Cà phê cùng Tony

Ph n I: ầChuy n c a Tonyệ ủ

1

Cà phê cùng Tony

Chuy n Tony Harvardệ ở

Đ i h c Ha V t nhé, không ph i Ha V t nh 1 s ng i nói đâu nha. Ai nói Ha V t, Tonyạ ạ ợ ả ớ ư ố ườ ớ

không có hài lòng. Ch "V t" nghe nó có tính ch t th thao, còn V t nghe nh đ u v t, v tữ ợ ấ ể ớ ư ậ ớ ớ

vát, tr c v t....V y nên ngoài bi t danh Tony Tèo, Tony Phân, có th nói thêm Tony Ha V t.ụ ớ ậ ệ ể ợ

Nghe c ng tráng gì đâu.ườ

Chuy n b t đ u t trung tu n tháng 8 năm 2007, giáo s John Quelch, phó hi u tr ngệ ắ ầ ừ ầ ư ệ ưở

tr ng kinh doanh Harvard Business School ( HBS) có đ n VN. Ông này là cây cao bóng cườ ế ả

v lĩnh v c th ng hi u. Ông thích thú v i Nha Trang m t cách đ c bi t ( ch c gi ngề ự ươ ệ ớ ộ ặ ệ ắ ố

Yersin, vĩ nhân hay thích Nha Trang). Tony cũng có đi t m b hôm y. Th y Tây đang b i thìắ ể ấ ấ ơ

bu l i rèn luy n ti ng Anh. T t n c, l n, cút, đ p lâu đài cát, búng tay tôm tép.... v i ngạ ệ ế ạ ướ ặ ắ ớ ổ

m t h i m i bi t ng là Prof John Quelch. Bon chen cu i cùng Tony cũng có 1 cái danhộ ồ ớ ế ổ ố

thi p c a ng. Th r i quên béng m t, lúc đó VN đang s t m i th , t đ t đ n vàng, ch ngế ủ ổ ế ồ ấ ố ọ ứ ừ ấ ế ứ

khoán, làm gì cũng có ti n. Vung ti n ôm h t, Tony tr nên h t s c giàu có. Nghĩ mình đãề ề ế ở ế ứ

b c 1 chân vào gi i th ng l u, chu n b mua siêu xe dz t H Ng c Hòa r i trên tayướ ớ ượ ư ẩ ị ớ ồ ạ ồ

C ng Đô Loa. Sau đó đâu đ c h n năm thì bong bóng x p, Tony b v t ch ng ch raườ ượ ơ ẹ ị ứ ỏ ơ

ngoài xã h i, nghèo kh , rách r i, tuy g ng m t hãy v n còn thanh tú. B t ch p suyộ ổ ướ ươ ặ ẫ ấ ấ

thoái hay kh ng ho ng, g ng m t anh y v n đ p 1 cách r ng r ... Bi t th , siêu xe...d nủ ả ươ ặ ấ ẫ ẹ ạ ỡ ệ ự ầ

d n bán h t, đ n cái nhà tr cũ kỹ cũng b bà ch v t đ ra đ ng, đu i đi. Trong đ ng đầ ế ế ọ ị ủ ứ ồ ườ ổ ố ồ

v t đó, r i ra cái danh thi p c a giáo s John Quelch.ứ ơ ế ủ ư

1 đêm m a bu n l nh lẽo, Tony bèn chong đèn l y ipad g i meo cho ng, nói gi con r như ồ ạ ấ ử ổ ờ ả

quá hà, cho con qua h c v i. Đâu lúc sau ng tr l i, nói a, qua h c đi. Mình nói h m cóạ ớ ổ ả ờ ừ ạ ẻ

ti n. ng nói thôi qua h c mi n phí đi, ti n b c gì, mày khách sáo quá. Cái mình xách đítề Ổ ạ ễ ề ạ

qua Ha V t h c.ợ ạ

Khi vác m t qua bên đó h c, thì m i th y a tr ng này cũng đ p và n i ti ng. Ch p hìnhẹ ạ ớ ấ ủ ườ ẹ ổ ế ụ

thôi là ch p hình. T l vô h c tr ng HBS là cao nh t trong h th ng các tr ng Ha V t,ụ ỷ ệ ạ ườ ứ ệ ố ườ ợ

nh ng cũng kho ng 14%. Bên Y hay Lu t khó vô h n. Các danh nhân t c chí kim cóư ả ậ ơ ừ ổ

2

Cà phê cùng Tony

nhi u, nh ông c u TT Bush, ông Obama, hay ông t ng th ký LHQ bây gi , cái ông gì ng iề ư ự ổ ơ ờ ườ

Hàn Qu c quên tên òy. R i b ng vàng r i đây sẽ có Tony Tèo...bi t đâu đ c. Mình có h iố ồ ả ồ ế ượ ỏ

a sao nh n tui vô r i c p h c b ng tàn ph n cho tui v y, ngoài ngo i hình ra, tui có gìủ ậ ồ ấ ạ ổ ầ ậ ạ

khác xu t s c chăng? M y cô phòng đào t o nói ai bi t, th y có th th y hi u phó nóiấ ắ ấ ạ ế ấ ơ ầ ệ

nh n mày vô đi, tao t ng mày b n c a B c Qua Qua hay con ông t ng th ng cái đ o qu cậ ưở ạ ủ ạ ổ ố ả ố

nào đó ch . Cu i cùng thì m i bi t là 1 ngày có hàng ngàn th g i sang xin h c, nh ng toànớ ố ớ ế ư ử ạ ư

g i phòng đào t o hay b ph n tuy n sinh, ch có m i mình là g i cho hi u phó. ng r nhử ạ ộ ậ ể ỉ ỗ ử ệ Ổ ả

quá, đ c th xong reply luôn. Trong th , th y nói mày vi t sai chính t h t tr n nh ng taoọ ư ư ầ ế ả ế ơ ư

đoán ý thì hi u. Vi t d th ng l m Tony à. Không bi t mày ăn gì mà vi t d th ng quá.ể ế ễ ươ ắ ế ế ễ ươ

Lúc qua, cô bé làm phòng giáo v h i mày mu n h c cái gì. Mình nói đâu đ a menu cho taoụ ỏ ố ạ ư

l a. L a t i l a lui m t h i m i ch n đ c ch ng trình chuyên tu t i ch c văn b ng 2.ự ự ớ ự ộ ồ ớ ọ ượ ươ ạ ứ ằ

Nói s n ti n cho tao h c luôn ti n sũy nha, vì tao đang lòm cái ti n sũy quê nhà nh ngẵ ệ ạ ế ế ở ư

h c h m n i vì m y th y bên đó đang cãi nhau, b a b t đ nh l ng, b a b t đ nh tính, hạ ẻ ổ ấ ầ ữ ắ ị ượ ữ ắ ị ệ

Liên Xô và h Âu Mỹ đ i đ u nhau chan chát. "Làm sao có th t t cho c hai?". Ch có ngệ ố ầ ể ố ả ỉ Ư

Hoàng Phúc m i tr l i đ c.ớ ả ờ ượ

Lúc vào l p, mình ch ng bi t nói gì ch c i. Vì nghe có hi u m gì đâu. Lâu lâu đ ng lênớ ẳ ế ỉ ườ ể ẹ ứ

phát bi u c l p c i bò. R i b t đ u m i ng i hâm m , nói a mày dân châu Á sao ănể ả ớ ườ ồ ắ ầ ọ ườ ộ ủ

nói sáng t o quá v y, tao th y t i châu Á đ a nào cũng r t là stereotype. Th y cô cũng b tạ ậ ấ ụ ứ ấ ầ ắ

đ u hâm m , nói th ng này nói chi n nghe vui và d th ng quá nè. M i l n Tony nói là SVầ ộ ằ ệ ễ ươ ỗ ầ

c l p im l ng, vì Tony nói là tao phát âm ti ng Anh theo 1 tr ng phái riêng, và có s thíchả ớ ặ ế ườ ở

hay nu t ch , swallow words, nên t i mày ph i t p trung h t s c, tao không nói l i 2 l nố ữ ụ ả ậ ế ứ ạ ầ

nh thi Tóp Phô đâu. ư

R i Tony cũng hay d a ngh h c. Ngày nào cũng mang k o d a xu ng phòng hành chính, épồ ọ ỉ ạ ẹ ừ ố

ăn r i ch c gh o m y ch r i nói bóng gió xa xôi chuy n ngh h c đ tr thành t phú,ồ ọ ẹ ấ ị ồ ệ ỉ ạ ể ở ỷ

gi ng Bill Gate và Mark Zuckerberg, cũng là c u SV c a tr ng nh ng h m có t t nghi pố ự ủ ườ ư ẻ ố ệ

đ c. Nên m y th y s hãi, b a nào vào l p cũng l m c m đi đi m danh ( m y th yượ ấ ầ ợ ữ ớ ụ ụ ể ấ ầ

tr ng HBS già l m), c th y Tony ng i 1 góc đang giũa móng tay, thì m i yên tâm gi ngườ ắ ứ ấ ồ ớ ả

d y. M y ng nói, n u cho mày ngh , th gi i có th có thêm 1 t phú n a, nh ng HBS h tạ ấ ổ ế ỉ ế ớ ể ỷ ữ ư ế

3

Cà phê cùng Tony

vui. Các b n ng i Ecuador hay Chile gì đó cũng nói n u Tony ngh h c thì h cũng b h cạ ườ ế ỉ ạ ọ ỏ ạ

v n c. Cái thôi, mình h c ti p. Mình hay vì m i ng i. B a nay th y Michael Porter nóiề ướ ạ ế ọ ườ ữ ầ

m i bi t, c tr ng x a nay có hàng ngàn sinh viên b h c, nh ng ch có 2 t phú, cònớ ế ả ườ ư ỏ ạ ư ỉ ỷ

nhiêu đi móc b c nylon h t r u.ọ ế ầ

Chu cha, v y thôi, h c, h cậ ạ ạ

H c, h c n a, h c m a.....ạ ạ ữ ạ ữ

4

Cà phê cùng Tony

T u s c a Tonyỉ ử ủ

Ông Maslow đã vẽ ra cái tháp nhu c u (Hierarchy of Need) c a loài ng i. Đ u tiên là nhuầ ủ ườ ầ

c u sinh lý ( ăn- ng - x - y), và cao nh t là nhu c u t th hi n (Self Actualisation), t c nhuầ ủ ấ ầ ự ể ệ ứ

c u khoe. Ông bà ta nói, t t khoe, x u che. Khoe ch di n ra khi mình có mà xung quanhầ ố ấ ỉ ễ

không có. Ai cũng đi xe đ p thì có chi c Dream thì ph i d ng tr c nhà. Ai cũng rách r iạ ế ả ự ướ ướ

thì khi có chi c áo m i, Tony sẽ m c ra đ ng đ u xóm cho c làng bu l i coi. Xe h i đ t đế ớ ặ ứ ầ ả ạ ơ ắ ỏ

nh bây gi thì nhi u c u choai choai g i là v hai, 4h sáng đã ng d y lau chùi đ ng nhìnư ờ ề ậ ọ ợ ủ ậ ứ

vô đó mi t. Trong t ng giai đo n thì ng i ta sẽ khoe khác nhau, m y năm sau khi nhìn l iế ừ ạ ườ ấ ạ

th y bu n c i không ch u đ c. N u b n đ ý báo chí trong nh ng năm đ u th p niênấ ồ ườ ị ượ ế ạ ể ữ ầ ậ

90, thì ph n qu ng cáo xí nghi p nào cũng có ông giám đ c ng i trên bàn làm vi c, đeo càầ ả ệ ố ồ ệ

v t, tay c m cái đi n tho i bàn. Tony còn gi cái nh ch p lúc 10 tu i, mang dép nh a và 1ạ ầ ệ ạ ữ ả ụ ổ ự

tay m cái t l nh nhà ng i b n đ ch p hình, ng i coi s ng mi t c ngày.ở ủ ạ ườ ạ ể ụ ồ ướ ế ả

Th t ra, đi n c ngoài m i th y m y ông Tây cũng khoe dã man. H khoe nh ng h m r uậ ướ ớ ấ ấ ọ ữ ầ ượ

m y trăm năm. H khoe nh ng cu n sách quý h đ c đ c trong th vi n. H khoe vấ ọ ữ ố ọ ọ ượ ư ệ ọ ề

nh ng vùng đ t h đã đi qua, v nh ng con ng i x s tít mù nào đó h đã đ n khámữ ấ ọ ề ữ ườ ở ứ ở ọ ế

ch a b nh, d y h c hay c u tr . Dân Á thì l i khoe ti n b c và danh v ng. Tr Nh t B n làữ ệ ạ ọ ứ ợ ạ ề ạ ọ ừ ậ ả

ít khoe, m y n c nghèo m i n i lên khoe ác chi n l m. Dân Trung Qu c, Indo, Thái Lan....,ấ ướ ớ ổ ế ắ ố

đâu ng i ta cũng khoe xe Ben Lây Lé X t Lam Bo Ghi Ni. Hà N i, g p đ i gia là tr cở ườ ệ Ở ộ ặ ạ ướ

sau gì cũng nghe “con xe” này con xe kia, bi t th Trung Hòa Nhân Chính, đ n l p H Tây.ệ ự ơ ậ ồ

Đ i gia mi n Tây thì thôi đeo vàng t trên xu ng d i, nhà có nhiêu vàng lôi ra ph h tạ ề ừ ố ướ ủ ế

trên ng i. R i nhi u bu i h p l p th c ch t là d p g p nhau đ khoe. Ai có gì khoe n y,ườ ồ ề ổ ọ ớ ự ấ ị ặ ể ấ

ch y u là c a c i tài s n hay con cái h c tr ng đi m tr ng chuyên hay 1 tr ng danhủ ế ủ ả ả ọ ườ ể ườ ườ

ti ng nào đó b n. Chân dài + đ i gia => đám c i siêu xe, r c dâu dài c ph , càng dàiế ở ể ạ ướ ướ ả ố

càng đ c xã h i n .ượ ộ ể

Hòa trong không khí y, t i qua Tony th c c đêm đ quy t đ nh khoe gì. Bi t th chăng.ấ ố ứ ả ể ế ị ệ ự

Xe h i chăng. Th ng quá. Hay khoe cái qu n lót 2 t ? Cũng th ng quá. Thôi mình khoeơ ườ ầ ỷ ườ

b ng c p đi, nh ng t m b ng mà mình đã s u t p, mua bán, năn n , đ o văn, quay cóp...t cằ ấ ữ ấ ằ ư ậ ỉ ạ ứ

h m có cái liêm s nào mà mình không t b đ có đ c.ẻ ỉ ừ ỏ ể ượ

5

Cà phê cùng Tony

Th là c đêm th c hi n chi n d ch truy tìm b ng c p. Đ u tiên là b ng bé kh e bé ngoan,ế ả ự ệ ế ị ằ ấ ầ ằ ỏ

r i b ng ti u h c, b ng c p 2 c p 3 đ i h c th c sĩ ti n sĩ... t đ c lau b i ép nh a,ồ ằ ể ọ ằ ấ ấ ạ ọ ạ ế ồ ạ ượ ụ ự

ngày mai sẽ photo dán đ y nhà, đ y công ty, t ng các đ i tác. Tr ng c p 3 bình th ng sẽầ ầ ặ ố ườ ấ ườ

đ c s a thành tr ng chuyên nghe cho oách, nh ng đ ng h i chuyên gì nghen. B ng đ iượ ử ườ ư ừ ỏ ằ ạ

h c t i ch c chuyên tu liên thông sẽ s a thành h chính quy t p trung dài h n, l p c nhânọ ạ ứ ử ệ ậ ạ ớ ử

tài năng. Các b ng th c sĩ ti n sĩ mua m y ngàn đô t n c ngoài n a. Cũng đ ng có nóiằ ạ ế ấ ừ ướ ữ ừ

n c ta không ai là doanh nhân nhé vì Tony đã n p m y tri u đăng ký vào câu l c bướ ộ ấ ệ ạ ộ

doanh nhân r i.ồ

Hôm b a đi t thi n cho tr i m côi n , s m y bà s và các cháu y quên n nên Tony cóữ ừ ệ ạ ồ ọ ợ ấ ơ ấ ơ

b t ký xác nh n, và có b ng khen c a xã nè. Đi t thi n là ph i có báo chí truy n hình điắ ậ ằ ủ ừ ệ ả ề

theo quay lên m i đi, thay vì ti n qu ng cáo m y ch c tri u mà lên sóng đ c có m y giây,ớ ề ả ấ ụ ệ ượ ấ

tính ra thông qua ch ng trình t thi n v n hi u qu . Có l n Tony đ a ti n mà m y “ươ ừ ệ ẫ ệ ả ầ ư ề ấ

hoàn c nh đáng th ng” c th y máy quay phim lia t i m t là c i, th là c u quay phimả ươ ứ ấ ớ ặ ườ ế ậ

t i tát 2 b t tai, th là “hoàn c nh đáng th ng” y khóc li n. Lúc đó ch p hình quay phimớ ạ ế ả ươ ấ ề ụ

l t đ t nhào vô, ghi rõ “ c nh xúc đ ng c a ng i nghèo khi nh n ti n t thi n t doanhậ ậ ả ộ ủ ườ ậ ề ừ ệ ừ

nhân Tony Tr n Văn Tèo”. Th y t i nó khóc mà Tony vui s ng gì đâu. Vô thăm b nh nhânầ ấ ụ ướ ệ

cũng gi đò ng i xu ng n m tay n m chân, m t không r i ng kính quay phim, x c d uả ồ ố ắ ắ ắ ờ ố ứ ầ

n c m t ràn r a. Nó mà h t quay là ph i tay đ ng d y li n, s lây b nh th y m .ướ ắ ụ ế ủ ứ ậ ề ợ ệ ấ ẹ

Đang hý h ng “ch ng trình khoe xin đ c phép ti p t c” thì đ c tin sét đánh. Ng i taử ươ ượ ế ụ ọ ườ

nói mày h c v y thì có giàu có là bình th ng. Ph i ng c l i. Không h c gì mà làm đ cọ ậ ườ ả ượ ạ ọ ượ

ng i ta m i n . B t ch c ông gì xu t b n cu n " T c u bé chăn trâu m côi thành t ngườ ớ ể ắ ướ ấ ả ố ừ ậ ồ ổ

giám đ c" hem? Nghe đ n b a ra m t cu n sách này, ông y đã nh t cha m trong nhàố ồ ữ ắ ố ấ ố ẹ

tr c đó m y ngày li n. Không ph i b t hi u mà là s báo chí phát hi n có cha có m , h tướ ấ ề ả ấ ế ợ ệ ẹ ế

n . Ho c ph i nói b h c n a ch ng, b càng s m càng t t.ể ặ ả ỏ ọ ử ừ ỏ ớ ố

Bèn đ t h t b ng c p. Lý l ch cu i cùng c a Tony: l p 3 ngh h c nhà chăn trâu, chănố ế ằ ấ ị ố ủ ớ ỉ ọ ở

đ c 2 năm thì đi đ , 2 năm sau b ch nhà quánh d quá, s b quánh ch t nên đi lên Sàiượ ở ợ ị ủ ữ ợ ị ế

gòn b c vác, đ c m y năm thì b c không n i n a nên đi biên gi i L ng S n làm đ m bóp,ố ượ ấ ố ổ ữ ớ ạ ơ ấ

6

Cà phê cùng Tony

sau đó đi Mỹ di n con nai (con lai), thành Vi t Ki u. V n c m hãng phân Ph ng Tím,ệ ệ ề ề ướ ở ượ

chu n b mua l i ch B n Thành s n s a l i thành trung tâm th ng m i Tony Plaza chẩ ị ạ ợ ế ơ ử ạ ươ ạ ỉ đ bán phân và cá m m gi i trí cho vui. Nói thêm, Ph ng Tím là t p đoàn đa qu c giaể ắ ả ượ ậ ố

kh ng l có t i ....2 nhân viên, trình đ nh ch . Tr s đ t đâu ta? Thôi qu n 1 đi cho nóổ ồ ớ ộ ư ủ ụ ở ặ ậ

trung tâm.

Lao tâm kh trí, v t vã mãi ch đ ng i đ i nó n , đ đ c n i ti ng chút thôi mà.ổ ậ ỉ ể ườ ờ ể ể ượ ổ ế

N giùm tui cái....ể

7

Cà phê cùng Tony

Tôi ôm con sao be b ng c a tôi…*o ủ

Ba c a Tony là m t n n nhân trong hàng tri u n n nhân c a m t cu c chi n kh c li tủ ộ ạ ệ ạ ủ ộ ộ ế ố ệ

nh t trong l ch s nhân lo i, chi n tranh Vi t Nam. Trong cái l n x n và bi th ng c aấ ị ử ạ ế ệ ộ ộ ươ ủ

cu c chi n, ba đã m t đi c tu i tr c a mình. M t viên đ n l c bay th ng vào c t s ng,ộ ế ấ ả ổ ẻ ủ ộ ạ ạ ẳ ộ ố

bác sĩ Mỹ Sài Gòn lúc đó nói thôi, v nhà coi gì ngon thì cho ăn h t đi, r i không quá 6ở ề ế ồ

tháng đâu. Nh ng kỳ l , c th ba ti t ra 1 l p nh y vây kín viên đ n, khi n nó không pháư ạ ơ ể ế ớ ầ ạ ế

hu , ch đau nh c d d i lúc trái gió tr tr i. Tuy nhiên, vì viên đ n n m ngay c t s ng, hỷ ỉ ứ ữ ộ ở ờ ạ ằ ộ ố ệ

th n kinh b t n th ng nên ba tr thành ng i tàn t t l a tu i 25, giai đo n tu i trầ ị ổ ươ ở ườ ậ ở ứ ổ ạ ổ ẻ

đ p nh t c a đ i ng i. ẹ ấ ủ ờ ườ

Bù l i, trí tu ba khá minh m n, trí nh t t, đ p trai h n Tony g p ch c l n. Bao nhiêuạ ệ ẫ ớ ố ẹ ơ ấ ụ ầ

ki n th c trên tr i d i đ t đ u đ c ba truy n cho Tony m t cách h p d n, t Tam Qu cế ứ ờ ướ ấ ề ượ ề ộ ấ ẫ ừ ố

đ n Th y H , văn minh Ph ng Tây, c b n ti ng Anh và ti ng Pháp, tình yêu và s khátế ủ ử ươ ơ ả ế ế ự

khao khám phá ki n th c nhân lo i. Gi a lúc đ t n c khó khăn vào đ u th p niên 80, r iế ứ ạ ữ ấ ướ ầ ậ ờ

Sài Gòn v quê ngo i, nh lúc đó má Tony nuôi 4 ch em v i đ ng l ng giáo viên c a 1 côề ạ ớ ị ớ ồ ươ ủ

giáo ti u h c tr ng làng, ba không dám ăn c m nhi u. M i l n ch ăn 1 chén, và nói tuiể ọ ườ ơ ề ỗ ầ ỉ

tàn t t v y, ăn ch đ s ng, có làm gì ra ti n đâu mà ăn. Nên ch Hai tinh ý, m i l n b i c mậ ậ ỉ ể ố ề ị ỗ ầ ớ ơ

thì lèn th t ch t, th t nhi u. Rùi m t l n ba quy t đ nh v quê cũ, v l i l Vòng Cung,ậ ặ ậ ề ộ ầ ế ị ề ề ạ ộ

huy n Phong Đi n, t nh C n Th , n i chôn nhau c t r n, n i l c bình d p d nh trôi trênệ ề ỉ ầ ơ ơ ắ ố ơ ụ ậ ề

dòng sông Cái Răng tím ng t m i chi u. Ba nói, n u c l i Ninh Hoà, thêm 1 mi ng ănắ ỗ ề ế ứ ở ạ ệ

gánh n ng cho m i ng i tui th y bu n l m, tui th y mình b t l c, đ con ra mà khôngặ ọ ườ ấ ồ ắ ấ ấ ự ẻ

cho nó sung s ng ngày nào. Mà th t ra, ba cũng qu n qu t ch ng g y đi làm đ th , t raướ ậ ầ ậ ố ậ ủ ứ ừ

xã d y b túc văn hoá đ n móc đ t làm n i, làm b p lò, làm m y con thú b ng đ t sét xinhạ ổ ế ấ ồ ế ấ ằ ấ

xinh cho Tony ch i, tr ng cây trong v n, t sáng đ n chi u ngoài n ng mà ch ng th yơ ồ ườ ừ ế ề ở ắ ẳ ấ

lúc nào th than. M t th i oanh li t, m t h c sinh c c gi i, m t th lĩnh tr ng Phanở ộ ờ ệ ộ ọ ự ỏ ộ ủ ườ

Thanh Gi n C n Th , t ng bi t th có h sen ngay trung tâm Sài Gòn, gi tr thành 1ả ầ ơ ừ ở ệ ự ồ ờ ở

ng i đàn ông tàn t t, lam lũ m t ch n thôn quê xa xôi, không đi n không n c, ănườ ậ ở ộ ố ệ ướ

ch ng bao gi đ c no. Ba nói, h c sĩ quan xong, ba ch 1 l n đi th c t p U Minh, bẳ ờ ượ ọ ỉ ầ ự ậ ở ị th ng r i gi i ngũ. Cu c chi n bi th ng khi n cho m i gia đình ng i Vi t dù chi nươ ồ ả ộ ế ươ ế ỗ ườ ệ ở ế

tuy n nào, v n có ng i n m xu ng. Nh ng thanh niên tr măng m i tám đôi m i raế ẫ ườ ằ ố ữ ẻ ườ ươ

8

Cà phê cùng Tony

tr n, tr c khi ch t v n th ng thi t g i cha g i m , dù gi ng b c gi ng nam. Su t ngànậ ướ ế ẫ ố ế ọ ọ ẹ ọ ắ ọ ố

năm, đ t m Vi t Nam và nh ng con cháu L c H ng c ph i o n mình vì lo n l c, chia ly,ấ ẹ ệ ữ ạ ồ ứ ả ằ ạ ạ

m t mát…ấ

Ba nói, nh câu chuy n tái ông m t ng a, cái may cái r i nó đi v i nhau. Hi u th i cu cư ệ ấ ự ủ ớ ể ờ ộ

nên ba vô cùng l c quan v i s ph n. Có l n má đi d y v tr , ba còn m t tay ch ng g y,ạ ớ ố ậ ầ ạ ề ễ ộ ố ậ

m t tay b ng ch u qu n áo c nhà đi gi t, té lăn k nh ra gi a sân, bò bò qu quào l mộ ư ậ ầ ả ặ ề ữ ơ ượ

l i t ng cái qu n cái áo vá đùm vá níu c a m y m con, nh ng l i c i. N c i méo móạ ừ ầ ủ ấ ẹ ư ạ ườ ụ ườ

c a m t ng i đàn ông t ng kiêu hãnh. Tony còn nh c m i sáng s m, má d y s m pha 4ủ ộ ườ ừ ớ ứ ỗ ớ ậ ớ

bình n c, m i đ a mang theo 1 bình đ đ n tr ng. Tony nói a sao nhà mình không cóướ ỗ ứ ể ế ườ ủ

ăn sáng nh nhà khác, ch Hai nói mày m t quá, u ng n c cũng no b ng v y. C m i sángư ị ệ ố ướ ụ ậ ứ ỗ

th c d y là c nhà ng i suy nghĩ ki m gì đ cho vào b ng b a nay. M i l n nh th thì baứ ậ ả ồ ế ể ụ ữ ỗ ầ ư ế

l i ng i bu n, nói ghét cái bao t quá, c đói b ng hoài, nhi u lúc n i nóng ba mu n đ pạ ồ ồ ử ứ ụ ề ổ ố ậ

nát đôi chân tàn ph . R i ba cũng l ng lẽ nhìn theo dáng nh xíu lon ton c a Tony xách cáiế ồ ặ ỏ ủ

thau đi m n g o. Tony là chuyên gia đi m n hay đi mua ch u đ th , quen m t kh pượ ạ ượ ị ủ ứ ặ ắ

làng kh p xóm, vì không có m c c nh m y ch , tính tình l i vui v th o mai, ai cũng vuiắ ắ ỡ ư ấ ị ạ ẻ ả

khi g p. Xong cái v ng i ghi l i trong s , chi ti t c n th n, nh m n dì hai Tròn 2 lonặ ề ồ ạ ổ ế ẩ ậ ư ượ

g o, m n c u năm Đ c m y đ ng, n n c m m ông Long, n d u l a bà B y...Cu iạ ượ ậ ượ ấ ồ ợ ướ ắ ợ ầ ử ả ố

tháng má lãnh l ng, Tony nói đ con tính cho, gi i bài toán tr ai tr c, ai tr sau, ai dươ ể ả ả ướ ả ễ

ch u có th kh t đ c. Nh xíu xiu nh ng lanh b t n, nên sau này qu n lý tài chính gi iị ể ấ ượ ỏ ư ắ ớ ả ỏ

cũng nh vào nh ng tháng năm y.ờ ữ ấ

H i đó trong làng có ngh làm lá buông, m t lo i lá dài nh lá c , ph i khô r i xé s i nh ,ồ ề ộ ạ ư ọ ơ ồ ợ ỏ

đan thành gi xách. C nhà ai cũng ph i làm, tr Tony đ c ng s m vì h c tr ng chiênỏ ả ả ừ ượ ủ ớ ọ ườ

tr ng xào, tháng nào cũng có 13 kg lúa c a xã cho. C đ n đêm, m y ch l n h c bài xongườ ủ ứ ế ấ ị ớ ọ

thì l p t c ra b t tay ng i đan lá ngay. V a làm v a nói chuy n trong làng trong xã d iậ ứ ắ ồ ừ ừ ệ ướ

ánh đèn d u leo lét đ n khuya, Tony thì đan đ c 2 cái là b tay b chân b l ng nói m i.ầ ế ượ ẻ ẻ ẻ ư ỏ

Nên má cho đi ch i. Ngày y, tr con thôn quê ch ng có thú vui gì. Đêm trăng sáng, các b nơ ấ ẻ ẳ ạ

t p trung quanh nhà, hay ra đ ng ch i đ trò t nghĩ ra. Còn đêm tr i t i, ăn c m xong,ậ ồ ơ ủ ự ờ ố ơ

Tony tr i t m chi u lên đ ng lá buông trên sân đ c gom l i sau khi đã ph i khô, 2 chaả ấ ế ố ượ ạ ơ

con n m ch i trên đó, nhìn lên trên tr i ng m tri u tri u ngôi sao l p lánh. Ba h ng d nằ ơ ờ ắ ệ ệ ấ ướ ẫ

9

Cà phê cùng Tony

Tony phân bi t các chòm sao, đây là sao Đ i Hùng, kia là sao Thiên Long, Thiên Miêu, Sệ ạ ư

T , L p Khuy n…hình gi ng con g u, con mèo, con chó …nên có tên g i v y. Hình nh vũử ạ ể ố ấ ọ ậ ả

tr bao la, mênh mông thiên hà khi n Tony vô cùng thích thú. Có b a th y sao băng, ba nói,ụ ế ữ ấ

c th y sao băng thì mình c c m , ph i nhanh thì m i thành s th t. L n nào Tonyứ ấ ứ ướ ơ ả ớ ự ậ ầ

cũng thì th m c là nhà mình có ti n đ ăn sáng. Có l n, Tony x u gi a l p, cô giáo h iầ ướ ề ể ầ ỉ ữ ớ ỏ

sao, Tony khai thi t là không ăn sáng, th y hi u tr ng kêu má lên m ng quá tr i, nói saoệ ầ ệ ưở ắ ờ

nó có 13 kg lúa mà cô đem đi bán h t v y. Má lúng túng c i tr , nói tui xin l i, đ v n uế ậ ườ ừ ỗ ể ề ấ

cháo cho cháu vào m i bu i sáng. Và c m sao băng y đã thành s th t. C m i sáng,ỗ ổ ướ ơ ấ ự ậ ứ ỗ

Tony đ c 1 chén cháo tr ng, và th y ngon h n b t c cao l ng mĩ v gì trên đ i.ượ ắ ấ ơ ấ ứ ươ ị ờ

Có l n Tony nh m sao băng v i máy bay. Th y có đ m sáng di chuy n hoài mà không t t,ầ ầ ớ ấ ố ể ắ

ba nói đó là máy bay th ng m i c a m y hãng hàng không n c ngoài bay qua Vi t Namươ ạ ủ ấ ướ ệ

đó con. Nh t i Đ i Hàn hay Nh t, n u nó qua Băng C c thì sẽ bay ngang qua Nha Trang,ư ụ ạ ậ ế ố

rùi tr ti n vùng tr i cho n c mình, nó bay cao l m, c m y cây s nên mình th y ch là 1ả ề ờ ướ ắ ả ấ ố ấ ỉ

đ m sáng thôi. Tony nói th bây gi trên đó ng i ta làm gì nh , ba nói gi ch c là gi ănố ế ờ ườ ỉ ờ ắ ờ

t i, các ti p viên sẽ đ y xe đ ng th c ăn ra, ai ăn gì thì ăn, u ng gì thì u ng. Rùi ba gi iố ế ẩ ự ứ ố ố ả

thích v ngành hàng không, máy bay ph n l c khác máy bay lên th ng ra sao, c t cánh hề ả ự ẳ ấ ạ

cánh th nào. Ba nói, sau này n u h c gi i, con sẽ đ c đi máy bay, thích l m. R i cũng có 1ế ế ọ ỏ ượ ắ ồ

l n th y sao băng, Tony c m ba h t t t nguy n, 2 cha con lang thang kh p n i trên thầ ấ ướ ơ ế ậ ề ắ ơ ế

gi i. Tony h i ch m i l n th y sao băng thì ba c gì. Ba nói, ba c cho con l n lên thôngớ ỏ ứ ỗ ầ ấ ướ ướ ớ

minh kh e m nh, vi t ti p c m còn dang d c a ba. C đêm đêm trên chi c chi uỏ ạ ế ế ướ ơ ở ủ ứ ế ế

ngoài sân y, 2 cha con n m ng c nhìn lên tr i, nói chuy n rì r m. Gi ng ba đ u đ u,ấ ằ ướ ờ ệ ầ ọ ề ề

nghe m t h i thì Tony ng m t tiêu, má ra sân m vô nhà, s s ng xu ng l nh. Trong gi cộ ồ ủ ấ ẵ ợ ươ ố ạ ấ

m c a c u bé Tony lúc đó, ch p ch i nh ng chi c máy bay l n l trên b u tr i, th t lungơ ủ ậ ấ ớ ữ ế ượ ờ ầ ờ ậ

linh, th t đ p. ậ ẹ

Cái ngày ba đòi m t hai v l i quê nhà, má c n d l m. Nói ông ng i không m t ch cũngộ ề ạ ả ữ ắ ồ ộ ỗ

đ c, chi n tranh đã qua r i, n c mình thanh bình r i, nhi u đ a tr m t cha thì đãượ ế ồ ướ ồ ề ứ ẻ ấ

đành, m y đ a con mình, tui mu n có đ y đ cha m đ l n lên bình th ng. Nhà ph i cóấ ứ ố ầ ủ ẹ ể ớ ườ ả

âm có d ng, có m t trăng m t tr i, ch tui ch là 1 ng i m , la m ng xoèn xo t thì cũngươ ặ ặ ờ ứ ỉ ườ ẹ ắ ẹ

không d y d đ c nhi u. Ba suy nghĩ nhi u nh ng c m i bu i ăn, xong chén c m thạ ỗ ượ ề ề ư ứ ỗ ổ ơ ứ

10

Cà phê cùng Tony

nh t, m i ng i nhìn n i c m đ n khoai và nói thôi no r i, nh ng ng i khác, lúc nàoấ ọ ườ ồ ơ ộ ồ ườ ườ

trong n i cũng còn 1 chút nh ng không ai dám ăn. Ngày nào cũng v y, ch u không n i, nhânồ ư ậ ị ổ

lúc má và m y ch em đi h c, ba vi t l i lá th trên bàn và ra đi. Trong th nói tui đi v quê,ấ ị ọ ế ạ ư ư ề

nh anh em b n bè giúp đ , vài năm rùi quay l i, nh n u c m đ ng có b t g o, ph n c aờ ạ ỡ ạ ớ ấ ơ ừ ớ ạ ầ ủ

tui chia cho t i nh ăn thêm chút đ nh. Ba ch ng g y xu ng ngã ba Trong b t xe v C nụ ỏ ỉ ố ậ ố ắ ề ầ

Th , trong túi không có 1 đ ng nào. Ng i v đ ng ngo c mi t, c ch c chi c đâu có 1ơ ồ ồ ở ệ ườ ắ ế ả ụ ế

chi c Qu ng Ngãi ch u d ng l i. Th y có m t ng i tàn t t ng i l t gi a đ ng, bà ch xeế ả ị ừ ạ ấ ộ ườ ậ ồ ế ữ ườ ủ

th y t i quá, cho đi, v a không t n ti n v a cho ăn c m no b ng. Ba k thôi cũng h m bi tấ ộ ừ ố ề ừ ơ ụ ể ẻ ế

l y gì đ n n, bèn ng i sát c a, th y xe d ng l i là m i khách lên xe ph th ng l , và phaấ ề ơ ồ ử ấ ừ ạ ờ ụ ằ ơ

trò nói chuy n vui nên trên xe ai cũng c i nghiêng ng . Nên gi m i l n vào Sài Gòn ch i,ệ ườ ả ờ ỗ ầ ơ

v l i quê, ba c đòi l y xe Qu ng Ngãi, dù giá vé cao h n nhi u, c t i Ninh Hòa thì xu ng.ề ạ ứ ấ ả ơ ề ứ ớ ố

Và Tony cũng v y, thích ng i Qu ng Ngãi và gi ng nói mi n quê y, nên c nói h c thànhậ ườ ả ọ ề ấ ứ ọ

h c, vì th y r t d th ng…ạ ấ ấ ễ ươ

Rùi đ t n c m c a khi Tony vào c p 2, nh ng năm tháng tu i th kh n khó t ng đãấ ướ ở ử ấ ữ ổ ơ ố ưở

phai nhoà. Chi u nay k t thúc khoá h c HBS, chia tay b n bè đ m i qu c t ch, Tony điề ế ọ ở ạ ủ ọ ố ị

b qua bên kia sông, đ nh mua ít đ r i sau đó đón taxi ra th ng sân bay Logan v n c.ộ ị ồ ồ ẳ ề ướ

Lúc băng qua c u Anderson Memorial, ch t th y 2 cha con ng i Mỹ, c u con kho ng 3-4ầ ợ ấ ườ ậ ả

tu i ôm con g u bông nh , ng i cha tr c tu i Tony, c hai đ u m c đ qu n khăn r t kỹ,ổ ấ ỏ ườ ạ ổ ả ề ặ ồ ấ ấ

tr i l nh v y mà v n đi d o ch i trên b sông đ y tuy t, bóng cha con đ dài. B ng d ngờ ạ ậ ẫ ạ ơ ờ ầ ế ổ ỗ ư

ch t nh câu hát c a nh c sĩ Tr n Ti n "tôi ôm con sáo, bé b ng c a tôi, lang thang theoợ ớ ủ ạ ầ ế ỏ ủ

cha, d c b sông tr ng xoá"*. M i th y trên trái đ t này, đ a con bé b ng nào cũng hay lẽoọ ờ ắ ớ ấ ấ ứ ỏ

đẽo theo cha, và tình ph t đâu- cũng đ u thiêng liêng và m áp.ụ ử ở ề ấ

N ng chi u nhu m vàng c dòng sông Charles, tuy t v n dày, hàng cây bên đ ng đã r ngắ ề ộ ả ế ẫ ườ ụ

h t lá. Nhìn nh ng mi ng băng trôi b ng b nh, ch t nghĩ đ n l c bình tím ng t trôi theoế ữ ế ồ ề ợ ế ụ ắ

con n c sông Ti n sông H u, nghĩ v thân ph n nh ng ng i mi n Tây l u l c kh p n i,ướ ề ậ ề ậ ữ ườ ề ư ạ ắ ơ

nghĩ v nh ng năm tháng ba s ng mi n Trung nh ng trong lòng không nguôi nh v quêề ữ ố ở ề ư ớ ề

cũ. Nói trong b ng, n u t i nay lên máy bay mà không ng đ c, Tony sẽ vi t m t bài vụ ế ố ủ ượ ế ộ ề

ba.

11

Cà phê cùng Tony

Tony vi t bài này khi đang ng i trên máy bay c a Eva Air và trong lòng ng n ngang c mế ồ ủ ổ ả

xúc. Máy bay bay qua Nh t, rùi Đài Loan, quá c nh 1 ti ng đ ng h sân bay Đào Nguyênậ ả ế ồ ồ ở

Đài B c r i bay v Tân S n Nh t. Và bây gi , máy bay đang bay không ph n trên lãnh thắ ồ ề ơ ấ ờ ậ ổ

c a m nh đ t hình ch S. Nhìn qua màn hình đ nh v v tinh, th y d i m t đ t là ký hi uủ ả ấ ữ ị ị ệ ấ ướ ặ ấ ệ

c a núi đ i ru ng v n, xanh th m. T h i h m bi t d i, có 2 cha con nhà nào quêủ ồ ộ ườ ẫ ự ỏ ẻ ế ở ướ

thi t quê, nghèo thi t nghèo, c đêm đêm tr i chi u n m ngoài sân nhìn lên tr i ng m sao,ệ ệ ứ ả ế ằ ờ ắ

ng m máy bay r i nói toàn chuy n xa xôi nh tu i th Tony không n a.ắ ồ ệ ư ổ ơ ữ

12

Cà phê cùng Tony

Mùi ki uệTony Bu i Sáng: Mùa thi, Tony mong c n u b n có nhà c a thành ph , hãy giúp cácổ ướ ế ạ ử ở ố

b n thí sinh quê tr vài ngày. Có th t i nó lóng ngóng, ch a quen v i các ti n nghi thànhạ ở ọ ể ụ ư ớ ệ

ph , có th làm b n nhà, v ly chén..nh ng đ ng th mà t ch i nhéố ể ẩ ỡ ư ừ ế ừ ố

Hôm nay đi ngang qua ch Bà Chi u, ngó th y m y ch ti u th ng bày c ki u ra bán. M iợ ể ấ ấ ị ể ươ ủ ệ ớ

th ng th t chép mi ng, mèn i, s p t t r i.ả ố ệ ơ ắ ế ồDân mi n Nam hay g i t t nh t, không bi t ch nh t phía sau có ph i là quan tr ngề ọ ế ứ ế ữ ứ ở ả ọ

nh t hay không, nh ng lòng ai cũng ch n r n khi nghĩ v nó. Gi ng nh ng i tây ph ngứ ư ộ ộ ề ố ư ườ ươ

v i l giáng sinh và năm m i d ng l ch v y.ớ ễ ớ ươ ị ậNh ngày x a còn v i ba má, c cu i năm g n T t là ph má hong c ki u. Tr i g n T tớ ư ở ớ ứ ố ầ ế ụ ủ ệ ờ ầ ế

h i l nh, n ng cũng y u t nên má hay bi u mày nh giò cao nhòng v y thì đ m y cơ ạ ắ ế ớ ể ổ ậ ể ấ ủ

ki u lên mái nhà coi, đ d i đ t coi ch ng chó hay gà đi ngang qua h t đ h t.ệ ể ướ ấ ừ ấ ổ ếVà trong tâm kh m tu i th , mùi ki u cay n ng chính là mùa giáp T t. Ông già (cách g iả ổ ơ ệ ồ ế ọ

thân th ng cha m c a quê Tony là ông già, bà già) ng i C n Th nên hay kêu bà giàươ ẹ ủ ở ườ ầ ơ

làm m y món mi n Tây cho ng nhâm nhi d p T t. Bà già cũng có m i m y năm s ng ấ ề ổ ị ế ườ ấ ố ở

mi n trong nên hi u ý li n, nh t là món ru t già heo khìa. Th y có ngon lành gì đâu, nhi uề ể ề ứ ộ ấ ề

lúc còn mùi thúi thúi nh ng ông già nh t đ nh khen ngon, ăn khí th . Và c ki u cũng v y,ư ứ ị ế ủ ệ ậ

đ ng nghét ch có ngon lành gì, nh ng mà thi u nó, không khí T t không còn nguyên v nắ ứ ư ế ế ẹ

n a.ữH i c nhà đùm nhau t Sài Gòn v quê ngo i s ng, r i xa đô h i, má nói m y đ a bây giồ ả ừ ề ạ ố ờ ộ ấ ứ ờ

cũng ph i ráng mà hòa nh p v i dân đây. V n m t ngày đi h c, m t ngày l n l i trênả ậ ớ ở ẫ ộ ọ ộ ặ ộ

đ ng. Nh ng má b t c g ng gi gi ng nói và cách ăn u ng c a dân mi n trong, má nói r iồ ư ắ ố ắ ữ ọ ố ủ ề ồ

t i bây cũng sẽ v l i Sài Gòn đ phát tri n, ch mi n Trung này, ki m đ ng ti n khóụ ề ạ ể ể ứ ở ề ế ồ ề

l m. V quê là m t giai đo n t m th i, n nh n đ v t bay. Nh ng trong khó khăn, ph iắ ề ộ ạ ạ ờ ẩ ẫ ể ụ ư ả

gi khí phách c a k sĩ...ữ ủ ẻNh ng lúc mình thi đ i h c, t nhiên má đ i quy t đ nh đ t ng t, b t thi vào cao đ ng sư ạ ọ ự ổ ế ị ộ ộ ắ ẳ ư

ph m Nha Trang g n nhà, xong v d y h c th ch má trong tr ng, vì tao s p h u r i.ạ ở ầ ề ạ ọ ế ỗ ườ ắ ư ồ

Lý do quan tr ng h n là vô tr ng, ti n đâu h c. Có lẽ linh c m r ng cho nó vào l i Sài Gònọ ơ ỏ ề ọ ả ằ ạ

ít còn c h i g p nhau. S khó khăn v kinh t và ích k v tình c m c a ng i m , điơ ộ ặ ự ề ế ỷ ề ả ủ ườ ẹ

ng c l i v i nh ng đi u giáo hu n t bé, r ng làm đàn ông con trai trên đ i, ph i kinhượ ạ ớ ữ ề ấ ừ ằ ờ ả

13

Cà phê cùng Tony

bang t th , l y tài năng giúp đ i, đ ng suy nghĩ v n v t, ganh đua v i con Năm th ng Mítế ế ấ ờ ừ ụ ặ ớ ằ

trong làng, có gi i thì ra ganh đua v i t i dân thành ph - ba má hay căn d n m y ch emỏ ớ ụ ố ặ ấ ị

nh v y.ư ậNh ng d i áp l c kh ng khi p c a mình, má cũng g t n c m t, đ ng ý cho vô l i Sàiư ướ ự ủ ế ủ ạ ướ ắ ồ ạ

Gòn đ thi đ i h c. Còn 2 ngày n a là thi r i, mà không bi t vô đó thì đâu. Má ng i suyể ạ ọ ữ ồ ế ở ồ

nghĩ m t h i, nói thôi mày đ p xe ch tao qua nhà cô C đi, cô có em gái tên Dung Sài Gòn.ộ ồ ạ ở ở

R i mình đ p xe ch má qua nhà cô C, b n d y chung tr ng. Mình đ ng ngoài hàng rào,ồ ạ ở ạ ạ ườ ứ ở

má vô nói gì đó m t h i, r i ra, nói cô C không ch u, nói cô Dung khó tánh l m, t ch i choộ ồ ồ ị ắ ừ ố

s đi n tho i. Nên đ p xe ch má đi v , đ u óc miên man trên con đ ng làng quanh coố ệ ạ ạ ở ề ầ ườ

th m mùi r .ơ ạV a v , c nhà ng i suy nghĩ quan h v i ai Sài Gòn, cái ba nói thôi vô h mình xin th ngừ ề ả ồ ệ ớ ở ạ ằ

H, là chú em cùng cha khác m v i ba, gi làm t ng giám đ c 1 công ty c c l n qu n 4,ẹ ớ ờ ổ ố ự ớ ở ậ

xin nó vài b a. Má nói ch c ph i v y thôi, r i l y h p kem ph n ra trang đi m, nói thôiở ữ ắ ả ậ ồ ấ ộ ấ ể

đ má đ a đi. R i th y vào ng i đ m ti n v i ch Hai, r i ch Hai nói có vài trăm ngàn nhể ư ồ ấ ồ ế ề ớ ị ồ ị ư

v y, không đ khách s n cho 2 m con đâu n u chú H t ch i. Mình ng i nghe mà ch tầ ủ ở ạ ẹ ế ừ ố ồ ế

đi ng trong lòng. T th y sao con đ ng h c hành c a mình gian truân quá, b n bè cùngế ự ấ ườ ọ ủ ạ

l p đã vào h t trong đó đ chu n b thi. Còn mình thì gi này v n ch a bi t có đi đ c hayớ ế ể ẩ ị ờ ẫ ư ế ượ

không n a. Mình bu n quá, l y xe đ p đi ra th tr n, lang thang, vô đ nh.ữ ồ ấ ạ ị ấ ịTh r i nh là 1 đ nh m nh c a s may m n, b n Th. h c cùng l p tình c g p mình, b nế ồ ư ị ệ ủ ự ắ ạ ọ ớ ờ ặ ạ

cũng chu n b đi Sài Gòn,hay là mày đi cùng cho vui. Th r mình dù h c 3 năm v i nhau, 2ẩ ị ủ ọ ớ

đ a ch giao ti p bình th ng ch không thân l m. B n Th nói anh ru t b n y có ng iứ ỉ ế ườ ứ ắ ạ ộ ạ ấ ườ

quen tr ng, có th cho mình nh . Má đ p xe xu ng nhà Th h i có thi t không, r i đ ngở ỏ ể ở ờ ạ ố ỏ ệ ồ ồ

ý cho đi. T i đó lên xe vô SG, lúc xu ng ngã ba b t xe, t nhiên má móc trong túi ra 5 phânố ố ắ ự

vàng, nói nh n c i gì đó, ch a bao gi ti t l cho ai bi t. Gi thì đ a con đeo vô ngón út,ẫ ướ ư ờ ế ộ ế ờ ư

đó t t c gia tài c a má lúc đó. "Cái này má đ a con c m, có chuy n gì thì c bán r i ra b nấ ả ủ ư ầ ệ ứ ồ ế

xe mi n Đông b t xe v li n nghen con. Làng mình năm nay ch có con h c h t 12 thôi, thôiề ắ ề ề ỉ ọ ế

thì ráng thi cho t t", má c m tay d n dò. Xe ch y xa d n, mình v n th y đôi tay kh ngố ầ ặ ạ ầ ẫ ấ ẳ

khiu, đen nh m c a má và m y ch v y v y. Chi u d n t i, cây c i hai bên đ ng heo h t,ẻ ủ ấ ị ẫ ẫ ề ầ ố ố ườ ắ

qu t queo trong cái nóng mùa hè.ắC đêm trên xe không ng , l n đ u tiên vào xa mà, ra đi kh i Sài Gòn h i có m y tu i nênả ủ ầ ầ ỏ ồ ấ ổ

có nh gì đâu. Trong đ u mình tính toán lên nhi u ph ng án đ t n t i trong m y ngày,ớ ầ ề ươ ể ồ ạ ấ

14

Cà phê cùng Tony

n u và thì. Tài s n là m y cu n t p cong queo nhét trong l ng. Theo Th đ n nhà ch G,ế ả ấ ố ậ ư ế ị

th y nhà ch h c sinh đ n tr đi thi đông quá, nên ng i, nói ch G thôi em đi qua nhà chúấ ị ọ ế ở ọ ạ ị

em . Cái m n xe đ p c a anh Tài đ đi tìm chú H, cái ba lô bé xíu qu y sau l ng. Ghé nhàở ượ ạ ủ ể ả ư

chú H theo đ a ch trên 1 lá th t lâu l m, bí m t ghi vô cu n t p, ba má cũng không bi t.ị ỉ ư ừ ắ ậ ố ậ ế

R i mình g p cô Út, em chú H, ng i k l lý l ch m t h i , ch mong là h nghĩ máu m ru tồ ặ ồ ể ể ị ộ ồ ỉ ọ ủ ộ

th t mà cho vài hôm đi thi. Nh ng ông lánh m t và kêu cô Út vào phòng, nói gì đó, r i côị ở ư ặ ồ

Út ra nói nhà cũng ch t quá, thôi con đi tìm ch khác tr đi. Lúc mình đ p xe r i kh i conậ ỗ ọ ạ ờ ỏ

h m nhà chú đ ng Hoàng Di u, th y cô Út ra đ ng đ u h m v y tay, n c m t cô lăn dài,ẻ ườ ệ ấ ứ ầ ẻ ẫ ướ ắ

ch c cô cũng có chút tình máu m , ch c cũng th y t i nghi p 1 th ng cao nhòng đen nh mắ ủ ắ ấ ộ ệ ằ ẻ

đang tìm đ ng m u sinh thành ph .ườ ư ở ốMình ra công viên Lê Văn Tám ng i h c bài r i m t quá, ng thi p. Khoanh nem chua mangồ ọ ồ ệ ủ ế

theo, đ nh b ng là n u chú H cho nh thì đem t ng, nh ng ng đu i đi nên thôi, n a đêmị ụ ế ở ờ ặ ư ổ ổ ử

đói qua t nh gi c l y l t ng i ăn m t mình. Ánh đèn vàng heo h t và c n m a t m t c aỉ ấ ấ ộ ồ ộ ắ ơ ư ầ ả ủ

Sài gòn tháng 7, l nh cóng...ạHôm sau lên l y s báo danh r i thi môn Toán vào bu i chi u. H t gi thi, mình theo đ aấ ố ồ ổ ề ế ờ ứ

b n m i quen trong phòng thi v nhà nó t m r a, r i qua nhà ch G, nói chuy n thi c v iạ ớ ề ắ ử ồ ị ệ ử ớ

Th, ch G m i ăn c m nh ng ng i không dám ăn nhi u, ch ăn 1 chén. Xong cái l y xe đ pị ờ ơ ư ạ ề ỉ ấ ạ

đi, đ nh qua công viên ng ti p nh ng ch đoán đ c hay sao y, nên m i nói thôi đi đâu, ị ủ ế ư ị ượ ấ ớ ở

l i đây r i mai đi thi cho t t. Lòng t t c a Th và gia đình ch G, mình th t s mang n su tạ ồ ố ố ủ ị ậ ự ơ ố

đ i, không bi t nói sao nên l i n a. B a thi cu i, m a kinh kh ng là m a, ra kh i đi m thiờ ế ờ ữ ữ ố ư ủ ư ỏ ể

tr ng Lê Quý Đôn, nhìn các b n khác có cha có m đi theo tíu tít h i han đ thi khó hay dườ ạ ẹ ỏ ề ễ

v y con, th y n c ch y dài trên má, không bi t n c m t hay n c m a n a. R i t t tậ ấ ướ ả ế ướ ắ ướ ư ữ ồ ấ ả

qu y ba lô ch y ra b n xe mi n Đông đ k p chuy n xe v quê.ả ạ ế ề ể ị ế ềR i con cũng có t t c , má à, h n c nh ng gì mà ba má kỳ v ng. C nh tranh v i dân thànhồ ấ ả ơ ả ữ ọ ạ ớ

ph - h i đó là t t c nh ng gì mà ba má có th nghĩ ra - nay đã không còn phù h p n a.ố ồ ấ ả ữ ể ợ ữ

Cái mà t i con đang c nh tranh là nh ng Peter, Mary, Zhu Bin...trong m t th gi i ph ngụ ạ ữ ộ ế ớ ẳ

nh th này. Nh ng con đ ng cao t c, nh ng tòa nhà xa hoa, nh ng bu i ti c khách s nư ế ữ ườ ố ữ ữ ổ ệ ở ạ

năm sao v i đ lo i s n hào h i v nh ng làm sao có th sánh đ c v i con đ ng làngớ ủ ạ ơ ả ị ư ể ượ ớ ườ

quanh co, lũy tre xanh đ y gió và mùi ki u th m n ng c a quê ngo i. N i m t th i con đãầ ệ ơ ồ ủ ạ ơ ộ ờ

l n lên.ớCon nh .ớ

15

Cà phê cùng Tony

(Giáp T t 2008)ế

16

Cà phê cùng Tony

Đ i cua, đ i cay....ờ ờ

Khi còn h c HBS, có l n giáo s đ t câu h i, theo b n, doanh nhân là ai. R t nhi u quanạ ở ầ ư ặ ỏ ạ ấ ề

ni m khác nhau đ c đ a ra, vì l p h c là 1 h p ch ng qu c, đ n t nhi u n n văn hóa.ệ ượ ư ớ ạ ợ ủ ố ế ừ ề ề

