Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n...

Prof.Dr.Halit HAmi ÖZ Kafkas Üniversitesi

1

SAĞLIK KURUMLARINDA KALİTE YÖNETİMİ

ÜNİTE 10/24: TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ

Prof.Dr. Halit Hami ÖZKafkas Üniversitesi

Mühendislik Mimarlık FakültesiBilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanı

Bilgisayar Yazılımı Anabilim Dalı Kars, Türkiye


2

Bilgi:

SAĞLIK KURUMLARINDA KALİTE YÖNETİMİ

Derslerinde yardımcı öğrenim materyali olarak hazırlanan bu sunum

AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1821 ISBN 978-975-06-1530-6

dokümanından yararlanılarak hazırlanmıştır.


3

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ Sağlıkta Dönüşüm Programının ana hedeflerinden biri,

sağlık hizmetlerinde sürekli kalite gelişimini sağlamaktır.

2003 yılında performansa dayalı ek ödeme sistemi geliştirilmiş, ikinci bir aşama olarak da bu sisteme 2005 yılında sağlık hizmet sunumunda kaliteyi esas alan Kurumsal Performans ve Kaliteyi Geliştirme çalışması ile kalite boyutu eklenmiştir.

Böylece sağlık hizmetine erişim, hizmet altyapısı, süreçlerin değerlendirilmesi, hasta memnuniyetinin ölçülmesi ve belirlenen hedeflere ulaşma derecesinin ölçümüne dayalı kapsamlı bir hastane değerlendirme sistemi hayata geçirilmiştir.


4

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ 2005 yılında kamu hastanelerinde hayata geçirilen

Kurumsal Performans ve Kaliteyi Geliştirme çalışmasının en önemli parametresini 100 sorudan oluşan kalite kriterleri oluşturmaktadır.

Kalite kriterleri zaman içinde revize edilerek yeniden düzenlenmiş ve Hizmet Kalite Standartları (HKS) adını almıştır.

1 Mart 2011 tarihli “Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi” ekinde yer alan Hastane Hizmet Kalite Standartları dört dikey ve bir yatay boyuttan (Hasta ve Çalışan Güvenliği) oluşmaktadır.

Dikey boyutları oluşturan bölümler şunlardır:


5

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ

1. Kurumsal Hizmet Yönetimi: Yönetim hizmetleri, hasta bakım hizmetleri, enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesi, tesis yönetimi, acil durum ve afet yönetimi, bilgi yönetimi, stok yönetimi, atık yönetimi.


6

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ 2. Sağlık Hizmeti Yönetimi: Poliklinik hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, biyokimya laboratuvar hizmetleri, mikrobiyoloji laboratuvar hizmetleri, patoloji laboratuvar hizmetleri, görüntüleme hizmetleri, endoskopi hizmetleri, klinikler, ameliyathane hizmetleri, yoğun bakım hizmetleri, yeni doğan yoğun bakım hizmetleri, eczane hizmetleri, sterilizasyon hizmetleri, transfüzyon tıbbı hizmetleri, ağız ve diş sağlığı hizmetleri, fizik tedavi hizmetleri, diyaliz hizmetleri, doğum hizmetleri, psikiyatri hizmetleri, nükleer tıp hizmetleri.


7

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ

3. Destek Hizmeti Yönetimi: Hasta dosyası ve arşiv hizmetleri, mutfak hizmetleri, çamaşırhane hizmetleri, morg hizmetleri.

4. İndikatör Yönetimi: Kalite indikatörleri.


8

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ Kalite indikatörleri ile ilgili standartlar şunlardır:

� Kesici delici alet yaralanmaları izlenmelidir.

� Kan ve vücut sıvılarının sıçramasına maruz kalan çalışanlar izlenmelidir. �

Yoğun bakım mortalite oranları izlenmelidir.

� Yoğun bakım ünitesinde bası ülseri oranları izlenmelidir.

� Yoğun bakım ünitesinde hastane enfeksiyon hızları izlenmelidir.


9

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ � Cerrahi alan enfeksiyon hızları izlenmelidir. �

Düşen hasta oranı izlenmelidir.

� Sezaryen oranı izlenmelidir.

� Ameliyat masası kullanım oranı izlenmelidir.

� Yoğun bakımda tekrar yatış oranları izlenmelidir.

