Gjimnazi : Sander Prosi XIB

PROJEKTLETERSI

Tema: Migjeni nje uragan I nderprere.Nentema:Kritika dhe Vleresime mbi Migjenin

Shkolla Sandr Prosi Klasa XIB

Pranoi: Flogerta PASHAPunoi: Sadik BRIHMANI

Tiran, 2015

ObjektivatTe shpjegoje si jane ndertuar vargjet e lira dhe novelat e qytetit te veriut.QellimiTe Njohim vlerat e diellit qe ne letersine Shqipe nuk do shuhet Kurre.

MigjeniMigjeni lindi m 13 tetor 1911 n Shkodr n nj familje ortodokse. Mbiemri i Millosh Gjergj Nikolls vjen nga gjyshi i tij Nikolla Dibrani nje shqiptar i ardhur nga krahina e Reks (sot n Maqedoni) ku ishte pjes i komunitetit ortodoks q lindi nj emr tjetr n lmin e poezis, Josif Jovan Begerin. Nikolla Dibrani ishte larguar nga krahina e lindjes n gjysmn e dyt t shek. XIX dhe u zhvendos n Shkodr ku punoi si murator dhe m von u martua me Stake Milanin nga Kui. Para se t vdiste n 1876, u b me dy djem: Gjergjin (1872-1924), i ati i Milloshin dhe Kriston Gjergji, i ati, zotronte nj bar dhe ishte nj antar shum i respektuar i komunitetit. Vlen pr tu prmendur zgjedhja e tij si prfaqsues i Shkodrs n Kongresin e Beratit m 1922 (ku u shpall Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipris nga Fan Noli). Gjergji ishte i martuar martua me Sofia Kokoshin (e ma Migjenit) n 1900. M 1910 Gjergji zuri nj ushqimore dhe dhjet vjet m von, kur vdiq baxhanaku Ilia Trimev, mori mbltoren e tij, t ciln e mbajti gjersa vdiq, m 21 mars 1924, n moshn pesdhjet e dy vje. N kt dyqan e ndihmoi fmija i par i shtpis, Nikolla, q pati lindur m 30 tetor 1901 dhe vdiq nj mot pas t'et nga pleuriti. E ma vdiq q n 1916 duke ln gjasht fmij (dy djem e katr vajza). Si i shoqi, Sofia gzonte nam t mir n rrethet shoqrore dhe ish edukuar n seminarin katolik t Shkodrs, t drejtuar nga murgesha italiane. E drrmuar nga kto fatkeqsira q e pllakosn njra pas tjetrs, vdiq m 1926 edhe gjyshja tetdhjetvjeare. Ndr gjasht fmijt, Milloshi dhe e motra m e vogl, Ollga, u shkolluan n shkolln fillore serbe n Shkodr . Shtpia ku lindi poeti nuk ekziston m prej shum vitesh. Ajo ishte e ndrtuar n oborrin e shtpis s Trimeveve dhe pikrisht kjo shtpi u b edhe Muzeu i Migjenit nga viti 1961 deri n vitin 1993.Jeta dhe veprimtariaArsimin fillor e mori n qytetin e lindjes n nj shkoll serbo-ortodokse dhe nga 1923 deri m 1925 u shkollua nTivarku vetm n serbisht ka notnmir, ku e motra Lenka ishte shprngulur martuar atje me Llazar Jovanin, familja e t cilit e kishte origjinn ngaKavaja. Daja, Jovan Kokoshi, e lajmroi se i pati nxjerr burs pr n gjimnazin eManastirit. U nis atje n vjesht t 1925. Pasi prfundoi semi-maturn m 1927 me rezultate t mira, pr vjetin shkollor 1927-1928, kundr dshirs s tij, e regjistruan n