lëmuara të trupit;kur yndyrnat, lëngjet dhe toksinatmbeten thellë në lëkurë (poshtë shtresësepidurale), indi lidhor trashet dhe for-cohet duke dhënë një efekt fryrës. Mekalimin e moshës, shtresat e lëkurëshollohen, çka rezulton në shfaqjen epamjes së valëzuar të celulitit.Ndryshimi i celulitit me dhjamin ështëse celuliti, në dallim nga dhjamosja,ndodhet vetëm në disa pjesë të caktuaratë trupit; kofshët, të ndenjurat, barkudhe gjoksi. Megjithëse formimi i celuli-tit varet nga dieta dhe stili i jetesës,pjesa më e madhe e tij është e formuarnga toksina dhe yndyra të formuara nëtrup, që mund të prekin gra të çfarëdol-loj përmase, peshe dhe strukture tru-pore.

Masat

Celuliti konsiderohet patologji dheështë një nga problemet më shqetësuesetek femrat. Në rastet me celulit, themiqë sasia e yndyrës është mbi limitinstandard të normales, d.m.th, mbi 22 %të peshës trupore. Celuliti ka volum,sepse në fazën e zhvillimit të tij kemizmadhim të qelizës dhjamore dhe si pa-sojë, deformim të pjesëve të ndryshmetë trupit. Ai është i dukshëm në pozicionvertikal dhe ka efekt pamor të ngjashëmme lëkurën e portokallit.Kjo zonë është e mbingarkuar me ujëdhe yndyrë dhe kështu deformon enët e

gjakut e pengon qarkullimin normal tëtij. Nëse nuk marrim masa, celuliti dotë akumulohet në vazhdimësi. Për taluftuar ose parandaluar atë, duhet njëaktivitet fizik i pandërprerë. Në rastetekstreme duhen bllokuar burimet e yn-dyrave, të sheqerit dhe të brumërave.Duhet konsumuar një sasi e madhe ujideri në 3 kg në ditë, sepse oksigjeni qëpërmban uji e eliminon celulitin në njëmasë të konsiderueshme. Në trajtimetestetike është mjaft efikase baltoterapiame produkte organike si: alga deti, kër-pudha të konservuara në parafinë. Kytrajtim ndihmon rrëzimin e celulitit dherezultatet janë të kënaqshme. Ky trajtimshoqërohet me tonifikimin e musku-laturës. Detyrimisht duhet t’i nënshtro-hesh aparateve me elektroda, siç janë:Top Slimmer, Ultratonic etj. Kjo ështëgjimnastikë pasive ose dobësim nëmënyre dembele. Këto trajtime janë tëkushtueshme, por të rehatshme.Ndryshe mund të ushtroheni në natyrëose palestër, por gjithmonë mos harroniujin që është element i rëndësishëm. Mevullnet çdo gjë arrihet. Pas këtyre traj-timeve do të keni një trup perfekt. Hum-bja në peshë të jep sadisfaksion dhe

ndihesh më energjik dhe më i shëndet-shëm.

Çarjet e lëkurës

Zakonisht çarjet e lëkurës vijnë ngandryshimet në peshë dhe si rrjedhojëlëkura humbet elasticitetin dhe çahet.Për këtë problem duhet të përdorenkremrat rasodant dhe hidratant me aloevera dhe qumësht blete të pasuruara meprobiotikë, të cilat jo vetëm ushqejnëlëkurën, por dhe trajtojnë deri në thel-lësi problemet më të komplikuara nësajë të vetive kurative të bimëve medi-cinale që përmbajnë. Gjithashtu, duhettë merret nga goja dhe vitaminë E, e cilagjithmonë duhet të jetë me origjinë bi-more. Shumë i pasur me vitaminë Eështë vaji i bajames dhe ai i farës së gru-rit, që duhet shoqëruar me acidin folik,i cili ndodhet me shumicë në lëngun eshegës. Në rastet e çarjes së lëkurës,vaji i bajames mund të përdoret edhepër lyerje nga jashtë të pjesëve kulëkura ka pësuar çarje. Gjithashtu, përtë evituar çarjet e lëkurës është i nevo-jshëm përdorimi i kremrave bimorë, të

cilët ushqejnë lëkurën duke i dhënëkështu edhe vitalitetin e munguar. Rritjae qarkullimit të gjakut përmes masazhitpadyshim që ndihmon në eliminimin ecelulitit.