Sau đó thì th y m i đ a ra quan ni m c a th y, cũng nh c a các giáo s trong tr ng,ầ ớ ư ệ ủ ầ ư ủ ư ườ

thành 1 quan đi m hay còn g i là tr ng phái Harvard v doanh nhân. Nôm na là doanhể ọ ườ ề

nhân là ng i lãnh đ o, có th làm ch hay không ph i làm ch , nh ng ph i là lãnh đ oườ ạ ể ủ ả ủ ư ả ạ

doanh nghi p hay t ch c có l i nhu n. M c tiêu là l i nhu n nh ng doanh nhân ph i lèoệ ổ ứ ợ ậ ụ ợ ậ ư ả

lái làm sao đó đ không xung đ t v i đ o đ c xã h i. Doanh nhân ph i gi i quy t sao choể ộ ớ ạ ứ ộ ả ả ế

s phát tri n c a doanh nghi p c a mình không gây ph ng h i đ n môi tr ng thiênự ể ủ ệ ủ ươ ạ ế ườ

nhiên. Doanh nhân ph i làm t thi n xu t phát t tâm c a mình, t tình đ ng lo i chả ừ ệ ấ ừ ủ ừ ồ ạ ứ

không ph i vì nhu c u marketing. Và cu i cùng là doanh nhân ph i bi t chia s , v i th hả ầ ố ả ế ẻ ớ ế ệ

sau, v c ti n b c l n v n s ng, ki n th c.....nh m t o ra 1 th h doanh nhân m i khiề ả ề ạ ẫ ố ố ế ứ ằ ạ ế ệ ớ

mình ch t đi. Các quan ni m tuy có khác đi chút ít, song v n t u trung các ý trên. Thành 1ế ệ ẫ ự

chu n th gi i.ẩ ế ớ

Nói chung là di n gi i t ti ng Anh qua ti ng Vi t, Tony nói th y nó không có tr n tru gìễ ả ừ ế ế ệ ấ ơ

h t. Và lúc đó mình cũng ho ng h n, th y m c c . Vì mang ti ng là doanh nhân đã lâu,ế ả ồ ấ ắ ỡ ế

ngày 13/10 nào cũng t ch c ăn u ng hát hò t ng b ng khen treo đ y nhà, nh ng mình đãổ ứ ố ặ ằ ầ ư

làm đ c gì. Ch ng làm đ c gì cho c ng đ ng và ch ng chia s v i ai m t cách t nguy n.ượ ẳ ượ ộ ồ ẳ ẻ ớ ộ ự ệ

B n bè h i, VN, doanh nhân là th nào. Tony th t s lúng túng, và nói VN mu n làmạ ỏ ở ế ậ ự ở ố

doanh nhân không có tiêu chu n hay ai c p phép, nên t i tao th ng ph i đăng ký vào câuẩ ấ ụ ườ ả

l c b doanh nhân, là xong. Đó là tiêu chu n Vi t Nam (TCVN). Th là ng i suy nghĩ l i, thạ ộ ẩ ệ ế ồ ạ ế

gi i ng i ta quan ni m doanh nhân nó khác mình. V y n c mình ch c không có ai, hayớ ườ ệ ậ ướ ắ

có mà mình ch a bi t. 15 năm đi làm, g p n ng i g i là doanh nhân, mình th y không aiư ế ặ ườ ọ ấ

th a h t các đi u ki n c a chu n th gi i nh th c . Có ng i thì làm giàu m t cáchỏ ế ề ệ ủ ẩ ế ớ ư ế ả ườ ộ

nhanh chóng nh l y tài nguyên thiên nhiên, ch n dòng ch y c a các con sông làm th yờ ấ ặ ả ủ ủ

đi n, x n c th i ra sông m c cá tôm ch t s ch. Có ng i làm giàu b ng bóc l t s c laoệ ả ướ ả ặ ế ạ ườ ằ ộ ứ

đ ng c a đ ng lo i mình m t cách quá đáng, ép qu n qu t bán s c lao đ ng cho h nh ngộ ủ ồ ạ ộ ầ ậ ứ ộ ọ ư

t i lúc lãnh l ng thì kỳ kèo, o ép, h n t i h n lui m i tr . Có ng i đo t gi i anh hùng tớ ươ ẹ ớ ẹ ớ ả ườ ạ ả ừ

thi n, quán quân t thi n...nh ng lu loa lên cho c thiên h bi t, ghi rõ tên mình hay doanhệ ừ ệ ư ả ạ ế

17

Cà phê cùng Tony

nghi p mình lên phong bì, ch cho vài tri u đ ng nh ng ph i b t nh ng thân ph n đángệ ỉ ệ ồ ư ả ắ ữ ậ

th ng kia ph i khóc ph i c i ph i cám n x u lên ng t xu ng... đ quay lên ti vi, ch pươ ả ả ườ ả ơ ỉ ấ ố ể ụ

hình lên báo. Có ng i có con đ ng làm giàu bí hi m, không ai bi t làm sao h giàu vì hườ ườ ể ế ọ ọ

không mu n chia s , vì cái khôn c a ng i Trung Qu c d y ta là "cho b c cho vàng, khôngố ẻ ủ ườ ố ạ ạ

ai tr đàng đi buôn". Bao nhiêu t phú th gi i lúc h chia gia tài, ch đ l i cho con vàiỏ ỷ ế ớ ọ ỉ ể ạ

đ ng g i là, còn t t c đ u đ a vào quỹ t thi n, trong khi bên ta thì ng c l i. Nhàồ ọ ấ ả ề ư ừ ệ ượ ạ

th ng th ng b c trung có 2 đ a con thì ông cha bà m cũng cày g n ch t đ có 2 cái nhàườ ườ ậ ứ ẹ ầ ế ể

cho chúng nó làm c a. Còn doanh nhân ta thì làm qu n qu t, o ép đ i tác t ng đ ng, kỳ kèoủ ầ ậ ố ừ ồ

v i ng i làm t ng xu....đ con cháu mua siêu xe, đ t ti n n u tr ng nh công t B c Liêuớ ườ ừ ể ố ề ấ ứ ư ử ạ

m t th i. Th ng con hay không th ng. T i Tây nói v y là không th ng. Vì nh v y làộ ờ ươ ươ ụ ậ ươ ư ậ

làm cho nó h ng.ỏ

Lúc th o lu n, mình có ng i chung nhóm có 2 b n Trung Qu c. Th y các b n nói là bênả ậ ồ ạ ố ấ ạ

Trung Qu c, v n có khái ni m không ai giàu ba h . T c giàu cho l m, 3 th h thì cũng h t,ố ẫ ệ ọ ứ ắ ế ệ ế

nh ng ph ng Tây, h giàu đ n c ch c th h , c th trong nhóm v n có 1 anh ng i Ýư ở ươ ọ ế ả ụ ế ệ ụ ể ẫ ườ

là th h th 5 c a m t t p đoàn s n xu t các s n ph m cà chua. Mình ch t nh l i hìnhế ệ ứ ủ ộ ậ ả ấ ả ẩ ợ ớ ạ

nh c u con c a Ba Huy, công t B c Liêu l ng l y nh ng năm 1930-1940, v i c trămả ậ ủ ử ạ ừ ẫ ữ ớ ả

ngàn hecta đ t ru ng lúa và ru ng mu i, v i chi c máy bay và sân bay t nhân đ u tiên,ấ ộ ộ ố ớ ế ư ầ

th nh ng th ng con sau này ch y xe ôm, sau này nhà n c phát hi n ra nên cho v làmế ư ằ ạ ướ ệ ề

b o v khách s n công t B c Liêu. Du khách đ n tham quan, ông v n d t khách ch trả ệ ạ ử ạ ế ẫ ắ ỉ ỏ

đây là phòng ng c a ba tui, đây là ch đá gà c a tui, đây là ch tui ch con gà con v tủ ủ ỗ ủ ỗ ỉ ị

nào...là gia nhân sẽ b c ngay l p t c đ lu c tui ăn, đây là gi ng nóng, đây là gi ngẻ ổ ậ ứ ể ộ ườ ườ

l nh...T h i đ ng Tr ch đ n Ba Huy giàu có v y, mà t i th h th 3 thì ch y xe ôm. aạ ừ ộ ồ ạ ế ậ ớ ế ệ ứ ạ Ủ

sao kỳ v y, t i Trung Qu c nói bên tao cũng v y. V y Âu, Á có gì khác bi t.ậ ụ ố ậ ậ ệ

Cái Tony v i 2 ng i b n Trung Qu c đi tìm hi u ti p. Vô th vi n search tài li u đ c, r iớ ườ ạ ố ể ế ư ệ ệ ọ ồ

ph ng v n bao nhiêu là ng i. Cu i cùng cũng t m rút ra đ c nguyên nhân trong 1 c thỏ ấ ườ ố ạ ượ ổ ư

Trung Qu c th k 15, h cũng làm th ng kê trong c m y ngàn năm l ch s TQ và châu Á,ố ế ỷ ọ ố ả ấ ị ử

nên nhóm t m tin và dùng làm c s nghiên c u ti p. Cu n sách nói v s c m nh c a sạ ơ ở ứ ế ố ề ứ ạ ủ ự

chia s . The power of giving. M t ng i sinh ra, đ thành đ t, có 1 ph n tài, 2 ph n đ c vàẻ ộ ườ ể ạ ầ ầ ứ

7 ph n phúc. Nôm na cái phúc này là cái may m n, phúc ph n c a gia đình t tiên đ l i.ầ ắ ầ ủ ổ ể ạ

18

Cà phê cùng Tony

Sinh ra có phúc, nó đ p đẽ khôi ngô lành l n, nói m t hi u m i. Cái đó sẽ quy t đ nh 70%ẹ ặ ộ ể ườ ế ị

s thành đ t. V n đ là con ng i mình không bi t cái phúc c a mình bao nhiêu, nên conự ạ ấ ề ườ ế ủ

ng i mu n thành đ t ph i tích đ c, t c tăng t l trong cái zoom 20% đó. Ph i luy n tài,ườ ố ạ ả ứ ứ ỷ ệ ả ệ

đ đ t max trong cái zoom 10%.ể ạ

Có ví d ông Tr ng Hàng Châu, m t nhà buôn n i ti ng th i Đ ng. S ph n c a ông làụ ươ ở ộ ổ ế ờ ườ ố ậ ủ

th ng gia, nên thang đo s thành công là s ti n có đ c. Phúc c a ông là đ c 100,000ươ ự ố ề ượ ủ ượ

l ng vàng, đó là t i đi m c c đ i c a đ th s nghi p c a ông. T c ông n u ch cóượ ớ ể ự ạ ủ ồ ị ự ệ ủ ứ ế ỉ

50,000 l ng, thì công vi c c v n phát đ t, vì đ th v n còn đi lên. Nh ng khi ông cóượ ệ ứ ẫ ạ ồ ị ẫ ư

100,000 l ng r i mà v n c tích lũy ti p, thì s nghi p b t đ u xu ng d c. R i ro xuiượ ồ ẫ ứ ế ự ệ ắ ầ ố ố ủ

x o, r i b nh đau, đ th chuy n cho nó m t d n m t d n, r i xu ng con s 0. Đó là thẻ ồ ị ủ ứ ệ ấ ầ ấ ầ ồ ố ố ế

h th 3 c a ông sẽ ph i gánh ch u.ệ ứ ủ ả ị

Nên ng i ph ng Tây h n m b t cái này s m, h đ a ra gi i pháp. Đó là bí m t c a nhàườ ươ ọ ắ ắ ớ ọ ư ả ậ ủ

giàu ph ng Tây. H ch nuôi con nuôi cháu đ n 18 tu i, r i mu n h c n a thì đi vay, c aươ ọ ỉ ế ổ ồ ố ọ ữ ủ

chính ph hay c a gia đình, có h p đ ng lu t s đàng hoàng. Xong ra tr ng, t i này cũngủ ủ ợ ồ ậ ư ườ ụ

cày qu n qu t nh bao nhiêu ng i khác, đ tr n . Sau m t th i gian dài m i vô công tyầ ậ ư ườ ể ả ợ ộ ờ ớ

c a gia đình làm, r i leo d n lên nh ng i ngoài v y. Nên t i nó quý tr ng đ ng ti n. Cácủ ồ ầ ư ườ ậ ụ ọ ồ ề

t phú ph ng Tây vì không bi t c c đ i c a cu c đ i mình là bao nhiêu, nên h ch đ ngỷ ươ ế ự ạ ủ ộ ờ ọ ủ ộ

b b t. Khi đ n con s 99,000 l ng, h cho đi 90,000 l ng vào quỹ t thi n, ch cònỏ ớ ế ố ượ ọ ượ ừ ệ ỉ

9,000. S ph n c a h l i đ c ti p t c 91,000 l ng n a, nên làm ăn c l i phát đ t. Cố ậ ủ ọ ạ ượ ế ụ ượ ữ ứ ạ ạ ứ

nh th , t i đ i con đ i cháu, c phát đ t hoài....Ch a k khi cho đi, s c m nh c a s chiaư ế ớ ờ ờ ứ ạ ư ể ứ ạ ủ ự

s , nó l i làm cho c c đ i c a h cao h n, m c c c đ i l n sau sẽ là 150,000 l ng chẻ ạ ự ạ ủ ọ ơ ứ ự ạ ầ ượ ứ

không ph i 100,000 l ng n a.ả ượ ữ

Đ c xong. Th dài. Hi u. Thôi thì "đ i cua cua máy, đ i cáy cáy đào". Thôi gi lo cho t i nhọ ở ể ờ ờ ờ ụ ỏ

th h Tony junior h ng 1 ch ng trình giáo d c th t t t. R i thôi, không đ l i 1 xu choế ệ ưở ươ ụ ậ ố ồ ể ạ

nó, r i nó mu n làm gì thì làm, mu n siêu xe bi t th gì thì t nó làm l y. Mình, m nh đ tồ ố ố ệ ự ự ấ ả ấ

bé xinh m t góc đ i Đà L t, c t cái nhà nh n trong r ng thông, bình yên, sáng pha mở ộ ồ ạ ấ ỏ ẩ ừ ấ

trà C u Đ t, xong đ p xe đi d y h c, truy n cho th h sau nh ng cái mình đã bi t. Chi uầ ấ ạ ạ ạ ề ế ệ ữ ế ề

t i cây t i hoa trong v n, vi t th , vi t văn, đ c sách, đ i m v i b n hi n. Ch trăngướ ướ ườ ế ơ ế ọ ố ẩ ớ ạ ề ờ

19

Cà phê cùng Tony

lên và gió ngàn vi vút qua đ i thông tr c m t.ồ ướ ặ

H ng bi t có làm đ c không n a. Th y cũng khó....nh ng ráng.ổ ế ượ ữ ấ ư

20

Cà phê cùng Tony

Cai ch t c a Chu Duế ủ

Đ c tam qu c di n nghĩa, ai cũng bi t đ n chuy n Chu Du, vì ghen t v i tài năng c aọ ố ễ ế ế ệ ỵ ớ ủ

Kh ng Minh mà h c máu ch t. Đó là cái ch t vì đ k , mang đ m màu s c c a văn hoáổ ộ ế ế ố ỵ ậ ắ ủ

Trung Hoa. Các n c lân bang thì càng g n kho ng cách đ a lý v i Trung Qu c thì càng bướ ầ ả ị ớ ố ị cái tính này nó lây lan, h m ph i riêng VN mà bên Hàn, bên Nh t...cũng b . Càng xa biên gi iẻ ả ậ ị ớ

Vi t Trung, càng thoát văn hoáTrung Hoa thì tính đ k , ghen ghét ng i khác cũng b tệ ố ỵ ườ ớ

d n. Ch ng h n nh vùng Cà Mau, trong làng có ai có gì vui nh đ đ t, trúng s , trúng lúa,ầ ẳ ạ ư ư ỗ ạ ố

thăng ch c, thành công....thì c làng b ng đ đ n, đ bánh xèo, u ng g , chung vui m ngứ ả ư ồ ế ổ ố ụ ừ

r m t cách th t lòng. Còn n u ngoài trung ngoài b c, thì thành công ph i gi u nh m đi,ỡ ộ ậ ế ắ ả ấ ẹ

m i mong đ c bình yên. Bên kia sông C u có ng i đ ti n sĩ, thì thay vì chèo thuy n quaớ ượ ầ ườ ỗ ế ề

sông chung vui, nhi u ng i xã Đoài bên này ng i ch i đ ng, điên ti t vì không bi t vì saoề ườ ồ ử ổ ế ế

nó gi i th . R i t an i AQ, r ng nó may m n thôi ch ch hay ho gì, hay có ai đó nâng đỏ ế ồ ự ủ ằ ắ ứ ả ỡ

nó. Tóc tai xoã rũ r i, ăn không ngon, ng không yên, ch mong nó th t b i hay b tai n nượ ủ ỉ ấ ạ ị ạ

b nh t t m đau mà ch t quách cho r i, đ h lòng h d . Thôi thì cũng thông c m cho h ,ệ ậ ố ế ồ ể ả ả ạ ả ọ

văn hoá ti u nông ăn sâu quá r i, con gà thì t c nhau ti ng gáy, và cũng, vì chút Chu Du cònể ồ ứ ế

sót l i, c ngàn năm B c thu c còn gì...ạ ả ắ ộTony thích văn hoá mi n Tây Nam B , vì nó là vùng đ t m i, ch a t ng b phong ki nề ộ ấ ớ ư ừ ị ế

Trung Hoa ra s c đ ng hoá, nó g n v i văn hoá Miên Thái, h o s ng và phóng khoáng, baoứ ồ ầ ớ ả ả

dung và thi t tình. Đau th t v i n i đau ng i khác, vui th t v i ni m vui c a b n bè,ệ ậ ớ ỗ ườ ậ ớ ề ủ ạ

không gi t o, ăn nói cho hay nh ng trong lòng nghĩ khác, ch mu n mình h n, còn mong aiả ạ ư ỉ ố ơ

cũng te tua, nghèo kh , d t nát, xui x o, x u xí...ổ ố ẻ ấ

Tony có khá nhi u b n h c. Và h t ng là nh ng ng i b n th t t t. Nhi u lúc th i sinhề ạ ạ ọ ừ ữ ườ ạ ậ ố ề ờ

viên, Tony đói xanh m t, qua ký túc xá hay nhà tr c a b n m n 10 ngàn đ ng mua c m,ặ ọ ủ ạ ượ ồ ơ

b n có 20 ng i, b n chia m t n a. Rùi vui v qua h t th i sinh viên ch t v t kh n khó,ạ ườ ạ ộ ử ẻ ế ờ ậ ậ ố

v i bi t bao là tình. Ra tr ng, nhóm b n b t đ u chia rẽ, vì có ai đó khó ch u khi đ a khácớ ế ườ ạ ắ ầ ị ứ

tìm đ c vi c làm ngon. Rùi r n n t khi b n bè cùng nhà tr ngày x a mua nhà thànhượ ệ ạ ứ ạ ọ ư ở

ph . S b c b i dâng đ n đ nh cao, m i đi tân gia là không đi, hay đi cũng qua nói vài câuố ự ự ộ ế ỉ ờ

x a xói móc méo cho nó xui x o ch i. Ng i l m b m, ki u m t c mu n ch t, mình v n cònỉ ẻ ơ ồ ầ ầ ể ẹ ứ ố ế ẫ

nhà tr mà nó đã chung c cao c p rùi. Rùi ch m d t quan h , không rõ t i sao, ch th nhọ ư ấ ấ ứ ệ ạ ỉ ỉ

21

Cà phê cùng Tony

tho ng nghe qua b n bè, nh ng câu đ i lo i nh " gi nó thành đ t quá r i, đâu thèm nhìnả ạ ữ ạ ạ ư ờ ạ ồ

m t tao" n u b n bè có ai h i lâu này mày có g p th ng A con B hem...ặ ế ạ ỏ ặ ằ

Khi facebook ra đ i, âm th m theo dõi ngày đêm. Th y 1 anh b n post t m hình nhà m i, 2ờ ầ ấ ạ ấ ớ

đêm m t ng , ra sân đá thúng đ ng nia, quánh mèo quánh chó. Th y 1 cô b n post statusấ ủ ụ ấ ạ

đi Mỹ du l ch v i ch ng con, nói cái con nh này nó ăn trúng gì mà sao may m n th , li nị ớ ồ ỏ ắ ế ề

m t ng 3 đêm, nhìn ông ch ng nghèo c a mình khinh khi ra m t. T t c stt đ u khôngấ ủ ồ ủ ặ ấ ả ề

b m like, ch đ c. R i m t ngày anh b n post status m t vi c, thì lòng vui m ng khôn xi t,ấ ỉ ọ ồ ộ ạ ấ ệ ừ ế

l y bia ra u ng, l n đ u tiên b m like. R i th y cô b n post status ly hôn, ôi trong lòng vuiấ ố ầ ầ ấ ồ ấ ạ

s ng bi t bao, cho ch a, cái t i hôm b a khoe đi Mỹ v i ch ng nha m y, nh y vôướ ế ừ ộ ữ ớ ồ ậ ả

comment, ghi đ i lo i nh " sao v y b n i, có c n gì thì mình giúp" mà trong lòng thìạ ạ ư ậ ạ ơ ầ

ng c l i, h hê, vui s ng, v a t m v a hát vang. Đi nh u lúc ngà ngà say, nghe b n nói "ượ ạ ả ướ ừ ắ ừ ậ ạ

tôi vái ông bà cho ông b u A r t máy bay ch t cho r i, nhìn ông y s h u chi c máy bayầ ớ ế ồ ấ ở ữ ế

riêng mà ng a m t. Còn ông t phú B, ông đó mà phá s n, tôi m ti c ăn m ng". Ph nứ ắ ỷ ả ở ệ ừ ụ ữ

thành đ t nào cũng b gán câu " ôi cái con đó tài năng gì, nó c p v i ông này ông kia m iạ ị ặ ớ ớ

đ c nh v y". Nh ng ng i hay nói v y là nh ng ng i có tính đ k , ph i l u ý tránhượ ư ậ ữ ườ ậ ữ ườ ố ỵ ả ư

xa. Lúc này, s đ k không còn bình th ng n a, nó đ ng nghĩa v i cái ác, cái vô l ng vàự ố ỵ ườ ữ ồ ớ ươ

v i suy nghĩ r ti n y, h đã đánh m t chính nhân cách c a mình. ớ ẻ ề ấ ọ ấ ủCũng có m y anh b n cũ, su t ngày nh n tin h i trang Tony Bu i Sáng có mua like không?ấ ạ ố ắ ỏ ổ

sao like tăng nhanh th , b n đ c gi d h i th nh , nh m th mà v n đ c say s a. Hayế ọ ộ ả ở ơ ế ỉ ả ế ẫ ọ ư

comment d i m i bài vi t c a Tony nh ng câu đ i lo i nh " bài này không có gì m i,ở ướ ỗ ế ủ ữ ạ ạ ư ớ

đã đ c qua đâu đó r i". Th m chí cũng có b n r nh r i, ng i search c bu i và còmment "ọ ồ ậ ạ ả ỗ ồ ả ổ

bài này ý theo đ ng link này nè, không ph i sáng t o gì đâu" hay " ch đ này Mr A vi tườ ả ạ ủ ề ế

hay h n, các b n qua đó đ c nhé, đ ng link là...", hay " Tony c n đ tài r i, hahaha, vuiơ ạ ọ ườ ạ ề ồ

quá". Th ng kê trên page slight, 10 đ c gi hay vào nh t là 10 anh b n quen, kiên quy tố ộ ả ấ ạ ế

không b m like page, nói trang này quá nh m, nh ng su t ngày vô còmment ki u s c d a.ấ ả ư ố ể ọ ư

Lúc đ u Tony cũng khó ch u, m t h ng, nh ng sau này thì quen. Cái x mình nó th , dù cóầ ị ấ ứ ư ứ ế

h c có hành, có ch c v hay h c v h c hàm, có ti n có b c, có v đ p con khôn, v n mangạ ứ ụ ọ ị ọ ề ạ ợ ẹ ẫ

cái văn hoá Chu Du y trên ng i, t mình làm kh mình ghê g m, nhi u ng i cũng nh nấ ườ ự ổ ớ ề ườ ậ

ra nh ng không d b ngày m t ngày hai. ư ễ ỏ ộ

22

Cà phê cùng Tony

Tony có anh b n, tên X. R t thân vì lúc c hàn, c n gì cũng giúp. Nh ng tính ganh đua đ kạ ấ ơ ầ ư ố ỵ

cũng l n. Không ph nh n tính ganh đua cũng có m t tích c c, đó là vi c giúp mình cóớ ủ ậ ặ ự ệ

đ ng l c đ không thua kém b n bè. Vi c th y Tony nói 2 ngo i ng l u loát khi n anh laoộ ự ể ạ ệ ấ ạ ữ ư ế

vào h c nh điên, 5h sáng đã ng i d y h c t m i, t i nào cũng đ n 2 trung tâm đ luy n,ọ ư ồ ậ ọ ừ ớ ố ế ể ệ

th m chí m i c giáo viên ti ng Hoa t i nhà đ d y, nên anh cũng nói đ c ngo i ng kháậ ờ ả ế ớ ể ạ ượ ạ ữ

t t. Có l n cô giáo yêu c u đ c cu n T Duy L i T ng Lai và n p bài c m nghĩ, Tony lùngố ầ ầ ọ ố ư ạ ươ ộ ả

nhà sách m y b a h m có, m i qua nhà anh, m n đi photo. Anh tr l i, gì ch sách tuy tấ ữ ẻ ớ ượ ả ờ ứ ệ

đ i không cho m n, khi n Tony không n p đ c bài. Năm 2006, Tony mua ô tô đi l i, bi tố ượ ế ộ ượ ạ ế

tính anh nên không nói, th là 1 b a anh ch y qua nhà, khoe v i Tony là đã mua đ c chi cế ữ ạ ớ ượ ế

Civic, có đi đâu không tôi đ a đi ng i ô tô cho mát. Tony nói là tôi cũng mua r i, c m yư ồ ồ ả ấ

tháng r i. Anh gi n d quày qu đi v , nói th ng này cái gì cũng h n mình, có t c điênồ ậ ữ ả ề ằ ơ ứ

không. Hôm tài x mình b m, m i g i đi n qua nói b n i cho tôi m n tài x b n 1 hômế ị ố ớ ọ ệ ạ ơ ượ ế ạ

nhé, có khách n c ngoài qua nh ng tôi không bi t lái. Anh tr l i " th thì đi taxi, tài xướ ư ế ả ờ ế ế

c a tôi hôm nay r nh nh ng tôi không cho phép lái xe c a ng i khác bao gi ". N u khôngủ ả ư ủ ườ ờ ế

bi t d ng l i, tính ganh đua sẽ tr thành tính đ k , r t u ng phí m t đ i ng i, vì khôngế ừ ạ ở ố ỵ ấ ổ ộ ờ ườ

làm đ c nghi p l n.ượ ệ ớ

Nên n u có ch i v i th lo i này, ph i c n th n và gi u m i th mình có nh mèo gi u "ế ơ ớ ể ạ ả ẩ ậ ấ ọ ứ ư ấ

hàng hoá Tony đang kinh doanh", vì h th y h sẽ t c t i r t t i nghi p, nh h ng đ nọ ấ ọ ứ ố ấ ộ ệ ả ưở ế

s c kho , n ng thì h c máu ch t nh Chu tiên sinh y ch ch ng ph i đùa. B n Nam nói, 2ứ ẻ ặ ộ ế ư ấ ứ ẳ ả ạ

v ch ng nó nghe nói b n X t i nhà là phát ho ng. Vì X t i, sẽ đ o m t nhìn quanh, h iợ ồ ạ ớ ả ớ ả ắ ỏ

thăm, n u th y nhà Nam có mua s m cái gì m i, X v gi n, phát b nh. Nên nghe tin X đ nế ấ ắ ớ ề ậ ệ ế

thăm, v ch ng nó d n d p b t m t. Ph i g i xe h i đi ch khác, gi u cái tivi x n vàoợ ồ ọ ẹ ắ ệ ả ử ơ ỗ ấ ị

phòng, qu n áo pyjama bóng loáng ph i c t, ph i l p t c m c áo c t qu n què vào, giaầ ả ấ ả ậ ứ ặ ụ ầ

nhân giúp vi c tài x ...ph i l p t c ra kh i nhà, đi lánh m t, núp ngoài b rào bi t th , khiệ ế ả ậ ứ ỏ ặ ờ ệ ự

nào X v m i đ c vô. Th ng Nam ph i l p t c nh y xu ng lau nhà, con v ph i ng i nh tề ớ ượ ằ ả ậ ứ ả ố ợ ả ồ ặ

rau, vú móm lòng thòng, tóc r i bù, v ch ng gi b chì chi t nhau chuy n ti n b c, con cáiố ợ ồ ả ộ ế ệ ề ạ

nó ph i v c đ t v c cát, mũi mi ng ph i lem nhem. Đang ăn tôm cua thì ph i c t ngay, lôiả ọ ấ ọ ệ ả ả ấ

rau mu ng n c m m ra. G ng m t ph i teo tóp h c hác, không đ c phúng phính tr ngố ướ ắ ươ ặ ả ố ượ ắ

h ng, X nó không thích, nó gi n.....ồ ậL i nói v Tony. T khi lên ch c hãng tr ng hãng Ph ng Tím, Tony cũng b không bi tạ ề ừ ứ ưở ượ ị ế

23

Cà phê cùng Tony

bao nhiêu b n cũ t m t. Nói nó đi xe h i 7 t , nên tao đâu dám t i g n. Nhi u bu i cà phê,ạ ừ ặ ơ ỷ ớ ầ ề ổ

Tony h m bi t nói chuy n sao. Toàn nh ng câu nh nghe nói d o này nghe nói mày giàuẻ ế ệ ữ ư ạ

l m ph i không, mình mà m t cái, thì t c kh c quy vào t i ch nh cho , mà nói không thìắ ả ừ ộ ứ ắ ộ ả ẹ

sẽ k t lu n là x o mày, đ ng có gi u. Có m t nhóm ng i nh u v i nhau, bàn v Tony, nóiế ậ ạ ừ ấ ộ ồ ậ ớ ề

ch c ai đó cho nó ti n ch sao t nhiên giàu v y, nghe nói nó có ba nuôi t phú Hàn Qu c,ắ ề ứ ự ậ ỷ ố

sure là ông đó cho ti n nó. Cái g i đi n h i có đúng v y hem Tony, mình đang m t m hôiề ọ ệ ỏ ậ ướ ồ

trong kho ki m hàng, nghe h i s quá nói , b n nói v y h , có còn ông nào gi i thi uể ỏ ợ ừ ừ ạ ậ ả ớ ệ

tao, tao cũng mu n có ba nuôi. Tony bèn vi t bài h ng d n b n đi Dubai, h i ch duố ế ướ ẫ ạ ộ ợ

thuy n mà tìm. Ba nuôi m nuôi vì ph i vào ch n giàu có m i tìm đ c. Nhi u ng i cề ẹ ả ố ớ ượ ề ườ ứ

nói ng i khác thì đang đ k v i mình, còn b n thân thì l i vô t h m bi t. ườ ố ỵ ớ ả ạ ư ẻ ế

Cũng m y l n đi nh u, b n nh u nói mày bi t doanh nhân thành đ t ABC không, nó d tấ ầ ậ ạ ậ ế ạ ở ẹ

à, lúc h c chung v i tao, r t lên tr t xu ng, ngu l m mày . Chuy n quá kh là quá kh .ạ ớ ớ ượ ố ắ ạ ệ ứ ứ

Lúc nh ng i ta có th h c kém, nh ng sau này, c quá trình t đào t o c a h , mình đâuỏ ườ ể ạ ư ả ự ạ ủ ọ

có bi t. Đ có đ c s ti n đó, ng i ta đã ph i th c khuya d y s m th nào, b c tóc tínhế ể ượ ố ề ườ ả ứ ậ ớ ế ạ

toán ra sao, ch t bao nhiêu n ron th n kinh ...và s n sàng ch u n cái r i ro. Đ có đ cế ơ ầ ẵ ị ủ ể ượ

gi i th ng nào đó, ng i ta đã ph i hy sinh nh ng thú vui cá nhân, đã ph i dùi mài kinhả ưở ườ ả ữ ả

s t p luy n qu n qu t th nào, mình đâu có bi t. Ch th y thành qu và thay vì mìnhử ậ ệ ầ ậ ế ế ỉ ấ ả

cũng c g ng đ t đ c, l i sinh ra lòng ghen ghét. ố ắ ạ ượ ạ

Ng i mình cũng ít công nh n tài năng c a nhau. Không ch u th a nh n trên đ i, có nh ngườ ậ ủ ị ừ ậ ờ ữ

con ng i, t o hoá cho h kh năng h n, và dĩ nhiên h sẽ thành công h n. Nhà văn VN ítườ ạ ọ ả ơ ọ ơ

ai đ c tác ph m c a ng i khác, ch say s a đ c đi đ c l i văn mình. Nhà báo hay vàiọ ẩ ủ ườ ỉ ư ọ ọ ạ

ng i bi t vi t lách cũng v y, không ai đ c ai, nên đ tài vi t ngày càng teo tóp, bó h p, tườ ế ế ậ ọ ề ế ẹ ư

t ng càng ngày càng b o th . Vì không công nh n tài năng c a nhau nên khi đ ng nghi pưở ả ủ ậ ủ ồ ệ

đ c qu c t công nh n, h g n nh hoá điên. Ph n l n nhà văn Trung Qu c cho r ngượ ố ế ậ ọ ầ ư ầ ớ ố ằ

M c Ngôn b ti n ra mua gi i Nobel, cô l p ông sau khi ông nh n gi i. M y nhà văn lãoạ ỏ ề ả ậ ậ ả ấ

thành c a Trung Qu c v i lên h c vi n ngôn ng B c Kinh nh d ch h t các tác ph m c aủ ố ộ ạ ệ ữ ắ ờ ị ế ẩ ủ

mình sang ti ng Anh, rùi đem qua n c ngoài chào hàng, nh ng t i Tây v t h t vào s t rácế ướ ư ụ ứ ế ọ

vì đ c h m hi u. Các nhà văn tr TQ còn thành l p hi p h i anti- M c Ngôn, cũng ho tọ ẻ ể ẻ ậ ệ ộ ạ ạ

đ ng ì xèo, th m chí g i đ n th a ki n kêu rút l i gi i Nobel c a ông y. Gi ng cách đâyộ ậ ử ơ ư ệ ạ ả ủ ấ ố

24

Cà phê cùng Tony

m y tháng n c ta cũng có vài cu n sách best seller và l p t c xu t hi n 1 nhóm ng iấ ướ ố ậ ứ ấ ệ ườ

anti, ki n t ng khí th , rùi cũng ra sách n i dung t ng t đ c nh tranh. Trí tu thay vì điệ ụ ế ộ ươ ự ể ạ ệ

làm cái gì đó hay ho cho đ i, l i su t ngày đ phá ng i khác, thi t u ng. Ngày GS Ngô B oờ ạ ố ả ườ ệ ổ ả

Châu nh n gi i Field, thì cũng là ngày b nh vi n tâm th n Trâu Quỳ Hà N i nh n c ch cậ ả ệ ệ ầ ộ ậ ả ụ

b nh nhân vào khám, cũng toàn các b n cũng t ng đo t gi i qu c t qu c gia, nh ng vì t cệ ạ ừ ạ ả ố ế ố ư ứ

t i mà sinh ra tâm b nh, ng i b t tóc móc m t, xé qu n xé áo...trong th t th m th ng.ố ệ ồ ứ ắ ầ ậ ả ươ

Hôm b a h p l p, có m t anh b n X. Anh l i xách mé, nghe nói Tony d o này đi n c ngoàiữ ọ ớ ặ ạ ạ ạ ướ

nh đi ch y nh . Tony ch nh ngay, riêng cái này là không đúng. Anh vui m ng l m, nói thư ợ ấ ỉ ỉ ừ ắ ế

không có ti n đi đâu à, làm ăn không đ c à, s p phá s n r i à, nói th t đi đ b n bè loề ượ ắ ả ồ ậ ể ạ

cho. M i ng i há h c m m nhìn. Tony m i t t gi i thích. Năm v a r i, Tony đi n cọ ườ ố ồ ớ ừ ừ ả ừ ồ ướ

ngoài 20 l n, trong khi đi ch có 1 l n, so sánh v y là kh p khi ng. Cái anh h i, a v y giầ ợ ầ ậ ậ ễ ỏ ủ ậ ờ

ph i nói sao, Tony nói là l n sau ph i nói " d o này Tony đi n c ngoài nh đi siêu th yả ầ ả ạ ướ ư ị ấ

nh "...ỉ

Vì Tony, cũng hay đi siêu thu ....ỵ

25

Cà phê cùng Tony

Chuy n Rì Z tệ ở ọ

Phú Yên là vùng đ t Nam Trung B mà Tony thích nh t. Nh t là chi u chi u, khi n ngấ ở ộ ấ ấ ề ề ắ

s p t t, ng i trên m y phi n đá sát bi n Gành Đá Dĩa, b n sẽ th y đ i đ p nh th làắ ắ ồ ấ ế ể ở ạ ấ ờ ẹ ư ế

cùng. Nh ng viên đá đ c mài mòn và x p hàng b i bàn tay c a t o hóa, r t gi ngữ ượ ế ở ủ ạ ấ ố

Causeway qu n Antrim, B c Ai len, di s n th gi i mà dân châu Âu ai cũng mu n 1 l nở ậ ắ ả ế ớ ố ầ

t i thăm. Phú Yên đ p, v đ p ng ngàng c a núi và bi n đan xen vào nhau. Đ c bi t nh tớ ẹ ẻ ẹ ỡ ủ ể ặ ệ ấ

là núi Th ch Bi, hay còn g i là núi Đá Bia vì trên đ nh núi có 1 t ng đá nhìn gi ng nh biaạ ọ ỉ ả ố ư

đá. Có ng i b o đó là c t m c ranh gi i Đ i Vi t và Chăm Pa sau khi Lê Thánh Tôn đíchườ ả ộ ố ớ ạ ệ

thân c m quân đánh Chiêm Thành. Có ng i kh ng đ nh đó chính là c t đ ng Giao Ch v iầ ườ ẳ ị ộ ồ ỉ ớ

l i nguy n Mã Vi n năm x a, nh ng cũng có ng i cho là không ph i vì th i đó khu v cờ ề ệ ư ư ườ ả ờ ự

này v n thu c n c khác không ph i Giao Ch . Ng i Chăm g i đây là núi Cùi B p, vì nhìnẫ ộ ướ ả ỉ ườ ọ ắ

lên trông gi ng cùi b p. Nói chung là nhi u truy n thuy t, nhi u câu chuy n xung quanhố ắ ề ề ế ề ệ

ng n núi n i ti ng này, nh ng ai Phú Yên mà ch ng bi t câu ca dao " Chi u chi u mâyọ ổ ế ư ở ẳ ế ề ề

ph Đá Bia, Đá Bia mây ph ch kia m t ch ng" hay là 1 l i trách thân, trách ph n ngheủ ủ ị ấ ồ ờ ậ

thi t d th ng trong bài dân ca cùng tên.ệ ễ ươ

Phú Yên đ p, đ p vì có núi Nh n v i bài hát tha thi t c a Anh B ng, "anh còn n em, chimẹ ẹ ạ ớ ế ủ ằ ợ

v núi Nh n, tr i m m a đêm". Phú Yên còn đ p mỹ mi u v i dòng sông Ba, hay còn g iề ạ ờ ờ ư ẹ ề ớ ọ

là Đà R ng, b i đ p 1 châu th phù sa màu m , là vùng tr ng lúa l n nh t trong các t nhằ ồ ắ ổ ỡ ồ ớ ấ ỉ

Nam Trung B , và là th tr ng bán phân ch y u c a Tony khu v c mi n Trung. Đ ăn ộ ị ườ ủ ế ủ ở ự ề ồ ở

đây thì ngon, ngon đ n m c khi n Tony khóc 2 l n. Tony v n d th ng, c th y đ ănế ứ ế ầ ố ễ ươ ứ ấ ồ

ngon là ng i khóc. 1 l n ăn c m gà trong 1 h m nh Tuy Hòa, h i đó còn là th xã, ch aồ ầ ơ ẻ ỏ ở ồ ị ư

lên thành ph . C m g o đ a ph ng lúa m i g t n u v i n c lu c gà. Mi ng th t gà vàngố ơ ạ ị ươ ớ ặ ấ ớ ướ ộ ế ị

m, c m d o, ng t ăn kèm hành chua ngâm, ăn no “cành hông” v n mu n ăn ti p. L nươ ơ ẻ ọ ẫ ố ế ầ

th 2 là ng i b n đãi món bò ph i 1 n ng, ăn m i mu i có giã con ki n gì trên núi. Conứ ườ ạ ơ ắ ớ ố ế

ki n này gi ng con ki n vàng bò trên m y cây xoài, nh ng cái b ng nó có ch a 1 lo i tinhế ố ế ấ ư ụ ứ ạ

d u cay, th m. Rang lên r i giã v i mu i, thì nó cay xè nh t. Mình ch m mi ng bò 1 n ngầ ơ ồ ớ ố ư ớ ấ ế ắ

này ăn, thì thôi ...không nói n a, s t bàn phím.ữ ợ ướ

Ng i Nam Trung B , t Bình Đ nh tr vô v i Phan Thi t, có ki u phát âm nghe là l màườ ộ ừ ị ở ớ ế ể ạ

26

Cà phê cùng Tony

d th ng vô cùng. Nghe ri t ghi n luôn. Âm a nghe h i gi ng âm e, âm ao thì h i gi ngễ ươ ế ề ơ ố ơ ố

âm eo, còn âm an thì gi ng âm en ki u Nam B . bên này là Qu ng Ngãi, đang là Cô Coa Côố ể ộ Ở ả

Loa thì qua bên kia Bình Đ nh, bi n thành Cô Ce Cô Le. M t khi b b t ng , h hay nói “ tr uị ế ộ ị ấ ờ ọ ầ

quâu” có nghĩa là “ tr i i”. Dân vùng quê thì phát âm n ng h n dân ph . Nh ng ai ai cũngờ ơ ặ ơ ố ư

ăn nói thi t thà ch t phác, r t r t d th ng.ệ ấ ấ ấ ễ ươ

Sáng nào Tony cũng d y thi t s m đi d o vòng vòng g n khách s n. Th y các bà các m daậ ệ ớ ạ ầ ạ ấ ẹ

đen thui vì rám n ng, qu y gánh bún cá đi t i ch d n hàng cũng ngay trên l đ ng,ắ ả ớ ỗ ọ ề ườ

th ng l a 1 bóng râm nào đó ng i cho chút tr a đ n ng, hàm răng c i tr ng bóng, h iườ ự ồ ư ỡ ắ ườ ắ ỏ

bún cé hông em thì Tony qu t luôn 3 tô. Và ăn xong c ng i nhìn các bà hoài, nhìn nh ngấ ứ ồ ữ

g ng m t h n h u d i cái nón lá tr ng, th y thích, th y th ng. Hay m y anh xe ôm màươ ặ ồ ậ ướ ắ ấ ấ ươ ấ

ngoài đó g i là xe th cũng v y, nhi t tình đ n đ l ai d ng xe l i h i đ ng, không bi tọ ồ ậ ệ ế ộ ỡ ừ ạ ỏ ườ ế

cũng ú ch cho b ng đ c. Nên n u h i trúng ai mà lao ra đ ng, đ ng vung tay ch trớ ỉ ằ ượ ế ỏ ườ ứ ỉ ỏ

có v ch c ch n ghê l m thì đi theo, còn th y ai mà ú suy nghĩ 1 lúc r i ch , thì nên h iẻ ắ ắ ắ ấ ớ ồ ỉ ỏ

thêm 1 anh xe th n a nha, có khi anh m i này sẽ ch đi ng c l i. B a đ u tiên, m i sángồ ữ ớ ỉ ượ ạ ữ ầ ớ

s m b n Tony t i khách s n mình đang r đi cà phê sáng, cô ti p tân g i lên phòng " anhớ ạ ớ ạ ở ủ ế ọ

i, anh có b n t i tìm nè. nh nói r anh đi u ng trè đ o". Mình nghe 1 phút thì hi u là “ơ ẹ ớ Ả ủ ố ẹ ể

trà đ o”, li n x qu n dài lao xu ng c u thang r i vun vút đi “trè đ o” v i đám b n dạ ề ỏ ầ ố ầ ồ ẹ ớ ẹ ở

th ng ch u không n u.ươ ị ẩ

N c mình nó dài mà m nhách, t vùng này qua vùng khác, th i xa x a núi sông nó cáchướ ố ừ ờ ư

nó ngăn nên giao thông tr c tr , các vùng ít giao l u v i nhau, dân trong vùng t nói v iắ ở ư ớ ự ớ

nhau r i phát âm nó ch ch đi ít nhi u, thành th ng hay ph ng ng . Nh ng nghe dânồ ệ ề ổ ữ ươ ữ ư

vùng nào nói th y cũng đáng yêu. N m nguyên t c phát âm 1 lúc là nghe hi u h t, càngấ ắ ắ ể ế

nghe càng th y thú v , càng th y càng th ng ng i Vi t mình.ấ ị ấ ươ ườ ệ

À tr l i v Phú Yên, Tony có ch b n ng i Hà N i, vào Phú Yên m rì s t ( resort) venở ạ ụ ở ị ạ ườ ộ ở ọ

bi n, ngày khai tr ng thôi t ng b ng khách kh a. Ch y mu n bi t n các anh công nhânể ươ ư ừ ứ ị ấ ố ế ơ

đ a ph ng đã v t v trong c 2 năm tr i trên công tr ng xây d ng, nên b a khánh thànhị ươ ấ ả ả ờ ườ ự ữ

m i m i 1 anh lên phát bi u c m nghĩ. Anh này phát bi u xong, c rì s t lăn ra c i, cònớ ờ ể ả ể ả ọ ườ

m y quan khách Hà N i vào hay Sài Gòn ra thì tái m t. Bi t nh nói sao hông, “chúc chấ ở ộ ặ ế ả ị

27

Cà phê cùng Tony

và công ty mình, khai tr ng rì s t, làm ăn t n tài t n l c, mã đéo thành công”!ươ ọ ấ ấ ộ

Tr u quâu ch c ch t !ầ ắ ế

28

Cà phê cùng Tony

B nh Parkinson ệ

Th r i Ti n Minh cũng t giã Seagames mà không có huy ch ng vàng, dù Đông Nam Á,ế ồ ế ừ ươ ở

anh là ng i luôn x p là h t gi ng th 2 sau Lee Chong Wei c a Malaysia. Trong s nghi pườ ế ạ ố ứ ủ ự ệ

c a mình, có l n Ti n Minh đ ng th 5 th gi i. Tuy nhiên, các gi i đ u quan tr ng nhủ ầ ế ứ ứ ế ớ ở ả ấ ọ ư

Olympic, Asiad và th m chí Seagames, anh luôn đ thua các đ i th không m y tên tu i.ậ ể ố ủ ấ ổ

Khi báo chí và m i ng i càng kỳ v ng, thì anh càng ch i d . Nh ng lúc không ai quan tâm,ọ ườ ọ ơ ở ư

anh l i ch i c c hay, có tr n th ng c Lee Chong Wei. N u m i ng i th u hi u, thì sẽạ ơ ự ậ ắ ả ế ọ ườ ấ ể

thông c m, vì 1 ch ng b nh c h u khá n ng c a ng i Vi t, là b nh run.ả ứ ệ ố ữ ặ ủ ườ ệ ệ

Nhi u ng i r t tài gi i, ăn nói giao ti p xu t s c, ngo i ng thành th o, chuyên môn v ngề ườ ấ ỏ ế ấ ắ ạ ữ ạ ữ

vàng…tuy nhiên ra đ ng gi a 1 h i th o qu c t đ phát bi u thì run b n c ng i, gi ngứ ữ ộ ả ố ế ể ể ắ ả ườ ọ

nói l c đi và nói gì thì chính b n thân h cũng không rõ. Có lãnh đ o m t doanh nghi p c cạ ả ọ ạ ộ ệ ự

l n, trong n c thì thôi hét ra l a, phát bi u cũng kinh l m, 2 tay chém gió ph n ph t,ớ ở ướ ử ể ắ ầ ậ

nh ng có l n đi ra n c ngoài tham d m t h i th o CEO thì đ l i 1 câu chuy n c i choư ầ ướ ự ộ ộ ả ể ạ ệ ườ

gi i truy n thông qu c t . h i th o đó có các ch t ch, CEO các t p đoàn nh Samsung,ớ ề ố ế Ở ộ ả ủ ị ậ ư

Sumitomo, Petronas…tham d , r i các hãng truy n thông nh đài CNN, BBC, Reuter…cũngự ồ ề ư

chĩa ng kính v , thì ông lu ng cu ng, m t tái nh t khi m i lên phát bi u. Trong lúc móc tố ề ố ố ặ ợ ờ ể ờ

gi y trong qu n ra đ đ c, thì run quá nên đánh r i t gi y, và kh là nó chui t t vào vàoấ ầ ể ọ ơ ờ ấ ổ ọ

cái g m c a cái b c phát bi u. D i ng kính truy n hình c a bao đài truy n hình l n nhầ ủ ụ ể ướ ố ề ủ ề ớ ỏ

kh p th gi i, hình nh ông ch ng mông cúi xu ng móc t gi y ra, th i cái phù cho b t b iắ ế ớ ả ổ ố ờ ấ ổ ớ ụ

r i th th đ c, th t là c m đ ng. ồ ỏ ẻ ọ ậ ả ộ

Tr l i Seagames, bóng đá U23 c a Vi t Nam cũng v y. Khi g p đ i y u h n nh Lào,ở ạ ủ ệ ậ ặ ố ế ơ ư

Brunei…thì thôi, đá nh lên đ ng. D i bom c ch c qu , làm t i kia khóc nh m a, h mư ồ ộ ả ụ ả ụ ư ư ẻ

cho c h i dù 1 qu danh d . Th nh ng g p t i đ i th nh Singapore hay Thailand, thìơ ộ ả ự ế ư ặ ớ ố ủ ư

chân c ng b t đ u cu ng. Ngôi sao t này t kia c a V-League cũng ch y quanh sân nhẳ ắ ầ ố ỷ ỷ ủ ạ ư

v n đ ng viên đi n kinh, c tr n ch m đ c bóng 1 l n đã là danh d l m. Có lúc đ aậ ộ ề ả ậ ạ ượ ầ ự ắ ư

bóng vào khu v c g n khung thành đ i ph ng r i, c h i là rõ, khán gi và bình lu n viênự ầ ố ươ ồ ơ ộ ả ậ

gào lên, sút đi sút đi, nh ng không, anh không v n không sút. Vì anh té. 2 chân t va vàoư ẫ ự

nhau. Hình nh anh n m sõng xoài trên v ch 16m50 th t đáng yêu. ả ằ ạ ậ

29

Cà phê cùng Tony

Có l n Tony vào University of Houston-Downtown ch i, vì có đ a em h đang h c MBA ầ ơ ứ ọ ạ ở

đó. Nên vào nghe 1 bu i thuy t trình v marketing. Trong khi đ a em h , là Vi t ki u, tácổ ế ề ứ ọ ệ ề

phong nhanh nh n, nh y lên lên m máy chi u, nói t tin l u loát, đi qua đi l i giao l u v iẹ ả ở ế ự ư ạ ư ớ

ng i nghe thì có 1 anh n , nghe nói là gi ng viên VN qua du h c, đ ng nói mà run nhườ ọ ả ở ạ ứ ư

b s t rét, cái micro l c l nên gi ng nói lúc to lúc nh . M t không dám nhìn ai, trình bàyị ố ắ ư ọ ỏ ắ

xong gi ng nh h t nghĩa v , m t s s t nhìn quanh và h i có ai h i gì không. Nh ng mayố ư ế ụ ắ ợ ệ ỏ ỏ ư

là m i ng i cũng th y anh t i quá nên cũng không h i gì, anh th cái phì, m ng r đóngọ ườ ấ ộ ỏ ở ừ ỡ

laptop, l t đ t b c xu ng l p. M y ng th y n c ngoài hay h i sao các b n du h c sinhậ ậ ướ ố ớ ấ ổ ầ ướ ỏ ạ ạ

Vi t Nam b b nh Parkinson s m quá nh , bên kia h ch m c b nh này khi đã x chi u….ệ ị ệ ớ ỉ ọ ỉ ắ ệ ế ề

Cái Tony m i t i b t chuy n v i anh gi ng viên. Nói a sao em th y anh trình bày màớ ớ ắ ệ ớ ả ủ ấ

không có t tin gì h t v y, do v n đ ngôn ng hay sao. Anh nói không, ngôn ng thì anhự ế ậ ấ ề ữ ữ

không s , nh ng c nói tr c đám đông là run em à. Vì anh h c h t đ i h c VN, mà giáoợ ư ứ ướ ọ ế ạ ọ ở

d c mình là th đ ng, th y cô đ ng nói, h c trò ng i nghe. 12 năm ph thông, 4 năm đ iụ ở ụ ộ ầ ứ ọ ồ ổ ạ

h c, t c 16 năm ch ng i và nghe, nên anh quen r i. Trong khi đó n c ngoài, th y vôạ ứ ỉ ồ ồ ở ướ ầ

đ ng đó, có nói gì đâu. Toàn trò vây quanh, r i h i, r i nói. Th m chí câu h i c a trò này,ứ ồ ỏ ồ ậ ỏ ủ

th y cô kêu trò khác tr l i. Nên thành quen, phóng viên truy n hình t i ph ng v n 1 đ aầ ả ờ ề ớ ỏ ấ ứ

h c sinh c a 1 tr ng trung h c b t kỳ c a Mỹ hay c a Singapore, nó đ u nói nh tên b n,ọ ủ ườ ọ ấ ủ ủ ề ư ắ

nói l u loát, đ y đ ý, tri n khai ý 1, ý 2, ý 3, tóm l i…và thank you. C i nh hoa, g ngư ầ ủ ể ạ ườ ư ươ

m t t tin. Còn l phóng viên mà ra sân tr ng ch n ph ng v n b t kỳ 1 b n h c sinh c aặ ự ỡ ườ ọ ỏ ấ ấ ạ ọ ủ

Vi t Nam hay Trung Qu c, mà không d n tr c héng, thì đ a này c i hí hí, núp sau l ngệ ố ặ ướ ứ ườ ư

đ a kia, đùn đ y nhau, thui mày nói đi, không tao không nói đâu, mày nói đi. C bu i r tứ ẩ ả ổ ượ

đu i quanh sân tr ng cũng không b t đ c đ a nào h i mà nó ch u nói.ổ ườ ắ ượ ứ ỏ ị

L n lên đi làm, rùi nó cũng v y. Lúc nào cũng đùn đ y và c i hí hí, gãi gãi đ u, thi u đi uớ ậ ẩ ườ ầ ế ề

mu n r ng h t c tócố ụ ế ả

30

Cà phê cùng Tony

B nh Cockyệ

Hôm đám c i b n P, Tony có tham d . G p b n N trong bàn ti c. B n N ch y t i chào h iướ ạ ự ặ ạ ệ ạ ạ ớ ỏ

Tony kh e không, N nè, nh hem. Mình ch nh n ra là ai nh ng phép l ch s cũng tr l iỏ ớ ả ậ ư ị ự ả ờ

ph . Nh ng thú th t, trao qua đ i l i m t h i, câu chuy n b n nói mình theo không đ cẻ ư ậ ổ ạ ộ ồ ệ ạ ượ

vì không có trong ký c. Cái b n nói, t i mình đ u bi t b n, nh ng b n thì không. H i đó ứ ạ ụ ề ế ạ ư ạ ồ ở

tr ng Nguy n Trãi, b n l p A1, h t m t lên tr i, đâu có ch i v i t i A4, A5 này.ườ ễ ạ ớ ấ ặ ờ ơ ớ ụ

Cái mình m c c quá, nói h i nh ngáo ng , ch nh ch e, ch gi h t r i, khiêm t n và c uắ ỡ ồ ỏ ơ ả ọ ứ ờ ế ồ ố ầ

th l m. L t đ t h i thăm b n i gi vô Sài Gòn làm gì đâu, xin s di đ ng r i email, addị ắ ậ ậ ỏ ạ ơ ờ ở ố ộ ồ

facebook, t ra h t s c d th ng.ỏ ế ứ ễ ươ

Nói m i nh . H i nh h c tr ng làng g n nhà. Cái đâu l p 3, tr ng chuyên ngoài thớ ớ ồ ỏ ạ ở ườ ầ ớ ườ ở ị tr n vô xã, coi trong làng có đ a nào m t mũi sáng s a b c ra th tr n. Đ u l p 4 là ra phấ ứ ặ ủ ố ị ấ ầ ớ ố

h c r i. H c sáng h c chi u nên cũng h m ch i v i b n trong làng, r i t i nó cũng r i r ngạ ồ ạ ạ ề ẻ ơ ớ ạ ồ ụ ơ ụ

h t, đâu t i l p 9 thì không còn đ a nào ti p t c. Nên ch có m i mình mình h c t i c p 3ế ớ ớ ứ ế ụ ỉ ỗ ạ ớ ấ

trong cái làng to đùng y. R i vào c p 3, l p A1 h t ½ là t tr ng chuyên chuy n lên. Nênấ ồ ấ ớ ế ừ ườ ể

ch i v i dân tr ng chuyên quen r i, ch i v i tr ng th ng l p th ng h m bi t ch iơ ớ ườ ồ ơ ớ ườ ườ ớ ườ ẻ ế ơ

sao….