Seminarin ortodoks "Jan Shn Teologu" po n at qytet. N gjimnazin e Manastirit ka po t'atill not n serbisht, n histori e fizik, dhe "mjaftueshm" n matematik; n zell ka notn tre. Edhe n seminar gjat vitit t par Milloshi ka vetm "mir" n serbisht, greqisht, latinisht, frngjisht, porse vitin e dyt n gjith kto gjuh, sikundr edhe n rusisht, qndron "shum mir"; vetm n letrsin kishtare ka "mir" dhe "i shklqyer" n pedagogji, metodik, gjimnastik, dhe n kng. N klasn e tret zbret prsri n "mir" n gjuht klasike dhe n msimin kryesor, "Shkrimet e Shenjta". N latinisht as n klasn e katrt s'e ka prmirsuar notn, porse tani sht i shklqyer n rusisht dhe shum mir n greqisht; notn "mir" e ka n "Dogmatik" (teologji), n psikologji e logjik. N vjetin e pest, n t fundit, sht shum mir n latinisht dhe pergjithsisht vetm "mir" n msimet fetare t Seminarit. I ka dhn rndsi gjuhvet frngjisht e rusisht, me t cilat lexonte drejtprdrejt autort m t vshtir. N diplomn e lshuar prej drejtoris s shkolls m 18 qershor 1932, cilsohet "bir i Gjergjit, tregtar". Me at "Dftes Pjekurie" e shpalli kandidat t'aft pr shrbim kishtar, pr msim t fes dhe pr studime intelektuale t larta n fakultetet universitare. Me dftesn e pjekuris n xhep, Milloshi u nis m 22 qershor 1932 nga Manastiri pr n Tivar, tek e motra, Lenka. N pasaportn q pati marr n Manastir prej konsullats shqiptare lexohen shnimet e titullarit: "Shtatii lart,ballii rregullt,sytgshtenj,hundae rregullt,gojanormale,floktgshtenj,mjekra e mustaqete rruara,ngjyrae bardh,shenja t veantas'ka". N vitet 1933-1937 punoi si msues filloreje n Vrak, Shkodr dhe n Puk. Kjo sht edhe koha kur zhvilloi veprimtarin letrare. Shkrimet e para i botoi m 1934, bashkpunoi n revistat "Iliria", "Bota e re" etj. M 1936 veprat e veta poetike i prmblodhi n librin "Vargje t lira", t cilin censura nuk e la t qarkulloj. TakonPetro Markonpara se ai t nisej pr n Spanj. Kalon nj ver me rioshinLazr Radi, gj q do frymzonte kt t fundit t'i kushtonte nj libr kujtimesh. Nga fundi i vitit 1937 shkoi n Itali pr tu shruar nga smundja e mushkrive. La n dorshkrim nj pjes t rndsishme t prozs s tij.Migjeni kishte bindje t prparuara pr kohn e tij, me t cilat filloi t brumoset q n bankat e shkolls nn ndikimin e veprave t autorve prparimtar. Punn si shkrimtar e nisi kur n letrsin shqiptare po forcohej rryma demokratike me shkrimet e tij realiste, thellsisht novatore nga brendia dhe forma, dha ndihm t madhe n zhvillimin e saj t mtejshm.N themel t veprimtaris s Migjenit qndron aspirata pr nj bot t re, ku njerzit e thjesht t jetojn t lir dhe t lumtur me dinjitet njerzor dhe pa frik pr t nesrmen. Ky humanizm aktiv prshkon tej e ndan veprn e tij. N poezit e para, si "Zgjimi", "T