Faktorët

1-Trashëgimia2-Marrja e pamjaftueshme e ujit3-Dieta4-Pirja e duhanit5-Tensioni dhe stresi6-Marrja e mjekimit7-Mungesa e ushqimeve dhe stili ijetesës

Këshilla për të eliminuar celulitin

1. Flini me këmbë të mbështetura mbinjë jastëk (lartësi 10 cm). Por kini ku-jdes që jastëkun ta vendosni poshtëdyshekut.2. Shko në palestër dhe ndiqe rregullisht2 ose 3 herë në javë.Mjaftojnë edhe 20 minuta gjimnastikënë ditë.3. Ecni...4. Masazhoni këmbët duke filluar ngakavilja, duke u ngjitur pastaj deri te kof-shët me një peshqir pak të ashpër.5. Përfundoni dushin duke u hedhur ujëtë ftohtë këmbëve, duke filluar ngafundi i këmbëve dhe duke përfunduar tekofshët.6. Eliminoni: kafenë, kripën dheushqime të kripura.

Evitoni

1. Mos mbaj veshur rroba shumë tëngushta.2. Elimino, alkoolin dhe duhanin.3. Evito takat e larta. Taka ideale është4 centimetra.4. Harro banjat e nxehta. Nxehtësiazmadhon të fryrat dhe ngushton enët egjakut.

5. Mos qëndro këmbë përmbi këmbë,ndërsa je e ulur.

Shkaku i shfaqjes së celuliteveNë fillim duhet të saktësohet që celulitishfaqet tek 90 për qind e femrave. Njëdetaj tjetër është se ato shfaqen edhe tekfemrat e reja, sepse njeri nga shkaqetështë edhe ndryshimi që pëson trupigjatë pubertetit.

Bëni kujdes:

1 eliminoni ose pakësoni konsumimine kafesë dhe alkoolit2 mos pini duhan3 evitoni kripën4 hani sa më shumë zarzavate dhe frutatë freskëta5 pini shumë ujë, por jo afër vakteve tëushqimit6 bëni shumë lëvizje

Nuk është e thënë që të kaloni orë tëtëra në palestër, mjaftojnë edhe shëtitjenë këmbë. Për shembull, nëse kalonishumë kohë në zyrë, bëni disa hapashëtitje gjatë kohës së drekës, mos mer-rni autobusin për të shkuar në shtëpi.Rezultatet nuk do të ishin të menjëher-shme, megjithatë kjo do t’u bëhet kul-turë e të vepruarit, për t’u ndier më mirëme trupin.

Ananasi lufton celulitin

Fruti i ananasit përmban një enzimë qëquhet Bromelaine, e cila ka për veti tëshkrijë proteinat (depolymerizon fib-rinën). Pra, kur fryti i ananasit është ipjekur mirë, mund të përdoret për dietë.Ai ndihmon në eliminimin e yndyrnavetë tepërta. Ul ndjeshëm celulitet te fem-rat dhe ndihmon gjithashtu për të rënënga pesha. Por kujdes, ananasi jo shumëi pjekur përmban shumë vitaminë C dhendihmon në këtë rast në hapjen e orek-sit

Si te eleminojme celulitin ?

Jeni lodhur duke përdorur produkte tështrenjta dhe joefektive bukurie? Ështëkoha t’i flakni ato produkte të pado-bishme dhe të filloni të hani ushqime përtë pasur një lëkurë të përsosur.

Ne ju prezantojmë pesë produktet qënuk duhet t’i mungojnë dietës suajushqimore.

Specat e kuq

Këto perime të shijshme mund të shijo-hen të gjalla ose të gatuara. Një spec ikuq përmban më tepër se 100 për qindtë nevojave ditore për vitaminë C. Poashtu, ajo përmban sasi të mëdha të fi-brave dietike dhe vitaminë B6. Është epasur në karotenoide, të cilat ndihmojnënë parandalimin e rrudhave dhe rrisinqarkullimin e gjakut në lëkurë, duke ebërë atë të duket më e re. Ato luftojnëaknet, prandaj konsumimi i tyrepadyshim se do t’ju bëj të ndjeheni dhetë dukeni shumë më e re se sa që në re-alitet jeni.