H i đó m i l n thi h c kỳ, c tr ng sẽ thi chung. Đánh s báo danh theo v n. Nên A1 đ nồ ỗ ầ ạ ả ườ ố ầ ế

A5 n u b n nào có tên v n M, N sẽ chung 1 phòng thi. Tony lúc nào cũng đ n đ ng c aế ạ ầ ở ế ứ ở ử

vào phút 89, ch m i ng i đã ng i h t r i thì m i b c vào. Không nói không r ng, khôngờ ọ ườ ồ ế ồ ớ ướ ằ

nhìn không ngó b t c ai. Phát đ xong là ng i làm bài l ng lẽ. Khi giám th ghi lên b ngấ ứ ề ồ ặ ị ả

còn 15 phút n a n p bài là lúc Tony lên n p. Làm ch a h t cũng n p, vì mu n ra s m h nữ ộ ộ ư ế ộ ố ớ ơ

m i ng i, đ h t m t lên tr i cho d . Làm toán b câu cu i, còn vi t văn là l t đ t k tọ ườ ể ấ ặ ờ ễ ỏ ố ế ậ ậ ế

lu n. Vì không mu n chen chúc đ ng x p hàng n p chung v i m i ng i. Nên đi m thiậ ố ứ ế ộ ớ ọ ườ ể

th p tè, không bao gi đ t đi m t i đa.ấ ờ ạ ể ố

Lên đ i h c, b nh ch nh còn hoành hành d h n. t nh lên Tp, đen thui cao nhòng mạ ạ ệ ả ữ ơ Ở ỉ ố

nhách, nói gi ng đ a ph ng h m ai hi u, đi xe đ p, đ p 1 cái ng qu n lên tu t tên đ uọ ị ươ ẻ ể ạ ạ ố ầ ố ầ

31

Cà phê cùng Tony

g i, lòi ng quy n đ y lông, mà cũng “ bàn tay năm ngón em v n kiêu sa”, thi t là không raố ố ể ầ ẫ ệ

làm sao. Nh ng vì đ đ c ch nh, ph i h c gi i. H c nghiêm túc, không quay bài hay xinư ể ượ ả ả ạ ỏ ạ

x . Nh ng lúc nào cũng nghi ng th y cô hi u sai v n đ r i truy n bá l i cho mình tr t,ỏ ư ờ ầ ể ấ ề ồ ề ạ ậ

ch a tin th y cô bao gi , vì có ph i c a h phát minh ra đâu. Nên ph i coi l i sách. Bu iư ầ ờ ả ủ ọ ả ạ ổ

chi u là lên th vi n h c đ n 8h t i, đ c h u h t các đ u sách có trong th vi n liên quanề ư ệ ạ ế ố ọ ầ ế ầ ư ệ

đ n chuyên ngành. Nh ng cũng nghi ng ng i d ch d ch sai, nên mong c sau này ph iế ư ờ ườ ị ị ướ ả

qua t n n c b n x , đ t mi ng cái ông nghĩ ra v n đ đó nói v i mình, thì m i tin làậ ướ ả ứ ể ừ ệ ấ ề ớ ớ

đúng.

Ra tr ng, Tony làm vi c qu n qu t, b t k ngày đêm. Mua hàng Trung Qu c bán qua Nga,ườ ệ ầ ậ ấ ể ố

mua hàng c a Pháp bán qua cho Mỹ…, thanh toán LC at sight h t, l y ti n đô la cho nó ph ,ủ ế ấ ề ẻ

kh i ph i xin x khúm núm bi t đi u v i m y con Na th ng Mít m t b m . Ăn u ng đi uỏ ả ỏ ế ề ớ ấ ằ ệ ỏ ẹ ố ề

đ , t p luy n th d c th thao, gi gìn chút dung nhan mùa h , đ ng b t tay v i qu c tộ ậ ệ ể ụ ể ữ ạ ặ ắ ớ ố ế

cũng ph i ngang hàng. Cũng m y l n đ nh k t n p vô m y hi p h i doanh nhân doanhả ấ ầ ị ế ạ ấ ệ ộ

nhéo gì đó, mà h m th y ai Vi t Nam đúng tiêu chu n là doanh nhân c , ng i đ p thì ítẻ ấ ở ệ ẩ ả ườ ẹ

ti n, ít ch ; ng i thông tu thì l i x u, nhìn nh c đ u; ng i giàu thì l i kém sang. Nênề ữ ườ ệ ạ ấ ứ ầ ườ ạ

b v , ng i ch i 1 mình. Nhu c u ch nh làm cho ng i ta ph i gi i, giàu, đ p 1 cách t t .ơ ơ ồ ơ ầ ả ườ ả ỏ ẹ ử ế

Nh ng kh l i h m có b n ch i vì chênh l ch đ ng c p.ư ổ ạ ẻ ạ ơ ệ ẳ ấ

Cái sau này qua Mỹ h c, m y tr ng th ng nh Yale hay MIT hay Standford không thèmạ ấ ườ ườ ư

đăng ký, s th y cô đó h m đ trình đ . Bèn ph i Ha V t cho đ c. Qua Mỹ, b nh ch nhợ ầ ở ẻ ủ ộ ả ợ ượ ệ ả

l i bùng phát m nh mẽ h n. T ch nh trong ti ng Mỹ là cocky, th là b nh ch nh quêạ ạ ơ ừ ả ế ế ệ ả ở

tr thành b nh qu c t . Tony ng i trong gi ng đ ng mà m t mũi vênh váo th y n. Lúcở ệ ố ế ồ ả ườ ặ ấ ớ

nh p h c, nó phát cho m i ng i 1 cái b ng tên, c m b trong c p, vô gi ng đ ng ng iậ ạ ỗ ườ ả ầ ỏ ặ ả ườ ồ

đâu thì g n tr c m t đ g i tên cho d . Th ng thì khi tranh lu n, ông th y hay đi quaắ ở ướ ặ ể ọ ễ ườ ậ ầ

đi l i và m i b t c ai phát bi u, ví d m i anh John, anh John nghĩ gì v v n đ này. Hayạ ờ ấ ứ ể ụ ờ ề ấ ề

m i anh Tony ph n bi n ý ki n c a anh John. Nên ph i t p trung ch không ng m i 1ờ ả ệ ế ủ ả ậ ứ ổ ờ

phát á, nói I am sorry thì nh t nh con cá n t. R i các bu i t i, trong tr ng th ng cóụ ư ụ ồ ổ ố ườ ườ

party, mình cũng c m ly r u vang và mi ng bánh, đ ng ăn trong 1 góc, m t mũi l nh lùng,ầ ượ ế ứ ặ ạ

c nhìn lên tr n nhà ho c ánh m t c xa xăm… M y đ a da vàng ch c Tàu hay Nh t hayứ ầ ặ ắ ứ ấ ứ ắ ậ

Hàn gì đó th y Tony là ng i châu Á bèn đ n b t chuy n. H i where are you from, mìnhấ ườ ế ắ ệ ỏ

32

Cà phê cùng Tony

nói Vietnam. Cái nó đ nh nói chuy n câu gì n a nh ng mình nhún vai, nói mày nói chuy nị ệ ữ ư ệ

tao không th y thú v , I am sorry. Cái t i nó h i a sao v y, mình nói tao ít ch i v i dânấ ị ụ ỏ ủ ậ ơ ớ

châu Á l m, không thích ch i v i ch ng “Mông Gô Lô Ít”, mày thông c m. T i nó khóc quáắ ơ ớ ủ ả ụ

tr i, nói v i nhau nghe nói đ n t Vi t Nam, đ nh khinh nó, mà ch a k p đã b nó khinhờ ớ ế ừ ệ ị ư ị ị

tr c r i. B n châu Á giàu có nh Nh t, Hàn, Đài, Sing…ôm nhau khóc nh m a, vì b Tonyướ ồ ọ ư ậ ư ư ị

look down. Ch vì cái t i thu c ch ng da vàng mũi t t.ỉ ộ ộ ủ ẹ

M y đ a Tây bên kia nghe v y bèn bu t i, nói v y tao là Tây nè, t i tao thu c ch ng “Ăngấ ứ ậ ớ ậ ụ ộ ủ

Lô Xác Xong” nè, ch i đi. Cái mình cũng tr môi, nhún vai, nói tao sẽ c g ng, give it a try.ơ ề ố ắ

T i nó có h i thì tr l i yes no qua loa ch h m thèm h i l i. Còn đi h i ngh qu c t ụ ỏ ả ờ ứ ẻ ỏ ạ ộ ị ố ế ở

Pháp, có đ a t i b t tay đ a name card, mình t ch i b t tay, ch h i là mày có công trìnhứ ớ ắ ư ừ ố ắ ỉ ỏ

khoa h c qu c t nào v a công b hem, n u có thì nói chuy n ti p. Cái t i nó nh t li n,ạ ố ế ừ ố ế ệ ế ụ ụ ề

l ng đi. M y giáo s ti n sĩ vi n sĩ hàn lâm khác lao đ n r m r p, nói tui có nè, tui có nè,ả ấ ư ế ệ ế ầ ậ

cho tao ch i v i.ơ ớ

Cái mình nói, ok let’s show me, đ a tao coi. Sau khi xác nh n xong là b ng c p th t, côngư ậ ằ ấ ậ

trình th t không ph i đ o văn hay mua b ng, Tony l p t c b m nút Ch i (Play). Trong lúcậ ả ạ ằ ậ ứ ấ ơ

đang play, th y t i nó ph quá ph ( phê quá phê), Tony bèn h iấ ụ ơ ơ ỏ

Tony: Sao tao khùng th y bà c luôn mà t i mày say mê v i?ấ ố ụ ạ

Đ ng thanh: Vì mày m c b nh cocky mà l i easy to love ( d th ng) và easy to look ( dồ ắ ệ ạ ễ ươ ễ

coi). Trên đ i này ch có m t. It’s you, Tony.ờ ỉ ộ

Tony: Dé…Ồ

33

Cà phê cùng Tony

Chuy n nàng An Thệ ị

Tony đi công tác mi n Tây Nam B , th y ăn nói cũng có chút ki n th c nên bà con hay h iề ộ ấ ế ứ ỏ

thăm. G n đây câu mà bà con hay h i nh t là vi c th ng lái Trung Qu c sang thu muaầ ỏ ấ ệ ươ ố

m y cái "tr i i đ t h i" c a mình, m c đích là gì v y? B a thì râu mèo, b a thì đuôi chu t,ấ ờ ơ ấ ỡ ủ ụ ậ ữ ữ ộ

b a thì cây s a, b a thì là xoài non, lá v i....B a thì đ a, c b u vàng, móng trâu....toànữ ư ữ ả ữ ỉ ố ươ

nh ng th l lùng. ữ ứ ạ

Tony n 1 câu tr l i.ợ ả ờ

R i cũng có th i gian tìm hi u. Ra c a kh u Tân Thanh, Móng Cái, Thanh Th y, Hàồ ờ ể ử ẩ ủ

Kh u....t t c m i ng i đ u nói ch a t ng th y xu t nh ng lo i hàng ẩ ấ ả ọ ườ ề ư ừ ấ ấ ữ ạnh th qua bên kia. V y h mua làm gì? Mua mà không xu t. Bèn khăn gói qua t n bênư ế ậ ọ ấ ậ

Tàu đ tìm hi u th c h . M i hay là th ng lái Trung Qu c không ch làm chuy n này ể ể ự ư ớ ươ ố ỉ ệ ở

n c mình, mà h cũng đi xu ng t n các t nh xa xôi nh Cam Túc, Thanh H i, T Xuyên, Anướ ọ ố ậ ỉ ư ả ứ

Huy...đ thu mua các lo i "nông s n" nh th . H là th ng nhân đ n t các thành phể ạ ả ư ế ọ ươ ế ừ ố

nh Nam Ninh, Qu ng Châu.....và đ u có cu c s ng c c kỳ giàu có. Tony qua b n, v i khư ả ề ộ ố ự ể ớ ả

năng ti ng Tàu h t s c l u li, và t u l ng cũng khá, bèn khai thác thông tin. G p 2 th ngế ế ứ ỉ ử ượ ặ ươ

nhân Qu ng Tây tên A C u và A Bình, ch vài chai Mao Đài và vài bài th Lý B ch, h sở ả ầ ỉ ơ ạ ọ ơ

h đ cho Tony hi u đ c n i dung câu chuy n....ở ể ể ượ ộ ệ

Phi v c a h th ng g m 1 nhóm g m 2 th ng nhân ít nh t tr lên, m c tiêu là cácụ ủ ọ ườ ồ ồ ươ ấ ở ụ

vùng nông thôn h o lánh. Nông s n h mua ph i càng l càng t t, ng i ta không bi t giáẻ ả ọ ả ạ ố ườ ế

th c t là bao nhiêu đ có th so sánh. Đ t này sang Bình Ph c c a Vi t Nam. Cây đi uự ế ể ể ợ ướ ủ ệ ề

( đào l n h t) tr ng khá nhi u đây. Lá đi u non là m t hàng h quy t đ nh thu mua vì làộ ộ ồ ề ở ề ặ ọ ế ị

hàng đ c, không có ti n l mua bán, d t o nên s tò mò m t cách huy n tho i. Đ n thộ ề ệ ễ ạ ự ộ ề ạ ế ị tr n An L c và vi c đ u tiên là tìm th ng lái đ a ph ng. A C u ghé ch B y, nói ch B yấ ộ ệ ầ ươ ị ươ ầ ị ả ị ả

i tui mu n mua lá đi u non. H t đi u thô ví d giá ch có 500 ngàn đ ng 1 t n, A C u muaơ ố ề ạ ề ụ ỉ ồ ấ ầ

lá non giá ngang b ng luôn. Đ a ti n tr c, nói ch hái cho tui vài t n, ph i khô nha. Chằ ư ề ướ ị ấ ơ ị B y n a tin n a ng , nh ng th y ti n th t, l i tr tr c, nên kêu ng i ra hái lá đem ph i,ả ử ử ờ ư ấ ề ậ ạ ả ướ ườ ơ

giao cho khách. Ch ch cây đi u ra trái, ti n phân ti n thu c.....m y tháng sau thì cũng chứ ờ ề ề ề ố ấ ỉ

34

Cà phê cùng Tony

có giá này thui, bán v y s ng h n. ậ ướ ơ

Trong lúc đó thì A Bình sang g p anh Tám, m t th ng lái xã khác. Cũng y chang v y, anhặ ộ ươ ở ậ

Tám cũng hái 4 t n lá đi u non giao cho A Bình và l y 2 tri u. Bên kia A C u quy t đ nhấ ề ấ ệ ầ ế ị

tăng giá mua lá đi u lên 1 tri u 1 t n. Ch B y ph n kh i, cùng ch ng c đêm leo lên cây,ề ệ ấ ị ả ấ ở ồ ả

hái khí th , dù ki n vàng chui vô háng c n tê c n tái nh ng cũng ráng ch u đ ng. Anhế ế ắ ắ ư ị ự

ch ng m t là b ch B y ch i, nói đ làm bi ng, c h i ki m ti n đ i đ i là đây. Vì A C uồ ệ ị ị ả ử ồ ế ơ ộ ế ề ổ ờ ầ

nói ph i giao vào ngày mai, ph i xu t đi g p. Ch B y c đêm đu trên cây hái tr i ch t t iả ả ấ ấ ị ả ả ố ế ớ

sáng mai cũng ch có 2 t n, nên ch đ c có 2 tri u, A C u nói ch ph i khô giùm, c m ti nỉ ấ ỉ ượ ệ ầ ị ơ ầ ề

tr c nè ch , m y b a sau m i qua l y đem đi. Dân chúng đ n m m. Ch c là thu c tiên.ướ ị ấ ữ ớ ấ ồ ầ ầ ắ ố

Bên đó x l nh tr ng không đ c. Phong trào hái lá đi u di n ra nô n c. ứ ạ ồ ượ ề ễ ứ

R i v ng bóng. Đâu tu n sau A Bình l i xu t hi n, nói gi hút hàng quá anh Tám i. Hàngồ ắ ầ ạ ấ ệ ờ ơ

này bên TQ chu ng l m. A Bình nói giá bây gi là 5 tri u 1 t n. Đ a ti n tr c và ép giaoộ ắ ờ ệ ấ ư ề ướ

ngay. Anh Tám đang lo giao không đ , thì b ng d ng có ai đó ti p th nói có ng i bán s nủ ỗ ư ế ị ườ ẵ

giá ch có 4 tri u m t t n thôi, mua hem. Anh Tám th y mua c 1 t n l i 1 tri u, ngu gìỉ ệ ộ ấ ấ ứ ấ ờ ệ

không mua. Bèn thu gom. Gom đ c bao nhiêu A Bình cũng l y h t. C m c c ti n trong tay,ượ ấ ế ầ ụ ề

anh Tám ng trong m . Ai ng hàng có s n kia là c a A C u, dân đ a ph ng hái và ph iỡ ơ ờ ẵ ủ ầ ị ươ ơ

sao k p, nên qua kho c a A C u mua l i. Chen chúc x p hàng....ị ủ ầ ạ ế

Bán xong h t kho, A C u phone cho ch B y giá bây gi là 10 tri u 1 t n r i, gom nhanh lênế ầ ị ả ờ ệ ấ ồ

ng i đ p. S l ng không gi i h n. Ch B y c i tít m t qua đi n tho i, l t đ t gom khíườ ẹ ố ượ ớ ạ ị ả ườ ắ ệ ạ ậ ậ

th , dân chúng hái ph i không k p nên ph i mua l i "trôi n i" trên th tr ng giá 8 tri u 1ế ơ ị ả ạ ổ ị ườ ệ

t n, c m t t n mang qua là l i 2 tri u mà. T t nhiên hàng giá 8 tri u kia t ngu n c a Aấ ứ ộ ấ ờ ệ ấ ệ ừ ồ ủ

Bình. Nh ng A C u cũng đ n, tr ti n đàng hoàng, r i ch hàng đi. Ch B y ch ng m yư ầ ế ả ề ồ ở ị ả ẳ ả

may nghi ng , ti p t c thu gom đ dành đó, đón đ u th i c . Ch B y bàn v i ch ng, quaờ ế ụ ể ầ ờ ơ ị ả ớ ồ

tu n xu ng th m mỹ vi n Sài Gòn s a mũi.ầ ố ẩ ệ ử

Đ nh đi m là A Bình quy t đ nh tăng lên 20 tri u 1 t n, gom đi mai qua l y. Nghe đi nỉ ể ế ị ệ ấ ấ ệ

tho i xong, anh Tám mu n x u, ra sau nhà cây gì cũng v t tr i lá, không k cây đi u câyạ ố ỉ ặ ụ ể ề

tiêu gì s t. Nói t i bay c th y cây nào có lá là hái, trà tr n vô, t i nó bi t m gì. B a tr cấ ụ ứ ấ ộ ụ ế ẹ ữ ướ

35

Cà phê cùng Tony

cũng v y, toàn lá t m b y mà t i nó cũng mua, ng i mình thông minh b n kia ngu th t.ậ ầ ậ ụ ườ ọ ậ

Huy đ ng c xã. Nh ng v n không đ theo đ n hàng c a A Bình, l i thu gom trên thộ ả ư ẫ ủ ơ ủ ạ ị tr ng v i giá 15 tri u 1 t n. Ai mang sang giá 15 tri u đ ng 1 t n anh Tám mua h t. Anhườ ớ ệ ấ ệ ồ ấ ế

Tám mua xong, g i đi n cho A Bình t i l y thì A Bình nói đ mai đi, đang l y container lênọ ệ ớ ấ ể ấ

đóng hàng. Sáng mai g i l i thì " s máy quý khách v a g i không liên l c đ c". Anh Támọ ạ ố ừ ọ ạ ượ

ch y t t t đ n nhà ngh g n đó thì m i hay ông khách đã tr phòng. Phóng nh bay đi tìmạ ấ ả ế ỉ ầ ớ ả ư

thì ch th y ch B y, ch Hai, anh T , anh Ba, ch Sáu....cũng h t h h t h i phóng xe trênỉ ấ ị ả ị ư ị ớ ơ ớ ả

đ ng chi u ng c l i. Dáo dác vòng lên vòng xu ng, cũng b y nhiêu ng i trong hi pườ ở ề ượ ạ ố ấ ườ ệ

h i các th ng lái huy n ta. Con đ ng đ t đ m t mù b i. Nh ng cái mũ b o hi m l mộ ươ ệ ườ ấ ỏ ị ụ ữ ả ể ấ

lem. Nh ng cái nón lá ph p ph i. Nh ng g ng m t đen nh m và nh ng gi t n c m tữ ấ ớ ữ ươ ặ ẻ ữ ọ ướ ắ

nóng h i. Nh ng kho lá đi u ch t cao nh núi vì ai cũng tranh th ôm hàng. Nh ng v nổ ữ ề ấ ư ủ ữ ườ

đi u x xác, v ng l ng, mênh mông.....ề ơ ắ ặ

Hóa ra, h thu mua các nông s n tào lao y ch là 1 cách đ làm giá. Mua bán lòng vòng đ yọ ả ấ ỉ ể ẩ

giá lên, ng i ôm cu i cùng các các ti u th ng t i nghi p. M y ngàn năm tr c, tr cườ ố ể ươ ộ ệ ấ ướ ướ

mi ng l i và m u mô c a Tri u Tr ng Th y, nàng An Th M Châu v a đi v a r c lôngệ ưỡ ư ủ ệ ọ ủ ị ỵ ừ ừ ắ

ng ng trên đ ng. M y ngàn năm sau, nh ng nàng An Th th h m i đã khá h n. Đã tỗ ườ ấ ữ ị ế ệ ớ ơ ự

mình ch y xe máy ch không c n ph i ng i sau An D ng V ng, nh ng th ngây thì v nạ ứ ầ ả ồ ươ ươ ư ơ ẫ

c nh thu nào. ứ ư ở

bên kia biên gi i, t i 1 khách s n hoa l c a Tp B ng T ng, Tri u Tr ng C u và Tri uỞ ớ ạ ạ ệ ủ ằ ườ ệ ọ ầ ệ

Tr ng Bình...vui v đãi ti c. Phi v thành công. Gái đ p b n x n xám vây quanh, h iọ ẻ ệ ụ ẹ ậ ườ ỏ

"shâng y chai due n n h o ma". A C u nói "h nh h o", xong ng a c u ng c n ly, t m quênả ạ ầ ỉ ạ ử ổ ố ạ ạ

nh ng ngày v t v , n ng gió mu i mòng x nhi t đ i xa xôi kia. C hai ng i bàn vi c điữ ấ ả ắ ỗ ở ứ ệ ớ ả ồ ệ

Th y Sĩ ngh ng i m t th i gian tr c khi sang C n Th mua đ a... ụ ỉ ơ ộ ờ ướ ầ ơ ỉ

36

Cà phê cùng Tony

B y sâm c m nhầ ầ o

Ch c ai cũng t ng nghe bài "Nh Mùa Thu Hà N i" c a nh c sĩ Tr nh Công S n, trong bàiắ ừ ớ ộ ủ ạ ị ơ

hát có hình nh H Tây nên th sóng v b xao xác, cây c m ngu i vàng, gió heo may lànhả ồ ơ ỗ ờ ơ ộ

l nh. Và "b y sâm c m nh , v cánh m t tr i" là 1 hình nh vô cùng đ p.ạ ầ ầ ỏ ỗ ặ ờ ả ẹ

C m là h chim lông vũ. Gia c m t c h gà v t nuôi t i nhà. Th y c m là các lo i 2 chân cóầ ọ ầ ứ ọ ị ạ ủ ầ ạ

th b i d i n c nh v t, le le, ng ng, ngan, thiên nga. Sâm c m s ng bán đ o Tri uể ơ ướ ướ ư ị ỗ ầ ố ở ả ề

Tiên, t c B c Hàn và Hàn Qu c, gi ng con v t n c nh ng lông đen tuy n, m tr ng. Nó ănứ ắ ố ố ị ướ ư ề ỏ ắ

nhân sâm m c t nhiên trên núi nên ng i ta g i là Sâm C m. Ng i Hàn ăn sâm nhi uọ ự ườ ọ ầ ườ ề

nên da d h ng hào, đ p trai đ p gái. Sâm Hàn qu c có hai lo i, m t là lo i cao c p,ẻ ồ ẹ ẹ ở ố ạ ộ ạ ấ

tr ng trong đi u ki n kh c nghi t đ thu đ c sâm có tinh ch t cao, dùng đ ch bi nồ ề ệ ắ ệ ể ượ ấ ể ế ế

d c ph m, mỹ ph m, r t đ t ti n. Hai là lo i tr ng nh rau, vài ba tháng là thu ho ch,ượ ẩ ẩ ấ ắ ề ạ ồ ư ạ

dùng hàng ngày. Lúc Tony Seoul, sáng nào cũng ghé bà bán cháo trong h m g n nhà tr ,ở ẻ ầ ọ

đâu kho ng 7000 won 1 tô, có n a con gà và m y c sâm. Ăn đâu 1 tháng thì tr i i, daả ử ấ ủ ờ ơ

tr ng nh bông b i. Đ p trai quá nên đi đâu ai cũng ngoái nhìn, suýt m y l n b tr cắ ư ưở ẹ ấ ầ ị ụ

xu t, nên Tony ra đ ng ph i qu t nh n i cho x u b t. Ăn nói, thay vì l u loát dí d mấ ườ ả ẹ ọ ồ ấ ớ ư ỏ

thông tu nh m i khi, Tony cũng n l c nói v p lên v p xu ng đ b t s thu hút. Đ p vàệ ư ọ ỗ ự ấ ấ ố ể ớ ự ẹ

gi i, đôi khi cũng là rào c n l n đ “hòa nh p mà không hòa tan”.ỏ ả ớ ể ậ

Quay l i chuy n con sâm c m, nói lan man quá. Túm l i là Tony và con Sâm C m đó gi ngạ ệ ầ ạ ầ ố

nhau ch là đ u ăn sâm Tri u Tiên. Con kia bay đ c còn Tony h m bay đ c. Vì ăn sâmở ỗ ề ề ượ ẻ ượ

nên con này r t kh e, bay c ngàn d m không c n ngh m t. Th t da c a nó, k c lôngấ ỏ ả ặ ầ ỉ ệ ị ủ ể ả

mao lông vũ, đ u dùng làm thu c ( l u ý tuy t đ i không đ c so sánh v lông mao lôngề ố ư ệ ố ượ ụ

vũ gi a con Sâm C m và Tony).ữ ầ

Mùa đông Hàn Qu c b t đ u t đ u tháng 12 và kéo dài đ n h t tháng 3. Lúc này, tr iở ố ắ ầ ừ ầ ế ế ờ

l nh lẽo, âm c ch c đ , tuy t hay băng giá tr ng xóa, ph h tạ ả ụ ộ ế ắ ủ ếtrên các đ i núi. H t sâm đ ăn, sâm c m nên bèn bay v ph ng nam tránh rét. Bay đi trúồ ế ể ầ ề ươ

đông cũng là t p t c c a các loài chim x l nh. ậ ụ ủ ứ ạ

37

Cà phê cùng Tony

b c bán c u là mùa đông thì nam bán c u nh Úc, New Zealand l i là mùa m do tráiỞ ắ ầ ở ầ ư ạ ấ

đ t nghiêng 23.5 đ . Ch t, lan man qua môn đ a lý r i, mày gi i quá Tony à, cái chi cũngấ ộ ế ị ồ ỏ

bi t, thôi thôi t p trung miêu t môn sinh v t đi. Đàn sâm c m bay theo hình ch V, conế ậ ả ậ ầ ữ

đ u đàn bay tr c, m t b y v cánh theo sau, đ h n ch l c c n c a không khí, bayầ ướ ộ ầ ỗ ể ạ ế ự ả ủ

chung v i ng ng tr i và nhi u lo i chim khác n a. Bay qua các t nh Trung Qu c nh H cớ ỗ ờ ề ạ ữ ỉ ố ư ắ

Long Giang, Liêu Ninh, xu ng B c Kinh, Hà B c, Hà Nam, H B c, H Nam, Qu ng Tây r iố ắ ắ ồ ắ ồ ả ồ

đ n Vi t Nam. Đàn sâm c m quy t đ nh chuy n t i ( transit) H Tây gi ng sân bay trungế ệ ầ ế ị ể ả ở ồ ố

chuy n, vì đã đ c 1/2 đo n đ ng r i.ể ượ ạ ườ ồ

C ngàn năm nay, nó c th mà đi. M t l trình. Xu ng H Tây t m táp, u ng s ng đ ngả ứ ế ộ ộ ố ồ ắ ố ươ ọ

trên nh ng búp sen, ăn thêm m y th o d c m c ven h , r i ti p t c c t cánh v ph ngữ ấ ả ượ ọ ồ ồ ế ụ ấ ề ươ

Nam, bay qua mi n Trung, qua Sài Gòn, Cà Mau, Singapore, Indo r i t i Úc, New Zealand.ề ồ ớ

H t mùa đông, đàn sâm c m l i bay theo chi u ng c l i.ế ầ ạ ề ượ ạ

Các đ i vua Vi t Nam bi t con này b d ng, nên yêu c u quan ch c tr n Tây H b t dângờ ệ ế ổ ưỡ ầ ứ ấ ồ ắ

vua. Tuy nhiên, ch đ c b t vài c p/năm. Ai b t nhi u h n sẽ b chém. Coi nh thu l phíỉ ượ ắ ặ ắ ề ơ ị ư ệ

trung chuy n. Sau khi súng săn và đ i gia ra đ i, sâm c m v a sà xu ng H Tây thì b giăngể ạ ờ ầ ừ ố ồ ị

l i, súng săn...nã vào đ u nên ng ngác, con đ u đàn v a bay v a đ m, nói a sao xu ngướ ầ ơ ầ ừ ừ ế ủ ố

thì 100 mà bay lên ch còn vài con v y? B n chúng sao bi t đ c, đ t n c này, có cái g iỉ ậ ọ ế ượ ở ấ ướ ọ

là đ i gia làm kinh t gi i. Có ti n mà không có n n t ng văn hóa, nên thú nuôi nh chóạ ế ỏ ề ề ả ư

mèo, thú hoang nh r n rùa chim chóc đ u nu t h t vào m m. Máu con nào cũng mát v iư ắ ề ố ế ồ ớ

h t c ti t canh h t s c man r . ủ ụ ế ế ứ ợ

Có l n Tony nh u v i 1 đ i gia ngân hàng kia Hà N i, giàu có l m nên ch ăn đ ng v tầ ậ ớ ạ ở ộ ắ ỉ ộ ậ

hoang dã. Con gì cũng ph i m b ng tr c m t đ ông y nu t qu tim còn đang đ pả ổ ụ ướ ặ ể ấ ố ả ậ

thình th ch, thích thú th y hình nh con v t qu n qu i nh h t máu c a mình vào ly r u,ị ấ ả ậ ằ ạ ỏ ế ủ ượ

t t nh m m t ngo o đ u, trút h i th cu i cùng tr c ánh m t hau háu c a ông. Có khi,ừ ừ ắ ắ ẹ ầ ơ ở ố ướ ắ ủ

máu t i còn v ng trên râu, vài gi t đ h ng trên ng c áo s mi tr ng. Ông nói, n uươ ươ ọ ỏ ồ ự ơ ắ ế

không u ng máu t i m y con này, ông không th giao c u đ c v i c ch c cô b . Qu nố ươ ấ ể ấ ượ ớ ả ụ ồ ầ

th qu n xã sinh h c trong t nhiên b m t cân b ng ch đ ph c v nhu c u tình d c c aể ầ ọ ự ị ấ ằ ỉ ể ụ ụ ầ ụ ủ

vài ng i có ti n có c a nh ông. R i có 1 đ i gia buôn g giàu có n Bình D ng màườ ề ủ ư ồ ạ ỗ ọ ở ươ

38

Cà phê cùng Tony

Tony quen, cũng ch đ o các đàn em t Lào và Cambuchia, c b t đ c h Đông D ng thìỉ ạ ừ ứ ắ ượ ổ ươ

gi t ch t con m , đem h t con con v cho ng nuôi. Ông xây 1 cái h m l n, nh t toàn bế ế ẹ ế ề ổ ầ ớ ố ộ

h con d i đó, ngày 3 c cho ăn cháo cám nh chăn nuôi l n. Tăng tr ng đúng 1 t r i làổ ướ ữ ư ợ ọ ạ ưỡ

x th t n u cao. R i có 3 đ i gia là đ ng ch s h u 1 công ty nông nghi p l n mi n Tây,ẻ ị ấ ồ ạ ồ ủ ở ữ ệ ớ ở ề

ch ng ăn gì ngoài óc kh vì nghe đ n sẽ tr ng th nh m y hoàng đ Trung Hoa. C t tayẳ ỉ ồ ườ ọ ư ấ ế ộ

c t chân con kh đ ng d i bàn ăn có khoét l gi a, v t đ u r i v t chanh vào, r c mu iộ ỉ ứ ướ ỗ ở ữ ạ ầ ồ ắ ắ ố

vào, c m i thìa múc vào não con kh và đ a vào m m, nó kêu éc éc và 3 đ i gia y c ng lyứ ỗ ỉ ư ồ ạ ấ ụ

khí th . ế

Nhìn các ông y đem thú hoang v s h u riêng c a mình hay v t lông ăn th t u ng máuấ ề ở ữ ủ ặ ị ố

t i cho b , Tony c ng mình đang tr v thu h ng hoang mông mu i c a loài ng i,ươ ổ ứ ỡ ở ề ở ồ ộ ủ ườ

khi chúng ta ch a bi t m c qu n áo và ch a phát minh ra l a.ư ế ặ ầ ư ử

Tr l i chuy n con sâm c m. B săn b n kinh kh ng quá, ch t g n h t thì cũng khôn ra.ở ạ ệ ầ ị ắ ủ ế ầ ế

Đàn sâm c m b a nay quy t đ nh transit m t đ a đi m m i Lai Châu. Tony bi t, màầ ữ ế ị ở ộ ị ể ớ ở ế

h ng nói. S tuy t ch ng. ổ ợ ệ ủ

Chi u nay lòng bu n, Tony bèn thay đ đi H Tây vãn c nh. V n còn đó nh ng con sóng laoề ồ ồ ồ ả ẫ ữ

xao v b tím ng t. V n còn đó chùa Tr n Qu c uy nghi tháp c m c tr m. V n còn đóỗ ờ ắ ẫ ấ ố ổ ặ ầ ẫ

đ ng Thanh Niên và b n C Ng dìu d t nam thanh n tú.ườ ế ổ ư ặ ữ

Nh ng không còn n a, ‘b y sâm c m nh , v cánh m t tr i”ư ữ ầ ầ ỏ ỗ ặ ờ

39

Cà phê cùng Tony

Chairman, ng i ng i trên ghườ ồ ế

Hôm qua Tony có nh n đ c 1 h s xin vi c. Trong h s ghi rõ kinh nghi m làm vi c là "ậ ượ ồ ơ ệ ồ ơ ệ ệ

T ...đ n....ch t ch h i đ ng qu n tri, r i t ...đ n....,t ...đ n....làm ch t ch h i đ ng qu nừ ế ủ ị ộ ồ ả ồ ừ ế ừ ế ủ ị ộ ồ ả

tr " t c ra tr ng đ n lúc n p đ n xin vi c vào cty mình, anh y ch làm ch t ch HĐQT.ị ứ ườ ế ộ ơ ệ ấ ỉ ủ ị

Tò mò nên hôm nay cũng m i lên ph ng v n th . B c vào phòng là m t c u m tong teoờ ỏ ấ ử ướ ộ ậ ố

v i c p kính c n mu n đánh s p cái mũi. Tony h i th v i kinh nghi m làm vi c tr c kia,ớ ặ ậ ố ậ ỏ ế ớ ệ ệ ướ

b n có th đóng góp đ c gì cho hãng c a tôi. Anh ta lúng túng nói là em cũng không bi tạ ể ượ ủ ế

anh à, nh ng anh nh n em vô đi, vi c gì em cũng làm, t đánh máy đ n thu ti n đ n r a xeư ậ ệ ừ ế ề ế ử

hay đi mua đ ăn x ...cho anh ch trong công ty. Tony h i ch các công ty tr c đây th nào,ồ ế ị ỏ ứ ướ ế

anh ta nói phá s n h t r i. Vì anh ta có 1 bà ch , c vài tháng l i nghĩ ra 1 ngành ngh , l iả ế ồ ị ứ ạ ề ạ

thành l p công ty và b t anh ta làm ch t ch h i đ ng qu n tr ....R i làm không đ c nênậ ắ ủ ị ộ ồ ả ị ồ ượ

đóng c a r i l i m ra cái m i, h t công ty TNHH Ng c Giàu đ n TNHH Thanh Nga đ n Cử ồ ạ ở ớ ế ọ ế ế ổ

Ph n Hoàng Hôn đ n TNHH 1 thành viên Chi u Tím Bi c, công ty c ph n Mây Langầ ế ề ế ổ ầ

Thang..."L n này thì em quy t tâm r i anh à- anh ta qu quy t- em mu n đi làm, em khôngầ ế ồ ả ế ố

làm ch t ch h i đ ng qu n tr n a đâu, ch y có ch i em cũng m c". Đo n, anh ta òa khócủ ị ộ ồ ả ị ữ ị ấ ử ặ ạ

r ng r c. Đôi vai g y rung b n b t trong làn gió mát r i t a ra t chi c máy l nh 12 tri uư ứ ầ ầ ậ ượ ỏ ừ ế ạ ệ

mình m i mua hôm b a.ớ ữ

Ch t rùng mình cũng vì l nh. Sao ch c danh cao sang đ n Chairman mà h ng ai ch u làmợ ạ ứ ế ổ ị

v y ta. Th y m y b a nay báo chí xà lách, c i ng t c i b xanh...đ u loan tin là " m tậ ấ ấ ữ ả ọ ả ẹ ề ộ

hotboy v a lên làm ch t ch h i đ ng qu n tr c a 1 ngân hàng". Đ c vào th y toàn m xừ ủ ị ộ ồ ả ị ủ ọ ấ ổ ẻ

nhan s c, b ng c p qu c t và gia ph h n là thành t u c a anh y. ắ ằ ấ ố ế ả ơ ự ủ ấ

Sáng mai, cũng không b t ng khi đ c các tin gi t tít trên báo nh " ch t ch HĐQT t pấ ờ ọ ậ ư ủ ị ậ

đoàn A xinh t i di n váy ng n xu ng ph " hay Hotgirl ch t ch HĐQT t p đoàn B :" tôi vàươ ệ ắ ố ố ủ ị ậ

Tèo đô la ch là b n!"ỉ ạ

P/S: Đ i ý c a bài này là khoe cái máy l nh m i mua giá 12 tri uạ ủ ạ ớ ệ

40

Cà phê cùng Tony

Hot boy, hot girl và hot dog

Năm 2006, bà Iris ng i Hà Lan qua Vi t Nam ch i và thăm Tony. Tony g p bà lâu đàiườ ệ ơ ặ ở

Windsor Anh năm 2005, lúc đó mình c g p Tây là tranh th ti p th đ t n c, g p aiở ứ ặ ủ ế ị ấ ướ ặ

cũng líu lo welcome to Vietnam r i nói VN hay l m, đ a card ép l y, nói có qua thì email,ồ ắ ư ấ

mình sẽ đón ti p n ng h u, dù buôn phân ch ch ph i làm du l ch. Không quen bi t gì,ế ồ ậ ứ ả ả ị ế

ch g p nói chuy n 1 chút, v y mà v email qua l i, r i thân thi t. M t hôm, bà Iris rỉ ặ ệ ậ ề ạ ồ ế ộ ủ

thêm bà Catherine đi qua VN ch i luôn. Tony đ a đi b o tàng chi n tranh, đi C Chi, đi Mêơ ư ả ế ủ

Công Đéo Tà ( Mekong Delta) chèo thuy n ăn m n, ăn cá elephant ear ( tai t ng), 2 bà sayề ậ ượ

mê l m. Nói n c mày đ p quá, anh hùng quá hà, t i tao say mê r i. Chu n b đ a đi mi nắ ướ ẹ ụ ồ ẩ ị ư ề

Trung và mi n B c cho ng t ngây con gà tây luôn v i bao nhiêu di s n th gi i....ề ắ ấ ớ ả ế ớ

Trên đ ng v Sài Gòn có ngang qua khu ch ông T g n ngã t B y Hi n. 1 bà nhác th yườ ề ợ ạ ầ ư ả ề ấ

bên đ ng là c a hàng bán các con chó quay vàng m đang b móc h ng treo l ng l ng,ườ ử ươ ị ọ ủ ẳ

m y con khác thì còn tr ng h u trên bàn. 1 bà h i bán th t gì v y, mình ch a k p đáp thìấ ắ ế ỏ ị ậ ư ị

th ng tài x tài lanh tài l t nói dog dog r i c i ha h . 2 bà t nhiên im l ng, 1 lúc sau thìằ ế ọ ồ ườ ả ự ặ

khóc thút thít. T i đ n 2 bà không ăn gì. Tony m i ăn đ ăn Vi t, 2 bà kiên quy t không ăn,ố ế ờ ồ ệ ế

m c dù hôm tr c là khen ngon và ăn khí th . 2 bà ch mua 2 cái bánh mì r i v phòngặ ướ ế ỉ ồ ề

khách s n. ạ

Sáng hôm sau bà Iris vi t cái mail cho Tony, nói là t i qua 2 bà nh c đ u quá không ngế ố ứ ầ ủ

đ c, và nói thôi đ t vé máy bay cho bà v n c s m. 2 bà không có good mood đ đi thamượ ặ ề ướ ớ ể

quan n a. Và cũng không mu n nói chuy n v i ng i Vi t n a, vì c nhìn th y nh ng cáiữ ố ệ ớ ườ ệ ữ ứ ấ ữ

mi ng xinh đ p kia t ng c n xé t ng mi ng th t chó là 2 bà b ám nh, không trò chuy nệ ẹ ừ ắ ừ ế ị ị ả ệ

đ c. Vì đ i v i 2 bà và ph n l n ng i ph ng Tây, chó là ng i b n. Không ai ăn th tượ ố ớ ầ ớ ườ ươ ườ ạ ị

b n hay vui ch i v i ng i đã ăn th t b n mình. Già thì khó tính. Thôi thì chi u ý, Tony đ tạ ơ ớ ườ ị ạ ề ặ

vé cho bà đi Angkor Wat r i n i tuy n bay v Amsterdam, dù sao đ n Đông Nam Á thì cũngồ ố ế ề ế

nên đi Angkor, ch già r i s không có d p quay l i. ứ ồ ợ ị ạ

1 tu n sau v n c, bà m i g i Tony 1 cái mail khoe hình và nói Angkor Wat, 2 bà đã có 1ầ ề ướ ớ ử ở

kho ng th i gian tuy t v i. Nh c đ n VN, 2 bà nói v có k l i cho b n bè nghe, ai cũngả ờ ệ ờ ắ ế ề ể ạ ạ

41

Cà phê cùng Tony

ng c nhiên và trách móc sao ng i Vi t, m t dân t c dũng c m anh hùng..... l i ăn th t chó,ạ ườ ệ ộ ộ ả ạ ị

nó là thú nuôi ch đâu ph i th c ph m, t c các con v t đ c sinh s n nhân t o và nuôi đ iứ ả ự ẩ ứ ậ ượ ả ạ ạ

trà trong các farm đâu. Bà nói, truy n ng ngôn ph ng Tây có k r ng ngày x a, khi t t cệ ụ ươ ể ằ ư ấ ả

muôn loài đ c sinh ra, chó mèo v n còn trong r ng. Loài ng i m i d kh kêu v ượ ẫ ở ừ ườ ớ ụ ị ề ở

chung cho vui, loài chó có ra đi u ki n là sẽ trung thành tuy t đ i, dù có đánh, nó v n v yề ệ ệ ố ẫ ẫ

đuôi m ng, nên mình có quy n đ nh đo t, t c có th đánh ch t, nh ng không có đ c ănừ ề ị ạ ứ ể ế ư ượ

th t nó, thì nó m i theo v . Loài ng i h a....r i quên. Ng i châu Âu cũng t ng ăn th t chó,ị ớ ề ườ ứ ồ ườ ừ ị

d n đ n hành vì báo oán, tai h a d ch b nh liên miên, có d ch ch t m y tri u ng i. Ai ănẫ ế ọ ị ệ ị ế ấ ệ ườ

th t chó thì chó nó th y là nó s a d d i, và tr c sau gì cũng b tai ng vì l i nguy nị ấ ủ ữ ộ ướ ị ươ ờ ề

ngày x a. Nên bà nói, ai ăn thì ăn nh ng mày đ ng ăn Tony nha. Tony t ng ăn th t chó khíư ư ừ ừ ị

th , t ng lê la t khu sân bay, đ n khu C ng Quỳnh, khu c u Th Nghè, khu c xá B c H i,ế ừ ừ ế ố ầ ị ư ắ ả

khu K26 Gò V p còn Hà N i thì kh i nói, H i x m H i không x m,Tú béo Tú g y Tú th tấ ở ộ ỏ ả ồ ả ồ ầ ậ

Tú gi gì cũng ghé qua....nên nghe bà nói v y, th y s s nên sau đó th y th t chó, t nhiênả ậ ấ ợ ợ ấ ị ự

b bad mood li n, mà tr c đ y, ch a bao gi có c m giác này.ị ề ướ ấ ư ờ ả

Lên m ng search và h i thăm, thì bi t th gi i hi n gi ch còn ng i Tri u Tiên ( Namạ ỏ ế ế ớ ệ ờ ỉ ườ ề

B c Hàn), Trung Qu c ( 1 s t nh phía nam TQ giáp VN và phía Đông b c giáp Tri u Tiên),ắ ố ố ỉ ắ ề

và VN là còn thói quen ăn th t chó. Qua Hàn Qu c, m y đ t bên đó nói th h t i emị ố ấ ệ ử ế ệ ụ

không ăn đâu anh à, ch có th h cha chú, lúc đó Hàn Qu c còn nghèo còn đói nên m i ăn,ỉ ế ệ ố ớ

gi nhi u th c ph m quá nên t i em ch y u ăn h i s n và các lo i rong bi n. Và th ngờ ề ự ẩ ụ ủ ế ả ả ạ ể ằ

Khan còn b o, em nghe nói các nhà khoa h c gi i mã ADN c a chó, nó là đ ng v t gi ngả ọ ả ủ ộ ậ ố

con ng i nh t, h n c kh , nên đ m c a chó vào c th sẽ đ c h p th c c nhanh.ườ ấ ơ ả ỉ ạ ủ ơ ể ượ ấ ụ ự

Nh ng cũng có nhi u ph n ng nh co gi t, sùi b t mép sau khi ăn th t chó do có s t ngư ề ả ứ ư ậ ọ ị ự ươ

h p khi ăn th t đ ng lo i. Th ng gà sẽ không ăn th t gà, chó không ăn th t chó, heo khôngợ ị ồ ạ ườ ị ị

ăn th t heo...dù chúng ăn t p nh th nào đi n a, do s d ng t ng h p này. Mình ch tị ạ ư ế ữ ự ị ứ ươ ợ ợ

nh l i bà Iris, th y bu n.ớ ờ ấ ồ

R i g n đây, vì nhu c u ăn th t chó tăng cao, l ng chó b t tr m t Thái Lan, Lào vàồ ầ ầ ị ượ ắ ộ ừ

Cambuchia ùn ùn kéo sang Vi t nam qua c a kh u C u Treo Hà Tĩnh, t ng đoàn xe chệ ử ẩ ầ ừ ở

chó, ánh m t con nào con n y th ng thi t nhìn l i c h ng l n cu i tr c khi t p k t r iắ ấ ố ế ạ ố ươ ầ ố ướ ậ ế ồ

hóa ki p t i b đê sông H ng. Kh thay ph n chó Miên chó Lào, t ng đ c êm m trênế ạ ờ ồ ổ ậ ưở ượ ấ

42

Cà phê cùng Tony

nh ng th a ru ng b c thang, đ c vui đùa m i chi u trên bên dòng Mê Công, tung tăngữ ử ộ ậ ượ ỗ ề

bên n ng r y v i các b n có cái tên nghe na ná Ôm Ch o Bay Ra Bi n thì ... Trong cáiươ ẫ ớ ạ ả ể

chi u đ nh m nh, đang lang thang vui đùa trên đ ng quê thì b s i dây thòng lòng c a 2ề ị ệ ườ ị ợ ủ

tên đi xe máy thít c 1 phát lôi lên xe trong tích t c, r i ..t p k t h t lên xe có song s t phíaổ ắ ồ ậ ế ế ắ

sau, thành hàng hóa xu t kh u sang qu c gia láng gi ng. Chúng ch bi t kêu rên ăng ng,ấ ẩ ố ề ỉ ế ẳ

ánh m t bu n xa xăm trên con đ ng g p gh nh. Đ l i sau l ng là nh ng nhà sàn v iắ ồ ườ ậ ề ể ạ ư ữ ớ

khói b p lam chi u, nh ng đ a tr đ ng khóc m u máo vì nh b n V n b n V n, nh ngế ề ữ ứ ẻ ứ ế ớ ạ ằ ạ ệ ữ

ông cha bà m đi kh p núi r ng đ tìm v , c ng chúng hôm nay mãi săn chu t mà đi l cẹ ắ ừ ể ề ứ ỡ ộ ạ

n i đâu....ở ơ

Tony qua Lào vào nhà b n ch i, th y 1 con chó đ p ch y đ n vân vê, các b n nhìn mình v iạ ơ ấ ẹ ạ ế ạ ớ

ánh m t nghi ng i, nghĩ mình thèm. R i tin Ngh An, tr m chó b đám đông dân làngắ ạ ồ ở ệ ộ ị

đánh ch t, cũng b vào bao t i đ p ch t rên gi ng nh tr m chó đã làm v i chó, nóiế ỏ ả ậ ế ư ử ố ư ộ ớ

cho mày ch a. Có ch a đ c không khi nhu c u th t chó v n cao ch t ng t? Có c u thì từ ừ ượ ầ ị ẫ ấ ấ ầ ắ

có cung. Có ch a đ c không khi hàng quán th t chó v n đông khách thâu đêm, cô em Namừ ượ ị ẫ

Đ nh xinh xinh Tony g p 1 l n v n có thói quen dùng tay c m đùi chó g m t ng mi ng vàị ặ ầ ẫ ầ ặ ừ ế

khen không bi t chó vùng nào ng t th t quá, t ng s i th t chó v n gi t vào kẽ răng khi emế ọ ị ừ ợ ị ẫ ắ

c i...Có ông ng i bên cũng b gi t răng, bèn l y tăm x a ra r i nu t l i vì ngon quá, th yườ ồ ị ắ ấ ỉ ồ ố ạ ấ

ti c....ế

Trên m ng di n ra cu c tranh lu n gay g t. Có ng i nói sao m ng ng i r h n m ngạ ễ ộ ậ ắ ườ ạ ườ ẻ ơ ạ

chó, nh ng cũng có ng i cãi l i, t i t i nó ăn c p, hành vi ăn c p c n ph i tr ng tr ....thóiư ườ ạ ạ ụ ắ ắ ầ ả ừ ị

quen c a cô T m ăn sâu vào dân mình, c ph i c t đ u làm m m thì m i h d . 1 m ngủ ấ ứ ả ắ ầ ắ ớ ả ạ ạ

ng i đã ra đi....đ ph c v cho nhu c u n ng ri ng s lá m , xáo măng r a m n, h pườ ể ụ ụ ầ ướ ề ả ơ ự ậ ấ

hành...cho nh ng nam thanh n tú, nh ng hot boy hot girl thành ph . H không bi tữ ữ ữ ở ố ọ ế

r ng, khi ăn th t chó, h đã ph m ph i 1 l i nguy n, t r t x a, khi con ng i còn là đ ngằ ị ọ ạ ả ờ ề ừ ấ ư ườ ồ

đ ng v i chó, v i muôn loài.....ẳ ớ ớ

N u dân ta không có thói quen không ăn th t chó n a, thì làm gì có tr m chó, r i b quánhế ị ữ ộ ồ ị

ch t tang th ng. Yêu th ng nhau, yêu th ng muôn loài, quây qu n chia s ni m vuiế ươ ươ ươ ầ ẻ ề

n i bu n v i nhau có ph i hay h n không? Ch t văng v ng câu th T H uỗ ồ ớ ả ơ ợ ẳ ơ ố ữ

43

Cà phê cùng Tony

" Có gì đ p trên đ i h n th , ng i yêu ng i, s ng đ yêu nhau" ẹ ờ ơ ế ườ ườ ố ể

Có khi nào bên mi ng d i chó th m ph c và ly r u cay n ng, ch t nh ai đó vì mi ng ănế ồ ơ ứ ượ ồ ợ ớ ế

này mà ph i b mình. Thôi không th ng chó thì hãy th ng ng i. Cũng là ng i Vi t,ả ỏ ươ ươ ườ ườ ệ

cũng con cháu L c H ng, cùng màu da gi ng nói v i nhau, ai n ....ạ ồ ọ ớ ỡ

44

Cà phê cùng Tony

Chuy n Thâm Quy nệ ở ếT m t làng chài nghèo khó, nhìn sang bên kia là H ng Công hoa l , Đ ng Ti u Bình quy từ ộ ồ ệ ặ ể ế

đ nh hình thành đ c khu kinh t Thâm Quy n (Shenzhen). Và ngày nay, Thâm Quy n trị ặ ế ế ế ở

thành trung tâm kinh t , tài chính và xu t nh p kh u c a c mi n Nam Trung Qu c.ế ấ ậ ẩ ủ ả ề ố

Đi u n t ng nh t Thâm Quy n chính là nh ng văn phòng 24h. Ngoài ca t 8h-6h banề ấ ượ ấ ở ế ữ ừ

ngày đ buôn bán v i các n c đông bán c u, có ca đêm t 8h t i đ n 6h sáng đ xu tể ớ ướ ầ ừ ố ế ể ấ

nh p kh u v i các n c Tây bán c u nh Mỹ, Canada, các n c Mỹ La tinh…ậ ẩ ớ ướ ầ ư ướ

Theo chân anh b n. 8h t i lái xe đ n 1 tòa nhà cao t ng trung tâm, b t đ u công s . 12hạ ố ế ầ ở ắ ầ ở

đêm thì ngh , ra ph ăn khuya, 1h30 sáng vô l i. C m y trăm văn phòng trong toà nhà đ uỉ ố ạ ả ấ ề

nh n nh p nên không ai nghĩ đây là ban đêm. Các nhà máy giày dép, qu n áo, đ ch i, đi nộ ị ầ ồ ơ ệ

tho i, đi n t …v n làm 3 ca, nên giao d ch, email, đi n tho i rôm r . Mùi cà phê th mạ ệ ử ẫ ị ệ ạ ả ơ

n ng, nh ng b c chân đi v i. G ng m t ai cũng lanh l i ho t bát, đi n tho i ti ng Hoaồ ữ ướ ộ ươ ặ ợ ạ ệ ạ ế

ti ng Anh buôn buôn bán bán. Bên Mỹ email qua 1 cái, bên này tr l i, báo giá li n. Nên hế ả ờ ề ọ

l y h t các đ n hàng, còn m y đ i th c nh tranh nh Vi t Nam, Thái Lan, Indonesia,ấ ế ơ ấ ố ủ ạ ư ệ

Cambodia…thì lúc đó m c ng , ngày hôm sau m i tr l i, r i t i hôm sau bên Mỹ m i trắ ủ ớ ả ờ ồ ố ớ ả

l i l i, r i ngày hôm sau n a m i nh n đ c thông tin, nên gút h p đ ng r t khó. Vì đ cóờ ạ ồ ữ ớ ậ ượ ợ ồ ấ ể