birt' e shekullit t ri", "Shkndija", "Shpirtnit shtegtar", etj. paknaqsia e thell ndaj realitetit ifligaro-borgjez dhe ndrra e autorit pr nj t ardhme t bukur u shpreh me figura t gjalla romantike. Poeti u ngrit kundr amullis shoqrore dhe forcave q mbanin vendin n errsir ("kalbsinave q krkojn shejtnim"). Kritika e rrept e gjendjes s rnd t vendit u grshetua n kto vepra me dshirn e zjarrt pr "nj agim t lum e t drejt kombtar", me grishjen pr t luftuar pr dit m t bukura. Pr zhvillimin e Migjenit si shkrimtar sht karakteristik kalimi i tij i shpejt nga romantizmi revolucionar n realizmin kritik.Pasqyrimi i varfris s thell t masave z vend qendror n botimet e Migjenit pr shkrimtarin kishte rndsi t madhe shoqrore q t dilte n drit sa m qart humnera e vuajtjeve, ku e kishte hedhur popullin regjimi reaksionar. Heronjt e veprave t tij m t mira ("Bukn ton t prditshme falna sot", "Bukuria q vret", "Moll e ndalueme", "Legjenda e misrit", "A don qymyr zotni?", etj.) ishin t papun q rropateshin gjith ditn pr t nxjerr kafshatn e gojs, malsor q qndronin n zgrip t jets, t mjer q nuk u kishte ecur n jet dhe ishin flakur jasht shoqris. N "Poemn e mjerimit", veprn e tij m t shquar, Migjeni prshkroi n tablo t gjall dhe rrqethse t glltitjes s vshtir t masave t shtypura dhe t shfrytzuara, t venitjes s tyre fizike nn grushtin e mjerimit, q sundonte n vend dhe mbrohej nga monarkia ifligaro-borgjeze. N nj varg shkrimesh, si "Zoti t dhasht" etj., Migjeni fshikulloi ashpr indiferentizmin e klasave t kamura ndaj vuajtjeve q hiqte populli. Shtresat e privilegjuara Migjeni i pasqyroi kryesisht n jetn e tyre vetjake, ai tregoi moralin hipokrit dhe despotizmin q karakterizonte marrdhniet e tyre familjare ("T elen arkapijat", "Studenti n shtpi"). N "Studenti n shtpi" vuri n loj inteligjencien borgjeze, si forc e paaft pr t luftuar pr ideale t larta. Migjeni goditi haptazi dhe me forc artin dhe shtypin zyrtar ("Kanga skandaloze", "Programi i nj reviste", "Novel mbi krizn" etj.) Skamort, t cilt i urrenin shtypsit, por ende nuk guxonin t ngriheshin kundr tyre, Migjeni i pasqyroi me simpati t thell. N skicat "Luli i vocrr" dhe sidomos te "Zeneli", shkrimtari vuri n dukje aftsit intelektuale t masave dhe dshirn e zjarrt pr ndryshime n gjendjen e tyre shoqrore. Shkrimtari tregoi edhe shfaqjet, sado t zbehta t protests s tyre ndaj padrejtsis shoqrore ("Moll e ndalueme"). Rrfimi i thjesht dhe konciz, imtsit, q zbulojn thelbin e dukuris, fryma polemike, psikologjizmi i holl, prirja pr t'i dhn personazhet me disa viza, figurat poetike shprehse, ironia - kto jan veorit kryesore t stilit t Migjenit. Shkrimet e tija lan gjurm t dukshme n letrart e rinj t kohs.