Salmoni

Mishi nga peshku i salmonit, është njëushqim i shkëlqyer për të luftuar stresin,ankthin dhe depresionin. Po ashtu, aiofron shumicën e vitaminës D për tëcilën ka nevojë trupi. Vitamina D ështëpërgjegjëse për ruajtjen e zemrës, kock-ave, zorrës së trashë dhe trurit. Ajoparandalon kancerin e zorrës së trashë,depresionin, ankthin dhe sëmundjet ezemrës dhe kockave. Salmoni është ipasur me acidin omega 3, që është ishkëlqyer për të luftuar inflamacionin,rrudhat dhe aknet. Ajo që është e rëndë-sishme, është se mishin e këtij peshkumund ta gjeni gjatë tërë vitit, prandajmos ngurroni por konsumoni sa mëshumë mish të tillë.

Vaji i arrës së kokosit

Ai është një nga burimet më të pasura tëyndyrave të ngopura. Përmban acid lau-

rik, një agjent antibakterial dhe antiviralqë mbron nga viruset, infeksionet, infla-macioni dhe aknet. Ai është i pasur mevitaminën E, e cila është perfekt për taruajtur lëkurën të hidratuar, të butë dhepa rrudha. Ka shumë preparatekozmetike të cilat si bazë e kanë këtë

vaj, prandaj mbetet tek ju që t’i gjenidhe t’i blini ato, pasi rezultatet në fy-tyrën dhe trupin tuaj do të jenë shumë tëqarta.

Çaji jeshil

Është një burim i shkëlqyer antioksidue-sish dhe një aminoacidi unik, L-tean-inës, që ndihmon në qetësimin e trupitdhe uljen e stresit. Pini 3 ose më tepërfilxhanë çaji jeshil në ditë për rezultatemë të mira. Është forma më e lirë dhemë e mirë për t’i dhënë lëkurës suaj ma-teriet e nevojshme që të duket e bukurdhe e freskët.

Spinaqi

Spinaqi është një ushqim i shëndetshëmdhe i pasur me vlera ushqyese që duhetta përfshijmë në dietën e përditshme. Aiështë burim i hekurit, folatit, klorofilit,vitaminës E, magnezit, vitaminës A, fi-brave, proteinave bimore dhe vitaminësC. Në sajë të aftësive antioksidues, vit-aminës C, e dhe A, ai është i jashtëza-konshëm për lëkurën.

Ushqimet për një lëkurë të përsosur

faqet e lehta www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21

Nuk e di se çfarë vëreni ju, porunë gjëja e parë që shikoj te njëfemër janë flokët, sidomos kur

janë të gjata, nga natyra, jo parukierja. Ikam pikë të dobët, më pëlqejnë shumëkur janë të dendura dhe të krehura mirë.Nuk jam e fiksuar pas ngjyrave (dhe pseparapëlqej flokët e verdha). Ato qës’shikoj dot me sy janë extensions (tufatartificiale) kaq shumë të përhapura nëditët tona.

Ato pak herë që kam vizituarShqipërinë, kam vënë re se vajzat atyngarkohen shumë, sa në makijazh po aqdhe në veshje. Vajzat 18 -20 vjeçe ngja-jnë sikur janë 30 vjeçe. Mendojnë se nëkëtë mënyrë bëhen më tërheqëse, më tëbukura, më femra. Dhe kjo është gabim,vajzat në këtë moshë janë të freskëta dhes’është e nevojshme të mbingarkohen.Nejse… kjo është një temë që kërkonshumë diskutim…

Sot, dua të shkruaj për flokët… Flokëtmund të rrëzojnë psikologjinë e femrësnga një çast në tjetrin. Çdo mëngjes, kurqëndrojmë para pasqyrës, vrasim mend-jen se si do t’i rregullojmë flokët sot.Herë duket sikur na e ka fajin prerja,herë tjetër dendësia e kështu merradhë… Dhe në të vërtetë, fajin e kemivetë NE, ne që nuk bëjmë zgjedhje tëpërshtatshme, mundohemi të ndjekimmodën, tendencën e ngjyrave sipas se-zoneve dhe në fund mbetemi të pakë-naqura. Mirë është të marrim ide të reja,por jo t’i ndjekim të gjitha. Çdo njeri kastilin e vet. Është e papranueshme tëqarkullojmë të gjitha me të njëjtënngjyrë flokësh, të njëjtën prerje dhe të

njëjtën gjatësi. E rëndësishmja është tëgjejmë atë që na shkon neve, jo shu-micës. Stilistët dhe hair stylist-ët bëjnëpunën e tyre, fundja për atë punëpaguhen, kjo s’do të thotë se duhet t’idëgjojmë për të gjitha.