1 h p đ ng xu t kh u, ng i ta ph i tr giá qua l i c ch c cái email và đi n tho i. cácợ ồ ấ ẩ ườ ả ả ạ ả ụ ệ ạ Ở

văn phòng 24h này, n a đêm v n g i d ch v DHL, Fedex t i giao nh n ch ng t , hàngử ẫ ọ ị ụ ớ ậ ứ ừ

m u. Ngân hàng v n m c a đ rút ti n, thanh toán b ch ng t . V n b c d hàng và làmẫ ẫ ở ử ể ề ộ ứ ừ ẫ ố ỡ

th t c h i quan c ng. Xe t i và container v n ch y r m r p trên đ ng. Các kho bãiủ ụ ả ở ả ả ẫ ạ ầ ậ ườ

sáng đèn và nh n nh p su t đêm. ộ ị ố

Ph n l n nhân s ca đêm đ u là các b n tr m i ra tr ng, ch a v ng b n gia đình, đ yầ ớ ự ề ạ ẻ ớ ườ ư ướ ậ ầ

nhi t huy t. Các b n t lên m ng tìm ki m đ i tác nh p kh u, gi i thi u, trao đ i, luôn tayệ ế ạ ự ạ ế ố ậ ẩ ớ ệ ổ

luôn chân ch không ch ai giao vi c. T t nhiên l ng b ng cũng cao h n ca ngày. Thànhứ ờ ệ ấ ươ ổ ơ

m t c ng đ ng làm theo gi Mỹ trên đ t Trung Qu c, m i ng i v n h n nhau g p g , càộ ộ ồ ờ ấ ố ọ ườ ẫ ẹ ặ ỡ

phê lúc 3h sáng đ bàn công vi c, và r nhau đi nh u sau gi làm, t c 6h sáng. Có vũể ệ ủ ậ ờ ứ

tr ng m c a lúc 10h sáng cho đ i t ng này, đông ngh t ng i. T i 2h chi u thì đóngườ ở ử ố ượ ị ườ ớ ề

c a vì “khuya” quá r i, ph i v ngh đ t i l i đi làm.ử ồ ả ề ỉ ể ố ạ

45

Cà phê cùng Tony

Tr c đây, Thâm Quy n ch là m t huy n nh c a t nh Qu ng Đông ( huy n B o An), giướ ế ỉ ộ ệ ỏ ủ ỉ ả ệ ả ờ

tr thành đ c khu kinh t tách ra. Tuy v y, t nh Qu ng Đông v n là t nh giàu, v i thànhở ặ ế ậ ỉ ả ẫ ỉ ớ

ph th ph là Qu ng Châu, t ng tài s n GDP kho ng 850 t đô la = Vi t Nam (140 t đô laố ủ ủ ả ổ ả ả ỷ ệ ỷ

), Thái Lan ( 360 t ), Philippines ( 250 t ) c ng l i. Trong khi dân s c a Qu ng Đông chỷ ỷ ộ ạ ố ủ ả ỉ kho ng 90 tri u, b ng Vi t Nam. Dân Qu ng Đông vô cùng giàu có, đi n c ngoài du l chả ệ ằ ệ ả ướ ị

h c t p nh đi ch . Có ti n nên c s h t ng đ c tái đ u t , đ ng sá r ng rãi đ p đẽ,ọ ậ ư ợ ề ơ ở ạ ầ ượ ầ ư ườ ộ ẹ

tàu cao t c ch y vù vù, tàu đi n ng m mát r i, thành ph xanh t i, y t , giáo d c đ uố ạ ệ ầ ượ ố ươ ế ụ ề

đ c tr c p. L ng hàng hóa thông quan c a c ng Thâm Quy n hàng năm là 22ượ ợ ấ ượ ủ ả ế

tri uTEU, g p 10 l n c ng Sài Gòn, g p 36 l n c ng H i Phòng, c ng l n nh t mi n b cệ ấ ầ ả ấ ầ ả ả ả ớ ấ ề ắ

n c ta. Th m i bi t các b n làm ngo i th ng chuyên nghi p nh th nào. Bên c nh đóướ ế ớ ế ạ ạ ươ ệ ư ế ạ

là c ng H ng Công (cũng kho ng 23 tri u TEU, c ng Qu ng Châu 10 tri u TEU, nh ng bãiả ồ ả ệ ả ả ệ ư

ch a container C/Y lúc nào cũng trong tình tr ng không đ ch ch a container (s li uứ ạ ủ ỗ ứ ố ệ

năm 2008). Làm vi c nhi t tình, nghĩ ra vi c và làm ch không ng i ch ng i khác saiệ ệ ệ ứ ồ ờ ườ

b o…là đ c tr ng l n nh t lao đ ng khu v c đ ng b ng sông Châu Giang.ả ặ ư ớ ấ ộ ự ồ ằ

Trong khi đó, Đông Nam Á ( tr Singapore) thanh niên trong đ tu i lao đ ng ng i cà phêở ừ ộ ổ ộ ồ

nhi u h n ng i trong nhà máy. Chi u đ n thì ng i ng i nhà nhà đi nh u, l ng bia tiêuề ơ ồ ề ế ườ ườ ậ ượ

th c a các qu c gia này thu c t p đ u th gi i. Và r t nhi u công s , hình nh nhânụ ủ ố ộ ố ầ ế ớ ở ấ ề ở ả

viên u o i, b c đi ch m ch p, tác phong l đ , t năm t ba tán g u ho c không thì ng iể ả ướ ậ ạ ừ ừ ụ ụ ẫ ặ ồ

ngáp đ n ch y n c m t. Ho c chăm chú ch đ ch i game, coi tin t c, chat chit, facebook,ế ả ướ ắ ặ ỉ ể ơ ứ

nhìn vô màn hình máy tính v i c p m t vô h n nh m t gi . Nh ng s p hay khách kh aớ ặ ắ ồ ư ắ ả ư ế ứ

đ n giao d ch thì l p t c cáu gi n, vì đã làm tôi th c gi c. Quen không làm vi c nên đ ngế ị ậ ứ ậ ứ ấ ệ ộ

tác th a nhi u, x lý gì cũng ch m.ừ ề ử ậ

Vì ít làm, ít vi c nên cũng ít ti n, g ng m t ai n y bu n hiu bu n h t. Th quan sát 1ệ ề ươ ặ ấ ồ ồ ắ ử

ngày m t công ty xu t nh p kh u g Th Đ c, màn hình tr c m t m ra toàn cácở ộ ấ ậ ẩ ỗ ở ủ ứ ướ ặ ở

trang web liên quan tin t c ca sĩ di n viên. M t s ôm iphone ipad coi facebook tò mò t cứ ễ ộ ố ọ

m ch chuy n riêng t . C ch c nhân viên ng i v i v m t bu n xo, c m y phút thì li cạ ệ ư ả ụ ồ ớ ẻ ặ ồ ứ ấ ế

coi đ ng h m t l n, đ n 5h chi u thì v i vã t t màn hình, đi nh u, gi i phóng năng l ngồ ồ ộ ầ ế ề ộ ắ ậ ả ượ

tích t c ngày b ng cách vung tay chém gió ph n ph t trên bàn nh u. Và hôm sau thì điụ ả ằ ầ ậ ậ

46

Cà phê cùng Tony

tr vì d y không n i. L i vào, ng i đ m th i gian cho h t ngày.ễ ậ ổ ạ ồ ế ờ ế

Và c th , h t tu n, h t tháng, h t năm, h t đ i ng i.ứ ế ế ầ ế ế ế ờ ườ

47

Cà phê cùng Tony

Chuy n ngày nhà giaoệ

Năm ngoái, vào tháng 11, Tony đi công tác huy n T, t nh Đ. G n ch khách s n Tony cóở ệ ỉ ầ ỗ ạ ở

m t quán t p hoá nh , ch quán là m t bà lão khá đ p, nhìn trí th c, t m 70 tu i. M tộ ạ ỏ ủ ộ ẹ ứ ầ ổ ộ

bu i sáng, Tony ghé mua đ thì th y đóng c a. Vô h i a sao bà đóng c a s m th thì ngheổ ồ ấ ử ỏ ủ ử ớ ế

bà nói "Hôm nay là ngày 20/11 nên cô lên tr ng cũ sinh ho t chút, g p các th y cô cùngườ ạ ặ ầ

th h cũng đã v h u, r i v nhà, hôm nay cô ngh bán".ế ệ ề ư ồ ề ỉ

Cái Tony đ i x ng hô, g i cô x ng em cho nó ra v h c trò. Cô nói, năm nào t lúc v h u,ổ ư ọ ư ẻ ọ ừ ề ư

cô cũng ngh bán h t vì v i cô đây là ngày đ c bi t. Lúc còn đi d y, năm nào đ n ngày nàyỉ ế ớ ặ ệ ạ ế

nhà cô cũng r n rã ti ng c i. H c trò cũ nhi u l m, nh ng gi ng i ta ch thăm th y côộ ế ườ ọ ề ắ ư ờ ườ ỉ ầ

đang d y. Tuy nhiên, cô v n đ i, bi t đâu có đ a tr v , nên cô thay b đ thi t đ p, trangạ ẫ ợ ế ứ ở ề ộ ồ ệ ẹ

đi m chút, r i pha trà, b ít k o ra đĩa đ trên bàn. Cô h i Tony làm ngành gì mà c th yể ồ ỏ ẹ ể ỏ ứ ấ

xu ng đây hoài v y, Tony nói làm nông nghi p. Cái cô k anh X, anh Y đang làm vi c cácố ậ ệ ể ệ ở

s đ a ph ng đ u là h c trò cũ c a cô. Tony li n l y đi n tho i g i cho các anh y, vì r tở ị ươ ề ọ ủ ề ấ ệ ạ ọ ấ ấ

thân. Anh X, anh Y đ u đi lên C n Th c , thăm vi ng các th y đang h ng d n hai anhề ầ ơ ả ế ầ ướ ẫ

làm th c sĩ. Hai anh nói ch nh đã h c qua cô giáo đó nh ng không rõ là l p m y. Và cũngạ ỉ ớ ọ ư ớ ấ

không có th i gian. Nên thôi, hai anh nh n Tony g i l i h i thăm.ờ ắ ử ờ ỏ

Nói chuy n v i Tony mà cô c nhìn ra ngoài c a mi t. Nh ng tuy t nhiên ch ng có ai,ệ ớ ứ ử ế ư ệ ẳ

ngoài m t s ng i ghé h i sao hôm nay cô đóng c a quán v y.ộ ố ườ ỏ ử ậ

T i đ n r t khuya, Tony xong vi c ngoài đ ng và v th tr n, ti n ghé t ng cô m t mónố ế ấ ệ ồ ề ị ấ ệ ặ ộ

quà nh . Cô đã thay đ b đ chu n b đi ng . Lúc ra kh i c a, Tony có ngoái l i nhìn, th yỏ ồ ộ ể ẩ ị ủ ỏ ử ạ ấ

trên bàn ch có v n v n bó hoa c a cô t mua, và gói quà nh c a Tony, c a m t ng i xaỉ ỏ ẹ ủ ự ỏ ủ ủ ộ ườ

l mà cô ch a k p h i tên.ạ ư ị ỏ

K t thúc m t ngày hi n ch ng nhà giáoế ộ ế ươ

48

Cà phê cùng Tony

Đi ch i v i đ i giaơ ớ ạ

Đ ki m ti n, Tony đi làm con buôn, đ i t ng b g n li n v i thành ng "con buôn épể ế ề ố ượ ị ắ ề ớ ữ

giá", đùng m t cái, m i ng i nói mày là doanh nhân. Tony ng ngác h i có thi t hem m y?ộ ọ ườ ơ ỏ ệ ậ

Ni m vui gi ng nh con hát b vua T Đ c m nglà x ng ca vô loài, b ng d ng đ c g i làề ố ư ị ự ứ ắ ướ ỗ ư ượ ọ

ca sĩ. Cái lên m ng search, đ c các tài li u n c ngoài, m i hay n c mình làm gì có doanhạ ọ ệ ướ ớ ướ

nhân, ch có nhóm ng i t nh n và 1 nhóm trông gi ng gi ng mà thôi. Nên nghe ai nói tôiỉ ườ ự ậ ố ố

là doanh nhân, nghe bu n c i không ch u đ c. Hôm b a g p ch kia nhìn quen l m,ồ ườ ị ượ ữ ặ ị ắ

trang đi m m t môi lem lu c, vú móm lòng thòng, nói ch là n doanh nhân nè em, vì chể ắ ố ị ữ ị m i m công ty kinh doanh th c ph m. a Tony nói sao em nh ch bán xôi mà. Ch yớ ở ự ẩ Ủ ớ ị ị ấ

m ng ngay. Kinh doanh xôi, cháo lòng, bánh cu n...trong h m nhà ch đ u lên thành công tyắ ố ẻ ị ề

kinh doanh th c ph m. M y ông xe ôm lên đ i thành " kinh doanh v n t i công c ng", m yự ẩ ấ ờ ậ ả ộ ấ

cò đ t bi n thành " công ty b t đ ng s n". Nên t i ch ph i gia nh p h i doanh nhân, là 1ấ ế ấ ộ ả ụ ị ả ậ ộ

nhóm ng i bi t m c vét, đi xe h i và có đi quánh golf, ph i thuê ch ti n đâu em. R i bườ ế ặ ơ ả ứ ề ồ ỏ

ti n đi h c sang n a, kh th . Hôm b a có tham d h i th o nói v 3 k ch b n b t đ ngề ọ ữ ổ ế ữ ự ộ ả ề ị ả ấ ộ

s n, Tony th y m y anh ng i h p khách s n 5 sao mà kéo qu n lên đ u g i cho mát.ả ấ ấ ồ ọ ở ạ ầ ầ ố

Đang đ ng phát bi u, đi n tho i reng là a lô và n t n qua đi n tho i nh ch n khôngứ ể ệ ạ ạ ộ ệ ạ ư ố

ng i. Hoá ra, anh d n ng i nhà c 5 phút g i 1 l n r i cúp máy, đ ng t tho i, choườ ặ ườ ứ ọ ầ ồ ể ổ ự ạ

ng i ta th y là mình nhi u vi c. Có b a đang đ c tho i, đi n tho i l i reo vang.ườ ấ ề ệ ữ ộ ạ ệ ạ ạ

R i Tony cũng hay đ a m y the so-called doanh nhân hay còn g i là đ i gia y đi ngo iồ ư ấ ọ ạ ấ ạ

qu c vì mình bi t nhi u ngo i ng , thông th o đ ng đi n c b c. trong n c thì kố ế ề ạ ữ ạ ườ ướ ướ Ở ướ ẻ

h u ng i h , lên xe xu ng ng a quen nên đi ngo i qu c (m y n c phát tri n), h theoầ ườ ạ ố ự ạ ố ấ ướ ể ọ

không n i. Không đi thì lúc trà d t u h u không có gì đ khoe, nên c c ch ng đã. n cổ ư ử ậ ể ự ẳ Ở ướ

ngoài, c c nh t là kho n t ga tàu đi n đ n ch c n đ n, th ng ph i đi b . Th là cácự ấ ả ừ ệ ế ỗ ầ ế ườ ả ộ ế

anh kêu m i chân, chê bai là h m b ng Vi t Nam. Nh ng rút ng n l ch trình thì không aiỏ ẻ ằ ệ ư ắ ị

ch u, ph i t i cho b ng đ c ch n i ti ng đó đ ch p cái hình (các cty du l ch ghi chi chítị ả ớ ằ ượ ỗ ổ ế ể ụ ị

đi m tham quan m i bán đ c tour là vì v y). Nhu c u khoe cao h n nhu c u tìm hi u vănể ớ ượ ậ ầ ơ ầ ể

hóa l ch s , nên Tony rút kinh nghi m không thuy t minh chi cho m t. Đi du l ch c t đị ử ệ ế ệ ị ố ể

ch p hình, t i Mỹ nó nói là Chinese-style tourism, t c du l ch ki u Trung Qu c, h m bi t vìụ ụ ứ ị ể ố ẻ ế

sao l i g i v y n a.ạ ọ ậ ữ

49

Cà phê cùng Tony

M t nhóm các doanh nhân đ i gia Vi t đi chung thì ph i h t s c khéo léo, vì ng i nộ ạ ệ ả ế ứ ườ ọ

mu n h n ng i kia ( anh A mua đ ng h 5000 usd thì anh B sẽ ph i mua 6000 USD đố ơ ườ ồ ồ ả ể

h n A), nên vi c ti t l giá ti n là đi u không nên v i ng i h ng d n. R i ăn u ng, sẽơ ệ ế ộ ề ề ớ ườ ướ ẫ ồ ố

ph i có n c m m, chanh và t, dù là cao l ng hay mĩ v gì c a Tây Tàu đ u không h pả ướ ắ ớ ươ ị ủ ề ợ

kh u v , nên v t qua c a i h i quan đ mang theo là đi u ph i làm. Đi s thú, h có thóiẩ ị ượ ử ả ả ể ề ả ở ọ

quen khoe là tao đã kinh qua r i m c dù trong lòng cũng tò mò, năn n 1 câu là g t đ uồ ặ ỉ ậ ầ

ngay. Ví d đi ngang qua chu ng h , đ i gia Bình D ng sẽ nói nhà tao có nuôi, kh i coi;ụ ồ ổ ạ ươ ỏ

đ i gia Hà N i sẽ nói tao có ăn th t r i, kh i coi; hay đ i gia Cà Mau (không mu n mình bạ ộ ị ồ ỏ ạ ố ị xem là cà ch m), sẽ nói, tao có u ng... cao h c t r i, kh i coi. Câu h i mà đ i gia nào cũngậ ố ổ ố ồ ỏ ỏ ạ

c i ngây ng t là "ch c s p đã ăn th t con này r i y nh "ườ ấ ắ ế ị ồ ấ ỉ

Thêm n a là chuy n nhà và chuy n xe. Bi t th và xe h i là 2 trong 3 y u t quan tr ngữ ệ ệ ệ ự ơ ế ố ọ

c u thành nên đ i gia Vi t (y u t th 3 là chân dài-sẽ nói sau), nên các đ i gia có s thíchấ ạ ệ ế ố ứ ạ ở

là đi ngo i qu c r i tranh th mua bi t th cho con nó sang h c, đi ng m các siêu xe đạ ố ồ ủ ệ ự ọ ắ ể

ng b ng thì " nói nó tính giá r i giao v VN cho tao". Nên Tony đâu có mu n đi châu Âuư ụ ồ ề ố

đâu, ng i máy bay m y ch c ti ng ê đít th y m , nh ng vì h mu n đi Ba Lê coi tháp Épồ ấ ụ ế ấ ẹ ư ọ ố

Phen, r i qua Luân Đôn coi đ ng h Bit Ben, r i qua Milan mua giày da bóp da, coi xe Pheồ ồ ồ ồ

Ra Ri, đi Th y Sĩ coi cáp treo núi An P ...nên ph i chi u. C vô ch mua s m thì câu đ uụ ơ ả ề ứ ỗ ắ ầ

tiên là " sao cái này r v y", nói to nh m ng i khác nghe th y, r i c m lên ném xu ng nhẻ ậ ằ ườ ấ ồ ầ ố ư

mua cá ngoài ch , dù ví da hay cái mũ nào cũng c m y ngàn Euro. Có đi u " Á Á d d ...emợ ả ấ ề ạ ạ

qua li n"ề

(mai vi t ti p, đang khách s n, đ i gia g i qua phòng coi ế ế ở ạ ạ ọ 他们今天买的东西 - đi l s đ iẹ ợ ạ

gia gi n, quýnh quáng nên đang Ý mà nói l n ti ng Tàu m i ghê)ậ ở ộ ế ớNăm 2007,có m t chú R p sang nghiên c u th tr ng, Tony làm cò h ng d n. Tony ănộ Ả ậ ứ ị ườ ướ ẫ

v n soang tr ng (t c sang tr ng) ra sân bay TSN đón, chú y nói tao theo đ o H i nên màyậ ạ ứ ọ ấ ạ ồ

ph i l u ý nhé. Anh tài x b o thôi mình d t đi ăn cá h i đi cho nó h p v n. Anh tài x làả ư ế ả ắ ồ ợ ầ ế

ng i Phan Thi t nên phát âm c l n gi a ôi và oai. Ví d “Anh y là ng i n c ng i, vàườ ế ứ ộ ữ ụ ấ ườ ướ ồ

anh y thích ăn cá hoài”.ấTony ph i book phòng KS có mũi tên trên tr n đ chú y hàng ngày h ng v thánh đ aả ầ ể ấ ướ ề ị

50

Cà phê cùng Tony

Mecca c u nguy n, r i đàm đ o v văn hóa H i Giáo, v các Caliph và s khác nhau gi a 2ầ ệ ồ ạ ề ồ ề ự ữ

dòng Sunny – Shiai, v mái vòm các thánh đ ng Th , Tây Ban Nha, v b kinh Coran n iề ườ ở ổ ề ộ ổ

ti ng, v nàng Sheherazade v i 1001 đêm nh ng ch y u cũng xoáy vào các truy n n iế ề ớ ư ủ ế ệ ổ

ti ng mà nàng k nh cu c phiêu l u c a Sinbad, c a Alibaba vào 40 tên c p, Alađin vàế ể ư ộ ư ủ ủ ướ

cây đèn th n… c m y chuy n khác không nh n i chi ti t đ th o lu n. Nh ng đóng gópầ ứ ấ ệ ớ ổ ế ể ả ậ ữ

c a th gi i H i giáo nh các con s trong toán h c, mỹ thu t, th ca,… cũng đ c Tonyủ ế ớ ồ ư ố ọ ậ ơ ượ

n nh h t bi t. T hào dân t c lên cao ngút tr i, chú y hài lòng l m, b o là tao đi m yị ế ế ự ộ ờ ấ ắ ả ấ

n c khác, b n nó ch ng bi t gì v th gi i H i giáo t i tao ngoài kh ng b . T i Vi t Namướ ọ ẳ ế ề ế ớ ồ ụ ủ ố ụ ệ

mày đ c giáo d c t t nh v y, tao ng b ng à nha. Sau đó cho Tony 1 vé đi xem tri n lãmượ ụ ố ư ậ ư ụ ể

du thuy n Dubai mà Tony đâu có l y, đói ph i t m g i cho s ch, rách ph i dùng n cề ở ấ ả ắ ộ ạ ả ướ

hoa cho th m.ơĐ xác nh n là khách hài lòng, đi chung xe h i, c kho ng 30 phút Tony l i quay sang đ pể ậ ơ ứ ả ạ ậ

vào tay chú y và h i “ông có hài lòng không”, chú y nói “yes”, c đúng 30 phút sau Tonyấ ỏ ấ ứ

l i đ p cái b p vào tay chú y và h i “hài lòng hay không hài lòng”, đâu ch ng ch c l n thìạ ậ ố ấ ỏ ừ ụ ầ

chú y s quá b o là “tao hài lòng l m, xin đ ng h i n a”.ấ ợ ả ắ ừ ỏ ữ

Đ a ra Hà N i đ h p tìm m i, g p 1 đ i gia. Chú đ nh l p nhà máy và liên doanh v i vàiư ộ ể ọ ố ặ ạ ị ậ ớ

công ty VN, bi t tin, đ i gia vui m ng ra sân bay đón ngay. Trên đ ng v thì không vế ạ ừ ườ ề ề

th ng khách s n mà ghé 1 gara “ti n đ ng l y thêm 1 con xe”. V a m t v a đói nên khiẳ ạ ệ ườ ấ ừ ệ ừ

đ i gia h i “mày th y tao l y con xe này nom đ c không” thì Tony ch nói “ok đó anh” làmạ ỏ ấ ấ ượ ỉ

đ i gia gi n. V a xu ng máy bay b jetlag nên Tony không n nh đ c nhi u.ạ ậ ừ ố ị ị ượ ềXem thêm bài v jetlag:ềLúc đi ăn, đ i gia r đi L M t ăn r n, th y Tony m nên đ i gia t c mình mua may quayạ ủ ệ ậ ắ ấ ậ ừ ạ ứ

cu ng, làm đ ng tác miêu t c nh hành quy t con r n s ng đ nu t tim vào b ng, u ngồ ộ ả ả ế ắ ố ể ố ụ ố

máu con r n… r i l t da chiên giòn, b x ng vào m m nhai rau ráu…cho ông kia xem, raắ ồ ộ ẻ ươ ồ

chi u mu n r đi l m l m. Chú r p h i a ông y miêu t cái gì mà ng nghĩnh v y,ề ố ủ ắ ắ Ả ậ ỏ ủ ấ ả ộ ậ

Tony bèn d ch đ y là đi u múa chào m ng khách ph ng xa, t p t c đây nó th . Th yị ấ ệ ừ ươ ậ ụ ở ế ấ

không đ c, đ i gia r đi ăn cóc, nhái, chó, mèo, chu t, gà r ng, nhím, b câu, đ i bàng, kh ,ượ ạ ủ ộ ừ ồ ạ ỉ

v n, h u cao c , ng a v n, hà mã…gì Tony cũng gi v h i ý th ng kia r i t ch i h t.ượ ươ ổ ự ằ ả ờ ỏ ằ ồ ừ ố ế

H t chuy n hay sao mà đi ăn đ ng v t hoang dã và thú nuôi, có ph i là th c ph m đ cế ệ ộ ậ ả ự ẩ ượ

chăn nuôi đ i trà đâu. Đ i gia trong Nam thì con gì cũng b t đem v nhà nuôi đ khoe, cònạ ạ ắ ề ể

51

Cà phê cùng Tony

đ i gia đ t B c thì con gì cũng ph i th t. Thuy t ph c không đ c, đ i gia gi n l m, l mạ ấ ắ ả ị ế ụ ượ ạ ậ ắ ầ

b m ngon th mà b n d h i này không ăn, nghi Tony kém ngo i ng , b o th thì thôi ăn ầ ế ọ ở ơ ạ ữ ả ế ở

khách s n Daewoo v y.ạ ậĐ i gia đích thân c m lái, v t t t c đèn đ và h nh h ch c i ” mày nói v i ông y là taoạ ầ ượ ấ ả ỏ ề ệ ườ ớ ấ

quen h t v i công an giao thông đây” làm chú R p xanh m t vì s tai n n.“ l n sau ôngế ớ ở Ả ậ ặ ợ ạ ầ

có sang, tao đích thân đánh con M c S500 ra sân bay đón, ch con này chán r i”, Tony v iẹ ứ ồ ộ

vàng làm th y thông y chang. Chú R p ” Thanks”. Đ i gia” Mày có d ch là M c không đ y,ầ Ả ậ ạ ị ẹ ấ

sao tao không nghe”. Tony v i bào ch a ” M Si Đì (Mercedes)”. Ông R p v n h h ng: ”ộ ữ ơ Ả ậ ẫ ờ ữ

Thanks”. Đ i gia bu n xo, chép mi ng ” mày nói th nào mà ông y ch ph n ng gì, M cạ ồ ệ ế ấ ả ả ứ ẹ

S Đét ch ph i chuy n ch i”. Lúc s p v , đ i gia gi l ” h i giùm tao bên y ông y điơ ứ ả ệ ơ ắ ề ạ ả ả ỏ ấ ấ

con gì đi”. Chú R p nói con l c đà. Sau này Tony m i hi u con gì là con xe, nên m i d chẢ ậ ạ ớ ể ớ ị

đúng, chú r p nói tao không rõ l m, có m y ch c chi c cho công ty và cho gia đình ( chúẢ ậ ắ ấ ụ ế

y có 3 v ).-“mà sao c su t ngày h i ph ng ti n giao thông v y, b h t chuy n gì đ h iấ ợ ứ ố ỏ ươ ệ ậ ộ ế ệ ể ỏ

r i h ?-chú R p ph n ng gay g t sau khi c xoay quanh đ tài automobile. Đ i gia trònồ ả Ả ậ ả ứ ắ ứ ề ạ

xoe m t khi nghe ông này không quan tâm đ n ô tô, m ng “l i kém ngo i ng , l n sau màyắ ế ắ ạ ạ ữ ầ

kh i ra, tao nh th ký t t nghi p ngo i giao, nó sẽ d ch h t ý tao. Xe ô tô ai ch ng quanỏ ờ ư ố ệ ạ ị ế ẳ

tâm, có ti n ph i mua siêu xe ch . Mày toàn c t ý, éo bi t thì nói éo bi t”. Tony r ng r cề ả ứ ắ ế ế ư ứ

khóc. Th ng cái ph n làm cò hay b đ i gia s nh c, t c b xài x ki u ng i mi n Namươ ậ ị ạ ỉ ụ ứ ị ể ể ườ ề

hay nói.

Và đúng là xã h i ta quan tâm đ n xe c th t. Nh h i ph thông, 1 l n c l p đ p xe sangộ ế ộ ậ ớ ồ ổ ầ ả ớ ạ

nhà b n Tuy t Tuy t ch i. Nhà Tuy t Tuy t thu c lo i khá gi , m t cái ngoài l , 1 cáiạ ế ế ơ ế ế ộ ạ ả ộ ộ

trong v n. C l p g i xe đ p nhà ngoài và đi b trong v n ch i. Ch kho ng vài baườ ả ớ ử ạ ở ộ ườ ơ ỉ ả

trăm mét, đang đi thì ti ng xe máy g m rú vang h i t phía sau. C u b n y đi đâu v , ôngế ầ ồ ừ ậ ạ ấ ề

ch y đ n tr c m t đoàn h c trò và d ng l i, kêu r t to ” Lê Tr n Th H ng Hoa Tuy tạ ế ướ ặ ọ ừ ạ ấ ầ ị ồ ế

Tuy t, lên Đ Rim c u ch v con”. Tuy t Tuy t ph ng ph u ” thôi đ con đi b chung v iế ờ ậ ở ề ế ế ụ ị ể ộ ớ

các b n”. C u y quát ” Tao b o mày lên Đ Rim là lên Đ Rim ngay có nghe không? Đ Rimạ ậ ấ ả ờ ờ ờ

c mà, đâu ph i chuy n ch i !”Tuy t Tuy t đành leo lên xe đi tr c. V a leo lên thì ôngơ ả ệ ơ ế ế ướ ừ

c u r ga th t m nh phóng đi làm con nh suýt té ra đ ng sau theo đ nh lu t quán tính 3ậ ồ ậ ạ ỏ ằ ị ậ

c a Niu T n FAB= -FBA. Khói xăng kéo dài thành v t, mùi xăng th m ngát su t c conủ ơ ệ ơ ố ả

đ ng làng..ườ

52

Cà phê cùng Tony

53

Cà phê cùng Tony

May mà có em....

R i Tony l i đi Hà Giang m t l n n a. Không hi u sao trong gi c m , th nh tho ng v nồ ạ ộ ầ ữ ể ấ ơ ỉ ả ẫ

th y bát ngát đ i núi c a mi n đ t này. Đ ng tr c s bao la c a thiên nhiên, m t bên làấ ồ ủ ề ấ ứ ướ ự ủ ộ

nh ng đ nh núi v i v i và m t bên là v c sâu thăm th m, Tony lòng mình th y thanh th nữ ỉ ờ ợ ộ ự ẳ ấ ả

vô cùng. Và nh l m nh ng con đèo v i các cua tay áo, th thách c m giác m nh c a nh ngớ ắ ữ ớ ử ả ạ ủ ữ

ai dám phiêu l u. Và mùa lúa chín, vàng r c nh ng ng n đ i. Dòng sông Nho Qu u nư ự ữ ọ ồ ế ố

quanh, đ p nh tranh vẽ. ẹ ư

Đ t tr c đi khu phía đông, g m cao nguyên Đ ng Văn, Mèo V c, Yên Minh, Qu n B , đ tợ ướ ồ ồ ạ ả ạ ợ

này Tony đi phía tây, giáp v i Lào Cai, g m Hoàng Su Phì, Xín M n. T ng qu n áo m vàớ ồ ầ ặ ầ ấ

bánh k o, lì xì năm m i cho các em ng i dân t c, coi nh vi c thi n nguy n đ u năm. Hàẹ ớ ườ ộ ư ệ ệ ệ ầ

Giang, v i mình, là vùng đ t đ p nh t và có nhi u c m xúc nh t Vi t Nam. C m i l nớ ấ ẹ ấ ề ả ấ ở ệ ứ ỗ ầ

nh v Hà Giang, mu n vi t v vùng đ t y, thì ngôn ng l i tr nên b t l c. Ch bi t nóiớ ề ố ế ề ấ ấ ữ ạ ở ấ ự ỉ ế

r ng, hãy m t l n trong đ i, b n đi Hà Giang đi, b n sẽ th y không h i ti c bao gi . ằ ộ ầ ờ ạ ạ ấ ố ế ờ

Và các phiên ch vùng cao, ng i dân t c v i m rau r ng trên tay, xu ng ch bán đ cợ ườ ộ ớ ớ ừ ố ợ ượ

2000 đ ng và t t qua húp bát th ng c và 1 ly r u ngô, th là xong 1 bu i ch . Ch a baoồ ạ ắ ố ượ ế ổ ợ ư

gi , cu c s ng và quan ni m h nh phúc đ n gi n nh th . Và hàng ngàn hàng v n conờ ộ ố ệ ạ ơ ả ư ế ạ

ng i nh th , bình yên ngàn đ i d i nh ng g c thông, nh ng n ng ngô, nh ng ru ngườ ư ế ờ ướ ữ ố ữ ươ ữ ộ

b c thang xanh m t.ậ ướ

V a v t i xuôi, xe v a ng ng, g n 20 bác xe ôm l n taxi lao đ n tranh giành khách, cãi vừ ề ớ ừ ừ ầ ẫ ế ả

om t i, g m g nhìn nhau, mà cách đ y có m y phút còn ng i u ng trà anh anh chú chú.ỏ ầ ừ ấ ấ ồ ố

M i th y d i xuôi, s th c d ng, vô c m và ch p gi t đã tr thành văn hóa m t r i. Tonyớ ấ ướ ự ự ụ ả ụ ự ở ấ ồ

nh đ n em, cô gái mi n cao thanh khi t, váy áo s c s thong dong, d t chó hay c p náchớ ế ề ế ặ ỡ ắ ặ

l n xu ng ch huy n, g ng m t thánh thi n trong veo. Trong đ u b t ch t nghĩ đ n câuợ ố ợ ệ ươ ặ ệ ầ ấ ợ ế

hát trong bài “Còn Chút Gì Đ Nh ” c a Ph m Duy " may mà có em, đ i còn d th ng".ể ớ ủ ạ ờ ễ ươ

54

Cà phê cùng Tony

Li u và Lĩnhề

Lúc th c t p, Tony có đi làm cho m t xí nghi p giày xu t kh u. Bên Hàn Qu c cung c pự ậ ộ ệ ấ ẩ ố ấ

m t lo i keo dán đ , có ch a dung môi d b t l a, nên qu n đ c căn d n công nhân tuy tộ ạ ế ứ ễ ắ ử ả ố ặ ệ

đ i không đ c hút thu c trong nhà x ng. Nh ng v a quay đi thì có c u công nhân mócố ượ ố ưở ư ừ ậ

ra làm đi u vì thèm, th y qu n lý t i thì v i ném xu ng sàn r i l y chân gi m lên. Có l nế ấ ả ớ ộ ố ồ ấ ẫ ầ

v a ném xu ng, trúng vào l keo b đ , th là cháy bùng lên. M i lên phòng k lu t thì g từ ố ọ ị ổ ế ờ ỷ ậ ậ

g t gù gù d em hi u, em h a, em th , nh ng hôm sau v n ch ng nào t t đ y. Tony ph iậ ạ ể ứ ề ư ẫ ứ ậ ấ ả

đ xu t cho ngh vi c vì ch ng m y ch c mà n ng h t m y trăm công nhân và bi n xíề ấ ỉ ệ ẳ ấ ố ướ ế ấ ế

nghi p thành lò quay. Lúc đó có quánh có đ p nó thì s cũng đã r i.ệ ậ ự ồ

Giao thông ta là n i bi u di n cái li u nhi u nh t. Xa l , cao t c và thình lình nh ngở ơ ể ễ ề ề ấ ộ ố ữ

ng i băng qua đ ng, trèo lên d i phân cách d i làn xe vun vút. C u v t b hành chườ ườ ả ướ ầ ượ ộ ỉ dành cho vài c p tình nhân leo lên đó đ ng m xe. Hay nh ng b n th ngây đi ng c chi uặ ể ắ ữ ạ ơ ượ ề

hay đ ng c m, v a đ p xe v a hát, v a đ p xe v a g m bánh mì, nó tông 1 phát thì "câuườ ấ ừ ạ ừ ừ ạ ừ ặ

hát ngân lên b ng t t n a ch ng". Nh ng chi c xe máy ch y c t ngang đ u xe h i cái r t,ỗ ắ ử ừ ữ ế ạ ắ ầ ơ ẹ

ch m t phút l là c a tài x xe h i là có th leo lên nóc t su t ngày ăn chu i xanh, ng mỉ ộ ơ ủ ế ơ ể ủ ố ố ắ

gà kh a thân, nh ng ch có ng i n c ngoài là th y s , ng i Vi t th y bình th ng v iỏ ư ỉ ườ ướ ấ ợ ườ ệ ấ ườ ớ

c nh đó. Không ai hi u sao có m t qu c gia mà giao thông r i r m ph c t p, nhi u lo iả ể ộ ố ố ắ ứ ạ ề ạ

ph ng ti n t thô s đ n siêu sang tranh nhau t ng mét đ ng, còi bóp inh i, la hét g mươ ệ ừ ơ ế ừ ườ ỏ ầ

g , ném vào nhau nh ng ngôn t x u xí nh t c a ti ng Vi t và ánh m t gi n d khi vaừ ữ ừ ấ ấ ủ ế ệ ắ ậ ữ

qu t. N u đ ng nhau, ng i đi xe đ p sẽ m ng ng i đi xe máy, ng i đi xe máy sẽ m ngẹ ế ụ ườ ạ ắ ườ ườ ắ

ng i đi xe h i. C xe to h n là có l i tr c m t và th ng nh ng nh n thì là b qua,ườ ơ ứ ơ ỗ ướ ắ ườ ườ ị ỏ

nh ng n u s ng c l i thì sẽ d n đ n tranh ch p quy t li t, th m chí nói có mã t u trongư ế ừ ồ ạ ẫ ế ấ ế ệ ậ ấ

c p xe tao nha m y.ố ậ

Có cái t li u, nh vi c đi ng m bão ch p hình, đ ng càng sát ch p càng đ p r i b sóngự ề ư ệ ắ ụ ứ ụ ẹ ồ ị

cu n xu ng bi n, Long V ng h i vì sao con ch t thì nói a ông không coi hình con m iố ố ể ươ ỏ ế ủ ớ

khoe trên facebook hôm nay h ? Đi tàu trên bi n hay sông, có áo phao nh ng không ai m c.ả ể ư ặ

Th m chí có phà ch m y trăm khách nh ng ch có vài ch c cái áo phao, v i quan ni m làậ ở ấ ư ỉ ụ ớ ệ

x a nay ch a chìm phà bao gi . L s c x y ra, thì tính sao?ư ư ờ ỡ ự ố ả

55

Cà phê cùng Tony

Dân mình cũng ch t nhi u vì tò mò. Nghe n cái đùng thì thay vì n m xu ng hay ch y đi,ế ề ổ ằ ố ạ

l i chen l n nhau coi, sau đó n u có n thêm m t cái n a thì ch t s ch tr n. Ch t trongạ ấ ế ổ ộ ữ ế ạ ơ ế

ng ngác. Nh ng cũng có cái do ng i khác li u mà gây h i. Nh ng s i dây đi n bùi nhùiơ ư ườ ề ạ ữ ợ ệ

d c ngang trên ph , có th sau tr n "chi u m a giông t i" là r i xu ng đ ng, n u khôngọ ố ể ậ ề ư ớ ơ ố ườ ế

đ t thì cũng tòn teng móc c ng i ch y xe máy, còn n u đ t thì r i xu ng vũng n c ứ ổ ườ ạ ế ứ ơ ố ướ ở

đ ng ph , n i n c thoát không k p và n c cũng là ch t d n đi n t t. Nh ng ph i có sườ ố ơ ướ ị ướ ấ ẫ ệ ố ư ả ự

c thì m ng nh n y m i đ c tháo b , còn d n d p g n gàng tr c đ h n ch tai n nố ạ ệ ấ ớ ượ ỏ ọ ẹ ọ ướ ể ạ ế ạ

thì không làm vì nghĩ không ra. Nh ng b p ga mini r sét loang l v n đ c s d ng b mữ ế ỉ ổ ẫ ượ ử ụ ơ

ga t i b m ga lui c trăm c ngàn l n, b t l a tanh tách trên các bàn nh u và xung quanh làớ ơ ả ả ầ ậ ử ậ

hàng ch c khuôn m t đang hau háu ng m nhìn cái l u. S c x y ra m t cái héng, thì lênụ ặ ắ ẩ ự ố ả ộ

b nh vi n cho bác sĩ g p l i heo ra kh i l i ng i. Nh ng câu nh " đ a tao ăn cho,ệ ệ ắ ưỡ ỏ ưỡ ườ ữ ư ư

ch t chóc gì" th ng th y khi ph i đ b th c ăn b ôi thiu, khoai tây lên m m, bánh k oế ườ ấ ả ổ ỏ ứ ị ầ ẹ

nhu m màu công nghi p vì ti c. B ng đ c r i thì m i v a khóc v a ói nói d đ em rútộ ệ ế ị ộ ộ ồ ớ ừ ừ ạ ể

kinh nghi m.ệ

Trung Qu c, ng i ta cũng li u kinh kh ng và h u qu cũng khôn l ng. Khi Tony đỞ ố ườ ề ủ ậ ả ườ ề

c p đ n th c ph m có quá nhi u hóa ch t c a n c h , h tr l i t nh b "thì cũng s ngậ ế ự ẩ ề ấ ủ ướ ọ ọ ả ờ ỉ ơ ố

là bao, 80 tu i là cùng ch gì" nh m t cách bao bi n r t ph bi n.ổ ứ ư ộ ệ ấ ổ ế

Chúng ta hay đ tai n n giao thông là do đ ng sá ch t ch i xu ng c p, nh ng đó ch làổ ạ ườ ậ ộ ố ấ ư ỉ

m t ph n, cái ý th c giao thông m i là quan tr ng. Ch ng h n Trung Qu c, h th ngộ ầ ứ ớ ọ ẳ ạ ở ố ệ ố

đ ng sá m t s thành ph duyên h i th m chí t t nh t nhì th gi i, nh ng tai n n giaoườ ở ộ ố ố ả ậ ố ấ ế ớ ư ạ

thông v n x y ra nhi u. Tp Thanh Đ o, có l n anh Lý đang lái xe h i ch y trên đ ng thìẫ ả ề Ở ả ầ ơ ạ ườ

phát hi n anh Chu đi xe máy chi u ng c l i, th là anh Lý v i th ng (phanh) xe cái két,ệ ở ề ượ ạ ế ộ ắ

ch c ch đ chào h i n h o ma cho vui. M y chi c xe đang ch y phía sau x lý không k p,ắ ỉ ể ỏ ỉ ạ ấ ế ạ ử ị

th là tông đít xe anh Lý cái r m. Đ i mi t không th y anh Lý xu ng xe vung tay ch i b iế ầ ợ ế ấ ố ử ớ

nh m i khi, t i m c a thì m i th y anh Lý đã ch t trên vô lăng. Hóa ra anh Lý v a lái xeư ọ ớ ở ử ớ ấ ế ừ

m t tay, còn tay kia móc c t mũi -m t thói quen đáng yêu châu Á - thì b tông t phía sauộ ứ ộ ở ị ừ

nên hai ngón tay (đang n m trong mũi, b l c quán tính) đâm th ng vào sóng mũi lên t nằ ị ự ẳ ậ

m t, ng p th , ch t.ắ ộ ở ế

56

Cà phê cùng Tony

Và báo chí th ng kê, trên kh p Trung Qu c, m t năm có kho ng 600,000 công nhân ch t vìố ắ ố ộ ả ế

các l i ngáo ng , b t c n, li u m ng.ỗ ơ ấ ẩ ề ạ

Các b n làm s n xu t nói riêng, tuy t đ i không đ c li u.ạ ả ấ ệ ố ượ ề đ i, li u thì sẽ lĩnhỞ ờ ề

57

Cà phê cùng Tony

Chuy n tàu đi n ng mệ ệ ầ

Và thành ph đã kh i công xây d ng h th ng tàu đi n ng m. Ng i dân thì m màng bênố ở ự ệ ố ệ ầ ườ ơ

ly cafe đ y hóa ch t, m vi n c nh t i sáng c a vi c chui ra chui vào d i lòng đ t mátầ ấ ơ ễ ả ươ ủ ệ ướ ấ

r i và không s m a, không s n ng, không s k t xe, khói b i. Dù gì đi n a, xe máy ph iượ ợ ư ợ ắ ợ ẹ ụ ữ ả

k t thúc vai trò l ch s c a nó, nh ng b c cho các ph ng ti n giao thông công c ngế ị ử ủ ườ ướ ươ ệ ộ

c a m t đô th văn minh, dù sẽ có r t r t nhi u ng i ph n đ i. Gi i đ u c l t đ t đi muaủ ộ ị ấ ấ ề ườ ả ố ớ ầ ơ ậ ậ

đ t quanh các nhà ga mà có tàu d ng, mong là giá đ t n i đây sẽ lên đ ki m l i khi d ánấ ừ ấ ơ ể ế ờ ự

hoàn thành. Các b n ch ng khoán thì mua ngay c phi u c a công ty nào liên quan đ n dạ ứ ổ ế ủ ế ự

án theo công th c đ u t tài chính VN. Và râm ran trong các quán cafe, m i ng i h iứ ầ ư ở ọ ườ ỏ

nhau ng i xe đi n là nh th nào, b c lên th nào b c xu ng ra sao, đ c bi t ai đã t ngồ ệ ư ế ướ ế ướ ố ặ ệ ừ

đi ngo i qu c thì ra s c h ng d n cho nh ng ng i ch a đi. C thành ph s c sôi khôngạ ố ứ ướ ẫ ữ ườ ư ả ố ụ

khí đi n ng m và văn hóa đi n ng m. M t s ph ng xã có tuy n xe ch y qua ch c l pệ ầ ệ ầ ộ ố ườ ế ạ ổ ứ ớ

t p hu n cách đi đ ng nói năng trên tàu đi n cho dân đ a ph ng, u tiên h kh u thànhậ ấ ứ ệ ị ươ ư ộ ẩ

ph và KT3 h c tr c, dân nh p c h c các khóa sau.ố ọ ướ ậ ư ọ

Và đ u năm 2018, m i th đ u tr n tru vì có bàn tay vô hình c a A Đam X Mít, d ánầ ọ ứ ề ơ ủ ơ ự

hoàn thành. Dân thành ph nô n c đi th . M i ng i "Hi u Kỳ" tranh nhau mua vé. H iố ứ ử ọ ườ ế ồ

m i ra siêu th cũng v y mà. T nh nào m i m siêu th đ u tiên mà ch chen l n. Giá véớ ị ậ ỉ ớ ở ị ầ ả ấ

chính th c là 7,000đ cho tuy n t B n Thành đi Su i Tiên, tr c m i ga có đ i ngũ bán véứ ế ừ ế ố ướ ỗ ộ

ch đen lên đ n 70,000đ (đ i ngũ này xu t thân t các n hoàng cóc i mía ghim, lên đ iợ ế ộ ấ ừ ữ ổ ờ

nh d án tàu đi n), ai làm bi ng x p hàng thì mua đi cho l . Ng i ng i chen chúc đ nờ ự ệ ế ế ẹ ườ ườ ế

Su i Tiên ch ng bi t vì m c đích gì, đ n Su i Tiên v n không xu ng, ng i l i cho nó quayố ẳ ế ụ ế ố ẫ ố ồ ạ

v B n Thành, r i l i ng i ti p đ n Su i Tiên. R nh quá mà, ng i đ ng quán cafe su tề ế ồ ạ ồ ế ế ố ả ồ ồ ố

m y ch c năm n quá r i, gi lên ng i đ ng trên tàu đi n cho mát. Thông báo đ c vangấ ụ ớ ồ ờ ồ ồ ệ ọ

vang trên tàu "hành khách nào nãy gi ga nào cũng h m xu ng thì vui lòng ra kh i tàu,ờ ẻ ố ỏ

nh ng ch cho ng i khác". ườ ỗ ườ

R i gia đình các t nh thành toàn qu c kéo nhau đi Saigon và mua tour du l ch " tham quanồ ỉ ố ị

tàu đi n ng m". Hình nh c nhà già tr bé l n d t díu nhau lên tàu, v a đi v a khóc vì s ,ệ ầ ả ả ẻ ớ ắ ừ ừ ợ

ti ng con nít th t thanh g i bà, ti ng ông ngo i bà n i tìm th ng Cu con Bé dáo dát. Áo bàế ấ ọ ế ạ ộ ằ

58

Cà phê cùng Tony

ba và nón lá ph p ph i, ti ng gà v t heo qué inh i, vì lên thành ph h ng lẽ không có chútấ ớ ế ị ỏ ố ổ

quà quê. Còn dân tp thì trên tay ai cũng c m m t cái mũ b o hi m đ đ n ga xu ng thì l yầ ộ ả ể ể ế ố ấ

xe máy ch y v nhà, vì theo l i m t thanh niên ng i bên c nh "đi b là gì chúng tôi khôngạ ề ờ ộ ồ ạ ộ

hi u, t đ u h m đ n cu i h m cũng ph i đi xe máy". Chúng tôi ch đi xe máy, đi vài b aể ừ ầ ẻ ế ố ẻ ả ỉ ữ

tàu đi n cho bi t thôi ch không tính vi c đi lâu dài vì làm bi ng đi b , không d ng ghéệ ế ứ ệ ế ộ ừ

ch này, t t ch kia nghe ngóng chuy n trò đ c, v a đi v a ngó tìm c a hàng bán đỗ ạ ỗ ệ ượ ừ ừ ử ồ

mình mu n mua, c th y đúng thì phanh d ng xe l i, m c sau ai làm gì thì làm. ố ứ ấ ừ ạ ặ ở

Hàng ngày t 6h sáng đ n 12 gi đêm là ti ng rì r m c a đ ng c tàu d i lòng thành ph .ừ ế ờ ế ầ ủ ộ ơ ướ ố

Trên m t đ t khu v c các tr m tàu đi n là ti ng kh c nh , ti ng loa báo chú ý móc túi,ặ ấ ự ạ ệ ế ạ ổ ế

ti ng xe ôm, taxi và hàng rong hòa quy n vào nhau. Sau 12h đêm, còn l i trên sàn tàu làế ệ ạ

h p c m, bao ny lông, đ t cát vôi v a, lá chu i, v lon coca, c t gà c t heo, k o cao su, vộ ơ ấ ữ ố ỏ ứ ứ ẹ ỏ

chai n c su i.... lăn lông l c. Các công nhân v sinh l i c n m n d n d p, khiêng hàng t nướ ố ố ệ ạ ầ ẫ ọ ẹ ấ

rác ra kh i tàu, làm qu n qu t v a xong thì bình minh đã ló d ng, nh ng tia n ng đ u tiênỏ ầ ậ ừ ạ ữ ắ ầ

soi r i đ n làm các chú chim th c gi c, reo vang trên nh ng hàng cây. Và m t s thanh niênọ ế ứ ấ ữ ộ ố

t phú th i gian b t đ u lao ra đ ng và l p t c đi Su i Tiên b ng tàu đi n.ỷ ờ ắ ầ ườ ậ ứ ố ằ ệ

Gi t mình t nh gi c, hoá ra n m m . Bèn ra phòng khách d t xe wave alpha ra đi ăn sáng,ậ ỉ ấ ằ ơ ắ

bóp còi inh i...ỏ

59

Cà phê cùng Tony

Coi m tắ

(Truy n ng n đ c bình ch n là m t trong 10 truy n ng n hay nh t m i th i đ i. H iệ ắ ượ ọ ộ ệ ắ ấ ọ ờ ạ ộ

đ ng bình ch n g m Tony và đ a em Tony)ồ ọ ồ ứ

Nàng là con gái r u c a m t gia đình trâm anh th phi t th đô. Xinh đ p tuy t tr n,ượ ủ ộ ế ệ ở ủ ẹ ệ ầ

môi đ nh máu, da tr ng nh tuy t, tóc vàng nh ngh . Gi i giang khôn t . Ăn h c v aỏ ư ắ ư ế ư ệ ỏ ả ọ ừ

chính quy v a t i ch c mãi đ n 30 m i cái xuân xanh m i nh nhi m v thiêng liêng c aừ ạ ứ ế ươ ớ ớ ệ ụ ủ

ph n là l y ch ng. Bèn th ng th t đi tìm m t n a còn l i. Nàng t t t đi du l ch, đi toànụ ữ ấ ồ ả ố ộ ử ạ ấ ả ị

vé h ng C mong làm quen v i b c không doanh nhân cũng là ng i sang tr ng m i ng i ạ ớ ậ ườ ọ ớ ồ ở

khoang n y. C 2-3 tu n nàng l i ra sân bay đ tìm ch ng, leo lên r t nhi u phi c nh ngầ ứ ầ ạ ể ồ ấ ề ơ ư

toàn xui x o ng i c nh t i mà nàng cho r ng r t nh m nhí, không x ng v i nàng. L m khi,ẻ ồ ạ ụ ằ ấ ả ứ ớ ắ

v a leo lên máy bay nàng nhìn quanh xem có ai hay ho không, v n không, th là nàng khóc.ừ ẫ ế

Anh cũng là b c đ i tr ng phu l ng 6 t c r ng thân 15 th c cao (h i di n tích c a anhậ ạ ượ ư ấ ộ ướ ỏ ệ ủ

l n h n di n tích T H i bao nhiêu cm vuông?). N i danh nh c n đ t ph ng Nam vìớ ơ ệ ừ ả ổ ư ồ ở ấ ươ

tài võ ngh thao l c và văn ch ng khét ti ng. Ch t i l ng h i gù m t tí nh ng anh hayệ ượ ươ ế ỉ ộ ư ơ ộ ư

an i " l ng gù nh ng t m lòng chân th t" ki u L u Dung. Anh và nàng g p nhau m tủ ư ư ấ ậ ể ư ặ ở ộ

qu c gia xa xôi, tình trong nh đã, m t ngoài còn e, anh bèn x n t i đ a cái card r i khenố ư ặ ấ ớ ư ồ

nàng đ p, nàng c gi u mãi khuôn m t đ b ng trong làn tóc vàng nh ngh lõa xõa. Nàngẹ ứ ấ ặ ỏ ừ ư ệ

thích anh th t r i.ậ ồ

R i anh theo nàng v ra m t b m . Bi t th r t to và có cái c ng r t cao trên m t con phồ ề ắ ố ẹ ệ ự ấ ổ ấ ộ ố

r t h p c a m t trong 5 cái c a ô c kính. B nàng là giáo s ti n sĩ v văn h c dân gianấ ẹ ủ ộ ử ổ ố ư ế ề ọ

Vi t Nam, chuyên s u t m vè và ca dao t c ng c a 53 dân t c còn l i (tr ng i Kinh vìệ ư ầ ụ ữ ủ ộ ạ ừ ườ

có nhi u ti n sĩ khác s u t m r i), m nàng cũng ti n sĩ giáo s v tàu đi n ng m đào t oề ế ư ầ ồ ẹ ế ư ề ệ ầ ạ

Liên Xô trong th p niên 70 nên sau khi v n c tr thành chuyên gia n i tr gi i. Trongở ậ ề ướ ở ộ ợ ỏ

nhà, s l ng t sách và t r u là ngang nhau. Các v t d ng trong nhà đ c s p x p theoố ượ ủ ủ ượ ậ ụ ượ ắ ế

h nh phân m t cách khoa h c đ n m c mà ng i th p h n trình đ đ i h c vào nhà cóệ ị ộ ọ ế ứ ườ ấ ơ ộ ạ ọ

th b hoa m t và không tìm đ c ch cũ sau khi s d ng xong. Nghe đ n lúc xxx đ sinhể ị ắ ượ ỗ ử ụ ồ ể

ra nàng, ông b và bà m đã ph i tính toán hàm s , vẽ bao nhiêu là s đ , đ a ra r t nhi uố ẹ ả ố ơ ồ ư ấ ề

60

Cà phê cùng Tony

gi thuy t và ch ng minh r ch ròi.ả ế ứ ạ

Vào đúng th i kh c đã đ c l p trình đ y, bà ti n sĩ đi n ng m li n h sinh ra nàng. B uờ ắ ượ ậ ấ ế ệ ầ ề ạ ầ

tr i nhan s c Vi t có thêm m t ngôi sao lung linh t a sáng.ờ ắ ệ ộ ỏ

Nàng l n lên trong vòng tay yêu th ng c a gia đình, các giáo s vi n sĩ, c m kỳ thi h aớ ươ ủ ư ệ ầ ọ

đ u gi i c . Tám tu i đã thu c làu T th và 10 tu i thì Ngũ Kinh cũng rành r t. 13 tu iề ỏ ả ổ ộ ứ ư ổ ọ ổ

gi i nh t c m hoa toàn thành và 14 tu i, đo t gi i nhì trong cu c thi "mũi thêu đ p" toànả ấ ắ ổ ạ ả ộ ẹ

qu c. V a trang trí bánh kem v a g y đàn b u, v a ăn v a th i sáo, v a ng v a kéoố ừ ừ ả ầ ừ ừ ổ ừ ủ ừ

violon. Ba l n v a đi ch v a b t c p ch v i qu chu i đang ăn d trên tay, nàng némầ ừ ợ ừ ắ ướ ỉ ớ ả ố ở

m t phát b n c p đ p ph i lăn đùng ra gi y gi a. Nàng đa tài đ n m c n u Thúy Ki uộ ọ ướ ạ ả ẫ ụ ế ứ ế ề

s ng l i cũng ph i ghen t , b c ra sông Ti n Đ ng th t lên r ng tr i đã sinh ra Ki u màố ạ ả ỵ ướ ề ườ ố ằ ờ ề

còn sinh ra Tuy t, nói r i h c máu ch t (Ch c l n qua Chu Du, ch Ki u nào có đ k nhế ồ ộ ế ắ ộ ứ ề ố ỵ ư

th ).ế

Còn anh thì nào có kém c nh gì. Sinh ra và l n lên m t t nh mi n Tây Nam B , anh n iạ ớ ở ộ ỉ ề ộ ổ

ti ng th n đ ng t bé, r ng danh vùng sông n c châu th . Lên 14 tu i, v a m i d y thìế ầ ồ ừ ạ ướ ổ ổ ừ ớ ậ

v gi ng, anh đã đo t ngay gi i nh t ti ng hát ng i leo d a toàn B n Tre. Anh c leo lênỡ ọ ạ ả ấ ế ườ ừ ế ứ