Veprat e Tij

Vepra e tij nuk eshte thjesht nje argument letrar per analize ,por nje projekt politik ,shoqeror ,qe njerisht asnjehere nuk u u be I dikujt e askush nuk pati guxim te perqafoje. Sepse poeti me keqdashje eshte vene ne nje Kulle Babiloni ,duke na u bere te besojme ,se po I behej nje nder duke e trajtuar si perendi te letrave shqipe. Ne fakt , nuk eshte bere gje tjeter vecse eshte izoluar ne ate kulle qellimshem ,sipaa nje projekti famekeq ,por fatmiresisht te deshtuar. Njerzit qe e kane dashur dhe e duan , nk kane per ta besuar kurre qe ai ka qene nje mit apo perendi .Kush e do me te vertet e do afer vete ,tokesor , te prekshem pra. Don ta marre neper duar , don ta shkatarroje e pastaj ta rindertoje me dashuri.Per kete ka bevoje Migjeni sot , me e zhveshe prej atyre rrobave te vjetra qe aq ngushte I rrine .Ajo kornize me te cilen e kane rrethuar eshte burg per te ,e vepra e tij nuk mund te jete ai qiell I copetuar prej kangjelles se hekurt te dritare se burgut.Temat qe trajton MigjeniTemat sociale q Migjeni trajton jan therse, sepse pena e tij sht e mpreht. N poezin e tij, seksualiteti q konsumohet n skamje kthehet n nj monstr, q gj tjetr nuk arrin t riprodhoj prvese skamje te mtejshme. N kt seksualitet, ato q bashkohen nuk jan personat, por trupa ve prej mishit q shpirtin e kan humbur n krkimin e prhershm t gjrave q nuk arrihen kurr. Prej ktu tradhtia e bashk me tradhti motivi z fillin/ e pena e poetit me t zhvillon vjershn. Migjeni flet pr tradhtit q rndom konsumohen rrugve e shtretrve, pa dallim, si bija t varfris. Por Migjeni flet edhe pr tradhtin si pasoj e hipokrizis, pr tradhtin e viteve t iltra t fminis, q nuk kthehen m e vetm n kujtes mbeten t virgjra. Ndrsa prdit damkosen edhe momente q akoma nuk i kemi jetuar.

Kshtu, kumbonat e vjetra na kan folur pr nj Migjen q ka jetuar dikur, por q nuk jeton m; q ka shkruajtur poezi e pr kt ka nj vend nderi npr antologjit tona; nj Migjen t mir e t but, se i paangazhuar politikisht e i mbi t gjitha i pafe. Po pse ather, ai vet shkruan, se si gjindet n skajin e kundrt t po t njjtit litar me murgeshn n Kanga skandaloze?

E sikur ai ta dinte sa shum e kemi keqkuptuar n t gjitha kto, do t na prgjigjej me vargjet e veta, ku prgjigjen e dyshimeve ekzistenciale, e krkon, jo rastsisht, tek nj gjel... q mua m plqen shum t besoj se sht gjeli biblik... Dergjem nerrsin pa gjum dhe pa drit.../ Askush nuk m ndigjon, irrem kot me kot.../ Hesht more hesht! Por qindro o shpirt./ Gjel, rren a srren? Cila asht fjala jote?/ Kur ti kndon thon se asht afr drita/ Por un sbesoj sonte n fjalt e ksaj bote. |