Së pari, duhet të kujdesemi për shën-detin e flokëve, të konsumojmë ushqimetë pasura me vitamina dhe jo kalori. Dhesë dyti, të gjejmë ngjyrën që na shkon.Në treg, qarkullojnë dhjetra lloje bo-jrash… plot me përbërës të dyshimtë etë rrezikshëm.. Akoma dhe ngjyrat (bo-jrat) natyrale që shiten në farmaci kanëpërqindje të lartë kimikatesh, prandaj nëqoftë se nuk doni ndryshime të shpejtapërdorini sa më rrallë.

Padyshim ngjyra më tërheqëse vazhdontë jetë e verdha. Mirëpo, që ta mirëm-bash këtë ngjyrë (për biondet natyrale)apo ta zgjedhësh në të ardhmen, kërkonshumë punë e kujdes. S’është e lehtë tëlyesh flokët çdo dy javë. Dhe nuk flas

vetëm për koston, por dhe për rreziksh-mërinë që mund të përmbajnë produktete tregut (bojrat).

Unë flokët e mia, nuk i kam lyer as-njëherë, i kam të gjata, me onde dhetërësisht natyrale (për të ruajtur ngjyrëne artë, përdor vetëm kamomil). Jo ses’më ka shkuar ndërmend t’i ndryshoj,por në atë kohë kur desha të bëja njëndryshim të vogël, nëna ime më ndaloi,më tha:” Jo, nuk do të lejoj të bësh njëmarrëzi të tillë, tani je e vogël dhe nuk ekupton, por më vonë do të më kujtoshdhe falenderosh”, dhe vërtet ashtundodhi, sot, e falenderoj nga zemra përkëshillat e saj (akoma dhe në lidhje megrimin, deri në moshën 17 vjeçe nukkisha provuar as lip gloss, e jo mëmakeup)…

Flokët janë gjysma e bukurisë, prandajia vlen të kujdeseni për to. Një fytyrësado e grimuar mirë, asnjëherë nuk dotë shkëlqejë në rast se flokët janë të

rralla, të pakrehura mirë, dhe mbi tëgjitha pa ngjyrën e duhur.

Ngjyra e flokëve duhet të jetë pranëngjyrës së lëkurës, pra, akoma dhe nësei lyeni mos ndryshoni tërësisht ngjyrë,për shembull, një lëkurë-bardhë si punaime me flokë të zeza do të ngjanteshumë keq.Mikesha të dashura, në qoftë se doni tëçelni/hapni ngjyrën e flokëve tuaj nëmënyrë natyrale (si dhe të vazhdoni tëkeni qime në kokë, se me bojrat eshumta, shumë shpejt do nevojiteniparuke), do t’ju këshilloja mënyrat e më-poshtme… Janë shumë të thjeshta dhetë efektshme. Këto janë veç disakëshilla, kushdo i ndjek, kush nuk dovazhdon të bëjë ato që bënte deri sot…

LIMONI: Lëngu i limonit me acidet qëpërmban mund të hapë dy deri në tretone ngjyrën e flokut, kryesisht nësekombinohet dhe me ekspozim në diell.Akoma dhe në dimër, limoni mund tëbëjë mrekullira, mjafton që të mos keniflokë të zeza si dhe të mos nxitoheni përrezultate të menjëhershme. Çdo herë,para larjes, aplikoni në flokët tuaja lënglimoni për rreth një orë. Gradualisht, dotë shihni se ngjyra do të hapet. Ka të ng-jarë që para se të “biondëzohen” , tëmarrin ngjyrë të kuqrremtë. Në rast sendodh kështu, vazhdoni t’i lani disaherë, derisa të zhduket plotësisht.