đ nh cây d a và ng i hát vang trên đó, hái t ng qu d a ném xu ng sông kêu b m b mỉ ừ ồ ừ ả ừ ố ủ ủ

văng n c đ y m t ban giám kh o, nên ban giám kh o năn n nói thôi mày xu ng giùmướ ầ ặ ả ả ỉ ố

tao, tao cho mày gi i nh t. Ba l n leo lên s p t i đ nh Olympia thì c ba l n đ u b đauả ấ ầ ắ ớ ỉ ả ầ ề ị

răng, bèn b cu c. Anh còn là quán quân gi i b i l i v t sông Vàm c m r ng (l u ý làỏ ộ ả ơ ộ ượ ỏ ở ộ ư

Vàm C Đông ch không ph i Vàm C Tây đâu đ y nhé) và đ ng th i đo t gi i c u th cóỏ ứ ả ỏ ấ ồ ờ ạ ả ầ ủ

g ng m t kh ái nh t trong cúp tranh vô đ ch bóng chuy n toàn qu c. Anh đã lên ngôi vươ ặ ả ấ ị ề ố ề

m t nhan s c trong m t r ng các qu n đùi áo s m hôi m kê nh nh i. Đ i bóng c aặ ắ ộ ừ ầ ố ồ ồ ễ ạ ộ ủ

anh đo t luôn gi i phong cách vì không có màn r t đu i tr ng tài. n c ta, các tr nạ ả ượ ổ ọ Ở ướ ậ

đ u th thao tr c vua c t ng, còn l i t bóng đá bóng r c u lông bóng bàn..... th ngấ ể ừ ờ ờ ướ ạ ừ ổ ầ ườ

có h i h m thi đ u võ thu t gi a đ i ngũ c m còi và các ng i ch i sau m i tr n đ u,ơ ướ ấ ậ ữ ộ ầ ườ ơ ỗ ậ ấ

nên tr ng tài ta, tiêu chu n đ u tiên là ph i có kh năng ch y nhanh n u mu n sọ ở ẩ ầ ả ả ạ ế ố ự

nghi p c m còi lâu lâu m t chút.ệ ầ ộ

61

Cà phê cùng Tony

Cũng đã m y l n, nàng d t vài chàng mà nàng có v h i ng ng ra m t b m . Ông b sauấ ầ ắ ẻ ơ ư ư ắ ố ẹ ố

khi ki m tra IQ t ng quát v i hàng lo t các bài tr c nghi m trên phòng khách, thì t i l tể ổ ớ ạ ắ ệ ớ ượ

ph i nh y xu ng nhà b p thi v n đáp v i bà m . Bà m th ng ki m tra kh năng ph nả ả ố ế ấ ớ ẹ ẹ ườ ể ả ả

ng nhanh nh y c a ng viên v i vi c ch i ph đ u lúc ng viên v a ng i xu ng, ki uứ ạ ủ ứ ớ ệ ử ủ ầ ứ ừ ồ ố ể

nh hôm nay mày tr n v sang đây à. H u h t các chàng trai đ u b đánh tr t do quá b tư ố ợ ầ ế ề ị ượ ấ

ng ki u Mỹ Tâm Oh First kiss, you make me happy, you make me crazy. M c dù nàng cũngờ ể ặ

chu n b r t kỹ cho các ng viên b ng m t b đ có m t s câu h i th ng g p, các d ngẩ ị ấ ứ ằ ộ ộ ề ộ ố ỏ ườ ặ ạ

tr l i ki u thi b ng lái xe, ví d không c n đ c, c có ch " t t c " là đánh d u vào, hayả ờ ể ằ ụ ầ ọ ứ ữ ấ ả ấ

câu nào dài nh t là đáp án đúng. Lúc các ng viên thi th tài s c, nàng th ng t ch c vi cấ ứ ố ắ ườ ổ ứ ệ

quét sân hòng hóng h t nghe chuy n. Th nh ng, trí tu c a nàng không th nào l ngớ ệ ế ư ệ ủ ể ườ

tr c đ c m u m o c a hai b c sinh thành, đ r i c l n h i nhìn t ng chàng t ngướ ượ ư ẹ ủ ậ ể ồ ứ ầ ồ ừ ừ

chàng m t d t xe ra kh i nhà, chân b c liêu xiêu, đ u không ngo nh l i, b m c sau l ngộ ắ ỏ ướ ầ ả ạ ỏ ặ ư

th m đ y n ng, lá và ng i con gái xinh đ p v i chi c ch i tre h h ng trên tay. Khi bóngề ầ ắ ườ ẹ ớ ế ổ ờ ữ

dáng c a ng viên v a khu t đ u ph , nàng buông ch i, òa khóc, n c m t n c mũi rànủ ứ ừ ấ ầ ố ổ ướ ắ ướ

r a nh m t đ a tr .ụ ư ộ ứ ẻ

Th t ra thì ông bô bà bô cũng nóng lòng không kém. M y ch c năm đi đám c i ng i ta,ậ ấ ụ ướ ườ

ch mong m t ngày t ch c rình rang đ thu l i. Ông ti n sĩ nh m tính th i bao c p thôiỉ ộ ổ ứ ể ạ ế ẩ ờ ấ

coi nh b qua, sau v l m phát 700% gi a th p niên 80 giá tr đ ng ti n không bi t baoư ỏ ụ ạ ữ ậ ị ồ ề ế

nhiêu đ quy ra thóc hi n t i. Tr c năm 2000, hai ông bà đã đi 362 đám c i, m i đám 50ể ệ ạ ướ ướ ỗ

nghìn, sau là 100 nghìn v i 214 đám, t đ u năm 2008 đ n nay do vi c m t giá c a đ ngớ ừ ầ ế ệ ấ ủ ồ

Vi t, h đã ph i tăng ti n m ng lên 200 nghìn, t ng c ng có 37 đám. Chi phí riêng cho vi cệ ọ ả ề ừ ổ ộ ệ

c i xin đã có s n trên file excel trong máy đi n toán trong phòng làm vi c c a ông. Mongướ ẵ ệ ệ ủ

thu h i v n, bà ti n sĩ đi n ng m càu nhàu, đ cho ông ti n sĩ văn h c đã đ a các câu h iồ ố ế ệ ầ ổ ế ọ ư ỏ

quá khó, đánh đ làm tr t h t các thí sinh ti m năng. Ông ti n sĩ văn h c thì khăng khăngố ượ ế ề ế ọ

l i là do bà, d n ch ng là x a nay h c trò thi tr t đ u là vòng v n đáp c .ỗ ẫ ứ ư ọ ượ ề ở ấ ả

Sau nhi u đêm tr n tr c su t đêm nghe ti ng sông H ng th than, ông bà bèn h m c đề ằ ọ ố ế ồ ở ạ ứ ộ

khó c a đ thi xu ng. Các câu h i đ c ông l p t c c t b t theo h ng có luy n thi thì cóủ ề ố ỏ ượ ậ ứ ắ ớ ướ ệ

đ u. Bà quy t đ nh sẽ thôi không h i nh ng câu c c c , nanh n c n a. H lo l ng cô conậ ế ị ỏ ữ ắ ớ ọ ữ ọ ắ

gái r u c a h đ lâu có th bi n thành c n, không bán đ c. Đã m y tháng trôi qua, hượ ủ ọ ể ể ế ồ ượ ấ ọ

62

Cà phê cùng Tony

ch ng th y bóng dáng c a ng viên nào. Mãi đ n hôm nay, nghe đ a con gái báo s p cóẳ ấ ủ ứ ế ứ ắ

ng i b n v thăm b m , ông bà t ra m ng vui h n h khôn xi t. T sáng, bà ti n sĩườ ạ ề ố ẹ ỏ ừ ớ ở ế ừ ế

đi n ng m đã trang đi m th t kỹ, v n b áo dài màu tím hoa cà có thêu con r ng bay tệ ầ ể ậ ậ ộ ồ ừ

đ u g i t i t n vai, tóc u n m y l n h t ng c ra sau. Ông ti n sĩ văn h c di n b completầ ố ớ ậ ố ấ ọ ấ ượ ế ọ ệ ộ

màu kem, chi c áo s mi màu h ng cánh sen và chi c cà v t màu xanh n c bi n, s đ iế ơ ồ ế ạ ướ ể ự ố

l p bi n ng u chan chát trong vi c pha màu đ c ông suy di n sẽ t o n t ng m nh.ậ ề ẫ ệ ượ ễ ạ ấ ượ ạ

Ông pha s n m t m chè San tuy t th t to ng i đ i, s t ru t lâu lâu l i nhìn đ ng h . Hàẵ ộ ấ ế ậ ồ ợ ố ộ ạ ồ ồ

N i mùa thu năm nay sao l quá, m a đ t m t , c ngày ch a d t. N c b t đ u khôngộ ạ ư ổ ầ ả ả ư ứ ướ ắ ầ

rút k p, dâng lên ng p v a hè. Ông lo l ng th ng con r t ng lai trong ph ng Nam l n l iị ậ ỉ ắ ằ ể ươ ươ ặ ộ

ra, không bi t có b n c ăn chân không. Bà ti n sĩ thì c m s n chai thu c DEP ng i đ i,ế ị ướ ế ầ ẵ ố ồ ợ

đ nh b ng th ng nh v a vào là lao đ n, kéo qu n nó lên bôi thu c li n. Bà hi u r t rõ tácị ụ ằ ỏ ừ ế ầ ố ề ể ấ

h i c a b nh n c ăn chân, ph i kiên quy t phòng h n là tr .ạ ủ ệ ướ ả ế ơ ị

Máy bay ch anh ph i l n l trên không trung m t lúc r i đ i m a b t n ng h t, phi côngờ ả ượ ờ ộ ồ ợ ư ớ ặ ạ

li n cho rẽ mây đáp xu ng phi tr ng. V a m c a máy bay b c ra, anh ch t th ng th tề ố ườ ừ ở ử ướ ợ ả ố

vì "bên em là bi n r ng". Phía tr c phòng đ i, các doanh nghi p nhanh chóng trang b đ iể ộ ướ ợ ệ ị ộ

thuy n ghe và tàu cao t c thay th đ i ngũ taxi th ng ngày. Tài x taxi nhanh chóng đ cề ố ế ộ ườ ế ượ

hu n luy n các nghi p v lái tàu nh l n, b i, cút. Anh đang l ng tr c m t r ng cấ ệ ệ ụ ư ặ ơ ớ ớ ướ ộ ừ ơ

man nào là tàu cao t c đang đ ng đón khách thì m t chi c tr t i. Sau h i kh u chi n m cố ứ ộ ế ờ ớ ồ ẩ ế ặ

c , anh cũng đ c m c áo phao và lên tàu. Chi c tàu nhanh chóng rẽ n c l t qua sôngả ượ ặ ế ướ ướ

H ng, đ n đo n khách s n Daewoo thì di n ra hi n t ng t c sông, dân ph ng nam g iồ ế ạ ạ ễ ệ ượ ắ ươ ọ

là k t thuy n. Trên đ ng ph , các ph ng ti n c gi i đ ng th y thi nhau chen l n.ẹ ề ườ ố ươ ệ ơ ớ ườ ủ ấ

Ti ng đ p c a cánh v t, ti ng đ ng c n , ti ng rú th t thanh c a m t em nào đó vô tìnhế ậ ủ ị ế ộ ơ ổ ế ấ ủ ộ

thò chân xu ng n c b cá r a vang v ng m t góc đ ng. Th y tình c nh không n, anhố ướ ị ỉ ọ ộ ườ ấ ả ổ

b t ng tung ra m t quy t đ nh h t s c táo b o, anh quy t đ nh ...b i. C i h t qu n áo bấ ờ ộ ế ị ế ứ ạ ế ị ơ ở ế ầ ỏ

vào m t bao nylong to, anh nh y ra kh i thuy n, b i v h ng nhà nàng. M t km đ u anhộ ả ỏ ề ơ ề ướ ộ ầ

b i b m, đ ng b i c a anh điêu luy n đ n m c nh ng ng i bi t b i đ u th y chóngơ ướ ườ ơ ủ ệ ế ứ ữ ườ ế ơ ề ấ

m t. Bay b m quá. Nh ng t i m y km sau, do s c cùng l c ki t, anh chuy n qua b i s i,ặ ướ ư ớ ấ ứ ự ệ ể ơ ả

b i ch, b i t do. Ch còn 100m n c rút thì t i ngõ c a nhà nàng, anh quá m t, chuy nơ ế ơ ự ỉ ướ ớ ủ ệ ể

qua b i chó. B i chó là ki u b i cu i cùng c a anh.ơ ơ ể ơ ố ủ

63

Cà phê cùng Tony

T ng ng ng đ ng tr c nhà nàng, trên ng i anh ch có m i m t cái nây-y bé xíu hình tamồ ồ ứ ướ ườ ỉ ỗ ộ

giác cân màu h ng ph n (chú thích: nây y là n i y, t nhiên t i đo n nh y c m này cái nóiồ ấ ộ ự ớ ạ ạ ả

ti ng Tàu, chán quá. Ki u phim Vi t Nam, t i đo n c i đ t m sông thì th nào cũng cóế ể ệ ớ ạ ở ồ ắ ể

đoàn tàu ch y qua). Anh e dè b m chuông c a. Sân nhà đã bi n thành m t h b i. Các ch uạ ấ ử ế ộ ồ ơ ậ

hoa là các hòn non b . M t đàn cá tr m và cá gi c v y đuôi m ng anh. Nàng m ng r l iộ ộ ắ ế ẫ ừ ừ ỡ ộ

n c ra m c ng, qu n x n cao t n b n, chi chít ven đùi là nh ng bông hoa nh , d u nướ ở ổ ầ ắ ậ ẹ ữ ỏ ấ ấ

c a m t th i b trái r đ u mùa do bà ti n sĩ quên tiêm ch ng cho cháu nó. Đàn cá trôngủ ộ ờ ị ạ ậ ế ủ

t ng cá s u đ i m i, hãi quá không dám r a. Anh v a l i vào nhà, bà ti n sĩ đã t nhà b pưở ấ ồ ồ ỉ ừ ộ ế ừ ế

v t lên, t i c i đ ng trên th m t bao gi . Bà li n thoáng " Ôi anh đ n thăm, phúc quáọ ươ ườ ứ ề ự ờ ế ế

phúc quá". Ông ti n sĩ gi v th , m t dán vào màn hình tivi, th t ra là đang hóng h tế ả ờ ơ ơ ắ ậ ớ

chuy n ngoài sân. Ai nói câu gì ông đ u nghe h t, lâu lâu l i m m c i vì ... hi u.ệ ề ế ạ ỉ ườ ể

Trên màn hình tivi đang di n ra tr n đ u bóng đá, gi a đ i U35 Vi t Nam và U35 Mông C .ễ ậ ấ ữ ộ ệ ổ

Sân v n đ ng tích n c thoát không k p, bi n thành m t h b i không l . Nhanh nh c t,ậ ộ ướ ị ế ộ ồ ơ ồ ư ắ

ban t ch c quy t đ nh chuy n sang thi đ u bóng n c, các c u th v i vã trút b xiêm yổ ứ ế ị ể ấ ướ ầ ủ ộ ỏ

trên ng i, t ch c các pha ném bóng và té n c quy t li t vào nhau. Các c u th dân sôngườ ổ ứ ướ ế ệ ầ ủ

n c mi n Tây trong đ i tuy n Vi t Nam b i nh rái cá, trong khi đ i Mông C quen c iướ ề ộ ể ệ ơ ư ộ ổ ỡ

ng a thì hì h c ngoi lên h p xu ng ch mong không b u ng n c. Th vàng th đ đ cự ụ ụ ố ỉ ị ố ướ ẻ ẻ ỏ ượ

rút ra liên t c cho hành vi nh n n c (dìm đ u đ i b n xu ng n c m t cách c ý). Đ iụ ậ ướ ầ ộ ạ ố ướ ộ ố ộ

nhà ghi đi m quá tr i, trong khi đ i b n thì v a b i v a khóc, ch mong h t gi . H t thúcể ờ ộ ạ ừ ơ ừ ỉ ế ờ ế

tr n đ u, bác sĩ ph i đ a ghe vào sân, v t các c u th đ i b n lên khán đài nh m hô h pậ ấ ả ư ớ ầ ủ ộ ạ ằ ấ

nhân t o, vì b ng ai cũng đ y n c. Các nhân viên n trong đ i châm c u b m huy t l iạ ụ ứ ầ ướ ữ ộ ứ ấ ệ ợ

d ng tha h hôn môi các hot boy c u th đ p trai đ n t x Thành Cát T Hãn. Ông ti n sĩụ ồ ầ ủ ẹ ế ừ ứ ư ế

văn h c v a xem, v a suy nghĩ sẽ ph i đ i x v i th ng này ra sao. M a gió th này, u ngọ ừ ừ ả ố ử ớ ằ ư ế ố

ít r u Làng Vân có ph i ngon không. Đ u ông b t giác nghĩ v đĩa th t chó và vài lá mượ ả ầ ấ ề ị ơ

th m ngát.ơ

R i anh cũng thay đ i xiêm y, lên nhà trên thi tr c nghi m v i ông ti n sĩ văn h c tr c.ồ ổ ắ ệ ớ ế ọ ướ

Ông nhìn anh có v đ c ý l m, nom sao mà a nhìn đ n th . Nhìn mãi r i cũng a. a nênẻ ắ ắ ư ế ế ồ ư Ư

l i nhìn. N c da anh rám n ng mi n nhi t đ i trông kh e m nh bi t bao. L i thêm máiạ ướ ắ ề ệ ớ ỏ ạ ế ạ

tóc loăn xoăn trông ngh sĩ ph t. Nhìn anh, ông c g t gù mãi m t lúc thì m i c quá nênệ ế ứ ậ ộ ỏ ổ

64

Cà phê cùng Tony

thôi không g t n a. Anh đang hì h c stick vào ph n multiple choice, l i t y xóa và highlightậ ữ ụ ầ ạ ẩ

các câu tr l i. Th nh tho ng ng c m t nhìn ông c u c u. Ông v i gõ xu ng bàn 3 cái, anhả ờ ỉ ả ướ ắ ầ ứ ộ ố

li n ch n đáp án C. Anh v n thông minh và đ c đào t o bài b n chính quy v các ám hi uề ọ ố ượ ạ ả ề ệ

trong thi c t bé. Đ c m t lúc thì anh cũng n p bài. Ông ti n sĩ r c phách (thói quen, cử ừ ượ ộ ộ ế ọ ứ

ph i c m dao r c phách m i công b ng, m c dù nét ch , gi ng văn kia là c a gà nhà mình),ả ầ ọ ớ ằ ặ ữ ọ ủ

sau đó đ a vào máy ch m. Anh đ t 27/30, v a đ đi m D (đ t), không b H (h ng)-(cáiư ấ ạ ừ ủ ể ạ ị ỏ

này ông copy t ph n thi lý thuy t c a … thi b ng lái). Anh sau đó xu ng nhà d i thi v nừ ầ ế ủ ằ ố ướ ấ

đáp v i n ti n sĩ đi n ng m.ớ ữ ế ệ ầ

Trong lúc anh thi v n đáp, ông ti n sĩ văn h c bèn nghĩ ra cách giúp anh. Ông núp sau cái tấ ế ọ ủ

l nh, đ ng h ng liên t c, coi câu nào khó quá thì li u ra tay giúp cho cháu nó. Còn nàng thìạ ằ ắ ụ ệ

ng i trong nhà b p, tr n m t đ u thóc vào m t đ u g o vào nhau, t ch c nh t thóc choồ ế ộ ộ ấ ộ ấ ạ ổ ứ ặ

nó n tính gi ng ch T m. Th t ra tâm trí nàng r i b i, căng th ng theo dõi câu chuy nữ ố ị ấ ậ ố ờ ẳ ệ

ngoài kia.

- "Th anh đã có nhà ch a? " Bà v a h i anh v a rót n c m i anh u ngế ư ừ ỏ ừ ướ ờ ố- "Ý bác gái h i là nhà đ y đúng không "ỏ ở ấ ạBà ph t ý l m " cái anh này, tôi h i không nhà ch là nhà gì"ậ ắ Ớ ỏ ở ứ"D ngoài m t s nhà , cháu còn có nhà máy" - anh tr l i.ạ ộ ố ở ả ờ

Bà ti n sĩ gi t mình th ng th t. Anh b i thêm "D ngoài nhà máy, cháu còn có nhà may ".ế ậ ả ố ồ ạ

Ông ti n sĩ toát m hôi, v i m t l nh ra l y m t c c đá ra li m và lau trên trán cho hế ồ ộ ở ủ ạ ấ ộ ụ ế ạ

nhi t. Ông không ng nó giàu đ n th . Còn nàng thì hài lòng l m, c l y nh m thóc b vàoệ ờ ế ế ắ ứ ấ ầ ỏ

g o lo n xì ng u c lên. Bà ti n sĩ b t giác nhìn xu ng cái áo dài đang m c, không bi t cóạ ạ ầ ả ế ấ ố ặ ế

h p th i trang không, th ng này mà có nhà may là nó rành v fashion l m đây. Anh đoánợ ờ ằ ề ắ

th nên m i v i n nh đ m ngay: "áo dài c a bác gái đang m c r t đ p, nó thu c v tr ngế ớ ộ ị ầ ủ ặ ấ ẹ ộ ề ườ

phái th i trang thu đông v i ch đ Hoài c ". Bà ti n sĩ đi n ng m c i h h , khoái quáờ ớ ủ ề ổ ế ệ ầ ườ ỷ ả

đi m t. Cái th ng th mà ranh.ấ ằ ế

Bà ch t nh n ra v th c a mình. Bà v i nghiêm túc l i. Giám kh o bây gi hay xu xòaợ ậ ị ế ủ ộ ạ ả ờ ề

l m, ai đ i nh n xét v gi ng hát trong m t cu c thi sao mai sao ch i gì đ y, mà c li ngắ ờ ậ ề ọ ộ ộ ổ ấ ứ ế

thoáng " em hát có hai n t b phô, còn l i là r t t t, ch r t hài lòng v cái váy c a em, hômố ị ạ ấ ố ị ấ ề ủ

65

Cà phê cùng Tony

nay trông em r t đ p, ch xin cám n em". Chuyên môn không t p trung, c xoáy vào qu nấ ẹ ị ơ ậ ứ ầ

qu n áo áo th này là không n. Bà li n nghiêm gi ng h iầ ế ổ ề ọ ỏ

- "Th cháu có h kh u thành ph ch . C g ng ki m cái h kh u th đô cháu ".ế ộ ẩ ố ứ ố ắ ế ộ ẩ ủ ạ

Ông ti n sĩ lo s t vó. C c đá trên tay ông d ng nh tan nhanh h n, ch y n c đ y nhà.ế ố ụ ườ ư ơ ả ướ ầ

Trong nhà b p, nghe câu h i, nàng s hãi làm r i m t h t thóc xu ng đ t mà cũng ch ngế ỏ ợ ơ ộ ạ ố ấ ẳ

bu n nh t lên. Câu h i khó quá, tr l i th nào đây. Nàng bi t anh không quan tâm m yồ ặ ỏ ả ờ ế ế ấ

đ n nh ng th t c gi y t . Tr l i không hay l i b out m t.ế ữ ủ ụ ấ ờ ả ờ ạ ị ấ

Anh thoáng suy nghĩ trong phút ch c, r i m i t t n tr l i. Anh l phép h i l i cho rõ:ố ồ ớ ừ ố ả ờ ễ ỏ ạ

"Bác vui lòng cho cháu h i có ph i cái cu n s ghi tên các thành viên trong gia đình đ yỏ ả ố ổ ấ

ph i không ? Th nó có quan tr ng không h bác".ả ạ ế ọ ả

Anh v a h i, làn mi cong ch p ch p liên h i, nét ng ngác mà ta hay b t g p m t ng iừ ỏ ớ ớ ồ ơ ắ ặ ở ộ ườ

ngo i qu c c trú t i Vi t Nam lâu năm, nói ti ng Vi t quá sõi nh ng ch ng bao gi hi uạ ố ư ạ ệ ế ệ ư ẳ ờ ể

n i th t c gi y t c a chúng ta. Bà ti n sĩ đi n ng m bĩu môi:ổ ủ ụ ấ ờ ủ ế ệ ầ

"G m, c làm nh trên gi i m i xu ng y, h kh u ai ch bi t. Gi nhá, làm gì đi đâu ng iớ ứ ư ờ ớ ố ấ ộ ẩ ả ế ờ ườ

ta đ u yêu c u ngo i hình a nhìn và h kh u thành ph nhá. C nh cái Tuy t nhà tôi, nóề ầ ạ ư ộ ẩ ố ứ ư ế

đi xin vi c đâu ng i ta cũng say mê c ".ệ ở ườ ả

R i bà chép mi ng, t v th t v ng l m :ồ ệ ỏ ẻ ấ ọ ắ

" Anh cũng nên ki m m t cô gái th đô mà l y làm v , đ có h kh u nhé. Kh i anh t nhế ộ ủ ấ ợ ể ộ ẩ ố ở ỉ

ch mong cái đ y thôi".ỉ ấ

Anh ch t hi u ra, líu ríu xin l i:ợ ể ỗ

"D cháu cũng ít Vi t Nam nên cũng không rành cái này l m, mong bác b qua".ạ ở ệ ắ ỏ

66

Cà phê cùng Tony

Anh v i n y ra m t sáng ki n, kéo cái gi xách t i, anh l y ra đ a cho bà m t cu n hộ ả ộ ế ỏ ớ ấ ư ộ ố ộ

chi u. T trong h chi u y, vài cái th r i ra. Bà nh t lên và h i : "th cái gì đây, toànế ừ ộ ế ấ ẻ ơ ặ ỏ ế

ti ng ngo i qu c".ế ạ ố

Anh đáp:" D đ y là cái th xanh green card c a Mỹ đ y , cháu không có h kh u thànhạ ấ ẻ ủ ấ ạ ộ ẩ

ph nh ng có th c trú c a Mỹ, visa 10 năm c a châu Âu và th th ng trú nhân (PRố ư ẻ ư ủ ủ ẻ ườ

Permenent Resident ) c a H ng Công, là nh ng n i cháu hay lui đ n. Không bi t có thủ ồ ữ ơ ế ế ể

thay th đ c không, nh ng cháu cũng xin dâng bác xem qua".ế ượ ư

Nghe đ n ch th xanh c a Mỹ, ông ti n sĩ văn h c s ng tê tái. Ông mu n đi Mỹ thamế ữ ẻ ủ ế ọ ướ ố

quan nh m s u t m th , vè và đ ng dao c a ng i Anh Điên t lâu l m r i nh ng ch a cóằ ư ầ ơ ồ ủ ườ ừ ắ ồ ư ư

d p. Nay n u cái Tuy t l y đ c th ng này thì sẽ là c h i l n cho ông. Ông v i t t t ch yị ế ế ấ ượ ằ ơ ộ ớ ộ ấ ả ạ

lên k sách, lôi cu n English for Today ra h c ngay. Ông t nh , t nay, ông sẽ ph i trau d iệ ố ọ ự ủ ừ ả ồ

ti ng Anh nhi u vào m i đ c.ế ề ớ ượ

Bà đi n ng m ng ng tò te. T x a đ n gi , đây là câu h i gai góc khi n bao chàng trai r iệ ầ ẩ ừ ư ế ờ ỏ ế ơ

l , mu n xe toang cái h kh u t nh l c a mình. Và ni m t hào hãnh di n bao lâu nay c aệ ố ộ ẩ ỉ ẻ ủ ề ự ệ ủ

ng i dân thành ph cũng đã b anh xe toang. Quá s c tr c câu tr l i c a anh, bà c luônườ ố ị ố ướ ả ờ ủ ứ

mi ng l m b m “lẽ nào l i th , lẽ nào l i th ". L m b m h i lâu, bà quên m t câu ti pệ ẩ ẩ ạ ế ạ ế ẩ ẩ ồ ấ ế

theo c n ph i h i là gì, đành ng i th m t ra. Ông ti n sĩ đang c m cu n sách, ch t ng ngầ ả ỏ ồ ừ ặ ế ầ ố ợ ẩ

m t nhìn lên, sao lâu quá không th y ai nói gì, thi v n đáp ch nhẽ ch có hai câu. Ôngặ ấ ấ ả ỉ

quy t đ nh rút di đ ng ra, nh n tin m m đ bài cho bà.ế ị ộ ắ ớ ề

Nghe tít, tít, bà v i m đi n tho i di đ ng ra xem. N m đ c v n đ , bà c i t i th m l iộ ở ệ ạ ộ ắ ượ ấ ề ườ ươ ắ ạ

ngay:

-Th cháu đi xe gì, m c s đét hay b m vê kép ? (BMW- bà v n v n ch u nh h ng c aế ẹ ơ ờ ờ ố ẫ ị ả ưở ủ

l i phát âm Liên Xô).ố

Ông ti n sĩ bèn ch y xu ng g n vách v i nhà d i, áp sát tai vào vách hòng nghe cho rõ, tênế ạ ố ầ ớ ướ

các nhãn hi u xe bây gi toàn na ná nhau, nghe rõ đâu ph i chuy n d . Còn nàng thì thôiệ ờ ả ệ ễ

67

Cà phê cùng Tony

không s c s o thóc và g o n a, t p trung h t s c vào ph n listening, nàng có kinh nghi mụ ạ ạ ữ ậ ế ứ ầ ệ

qua các l n thi tóp ph (TOEFL), ch ng ch C (ch ng ch C) cũng nh qua các cu c thiầ ơ ứ ỉ ờ ứ ỉ ư ộ

"thi u n nói ti ng Anh gi i" toàn qu n.ế ữ ế ỏ ậ

Trong lúc anh đang hì h c c ng tr nhân chia và l c l i trong trí nh c a mình nhãn hi uụ ộ ừ ụ ọ ớ ủ ệ

nh ng chi c xe mà anh đang s h u, bà ti n sĩ đi n ng m kiên nh n ng i đ i. H i lâu, bàữ ế ở ữ ế ệ ầ ẫ ồ ợ ồ

bèn lên ti ng phá tan im l ng:ế ặ

- Thôi đ c r i cháu , bác h i cho bi t v y thôi ch gia đình bác ch ng quan tr ng gìượ ồ ạ ỏ ế ậ ứ ẳ ọ

chuy n v t ch t c đâu. B n thân gia đình bác là m t gia đình c b n mà. Cháu l u ý là giaệ ậ ấ ả ả ộ ơ ả ư

đình c b n đ y nhé - Bà c i gi l , ti p t c châm n c chè m i anh. Còn anh,ơ ả ấ ườ ả ả ế ụ ướ ờ

(H t chuy n vì tác gi m i tay không vi t n a)ế ệ ả ỏ ế ữ

68

Cà phê cùng Tony

Ph n II: ầTony và b n trạ ẻ

69

Cà phê cùng Tony

Ngao ng là gì h m ?ơ ả ẹ

B a nay c u nhân viên cũ ghé thăm. Lâu quá g n ch c năm. Th y da d tr ng h ng nênữ ậ ầ ụ ấ ẻ ắ ồ

Tony h i sao d o này đ p trai v y, b n m i v h . Nó nói không, em tr ng m i ra. H iỏ ạ ẹ ậ ở ể ớ ề ả ở ỏ ớ ỏ

tr ng là đâu, nó nói tr ng là trong tù đó anh.ở ỏ ở ở ỏ

Tr i i h t h n, nói a b sao, nó k em ngh bên Ph ng Tím xong cái em xin vô m t ngânờ ơ ế ồ ủ ị ể ỉ ượ ộ

hàng. Hôm đó có ông n vô g i ti n, ng g i 2 tri u đ ng, em nh p d li u trên máy vi tínhọ ử ề ổ ử ệ ồ ậ ữ ệ

thành 2 tri u đô la Mỹ. Em m i nh n tin v i con nh b n nên nhìn cái c a s VND và USDệ ả ắ ớ ỏ ạ ử ổ

c nh p nháy nên b m l n, nó nh y lên đâu c hai ba ch c t trong tài kho n. ng kháchứ ấ ấ ộ ả ả ụ ỷ ả Ổ

phát hi n ra đ c nên rút khá nhi u ti n nhi u chi nhánh khác nhau. H i đó ngân hàngệ ượ ề ề ở ề ồ

em còn ch m x lý nên ông này đi n c ngoài m t tiêu. Cái ngân hàng b t em đ n, emậ ử ướ ấ ắ ề

không có ti n nên ph i vô tr ng ng i g l ch. H i đó báo chí cũng không có m ĩ nh bâyề ả ỏ ồ ỡ ị ồ ầ ư

gi nên ch c anh không bi t.ờ ắ ế

Nghe k mà th y t i nghi p cho ch Hi u c a n c mình. Nó th t ra ch phù h p làmể ấ ộ ệ ữ ế ủ ướ ậ ỉ ợ

ngh gi i trí nh hát hò nh y múa nh ng gia đình nó ép b t h c tài chính, đ n gi n vì baề ả ư ả ư ắ ọ ơ ả

m nó thích. Th y ng i ta ng i trong ngân hàng mát r i đ m ti n su t ngày, da tr ngẹ ấ ườ ồ ượ ế ề ố ắ

nh bông b i nên mu n th ng con mình cũng đ c v y. Nó mà không nghe theo là ôngư ưở ố ằ ượ ậ

đòi t con, bà đòi t t . R i nó cũng vì gia đình mà h c, v t l n v i các con s trong gi ngừ ự ử ồ ọ ậ ộ ớ ố ả

đ ng, xong đi làm nh ng đâu cũng b ng i ta m ng ch i vì tính không đ ý. L i thêmườ ư ở ị ườ ắ ử ể ạ

cái tính ham vui VÔ K LU T n a.Ỷ Ậ ữ

Nói m i nh , lúc nó làm cho hãng Ph ng Tím là đã có hai năm kinh nghi m r i, nh ngớ ớ ượ ệ ồ ư

b nh ngáo ng b t c n v n ch a b t. Bi t không ph i là th m nh thì ph i c g ng đệ ơ ấ ẩ ẫ ư ớ ế ả ế ạ ả ố ắ ể

hoàn thành công vi c đ c giao, đ ng này nó cũng không t p trung n t. Làm vi c thì m 1ệ ượ ằ ậ ố ệ ở

lúc nhi u c a s chát chit, v a t v n bên yahoo cho con b n chuy n tình c m, v a nóiề ử ổ ừ ư ấ ạ ệ ả ừ

chuy n đá bóng v i th ng b n bên Skype, m 4-5 cái trang tin t c, r i làm admin m y cáiệ ớ ằ ạ ở ứ ồ ấ

forum v qu n áo, tình yêu, tình d c nên đ u óc b n lo n, lúc nào cũng ngây ngây d i d i.ề ầ ụ ầ ấ ạ ạ ạ

Mình b c vào phòng thì nó v i t t h t, b t email lên, gi v móc đi n tho i ra g i li n,ướ ộ ắ ế ậ ả ờ ệ ạ ọ ề

r i l m b m b a nay khách hàng A sao không b t máy nh , c t cho mình nghe th y. Nóồ ầ ầ ữ ắ ỉ ố ấ

70

Cà phê cùng Tony

so n th o h p đ ng, s h p đ ng trên trang đ u là 01-MU thì trang sau là s 01-MC. H iạ ả ợ ồ ố ợ ồ ầ ố ỏ

nó thì nó nói em l n đ i Manchester United qua đ i Manchester City. Hay h p đ ng choộ ộ ộ ợ ồ

công ty Ng c Hoa thì trang hai v n hi n ra tên c a công ty Kim Hu , h i thì nó nói ch t, emọ ẫ ệ ủ ệ ỏ ế

l y h p đ ng công ty Kim Hu em s a trang m t quên s a trang hai. Xong h i ch em faxấ ợ ồ ệ ử ộ ử ỏ ứ

cho ai, nó nói em fax cho hai th ng luôn, Kim Hu l n Ng c Hoa đ u nói đã nh n đ c. Aiằ ệ ẫ ọ ề ậ ượ

th y đúng thì ký fax l i. Cái mình m ng quá tr i, nó ng i bu n, nh n tin cho ng i yêu nóiấ ạ ắ ờ ồ ồ ắ ườ

b s p ch i quá, mà b n thân ch ng th y có l i l m gì (con ng i yêu c a nó lúc đó là emị ế ử ả ẳ ấ ỗ ầ ườ ủ

k t nghĩa c a mình nên méc l i). Ch có gi y in là nhanh h t, nó c in ra r i sai, r i s a r iế ủ ạ ỉ ấ ế ứ ồ ồ ử ồ

in, l i sai l i in ti p nên văn phòng, gi y nháp m t m t nhi u ch t đ ng cao nh núi.ạ ạ ế ở ấ ộ ặ ề ấ ố ư

Buôn bán làm ăn, n nh khách đã đ i c tháng m i bán đ c m t đ n hàng, nh ng sau đóị ờ ả ớ ượ ộ ơ ư

thì thôi kh i bán buôn gì n a. B a thì nó l y h p đ ng mua hàng v i nhà cung c p g i luônỏ ữ ữ ấ ợ ồ ớ ấ ử

cho khách hàng, khách hàng bi t giá mua nên l n sau ép giá ch ng còn l i lãi gì. B a thì l yế ầ ẳ ờ ữ ấ

thông tin khách hàng g i nhà cung c p. M i l n nh v y đ u dũa nó te tua, nh ng l n nàoử ấ ỗ ầ ư ậ ề ư ầ

nó cũng gân c lên cãi cho b ng đ c. Đ nh đi m là l n ký biên nh n ti n đ t c c, kháchổ ằ ượ ỉ ể ầ ậ ề ặ ọ

t i g i 70 tri u đ t c c, nó ghi "công ty tôi có nh n c a quý khách 700 tri u". Mình điớ ử ệ ặ ọ ậ ủ ệ

ngang qua th y nó đ a cho ông khách nên m i m n l i cái biên nh n coi, th y sai m iấ ư ớ ượ ạ ậ ấ ớ

h i nó, nó nói à em l n m t con s 0, gãi gãi đ u c i hí hí. Mình h i ch b a sau khách đòiỏ ộ ộ ố ầ ườ ỏ ứ ữ

l i ti n đ t c c, 630 tri u đâu đ a ng i ta h em, nó im l ng, ng i suy nghĩ m t lát, nhìnạ ề ặ ọ ệ ư ườ ả ặ ồ ộ

lên tr n nhà, nhìn xu ng đ t r i nói, đâu anh nh , em cũng không bi t đâu. Nói thôi emầ ố ấ ồ ở ỉ ế ở

à, em làm sai hoài v y ch c em ngh đi, ch anh làm gì có ti n đ n nh ng l i ng ng n nàyậ ắ ỉ ứ ề ề ữ ỗ ớ ẩ

c a em. Nó gi n nên nói v i đ ng nghi p l i bé nh con ki n, có sai m t con s zero thôiủ ậ ớ ồ ệ ỗ ư ế ộ ố

mà ng cũng đu i vi c. ng (t c Tony) dùng t ng ng n cho l i đánh máy là m t s xúcổ ổ ệ Ổ ứ ừ ớ ẩ ỗ ộ ự

ph m không th tha th . Nó sẽ qua ngân hàng l n làm cho Tony bi t m t, đ ng t ngạ ể ứ ớ ế ặ ừ ưở

hãng phân bón c a ng là ngon.Cái nó quày qu xách gi ra đi t i gi .ủ ổ ả ỏ ớ ờ

Nay nó qua thăm mình, xách theo chai r u, nói xin l i anh, h i x a anh d y mà em khôngượ ỗ ồ ư ạ

nghe. Mình nói thôi chuy n cũ b qua, r i h i gi tính sao, đ nh đi làm đâu ch a. Nó nói ệ ỏ ồ ỏ ờ ị ở ư ở

Vi t Nam khó l m anh, có ti n án ti n s là ng i ta cũng e ng i, nên xin không đ c vi c.ệ ắ ề ề ự ườ ạ ượ ệ

Em ph i đi n c ngoài anh à. Em đi làm phân tích tài chính cho các công ty chu n b lên sànả ướ ẩ ị

ch ng khoán Phnôm Pênh.ứ

71

Cà phê cùng Tony

i. Đ anh theo em qua đó anh quánh ch ng khoán. Th y công ty cao su nào loan tin nóiỐ ể ứ ấ

giá tr v n hóa 700 t Ria thì có khi ch 70 t Ria thôi. Gi s công ty nào đó mua 3000ị ố ỷ ỉ ỷ ả ử

hecta đ t tr ng lúa thì có báo cáo 300 hecta, có báo cáo ghi 30000 hecta, em tung h a mùấ ồ ỏ

ch ai bi t đâu mà l n. Anh bi t nên anh ăn h t t i Miên quánh gì l i. Có phàn nàn thì nóả ế ầ ế ế ụ ạ

lúc nào cũng bi n minh là "just a typing mistake, tr ng v t còn l n hu ng h chi em".ệ ứ ị ộ ố ồ

Cái nó đi v , mình m h p đ ng chai r u vang c a nó ra thì th y cái thi p, trên đó ghiề ở ộ ự ượ ủ ấ ệ

"Chúc b n sinh nh t l n th 20", trên chai còn có dán giá ti n c a siêu th năm n o nămạ ậ ầ ứ ề ủ ị ả

nào. Đoán là quà sinh nh t c a nó c ch c năm v tr c. Đ a b n nào đó t ng mà cũngậ ủ ả ụ ề ướ ứ ạ ặ

không thèm l t nhãn giá ti n, r i th ng này đem đi t ng l i mà cũng không thèm g cáiộ ề ồ ằ ặ ạ ỡ

thi p ra kh i cái h p n a.ệ ỏ ộ ữ

V y mà ai nói nó ngáo ng là nó kiên quy t không ch u. Cãi cho b ng đ c.ậ ơ ế ị ằ ượ

72

Cà phê cùng Tony

Chuy n nói (bài m t)ệ ộTrong xã h i mình, t n t i m t nhóm ng i mà ng i ta g i là ăn nói vô duyên. Ki u ng iộ ồ ạ ộ ườ ườ ọ ể ườ

này dân gian nó g i là đ "không duyên không dùng" gì h t. "Đ con gái con l a. Đ đànọ ồ ế ồ ứ ồ

ông đàn ang". H nói xong, ng i nghe ng ng ngh u, lúng túng, không tham gia đ c vàoọ ườ ượ ị ượ

câu chuy n, khi n s giao ti p đ n ch b t c.ệ ế ự ế ế ỗ ế ắTh nh t là chuy n trình đ văn hóa. Mình ph i phán đoán xem h thu c tuýp ng i h cứ ấ ệ ộ ả ọ ộ ườ ọ

nhi u hay h c ít mà có cách nói khác nhau. G p khách do đi u ki n h h c hành không t iề ọ ặ ề ệ ọ ọ ớ

n i t i ch n, mình đ ng k chuy n b ng c p ra. Đ ng đem k v thành tích x a em h cơ ớ ố ừ ể ệ ằ ấ ừ ể ề ư ọ

đ i h c danh ti ng này đ i h c uy tín kia, l p chuyên l p ch n, em thi đ i h c m y ch cạ ọ ế ạ ọ ớ ớ ọ ạ ọ ấ ụ

đi m, r i chuy n b n h c, h p l p, gi ng đ ng ra nói làm ng i kia không bi t gópể ồ ệ ạ ọ ọ ớ ả ườ ườ ế

chuy n th nào. Còn v i ng i có h c, cũng ph i h t s c khéo léo. Tâm lý Vi t Nam làệ ế ớ ườ ọ ả ế ứ ở ệ

tr ng công thì đ c đánh giá cao h n tr ng t , t t nghi p tr ng đ u vào đi m cao thìườ ượ ơ ườ ư ố ệ ườ ầ ể

đ c n h n tr ng có đ u vào th p, nên ng i ta có khuynh h ng che gi u các tr ngượ ể ơ ườ ầ ấ ườ ướ ấ ườ

h c mà h cho là không có gi i, c t cũng chút sĩ di n, con đ ng ép.ọ ọ ỏ ố ệ ừVí d d ng có l n g p ch kia, ch h c tr ng nào đó ch c cũng ít ng i bi t. D ng h iụ ượ ầ ặ ị ị ọ ườ ắ ườ ế ượ ỏ

thì ch nói ch t t nghi p tr ng đ i h c Cà Mau, t c cùng tr ng v i d ng. Cái d ngị ị ố ệ ườ ạ ọ ứ ườ ớ ượ ượ

h i l i d v y ch đ ng môn v i em r i, h c khóa m y nh , th y ch p úng m t h i, nóiỏ ạ ạ ậ ị ồ ớ ồ ọ ấ ỉ ấ ị ấ ộ ồ

hình nh khóa năm 2000, chuyên v kinh t mà d y b ng ti ng Lào. D ng nghe v y bi tư ề ế ạ ằ ế ượ ậ ế

là không ph i r i, nên thôi không h i n a, ch nói d , chuy n ch đ . Mình mà v n v oả ồ ỏ ữ ỉ ạ ể ủ ề ặ ẹ

thêm là làm gì tr ng này có khoa ti ng Lào, hay ki u làm gì có khóa 2000, ph i là K21,ườ ế ể ả

K22 ch thì ch làm ch y quê. Quê thì khó hu . Nên con g p ai nói t t nghi p tr ng nàoứ ỉ ị ấ ề ặ ố ệ ườ

đó mình bi t, n u mình h i ch bi t th y A, gi ng đ ng B hay môn h c C không, h lúngế ế ỏ ị ế ầ ả ườ ọ ọ

túng nói ki u h i đó h c nhi u l m ch nh gì, thì thôi không h i n a, nhé. Chuy n ngayể ồ ọ ề ắ ả ớ ỏ ữ ể

ch đ cho d ng. Con mà xoáy vô ép cho đ c thì m t h i lòi ra là ch t t nghi pủ ề ượ ượ ộ ồ ị ố ệ

Harvard, là tr ng không có n i ti ng nên ch mu n gi u nh m đi. Con vui s ng bi t baoườ ổ ế ỉ ố ấ ẹ ướ ế

vì tìm ra s th t, nh ng c h i giao ti p gi a con v i ch y đ n đây là k t thúc. Vì con vôự ậ ư ơ ộ ế ữ ớ ị ấ ế ế

duyên.

Th hai là con ph i có óc quan sát. Trong giao ti p con c g ng đ ý theo dõi, quan sátứ ả ế ố ắ ể

nh ng đi m chung gi a mình và đ i t ng giao ti p, nói cái gì mà c hai đ u hào h ngữ ể ữ ố ượ ế ả ề ứ

tham gia nghe và nói. Khi ng i cùng m t bà lão không còn răng, con đ ng m i bà nhai khôồ ộ ừ ờ

m c. Nói ngon l m, ăn đi. a sao răng bà r ng h t tr n v y, ch c bà ít quánh răng ph iự ắ Ủ ụ ế ơ ậ ắ ả

73

Cà phê cùng Tony

hem. Coi răng con nè, đ u tăm t p. Bà lão sẽ nh bã tr u vào m t con. Hay con đi đám ma,ề ắ ổ ầ ặ

con chúc tang gia có m t ngày tang l th t nhi u ni m vui, hay ăn m c qu n áo xanh độ ễ ậ ề ề ặ ầ ỏ

tím h ng, đ ng ch p hình t s ng đăng lên facebook, nói v i gia ch ch t thì thôi ch gìồ ứ ụ ự ướ ớ ủ ế ứ

đâu mà bu n d v y, ai h ng ch t, còn v a nói v a c n h t d a nh đ y nhà, móc đi nồ ữ ậ ổ ế ừ ừ ắ ộ ư ả ầ ệ

tho i ra c i nói xôn xao.....thì m t lúc c tang gia sẽ b i r i. Hay đi đám c i thì con laoạ ườ ộ ả ố ố ướ

lên sân kh u, rên r hát m y bài n i dung toàn tan v và chia tay. M t h i là b cô dâu chúấ ỉ ấ ộ ỡ ộ ồ ị

r r t dí con ch y có c luôn. Ng i u ng cà phê v i m t nhóm b n, con ph i tìm đi mể ượ ạ ờ ồ ố ớ ộ ạ ả ể

chung c a t t c m i ng i đ ai cũng có th tham gia vô nói, ch trong nhóm có m t anhủ ấ ả ọ ườ ể ể ứ ộ

rành bóng đá, còn t t c các ch còn l i thì ch bi t n u ăn, con hào h ng nói bóng đá v iấ ả ị ạ ỉ ế ấ ứ ớ

anh kia, m y ch còn l i sẽ chán, mu n b v . Nên ng i thông minh nh t là ng i tìmấ ị ạ ố ỏ ề ườ ấ ườ

đi m chung nhi u nh t, r i tri n khai cho h góp chuy n. Th t ra, c hai ng i con g pể ề ấ ồ ể ọ ệ ậ ứ ườ ặ

ngoài đ ng b t kỳ, h đ u có đi m chung c , t i con không bi t nh n ra y thôi. Ví d ,ườ ấ ọ ề ể ả ạ ế ậ ấ ụ

h đ u là ng i Vi t Nam, đ u bi t ti ng Vi t, đ u đang đi xe máy, đ u thích ăn c m h nọ ề ườ ệ ề ế ế ệ ề ề ơ ơ

ăn ph , đ u đ c Tony Bu i Sáng v.v…Con ch p l y khai thác li n, th là m i ng i đ uở ề ọ ổ ụ ấ ề ế ọ ườ ề

rôm r tham gia, giao ti p sẽ đ t đ n m c xu t s c, ai n y đ u nhìn con, yêu m n, say mê.ả ế ạ ế ứ ấ ắ ấ ề ếNh ng con cũng ph i đ ý tránh làm t n th ng hay t ái cho ng i nghe khi đ c p đ nư ả ể ổ ươ ự ườ ề ậ ế

đi m y u c a h . V a giao ti p vài câu, mình ph i lanh l i nh n ra đi m y u c a t ngể ế ủ ọ ừ ế ả ợ ậ ể ế ủ ừ

ng i đ đ a vô danh m c các ch đ nh y c m, ph i lái qua đ tài khác n u ai đó đườ ể ư ụ ủ ề ạ ả ả ề ế ề

c p. Gi d trong nhóm ng i u ng cà phê đó, có m t anh r t x u trai, mà có m t ch c mãiậ ả ụ ồ ố ộ ấ ấ ộ ị ứ

huyên thuyên v s thanh tú c a d ng, thì ch c ch n anh kia cũng m c c m, cũng có chútề ự ủ ượ ắ ắ ặ ả

bu n nh . Con nghe th y thì l p t c lái ch đ sang h ng khác ngay. Nói " d m y anhồ ẹ ấ ậ ứ ủ ề ướ ạ ấ

ch hem bi t ch d ng Tony c a con d o này cũng xu ng s c r i, À, mà cái bài vi t vị ế ứ ượ ủ ạ ố ắ ồ ế ề

XYZ hôm b a ch th y hay hem, đ c xong em cũng mu n đi Hà Giang". Cái h sẽ nói theo ýữ ị ấ ọ ố ọ

con v a nói. Con rút kinh nghi m nhé. Con ch đ c p chuy n ngo i hình c a d ng khi điừ ệ ỉ ề ậ ệ ạ ủ ượ

cà phê v i Alain Delon hay L ng Tri u Vỹ.ớ ươ ềD ngượ

74

Cà phê cùng Tony

Chuy n nói (bài hai)ệ

Ăn và nói đi chung v i nhau, nên ng i ta hay b o “ th ng nhóc đó bi t ăn bi t nói”, "conớ ườ ả ằ ế ế

bé đó ăn nói khôn khéo, v a khôn v a khéo”. Có hai đi m mà ng i ta hay quánh giá trongừ ừ ể ườ

giao ti p ng x , là Nói và Ăn. Hôm b a d ng ti n c m t " con d ng" vô công ty kiaế ứ ử ữ ượ ế ử ộ ượ

th c t p, vô hai tháng sau, g p s p h i th th y nó ăn nói có đ c hem thì nh n vô làmự ậ ặ ế ỏ ử ấ ượ ậ

giùm", ng i ta phán “ Th ng đó Ăn đ c l m”. D ng ch bi t khóc.ườ ằ ượ ắ ượ ỉ ế

Tr l i vi c g p đ i t ng giao ti p, mình ph i khéo léo và t nh h t s c. Quan sát đở ạ ệ ặ ố ượ ế ả ế ị ế ứ ể

ch n l i lẽ cho phù h p. Luôn đ t mình vào hoàn c nh c a h . Ví d g p ng i mu n giaọ ờ ợ ặ ả ủ ọ ụ ặ ườ ộ

đình, hay ch a có b b ch gì, mình không nên nói t m riêng, nói chuy n con chuy n cái.ư ồ ị ổ ấ ệ ệ

Vì ng i ta không có đ có th góp chuy n. Nên mình có th nói đ c thân cũng có cái hayườ ể ể ệ ể ộ

c a nó, nhi u lúc em cũng mu n đ c thân nh ch đ t do đi đây đi đó, ch c ch đi du l chủ ề ố ộ ư ị ể ự ắ ị ị

nhiê u l m h . Th là ch y m t sáng r , thao thao ngay, vì b t trúng đ tài. Khoe li n đã điắ ả ế ị ấ ặ ỡ ắ ề ề

25 n c. Hay g p anh nông dân quê, thì nh ng đ tài nh vũ tr ng, siêu th …mình nênướ ặ ở ữ ề ư ườ ị

tránh. N u nh có than th quê bu n, thì mình đ ng có hùa theo. Cũng đ ng nói a anhế ả ở ở ồ ừ ừ ủ

sao h m lên Sài Gòn s ng, chi d i này bu n dz y anh. nh sẽ t i thân, u ng “g ” vàẻ ố ở ướ ồ ậ Ả ủ ố ụ

“m i khi chi u v , anh ng i khóc bên dòng sông”. Mình nên nói là em n s xô b n ào ỗ ề ề ồ ớ ự ồ ồ ở

ph th rùi anh i. S ng ph chán l m. Anh đang “tr ng cây gì, nuôi con gì”, năng su t raố ị ơ ố ở ố ắ ồ ấ

sao? Có xài phân bón thu c sâu c a hãng Ph ng Tím hem? Nói em thích quê anh quá hà,ố ủ ượ

em thích s bình yên c a l c bình tím ng t trôi sông, em thích ti ng bìm b p kêu chi uự ủ ụ ắ ế ị ề

nghe tha thi t. Em thích và em thích. Anh may m n đây vì có không khí trong lành mátế ắ ở

m , v già em sẽ d n nhà xu ng đây v i anh. Nghe v y là ng mát ru t mát gan, lao raẻ ề ọ ố ở ớ ậ ổ ộ

v n, gà v t heo qué gì cũng b t làm th t cho mình nh u.ườ ị ắ ị ậ

À, nói nh u m i nh , có l n d ng nh u v i m t nhóm th ng nhân giàu có và m t s cánậ ớ ớ ầ ượ ậ ớ ộ ươ ộ ố

b tín d ng ngân hàng mà m y đ i gia y đang giao d ch. Lúc cao h ng, m i ng i thaoộ ụ ấ ạ ấ ị ứ ọ ườ

thao b t tuy t v s Tàu nh Tam Qu c, Khu t Nguyên. C u cán b ngân hàng h i anhấ ệ ề ử ư ố ấ ậ ộ ỏ

Tony i, Khu t Nguyên s ng đ i nhà gì Trung Qu c y nh , cái d ng nói Khu tơ ấ ố ở ờ ở ố ấ ỉ ượ ấ

Nguyên là ng i n c S th i Chi n qu c. M t ông đ i gia tên Thành nh y vô, t i mày tr tườ ướ ở ờ ế ố ộ ạ ả ụ ậ

h t, ăn h c cho l m vào nh ng r t ngu, Khu t Nguyên thì rõ ràng là đ i nhà Nguyên r i.ế ọ ắ ư ấ ấ ờ ồ

75

Cà phê cùng Tony

Cái m i ng i cãi qua cãi l i, cái c u nhân viên ngân hàng âm th m tra google trên Iphone,ọ ườ ạ ậ ầ

tra xong cái á, đúng r i, anh Tony nói đúng, anh Thành nói sai, đây nè, thông tin nh th nàyồ ư ế

th này r i đ c to lên. ng kia quê, gi n tái m t. M t ng li c m t cái, d ng đoán là “rùiế ồ ọ Ổ ậ ặ ắ ổ ế ộ ượ

xong đ i mày nha con, mai tao rút h t ti n g i qua ngân hàng khác ”. D ng th y căng,ờ ế ề ử ượ ấ

cũng t i nghi p cho c u cán b tín d ng kia, l ch a h c kỹ năng giao ti p nên m c ph iộ ệ ậ ộ ụ ỡ ư ọ ế ắ ả

chút sai l m. Cái d ng tr tài li n, nói anh Thành cũng nói đúng, đ i nhà Nguyên thì cũngầ ượ ổ ề ờ

có bao nhiêu là Khu t Nguyên, tên riêng mà, Trung Qu c dân s đông, trùng tên nhi u l m.ấ ố ố ề ắ

Nh ng bây gi t t c đ u Khu t bóng, ch có chúng ta còn đây, thôi Dzô. Ông đ i gia c iư ờ ấ ả ề ấ ỉ ở ạ ườ

há há, u ng c n ly, nói Tony à, mai anh sẽ mua phân c a hãng Ph ng Tím đ bón cây c nhố ạ ủ ượ ể ả

trong v n. Khi ng i ta ng b ng, cái gì mình bán h cũng mua. B n nào làm sales nh l iườ ườ ư ụ ọ ạ ớ ờ

d ng d n.ượ ặ

Có l n d ng đi khách, ông khách này B c Giang vô. Khách hàng l n, giàu có vô song. Cáiầ ượ ở ắ ớ

cùng nhau đi thăm đ i lý. Ng i trên xe h i t Sài Gòn xu ng C n Th , đi t i Long An là ngạ ồ ơ ừ ố ầ ơ ớ ổ

tháo giày ra cho mát. Ng i Vi t hay v y, hay b dép b giày ra ngoài h m bi t vì sao, n iườ ệ ậ ỏ ỏ ẻ ế ơ

công c ng nh trên tàu xe máy bay, không đ c b chân ra kh i giày, tr đi chuy n bay dài,ộ ư ượ ỏ ỏ ừ ế

nh ng ng i ta sẽ ph i mang bít t t m i. Cái bít t t (v ) c a ng b c mùi, d ng nói thi t,ư ườ ả ấ ớ ấ ớ ủ ổ ố ượ ệ

chu t ch t ba ngày còn th m h n g p v n l n. V y mà ng h m bi t, vô t c i nói.ộ ế ơ ơ ấ ạ ầ ậ ổ ẻ ế ư ườ

Mi ng ng thì cũng ch th m tho gì, v a mùi thu c lá v a mùi nha chu. Lúc đó h m bi tệ ổ ả ơ ừ ố ừ ẻ ế

nói sao đ ng b chân vô l i trong giày n a. Cũng ch mu n ng im l ng. Nh ng nói gì bâyể ổ ỏ ạ ữ ỉ ố ổ ặ ư

gi . S ng ph t ý, vì ông này c c kỳ giàu có và quy n l c nên tinh t ng tinh vi l m, nóiờ ợ ổ ậ ự ề ự ướ ắ

hu ch to t ra ch c ng đánh b m m t mình luôn. Th là c xe ph i ch u đ ng. T i Ti nỵ ẹ ắ ổ ầ ắ ế ả ả ị ự ớ ề

Giang thì anh tài x b t đ u tay lái lo ng cho ng. M i ng i b t đ u nôn nh . Cô nhânế ắ ầ ạ ạ ọ ườ ắ ầ ẹ

viên đi cùng có m t qu quít trong gi , cái l y ra ăn . D ng và anh tài x đ u xin v quýtộ ả ỏ ấ ượ ế ề ỏ

đ ng i. Cái ng nói, ái chà, nhân viên hãng Ph ng Tím sao thích ng i v quýt quá nh , tàiể ử ổ ượ ử ỏ ỉ

x cũng b say xe nôn ói là sao? Đâu kho ng 1h sau thì ng cũng bu n nôn, bèn b chân vôế ị ả ổ ồ ỏ

l i trong giày, vì s ói vô đôi giày Ý c ngàn đô. M ng h t bi t.ạ ợ ả ừ ế ế

Trong tr ng h p này, ngôn t tr nên b t l c, mình nói sao cũng ch t, nên mình chuy nườ ợ ừ ở ấ ự ế ể

qua hành đ ng, hy v ng h nh n ra mà thay đ i. M c a s xe cho gió nó vô át b t mùi,ộ ọ ọ ậ ổ ở ử ổ ớ

ng ng l i t t vô ch nào đó u ng n c…sẽ giúp mình t n t i đ c. Còn không thì c th yừ ạ ạ ỗ ố ướ ồ ạ ượ ứ ấ

76

Cà phê cùng Tony

xe rác đâu thì bu vô đ ng c nh ng i cho quen, sau này mùi gì cũng th y th m c . Và mìnhở ứ ạ ử ấ ơ ả

nh , đ ng bao gi rút chân ra kh i giày ch n công c ng nhé, vì mùi hôi c a mình có thớ ừ ờ ỏ ở ố ộ ủ ể

mình không nh n ra, nh ng là c c hình v i ng i khác. Và vì th lo i này trong xã h iậ ư ự ớ ườ ể ạ ộ

mình cũng nhi u, nên t t nh t đi đâu cũng th s n m t qu quýt.ề ố ấ ủ ẵ ộ ả

Nên th y ai đi đ ng mà c m qu quýt, thì h i có ph i " câu l c b con d ng" hem. Cònấ ườ ầ ả ỏ ả ạ ộ ượ

th y ai b hôi chân, hay n i công c ng mà h m có ý t gì c , thì đ a bài này cho h đ c.ấ ị ở ơ ộ ẻ ứ ả ư ọ ọ

77

Cà phê cùng Tony

Chuy n West Point ( WP)ệ ở

Mỹ, đi xin vi c làm, n u vào th y có ng viên t t nghi p tr ng West Point cùng thamỞ ệ ế ấ ứ ố ệ ườ

gia thì thôi coi nh mình c m ch c 1 su t r t. Đi v cho nhanh, kh i ph ng v n n a. R tư ầ ắ ấ ớ ề ỏ ỏ ấ ữ ấ

đông các s p l n c a các t p đoàn Mỹ t t nghi p tr ng West Point, t l giám đ c đi uế ớ ủ ậ ở ố ệ ườ ỷ ệ ố ề

hành (CEO) trên sinh viên t t nghi p cao h n Harvard, Stanford, hay Yale ( l u ý t t l ).ố ệ ơ ư ừ ỷ ệ

Trong gi i CEO qu c t , n u nghe ai nói tao t ng h c West Point, ng i ta cũng nhìnớ ố ế ế ừ ọ ở ườ

mình t trên xu ng d i, nh 1 th c th l , m t con ng i hoàn h o. Không x p h ngừ ố ướ ư ự ể ạ ộ ườ ả ế ạ

đ c vì nó không có tiêu chu n đ x p.ượ ẩ ể ế

V y West Point là tr ng gì? Đó chính là h c vi n quân s Hoa Kỳ. Đi u khá l là m c dù làậ ườ ọ ệ ự ề ạ ặ

h c vi n quân s , nh ng l i là lò đào t o các qu n tr cao c p cho kinh t th gi i. Sau 5ọ ệ ự ư ạ ạ ả ị ấ ế ế ớ

năm b t bu c ph i ph c v trong quân đ i, ph n l n các b n r i b binh nghi p, h cắ ộ ả ụ ụ ộ ầ ớ ạ ờ ỏ ệ ọ

thêm m t th c sĩ qu n tr kinh doanh (MBA), đi làm cho các t p đoàn. R i thăng ti n r tộ ạ ả ị ậ ồ ế ấ

nhanh, th ng tr thành qu n lý c p cao CEO t m qu c t mà các công ty săn đ u ng iườ ở ả ấ ầ ố ế ầ ườ

hay tìm, đ làm s p ví d hãng hàng không qu c gia A, t p đoàn d c ph m B, t p đoànể ế ụ ố ậ ượ ẩ ậ

hàng tiêu dùng C...