Migjeni Dhe Risit Letrare

Migjeni sht shkrimtar i shquar i letrsis moderne shqiptare. Bn pjes n grupin e shkrimtarve t viteve tridhjet, t cilt n kuadr t lvizjes s gjer letrare, n procesin e ndryshimeve t vazhdueshme t rrjedhave letrare, dhan kontribut t madh dhe shum t muar pr zhvillimin e realizmit n letrsin shqiptare.Gjat gjysms s par t shekullit XX n vazhdn e funksionimit t lvizjeve m t mdha letrare evropiane, n letrsin shqiptare merr hov zhvillimi lvizja letrare moderne. Kjo lvizje i bashkon shkrimtart rreth nj programi m t gjer shndrrohet gradualisht n lvizje t gjer sociale, pr ndryshime t gjithanshme shoqrore e politike, pr emancipim arsimor, kulturor, dhe sidomos pr zhvillimin e letrsis realiste. Vizioni poetik i shkrimtarve t shquar, si jan: Aleks Stavre Drenova, Faik Konica, Gjergj Fishta, Lasgush Poradeci etj, edhe pse nuk sht homogjen, kta krijues i bashkon n lvizjen letrare, q sjell transformime t rndsishme ideore, tematike dhe stilistike. Gjat viteve `20 dhe sidomos gjat viteve `30 sht frytdhnse lvizja letrare pr krijimin e letrsis s re, jo vetm me prirje m t fuqishme t realizmit dhe t realizmit kritik, por edhe t letrsis moderne n prgjithsi. Ndikimet letrare nga letrsit evropiane sjellin me vete premisa t rrymave letrare moderne. N lvizjen letrare t ktyre dy etapave t periodizimit t letrsis shqiptare shtrirje m t madhe ka simbolizmi, i cili konsiderohet si negacion i realizmit dhe i natyralizmit. Njkohsisht, ku m pak dhe ku m shum, jan t pranishme edhe premisa t parnasizmit, t ekspresionizmit etj. Brezi i shkrimtarve t letrsis s viteve `30, n t cilin bjn pjes: Nonda Bulka, Migjeni, Sterjo Spasse, Petro Marko, Dhimitr S. Shuteriqi, Andrea Varfi, Shevqet Musaraj, Aleks ai, Ernest Koliqi, Mitrush Kuteli, Esad Mekuli etj., n veprimtarin e pasur publicistike, n krijimtarin letrare dhe n diskursin pr letrsin, promovon lvizjen letrare me moton e prbashkt : Drejtime t reja letrare .Duke iu prmbajtur vizionit t vet krijues letrar, Migjeni shpreh mendimin se ... kryesorja n gjith artin sht artistikja, q me t drejt t pakompromis t zbulojm esencn shoqrore morale e psikologjike t jets intime, t njerzve dhe t marrdhnieve t tyre, q artin do ta pasuronte shpirtrisht dhe estetikisht, n krijimtarin letrare, n poezin dhe n prozn e tij, si edhe disa shkrimtar t tjer bashkkohs, sjell risi letrare, ndrsa n shkrimet e veanta pr letrsin, paraqet edhe pikpamje novatore pr artin letrar. Me t gjitha kto novacione artistike zgjon interesimin e lexuesve dhe t studiuesve t letrsis.Migjeni ka orientim krijues t shkrimtarit realist bashkkohs. Arti, shkruan ai, ka nevoj pr shprndrrimene s`kemi ka t presim dhe n ka t shpresojm nesr. Populli yn po vegjeton n injoranc t tmerrshmefar sht detyr jo vetm e shkrimtarit, po edhe e do biri t Shqipris- t zgjoj te ai aftsin pr t menduar dhe pr t luftuar pr t drejtat e vetaShkrimtari, mendon Migjeni, nuk duhet tu prmbahet formulave ideore. Vepra letrare, sipas tij, krijohet n gjini dhe n zhanre t ndryshme dhe nuk ka receta t prhershme sipas t cilave patjetr duhet t krijohet vepra letrare. Poezia "Nuk bn... t shikohet vetm si mjet i propagands s ideve, madje edhe t atyre m prparimtare." Interesante jan mendimet e tij pr natyrn e artit, pr gjinit dhe llojet letrare, pr karakterin ideor t poezis, pr zhanret letrare, pr mnyrn e krijimit t veprs artistike, pr stilin, pr karakterin emocional t letrsis, pr rolin shoqror dhe kulturor t saj, pr figurat poetike- letrare dhe pr simbolet, pr deprtimin "n fshehtsin e ndjenjave dhe t mendimeve", pr rrymat letrare, pr aspekte t caktuara t novatorizmit n art, pr prsosjen