� Acil servise 24 saat içerisinde aynı şikâyetle tekrar başvuran hasta sayısı ve oranı izlenmelidir. �

Bir başka sağlık merkezine sevk edilen hasta sayısı, oranı ve teşhis dağılımı izlenmelidir.

� Müşahade odasında yatan hastaların kalış süreleri izlenmelidir.


10

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ Acil servise çağrılan konsültan/icapçı hekimin acil servise

ulaşma süresi izlenmelidir.

� Sitolojik ve patolojik tanı arasındaki uyum değerlendirilmeli ve uyum oranları izlenmelidir.

� Hemşirelerin bölüm değiştirme oranı izlenmelidir.

� Eksiksiz doldurulan hasta dosyası oranı izlenmelidir.

� Hekim başına düşen poliklinik odası oranı izlenmelidir.

� Cerrahi profilakside antibiyotiklerin doğru kullanım oranları izlenmelidir.


11

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ İndikatörlerin izlenmesi ve yönetiminde yapılacak çalışmalar şu şekilde özetlenebilir:

İndikatör kartının hazırlanması, veri toplama kaynaklarının belirlenmesi, veri toplama, verilerin analizi, indikatör sonuçlarının değerlendirilmesi ve iyileştirme çalışmalarının yapılması.

İndikatör kartları bir anlamda indikatörlerin kimliği niteliğindedir.

Her indikatör kartında bulunması gereken parametreler şunlardır: Hesaplama yöntemi, alt indikatörler, hedef değer, veri kaynağı, ilgili formlar, sorumlular, veri toplama periyodu, veri analiz periyodu, dikkat edilecek hususlar.

Tablo 3.7’de hastane indikatör kartlarından ameliyat masası kullanım oranı (%) indikatör kartı görülmektedir.


12

Tablo 3.7: Ameliyat masası kullanım oranı (%) indikatör kartıAmeliyat Masası Kullanım Oranı (%)

Kısa Tanım

Ameliyat masalarının etkin ve verimlikullanımını değerlendirmeye yönelik oluşturulmuş ölçüm aracıdır.

Gerekçe

Hasta bekleme sürelerinin azaltılması, hastane kaynaklarının, zaman, emek, maliyet açısından en uygun ve verimli şekilde kullanılmasının sağlanması amaçlanmaktadır.

Hesaplama Yöntemi

İlgili ayda her bir ameliyat masası için; (İlgili masada gerçekleştirilen ameliyatların toplam süresi/ Toplam mesai saati (nöbet hariç)) X 100

Alt İndikatörler

1. Masa bazında iki vaka arasında geçen ortalama süre2.

Hedef Değer

Veri Kaynağı

HBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi) veya yazılı kayıtlar

İlgili Formlar

Kurumlar kendi uygulamalarına göre elektronik ortamda veya yazılı form oluşturabilirler.

Veri Toplama Periyodu

Aylık

Veri Analiz Periyodu

3 aylık

Sorumlular

Kurum, uygulamalarına göre sorumlu ya da sorumlular belirler.

Çıkış Noktası

Verimlilik, etkinlik


13

Tablo 3.7: Ameliyat masası kullanım oranı (%) indikatör kartı (devam ediyor)

Dikkat Edilecek Hususlar

� Ameliyat süresi: Hastanın ameliyat odasına

girdiği ve odadan çıktığı saatler arasında geçen süredir. Sağlıklı veri toplanabilmesi için hastanın ameliyat salonuna giriş ve çıkışında hasta barkodunun barkod okuyucuya okutulması önerilir.

� Kurum tarafından hasta potansiyeline göre veri analiz periyodu ayrıca belirlenebilir. Ancak en geç 3 ayda bir analiz yapılmalıdır.


14

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ İndikatör takibinde, kart ve formların ölçme ve değerlendirme

işlemi için birer araç olarak kullanılması öngörülmüştür.

Asıl hedefin (Şekil 3.1’de de görüldüğü gibi),

ölçmek,

değerlendirmek,

iyileştirmek,

bu aşamaların sağlıklı ve sürekli bir şekilde tekrarlanmasını sağlamak ve

nihayetinde hizmet sunumunun kalitesini artırmak olduğu belirtilmektedir.


15

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesine göre, İl

Performans ve Kalite Koordinatörlükleri yılda iki kez ilde bulunan kurumları Hizmet Kalite Standartları çerçevesinde değerlendirmeye tabi tutarak hizmet kalite katsayısını tespit eder.