UTHULLA: Një produkt natyral që jo

vetëm rihap ngjyrën e flokëve por dhe ujep shkëlqim. Para se t’i lani, merrni njëfilxhan çaji mbusheni me uthull dhelagni flokët, lereni të veprojë për rrethnjë orë dhe pastaj shplajini me ujë tëvakët dhe pak shampo.

KANELLA: Disa betohen në emër tësaj. Hap ngjyrën e flokëve dhe u jep njëshkëlqim disi të kuqrremtë. Në një enëtë pastër shtoni sasi të njëjtë kanelle dhekondicioneri (zbutës flokësh) dhe pasi tëjeni larë aplikoni përzierjen në flokë tëlagura. Fërkojini flokët mirë dhe i krehnime kujdes që përzierja të përhapet në tëgjithë flokun. Qëndroni kështu tre osekatër orë dhe pastaj lahuni. Në qoftë sedoni të keni rezlutate më të mira, apliko-jeni në darkë dhe lahuni në mëngjes.

KAMOMILI: Pothuajse të gjitha kemidëgjuar nga gjyshet tona se kamomiliështë miku më i mirë i flokëve të verdha.Përveç ngjyrës së artë që u jep, i ushqennë rrënjë, duke i bërë më të dendura, mëtë forta dhe natyrisht më shkëlqyese.Zieni pak kamomil dhe lagni flokët metë, qëndroni në diell një ose dy orë,rezultati do t’ju mahnitë.

KOMBINIME: Merrni pak uthull (njëfilxhan kafeje), gjysmë limoni (të shtry-dhur), një filxhan lëng kamomili dhe njëkokërr vezë, përziejini bashkë dhe pastajlyeni flokët me kokteilin e përgatitur,lereni të veprojë rreth 25 – 30 minutadhe më pas lahuni normalisht

SEKRETE TË VOGLA PËR FLOKË TË ARTA

Midis të tjerave, një ndër së-mundjet më serioze që prekgjithnjë e më shumë njerëzit

është ajo e gjendrës tiroide. Gjendra nëfjalë ndodhet në qendër të qafës, dhe siçe shihni ngjan me flutur (me dy krahë) ecila mbështillet rreth trakesë. Funksionikryesor i tiroidës është prodhimi i hor-moneve të saj. Prodhimi në fjalë,përgjegjësohet për sasinë e hormonevetë prodhuara që kontrollojnë metabo-lizmin e përgjithshëm të trupit, akomadhe energjinë e nevojshme të tij. Mirëposhpesh herë ndodh të kemi zmadhim tëtiroideve. Shkak parësor për shfaqjen egushës (siç quhet në gjuhën e popullit)është pamjaftueshmëria e jodit.

Ku e gjejmë jodin?

Jodi është një mikroelement që e gjejmënë mjedis dhe është tepër i nevojshëmpër organizmin tonë. Jodi është i pran-ishëm kryesisht tek hormonet e tiroidës,siç e ripërmendëm, funksioni kryesor ijodit eshte i lidhur me veprimtarinë e kë-tyre hormoneve që janë përgjegjëse përfunksionet metabolike, ndër të cilat rrit-jen trupore. Jodin mund ta gjejmë nëdisa ushqime si, peshku, qumështi poredhe tek vezet. Prania e tij tek frutat apozarzavatet varet nga terreni i kultivimit.Doza ditore e këshilluar është rreth 0,15mg për të dyja gjinitë, ndërsa gjatështatëzënisë apo dhënies së gjirit dozarritet. Mangësia e jodit mund te shkak-tojë Strumën (gushën), ose ndryshe rrit-jen e gjendrës tiroide.