estetike. Duke qen krijues i prozs satirike, ka shkruar pr satirn, pr qartsin e artit, pr abstraktsin artistike, pr fantazin krijuese, pr vrtetsin e transponimit artistik etj. Krahas rolit t madh t letrsis, ka spikatur edhe rndsin q ka publicistika. "... rol i pamueshm n kt raport i bie publicistiks, q prmes miniaturave t qarta t shkurta, t bindshme, ka shkruar Migjeni, tu jap prgjigje t ngutshme, si jehon, t gjitha problemeve politike e shoqrore, nga zgjidhja e t cilave varet e ardhshmja e gjith kombit, e para s gjithash - e popullit... Ai krkon q me guxim t deprtojm n fshehtsin e ndjenjave dhe t mendimeve, n lidhjet e fshehta midis bots dhe nesh. Prse t mos mohet orvatja e impresionizmit dhe i simbolizmit, t prafrohen sferat e gjinive t artitorvajtjen, e cila i ndihmon aq shum njerzimit t zbuloj t ren, faqen m t bukur t kulturs njerzore? Athua poezia qytetare, sociale nuk ka t drejt n prkryerjen estetike. Migjeni na shfaqet gjithmon i ri, me veprn letrare q ka vler t prhershme artistike, t nj vijimsie t pandrprer n jetn ton kulturore. M veprn letrare "Vargjet e lira", ku bjn pjes: "Parathania e parathanieve", "Kangt e ringjalljes", "Kangt e mjerimit", "Kangt e perndimit", "Kangt n vete", "Kangt e rinis", "Kangt e fundit", "Copza poezish"; Proza: "Novelzat", "Novelat e qytetit t Veriut", shkrimet t tjera, copza prozash t pa prfunduara, letrkmbimi, shnime pr librat e lexuar etj., Migjeni sht prore i pranishm n botn shqiptare dhe m gjer.Nj shkrim ndoshta i fundit i Migjenit mban titullin "I fundmi Sknderbe." Kjo copz proze nuk sht prfunduar dhe prfshin kt tekst: "Ku jan orat dhe nuset? Shtojzovallet e zanat ku jan? Spo flitet ma pr vallet e tyne? As pr syt e tyne q t shitojn a t bajn fatbardh, spo flitet ma... ". Ditt e fundit t jets edhe pse i smur, Migjeni i kalonte duke lexuar literatur interesante. N nj letr drguar Teufik Gjylit, m 11 prill 1938, ka shkruar: "Pr mue, i vetmi kalim kohe asht leximi. Jam tue kndue veprat e Emil Ludig asht biografist me fam. Kam kndue "Napoleonin" e tij, tashti jam tue kndue "Gothe" jan vllime t mdha." Ndoshta leximi i poezis "Kushtim", q hap veprn "Fausti" t Gtes, pr pak qaste Migjenit i ka sjell nj vegim t fatit njerzor, t nj lindjeje dhe t nj perndimi, ashtu si sht paraqitur n vargjet e poetit gjenial. Vlersimi kritik i ktyre pikpamjeve t avancuara pr letrsin moderne, t paraqitura n kohn kur Migjeni krijon veprn letrare, por edhe n periudhn e mvonshme letrare t zhvillimit t shkencs bashkkohore t letrsis, ofron argumente t mjaftueshme dhe bindse pr t pohuar se poeti, jo vetm n poezit programatike, por edhe n tr krijimtarin e vet origjinale, sjell risi letrare n prmbajtje, n motivet dhe n temat e trajtuara, n mnyrn e trajtimit t tyre, n shprehjen figurative letrare, n vargzimin shqip, n formsimin stilistik dhe gjuhsor dhe n trsi n transponimin artistik. N shkrimet kritike dhe n studimet pr jetn dhe krijimtarin letrare t Migjenit jan hulumtuar prirjet novatore t poetit n letrsi dhe jan spikatur veorit kryesore ideo artistike t veprs s tij. Krijuesit letrar bashkkohs, t cilt e kan njohur poetin dhe kan komunikuar me t, por edhe ata t cilt nuk e kan takuar asnjher Migjenin, dhe kan shkruar pr veprn e tij, vlersojn lart fenomenin e modernitetit dhe prirjen novatore n artin e tij poetik. Disa prej tyre kan krkuar nga Migjeni t shprehte edhe mendime lidhur me shtjet e novatorizmit n letrsi, pr aktualitetin letrar dhe shoqror t Shqipris, pr aspekte t ndryshme q lidhen me problemet e zhvillimit t rrymave letrare moderne. sht interesante prmbajtja e shkrimit drejtuar redaksis s Bots s re t Kors m 14 qershor