Yönerge uyarınca Memnuniyet Katsayısı da hesaplanmaktadır.

Kurumlar, memnuniyet anketleri uygulama rehberi çerçevesinde standart anket setlerini kullanarak anketleri uygular.

Uygulanan anketler sonucu memnuniyet katsayısı belirlenir. Kurumsal performans katsayısı aşağıdaki şekilde hesaplanır:


16

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜKurumsal performans katsayısı = [(Hizmet

Kalite Katsayısı x 0,35) + (Memnuniyet Katsayısı x 0,25) + (Veri İzleme Katsayısı x 0,10) ] + 0,30

Kurumsal performans katsayısından finansal

değerlendirme katsayısı çıkartılarak bulunan “Aylık Kurumsal Performans Katsayısı” kurumların Yönetmelik uyarınca dağıtılabilecek ek ödeme tutarının belirlenmesinde kullanılır.

Böylece kalite ölçümü ile ödeme sistemi arasında ilişki oluşturulmuştur.


17

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜSağlık hizmetlerinde ek ödeme ve buna paralel

olarak yürütülen kalite çalışmaları devam ederken, diğer ülkelerle karşılaştırma ihtiyacı duyulmuştur.

Bu alanda Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi ile yapılan görüşmeler sonucunda “Hastanelerde Kalite Geliştirme için Performans Değerlendirme Araçları” (Performance Assessment Tool for Quality Improvement in Hospitals - PATH) isimli projenin 2009 yılında başlayan fazına TC Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda kamu, özel ve üniversiteden sağlık kurumları katılmıştır.


18

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ Proje genel hatlarıyla, belirlenen indikatörler üzerinden veriler

toplanarak hastanelerin kendi gruplarındaki hastanelerle karşılaştırılmaları ve bu bağlamda kalite geliştirme çalışmaları için bir destek projesi olarak tasarlanmıştır.

Proje, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi tarafından 2003 yılında hastane performansını değerlendirmek ve bu değerlendirmeyi gerçekleştirmek için esnek ve kapsamlı bir araç geliştirmek amacıyla başlatılmıştır.

Bu proje, hastanelerin performansını değerlendirmek için araç sağlayarak, uzman desteği ve katılımcı hastaneler ile bir ağ oluşturarak performanslarını değerlendirmek,

sonuçlarını sorgulamak, gelişme için bu sonuçları eyleme dönüştürmek konusunda

ülkeleri ve hastaneleri desteklemeyi amaçlamaktadır.


19

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ PATH performans değerlendirme çerçevesi Şekil 3.5’te

görüldüğü gibi 6 boyutu kapsamaktadır:

1. Klinik etkililik: Klinik etkililik, bir hastanenin, şimdiki bilgi düzeyi ile uyumlu olarak, uygun ve yetenekli bir şekilde klinik bakım ya da hizmet sunması ve fayda görmesi en fazla olası olan bütün hastalar için istenen sonuçlara ulaşmasıdır.

2. Verimlilik: Verimlilik, hastanenin, mevcut kaynakları göz önünde tutularak, en fazla çıktıları vermesi için girdileri optimal kullanmasıdır.

3. Çalışan oryantasyonu: Çalışan oryantasyonu, hastane personelinin, gereken hasta bakım hizmetlerini vermek için uygun niteliklere sahip olma, sürekli eğitim ve öğretim fırsatına sahip olma, olumlu koşullar altında çalışma ve kendi çalışmalarından memnun olma derecesidir.


20

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ 4. Duyarlı yönetişim: Duyarlı yönetişim, hastanenin toplum

ihtiyaçlarına duyarlı olma, bakımın sürekliliğini ve koordinasyonunu sağlama, sağlık düzeyini yükseltme, yenilikçi olma ve ırk, fiziksel, kültürel, sosyal, demografik ya da ekonomik özelliklerine bakmaksızın bütün vatandaşlara hizmet sunma derecesidir.

5. Güvenlik: Güvenlik, hastanenin uygun yapıya sahip olduğu ve; hastalar, sağlık hizmeti sunanlar ve çevre için zararı ya da riski ölçülebilir bir şekilde önleyen ya da azaltan bakım sunma süreçlerini kullandığı performans boyutudur.