West Point, có m t slogan là c đ a cho tôi m t ng i không ph i tâm th n, tôi đ u cóỞ ộ ứ ư ộ ườ ả ầ ề

th đào t o thành 1 công dân u tú. M i năm tr ng WP ch tuy n kho ng 1300 b n,ể ạ ư ỗ ườ ỉ ể ả ạ

nh ng h c sinh u tú nh t c a h n 300 tri u dân Mỹ và 7 t ng i trên trái đ t. Và trong 4ữ ọ ư ấ ủ ơ ệ ỷ ườ ấ

năm h c, b t bu c ph i lo i th i 10%/năm, năm cu i ch còn d i 1000 b n ra tr ng.ọ ắ ộ ả ạ ả ố ỉ ướ ạ ườ

300

b n b lo i y, m y tr ng nh Harvard, MIT,Cambridge...giành l y h t, vì ch y u r t bênạ ị ạ ấ ấ ườ ư ấ ế ủ ế ớ

WP là môn th d c ch trí tu là v n quá ngon đ đào t o thành sinh viên u tú, giúpể ụ ứ ệ ẫ ể ạ ư

tr ng n i danh.ườ ổ

Ch ng trình h c WP r t đa d ng, t vũ tr đ n cách b t tay, cách u ng r u v n t nhươ ọ ở ấ ạ ừ ụ ế ắ ố ượ ẫ ỉ

táo, cách g p mùng m n chi u g i đ n tranh lu n các tác ph m c a Victor Hugo, trênấ ề ế ố ế ậ ẩ ủ

thông thiên văn, d i t ng đ a ch t, gi a th u nhân tâm. Tony quen v i anh b n, t tướ ườ ị ấ ữ ấ ớ ạ ố

nghi p tr ng WP và đang làm s p m t công ty đa qu c gia Singapore, m i l n g p, nhệ ườ ế ộ ố ở ỗ ầ ặ ả

78

Cà phê cùng Tony

k v tr ng WP v i m t thái đ t hào, mình nghe mà say mê, chi c nh n bi u t ngể ề ườ ớ ộ ộ ự ế ẫ ể ượ

c a c u sinh viên WPer trên tay anh l p lánh.ủ ự ấ

nh k , sinh viên WPer v a vào tr ng đã ph i b kh ng b tinh th n. Quan ni m là tr ngẢ ể ừ ườ ả ị ủ ố ầ ệ ụ

n c sôi 100 đ r i đem qua tr ng n c đá, đ sau này, dù có b t c s c gì trong đ i, hướ ộ ồ ụ ướ ể ấ ứ ự ố ờ ọ

cũng c m th y bình th ng, ch ng xi nhê. Đ u tiên là h nh t t ng t p sinh viên vào trongả ấ ườ ẳ ầ ọ ố ừ ố

phòng, sau đó 2 gi sau thì th ra, yêu c u tr l i các câu h i nh có bao nhiêu bóng đènờ ả ầ ả ờ ỏ ư

trong phòng, bàn gh màu gì, lúc vào m y h m y phút, lúc ra m y h m y phút, ng i ng iế ấ ấ ấ ấ ườ ồ

bên trái b n có đeo đ ng h không, ng i bên ph i tên gì....Tr l i không đ c là t đ ngạ ồ ồ ườ ả ả ờ ượ ự ộ

cu n gói v nhà. Bài h c đ u tiên v ÓC QUAN SÁT, cái quan tr ng nh t c a m t nhà qu nố ề ọ ầ ề ọ ấ ủ ộ ả

tr tài ba. Và n bài h c t ng t nh v y. Sau này, nh đem các bài h c này ch bi n l iị ọ ươ ự ư ậ ả ọ ế ế ạ

thành tài li u d y sinh viên các đ i h c khác hay nhân viên th c t p cho t p đoàn, c 1ệ ạ ạ ọ ự ậ ậ ứ

đ a "đo t gi i nh t ngáo ng toàn qu c" vào mà ch u h c, 6 tháng sau thì l t xác thành 1ứ ạ ả ấ ơ ố ị ọ ộ

ng i m i hoàn toàn, thành c Steve Job luôn. Tony xin tài li u c a nh, đem v VN d ch,ườ ớ ỡ ệ ủ ả ề ị

áp d ng cho hãng c a mình và đang biên t p l i cho câu l c b con d ng. Các b n b mụ ủ ậ ạ ạ ộ ượ ạ ấ

Like Tony Bu i Sáng đ đ c các tài li u này đã đ c Vi t hoá theo Tony's style.ổ ể ọ ệ ượ ệ

Anh nói, rõ ràng d u n đào t o r t quan tr ng v i ng i tr . N u ch u khó và có ph ngấ ấ ạ ấ ọ ớ ườ ẻ ế ị ươ

pháp đào t o đúng, ngây ngô ngáo ng v n tr thành xu t s c, vì chúng ta gi i l m ch sạ ơ ẫ ở ấ ắ ỏ ắ ỉ ử

d ng có 1/10 kh năng c a b não. Tr l i h c vi n WP l ng danh bên b sông Hudson,ụ ả ủ ộ ở ạ ạ ệ ừ ờ

cách không xa New York, đây là c m c a m i ông b khi có đ a con trai ra đ i, và mu nướ ơ ủ ọ ố ứ ờ ố

nó ” đã mang ti ng trong tr i đ t, ph i có danh gì v i núi sông”. Đào t o tr thành côngế ở ờ ấ ả ớ ạ ở

dân có ích, gi i giang, đ tho chí tang b ng h th , vùng v y gi a đ t tr i. Khi 18-30 tu i,ỏ ể ả ồ ồ ỉ ẫ ữ ấ ờ ổ

trong lúc đám ngây ngô kia đ t tu i tr trong các quán bar, các quán cà phê, vũ tr ng, rũố ổ ẻ ườ

r i xoã tóc đi ra đi vô vì không bi t làm gì, su t ngày chat chit nhăng cu i, ng nhi u h nượ ế ố ộ ủ ề ơ

h c và làm nên đ u óc u u mê mê, nông c n, cái gì cũng làm bi ng, cũng l i…thì các b nọ ầ ạ ế ườ ạ

WPer đã ph i v t v đ u t trí l c và th l c. Th vi n WP m 24/24, đó ng i ta th yả ấ ả ầ ư ự ể ự ư ệ ở ở ườ ấ

nh ng cái đ u c m cúi ghi ghi chép chép, nh ng cu n sách dày c m ph i đ c xong trongữ ầ ắ ữ ố ộ ả ọ

m t vài ngày. Đ c nhanh và r t nhanh, đ sau này đi làm, gi y t công văn, đ c nhoayộ ọ ấ ể ấ ờ ọ

nhoáy đ phúc đáp, ch th lo i th y ch nhi u đ c nh c m t, thì thôi kh i tuy n d ng.ể ứ ể ạ ấ ữ ề ọ ứ ắ ỏ ể ụ

Nó đánh v n 1 công văn đ c xong m t h t c ngày, năng su t lao đ ng sẽ kém. Trí th c làầ ọ ấ ế ả ấ ộ ứ

79

Cà phê cùng Tony

ph i đ c nhanh đ làm vi c gi i, mà mu n đ c nhanh thì ph i t p luy n.ả ọ ể ệ ỏ ố ọ ả ậ ệ

nh k , kỹ năng thuy t trình, thuy t pháp sao cho ng i khác nghe mà r ng r i tay chânẢ ể ế ế ườ ụ ờ

n m trong ch ng trình h c. Nh ng b c t ng WP luôn đông ngh t h c viên đ ng nhìnằ ươ ọ ữ ứ ườ ở ẹ ọ ứ

vào đó, t p nói v i b c t ng, rùi t thu âm nghe đi nghe l i, nói đi nói l i sao cho hay m iậ ớ ứ ườ ự ạ ạ ớ

thôi. Nên sau này, mình g p m t CEO t ng là WPer nói chuy n, ai cũng có c m giác mình đãặ ộ ừ ệ ả

quen h t lâu l m, nghe gi ng nói m áp và tr m b ng y, mình ch mu n đi theo đọ ừ ắ ọ ấ ầ ổ ấ ỉ ố ể

đ c b o ban, d y d , tr ng thành.ượ ả ạ ỗ ưở

WPer đ c đào t o kỹ v th l c trong su t 4 năm h c. D i tr i tuy t l nh kh ng khi p,ượ ạ ề ể ự ố ọ ướ ờ ế ạ ủ ế

h ph i lăn lê bò tr n đ t p th l c. 5h sáng là k ng đánh th c d y, t p th l c b ngọ ả ườ ể ậ ể ự ẻ ứ ậ ậ ể ự ằ

các bài t p v i c ng đ n ng c a v n đ ng viên nhà ngh . T p b i, đ ng n c m yậ ớ ườ ộ ặ ủ ậ ộ ề ậ ơ ứ ướ ấ

ti ng đ ng h , ai đu i quá thì v t lên, coi nh r t. R i t p v t m i đ a hình. Rèn luy nế ồ ồ ố ớ ư ớ ồ ậ ượ ọ ị ệ

th l c sao cho m i đi u ki n th i ti t đ u ph i thích nghi, nóng 45 đ châu Phi hay âmể ự ọ ề ệ ờ ế ề ả ộ ở

20 đ Alaska đ u ch u đ c.ộ ở ề ị ượ

Kỹ năng t n t i cho m t Wper đ c chú ý đào t o kỹ. Nh ng l n trong đêm t i, h b thồ ạ ộ ượ ạ ữ ầ ố ọ ị ả

gi a r ng, và tìm cách v l i tr ng b ng m i kh năng có th , nhìn các vì sao trên tr iữ ừ ề ạ ườ ằ ọ ả ể ờ

đoán h ng, tìm th c ăn, con gì ăn đ c, cây gì ăn đ c.... Và có khi đang ng say gi c, 2 hướ ứ ượ ượ ủ ấ

sáng b đánh th c d y đ ki m tra ki n th c, v i các câu h i nh 10 v t ng gi i nh tị ứ ậ ể ể ế ứ ớ ỏ ư ị ướ ỏ ấ

m i th i đ i là ai, t ng Tr n H ng Đ o vi t Binh Th Y u L c v i n i dung chính là gì,ọ ờ ạ ướ ầ ư ạ ế ư ế ượ ớ ộ

n u b n là Napoleon, b n sẽ vi t l i l ch s c a Waterloo nh th nào v.v....Không tr l iế ạ ạ ế ạ ị ử ủ ư ế ả ờ

đ c, ph i đ ng ngoài hành lang c đêm đ suy nghĩ, lên th vi n t tìm tài li u ng iượ ả ứ ả ể ư ệ ự ệ ồ

nghiên c u, coi nh n câu tr l i. H thi t k m t ch ng trình đào t o đ m i WPer cóứ ư ợ ả ờ ọ ế ế ộ ươ ạ ể ỗ

đ c dáng vóc c a m t ng i m u, s c kho c a m t v n đ ng viên Olympic, trí tu c aượ ủ ộ ườ ẫ ứ ẻ ủ ộ ậ ộ ệ ủ

m t h c gi , ăn nói nh m t thuy t gia, c x nh m t chuyên gia tâm lý.ộ ọ ả ư ộ ế ư ử ư ộ

Khi v già, h thành l p các h i c u sinh viên WPer alumni, đi câu cá bên b bi n Ca-ri-bê,ề ọ ậ ộ ự ờ ể

đi ng m hoàng hôn Bali, thong dong t t i, phong l u tuy t đ nh, vì ai cũng có m t tu iắ ở ự ạ ư ệ ỉ ộ ổ

tr h c và làm nh điên. Còn có nh ng ng i đàn ông trên đ i, v già r i, mà v n c v tẻ ọ ư ữ ườ ờ ề ồ ẫ ứ ậ

l n m u sinh, xin ti n v , xin ti n con cái, thì cũng có th h kém may m n, nh ng cũng cóộ ư ề ợ ề ể ọ ắ ư

80

Cà phê cùng Tony

th h đã lãng phí tu i tr m t cách vô b trong các trò trai gái, ăn ch i đàn đúm, xài ti nể ọ ổ ẻ ộ ổ ơ ề

c a cha m , hay đ n gi n là l i nh t thây. Làm bi ng thì sau này ph i kh , th thôi. Tráchủ ẹ ơ ả ườ ớ ế ả ổ ế

ai.

N u b n nhìn các h c viên WP đánh đàn, nh y, khiêu vũ, võ thu t, hát, o thu t, thámế ạ ọ ả ậ ả ậ

hi m, vẽ…hay th m chí t m ng i c t t a gi y đ rèn luy n đôi tay khéo léo, b n sẽ th yể ậ ỉ ỉ ồ ắ ỉ ấ ể ệ ạ ấ

mình sẽ ph i c g ng nhi u, th t nhi u n a, b n v n còn l i quá. M t ngày ch có 24h, làả ố ắ ề ậ ề ữ ạ ẫ ườ ộ ỉ

công b ng cho t t c m i ng i. Chúng ta ph i ng 6-8 ti ng, t c 1/3 cu c đ i là cho vi cằ ấ ả ọ ườ ả ủ ế ứ ộ ờ ệ

ng , nên ai cũng ch còn 16h trong ngày. Nên ph i chia ra, làm gì, h c gì trong quỹ th i gianủ ỉ ả ọ ờ

ít i đó. M t WPer n u sáng s m không n p đ c b ng mô t công vi c trong ngày ( dailyỏ ộ ế ớ ộ ượ ả ả ệ

to-do list) cho b n tr ng nhóm, thì coi nh n m ch c su t cu n gói v quê. Không cóạ ưở ư ắ ắ ấ ố ề

chuy n ng d y và ngày đó không bi t mình ph i làm gì.ệ ủ ậ ế ả

Sinh viên ng i Vi t West Point khá đông, nh ng đ u là Vi t ki u, n nhi u h n nam. Duườ ệ ở ư ề ệ ề ữ ề ơ

h c sinh qu c t WP m t năm ch vài ba ch c b n, vì đ u vào khó quá. Cambodia có m tạ ố ế ở ộ ỉ ụ ạ ầ ộ

v t ng tr ba m i m y tu i cũng t t nghi p tr ng này. B n mà nhìn th y c u này,ị ướ ẻ ươ ấ ổ ố ệ ườ ạ ấ ậ

không mê thì thôi. Đ p ng i ng i t ngo i quan đ n nhân cách, m nh mẽ nam tính vàẹ ờ ờ ừ ạ ế ạ

thông tu , quý phái t c t cách đ n tinh th n, m t n c i cũng ch a s bao dung nhệ ừ ố ế ầ ộ ụ ườ ứ ự ư

tr i đ t, th t là không có gì có th so sánh n i. S c tranh ch p đ n Preah vihear v i Tháiờ ấ ậ ể ổ ự ố ấ ề ớ

Lan, hai bên quy t không bên nào ch u nh ng bên nào, th m chí đã vang lên ti ng súng.ế ị ườ ậ ế

Tr c tình hình c p bách đó, anh nh n nhi m v c a t qu c và lên đ ng đi đàm phánướ ấ ậ ệ ụ ủ ổ ố ườ

v i ng i Thái. Và ch v i ánh m t m áp và vài câu nói s c s o theo phong cách Westớ ườ ỉ ớ ắ ấ ắ ả

Point, bên Thái Lan ph i xin l i và rút quân, nh ng l i ngôi đ n này cho quê h ngả ỗ ườ ạ ề ươ

Cambodia c a anh. Và thái bình đã tr v trên quê h ng Chùa Tháp...ủ ở ề ươ

81

Cà phê cùng Tony

Ph ng v n xin vi co ấ ệ

Sanh viên bây gi t t nghi p ra, th t nghi p nhi u quá. Có lẽ do kinh t đang suy thoái nênờ ố ệ ấ ệ ề ế

không ng m n i l ng hàng c a g n 400 trăm tr ng trên kh p c n c hàng năm s nậ ổ ượ ủ ầ ườ ắ ả ướ ả

xu t ra. Th nh ng 1 ngh ch lý là các doanh nghi p, lúc nào cũng than th tìm không raấ ế ư ị ở ệ ở

nhân viên gi i đ làm vi c. Cung và c u đ u r t l n, nh ng .....ỏ ể ệ ầ ề ấ ớ ư

L i tr c m t thu c v các b n sinh viên. Coi nh s c lao đ ng là 1 lo i hàng hóa đ c bi t,ỗ ướ ắ ộ ề ạ ư ứ ộ ạ ặ ệ

thì l ng chính là giá c a hàng hóa đó. Nên hàng t t giá cao và ng c l i. Nên các b n ph iươ ủ ố ượ ạ ạ ả

c g ng làm cho mình t t h n, m i mong bán đ c giá cao. T t v ngo i quan l n ch tố ắ ố ơ ớ ượ ố ề ạ ẫ ấ

l ng bên trong. Đi u ki n h c t p t t h n nhi u, nh t là v kinh t gia đình hàng thángượ ề ệ ọ ậ ố ơ ề ấ ề ế

chu c p và ti ng Anh, tin h c...nh ng kỹ năng truy n thông ( communication) c a các b nấ ế ọ ư ề ủ ạ

l i kém h n r t nhi u. Các kỹ năng m m khác nh t duy gi i quy t v n đ , giao ti p, tâmạ ơ ấ ề ề ư ư ả ế ấ ề ế

lý....ph n l n đ u không b ng x a. T năm 2004 đ n gi , Tony đã ph ng v n m y trămầ ớ ề ằ ư ừ ế ờ ỏ ấ ấ

b n đ cho doanh nghi p mình và cho các doanh nghi p b n...và rút ra đi u đó. ạ ể ệ ệ ạ ề

Cũng có th do chu c p gia đình t t quá nên vi c làm đ i v i 1 s b n, nh t a lông h ng.ể ấ ố ệ ố ớ ố ạ ẹ ự ồ

Làm cũng đ c mà không đi làm cũng đ c, tháng cũng có m y tri u gia đình g i lên. Nênượ ượ ấ ệ ử

thái đ v i công vi c không t t, ngay c b a đi ph ng v n, r nh thì đi, không r nh thì thôi.ộ ớ ệ ố ả ữ ỏ ấ ả ả

Tony có l n h n ph ng v n b n kia, qua email hay CV đ u t t, ngo i ng tin h c b ng c pầ ẹ ỏ ấ ạ ề ố ạ ữ ọ ằ ấ

quá tr i, tham gia đoàn đ i n a.... th là h n 2h chi u hôm sau lên ph ng v n. Ng i đ iờ ộ ữ ế ẹ ề ỏ ấ ồ ợ

đ n 3h không th y đâu m i đi n h i, s c u y b s c gì đó nghiêm tr ng nên không g iế ấ ớ ệ ỏ ợ ậ ấ ị ự ố ọ ọ

l i h y cu c h n đ c, ai dè nó p úng nói anh i em quên m t, gi em đang ng tr a, cóạ ủ ộ ẹ ượ ấ ơ ấ ờ ủ ư

gì mai g i l i cho em đ c hông? D đ c, anh Hai.ọ ạ ượ ạ ượ

Có cô bé kia t t nghi p lo i gi i, ph ng v n đã đ i vào làm đ c 2 ngày thì l p ló vàoố ệ ạ ỏ ỏ ấ ờ ượ ấ

phòng Tony, h i em có vi c này nói v i anh đ c không. Mình nói đ c, nó nói em xin nghỏ ệ ớ ượ ượ ỉ vì công vi c không phù h p. Em t t nghi p qu n tr kinh doanh, mà đi làm nhân viên vănệ ợ ố ệ ả ị

phòng t c làm lính nh th này, má em la m ng em ch t. Em ph i làm công vi c qu n trứ ư ế ắ ế ả ệ ả ị anh à, nên em đi coi có doanh nghi p nào c n qu n tr không thì em m i làm. Em chuyênệ ầ ả ị ớ

v qu n tr chi n l c đó anh. D , thôi em v v i má đi em, công ty anh đây có mình anhề ả ị ế ượ ạ ề ớ ở

82

Cà phê cùng Tony

qu n tr chi n l c à, em đòi làm thì anh th t nghi p sao.ả ị ế ượ ấ ệ

R i h s xin vi c cũng v y, chu n b s sài b t n. Đâu cái đ n xin vi c mua ngoài ti m,ồ ồ ơ ệ ậ ẩ ị ơ ắ ớ ơ ệ ệ

vi t ngh ch ngo c vài ch . R i gi y khám s c kh e cái chi cũng 10/10, m c dù m t c nế ệ ạ ữ ồ ấ ứ ỏ ặ ắ ậ

m y đ , c nh bác sĩ t ng không cho y. R i th m chí có th xin vi c th y ghi kính g iấ ộ ứ ư ặ ấ ồ ậ ư ệ ấ ử

công ty phân bón Ph ng H ng, mang đ n n p cho mình, mình nói công ty anh là công tyượ ồ ế ộ

Ph ng Tím em à, nó cãi Ph ng H ng. Mình nói a công ty c a anh thì anh ph i bi t ch ,ượ ượ ồ ủ ủ ả ế ớ

tên là Ph ng Tím. Nó cãi 1 h i th y không xong nên nói thôi đ em s a l i, mi ng l mượ ồ ấ ể ử ạ ệ ầ

b m nói Ph ng H ng không đ t, đ t Ph ng Tím nghe lúa th y m ( mình đoán đ c,ầ ượ ồ ặ ặ ươ ấ ẹ ượ

Tony v n b c th y trong ngh thu t nhép mi ng đoán ch ). Có đ a đi ph ng v n còn d tố ậ ầ ệ ậ ệ ữ ứ ỏ ấ ắ

theo 1 b y ng i lao nhao ngoài c a, mình h i xin vui lòng cho bi t ai đang xôn xao ngoàiầ ồ ử ỏ ế

đó, nói d đám b n thân c a em. Mình h i, mang theo chi v y, nó nói t i t i em đi chungạ ạ ủ ỏ ơ ậ ạ ụ

cho vui. L anh không ch u nh n em thì em gi i thi u đ a khác vô li n cho anh coi, đ cỡ ị ậ ớ ệ ứ ề ượ

thì nh n nó. Ôi d th ng quá.ậ ễ ươ

Th i gian toàn là facebook v i chat chit, v y mà đ n xin vi c nào cũng ghi s thích là đ cờ ớ ậ ơ ệ ở ọ

sách và th thao. Cái mình h i, th y b n ghi s thích là đ c sách, th ch ng hay cu n sáchể ỏ ấ ạ ở ọ ế ẳ ố

b n đang đ c có t a đ gì. Nó nói x o nên lúng túng, p úng m t h i r t lâu r i tr l i "D ,ạ ọ ự ề ạ ấ ộ ồ ấ ồ ả ở ạ

......Cô giáo Th o". Đó là t t c nó bi t v văn hóa đ c.Còn th thao, em đang ch i môn thả ấ ả ế ề ọ ể ơ ể

thao nào, nó nói d em hay quánh bida đ vào bu i t i. Th nh tho ng cũng có ti n lên x pạ ộ ổ ố ỉ ả ế ậ

xám ph m bài cào 3 lá. Cũng v n đ ng tay m t r t kinh anh à. a, th y em gi i trí lànhỏ ậ ộ ắ ấ Ừ ấ ả

m nh quá, anh sẽ nh n em.ạ ậ

83

Cà phê cùng Tony

M t s c hoa ti gôn…ộ ắ

Năm 18 tu i, Tony có đi g p 1 ông c u tr c khi lên đ ng vô Sài Gòn. ng d n, vô đó n uổ ặ ậ ướ ườ Ổ ặ ế

nhà tr hay ký túc xá, ph i tuy t đ i không đ c chung v i m y c u m cô chiêu. Vì sẽở ọ ả ệ ố ượ ở ớ ấ ậ ấ

nh h ng đ n tính m ng. Tony h m tin, nóigì ghê v y c u.ả ưở ế ạ ẻ ậ ậ

Vô SG, lên sinh ho t NVH thanh niên, quen v i nhi u b n sinh viên đ n t các t nh. Tonyạ ớ ề ạ ế ừ ỉ

qua chung v i h thay vì tr chung v i đ ng h ng, ch vì mu n khám phá các văn hóaở ớ ọ ọ ớ ồ ươ ỉ ố

các vùng mi n khác nhau. Có l n cùng nhau thuê nguyên căn nhà đ ng Tr n Văn Đang,ề ầ ở ườ ầ

trong đó có K, dân Đà N ng, h c Bách Khoa. K là c u m chính hi u vì lúc quê, b m c uẵ ạ ậ ấ ệ ở ố ẹ ậ

y ch a cho K r vô cái gì trong nhà, c ng i trong phòng trên l u, t i gi ăn thì xu ng. Kấ ư ờ ứ ồ ầ ớ ờ ố

làm bi ng kinh kh ng, 1 cái áo đi v m hôi t đ m ch cũng treo cho khô, r i mai m cế ủ ề ồ ướ ẫ ứ ồ ặ

ti p. Qu n lót qu n đùi thì góc nào cũng có, nhà t m cũng có, b p cũng có. M n mùngế ầ ầ ắ ế ề

chi u g i thì ch a th y gi t bao gi , ai th y hôi quá thì gi t giùm. Ăn thì toàn c m b i, anhế ố ư ấ ặ ờ ấ ặ ơ ụ

em hùn ti n n u thì K nói không, vì ph i b phân công n u 1 b a. Nên t i gi ăn c m, m iề ấ ả ị ấ ữ ớ ờ ơ ọ

ng i quây qu n l i là K xách xe ch y đi.ườ ầ ạ ạ

Ba m K vi t th g i vô thôi là g i. K ch ng tr l i bao gi , nói làm bi ng vi t l i. T mẹ ế ư ử ử ẳ ả ờ ờ ế ế ạ ắ

cũng làm bi ng. Đánh răng cũng làm bi ng. Ng i hôi rình và răng đ y b a m ng bámế ế ườ ầ ự ả

th c ăn. C ôm cái truy n tranh ng i mi t, tóc dài rũ r i, v a đ c v a n n m n, máu meứ ứ ệ ồ ế ượ ừ ọ ừ ặ ụ

đ y tay, r i bôi lên t ng, bôi vào qu n áo. Sau đó thì b m nó mua cái máy tính g i vôầ ồ ườ ầ ố ẹ ử

nên ch i game su t. K nói ngoài quê tau ch a bi t n i c m đi n dùng th nào hay trongơ ố ở ư ế ồ ơ ệ ế

t l nh có cái gì trong đó. C ai d n ra thì ăn. 100% vi c nhà, ba m tau giành làm h t. M iủ ạ ứ ọ ệ ẹ ế ỗ

l n trong nhà tr có ti c tùng, kêu r a rau là K không phân bi t đ c rau th m và rauầ ọ ệ ử ệ ượ ơ

mu ng cái nào ăn s ng cái nào ph i lu c. Nh n u canh thì nó đ 1 n i n c ng p tràn,ố ố ả ộ ờ ấ ổ ồ ướ ậ

n u sôi cũng m t c ti ng, xong ph i đ b b t h t 2/3. Làm cái gì cũng v ng v lúngấ ấ ả ế ả ổ ỏ ớ ế ụ ề

túng, mê ch i game quên u ng n c, có l n b s n th n vì làm bi ng đi ti u. Bóng đèn hơ ố ướ ầ ị ạ ậ ế ể ư

không bi t s a m c dù h c kỹ s .ế ử ặ ạ ư

H u qu c a thói c u m này là tính ngáo ng b t c n. Đi ra kh i phòng là ch a bao giậ ả ủ ậ ấ ơ ấ ẩ ỏ ư ờ

t t đi n t t qu t hay đóng c a. M y anh l n tu i trong phòng có la, nói ph i t t các thi tắ ệ ắ ạ ử ấ ớ ổ ả ắ ế

84

Cà phê cùng Tony

b khi ra kh i nhà ch , m t là t n ti n đi n, hai là cháy n b t c lúc nào x y ra. K d r iị ỏ ứ ộ ố ề ệ ổ ấ ứ ả ạ ồ

quên, c nh tính b t c n có trong máu. Tony nh l i ông c u d n, s hãi, nên d n đi chứ ư ấ ẩ ớ ờ ậ ặ ợ ọ ỗ

khác. Đâu 1 tu n sau thì nhà tr c a nó cháy. T i K i đ vì đi ăn ti c v i b n gái. i trênầ ọ ủ ạ ủ ồ ệ ớ ạ Ủ

cái m n ( chăn), đang i n a ch ng thì đi n cúp. K quên rút dây đi n ra kh i c m, đề ủ ử ừ ệ ệ ỏ ổ ắ ể

luôn trên cái m n r i v t đi cho k p. Đâu ti ng sau, có đi n l i. Nhà lúc đó khóa c a đi v ngề ồ ọ ị ế ệ ạ ử ắ

h t nên cháy bùng lên, r i lan sang nhà bên c nh. Nhà bên có 1 bà già ch y không k p nênế ồ ạ ạ ị

ch t cháy.ế

Ba m K nghe tin, bay vô. Trách gia đình bà già quá tr i. Nói có cháy thì ph i ch y đi chẹ ờ ả ạ ứ

ng i trong đó chi cho ch t. R i gia đình bà già có bãi n i sao đó, nên K m i thoát t i. Rùi baồ ế ồ ạ ớ ộ

m nó vay m n tùm lum mua cho cái nhà riêng đ tránh phi n ng i khác. K ti n hànhẹ ượ ở ể ề ườ ế

tán t nh 1 cô b n cùng tr ng, x u h n Th N , nói ch ng th ng yêu gì cái con này nh ngỉ ạ ườ ấ ơ ị ở ẳ ươ ư

đ c cái bi t h u h tau nên tau gi b lúc nào cũng “r ng anh yêu em- ô”. Th làượ ế ầ ạ ả ộ ằ ố ồ ồ ố ế

con bé đó điên cu ng ph c v , qua chung luôn, gi t đ c m b ng n c rót, h u h t mồ ụ ụ ở ặ ồ ơ ư ướ ầ ạ ắ

r a K nh nô l . V a ra tr ng thì K đu i ra con bé này ra kh i nhà luôn. K nói sao tau chử ư ệ ừ ườ ổ ỏ ả

yêu ai mày , coi phim bu n hay k ch bu n không bao gi khóc. Không có lòng nhân ái,ạ ồ ị ồ ờ

không bi t vì sao ph i th ng ng i th ng đ ng v t yêu thiên nhiên cây c .ế ả ươ ườ ươ ộ ậ ỏ

K h c 6 năm m i xong cái b ng kỹ s , xin vi c mi t h m đ c. Ba m K lúc đó v h u nênạ ớ ằ ư ệ ế ẻ ượ ẹ ề ư

h t ti n g i vô. K ph i đi làm b o v cho m t công ty, nh ng ngáp lên ngáp xu ng. Rùi m tế ề ử ả ả ệ ộ ư ố ộ

b a nói nh c, đòi ngh , vì th ng b n cùng l p gi làm tr ng phòng, tao làm b o v , khôngữ ụ ỉ ằ ạ ớ ờ ưở ả ệ

ch u đ c. Tony nói t i mày c , lúc ng i ta h c ngo i ng nh điên, đ c sách nh điên,ị ượ ạ ả ườ ạ ạ ữ ư ọ ư

giao l u câu l c b này câu l c b kia, làm d án khoa h c này công trình nghiên c u kia,ư ạ ộ ạ ộ ự ạ ứ

tham d h i th o này h i th o kia…thì mày lang thang quán cà phê, đánh bi-da, ôm truy nự ộ ả ộ ả ệ

tranh hay ch i game. Ra tr ng, ng i ta tham d ph ng v n t p đoàn này t p đoàn n ,ơ ườ ườ ự ỏ ấ ậ ậ ọ

tham gia h c b ng này h c b ng kia còn mày thì c ch ba m coi xin vi c g i g m. Giạ ổ ạ ổ ứ ờ ẹ ệ ử ắ ờ

trách gì ai. Nó đi ph ng v n không ai nh n vì nói 1 câu thì không đ y đ ch ng v ng ,ỏ ấ ậ ầ ủ ủ ữ ị ữ

c tr ng không. Không d không th a. Đó là đ c tr ng d nh n ra nh t c a th lo i này.ứ ố ạ ư ặ ư ễ ậ ấ ủ ể ạ

Không bao gi đ c sách nên đ u óc nông c n, có ng i nào gi i giang mà không đ c sáchờ ọ ầ ạ ườ ỏ ọ

đâu, h đ c nhi u và r t nhi u nên m i hi u đ c nh ng th ph c t p, m i làm lãnh đ oọ ọ ề ấ ề ớ ể ượ ữ ứ ứ ạ ớ ạ

đ c ch . Đ u óc gi n đ n thì lao đ ng gi n đ n. Cái nó nói m t, kêu m vô bán nhà vượ ớ ầ ả ơ ộ ả ơ ệ ẹ ề

85

Cà phê cùng Tony

quê.

R i m y năm sau, 1 l n đi Đà N ng, Tony ghé thăm. Ba m K lúc đó già y u nh ng v n điồ ấ ầ ẵ ẹ ế ư ẫ

xin vi c cho nó. C d t đ n ch này ch kia, K đ ng ngoài, ông ho c bà sẽ đi vô th ngệ ứ ắ ế ỗ ỗ ứ ặ ươ

l ng v l ng b ng, đi u ki n làm vi c. K lẽo đẽo theo nh các bé m m non. M K nóiượ ề ươ ổ ề ệ ệ ư ầ ẹ

bác ph i vào h i cho ra lẽ, ch l môi tr ng đó không phù h p. Bác cũng không mu n aiả ỏ ứ ỡ ườ ợ ố

nói n ng con bác. Nên t i v là ông bà v n v o chuy n c quan, b t nó k l i h t chuy nặ ố ề ặ ẹ ệ ơ ắ ể ạ ế ệ

gì x y ra trong ngày. K k l i r i hôm sau ông bà sẽ đ n nói chuy n ph i qu y. Bác ghét cáiả ể ạ ồ ế ệ ả ấ

ki u đ i x v i ng i làm nh th , không làm đ c thì bác l y l ng h u nuôi nó, rauể ố ử ớ ườ ư ế ượ ấ ươ ư

cháo qua ngày.

B a ghé thăm, m i hay nó còn 2 đ a em gái n a, đ u là ti u th lá ng c cành vàng, tr cữ ớ ứ ữ ề ể ư ọ ạ

tr c 30 tu i. Lúc Tony sang thì th y ông cha đang d n d p lau nhà, r a xe máy, bà m n uạ ổ ấ ọ ẹ ử ẹ ấ

ăn, còn 3 anh em nó thì đ a ng i coi laptop, đ a ch i game trên di đ ng, đ a đang dũaứ ồ ư ơ ộ ứ

móng tay, chân gác lên t ng. R i ông than bà th , đ m l ng nói m i, c ngày t m mườ ồ ở ấ ư ỏ ả ừ ờ ờ

sáng đã ph i gi t giũ qu n áo, n u c m, r i lau chùi d n d p 3 cái phòng ng , 2 bác ki tả ặ ầ ấ ơ ồ ọ ẹ ủ ệ

s c con . Rút kinh nghi m, em nó, bác không cho vô Sài Gòn, h c ngoài ni cũng đ c. H cứ ạ ệ ạ ượ ạ

cho l m r i cũng th t nghi p ng i đó…ắ ồ ấ ệ ồ

Sau đó, K có v . L y 1 cô kia l n h n K m y tu i, buôn bán b t đ ng s n r t là giàu có. Côợ ấ ớ ơ ấ ổ ấ ộ ả ấ

này c tu i tr lo làm quá nên c ng tu i quá r i m i nh ph i l y ch ng, bèn ki m đ i 1ả ổ ẻ ứ ổ ồ ớ ớ ả ấ ồ ế ạ

XY v cho có ng i coi nhà coi c a, có đàn ông trong nhà đêm hôm đ s . Hàng tháng, côề ườ ử ỡ ợ

v đ a ti n cà phê nh u nh t, h t ti n thì K ng a tay xin. K đi làm hành chính văn th ợ ư ề ậ ẹ ế ề ử ư ở

công ty th y s n quen bi t v i cô v , sáng vác ô đi t i vác v , l ng không đ ti n xăng. Vìủ ả ế ớ ợ ố ề ươ ủ ề

không đ c l p tài chính nên không đ c l p đ c suy nghĩ, cô v b t làm cái gì thì làm theoộ ậ ộ ậ ượ ợ ắ

cái đó, c m cãi, cãi thì c t ti n. Nên K s ng thân dây leo t m g i, còn cô v thành cây tùngấ ắ ề ố ầ ử ợ

cây bách. Ra đ ng g p k x u đòi quánh thì nó ch y v méc v li n, cô v lao ra, g ng đôiườ ặ ẻ ấ ạ ề ợ ề ợ ồ

tay l c sĩ đ p phát b n x u ch t t i.ự ậ ọ ấ ế ươ

K là h u qu 1 l i giáo d c không cho lao đ ng chân tay, đ c bi t là các quý t . Vi tậ ả ố ụ ộ ặ ệ ử Ở ệ

Nam, tuy n lao đ ng n d h n lao đ ng nam, t lao đ ng ph thông đ n lao đ ng trí óc.ể ộ ữ ễ ơ ộ ừ ộ ổ ế ộ

86

Cà phê cùng Tony

Tony ph ng v n 10 b n n có th nh n đ c 9 b n vô làm, còn nam thì ng c l i, 10 đ aỏ ấ ạ ữ ể ậ ượ ạ ượ ạ ứ

h t 5-6 đ a ngáo ng do cha m không cho làm vi c nhà, hình thành thói quen l i bi ngế ứ ơ ẹ ệ ườ ế

và th đ ng. M i th đ u có ng i cung c p s n nên h m ph i suy nghĩ lo toan gì, vì ítụ ộ ọ ứ ề ườ ấ ẵ ẻ ả

đ ng nên b m t não ph ng lì, không có n p g p, nói 3 câu thì h t 2 câu vô nghĩa. Toàn h iộ ề ặ ẳ ế ấ ế ỏ

bây ch em ph i làm sao, làm sao và làm sao…ừ ả

T m bi t K. và Đà N ng, trên máy bay bay v Sài Gòn, bèn cám c nh mà làm thạ ệ ẵ ề ả ơ

“Em hãy là b vai v ng chãi,ờ ữđ anh n ng t a vào.ể ươ ựEm hãy là cây tùng cây bách,

đ anh bò anh leo,ể

Anh nh dây ti-gôn.ưC sáng sáng anh sẽ n hoa cho em coi,ứ ởNh ng xin đ ng ng t,ư ừ ắTan nát đ i hoaờVì anh m ng manh,ỏVì anh y u đu i….”ế ố

87

Cà phê cùng Tony

Chuy n ănệ

Bài này đ c bi t h u ích cho b n nào mu n tr thành công dân toàn c u hay m t nhânặ ệ ữ ạ ố ở ầ ộ

viên kinh doanh gi i.ỏ

Ăn là cái đ u tiên trong t khoái c a con ng i. V i ng i Vi t mình, cái ăn nó quan tr ngầ ứ ủ ườ ớ ườ ệ ọ

vì m y ngàn năm trong l ch s , chi n tranh và đói kém liên miên. Nên m i có ăn gi , ănấ ị ử ế ớ ỗ

T t, ăn c i, ăn mày, ăn xin, ăn năn...cái chi cũng liên quan đ n vi c ăn. Th m chí m t bácế ướ ế ệ ậ ộ

sĩ th ng nói v i ng i nhà b nh nhân b b nh nan y là thôi đem v , coi mu n ăn gì thìườ ớ ườ ệ ị ệ ề ố

cho ăn, nói v y là bi t r i, tr c khi r i kh i cu c đ i, nên n m đ c nhi u c a ngon v tậ ế ồ ướ ờ ỏ ộ ờ ế ượ ề ủ ậ

l . Tây cũng v y thôi, h cũng hay đ a ra danh m c các món ăn ph i ăn tr c khi ch t.ạ ậ ọ ư ụ ả ướ ế

Đ c tr ng l n nh t c a m th c chính là quan h v i s n v t thiên nhiên đ a ph ng.ặ ư ớ ấ ủ ẩ ự ệ ớ ả ậ ở ị ươ

N u n i cây trái t t t i, tôm cá đ y sông nh mi n Tây Nam B ch ng h n, thì m th cế ở ơ ố ươ ầ ư ề ộ ẳ ạ ẩ ự

đó phong phú h n vùng cát tr ng n ng chang chang nh Phan Rang. T ng t thì Tháiở ơ ắ ắ ư ươ ự ở

Bình các món ăn sẽ đa d ng h n cao nguyên đá Đ ng Văn Lũng Cú. Có l n d ng đ aạ ơ ở ồ ầ ượ ư

đoàn khách Vi t Nam đi n Đ , đ n ngày th ba là khách b t đ u ngán, nói sao ăn gì cũngệ Ấ ộ ế ứ ắ ầ

mùi cà ri không v y, l i ch có rau ăn lá gì c . Rau ăn lá ch d ng l i salad b p c i cònậ ạ ả ả ỉ ừ ạ ở ắ ả

ch y u là c và qu nh cà r t, hành tây, d a leo, c c i, b u bí và h t. Nên có ông kháchủ ế ủ ả ư ố ư ủ ả ầ ế

đ i gia mi n Tây n i cáu, nói mày ti c ti n ch đ a vô khách s n năm sao th coi, t i taoạ ở ề ổ ế ề ứ ư ạ ử ụ

mu n ăn rau mu ng xào t i, rau lang lu c, canh m ng t i rau đay n u tôm, tao mu n ănố ố ỏ ộ ồ ơ ấ ố

canh chua cá kho t . Tony nói anh à, thi t là không có. ng ch i quá nên cũng d t vô ănộ ệ Ổ ử ắ

buffet khách s n l n nh t New Delhi, ng đi m t vòng coi h t các món ăn và nói bi t v yở ạ ớ ấ ổ ộ ế ế ậ

tao nhà cho r i.ở ồ

x n hay r p, nhi t đ chênh l ch ngày đêm nó cao, nên rau ăn lá không có nhi u, vàỞ ứ Ấ Ả ậ ệ ộ ệ ề

d n đ n t p quán ăn u ng nh v y. Cũng vì khí h u nên h ph i t m p th t cá v i cácẫ ế ậ ố ư ậ ậ ọ ả ẩ ướ ị ớ

lo i gia v cay n ng, m i có th b o qu n đ c lâu. Ch a k là thói quen ăn b c b ng tay,ạ ị ồ ớ ể ả ả ượ ư ể ố ằ

nên canh cua rau đay sao b c đ c. Cũng vì thói quen ăn b ng tay mà các n c nh Indo,ố ượ ằ ướ ư

Philippines…,dù rau ăn lá cũng t t t i nh ng h không th ăn gi ng mình, mà l i ch y uố ươ ư ọ ể ố ạ ủ ế

ăn đ n ng, các món đ u tr n n c c t d a s n s t đ b c l m vô mi ng cho d . Nênồ ướ ề ộ ướ ố ừ ề ệ ể ố ủ ệ ễ

88

Cà phê cùng Tony

dân vùng này m n thôi là m n, l i béo b ng ch không có “thon th gi t đàn b u” nh dânụ ụ ạ ụ ứ ả ọ ầ ư

mình.

Còn Trung Qu c thì khí h u mùa đông kh c nghi t, nên h ăn d u m nhi u, món rau nàoố ậ ắ ệ ọ ầ ỡ ề

cũng xào và m có khi ng p dĩa. Vùng N i Mông hay Tân C ng thì l i n u c m b ng mỡ ậ ộ ươ ạ ấ ơ ằ ỡ

c u, nên n u mình d ng v i mùi c u thì đi m y vùng nay, t t nh t là th m t vali đ y mìừ ế ị ứ ớ ừ ấ ố ấ ủ ộ ầ

gói. Ng i Hàn thì cái gì cũng kimchi, th m chí ph Hoà Seoul d n kèm dĩa kim chi thay vìườ ậ ở ở ọ

dĩa rau th m. Nga hay Đông Âu, các món c a h m n h n kh u v c a mình, nh mónơ Ở ủ ọ ặ ơ ẩ ị ủ ư

th t mu i, cá h i xông khói m n đ ng luôn n u mình không ăn kèm v i olive hay d a leoị ố ồ ặ ắ ế ớ ư

ngâm chua.