t vitit 1936. Jan ruajtur vetm disa pjes t ktij shkrimi kritik, sepse artikulli nuk sht botuar n trsi. Nj letr tjetr, Migjeni ia kishte drguar Petro Markos. Pr fat t keq letra nuk sht ruajtur. Petro Marko pohon se Migjeni "... na u prgjigj me nj letr t gjat nnt faqesh t mdha, t shkruar me dor. T them tr prmbajtjen e letrs se mbaj n mend. T them ku sht letra, nuk e di. Revista u mbyll q n numrin e dyt. Un kalova n gjyqin politik, Asim Vokshi q mbante korrespondencn u vra n Spanj. Sidoqoft un nuk e harroj prmbajtjen e letrs... Na kshillon t mos nxitoheshim... t mos gnjeheshim...Na paralajmronte q revista "ABC" t merrej hprh vetm me shkrime letrare e nga jeta reale e popullit dhe mundsisht t mos prmbante artikuj politik dhe polemizonte, se sipas mendimit t tij, me vrullin q e kishim zn, shpejt do t na e mbyllnin. Na kshillonte t punonim pa zhurm, se atij nuk i plqente "zhurma".Migjeni, kan dshmuar bashkkohsit, e ka adhuruar letrsin dhe artin n prgjithsi. Ai lexonte literatur shum t pasur nga letrsia shqiptare dhe ajo botrore. sht interesuar ti prcjell rrjedhat e letrsis s epokave t ndryshme. Kjo ka ndikuar n formimin intelektual dhe n prsosjen e mjeshtris artistike. Disa pjes t ditarit t Migjenit prfshijn material interesant pr pikpamjet sociale dhe filozofike t tij. Prirja e posame pr t menduar thell pr probleme t ndryshme t kohs, u kishte rn n sy shokve, andaj me dshir tuboheshin rreth poetit. Qndrimi kritik ndaj problemeve aktuale ka zgjuar interesimin e lexuesve dhe t rretheve intelektuale t kohs. Kto pikpamje t Migjenit pr letrsin dhe vepra e tij letrare si trsi forcojn bindjen se Migjeni sht ndr krijuesit e rrall t letrave shqipe. Ai merr pjes aktive n diskutimin krijues, t hapur posarisht n revistn Bota e re dhe promovon lvizjen letrare me moton e prbashkt Drejtime t reja letrare. N shkrimet e veta shpreh mendime interesante dhe novatore pr letrsin, pr artin n trsi dhe pr shtje t tjera t prgjithshme. Mendimet e ktij shkrimtari pr letrsin i gjejm t shprndara n krijimtarin artistike, n letrat q kan prmbajtje mjaft t pasur dhe n shkrimet kritike. Bashkkohsit e Migjenit gjithashtu kan treguar se far qndrimi kishte Migjeni pr letrsin dhe far ishte vizioni i tij pr jetn. N krijimtarin poetike dhe n proz, pra n procesin krijues, ky autor ka mbajtur qndrim origjinal dhe sht shquar si individualitet letrar. Ai ka paraqitur nj vizion origjinal t liris s mendimit, t veprimit dhe t krijimit letrar.Si i njohn kto prirje t Migjenii n letrsin e re t viteve tridhjet. Vedat Kokona n librin Endur n tisin e Kohs- Kujtime, shkruan:Emrin e Migjenit e kisha par edhe n revistn Illyria dhe Koliqi m kishte folur mir pr poetin e ri q kishte nj tingull t vetin n poezi-68. M vjen keq q s`e kam takuar Migjenin: udht e jets nuk na bashkuan asnjher. Dhimitr S. Shuteriqi n Prpjekja Shqiptare shkruan: Migjeni ishte nj artist i madh qi ecnte nj kulmi t shklqyeshm shprehje t re, drejt nj kulmi q mrrijti e ku nuk pati fatin t oj nj jet t gjat, t plot. Kritika 154 Nonda Bulka pohon: N kopshtin e lulzuar t letrsis shqipe, Migjeni qndron si nj trndafil i egr dhe i butAromn e ktij trndafili e ndjejm edhe ne sot ktu. Kristaq Tutulani me rastin e dyvjetorit t vdekjes s poetin e quan bir t shekullit t ri, uragan t vrtet. Ai shkruan: Migjeni solli n truallin ton nj frym t re poetike. T re n do pikpamje, motive t reja, shprehje t reja, horizonte t reja Mark Gurakuqi shpreh mendimin se Migjeni sht autori ma i telentuem dhe ma i pjekuni n planin e krkesave artistike e ma i thelli n rrmimin e pasqyrimin e atyne problemevbe q qetsonin jo vetm at, por gjith shokt e tij.