Gjendra tiroide rritet për tëkompensuar mungesën e jodit dhe ngamungesa e këtij te fundit në tiroide for-

mohen disa noduj, këtu ia vlen të thek-sojmë se janë të ndryshëm si nga mad-hësia dhe nga funksioni i tyre.Pamjaftueshmëria e hormoneve tëtiroidës në gjak shkakton sindromënklinike që quhet hipoterozë:

Nënprodhim i hormoneve tëtiroidës (hipoterozë) quhet faza organikee cila tregon se gjendra tiroide nuk prod-hon hormonet e nevojshme dhe të do-mosdoshme për funksionin normal tëorganizmit. Një nga ato është dhe thy-roxin, por përveç kësaj, siç është vërtet-uar shkencërisht, gjendra tiroideprodhon një simblegmë hormonesh joshumë të njohura, të cilat nuk ekzistojnënë hormonin sintetik që shpesh reko-mandohet nga mjeku. Krahas të gjithavekëtyre, njerëzit jo gjithmonë janë nëgjendje të dinë se nga se vuajnë, pra, ngahipoteroza apo hiperteroza. Në lidhje me

këtë problem, dhe pas një serëkërkimesh të realizuara, Dr. BrodeBarnes, propozoi një mënyrë për kon-trollin e tiroidës. Metoda e Dr. Barnes katë bëjë me matjen e temperaturës. Tekmeshkujt ky kontroll mund të kryhet nëçdo kohë, ndërsa për femrat vetëm paspërfundimit të ciklit menstrual. Metodanë fjalë, është mjaft e lehtë dhe këshillo-het të zbatohet si më poshtë:

Mëngjesin e ditës së tretë paspërfundimit të menstruacioneve (perio-dave) vendosni nën sqetull ose akomadhe në gojë një termometër dixhital dhejo (tradicional me zhivë) për matjen etemperaturës. Vazhdoni të njëjtin procespër 7 ditë me rradhë, në fund pjestonishumën e mbledhur për 7, në qoftë seshifra mesatare që rezulton nga kjo për-llogaritje shkon nga 97.2 – 98.2, kjo tre-gon se gjendra juaj e tiroides prodhonhormonet e nevojshme, të cilat mirëm-bajnë metabolizmin e trupit në nivelenormale.

Në rast se treguesi është mëpak se 97.2, atëherë, kjo do të thotë segjendra tiroide nënfunksionon dhemundësisht vuani nga hipoteroza. Në tëkundërt, në qoftë se treguesi shënon mbi98.2 mundësisht vuani nga hiperteroza,gjë që përkthehet në sasi më të madheprodhimi të hormonit në krahasim meatë që nevojitet organizmi normal. Sipaspërllogaritjerve të regjimit mjekësor,25% e personave mbi 18 vjeç vuajnënga një formë hipoteroze, fakt i cili sh-

pjegon rritjen e vazhdueshme të person-ave që preken nga demenca. Sipas tëdhënave statistikore, numri i anëtarëvetë kësaj kategorie personash, dyfishohetçdo pesë vjet me shfaqjen e sëmundjevetë njohura, Alzheimer dhe Parkinson.Studime të ndryshme dëshmojnë se nën-prodhimi i hormoneve të tiroidës dobë-son gjendjen e përgjithshme të shëndetit,duke krijuar kushte të përshtatshme përlejimin e zhvillimit të sëmundjeve tëndryshme dhe jo vetëm të të lartpërmen-durave. Problemet si: mbipesha, dobësiashpirtërore, konfuzioni i të menduaritdhe mjaft të tjera të cilat prekin trurin,madje edhe sistemin nervor, mund tëshmangen me ndihmën dhe përdorimine lëndëve natyrale të cilat ushqejnëtiroidën me ato elemente që nevojitetpër t’u rikthyer në formën dhe funk-sionin e mëparshëm.Simptomat kryesore të nënprodhimit tëhormoneve nga gjendrat e tiroidevejanë:

Lodhja fizikeRritja në peshë

Mungesa e dëshirës për raport sek-sual

Çrregullimet e ciklit menstrualDhembjet muskulore

Thonjtë e butë (thyerja e shpejtë etyre)