6. Hasta merkezlilik: Hasta merkezlilik, hastanenin; hastaların ve ailelerinin ihtiyaçlarına, beklentilerine, özerkliğine, hastane destek ağına erişimine, iletişimine, gizliliğine, onuruna, hizmet sunucusu tercihine, hemen ve vaktinde bakım isteğine özellikle dikkat ederek, hastaları, bakım ve hizmet sunumunun merkezine yerleştirdiği boyuttur.


21

Şekil 3.5: Hastane performansı için PATH teorik modeli


22

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ PATH modelini oluşturan boyutlardan iki enine boyut

(güvenlik ve hasta merkezlilik), hastane performansının dört boyutunu (klinik etkililik, verimlilik, çalışan oryantasyonu ve duyarlı yönetişim) kesmektedir (Şekil 3.5).

Örneğin, güvenlik; klinik etkililik ile (hasta güvenliği), çalışan oryantasyonu ile (çalışan güvenliği) ve duyarlı yönetişim ile (çevre güvenliği) ilgilidir.

Hasta merkezlilik; duyarlı yönetişim ile (algılanan süreklilik), çalışan oryantasyonu ile (hasta anketlerindeki kişilerarası yöne ilişkin maddeler) ve klinik etkililik ile (kurum içindeki bakımın sürekliliği) ilgilidir.

Modeli oluşturan boyutların alt boyutları Tablo 3.8’de verilmiştir.


23

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ PATH katılımcı hastanelere bir indikatör seti temin etmektedir.

Proje kapsamında ülkemiz için seçilen indikatörler şunlardır (Tablo 3.4):

· Sezaryen oranı.

· Kalış süresi.

· Kesici delici alet yaralanmaları.

· Günübirlik cerrahi oranı.

Temmuz 2012 tarihi itibarıyla Türkiye’den projeye katılan hastane sayısı 11’dir. Katılan hastaneler ve ülke koordinatörlüğü projeye entegre olarak uluslararası kıyaslama ve deneyim paylaşımı fırsatını yakalamaktadır.


24

Tablo 3.8: Hastane performansının boyutları ve alt boyutları (PATH)

Boyut

Alt Boyutlar

Klinik etkililik

Bakım süreçlerinin normlara uygunluğu Bakım süreçlerinin sonuçlarıBakımın uygunluğu

Verimlilik

Hizmetlerin uygunluğu Bakımın çıktıları ile ilgili girdilerMümkün olan en iyi bakım için mevcut teknolojinin kullanımı

Çalışan oryantasyonu

Uygulama (çalışma) ortamıBireysel ihtiyaçların fark edilmesi ve dikkate alınması

Sağlık düzeyinin yükseltilmesi faaliyetleri ve güvenlik girişimleri Davranışsal tepkiler ve sağlık statüsü

Duyarlı yönetişim

Sistem/ toplum bütünleşmesi Halk sağlığı yönelimi

Güvenlik

Hasta güvenliği Çalışan güvenliği Çevre güvenliği

Hasta merkezlilik

Müşteri yönelimi

Hastalara saygı


25

Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi

Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 01-Sağlık Hizmetlerinde Kalite Kavramı-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 02-SAĞLIK HİZMETLERİNDE KALİTE-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 03-TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 04-Türkiye’de Durum-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 05-Sağlık Kurumlarında Müşteri Memnuniyeti-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 06-Hasta Tatmininin Önemi-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 07-Müşteri Memnuniyeti Ölçümü-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 08-Sağlık Hizmetlerinde Kalitenin Ölçülmesi-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 09-ÖLÇÜLERİN OLUŞTURULMASI-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 10-SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 11-Kalite İyileştirmede Ekip Çalışması-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 12-Ekiplerin Temel Özellikleri-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 13-KALİTE İYİLEŞTİRMEDE EKİP-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 14-Sürekli İyileştirme-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 15-PUKÖ -Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 16-Altı Sigma-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 17-Kalite İyileştirme Araçları-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 18-Kontrol Grafikleri-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 19-Sağlık Hizmetlerinde Akreditasyon-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 20-Hasta Merkezli Standartlar-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 21-Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 22-KALİTE ÖDÜLLERİ-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 23-Hasta Güvenliği-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 24-HASTA GÜVENLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER-Prof.Dr.Halit Hami

ÖZ

Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n...

Education

Transcript of Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n...