N shnimet pr librat e lexuar Migjeni tregon bindshm se ballafaqimi me realitetin e hidhur jetsor, komunikimi letrar me shkrimtart e shquar shqiptar dhe me disa autor t letrsis botrore, pra dialogu aktiv me pinjollt e artit realist modern dhe meditimi i heshtur nxit kontemplacionin dhe ndikon n zhvillimin e procesit krijues letrar. Migjeni krijon poezi moderne. Moderniteti sht veori thelbsore e artit t tij. Termi letrar moderniteti prkufizohet n disa mnyra. T veojm nj pjes t tekstit studimor kushtuar poezis moderne frnge, t autorit Serge Baudiffier, ku shkruhet: T flassh pr poezi moderne, nuk do t thot t nisesh nga nj pikpamje historike, domethn relative, pr t shnjuar n evolucionin e gjinis veprat dhe autort q thjesht i prkasin kohs s fundit. N kt kuptim, modernia nuk i kundrvihet t momes, por klasikes apo tradicionales. Pra, moderniteti prkufizohet si nj shkputje e qart dhe e vullnetshme nga e kaluara, dhe Baudelairei sht i pari q e ka kuptuar dhe e ka shprehur kuptimin e ksaj shkputjeje.Si krijues i talentuar, i cili n mnyr t vullnetshme, me prirjen pr ta njohur mir realitetin objektiv, me ndjeshmrin dhe guximin krijues, pr t reaguar me mendim t mpreht ndaj fenomeneve, ngjarjeve, ndodhive dhe prjetimeve jetsore, ndjeshmria pr ta prvetsuar estetikisht jetn, n saje t frymzimit t fuqishm dhe t imagjinats krijuese, me aftsi natyrore t veant, me dhunti artistike t rrall, arrin t sendrtoj artistikisht dhe t transponoj realitet tjetr artistik.Si jan konceptuar risit letrare n procesin e krijimit dhe t realizimit artistik t poezis dhe t prozs s Migjenit? Nga analiza e veprs letrare t Migjenit dhe e shkrimeve t tjera, nga shqyrtimi i gjithanshm dhe me vmendje i vshtrimeve dhe i studimeve kushtuar jets dhe veprs s ktij shkrimtari nga autor t kritiks letrare bashkkohore, nga studimi i veprave dhe i studimeve t letrsis moderne evropiane, sidomos t atij opusi letrar dhe studimor t lexuar nga Migjeni dhe nga shkrimtart e tjer bashkkohs t poetit, vlersojm se t gjitha kto risi letrare lidhen me origjinalitetitn krijues t shkrimtarit dhe me rrjedha m t gjera t zhvillimit t lvizjes letrare frytdhnse t kohs pr krijimin e letrsis moderne shqiptare.Vlersimi dhe rivlersimi i veprs letrare t Migjeni, hulumtimi analitik i sotm se si sht studiuar poezia dhe proza e Migjeni dhe si sht interpretuar arti letrar i tij n trsi, dhe veanrisht si jan spikatur risit letrare n kuadr m t plot t realizimeve artistike, forcon bindjen se vazhdon me sukses m t madh studimi integral i opusit letrar t ktij autori, i cili z vend t rndsishm n Historin e letrsis shqiptare..

Letersi8