Nói nh v y đ mình chu n b ki n th c v m th c tr c khi đi sang đó. Ăn u ng nóư ậ ể ẩ ị ế ứ ề ẩ ự ướ ố

quan tr ng, mình đi dài ngày, không thích ng đ c v i th c ăn đ a ph ng đó thì sẽ khôngọ ứ ượ ớ ứ ị ươ

có s c đ làm vi c hay h c t p. N u quen c sáng nào cũng ph i đi m tâm b ng m t tôứ ể ệ ọ ậ ế ứ ả ể ằ ộ

ph , tr a ph i ăn lòng l n lá m , t i ph i đ 3 món canh m n xào, thì vi c hoà nh p v iở ư ả ợ ơ ố ả ủ ặ ệ ậ ớ

bên ngoài h i khó. Nh d ng, t lúc xác đ nh mình đi làm th ng m i qu c t , ph i t pơ ư ượ ừ ị ươ ạ ố ế ả ậ

ăn u ng qu c t luôn. Có nh ng b a t d ng ph i lên nhà hàng n Đ , th h t m i mónố ố ế ữ ữ ự ượ ả Ấ ộ ử ế ọ

t “nan” đ n “masala”, nên qua n vài tháng ch sao. Hay có b a d ng không ăn c m,ừ ế Ấ ở ả ữ ượ ơ

ăn bánh mì b t i, th t ngu i, xúc xích, khoai tây cho quen. Hay b a nào ti n r ng r nh tí thiơ ỏ ị ộ ữ ề ủ ỉ

vô sushi bar ăn đ s ng c a Nh t, ban đ u cũng không quen, nh ng sau này thì ghi n luôn.ồ ố ủ ậ ầ ư ề

Hay d ng ráng ăn th t c u, th t n ng kebab, fastfood, dù th y ch ng ngon lành gì. Mìnhượ ị ừ ị ướ ấ ẳ

t p v y đ đi công tác, sau m t ngày làm vi c c t l c, t i v thì l i ti c tùng nh u nh t,ậ ậ ể ộ ệ ậ ự ố ề ạ ệ ậ ẹ

hôm sau l i ph i di chuy n v i nh ng kho ng cách r t xa. Mình mà ăn u ng khó quá, ch 3ạ ả ể ớ ữ ả ấ ố ỉ

ngày là đu i. Nh cái anh đ i gia hôm n Đ , hôm sau đi g p g th ng m i, nh khôngố ư ạ ở Ấ ộ ặ ỡ ươ ạ ả

đi n i, ch n m khách s n thoi thóp v i m y gói mì tôm ch hôm sau n a thì v n c,ổ ỉ ằ ở ạ ớ ấ ờ ữ ề ướ

trong khi m y đ i tác khác thì lên h i ch g p tay b t m t m ng, h p đ ng ký quá tr i.ấ ố ộ ợ ặ ắ ặ ừ ợ ồ ờ

Anh đ i gia n thì l h t các c h i, nên ch v bán cho đ i lý d i ru ng d i v n, đ ănạ ọ ỡ ế ơ ộ ỉ ề ạ ướ ộ ướ ườ ể

cá kho t canh chua su t ngày ch buôn bán qu c t h m đ c.ộ ố ứ ố ế ẻ ượ

H i đó d ng có tuy n 1 nhân viên làm kinh doanh, m i th đ u hoàn h o tr ăn u ng.ồ ượ ể ọ ứ ề ả ừ ố

Nên khách n c ngoài qua, nó nói thôi Tony à, mày cho b n này làm văn phòng hay choướ ạ

89

Cà phê cùng Tony

ngh vi c đi, ch kinh doanh không h p. Cá da tr n không ăn. Gà thì s ng a. H i s n dỉ ệ ứ ợ ơ ợ ứ ả ả ị ng. Chu i thì nói hôi. Heo bò ch ăn n c m m, ch lu c không đ c n ng. S a không tiêuứ ố ỉ ạ ề ỉ ộ ượ ướ ữ

hóa đ c. Hành ngò t i tiêu t s nóng n i m n. Cà phê đ ng. Trà m t ng . Nên đi ăn v iượ ỏ ớ ợ ổ ụ ắ ấ ủ ớ

nó, th y chén c m v i n c m m trong veo. H i ra m i bi t do t nh m nó b o th nênấ ơ ớ ướ ắ ỏ ớ ế ừ ỏ ẹ ả ủ

ăn su t ngày c cà pháo m m tôm rau d n lu c qu t t i, nên nó ch ăn đ c m y món đó.ố ứ ắ ề ộ ấ ớ ỉ ượ ấ

L n r i s a không đ c, thanh niên trai tráng thay vì c i m thì l i b o th kiên quy t x aớ ồ ử ượ ở ở ạ ả ủ ế ư

sao gi v n v y, không dám th . Nên ch i r t chán và cũng th y t i. Nhi u c h i tr iờ ẫ ậ ử ơ ấ ấ ộ ề ơ ộ ả

nghi m v i th gi i bên ngoài b b qua.ệ ớ ế ớ ị ỏ

Chúc các con t tin xách gi ra th gi i bên ngoài làm vi c, h c t p, vui ch i mà không ph iự ỏ ế ớ ệ ọ ậ ơ ả

g p rào c n nào. N u mình nghĩ mình là cá m p thì ph i b i ngoài đ i d ng, cá ng cáặ ả ế ậ ả ơ ạ ươ ừ

ki m thì ngoài bi n, cá hô cá chép thì ra sông mà v y vùng. Ch quanh qu n trong ao làngế ể ẫ ứ ẩ

làm chi, giành th c ăn chi v i m y con lòng tong t i nghi p. Còn mình l i h c t p, l iứ ớ ấ ộ ệ ườ ọ ậ ườ

lao đ ng, nói cái gì cũng cãi, cu c s ng ngày hôm nay ch ng khác gì ngày hôm qua thì su tộ ộ ố ẳ ố

đ i ch u ph n cá lòng tong. Nhung nhúc trong ao, lâu lâu có th ng xuy t đi n nó dùngờ ị ậ ở ằ ệ ệ

bình c quy nó rà 1 phát, thì ph i b ng tr ng xóa và n m h t trong n i cá kho t .ắ ơ ụ ắ ằ ế ồ ộ

Nói cái thèm cá lòng tong kho t quá à. Kho n i đ t s n s t, b tiêu thi t cay héng, tr iộ ồ ấ ề ệ ỏ ệ ờ

m a m a l nh l nh, c m tr ng m i n u lên. Tr i i, ăn 4-5 chén c m v n ch a no.ư ư ạ ạ ơ ắ ớ ấ ờ ơ ơ ẫ ư

Nh ng đ n chén th 6 thì no.ư ế ứ

90

Cà phê cùng Tony

Óc t ng t ng ưở ượ

Các b n Mỹ c a Tony hay h i, Đông Nam Á, n u ph i ch n 1 n i đ đi tham quan, thì nênạ ủ ỏ ở ế ả ọ ơ ể

đi đâu. Tony tr l i, it should be Bali. Còn n u 2, thì có thêm Angkor Wat. Còn n u 3, thì nênả ờ ế ế

ghé thêm H Long.ạ

Mà nói m i nh , so v i s đ s c a Angkor Wat, thì mình không có công trình ki n trúcớ ớ ớ ự ồ ộ ủ ở ế

truy n th ng nào có t m vóc và quy mô t ng x ng. Có lẽ do trí t ng t ng chúng ta, màề ố ầ ươ ứ ưở ượ

có l n 1 giáo s n c ngoài có đ c p là trí t ng t ng c a ng i Vi t thu c lo i kémầ ư ướ ề ậ ưở ượ ủ ườ ệ ộ ạ

nh t th gi i. Do chi n tranh, hàng ngàn năm c gi c giã liên miên, đang ng i t ng t ngấ ế ớ ế ứ ặ ồ ượ ượ

c nh th n tiên thì gi c đ n, ch y mu n ch t nên t ng t ng b đ t quãng. Nên chúng taả ầ ặ ế ạ ố ế ưở ượ ị ứ

không có nh ng tác ph m v i tình ti t ly kỳ ph c t p hay ý t ng kỳ l đ c đáo, đ aữ ẩ ớ ế ứ ạ ưở ạ ộ ư

ng i đ c vào th gi i n a th c n a h c a nhi u n n văn h c khác, nh th n tho i Hyườ ọ ế ớ ử ự ử ư ủ ề ề ọ ư ầ ạ

L p, 1001 đêm, Alice trong x th n tiên, Tây du ký, và g n đây là Doremon hay Harryạ ứ ầ ầ

Porter…(tr chuy n cô Quỳnh Davao ).ừ ệ ở

Tác ph m nh Truy n Ki u vĩ đ i vì tài dùng ti ng Vi t vô ti n khoáng h u c a Nguy nẩ ư ệ ề ạ ế ệ ề ậ ủ ễ

Du ch không ph i vì c t truy n ly kỳ đ c đáo. Có lẽ kh năng t ng t ng c a chúng ta ítứ ả ố ệ ộ ả ưở ượ ủ

i và n u có, thì b tri t tiêu. Nh ng đ a tr toàn b quát “ suy nghĩ v v n”, “ ăn nói lungỏ ế ị ệ ữ ứ ẻ ị ớ ẩ

tung linh tinh”.. hay nh n xét c a cô giáo “ không n m đ c ý c a tác gi " th m chí tác giậ ủ ắ ượ ủ ả ậ ả

cũng không nghĩ ra cái ý đó. Trong khi theo 1 nghiên c u khoa h c, m i đ a tr đ u có sứ ọ ọ ứ ẻ ề ự

t ng t ng c b n gi ng nhau, không phân bi t màu da, qu c t ch. V n đ là khi l n lên,ưở ượ ơ ả ố ệ ố ị ấ ề ớ

ti p thu cách d y kh i g i s sáng t o, , 1 bên đ c kích ho t và phát huy. Còn bên kia h cế ạ ơ ợ ự ạ ượ ạ ạ

thu c lòng và vi t l i y chang nh ng nguyên lý, nh ng phát minh c a ng i khác có khi đãộ ế ạ ữ ữ ủ ườ

m y trăm năm. B n nào có trí nh t t, vi t l i đúng h t thì đ t th khoa 30/30, vi t đ cấ ạ ớ ố ế ạ ế ạ ủ ế ượ

l i 15/30 thì đ đi m sàn. Và d n đ n k t qu . M t bên bay lên vũ tr . M t bên xúm xítạ ủ ể ẫ ế ế ả ộ ụ ộ

ng i quanh cái ao làng cãi nhau, năm nay xã ta nên nuôi con gì, tr ng cây gì.ồ ồ

Hoàn c nh l ch s cũng đã giam hãm ông bà ta quá lâu trong cách h c “t ch ng trích cú”,ả ị ử ọ ừ ươ

ch ng 7 dòng 20 t d i lên c a cu n T Th Ngũ Kinh có ghi rõ. L i nho h c nh v y sẽươ ừ ướ ủ ố ứ ư ố ạ ư ầ

khi n t duy b gò bó trong lũy tre làng, trong năm c a ô, trong khu trung tâm qu n 1,ế ư ị ử ậ

91

Cà phê cùng Tony

trong “ xã nhà, huy n nhà, t nh nhà...”. Có ông nhà văn gì đó vi t cu n sách v 100 mónệ ỉ ế ố ề

ngon c a xã ta, và nhi u trong xã m c đ nh là đúng. Riêng tôi thì th y nh m vì tôi th y cóủ ề ặ ị ấ ả ấ

món ngon khác mà ông y không đ a vào, hay món đ y ch ngon gì c , vì ngon d là c mấ ư ấ ả ả ở ả

tính c a t ng cá nhân, ai cũng có quy n. Đ bài h c môn văn toàn hãy phân tích nét đ pủ ừ ề ề ạ ẹ

c a x c a y, s trong sáng c a g c a h,...ch a chi đã áp đ t nét đ p và trong sáng, mìnhủ ủ ự ủ ủ ư ặ ẹ

không th y đ p hay trong sáng thì sao? Nên lẽ ra ph i là “b n ý ki n gì v nhân v t A" hayấ ẹ ả ạ ế ề ậ

“theo b n, hoa nào là đ p, món ăn nào là ngon".ạ ẹ

Lúc đó, s t ng t ng c a h c sinh sẽ đ c đ a lên đ nh cao. Có t ng t ng m i bi tự ưở ượ ủ ọ ượ ư ỉ ưở ượ ớ ế

qu đ t hình c u, m i có dòng đi n ch y th p sáng, m i có chi c ng ch a m y trămả ấ ầ ớ ệ ạ ắ ớ ế ố ứ ấ

ng i phóng cái vèo lên không trung mà ta g i là máy bay, m i có cái smartphone qu tườ ọ ớ ẹ

qu t. Th nhìn t trên xu ng d i trên c th mình, toàn là k t qu c a s t ng t ngẹ ử ừ ố ướ ơ ể ế ả ủ ự ưở ượ

c a ng i ph ng tây. T mái tóc, cái qu n âu, áo s mi, đ m váy, qu n lót, cái đ ng h ,ủ ườ ươ ừ ầ ơ ầ ầ ồ ồ

đi n tho i, bút máy. B c ra đ ng là xe đ p, xe máy, xe h i, xe buýt, nhà cao t ng…t t cệ ạ ướ ườ ạ ơ ầ ấ ả

đ u h m ph i do ng i Á Châu nghĩ ra. Ngay c cái m ng xã h i này, cũng ph i ch t i Tâyề ẻ ả ườ ả ạ ộ ả ờ ụ

nó nghĩ ra r i xài. Nên có th nói, c 1 châu l c đang ng i hóng sang bên kia coi t i nó cóồ ể ả ụ ồ ụ

phát ki n ra đ c cái gì m i n a hem mà l t đ t b t ch c.ế ượ ớ ữ ậ ậ ắ ướ

Einstein t ng nói “trí t ng t ng còn quan tr ng h n tri th c.” Nên đ u th khoa, vôừ ưở ượ ọ ơ ứ ậ ủ

đ c tr ng chuyên l p ch n, đ i h c t p trên…cũng ch là vi c mình đã n m đ c ki nượ ườ ớ ọ ạ ạ ố ỉ ệ ắ ượ ế

th c c a ng i khác h n 1 s các b n khác trong 1 th i đi m nào đó. Làm gi i m i hay,ứ ủ ườ ơ ố ạ ờ ể ỏ ớ

đ a có óc sáng t o ra c a c i v t ch t, phát minh ra cái m i thì m i là đ a hay. N u h cứ ạ ủ ả ậ ấ ớ ớ ứ ế ạ

gi i mà không làm cái gì cho đ i thì không nên khen ng i. Trong bài th “ Có nh ng lúc”,ỏ ờ ợ ơ ữ

L u Quang Vũ vi t‘ Tôi chán c b n bè, m y năm r i h ch ng nói đ c câu gì m i”.ư ế ả ạ ấ ồ ọ ẳ ượ ớ

Trong công vi c, óc t ng t ng sẽ giúp mình gi i quy t công vi c nhanh chóng h n nhómệ ưở ượ ả ế ệ ơ

ng i không có kh năng t ng t ng. Ch ng h n nh làmườ ả ưở ượ ẳ ạ ưcông vi c chăm sóc khách hàng, công tác chu n b sẽ ph i có. Vi c t ng t ng đi t i g pệ ẩ ị ả ệ ưở ượ ớ ặ

khách th nào, khách nói câu gì, mình ph n ng l i ra sao...giúp mình t tin đ i phó v iế ả ứ ạ ự ố ớ

m i tình hu ng. Ví d lúc g p khách, nó vui thì mình làm sao, nó bu n thì mình ph i nóiọ ố ụ ặ ồ ả

sao, nó đu i mình v thì cũng ph i nói l i đ c 1 câu ch . H m lẽ “anh ch bi t câm nín khiổ ề ả ạ ượ ớ ẻ ỉ ế

92

Cà phê cùng Tony

nghe em khóc”. Hay khi t ch c th c hi n 1 ch ng trình, 1 d án, mình t ng t ng raổ ứ ự ệ ươ ự ưở ượ

h t nh ng b c c n ph i đi, tr ng i gì, cách kh c ph c....thì vi c th c hi n sẽ hoàn thànhế ữ ướ ầ ả ở ạ ắ ụ ệ ự ệ

đúng ti n đ , tr n tru, ít v ng m c. S t ng t ng sẽ k t h p v i vi c nh các s ki nế ộ ơ ướ ắ ự ưở ượ ế ợ ớ ệ ớ ự ệ

m t cách logic đã có trong quá kh . Khi g p ph i s t ng t , mình có th áp d ng. Vì kinhộ ứ ặ ả ự ươ ự ể ụ

nghi m không bao gi đ c s d ng chính xác 100% cho công vi c ti p theo, mà sẽ phátệ ờ ượ ử ụ ệ ế

sinh nhi u y u t m i.ề ế ố ớ

Óc t ng t ng còn giúp mình h c ngo i ng nhanh chóng, khi luôn nghĩ ra c nh ph i giaoưở ượ ạ ạ ữ ả ả

d ch, ti p xúc....đ có th t ng i th c t p. Mu n thoát ra cái ao làng ph i có ngo i ngị ế ể ể ự ồ ự ậ ố ả ạ ữ

ch . Óc t ng t ng còn giúp mình có m t đ i s ng tinh th n phong phú. Đ c sách là 1ứ ưở ượ ộ ờ ố ầ ọ

cách t ng t ng t t. T t h n nhi u so v i văn hóa nghe nhìn. Tr n Xích Bích n u mìnhưở ượ ố ố ơ ề ớ ậ ế

đ c trong Tam Qu c di n nghĩa, sẽ th y vĩ đ i h n nhi u so v i kh năng t ng t ng vàọ ố ễ ấ ạ ơ ề ớ ả ưở ượ

túi ti n c a đ o di n phim.ề ủ ạ ễ

Có nhi u b n đ c Tony Bu i Sáng và c t ng t ng Tony là 1 ông già kho ng 50 tu i, béoề ạ ọ ổ ứ ưở ượ ả ổ

ng y, h n nhiên…đ n khi g p anh T ng ngoài đ i, tr măng nh c u sinh viên đ i h c,ậ ồ ế ặ ổ ờ ẻ ư ậ ạ ạ

dong d ng cao (1m80, 70kg), g ng m t a nhìn, đôi m t bi t c i và tác phong lanh lỏ ươ ặ ư ắ ế ườ ẹ

nh 1 c u th Brazil, thì m i v òa c m xúc. Càng yêu càng quý, càng thích càng say mê…vìư ầ ủ ớ ỡ ả

h n c s t ng t ng.ơ ả ự ưở ượ

Nh ng t ng t ng cũng ph i g n v i th c ti n nghen. T ng t ng xong, ph i quay vư ưở ượ ả ắ ớ ự ễ ưở ượ ả ề

v i th c t ngay, đ áp d ng. Ch ng i t ng t ng và không bi t mình là ai, mi n Namớ ự ế ể ụ ỉ ồ ưở ượ ế ở ề

thì vào Biên Hòa, mi n B c thì vào Trâu Quỳ mà hái hoa, mà b t b m.ở ề ắ ắ ướ

93

Cà phê cùng Tony

Chuy n Ch iệ ử

Xã h i mình làm ăn ngày càng khó, nhi u v n đ b t c p khi n m i ng i căng th ng vàộ ề ấ ề ấ ậ ế ọ ườ ẳ

s n sàng nói nh ng l i thô l cho nhau. Nh ng mình c g ng khác bi t nhé, c g ng mẵ ữ ờ ỗ ư ố ắ ệ ố ắ ở

mi ng ra là nói nh ng t đ p đẽ, th m tho, hay ho cho nhau. Vì mình thu c 1 nhóm ng iệ ữ ừ ẹ ơ ộ ườ

Vi t tr văn minh, đ ng c p, sang tr ng v m t tâm h n...dù ti n b c s nghi p ch aệ ẻ ẳ ấ ọ ề ặ ồ ề ạ ự ệ ư

nhi u, thì nhân cách ph i lung linh cho d ng.ề ả ượ

Ch i chính là m t s b t l c c a trí tu . D ng ch a th y 2 ng i ph ng Tây, 2 ng iử ộ ự ấ ự ủ ệ ượ ư ấ ườ ươ ườ

Nh t đ ng ch ng n nh ch i nhau bao gi . Ngay c Thailand, Indonesia...cũng khôngậ ứ ố ạ ử ờ ả ở

th y. H ch tranh lu n đúng sai r i thôi. Còn ch i tay đôi, ch i đ ng, ch i móc méo, nóiấ ọ ỉ ậ ồ ử ử ổ ử

ngôn t x u xí mày là con v t này, cha m mày là....thì ch th y Trung Qu c và Vi t Nam.ừ ấ ậ ẹ ỉ ấ ở ố ệ

Ti ng Anh, ch "ch i" r t ít ai dùng ( scold), trong khi ti ng Trung thi r t nhi u câu có chế ữ ử ấ ế ấ ề ữ

này ( ma). D ng so sánh trong 2 cu n 3000 câu ti ng Anh thông d ng thì không th y câuượ ố ế ụ ấ

nào nói ch ch i b i trong khi cu n 1600 câu ti ng Hoa ph thông thì tràn ng p. Tây nóữ ử ớ ố ế ổ ậ

b c mình, nó có ch i th đ h ho , nh ng đ ng ch i nhau, lên m ng ch i nhau...thìự ử ề ể ạ ả ư ứ ử ạ ử

không. Nh t nó b c mình, nó nhào vô quánh 1 cái, r i h t. V y đi, b c quá thì ch i th 1ậ ự ồ ế ậ ự ử ề

cái, r i thôi, lo làm lo h c, dành th i gian cho vi c khác.ồ ạ ờ ệ

Nên mình cũng đ ng vào các trang m ng mà có m y bài vi t ch i b i nhé, ch có gì hay ho,ừ ạ ấ ế ử ớ ả

đ c sẽ b lây nhi m cái tiêu c c c a ng i vi t, vì h nhìn v n đ phi n di n, c c đoan vàọ ị ễ ự ủ ườ ế ọ ấ ề ế ệ ự

méo mó. M y ông già văn hoá cũ hay ch i l m. M y đ a tr m i t p vi t cũng b t ch cấ ử ắ ấ ứ ẻ ớ ậ ế ắ ướ

m y ông già này, cái gì cũng ch i. Thêm m y ch bi t vi t lách chút cũng ch i đ n i ti ng.ấ ử ấ ị ế ế ử ể ổ ế

Còn comment thì ôi thôi, toàn ch i cho đã, vì ném đá trên m ng thì d do không l di n.ử ạ ễ ộ ệ

Gi i quy t đ c v n đ không, rõ ràng là không.ả ế ượ ấ ề

Thì mình thông c m, ch i là 1 s b t l c c a trí tu . Trí tu mình có mà, mình khác. Lo đ cả ử ự ấ ự ủ ệ ệ ọ

các page văn minh, các trang web văn hoá ngh thu t, th thao, l ch s .ệ ậ ể ị ử

Mình c g ng thoái kh i văn hoá x u xí nàyố ắ ỏ ấ

94

Cà phê cùng Tony

" M ! M i cô d yẹ ẹ ơ ạCh i nhau là không ngoanửCái mi ng nó xinh thệ ếCh nói đi u hay thôi."ỉ ề

Còn mình đ c bài này r i mà v n tham gia c ng đ ng ch i y, thì coi b c hình minh ho . 2ọ ồ ẫ ộ ồ ử ấ ứ ạ

ch m c váy ch i nhau, vì m t gà hay m t chó gì đó. Sau luỹ tre làng, m y ngàn năm cònị ặ ử ấ ấ ấ

quá nhi u cái cũ.ề

95

Cà phê cùng Tony

Óc tinh t ế

(Hôm nay mình h c bài "rèn luy n óc tinh t " nha các b n trong câu l c b CD)ạ ệ ế ạ ạ ộ

Ch i v i ng i tinh t r t thích, vì nó đ ng nghĩa ch i v i ng i thông minh và nh y c m.ơ ớ ườ ế ấ ồ ơ ớ ườ ạ ả

Ng i tinh t luôn th y đ c các đi u li ti nh xíu trong ng i khác, trong m i s vi c.ườ ế ấ ượ ề ỏ ườ ọ ự ệ

Nên x s cũng t đó mà khéo léo h n, đ c vi c h n. ử ự ừ ơ ượ ệ ơ

Óc tinh t , ph n l n là do b m sinh, c sinh ra t nhiên nó thôngminh tinh t . M t đ a trế ầ ớ ẩ ứ ự ế ộ ứ ẻ

m m non có g ng m t sáng b ng, bi t quan sát đám đông đ ph n ng sao cho phù h p,ầ ươ ặ ừ ế ể ả ứ ợ

ví d nó bi t nh n, không ta ben ( ta ben ti ng Trung Qu c là a ) lúc cha m đang ăn c m làụ ế ị ế ố ỉ ẹ ơ

1 đ a tr tinh t . Khi l n lên, n u đ c giáo d c t t v nhân cách, ch c ch n đ a tr y sẽứ ẻ ế ớ ế ượ ụ ố ề ắ ắ ứ ẻ ấ

thành công.

Tinh t , nôm na là đi gu c trong b ng. Mày nghĩ gì, tao đ u bi t h t. Và tìm cách làm choế ố ụ ề ế ế

h vui lòng. Xoay chuy n m i tình th . Rút lui khi th y d u hi u c n ph i rút. Ti n t i,ọ ể ọ ế ấ ấ ệ ầ ả ế ớ

qu o trái qu o ph i lúc đ c b t đèn xanh, b t xi-nhan..nên ng i tinh t nhanh chóngẹ ẹ ả ượ ậ ậ ườ ế

đ t đ c m c đích trong giao ti p. ạ ượ ụ ế

Nh ng v n đ quan tr ng là, óc tinh t có đào t o đ c không. Câu tr l i là đ c. H c t pư ấ ề ọ ế ạ ượ ả ờ ượ ọ ậ

t cha m , th y cô, s p, đ ng nghi p tinh t cũng giúp mình có óc tinh t . Ki u ăn coi ng i,ừ ẹ ầ ế ồ ệ ế ế ể ồ

n i coi h ng ( d ng b alzheimer nên hay l n l n, b n nào s p x p l i giùm d ng).ồ ướ ượ ị ẫ ộ ạ ắ ế ạ ượ

Vì sao ph i đào t o s tinh t cho m i đ a tr ? B i vì vì t ng lai c a nó. Làm gì thì làm,ả ạ ự ế ỗ ứ ẻ ở ươ ủ

dù là kỹ s hay bác sĩ, giáo viên hay công nhân, giao ti p v n là chìa khoá đ thành đ t, trư ế ẫ ể ạ ở

thành lãnh đ o hay thăng ti n. Ví d nh là công nhân, n u có s quan sát,nhanh chóngạ ế ụ ư ế ự

h ng d n ng i khác làm theo, đ c đ c ý nghĩ c a lãnh đ o....thì kh năng làm nhómướ ẫ ườ ọ ượ ủ ạ ả

tr ng, phân đ i tr ng hay qu n đ c nhà máy là r t cao. Không ai đ b t cái đ a lù đù,ưở ộ ưở ả ố ấ ề ạ ứ

ăn trên ng i tr c, không dòm không ngó, m t mũi đ đâu đâu...sao làm lãnh đ o đ c.ồ ướ ắ ể ạ ượ

T m nhìn ch th y có m i dĩa th t heo tr c m t thì thua. ầ ỉ ấ ỗ ị ướ ặ

96

Cà phê cùng Tony

Ng i làm kinh t thì càng ph i đ c chú tr ng rèn luy n kỹ năng này. Giao ti p trongườ ế ả ượ ọ ệ ế

kinh doanh r t nhi u, óc tinh t sẽ giúp h luôn đ t đ c đi u h mu n. Và ai cũngấ ề ế ọ ạ ượ ề ọ ố

ng ng m , n ph c, mu n làm ăn v i h . ưỡ ộ ể ụ ố ớ ọ

Và mu n tinh t , ng i ta t ng k t ph i có hai đi u: yêu ng i và t p trung khi nóiố ế ườ ổ ế ả ề ườ ậ

chuy n.ệ

97

Cà phê cùng Tony

Yêu ng i, t c lòng nhân ai. ườ ứ

Nhân ái, nhân là ng i, ái là yêu. Lòng nhân ái chính là lòng th ng ng i, th thôi. N uườ ươ ườ ế ế

mình h m có lòng yêu ng i thì không th nào có th tinh t đ c. N u nhìn ng i đ iẻ ườ ể ể ế ượ ế ườ ố

di n v i ánh m t th , vô h n, cúi g m xu ng, l ng đi ch khác, nhìn Tony thanh tú nhệ ớ ắ ờ ơ ồ ầ ố ả ỗ ư

v y mà c nh đang nhìn cái v a hè, thì thôi, không đào t o đ c. Ch khi ta có lòng yêuậ ứ ư ỉ ạ ượ ỉ

ng i 1 cách th t lòng và t nhiên, nhìn ai ta cũng nhìn kỹ càng chăm chú, tìm cái hay cáiườ ậ ự

đ p c a ng i đó, thì m i tinh t đ c. ẹ ủ ườ ớ ế ượ

Ng i kém tinh t ch i r t chán, vì ph i nói hu ch to t ra thì h m i hi u. Yêu c u m iườ ế ơ ấ ả ỵ ẹ ọ ớ ể ầ ớ

làm. Là d ng ng i vô tâm và kém c i trong giao ti p. S ng cùng hay làm vi c cùng v i h ,ạ ườ ỏ ế ố ệ ớ ọ

mình r t m t vì c m giác h h i ngu ngu. Đ c tr ng c a nhóm này là không có óc quan sát,ấ ệ ả ọ ơ ặ ư ủ

c làm theo ý mình, không nghĩ v ng i khác, ích k vô cùng, kém giáo d c do gia đìnhứ ề ườ ỷ ụ

cũng ch ng tinh t gì. Ng i ta nói khéo, nh c khéo, có m t s c ch ám ch này n ...hẳ ế ườ ắ ộ ố ử ỉ ỉ ọ ọ

nhìn tr tr nh m t cua, th ng hay nói "ph i nói tui m i bi t ch ....", hay " nói ng a đi,ơ ơ ư ắ ườ ả ớ ế ớ ứ

tui gãi cho". Tr i i, dân châu Á mà, ng ng th y m , ít ai dám nói mình ng a quá....nh ngờ ơ ượ ấ ồ ự ư

r t mong đ c gãi. Nhìn ph i bi t ch , khóc....ấ ượ ả ế ứ

Ví d : m t ng i đ n thăm mình, tr i thì n ng nóng, môi mi ng cháy khát. Mình nhào vôụ ộ ườ ế ờ ắ ệ

nói chuy n 3 ti ng đ ng h li n, quên rót ly n c cho h là thi u tinh t . ệ ế ồ ồ ề ướ ọ ế ế

M t ví d khác, đi chung v i 1 nhóm ng i, mình m i nói chuy n riêng v i 1-2 ng i, sộ ụ ớ ườ ả ệ ớ ườ ố

còn l i không tham gia đ c vì không bi t đ tài đó, có v không hào h ng câu chuy n đó,ạ ượ ế ề ẻ ứ ệ

mình v n c thao thao nói là ng i kém tinh t .ẫ ứ ườ ế

M t đ a tr mu n ăn món gì đó nh ng không dám, mình nhìn ánh m t c a nó và nh n raộ ứ ẻ ố ư ắ ủ ậ

ngay. Mình th ng nó và nh ng cho nó ăn. Ch h m ph i ng i ăn ngon lành, nhai kêu cótươ ườ ứ ẻ ả ồ

két, n c b t phun ra 2 khoé mi ng, nh x ng đ y bàn, k ai thèm thì m c. Nhìn cáiướ ọ ệ ả ươ ầ ệ ặ

mi ng nó nhai mà mu n v 1 cái cho gãy răng. ệ ố ả

Trong m t bàn ti c, mình nhìn th y khách có v ăn ít, thì có th món ăn mình g i khôngộ ệ ấ ẻ ể ọ

98

Cà phê cùng Tony

phù h p, nên g i thêm món khác. Hay h ch a có chén đũa mu ng, mình g i ph c v mangợ ọ ọ ư ỗ ọ ụ ụ

ra, hay th y h ch a có ch ng i, mình đ ng lên nh ng cho h . Ch h m ph i nhào vô làấ ọ ư ỗ ồ ứ ườ ọ ứ ẻ ả

ăn l y ăn đ , l y đũa b i móc trong dĩa th t, l a mi ng ngon ăn, mi ng d ch a l i. Ănấ ể ấ ơ ị ự ế ế ở ừ ạ

xong l y móng tay x a mi ng th t chó dính trong kẽ răng ra, th y ngon b l i vào m m. V aấ ỉ ế ị ấ ỏ ạ ồ ừ

ng m tăm v a nói chuy n. Có ph n tr con ng i đ y mà hút thu c phà phà. Hay l yậ ừ ệ ụ ữ ẻ ồ ấ ố ấ

ngón út móc ráy tai ( c t ráy) ra, rùi đ a lên mũi ng i. Rùi nhăn m t...nói sao h m th m.ứ ư ử ặ ẻ ơ

Ng i kém tinh t còn th hi n vi c hay khoe ch không phù h p. L c lõng và k ch c m.ườ ế ể ệ ệ ở ỗ ợ ạ ệ ỡ

Gi a khu nhà l p x p t i tàn, qu t lên 1 cái bi t th 12 t , diêm dúa. Gi a khu công nhân ữ ụ ụ ồ ấ ệ ự ỷ ữ ở

tr , qu t luôn 1 con chó ngao 20.000 đô, ngày ăn 1 ký th t bò Úc. Gi a lúc bà con nông dânọ ấ ị ữ

mi n Tây đang thu ho ch đ ng áng, đang c t lúa gánh lúa n ng nóng m t th y bà, nàng ề ạ ồ ắ ắ ệ ấ ở

Sài Gòn v ch i, m c váy h ng cánh sen- áo 2 dây màu xanh đ t chu i, mang gu c cao gót,ề ơ ặ ồ ọ ố ố

qua c u d a v a đi v a nhún, tay c m theo cái dù màu tím hoa cà. Thì coi sao đ c. Nhìnầ ừ ừ ừ ầ ượ

mu n xô xu ng ao cá d ...ố ố ồ

Nhi u ng i vào quán cà phê hay n i công c ng mà nói to nh ch n không ng i. Hômề ườ ơ ộ ư ố ườ

b a d ng ng i cà phê làm vi c, 3 cô bên c nh k chuy n tình yêu, gào thét nh đ m vàoữ ượ ồ ệ ạ ể ệ ư ấ

tai m i ng i. M i ng i nhìn khó ch u, m t s chuy n bàn, m t s tính ti n r i l t đ tọ ườ ọ ườ ị ộ ố ể ộ ố ề ồ ậ ậ

đi...nh ng 3 cô v n thao thao b t tuy t. D ng m i qua nói 3 b n i, vui lòng đi u ch như ẫ ấ ệ ượ ớ ạ ơ ề ỉ

âm l ng cho v a đ nghe thôi, nãy gi chuy n tình tay ba gi a cô Tuy t và th ng Bìnhượ ừ ủ ờ ệ ữ ế ằ

th ng Hân tôi nghe m n m t h t. R i chuy n qu n dây áo nh c a m y cô size nào, kháchằ ồ ộ ế ồ ệ ầ ợ ủ ấ

đây cũng rành h t. D ng góp ý d th ng v y mà 3 cô đó nói g i đi n cho xã h i đenở ế ượ ễ ươ ậ ọ ệ ộ

ch y t i quánh d ng...Là sao? Why?ạ ớ ượ

Mình càng th ng ng i, yêu thiên nhiên, yêu cái đ p, ....thì s tinh t càng cao. S tinh tươ ườ ẹ ự ế ự ế

không có trong lo i ng i th c d ng, vô c m, yêu ti n b c h n m i th , t c lo i phàm phuạ ườ ự ụ ả ề ạ ơ ọ ứ ứ ạ

t c t . Th lo i phàm phu t c t không bao gi đ c sách, vì h th y ch nhi u là n, nênụ ử ể ạ ụ ử ờ ọ ọ ấ ữ ề ớ

cũng d nh n ra. Coi k ch bu n h m bao gi bu n, vì không có đ ng c m. Nên tâm h nễ ậ ị ồ ẻ ờ ồ ồ ả ồ

khô héo, d n đ n c t cách thô l , ăn nói b t m ng, không bi t nên nói gì vào lúc nào v i ai. ẫ ế ố ỗ ạ ạ ế ớ

99

Cà phê cùng Tony

T p trung khi nói chuy n:ậ ệ

Th 2, mu n có s tinh t , ph i t p trung khi nói chuy n . Nói chuy n v i ai thì chú tâmứ ố ự ế ả ậ ệ ệ ớ

vào NG I nói chuy n và CÂU CHUY N đang nói. Đ ng v a nói chuy n v a nhìn đ ng h ,ƯỜ ệ Ệ ừ ừ ệ ừ ồ ồ

v a nói chuy n v a tính toán ngày mai đi ch mua gì…ừ ệ ừ ợ

Chú tâm vào nghe. Nghe là 80% c a s giao ti p. Nghe v i trái tim, nghe v i c mu nủ ự ế ớ ớ ướ ố

đ c chia s và đ ng c m, nghe v i t cách c a m t ng i h tr . Đ t mình vào hoànượ ẻ ồ ả ớ ư ủ ộ ườ ỗ ợ ặ

c nh c a ng i nói, th u hi u hoàn toàn h . Nghe mà nh nu t t ng l i. ả ủ ườ ấ ể ọ ư ố ừ ờ

Nhìn ng i đ i di n. Nhìn là 10% c a giao ti p. Nhìn th ng vào, ánh m t d u dàng m áp,ườ ố ệ ủ ế ẳ ắ ị ấ

không ph i nhìn tr ng tr ng nh ăn t i nu t s ng ng i ta. Cũng đ ng nhìn lên tr nả ừ ừ ư ươ ố ố ườ ừ ầ

nhà, nhìn xu ng g m bàn...Đ ng nói chuy n mà m t c nhìn ra đ ng, hay li c lên mànố ầ ừ ệ ắ ứ ườ ế

nh tivi. Nhìn ng i đang nói sẽ giúp nghe rõ h n và đúng h n. Nhìn chính là nghe ngônả ườ ơ ơ

ng thân th , đ c các c ch t nh c a c th ng i ta, r i phân tích và x lý. ữ ể ọ ử ỉ ế ị ủ ơ ể ườ ồ ử

Và nói chính là 10% còn l i c a giao ti p. Lúc nói, làm n nói cho rõ ràng. Mình ch a nóiạ ủ ế ơ ư

hay đ c thì t p nói đúng. Nói rõ, gãy g n, di n d t d hi u m t v n đ , vì m c đích c aượ ậ ọ ễ ạ ễ ể ộ ấ ề ụ ủ

nói là cho ng i ta bi t ý trong đ u mình, đ ng đ cho ng i ta th y trong đ u mình làườ ế ầ ừ ể ườ ấ ầ

m t m các ý ki n bùng nhùng, nên nói năng ra nó m i l n x n th . Nói ch a hay thì chộ ớ ế ớ ộ ộ ế ư ỉ nên nói rõ ràng theo các ý, ý 1 là, ý 2 là, túm l i là...., đ ng b t ch c vòng vo ki u MC trênạ ừ ắ ướ ể

tivi nghe b t m t. Mình nên l a nh ng l i tích c c, đ ng c m, chia s , cám n, khen ng i....ắ ệ ự ữ ờ ự ồ ả ẻ ơ ợ

Dùng ch c năng nói gi m nói tránh v i các v n đ t nh , ch ng h n nh hôi nách, gi aứ ả ớ ấ ề ế ị ẳ ạ ư ữ

ch n công c ng đông ng i mà móc c t mũi, vân vê n n m n, ng m tăm x a răng, rút chânố ộ ườ ứ ặ ụ ậ ỉ

ra kh i giày, hút thu c mi ng m m thúi qu c mà không ăn k o chewingum tr c khi nóiỏ ố ệ ồ ắ ẹ ướ

chuy n thân m t v i mình....., đ ng nói th ng ki u d ng nói lúc nãy, h n i điên lên là hệ ậ ớ ừ ẳ ể ượ ọ ổ ọ

quánh mình ch t. ế

Tuy nhiên là ngo i tr th lo i kém tinh t quá, ph i quát th ng m i hi u. Ki u nh ạ ừ ể ạ ế ả ẳ ớ ể ể ư ở

Trung Qu c, ngay c nh ng khách s n l n hay sân bay, đi v sinh công c ng là m t c cố ả ữ ạ ớ ệ ộ ộ ự

hình cho nh ng ng i văn minh nh ng i mình. Đàn ông con trai Trung Qu c không đ cữ ườ ư ườ ố ượ

100

Cà phê cùng Tony

h ng d n xèo ben ( xèo ben là đái) ph i ngay vào b n c u, nên c b n toè loe ra ngoài,ướ ẫ ả ồ ầ ứ ắ

vàng c thành b n c u, t c sàn, mùi hôi th i n ng n c. Nên ng i Trung Qu c th y x uả ồ ầ ướ ả ố ồ ặ ườ ố ấ ấ

h v i b n bè qu c t sau Olympic B c Kinh, m i dán trên toilet nh ng câu đ i lo i nh "ổ ớ ạ ố ế ắ ớ ữ ạ ạ ư

m t b c g n t i b n c u- m t b c t i văn minh" hay " b n hãy đ ng sát vào, cái đó c aộ ướ ầ ớ ồ ầ ộ ướ ớ ạ ứ ủ

b n không dài nh b n nghĩ.." nh ng h m có hi u qu . D dáy v n hoàn d dáy vì th lo iạ ư ạ ư ẻ ệ ả ơ ẫ ơ ể ạ

này không đ c gia đình giáo d c t nh , nên ch ng đ ý đ t gì. Th là bây gi ng i taượ ụ ừ ỏ ẳ ể ể ứ ế ờ ườ

s a l i, ghi rõ luôn " hãy ti u th ng vào b n, đ ng làm t sàn, đ ng v t thu c lá vào,ử ạ ể ẳ ồ ừ ướ ừ ứ ố

không đ c kh c nh n i đây, không đ c rút chân ra kh i giày trên xe buýt, máy bay, hayượ ạ ổ ơ ượ ỏ

ch n công c ng, yêu c u nói khẽ c i duyên.." vì tinh t không n i n a. Và ghi rõ hình ph tố ộ ầ ườ ế ổ ữ ạ

luôn.

Mu n nói hay, ph i đ c nhi u. T v ng và logic ngôn ng nó vô đ u mình m t cách ti mố ả ọ ề ừ ự ữ ầ ộ ề

th c lúc nào ch ng hay, đ n lúc h u s t nhiên nó tuôn ra vun vút. Ngo i ng cũng v y,ứ ẳ ế ữ ự ự ạ ữ ậ

đ c nhi u thì sẽ có v n t v ng đ nói t t, ai ai cũng say mê c . ọ ề ố ừ ự ể ố ả

Túm l i, yêu ng i và t p trung khi nói chuy n, mình sẽ thành ng i tinh t .ạ ườ ậ ệ ườ ế

Và tinh t là l i th s m t trong giao ti p và ngo i giao. Mình c t p đi, r i sẽ có. ế ợ ế ố ộ ế ạ ứ ậ ồ

N u rèn luy n óc tinh t không xong, thì rèn luy n óc tinh t ng cũng đ c.ế ệ ế ệ ướ ượ

D ngượ

101

Cà phê cùng Tony

Môi nào hãy còn th m…*ơ

Có đ a con d ng h i, con có anh b n, nói gì cũng cãi, kh kh ý mình. Con và đám b nứ ượ ỏ ạ ư ư ạ

nhi u lúc t c điên lên, mu n đ p nó. Con ph i làm sao?ề ứ ố ậ ả

D ng ch t nh chuy n x a, có 2 anh chàng kia cãi nhau. M t anh nói là 4 l n 7 là 29. M tượ ợ ớ ệ ư ộ ầ ộ

anh nói 4 l n 7 là 28. B t phân th ng b i. Cái đem lên quan x . Quan cho anh 4x7=29 v ,ầ ấ ắ ạ ử ề

còn gi anh 4x7 =28 l i, quánh m y roi m i th . Anh này c l m, vì mình đúng mà sao l iữ ạ ấ ớ ả ứ ắ ạ

b quánh. Cái ông quan m i nói, nó ngu nó m i nói 4x7=29. Th nó v xã h i. Tr c sau gìị ớ ớ ả ề ộ ướ

cũng có ng i quánh nó. Ho c ngu quá thì nó sẽ t ch t, không c n tr ng tr . Còn l i c aườ ặ ự ế ầ ừ ị ỗ ủ

mày là đi cãi v i cái đ a y v 1 cái chân lý rành rành. Nên mày m i có t i.ớ ứ ấ ề ớ ộ

D ng may m n đ c ti p xúc v i th gi i bên ngoài, và v i đ u óc c i m c a mình, đãượ ắ ượ ế ớ ế ớ ớ ầ ở ở ủ

nhìn th y ngay cái gì l c h u c n ph i lo i b , cái hay c n ph i ti p thu, cái gì đ p đẽ c nấ ạ ậ ầ ả ạ ỏ ầ ả ế ẹ ầ

ph i gi . M y cái nh th c d ng tính toán ích k , không tình không nghĩa, nói d i và ănả ữ ấ ư ự ụ ỷ ố

c p, ăn th t chó mèo và thú hoang, khoe mẽ và háo danh, sĩ di n và đ k , l i h c và l iắ ị ệ ố ỵ ườ ọ ườ

làm, k ch c m và gi t o, l m và ch m ch p, tham lam và ti u nhân, chen ngang và tranhị ỡ ả ạ ề ề ậ ạ ể

giành, ch i b i đánh đ p nhau, r p khuôn máy móc…đ u là nh ng th làm cho mình kémử ớ ậ ậ ề ữ ứ

văn minh đi, c n ph i lo i b . Còn ai xung quanh bi t mà không s a thì cũng ch sao, h cóầ ả ạ ỏ ế ử ả ọ

quy n ch n cách s ng y. Nó không tình không nghĩa vô c m l nh lùng thì nó sẽ b cô l p,ề ọ ố ấ ả ạ ị ậ

nó nói d i thì b m t lòng tin, nó ăn c p thì tr c sau gì cũng b quánh, nó ăn th t chó thìố ị ấ ắ ướ ị ị

tr c gì cũng ngây d i vì ch t đ c cyanua trong bã chó vô ng i, nó đ k thì sẽ b b nhướ ạ ấ ộ ườ ố ỵ ị ệ

Chu Du mà ch t, nó l i h c l i làm thì nó sẽ nghèo kh su t đ i, nó tham lam thì sẽ bế ườ ọ ườ ổ ố ờ ị qu báo…Ông quan nói nào có sai.ả

Các bài vi t c a d ng không nh m m c đích câu like câu view, vì d ng Tony ch là 1ế ủ ượ ằ ụ ượ ỉ

ng i n danh, không m u c u n i ti ng cá nhân hay th ng m i, d ng bán phân bónườ ẩ ư ầ ổ ế ươ ạ ượ

thu c tr sâu, c t t qu n t t áo đ n i ti ng trên m ng làm chi. Nên m y đ a yên tâm làố ừ ố ụ ầ ụ ể ổ ế ạ ấ ứ

d ng t t , đàng hoàng, theo d ng, có gì hay ho d ng ch cho, m y đ a ch t t lên, gi iượ ử ế ượ ượ ỉ ấ ứ ỉ ố ỏ

lên thôi. T i d ng th y ai cũng ch s ng kho ng 100 năm trên trái đ t này, v i 1 đ iạ ượ ấ ỉ ố ả ấ ớ ờ

ng i thì dài nh ng th t ra cũng ch là 1 cái ch p m t c a vũ tr . Nên trong cái ch p m tườ ư ậ ỉ ớ ắ ủ ụ ớ ắ

102

Cà phê cùng Tony

y, s ng sao cho đ p, cho hay, cho đ n m i t n cùng c a c m xúc, yêu th ng và đ c yêuấ ố ẹ ế ọ ậ ủ ả ươ ượ

th ng tr l i. Trong sáng, thánh thi n, quý phái sang tr ng v m t tâm h n, có ph i hayươ ở ạ ệ ọ ề ặ ồ ả

h n không?ơ

Ng i có t t ng ti u nông thì hay t ái, b o th , đ c TBS nó ghét l m, vì nh cái tát vàoườ ư ưở ể ự ả ủ ọ ắ ư

m t v y, nó đâu ch u đ c. Thông tin nào t i nó đ c cũng suy di n theo h ng tiêu c c,ặ ậ ị ượ ụ ọ ễ ướ ự

ch c không đ c, khó l m,…ch có ng i lê la trên m ng, comment h t trang này t i trangắ ượ ắ ỉ ồ ạ ế ớ

khác là đ c. Nên các b n share bài c a d ng trên FB cá nhân c a mình, mà có m yượ ạ ủ ượ ủ ấ

comment viên nh y vô ý ki n ý cò ki u ti u nông nh th này, không nên tranh lu n. Mìnhả ế ể ể ư ế ậ

ch đ c đúng 1 câu Ki u :ỉ ọ ề

“ Ng i mà đ n th thì thôi.ườ ế ếĐ i ph n hoa cũng, là đ i b đi”.ờ ồ ờ ỏ

R i unfriend. B n bè là ph i sàng l c liên t c. Ch i chi v i th lo i y, nó kéo văn minh c aồ ạ ả ọ ụ ơ ớ ể ạ ấ ủ

mình xu ng thì m t. Unfriend r i bĩu môi khinh b cho d ng.ố ệ ồ ỉ ượ

103

Cà phê cùng Tony

Ph t ph y và ma lanhế â

To X và Y,

Nh anh trao đ i v i 2 đ a sáng nay, nh l i anh d n nhé. Anh giao cho ph trách muaư ổ ớ ứ ớ ờ ặ ụ

hàng, ph i h t s c b n lĩnh. Đ ng bao gi bán r nhân cách mình trong các giao d ch kinhả ế ứ ả ừ ờ ẻ ị

t .ế

Ngoài xã h i nhi u đ i tác nó hay đ ngh , khi mình mua cái gì đó, h sẽ g i l i cho mình 1ộ ề ố ề ị ọ ử ạ

ít. Mình mà g t đ u m t cái, coi nh xong.ậ ầ ộ ư

Vì nó đ a cho mình ti n đó, t i c i đó, nh ng trong lòng nó ch ng coi mình ra cái gì đâu.ư ề ươ ườ ư ẳ

Th m chí là coi th ng. Và ch t l ng hàng hóa d ch v đó sẽ kém h n, dù sao cũng đã cóậ ườ ấ ượ ị ụ ơ

mình b o kê bên trong r i. Mình l nh n ti n r i, không nói đ c. Nó giao hàng x u hàngả ồ ỡ ậ ề ồ ượ ấ

kém, giao hàng ch m, d ch v kém….mình cũng ph i làm ng .ậ ị ụ ả ơ

Do v y, n u có ai đ ngh chuy n c t hoa h ng hay commission cho mình, l p t c t ch i,ậ ế ề ị ệ ắ ồ ậ ứ ừ ố

yêu c u c t th ng vào giá hàng. Em v a nói nh v y 1 phát, đ i tác sẽ n em ngay. Và hầ ắ ẳ ừ ư ậ ố ể ọ

cũng sẽ nghiêm túc trong vi c giao hàng, làm hàng…vì t nhiên h s nh ng con ng i nhệ ự ọ ợ ữ ườ ư

v y. Mình nói v i h là em thay m t công ty giao d ch, nên ti n này là c a công ty, khôngậ ớ ọ ặ ị ề ủ

ph i cá nhân em. Mong anh ch thông c m. Lúc đó, h ng i nghe mà không m n ph c emả ị ả ọ ồ ế ụ

thì thôi.

Xã h i ai c ph t ph y ma lanh, k ai. Mình không theo h . Mình nh n c a h vài ba ch cộ ứ ế ẩ ệ ọ ậ ủ ọ ụ

tri u đ ng, ch giàu lên đ c, nh ng nhân cách mình d n d n b h y ho i. Mình khôngệ ồ ả ượ ư ầ ầ ị ủ ạ

tr nên đ ng c p đ c mà tr thành lo i ng i r ti n, b t đ u vì ti n trong m i suy nghĩ.ở ẳ ấ ượ ở ạ ườ ẻ ề ắ ầ ề ọ

“ Ăn quen, nh n không quen”, mình l ăn l n 1 là sẽ có l n 2. R i l n 3 l n 4. Nên m i giaoị ỡ ầ ầ ồ ầ ầ ọ

d ch sau này, t đ ng mình sẽ vòi ti n, n u không có là mình làm khó làm d , gây khó khănị ự ộ ề ế ễ

đ ng i ta ph i “ hi u ý”, d n đ n vi c gì cũng ch m tr .ể ườ ả ể ẫ ế ệ ậ ễ

Mình làm có thu nh p đàng hoàng, thu nh p cũng không đ n n i t , nên bi t đ em à. 1ậ ậ ế ỗ ệ ế ủ

104

Cà phê cùng Tony

đ ng mà do chính m hôi n c m t c a mình t o ra, m i có giá tr th t s , em cho cha choồ ồ ướ ắ ủ ạ ớ ị ậ ự

m , cái đó m i là hi u th o. Ch ăn c p r i cho cha m thì đó là b t hi u ch không ph iẹ ớ ế ả ứ ắ ồ ẹ ấ ể ứ ả

là hi u th o n a. Và không ông cha bà m nào có th yên lòng xài cái đ ng không s ch y,ế ả ữ ẹ ể ồ ạ ấ

khi bi t đ c s th t. ế ượ ự ậ

R i sau này mình có con, con cái sẽ không tôn tr ng mình n u bi t mình không s ch nhồ ọ ế ế ạ ư

v y. Mình la m ng nó, b o đ ng nói d i, đ ng ăn c p, nó nói sao cha m không làm mà nóiậ ắ ả ừ ố ừ ắ ẹ

con, mình c ng h ng…Ch a k , ti n nào c a mình là c a mình, ti n không ph i c a mìnhứ ọ ư ể ề ủ ủ ề ả ủ

mà do ph t ph y ma lanh mang l i, thì cũng sẽ ra đi d dàng. ế ẩ ạ ễ

Anh d n 2 đ a kỹ nh v y. Anh giao nhi m v mua hàng, 2 đ a c mua, báo giá bao nhiêuặ ứ ư ậ ệ ụ ứ ứ

anh sẽ không ki m l i. Nh ng đ ng đ làm anh th t v ng. Và ph trách mua hàng, ranhể ạ ư ừ ể ấ ọ ụ

gi i gi a cái thi n và cái ác, gi a chân th t và tham lam r t mong manh, ranh gi i gi a sớ ữ ệ ữ ậ ấ ớ ữ ự

t t và s d i trá l c l a cũng mong manh không kém. Ng n ng Trung Qu c có câu r tử ế ự ố ọ ừ ạ ữ ố ấ

hay là “ ch có nh ng gì mình không làm thì ng i ta m i không bi t”. Nên m y đ a cỉ ữ ườ ớ ế ấ ứ ố

g ng, ph i B N LINH cho anh. Đ ng có làm mình HEN đi vì vài ba đ ng v v n. Làm v iắ ả Ả ừ ồ ớ ẩ ớ

anh, theo anh, anh đào t o m i kỹ năng đ sau này đ ng v ng v i đ i, làm gì cũng ki mạ ọ ể ứ ữ ớ ờ ế

ti n nuôi v con đ c. Nên mình ph i gi v ng nhân cách. Đ sau này, làm gì đi đâu g p aiề ợ ượ ả ữ ữ ể ặ

cũng ng ng cao đ u….ẩ ầ

A Tony

105

Cà phê cùng Tony

Chuy n đ cệ ọĐ có đ c g ng m t sáng tr ngể ượ ươ ặ ư

Nói ch ph i khoe, t i gi , Tony đi đ c 21 qu c gia và vùng lãnh th . Trong đó 1 n a là điả ả ớ ờ ượ ố ổ ử

m n ăn, t c sang o ép nó mua phân mua thu c, còn l i là các đ t đi du h c, hay các h iầ ứ ố ạ ợ ạ ộ

ngh , h i th o ch y u v nông nghi p, kinh phí các chuy n đi này th ng do n c ngoàiị ộ ả ủ ế ề ệ ế ườ ướ

tài tr . Tony c vi t 1 cái th sang, nói mu n đi, l i lẽ không rõ thú v sao đó mà sau đó b nợ ứ ế ư ố ờ ị ọ

nó ok ngay và chuy n tièn đ mua vé máy bay và chuy n th m i sang đ làm visa. Đ y,ể ể ể ư ờ ể ấ

vi t d th ng nó đ c l i nh th đ y, các b n n u đang là h c sinh sinh viên thì cế ễ ươ ượ ợ ư ế ấ ạ ế ạ ố

g ng h c văn cho t t vào. Nh ng nh ph i sáng t o nhé, vì th mà có tính ch t copy t ýắ ạ ố ư ớ ả ạ ư ấ ừ

t ng đ n cách trình bày c a ai đó thì t i Tây nó ném vào s t rác ngay sau khi đ c 2 dòng.ưở ế ủ ụ ọ ọ

Nh T ng đây lúc đi thi đ i h c, cũng ô mega tê c ng phi, cũng tính s mol v a đ , cũngư ổ ạ ạ ộ ố ừ ủ

bi t cân b ng đ axit v i ba z cho ra mu i và n c ( nên chúng ta có th áp d ng cái này,ế ằ ể ớ ờ ố ướ ể ụ

n u l gi t b c a ai đó mà s tình đ ch nó t t axit, thì nh th 1 l ba z trong túi. L bế ỡ ự ồ ủ ợ ị ạ ớ ủ ọ ờ ỡ ị t t axit thì móc l ba z lên t t lên ngay đ t o ph n ng trung hoà ra mu i và n c, th làạ ọ ờ ạ ể ạ ả ứ ố ướ ế

an toàn...). a quên, vì kh i A nó vào đ c nhi u đ i h c, nên nhi u b n t p trung quáỦ ố ượ ề ạ ạ ề ạ ậ

m c, th m chí th i Tony h c, có b n gi i b đ tuy n sinh t năm l p 10, nên sau 3 nămứ ậ ờ ạ ạ ả ộ ề ể ừ ớ

luy n, thi tr ng nào cũng hai m y đi m, nh ng vi t chính t sai be bét, th m chí khôngệ ườ ấ ể ư ế ả ậ

bi t bi n ch ng nghĩa là gì. Cái ra tr ng, vi t đ n xin vi c thì l ng c ng, lu m thu m,ế ệ ứ ườ ế ơ ệ ủ ủ ộ ộ

di n đ t không trôi ý mu n nói, mà ác là m t s đ i h c l n hay công ty l n, nó b t ph iễ ạ ố ộ ố ạ ạ ớ ớ ắ ả

vi t tay nó m i ch u.....nh n vô h c hay làm.ế ớ ị ậ ạ

Ra tr ng đi làm còn ác h n. Tr đ c thù kỹ thu t trong s n xu t hay s a ch a máy mócườ ơ ừ ặ ậ ả ấ ử ữ

thi t b hay l p trình, các vi c khác đòi h i kỹ năng truy n thông. Lúc này ng i ta nóiế ị ậ ệ ỏ ề ườ

chuy n v i nhau, giao ti p v i nhau b ng email, đi n tho i, các cu c g p g , đàm phán,ệ ớ ế ớ ằ ệ ạ ộ ặ ỡ

trình bày, thuy t trình...nh ng ki n th c toán lý hoá sinh kia tr nên h t s c m nh t,ế ữ ế ứ ở ế ứ ờ ạ

th m chí không dùng. Không ai h i mày tính giùm tao cái lim log này hay cái sin cos kia,ậ ỏ

khúc x ánh sáng, b c sóng t n s gì ráo tr i..mà nó th y nói tr n tru l u loát là khen hay.ạ ướ ầ ố ọ ấ ơ ư

T t nhiên dân t nhiên có cái logic t t, nên trình bày rõ ràng, không có miên man nh dânấ ự ố ư

văn ch ng. N u là dân t nhiên mà có đ c kỹ năng nói t t và vi t t t, thì ra tr ng xinươ ế ự ượ ố ế ố ườ

106

Cà phê cùng Tony

vi c ngon lành h n và làm vi c cũng ngon lành h n.ệ ơ ệ ơ

Ch a k là lúc trà d t u h u, ng i ta nói v l ch s , v đ a lý, v văn ch ng th phú, vư ể ư ủ ậ ườ ề ị ử ề ị ề ươ ơ ề

lu n đi m này tri t lý kia. Nên ai có ki n th c này, d đ c lòng ng i khác. Hay trongậ ể ế ế ứ ễ ượ ườ

giao ti p ti ng ngo i qu c, có nh ng ch mình ch a bi t ho c nghe không ra do h phátế ế ạ ố ữ ữ ư ế ặ ọ

âm l , nh ng ki n th c xã h i đó giúp mình đoán ý và tr l i l i ngon lành. Th t ra là doạ ư ế ứ ộ ả ờ ạ ậ

Tony chăm đ c sách. Sách là h th ng các v n đ đã đ c s p x p, nên mình đ c nhi u, vôọ ệ ố ấ ề ượ ắ ế ọ ề

hình trung sẽ sâu vào ti m th c, t nhiên t duy ngôn ng c a mình nó t t lên. T t nhiênề ứ ự ư ữ ủ ố ấ

ph i l a sách mà đ c, nh t là uy tín và kh năng th m mỹ c a ng i vi t, đ c bi t là sáchả ự ọ ấ ả ẩ ủ ườ ế ặ ệ

văn h c ch k o thành vitamin quá li u. Mu n coi sách có đ c đ c không thì c ra nhàọ ứ ẻ ề ố ọ ượ ứ

sách, m 1 cu n b t kỳ, sau đó m 1 trang b t kỳ, đ c 1 đo n b t kỳ. Đ c đ c h t đo nở ố ấ ở ấ ọ ạ ấ ọ ượ ế ạ

đó mà hi u, thì m i mua. Ng n ng ph ng Tây có câu, đ i ý là đ ng bao gi đi h i ý ki nể ớ ạ ữ ươ ạ ừ ờ ỏ ế

hay đi t v n v i m t ng i không có thói quen đ c sáchvì h có th sẽ cho l i khuyên tr tư ấ ớ ộ ườ ọ ọ ể ờ ớ

qu t hay câu thành ng "ng i ít đ c sách thì không th hi u nh ng v n đ ph c t p " .ớ ữ ườ ọ ể ể ữ ấ ề ứ ạ

Hay câu today a reader, tomorrow a leader...nên Tây hay Nh t, Hàn, th m chí Thái, dân nóậ ậ

đ c sách r t kinh. ga tàu đi n ng m nào cũng đ c, trên máy bay các ch ng bay đ ngọ ấ Ở ệ ầ ọ ở ặ ườ

dài, đèn đ c sách lúc nào cũng b t sáng.....Vi c đ c sách nhi u sẽ giúp cho g ng m t nóọ ậ ệ ọ ề ươ ặ

tr nên thanh tú và sáng tr ng, dù x u nhìn v n sáng......ở ư ấ ẫ

V y thôi, vài dòng chia s v i s p nh . Th ng ng i ta hay nói em m nh toán hoá thì emậ ẻ ớ ắ ỏ ườ ườ ạ

y u sinh lý, và ng c l i. Nh ng Tony hy v ng b n nào cũng m nh sinh lý, m nh toán hoá,ế ượ ạ ư ọ ạ ạ ạ

m nh th d c th thao, m nh văn s đ a h t nhen....ạ ể ụ ể ạ ử ị ế

Chúc các b n thi thi t t t!ạ ệ ố

107

Cà phê cùng Tony

D n dò cac b n phòng nhân sặ ạ ự

Đ t tuy n d ng t i đây, l u ý ng viên ph i thu c c ng đ ng văn hóa đ c. Văn hoá đ c ợ ể ụ ớ ư ứ ả ộ ộ ồ ọ ọ ở

đây là đ c sách chuyên môn, sách văn h c, tin t c kinh t xã h i...ch không ph i truy nọ ọ ứ ế ộ ứ ả ệ

tranh nh m nhí hay m y cái trang tin t c t t qu n c i áo trên m ng.ả ấ ứ ụ ầ ở ạ

n c ngoài h đào t o sinh viên, b t đ c 2-3 cu n 1 tu n. Ph i đ c r t nhanh, đ sauỞ ướ ọ ạ ắ ọ ố ầ ả ọ ấ ể

này đi làm, gi y t công văn, đ c nhoay nhoáy đ phúc đáp l i. Th lo i th y ch nhi uấ ờ ọ ể ạ ể ạ ấ ữ ề

nh c m t, thì thôi g i nó cái “thank-you letter”. Nó đánh v n 1 công văn xong m t h t cứ ắ ử ầ ấ ế ả

ngày, l m 1 ngày n a m i tr l i l i đ c, thì năng su t lao đ ng sẽ r t kém. 1 ngày ọ ọ ữ ớ ả ờ ạ ượ ấ ộ ấ ở

công s , h ng hà sa s th t email c a đ i tác, công văn c a ban ngành, r i tài li u chuyênở ằ ố ư ừ ủ ố ủ ồ ệ

môn, c h i kinh doanh qua thông tin trên m ng…Thông tin sẽ đ n ùn ùn, ph i x lý th tơ ộ ạ ế ả ử ậ

nhanh.