KonstipacioniMarrja mendsh

Mosrezistenca në ftohtësiRënia e flokëve

Buhatja e fytyrësBuhatja e mukozave të laringjitPeriudha e dimrit është ndër më tëvështirat për personat që vuajnë ngahipoteroza, vishen shumë trashë, flasinngadalë, veprojnë si të plogësht, kanë

lëkurë të ashpër, të thatë, nuk djersijnëdhe më të shumtën e kohës janë të mërz-itur. Kërkime të ndryshme kanë treguarse femijët qe kane gushë, shfaqin koefi-cient të ulët inteligjence dhe rezistencëtë reduktuar në krahasim me bashkë-moshatarët e tyre, domethënë treguesi iinteligjencës së tyre është 10 – 14 herëmë i ulët nga ç’duhej të ishte në rastenormale. Prandaj dhe vështirësitë nëpërvetësimin e mësimeve dhe dobësitënë kujtesë shpesh rrjedhojnë ngahipoteroza. Kurimi më i mirë i gushësështë mbrojtja me jod nëpërmjet kripëssë jonizuar, për shembull, për fëmijëtmjekimet më të rekomanduara janë disalloje tabletash si: Letrox, Euxhyrox,Jodox. Një tjetër lloj mjekimi ështëvaksinimi me vaj të jonizuar. Mosfunk-sionimi normal i gjendrës drejton nëmbiprodhim hormonesh. Prodhimi itepërt i hormonit të tiroidës quhet hipert-erozë dhe ka disa simptoma të caktuara:Rrahje te shpejta zemre akoma edhe kurndodhen në gjendje të qetëHumbje peshe pavarësisht se ushqe-hen normalishtKëputje të theksuar fuqishDobësiMosrezistencë në temperatura të lartaPagjumësiDjersë të tepërtaZmadhim kokërdhokëshMetodat që përdoren sot për trajtimin epacientëve me hiperterozë janë barnatantitiroidë, jodi radioaktiv dhe ndërhyrjakirurgjikale. Është e rëndësishme tëthemi se çdo metodë ka avantazhet dhedisavantazhet e veta, prandaj dhe zgjed-hja përfundimtare mbetet gjithmonë nëdorën e pacientit.

Gjendrat tiroide(simptomat dhe mjekimi)

Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar Embassy of the Republic of Albania

33 St. George’s Drive

London SW1V 4DG

Tel. +44 (0) 20 7828 8897

Fax +44 (0) 20 7828 8869

E-mail: embassy.london@mfa.gov.al

http://www.albanianembassy.co.uk

To contact the Albanian Embassy for emergency cases only

please call: 07518662630

Ambasada e Republikës së Kosovës në Mbretërinë e Bashkuar Embassy of the Republic of Kosovo

100 Pall Mall

London SW1Y 5NQ

Tel.: +44(0) 207 659 6140

+44 (0) 207 659 6134

Fax.: +44(0) 207 659 6137

Email: embassy.uk@rks-gov.net

Our comprehensive service includes1

Translations2

Interpreting3

Proofreading4

Typesetting5

Voice-overs6

Transcriptions7

Languages

Absolute Language Solutions Ltd can ensurethe distribution of our interpreters in a veryshort and reasonable time. We have in our

books around 5,500 linguistics, covering over200 languages and our staffs are bound by the

confidentiality agreement.

Ladi MucajManaging Director

Absolute Language Solutions LtdFirst Floor, 112 High Road, Ilford,

Essex, IG1 1BY Email:info@absolutelanguages.co.ukWeb: www.absolutelanguages.co.uk

Tel : 020 3301 6666Mob: 0781 116 9696

www.thealbanian.co.uk

english www.facebook.com/thealbanian.co.uk page 23

It may now be Albania's liveliestneighborhood, but a little over twodecades ago it wasn't even on the

map.A tight-knit grid of

nightspots and restaurants in themiddle of capital city Tirana, the dis-trict has become an emblem of Alba-nia's slow lurch away from economicruin.

New bars appear almostdaily and at weekends streets andsidewalks are packed with localsand tourists looking for a big nightout.Few places, if any, have undergonesuch a dramatic facelift.

At the end of the '80s Alba-nia, under the totalitarian regime ofEnver Hoxha, was one of theplanet's most isolated states.No one was allowed to travel outsidethe country and thousands wereheld in secret gulags. Beards werebanned, as were the religions theywere thought to represent.The Block ('Ish-Blloku' in Albanian)was Hoxha's refuge. Armed guardsstood on every street corner and or-dinary citizens were kept out.On most maps the Block was un-marked.

"If you could compare it, Al-bania was like North Korea is today,"says Enno Bozdo, Tirana's deputymayor.Rainbow revolution

At the center of it all sat Hoxha's pri-vate villa, a squarish, peach-coloredmansion surrounded by palm-linedgardens and fountains. The Blockwas a silent stronghold of Albania'selite.But when the regime were routed in1992 elections, the Block spranginto life as Tirana's mayor urged in-habitants to grab the first paint potthey could find and soak the city'sgray walls in color.Around the Block, entire towers nowdisplay the bright greens, purplesand pinks of this rainbow revolution.

At street level too, the neighborhoodis almost unrecognizable.

Dozens of cafes, bars and restau-rants have made it Tirana's premiernightspot. Everywhere there are ref-erences to the West -- especially theU.S., whose brand of free-marketcapitalism Albania has adopted withvarying degrees of success.One example is Duff, a diner in-spired by Homer Simpson's drink ofchoice, where Yankees caps andvarsity pennants line the walls andskinny-jeaned Tiranans play tablefootball.

After living in Connecticut for threeyears, owner Ledion Ilo wanted toreturn to Albania and build some-thing from scratch.The Block was his perfect opportu-nity.

"This was all different," he says. "Itwas all gardens, you couldn't go in.It was Albania's internal border."Ilo and his brother built everything,from chairs and tables to a giantscreen for sports made from dustsheets and wooden pallets. On bignights tables are booked in advance,even for drinks. Duff just ran its first

beer pong tournament: 28 teamscompeted.

Elsewhere there are open-plan out-door clubs where foreigners danceto thumping house music until theearly hours. There are coffee shopswhere the staff call themselvesbaristas and care a little too muchabout coffee beans.

Almost all of The Block's venue'snames are in English, a detail thatirks some locals.

"English is a way to look trendy,"says Rudina Hoxha, a journalist."Youngsters say phrases like, 'it'snice to be in love' and 'you're sexy'in English. It's a bit stupid. We seemto prefer the Western world more

than our own country at times."Others gripe that The Block's mete-oric change has gentrified it beyondthe means of most locals. Rents inthe city are usually pegged at about$250 per month. In the Block it'stwice that.

Drinks are still pretty cheap by West-ern standards at about $1.50 for alocal beer, and dinner in most placescosts roughly 600 Albanian lek, or$6.

In a city where the average monthlysalary is around $450, however, it'senough to price most out of theneighborhood.

That's partially because Albania'shuge diaspora, many of whom fled

when communism gave way to ram-pant crime and corruption in theearly '90s, has begun to return.Kris is an 19-year-old Americanwhose family returned to Tirana fromMichigan last year.

Pristine beaches

"I like it here," she says. "Peoplehere are used to drinking a bit moreso they don't really go over the limit.It's strange that The Block is whereall the communist leaders lived -- it'sa little ironic."

Foreigners, too, are beginning toerase Albania's well-worn "best-kept-secret" label.

In 2007 a shade more than a millionpeople visited the country. By 2011that had climbed to more than 2.7million.

Tourism now accounts for 11% of Al-bania's GDP thanks partially to itsstunning, mountain-studded land-scapes and pristine beaches.

The country is also one of Europe'ssunniest. "We wanted to see Albaniabecause not many people backhome know anything," says Alexei, aFrench backpacker cycling to Istan-bul through the Balkans. "Here we can still discover. It's great:

the people are young and nice."Bozdo is glad that today's genera-tion, local or not, knows little of TheBlock's past and its former denizens."It's impossible to understand whatthat regime was like without living init anyway," he says.Some aspects of The Block's regen-eration give him cause for concern -- notably Hoxha's old villa, which isscheduled to open as a museum thisyear.

"Unfortunately there has been asurge in the myth of the dictator re-cently," he adds.

"It could be fancy to have the villaused to tell people what happenedhere before the '90s, but you run therisk of making it a cult and keepingthat myth alive."

Booze brothers: Duff Bar ownerLedion Ilo, right, and his sibling.Booze brothers: Duff Bar ownerLedion Ilo, right, and his sibling.

Whatever happens to the villa, TheBlock has undeniably seen an ex-traordinary transformation, and eachnight it throngs with partygoers.There's tons to see but Tirana's bestasset, say guidebooks, is its people.If that's true then a trip to The Blockshould be top of any traveler's list. CNN

ALBANIA'S BLOCK PARTY:DANCING AWAY

THE DICTATOR'S LEGACY