Tuy n sales cũng v y. Cũng ph i là b n có văn hóa đ c. Bi t ch thì ph i đ c ch . Đ c sẽể ậ ả ạ ọ ế ữ ả ọ ớ ọ

làm cho ng i ta có 1 đ ng c p h n h n. Trong bàn nh u, ti p chuy n v i khách, nhânườ ẳ ấ ơ ẳ ậ ế ệ ớ

viên bán hàng nào đ c nhi u thì cái gì cũng bi t, góp chuy n đ y cao trào lên, nh u th yọ ề ế ệ ẩ ậ ấ

vui. Ví d ng i ta bàn v truy n Tam Qu c, mình có đ c qua nên tham gia đ c, còn cũngụ ườ ề ệ ố ọ ượ

có ng i mi ng câm nh h n kêu u ng thì u ng thôi ch ch ng bi t Ngu Diên là ai. Mayườ ệ ư ế ố ố ứ ẳ ế ỵ

ra nói v m y nhân v t trong truy n Kim Dung h còn bi t s s vì có coi phim, vì m yề ấ ậ ệ ọ ế ơ ơ ấ

truy n này có d ng thành phim. Vì có nhi u ng i ch thích coi phim ch l i không ch uệ ự ề ườ ỉ ứ ườ ị

đ c, dù bi t ch . Phim nh nói chung không th b ng sách trong vi c b i d ng óc th mọ ế ữ ả ể ằ ệ ồ ưỡ ẩ

mỹ cho chúng ta đ c. Vì làm bi ng đ c nên ngôn ng nói cũng sẽ không có tr n tru. Đámượ ế ọ ữ ơ

này ti p xúc khách hàng, h chán vì ki n th c ít i, 1 h i không bi t nói gì bèn nói l i cáiế ọ ế ứ ỏ ồ ế ạ

cũ. Cái gì cũng không bi t nên khách sẽ chê ngu. G p nhau 3 l n cũng m i chuy n đ y kế ặ ầ ỗ ệ ấ ể

hoài.

Bi t ch mà không đ c thì đ u óc đ n gi n. Đ u óc đ n gi n thì sẽ làm lao đ ng gi n đ n.ế ữ ọ ầ ơ ả ầ ơ ả ộ ả ơ

Xã h i chia 2 nhóm, lao đ ng trí óc và lao đ ng ph thông. Lao đ ng trí óc là có văn hóa đ cộ ộ ộ ổ ộ ọ

đ ti p nh n ki n th c không ng ng, nhóm này sau này làm ch huy, làm ch . Do đi u ki nể ế ậ ế ứ ừ ỉ ủ ề ệ

không đ c đi h c ngày nào nên không bi t ch đã đành, không trách h , còn đám bi tượ ọ ế ữ ọ ế

108

Cà phê cùng Tony

ch nh ng l i đ c thì th ng tay lo i. Nó bi t ch mà làm bi ng đ c, thì chuyên môn sẽữ ư ườ ọ ẳ ạ ế ữ ế ọ

r t kém, vì tài li u chuyên môn đâu có d ng thành phim hay clip cho m y đ a nó coi đ c.ấ ệ ự ấ ứ ượ

Mình c ki m tra năng l c h t r i m i tuy n, k c ng i quen g i g m vào, nh n h t,ứ ể ự ế ồ ớ ể ể ả ườ ử ắ ậ ế

cho thi, thi đ t thì vô làm, không thì thôi. Trong vòng 30 phút ph i đ c xong các bài thi, vàạ ả ọ

tr l i tóm t t ý chính. B n nào không quen mà đ c ch m, thì cho r t, ch vô làm vi cả ờ ắ ạ ọ ậ ớ ứ ệ

kém, m i ng i làm xong 10 vi c nó m i xong 1 vi c. Dù nó nói ch c n ăn l ng 1/10 thìọ ườ ệ ớ ệ ỉ ầ ươ

mình cũng không nh n, ng i ch t ch .ậ ồ ậ ỗ

Dù ng viên t t nghi p th c sĩ ti n sĩ mà đ c ch m quá, mình có th b trí vô nhóm laoứ ố ệ ạ ế ọ ậ ể ố

đ ng ph thông d i x ng. Không ch u nhìn ch thì cho nhìn máy móc và s n ph m,ộ ổ ở ướ ưở ị ữ ả ẩ

b ng bê khuân vác. Không ch u n a thì gia nh p đ i quân th t nghi p ngoài kia, v cho chaư ị ữ ậ ộ ấ ệ ề

m nó nuôi ti p.ẹ ế

Ch tuy t đ i không cho th lo i l i đ c làm văn phòng hay ch huy nhé. T t nghi p đ iứ ệ ố ể ạ ườ ọ ỉ ố ệ ạ

h c mà tranh làm công nhân v i các b n do đi u ki n mà không đ c đ n tr ng ngàyọ ớ ạ ề ệ ượ ế ườ

nào, tranh vi c v i các b n không bi t ch thì ác quá...ệ ớ ạ ế ữ

109

Cà phê cùng Tony

L p li m và m i mi ngấ ế o ệ

Hôm nay mình coi ch TRUST. TRUST là lòng tin. Lòng tin là th quý giá nh t trên đ i. Theữ ứ ấ ờ

most expensive thing. M t nhi u năm đ gây d ng ( take years to earn), nh ng vì vài baấ ề ể ự ư

giây làm m t ( a matter of seconds to lose). ấCác b n trong hãng vui lòng ghi vi c c n ph i làm vào s . Vi c gì ch a làm, do quên, n uạ ệ ầ ả ổ ệ ư ế

đ c nh c, l p t c làm ngay. Tuy t đ i không đ c l p li m nói đã làm r i. Ráng b a ra đãượ ắ ậ ứ ệ ố ượ ấ ế ồ ị

g i nh ng ông đó ch a b t máy. D đã g i mail cho ng, ng nói OK anh. Nh ng th c t làọ ư ư ắ ạ ử ổ ổ ư ự ế

ch a, lúc đó m i làm. Anh sẽ ki m tra ngay l p t c và h u qu thì m i ng i đã bi t.ư ớ ể ậ ứ ậ ả ọ ườ ếAnh không ch p nh n m i s không trung th c t nay v sau. Ch a làm thì nói ch a làm.ấ ậ ọ ự ự ừ ề ư ư

Không làm thì nói không làm, anh giao ng i khác ph trách. Mình nói d i, ăn c p, dù ch 1ườ ụ ố ắ ỉ

l n thôi, nh ng sẽ đánh m t lòng tin t ng i khác. 1 L N B T TIN, V N L N B T TIN.ầ ư ấ ừ ườ Ầ Ấ Ạ Ầ Ấ

Ông bà mình nói có sai đâu. Cái này mình t trách mình ch không trách ng i khác, t t cự ứ ườ ấ ả

là do mình h t. ếTh ng lái Trung Qu c làm m t lòng tin c a ng i dân Vi t Nam vì h đã nói 1 đ ng làm 1ươ ố ấ ủ ườ ệ ọ ằ

n o, t đánh m t lòng tin, ch không ph i là ng i Vi t Nam t nhiên không tin h . Vẻ ự ấ ứ ả ườ ệ ự ọ ợ

không tin ch ng thì ch ng nên coi l i mình, sao đ v không tin th . Nhà cung c p khôngồ ồ ạ ể ợ ế ấ

cho khách hàng n n a, l i là t i khách hàng, c đàng hoàng t t đi, đ n h n là tr n , k tợ ữ ỗ ạ ứ ử ế ế ẹ ả ợ ẹ

ti n thì nói k t và xin gia h n thì làm gì có chuy n không ai cho N . Có nhi u đ i tác hãngề ẹ ạ ệ Ợ ề ố

mình, c ti n m t tr tr c thì m i nói chuy n, vì m y l n chính mi ng giám đ c g i đi nứ ề ặ ả ướ ớ ệ ấ ầ ệ ố ọ ệ

nói là ngân hàng fax l nh chuy n ti n li n…nh ng có đâu. Tu n sau m i tr . Lúc đó l i l pệ ể ề ề ư ầ ớ ả ạ ấ

li m cái máy fax b h , cái tài kho n ngân hàng h t ti n gi i ngân, r i th m chí con béế ị ư ả ế ề ả ồ ậ

nhân viên ngân hàng nó b đau tay nên không fax đ c. Th y coi th ng khi nghe nh ngị ượ ấ ườ ữ

l i bao bi n nh th .ờ ệ ư ếCó l n Tony thuê đ n v s a ch a nhà Th Đ c . C u ch th u xây d ng đi lên đo đ c đầ ơ ị ử ữ ở ủ ứ ậ ủ ầ ự ạ ể

báo giá. Đang làm thì đi n tho i reo, nó nói “ r i r i, đang ch y qua đây, t i đ ng Lê Vănệ ạ ồ ồ ạ ớ ườ

Sĩ r i, còn 5 phút n a t i. Ch em chút” r i c i h nh h ch. Nói “ông khách kêu qua ki mồ ữ ớ ờ ồ ườ ề ệ ể

tra ch t l ng công trình em xây cho ng năm ngoái, nó b th m n c. Nh ng em u tiênấ ượ ổ ị ấ ướ ư ư

anh tr c”. Th y s quá,Tony nói kh i báo giá đi em. “Vì công trình c a anh vài b a n u bướ ấ ợ ỏ ủ ữ ế ị s c v y, em cũng nói l p li m v y ch c anh ch t. Em nói 5 phút qua ngay, ông kia ng iự ố ậ ấ ế ậ ắ ế ồ

đ i, trong khi đó t đây qua b n cũng m t 1 ti ng. Em làm m t th i gian c a ng i khác,ợ ừ ể ấ ế ấ ờ ủ ườ

110

Cà phê cùng Tony

thay vì em nói th t 1 ti ng n a qua, thì ông kia l i có th s p x p công vi c đi đâu đó, thayậ ế ữ ạ ể ắ ế ệ

vì ng i ch r i s t ru t r i g i, r i l i nghe 1 phút t i li n..nh ng em đang t n Th Đ c.ồ ờ ồ ố ộ ồ ọ ồ ạ ớ ề ư ậ ủ ứ

C xã h i này b lãng phí th i gian kinh kh ng n u ai cũng 1 dây chuy n nói d i nh em”.ả ộ ị ờ ủ ế ề ố ưR i có ông khách hàng, th y đ o m o cũng hay nói chuy n đ i. B a ng i nh u chung, ngồ ấ ạ ạ ệ ờ ữ ồ ậ ổ

v a kêu th c ăn, khui bia ra chu n b u ng. Th y đi n tho i reng, v hay con gì đó g i, ngừ ứ ẩ ị ố ấ ệ ạ ợ ọ ổ

nói đang trên đ ng v . S p t i r i, đang k t xe ch c u Th Nghè, ch chút đi. R i c i haườ ề ắ ớ ồ ẹ ỗ ầ ị ờ ồ ườ

h , nói c nh u tho i mái đi, khuya anh v cũng đ c. Mình th y khinh b li n, nói d i cả ứ ậ ả ề ượ ấ ỉ ề ố ả

v i con nít. Nên thôi, không có nh u l n 2. Nhìn m t th y khinh b thì tôn tr ng gì đ c màớ ậ ầ ặ ấ ỉ ọ ượ

c ng ly, mà nói chuy n. Vì th lo i nói d i ri t thành quen m m, g p ai cũng nói, làm gìụ ệ ể ạ ố ế ồ ặ

cũng không thành th t đ c. Chuy n vô th ng vô ph t cũng x o cho đ c. N u b nậ ượ ệ ưở ạ ạ ượ ế ạ

thu c th lo i này, thì g p ai cũng nên im mi ng. Không ai nói b n b câm.ộ ể ạ ặ ệ ạ ịC cu c đ i mình nên xây d ng lòng tin, t ng li t ng tí m t. Vì không còn lòng tin thì chínhả ộ ờ ự ừ ừ ộ

mình m i là ng i thi t h i. Có sao nói v y, thành th t, trung th c…thì sẽ có c m tình tớ ườ ệ ạ ậ ậ ự ả ừ

ng i khác. Và lúc đó, mu n gì cũng đ c, làm gì cũng thu n l i. Vì ng i ta tin.ườ ố ượ ậ ợ ườCòn c nói d i, thì c ph i ch y theo. Ph i đ ng não nghĩ ra cách ch ng ch . Và trí nhứ ố ứ ả ạ ả ộ ố ế ớ

ph i t t đ nh hôm b a mình l p cái gì, li m cái gì…ả ố ể ớ ữ ấ ếC đ i không khá n i vì h m có ai tin. C cu c đ i c l p và li m.ả ờ ổ ẻ ả ộ ờ ứ ấ ếCó khi l p không đ c, thì ph i đào lên mà li m….ấ ượ ả ế

111

Cà phê cùng Tony

D n d p và s p x p ọ ẹ ắ ế

Các b n coi cái hình b ng hi u này nhé. B ng hi u này đ c treo r t nhi u n c ngoài.ạ ả ệ ả ệ ượ ấ ề ở ướ

Đ u tiên là m y ch có nhi u tr em. Nh ng sau đó, nhi u ng i l n có d dáy b y h yầ ấ ỗ ề ẻ ư ề ườ ớ ơ ầ ầ

h n c tr em, nên ng i ta treo luôn m i n i.ơ ả ẻ ườ ở ọ ơ

Clean up là d n d p, s p x p.ọ ẹ ắ ế

Nhi u công ty ph ng v n, th y ng viên kéo gh ra ng i xong cái đ ng lên b đi, đánh r tề ỏ ấ ấ ứ ế ồ ứ ỏ ớ

luôn, vì không bi t x p l i cái gh . Ly n c u ng d trên bàn cũng không đem d p. C đế ế ạ ế ướ ố ở ẹ ứ ể

đó. M c a ra r i không khép l i. L y gi y t xu ng coi r i không b lên. L y hàng ra coiở ử ồ ạ ấ ấ ờ ố ồ ỏ ấ

r i v t lung tung trong siêu th . Làm r t rác xu ng đ t mà cũng không bu n cúi xu ngồ ứ ị ớ ố ấ ồ ố

nh t b vào thùng rác. Hôm b a Tony vô phòng h p công ty kia, th y phòng h p mùi th cặ ỏ ữ ọ ấ ọ ứ

ăn còn n ng n c. Trên bàn còn cây tăm x a răng còn dính chút máu, và 1 mi ng th t nhồ ặ ỉ ế ị ỏ

bên c nh cây tăm. Th y l nh s ng l ng. Ăn sáng thì ph i ăn nhà hay ngoài ch , m cạ ấ ạ ố ư ả ở ở ứ ắ

m gì đem lên công ty ăn. Mình ph i t qu n tr th i gian c a mình ch , 8h vô làm là 8h vôớ ả ự ả ị ờ ủ ứ

làm. Còn không d y s m đ c đ ăn, a hay t m r a, thì nh n ráng ch u. Không th ăn c pậ ớ ượ ể ỉ ắ ử ị ị ể ắ

gi làm đ th c hi n hành vi c b n này đ c.ờ ể ự ệ ơ ả ượ

After yourself t c sau khi s d ng xong. Clean up after yourself là ph i làm s ch sẽ, ph iứ ử ụ ả ạ ả

d n d p, tr l i hi n tr ng y chang nh cũ. Pick up là nh t lên. Đ gi t n c xu ng sànọ ẹ ả ạ ệ ạ ư ặ ổ ọ ướ ố

ph i lau khô. V y b n ch nào thì ph i làm s ch ch y.ả ấ ẩ ỗ ả ạ ỗ ấ

Yr habits are a reflection of you: Thói quen c a mày chính là t m g ng ph n chi u mày làủ ấ ươ ả ế

ai. Habit ( đ c là há b t) là thói quen. Reflection ( đ c là rì phéc sình) là ph n chi u l i,ọ ị ọ ả ế ạ

ph n x l i.ả ạ ạ

Nên mình ph i đ ý, đâu treo t m b ng này, mình vô ph i quan sát coi tr t t c a nó thả ể ở ấ ả ả ậ ự ủ ế

nào, s d ng xong, tr l i nguyên tr ng. Nên n u mình làm cha làm m , nh c nh con kỹử ụ ả ạ ạ ế ẹ ắ ở

vi c này. Còn n u là mình, ph i ch u khó đ ý quan sát, k o b s nh c n c ngoài. H r tệ ế ả ị ể ẻ ị ỉ ụ ở ướ ọ ấ

khó ch u khi mình bày ra mà không d n d p. Hay lau tay thi t khô m i b c ra ngoài, đ ngị ọ ẹ ệ ớ ướ ừ

112

Cà phê cùng Tony

làm cái cái n m tay c a t nh p, ng i sau m c a, s vô cái tay c m t nh p nhắ ở ử ướ ẹ ườ ở ử ờ ầ ướ ẹ ư

v y, ng i ta sẽ s hãi vì g m.ậ ườ ợ ớ

Cách đây m i m y năm, Tony đi Anh Qu c ghé đ a b n đang du h c. Nó thuê phòng 1ườ ấ ố ứ ạ ọ ở

cái nhà g n tr ng, toilet và nhà t m ph i dùng chung v i ch nhà. Cái mình s d ng xong,ầ ườ ắ ả ớ ủ ử ụ

có t m kính ch n gi a nhà t m và b n c u, nh ng không rõ sao n c nó v n văng ra ngoàiấ ắ ữ ắ ồ ầ ư ướ ẫ

đ c. Cái cu n gi y v sinh mình l y ra s d ng, quên b l i trên k phía trên mà đ ngayượ ộ ấ ệ ấ ử ụ ỏ ạ ệ ể

trên b n r a m t. B n c u xài xong l i không đ y n p. Lúc đó còn ngáo ng , m i ra tr ngồ ử ặ ồ ầ ạ ậ ắ ơ ớ ườ

không đ c ai d y d m y cái này.ượ ạ ỗ ấ

T i, nh b n đi v , bà ch nhà kêu lên. B h i là Vi t Nam, b t i mày không đ c d yố ỏ ạ ề ủ ả ỏ ở ệ ộ ụ ượ ạ

v clean up after use h . Mày lúc m i qua cũng v y, tao nói mi t m i s a. Còn b a này yourề ả ớ ậ ế ớ ử ữ

friend ( ý nói Tony) l i ti p t c didn’t clean up after himself. Mày nói v i b n mày là "hisạ ế ụ ớ ạ

mom is not here".

Mình n m trong phòng l ng tai nghe. Th y có ti ng c i c a sinh viên m y n c khácằ ắ ấ ế ườ ủ ấ ướ

cùng nhà tr . Có 1 s cá n c không h nh .ọ ự ụ ề ẹ

113

Cà phê cùng Tony

Chuy n ngệ ủ

Mình có 24h/ngày, chia làm 3 cho vi c ng , cho vi c làm và cho vi c cá nhân. Nh v y, giệ ủ ệ ệ ư ậ ả

s đ i ng i là 99 năm, thì 33 năm ng , 33 năm m n ăn ki m ti n và chúng ta th c s chử ờ ườ ủ ầ ế ề ự ự ỉ s ng có 33 năm, cho n ho t đ ng t h c t p, ven ngh ven g ng, yêu đ ng gia đình, b nố ạ ộ ừ ạ ậ ệ ừ ươ ạ

bè, du l ch, cà phê cà pháo...ị

Nh các sinh v t khác trên trái đ t, cu c s ng di n ra 2 tr ng thái ch y u là th c vàư ậ ấ ộ ố ễ ở ạ ủ ế ứ

ng , k c cây c , chim muông. Vi c n m yên và nh m m t sẽ giúp các t bào m i đ c táiủ ể ả ỏ ệ ằ ắ ắ ế ớ ượ

sinh ra thay th các t bào cũ, k c các n ron th n kinh. Nên ph i ng đ 6-8 ti ng trongế ế ể ả ơ ầ ả ủ ủ ế

ngày, k c vi c ng các gi c ng ng n đ bù l i vi c chúng ta không có 1 gi c ng sâuể ả ệ ủ ấ ủ ắ ể ạ ệ ấ ủ

li n tù tì. Th i gian thích h p nh t cho vi c ng , nông thôn là 10h PM và th c d y lúc 5hề ờ ợ ấ ệ ủ ở ứ ậ

AM. Còn thành ph là 11h và 6h. Các b n tr l có gen di truy n không cao thì ph i ngở ố ạ ẻ ỡ ề ả ủ

tr c 11h đêm, vì t bào x ng ch nhân chia lúc 11h00 đ n 2h00 mà thôi. Nên u ng 1 lyướ ế ươ ỉ ế ố

s a l n lo i giàu canxi tr c lúc ng 45 phút đ tăng hi u qu t i u cho chi u cao. H iữ ớ ạ ướ ủ ể ệ ả ố ư ề ồ

d ng t t nghi p đ i h c ch có 1m 75. Tình c đ c đ c bí quy t này, có ni m tin mãnhượ ố ệ ạ ạ ỉ ờ ọ ượ ế ề

li t, nên m i mua s a t i c a Úc hay New Zealand, tu n nào cũng h t 3 h p. Năm 25 tu i,ệ ớ ữ ươ ủ ầ ế ộ ổ

đo l i thì đ c 1m78, cái ng ng u ng s a, s năm nào cũng tăng lên 1 cm v y thì năm 45ạ ượ ư ố ữ ợ ậ

tu i sẽ làổ2 mét.

Các b n th c ch y u bây gi là vì cái internet. Tuy nhiên, cái gì cũng ph i có gi i h n.ạ ứ ủ ế ờ ả ớ ạ

Hàng ngày, coi FB 1-2h thì còn đ c, coi mi t c ch c ti ng đ ng h thì b nghi n m t r i.ượ ế ả ụ ế ồ ồ ị ệ ấ ồ

Phí ph m th i gian quá, cu c s ng ngoài đ i th t hay h n nhi u so v i cu c s ng o. Tòạ ờ ộ ố ờ ậ ơ ề ớ ộ ố ả

mò là t t, đ c bi t trong nghiên c u khoa h c, tìm tòi cái m i đ h c, cái m i đ làm ăn,ố ặ ệ ứ ọ ớ ể ạ ớ ể

vùng đ t m i đ đi đ n du l ch...còn tò mò chuy n cá nhân c a ng i ta, thì ch ng t o GDPấ ớ ể ế ị ệ ủ ườ ẳ ạ

cho xã h i. Hay ngay c vi c đ c sách sau12h đêm cũng không nên. Tr các b n làm ca đêmộ ả ệ ọ ừ ạ

thì bu c ph i ng ngày đ bù l i, thì đa s chúng ta làm ngày và ng đêm. Chúng ta ch cóộ ả ủ ể ạ ố ủ ỉ

24h, n u dành nhi u cho m ng o t c ph i c t th i gian các ho t đ ng khác. M c ngàyế ề ạ ả ứ ả ắ ờ ạ ộ ở ả

r i, c n nh m l i trong 6-7 ti ng cho con m t c a mình nó ngh ng i, ngày mai nó l i mồ ầ ắ ạ ế ắ ủ ỉ ơ ạ ở

ti p cho mình làm ăn h c hành.ế ạ

114

Cà phê cùng Tony

Hôm b a có m y b n CLB con d ng qua Villa De Tony u ng g , r i ng l i. Lúc 2h sángữ ấ ạ ượ ố ụ ồ ủ ạ

d ng th c gi c, xu ng d i phòng khách thì th y 3 b n v n say s a ôm laptop. H i saoượ ứ ấ ố ướ ấ ạ ẫ ư ỏ

không ng đi, thì báo là m c đ c tài li u và chat trao đ i h c t p. M i nói đâu đ a d ngủ ắ ọ ệ ổ ạ ậ ớ ư ượ

coi, thì th y m toàn web tin t c ru i bu nh m nhí c a ca sĩ di n viên, chat toàn v i nick "ấ ở ứ ồ ả ủ ễ ớ

khoai lang m c m m" và "n ng h ng sót l i", n i dung là "b n t m ch a, có t m n cọ ầ ắ ồ ạ ộ ạ ắ ư ắ ướ

nóng hem, b a nay ăn món gì, ca sĩ X s a mũi đ p hay x u...". Chi v y.ữ ử ẹ ấ ậ

Nên t m n c m tr c khi ng . M c qu n què áo c t, đ ng có qu n jean hay áo s miắ ướ ấ ướ ủ ặ ầ ụ ừ ầ ơ

đóng thùng, đ i mũ c i. Ch n lo i r ng rãi và v i 100% cotton. Quánh răng s ch sẽ, r aộ ố ọ ạ ộ ả ạ ử

m t b ng s a r a m t cho h t ch t nh n và b i bám do đi xe máy c ngày, đ ng r a m yặ ằ ữ ử ặ ế ấ ờ ụ ả ừ ử ấ

lo i s a này vào bu i sáng vì ch y xe ra đ ng có khi n ng nó táp vô, h t đ p. Các b n nạ ữ ổ ạ ườ ắ ế ẹ ạ ữ

đ ng có b t ch c m y di n viên phim Vi t Nam, ng mà v n quánh môi son má h ng,ừ ắ ướ ấ ễ ệ ủ ẫ ồ

g n maccara, l ng há m m, n c mi ng và ghèn thi nhau ch y, thì t i nghi p cái g i.ắ ỡ ủ ồ ướ ế ả ộ ệ ố

Rèn luy n tính k lu t cho mình. Đ ng nuông chi u b n thân. 11h ng là ph i ng . 6h d yệ ỷ ậ ừ ề ả ủ ả ủ ậ

là ph i d y. Tr nh ng ngày đ c bi t nh l t t, ti c tùng...ngày bình th ng là ph i ngả ậ ừ ữ ặ ệ ư ễ ế ệ ườ ả ủ

s m và d y s m t p th d c th thao. Mình mà ng quá 8h trong ngày, não mình b lag hayớ ậ ớ ậ ể ụ ể ủ ị

idle, r t nguy hi m, đ a ng nhi u nhìn bi t li n, vì cái m t nó s ng x a, nhìn ngu ngu.ấ ể ứ ủ ề ế ề ặ ư ỉ

H m có thanh tú đ c. Ng đ và sâu sẽ có trí nh t t, g ng m t đ p sáng b ng, h c t pẻ ượ ủ ủ ớ ố ươ ặ ẹ ừ ạ ậ

hay làm vi c đ u có năng su t cao.ệ ề ấ

Thi u ng hay d ng cũng đ u làm cho ng i mình nó x u xí. X u là d ng h m có ch i,ế ủ ư ủ ề ườ ấ ấ ượ ẻ ơ

nhìn nh c đ u th y m .ứ ầ ấ ẹ

115

Cà phê cùng Tony

Cac câu h i c c c o ắ ớ

Th nh tho ng b n v n g p nh ng câu h i, mà Tony t m g i là c c c , th ng c a nhómỉ ả ạ ẫ ặ ữ ỏ ạ ọ ắ ớ ườ ủ

ng i ho c ngáo ng ho c thích gây l n. Ví d : mày th y ph Hà N i so v i ph Sàiườ ặ ơ ặ ộ ụ ấ ở ở ộ ớ ở ở

Gòn cái nào ngon h n. Mày đi Trung Qu c, Hàn Qu c th y gái b n so v i gái Vi t Namơ ố ố ấ ở ể ớ ệ

đ p hay x u? Mày th y Thanh Lam hát bài “N a đêm ngoài ph ” hay h n hay B o Y n hátẹ ấ ấ ử ố ơ ả ế

hay h n. Bác sĩ t t nghi p ĐH Y Khoa Hu và ĐH Y Khoa Tp HCM, ai gi i h n. Mày th yơ ố ệ ế ỏ ơ ấ

thanh niên Mỹ béo phì hay thon th ….ả

Và ngày x a khi còn kh d i, Tony cũng gân c lên cãi v i các câu h i d ng này. Vì thíchư ờ ạ ổ ớ ỏ ạ

Vi t Nam nên nói gái Vi t Nam đ p h n. Thích Sài Gòn nên nói ph Sài Gòn ngon h n.ệ ệ ẹ ơ ở ơ

Thích B o Y n nên nói B o Y n hát hay h n. Qua Mỹ đ c 1 ti u bang th y b n bè toànả ế ả ế ơ ượ ể ấ ạ

béo phì nên nói t i Mỹ béo l m, đ a nào ch béo. R i su t ngày cãi nhau v i bao nhiêuụ ắ ứ ả ồ ố ớ

ng i, v i nh ng câu h i t ng t v m i ngóc ngách c a cu c s ng. R i gi n r i h n.ườ ớ ữ ỏ ươ ự ề ọ ủ ộ ố ồ ậ ồ ờ

Sau này qua HBS h c, th y h c viên nào đ t m y câu h i gi ng v y, các giáo s sẽ ch m mọ ấ ọ ặ ấ ỏ ố ầ ư ỉ ỉ

c i và im l ng. Xong ng đ a micro cho h c viên khác, không thèm tr l i. Mình m i th cườ ặ ổ ư ọ ả ờ ớ ắ

m c, nói a sao th y không tr l i v y. Cái ng m i nói, v i các câu h i d ng này, nó sai tắ ủ ầ ả ờ ậ ổ ớ ớ ỏ ạ ừ

ph ng pháp đ t câu h i, nên t t nh t là im l ng. Nh ng có l n có m t th y cũng tr l i,ươ ặ ỏ ố ấ ặ ư ầ ộ ầ ả ờ

câu h i là theo ý ki n riêng c a th y, Pizza Ý ngon hay Boston ngon h n ? Thì ng nóiỏ ế ủ ầ ở ở ơ ạ ổ

là tui th y Boston ngon h n, vì tui s ng đây 20 năm, quen kh u v đây. Và quan tr ngấ ở ơ ố ở ẩ ị ở ọ

h n là tui nói đây ngon, tui có th ch y ra tui ăn li n ch không th bay qua Ý đ c. Nóiơ ở ể ạ ề ứ ể ượ

xong, c l p c i . Riêng anh ng i Ý nóng máu lên, đ ng d y ph n ng li n, nói Pizza vàả ớ ườ ồ ườ ứ ậ ả ứ ề

mì ng là đ c s n riêng có c a ng i Ý, sao d h n ng i Boston làm đ c. Vâng vâng vàố ặ ả ủ ườ ở ơ ườ ượ

vâng vâng. Cái m y cánh tay khác gi lên, đ nh ph n bi n. Ông th y m i nói, đ ng nênấ ơ ị ả ệ ầ ớ ừ

ph n ng v y, vì sẽ không đi t i đâu, và r t nh m. Vì sao, ng gi i thích:ả ứ ậ ớ ấ ả ổ ả

1. Nói Pizza Ý và Boston. Ý là đâu? Thành ph nào. Có hàng ngàn ti m Pizza Ý vàở ở ở ố ệ ở

m y trăm quán Pizza Boston, so sánh d a trên c s nào, quán nào, lo i bánh nào? Cóấ ở ự ơ ở ạ

quán sang tr ng cũng có quán bình dân. Có quán à-la-carte ( g i món) và cũng có quánọ ọ

fastfood ( th c ăn nhanh). Có đ u b p chuyên nghi p và cũng có m y bà n i tr t làm ứ ầ ế ệ ấ ộ ợ ự ở

116

Cà phê cùng Tony

nhà. Còn n u l y trung bình hay bình quân hay nhìn chung thì ph i có c s , kh o sát b ngế ấ ả ơ ở ả ả

bi u đàng hoàng thì m i nói.ể ớ

2. Ngon hay d , đ p hay x u, xinh hay không xinh, tuy t v i hay nh m nhí, sang hay quê,ở ẹ ấ ệ ờ ả

v a mi ng hay không….là các tính t 100% c m tính, t c c m nh n c a m i cá nhân. Hừ ệ ừ ả ứ ả ậ ủ ỗ ọ

có gu th m mỹ, văn hóa, gi i tính, s tr i nghi m khác nhau thì sẽ c m nh n khác nhau.ẩ ớ ự ả ệ ả ậ

Nên khi tôi nói “ theo ý ki n c a riêng tôi”, thì ph i đ c tôn tr ng ch m c m gì cãi l iế ủ ả ượ ọ ứ ắ ớ ạ

hay chê bai. C s nào đ mình thì đúng thì ng i khác thì sai, c s nào cho r ng c m tínhơ ở ể ườ ơ ở ằ ả

c a mình là văn minh còn c a ng i là th p kém? Còn trích d n t báo chí hay sách v , thìủ ủ ườ ấ ẫ ừ ở

cũng ch là c m tính c a nhà báo đó, quan đi m c a tòa so n đó, c a nhà văn đó, c a nhàỉ ả ủ ể ủ ạ ủ ủ

xu t b n đó thôi. Không th l y làm chu n đ c.ấ ả ể ấ ẩ ượ

Nh Tony Bu i Sáng, có ng i đ c th y hay, nh ng cũng có ng i th y d . Có ng i đ cư ổ ườ ọ ấ ư ườ ấ ở ườ ọ

và n m đ c cái thông đi p truy n t i, có ng i ch coi chi ti t nào hài đ c i. Có ng iắ ượ ệ ề ả ườ ỉ ế ể ườ ườ

nghĩ là “đá xéo” mình, vì cái x u c a mình đ c ng mô t th t quá, nên gi n không đ cấ ủ ượ ổ ả ậ ậ ọ

n a. Có nh ng cu n sách nói v t t x u, có ng i ph i mua c ch c cu n, vì v a muaữ ữ ố ề ậ ấ ườ ả ả ụ ố ừ

xong, m ra đ c bài đ u tiên, t ng nói mình, gi n xé sách. Nh ng tò mò nên mua l i, đ cở ọ ầ ưở ậ ư ạ ọ

bài th hai, l i t ng nói mình, xé ti p. Sách có bao nhiêu bài là b y nhi u l n xé.ứ ạ ưở ế ấ ề ầ

Tony m sách cũ say mê m t th i ra đ c, m i th y các bác nhà mình vi t văn c m tính vàở ộ ờ ọ ớ ấ ế ả

áp đ t quá. Món ngon Hà N i, c nh đ p Hà Tiên, nhan s c Tuyên Quang, cà phê Buôn Mêặ ộ ả ẹ ắ

Thu t ngon nh t th gi i,… đ c th y toàn ý ki n ch quan c a tác gi . Ai nói ng c l iộ ấ ế ớ ọ ấ ế ủ ủ ả ượ ạ

(đám đông m c đ nh là đúng vì t duy l i mòn c a mình) là b ném đá t i b i. Các ch đặ ị ư ố ủ ị ơ ờ ủ ề

này su t ngày gây tranh cãi, c có ý ki n m i là đám đông sẽ không ch u, vì khác v i CÁIố ứ ế ớ ị ớ

CŨ, CÁI QUEN THU C. Tính” th c u” thì Tây Tàu đ u b , Tàu nhi u h n Tây do giáo d cỘ ủ ự ề ị ề ơ ụ

c ng nh c r p khuôn, ít sáng t o, ki u t m ch ng, trích cú c a th y nho x a, sách có câu,ứ ắ ậ ạ ể ầ ươ ủ ầ ư

sách có câu…

Th m chí, đ tranh lu n khi có ai chê Tony Bu i Sáng vi t d , có ng i có vi n “dòng 30 tậ ể ậ ổ ế ở ườ ệ ừ

d i lên, trang 27, cu n Tam Qu c Di n Nghĩa xu t b n năm 2990 có nói, ông Tony Tèo làướ ố ố ễ ấ ả

ng i vi t hay nh t th k 22…” thì cũng ch có tác d ng tham kh o. Hay-d là c m tính,ườ ế ấ ế ỷ ỉ ụ ả ở ả

117

Cà phê cùng Tony

là ý riêng c a ông La Quán Trung ch m c m gì xem đó là chân lý?ủ ứ ắ ớ

118

Cà phê cùng Tony

480 USD ++

“ Cháu xin chào Tony Bu i Sáng, cho phép đ c g i là chú, x ng cháu a! Cháu làm Tourổ ượ ọ ư

Guide chuyên d n tour cho ng i n c ngoài. L n g n đây nh t cháu d n khách đi may áoẫ ườ ướ ầ ầ ấ ẫ

dài. Cháu đ c gi i thi u t i m t nhà may theo cháu th y cũng khá n, không quá đ t,ượ ớ ệ ớ ộ ấ ổ ắ

khách cũng r t thích. Nh ng có m t đi u là đây n u ai d n khách t i sẽ h ng 10% hoaấ ư ộ ề ở ế ẫ ớ ưở

h ng. Ban đ u cháu th y vi c này cũng bình th ng. Nh ng g n đây, cháu có đ c bài vi tồ ầ ấ ệ ườ ư ầ ọ ế

c a chú v Du L ch nên cháu lo l ng không bi t vi c nh n s ti n đó có làm cháu ph c vủ ề ị ắ ế ệ ậ ố ề ụ ụ

khách kém đi không, d n d n sẽ hình thành thói quen x u ( nh ch d n khách t i c aầ ầ ấ ư ỉ ẫ ớ ử

hàng duy nh t đó thôi) hay không ( dù s n ph m cung c p cho khách không ph i là t i).ấ ả ẩ ấ ả ồ

Cháu r t mong sẽ nh n đ c câu tr l i c a chú!”ấ ậ ượ ả ờ ủ

Tony reply: Vui lòng g i d ng x ng con cho nó Nam B . Vì tui g c C n Th nghen côọ ượ ư ộ ố ầ ơ

n ng. Vi c đi m du l ch g i l i 10% cho h ng d n là bình th ng. Có ti n m i có đ ngươ ệ ể ị ử ạ ướ ẫ ườ ề ớ ộ

l c làm vi c. Ch sai khi d ch v hàng hóa đ y kém mà mình ép khách vô cho đ c. Hayự ệ ỉ ị ụ ở ấ ượ

ch đ ng g i giá, áo dài 1 tri u ch nói c a hàng báo giá cho khách 2 tri u, r i mình ghéủ ộ ử ệ ứ ử ệ ồ

l y sau. 10% là h p lý cho ngành d ch v , Mỹ ng i ta cũng tip 10-15%, mình bi n t ngấ ợ ị ụ ở ườ ế ướ

nó m i ra tiêu c c.ớ ự

Còn vi c s d ng 10% đó th nào là tùy mình, ngay c khách h i mình cũng nói luôn, chệ ử ụ ế ả ỏ ả

s . Kêu c a hàng c t th ng vào giá cho khách, hay l y r i cho l i khách hay mình c t, đ uợ ử ắ ẳ ấ ồ ạ ấ ề

đ c. Gi ng nh ti n tip. Đ a thì l y thôi, mi n là ph i ph c v cho t t. Không sĩ di nượ ố ư ề ư ấ ễ ả ụ ụ ố ệ

nh ng cũng không ch p gi t.ư ụ ậ

K nghe chuy n cũ. Th i còn sinh viên, có l n Tony đ a đoàn khách Nh t đi mua 1 c aể ệ ờ ầ ư ậ ở ử

hàng g m s . Khách mua 200 USD và Tony đ c 20 USD. Xong Tony nh n, ra kh i c aố ứ ượ ậ ỏ ử

hàng, g i l i 20 đô này cho khách, nói ti n commission c a guide đó, tao g i l i mày. Kháchử ạ ề ủ ử ạ

rú lên t ng h i vì sung s ng, tr c khi ra sân bay v n c, g i l i 1 lá th . Trong th vi từ ồ ướ ướ ề ướ ử ạ ư ư ế

“ T i tao xúc đ ng vì cách mày th hi n, có 20 USD mà mày cũng đ a l i. Mày l i đ p traiụ ộ ể ệ ư ạ ạ ẹ

và ăn nói có duyên quá. Tao và b n bè sẽ quay l i VN vì VN có nh ng ng i d th ng nhạ ạ ữ ườ ễ ươ ư

mày”. Kèm theo 500 USD.

119

Cà phê cùng Tony

H i, qua hành đ ng trên, Tony và đ t n c c a anh y đã lãi đ c bao nhiêu đô?ỏ ộ ấ ướ ủ ấ ượ

120

Cà phê cùng Tony

L i th Hippocratesờ ề

Hôm tr c, m t đ t đ n t m bi t anh Tony và t m bi t Sài Gòn, v Đ c Nông đ làmướ ộ ệ ử ế ạ ệ ạ ệ ề ắ ể

vi c. C u y v a t t nghi p ĐH y khoa Tp HCM, và v quê ch không bám tr Sài Gòn nhệ ậ ấ ừ ố ệ ề ứ ụ ư

các b n trong l p. Nó nói em thi vào ĐH y khoa, th t ra là không đ đi m n u không đ cạ ớ ậ ủ ể ế ượ

u tiên mi n núi. Nên em ph i v anh à, chính cái ch "mi n núi" đó đã giúp em có 1 cư ề ả ề ữ ề ơ

h i vào gi ng đ ng. R i sau vài năm n a, n u mu n h c ti p thì có th em lên l i Sài gòn,ộ ả ườ ồ ữ ế ố ọ ế ể ạ

thì cũng không mu n anh há. Mình nói a, thanh niên còn tr , c tr i nghi m, trên đó,ộ ừ ẻ ứ ả ệ ở

em còn có th tr c ti p ch n đoán m x , ch ng m y ch c mà kinh nghi m làm vi c cònể ự ế ẩ ổ ẻ ẳ ấ ố ệ ệ

h n các b n đây, khi ra tr ng chuyên môn ch d ng l i vi c pha trà rót n c cho cácơ ạ ở ườ ỉ ừ ạ ở ệ ướ

cây đa cây đ . Làm không công b nh vi n Ch R y m y năm tr i làm gì em, em đào t oề ở ệ ệ ợ ẫ ấ ờ ạ

làm bác sĩ mà, đâu ph i y tá đâu. S ng trên đ i bi t n nghĩa nh em, n nghĩa v i ng i,ả ố ờ ế ơ ư ơ ớ ườ

n nghĩa v i vùng đ t em sinh ra, n nghĩa v i vùng đ t em l n lên…. là h t s c đáng quý.ơ ớ ấ ơ ớ ấ ớ ế ứ

Lòng bi t n là cái giúp con ng i khác các đ ng v t khác. Em làm gì thì làm, đ ng có đánhế ơ ườ ộ ậ ừ

m t mình vì chút v t ch t c n con, em hãy kiêu hãnh đ ng ng đ u v i chính em. Chia tay,ấ ậ ấ ỏ ể ẩ ầ ớ

mình t ng nó cu n sách You Can Win mà mình r t a thích, và d n dò, dù gì đi n a, phàmặ ố ấ ư ặ ữ

đã ch n ngh y cao quý, thì ch có quên l i th Hippocrates. ọ ề ớ ờ ề

Sinh viên y khoa khi t t nghi p, đ u ph i tuyên th , còn g i là l i th Hippocrates, ông tố ệ ề ả ệ ọ ờ ề ổ

c a ngành y ph ng Tây. Coi nh l i h a danh d c a ngh . Mà ti ng Vi t mình cũng hay,ủ ươ ư ờ ứ ự ủ ề ế ệ

có 2 ngh mà ng i ta g i là bác, là bác sĩ và bác tài....đ n gi n vì gi ng nhau ch , đ uề ườ ọ ơ ả ố ở ỗ ề

n m sinh m ng c a ng i khác trong tay. Nên khi hành ngh ph i tuyên th , vì 1 phútắ ạ ủ ườ ề ả ệ

ch c nào đó, ch t con n i d y l n át ch t ng i, sẽ vì mình hay vì ti n mà đánh đ i m ngố ấ ổ ậ ấ ấ ườ ề ổ ạ

s ng c a ng i khác. Nh ng nhi m v l n lao, ng i ta b t bu c ng i nh n nhi m vố ủ ườ ữ ệ ụ ớ ườ ắ ộ ườ ậ ệ ụ

ph i quỳ xu ng tuyên th , vì ch còn cách duy nh t là đánh vào ti m th c, đánh vào l ngả ố ệ ỉ ấ ề ứ ươ

tri, t n sâu trong tâm kh m h ….tr c nh ng cám d v t ch t. Và m t khi đã tuyên th ,ậ ả ọ ướ ữ ỗ ậ ấ ộ ệ

ng i ta sẽ s hãi khi vi ph m, m t n i s vô hình.ườ ợ ạ ộ ỗ ợ

Nói đ n ngh y m i nh , h i còn quê, đ u th tr n có m t bác sĩ, tên A. Lúc đó còn h cế ề ớ ớ ồ ở ở ầ ị ấ ộ ọ

ti u h c, có l n sáng ng d y, mình b s t cao r i ói. Bà dì ch y ra v n hái lá chùm ru tể ọ ầ ủ ậ ị ố ồ ạ ườ ộ

giã r i đ p trên trán cho mát, nh ng m t h i sau thì tình hình cũng không kh quan h n,ồ ắ ư ộ ồ ả ơ

121

Cà phê cùng Tony

s t còn cao h n n a, m t mũi xanh lè. Má mình ph i ngh d y, l t đ t đ p xe đèo con ch yố ơ ữ ặ ả ỉ ạ ậ ậ ạ ạ

ra th tr n, ghé nhà bác sĩ A nh khám. Xu ng xe, mình đi lo ng cho ng vào sân nhà ng vàị ấ ờ ố ạ ạ ổ

có ói 1 ít vào b n hoa, th t ra cũng ch toàn n c thôi ch có ăn u ng gì. ng đi ra, đ ngồ ậ ỉ ướ ứ ố Ổ ứ

trên th m cao, m t mũi khó ch u nói sao ch l i đ cháu ói vào b n hoa, hai m con đi đâuề ặ ị ị ạ ể ồ ẹ

có vi c gì. Má có la mình, nói sao con l i ói vào đó, r i đ ng khép nép nhìn lên, ánh m t vanệ ạ ồ ứ ắ

l n, nói bác sĩ i giúp giùm con ch , nó b nh đ t ng t quá. Mà b a nay nhà ch không cóơ ơ ị ị ộ ộ ữ ị

ti n, ch ch a t i kỳ lãnh l ng nên khi nào lãnh ch sẽ mang ra li n. Th y ng ch n chề ị ư ớ ươ ị ề ấ ổ ầ ừ

nên má mình cũng t ra khá lanh l i khi đ c p là có quen cô Hay, cô Th nh, cô X, cô Y.... t cỏ ợ ề ậ ạ ứ

các cô giáo cùng d y trong tr ng Ninh Quang nh ng th tr n g n nhà ng, đ ng yênạ ườ ư ở ị ấ ầ ổ ể ổ

tâm là không b xù. Nh ng ng nhìn nhìn 2 m con, nhìn chi c xe đ p mini cà tàng r iị ư ổ ẹ ế ạ ồ

phán, thôi ch đi ch cháu đi ch khác đi, tui đang b n. Mình v n ng i d i đ t và ói. Máị ở ỗ ậ ẫ ồ ướ ấ

mình năn n nói bác sĩ cho cháu vô nhà, coi cháu giùm m t chút có sao không, n u n ng thìỉ ộ ế ặ

ch ch ra b nh vi n, làm n làm ph c giùm ch , ch mang n su t đ i. ng nhìn cái b nị ở ệ ệ ơ ướ ị ị ơ ố ờ Ổ ồ

hoa và t c gi n b vào nhà, đóng c a l i. Má đ ng khóc nh m a tr c nhà làm mình khócứ ậ ỏ ử ạ ứ ư ư ướ

theo, con nít mà, th y m khóc là hay khóc theo. R i sau đó hai m con ra b nh vi nấ ẹ ồ ẹ ệ ệ

huy n, bên kia c u Dinh, có ông y sĩ gì đó l y viên thu c màu vàng đ ng nghét cho mìnhệ ở ầ ấ ố ắ

u ng h s t, n m ngh m t lúc thì v . Mình nh xíu, đ i cái mũ v i r ng thùng thình c aố ạ ố ằ ỉ ộ ề ỏ ộ ả ộ ủ

ch Hai, ng i phía sau xe đ p nh con cóc, v n ch t cái yên xe vì s té. Lúc đ p xe đi vị ồ ạ ư ị ặ ợ ạ ề

ngang qua nhà ng, mình có ngoái nhìn vào. Coi cái ch lúc nãy ói đã có ai d n ch a, tổ ỗ ọ ư ự

mình c m th y s hãi vì cái t i ói vào b n hoa nhà bác sĩ. Và ám nh đ n bây gi , khi th yả ấ ợ ộ ồ ả ế ờ ấ

ai đó d ng d ng tr c m ng s ng c a ng i khác. Và giá tr c a 1 c u bé thông minh đ pử ư ướ ạ ố ủ ườ ị ủ ậ ẹ

trai nh v y mà ch ng đáng b ng cái b n hoa ?ư ậ ẳ ằ ồ

Và trên kh p đ t n c hình ch S này, không khó đ b t g p hình nh nh ng ng i mắ ấ ướ ữ ể ắ ặ ả ữ ườ ẹ

g y gò, qu n đen và chi c áo s mi đã s n, đ i nón lá, g ng mình đ p xe ch nh ng c u bé,ầ ầ ế ơ ờ ộ ồ ạ ở ữ ậ

cô bé nh xíu nh cái k o ng i đ ng sau ba-ga đ đ n tr ng v i m t ni m tin t i sáng,ỏ ư ẹ ồ ằ ể ế ườ ớ ộ ề ươ

r ng th h ng i Vi t ti p theo sẽ không kh c c nh cha m chúng. ằ ế ệ ườ ệ ế ổ ự ư ẹ

Và c u bác sĩ mà Tony nói đ u bài, sau khi v quê, tr thành 1 bác sĩ đ y tâm huy t. S nậ ở ầ ề ở ầ ế ẵ

sàng đ n các thôn b n xa xôi đ ch a tr cho m i ng i. Làm nhi u nên chuyên môn c cế ả ể ữ ị ọ ườ ề ự

gi i. M t ngày làm vi c, bu i t i v n đ u đ n đi t p tennis rèn luy n th l c và đ n nhàỏ ộ ệ ổ ố ẫ ề ặ ậ ệ ể ự ế

122

Cà phê cùng Tony

th y d y ti ng Pháp trong th xã Gia Nghĩa đ h c thêm. Nói c m i l n em l i bi ng,ầ ạ ế ị ể ạ ứ ỗ ầ ườ ế

chán n n vì bu n…thì l i nh đ n nh ng l i anh d n dò, nh đ n l i th Hippocrates bênả ồ ạ ớ ế ữ ờ ặ ớ ế ờ ề

ngôi tr ng có cái h Bao T thân yêu.ườ ồ ử

Và bây gi , c u y đang thay đ đ t i nay đáp chuy n bay đi Paris h c lên cao n a, theo 1ờ ậ ấ ồ ể ố ế ạ ữ

h c b ng toàn ph n c a chính ph Pháp. ạ ổ ầ ủ ủ

Bon Voyage, Bình !

123

Cà phê cùng Tony

S p x p th i gianắ ế ờ

H i lâu, d i quê có m t c u con nhà hàng xóm, tên V, thi c p ba mi t không đ u, má nóồ ướ ộ ậ ấ ế ậ

nói thôi đ a lên tp cho Tony đào t o. Nó chung v i nhà Tony. Nó nói b a nào em cũng ki tư ạ ở ớ ữ ệ

s c vì n u c m, cái Tony đ ng coi nó n u ra làm sao. Đ u tiên là nó b g o vô n i, đứ ấ ơ ứ ấ ầ ỏ ạ ồ ổ

n c, c m đi n xong ng i ch . C m chín r i, nó bèn n u n c đ lu c rau. L i khoanh tayướ ắ ệ ồ ờ ơ ồ ấ ướ ể ộ ạ

đ ng ch . A n c sôi r i ! Nó reo lên, bèn l y rau ra nh t. Nh t và r a rau xong thì n cứ ờ ướ ồ ấ ặ ặ ử ướ

sôi lâu quá nên c n queo, nó bèn đ thêm n c, đ ng ch ti p. Xong món rau lu c. Gi đ nạ ổ ướ ứ ờ ế ộ ờ ế

món cá kho. Nó l y cá ra kh i t l nh, a, bây gi thì mình ph i đ ng ch rã đông. R i kho.ấ ỏ ủ ạ ờ ả ứ ờ ồ

B n ti ng thì xong m t b a ăn g m c m, rau lu c, cá kho. Nói thôi em lên phòng ngh đây.ố ế ộ ữ ồ ơ ộ ỉ

Ăn h m vô vì em đã ki t s c.ẻ ệ ứ

Đem chuy n này k các b n trong hãng. M i ng i c i hi hí, nói t i em đâu có v y. Cáiệ ể ạ ọ ườ ườ ụ ậ

mình nói t i bây y chang ch có gì khác đâu. Th i gian là công b ng v i t t c m i ng i,ụ ứ ờ ằ ớ ấ ả ọ ườ

nh ng có ng i làm đ c nhi u vi c, cũng có ng i làm m t vi c không trôi. Có th phư ườ ượ ề ệ ườ ộ ệ ể ụ

thu c vào h s thông minh, có nh ng ng i b n năng là làm vi c nhi u h n ng i khác.ộ ệ ố ữ ườ ả ệ ề ơ ườ

S còn l i thì ph i đ c đào t o đ bi t cách s p x p th t u tiên trong công vi c, theoố ạ ả ượ ạ ể ế ắ ế ứ ự ư ệ

anh, s đ Gantt là hay nh t. Anh phân tích nè:ơ ồ ấ

1- Vi c đang di n ra, không tác đ ng vào nó cũng di n ra, thì mình tranh th làm vi c khác.ệ ễ ộ ễ ủ ệ

Đ ng nhìn vô đó làm gì? Ch làm gì? Ví d : c m trong n i c m đi n. Có nhìn vào thì c mứ ờ ụ ơ ồ ơ ệ ơ

cũng không ngon h n. Hay fax cái h p đ ng, đ ng nhìn trân tr i vô cái máy fax thì nó cũngơ ợ ồ ứ ố

không ch y nhanh h n. Anh th y các b n đ ng ch máy tính g i mail đi mà s t ru t. Đ ngạ ơ ấ ạ ứ ờ ử ố ộ ừ

có đ th i gian ch t.ể ờ ế

2. Vi c ng i khác có th làm đ c, giao h làm, nh h giúp. Nh b n A, mình là cán bệ ườ ể ượ ọ ờ ọ ư ạ ộ

xu t nh p kh u, gi a b b n các email báo giá cho đ i tác nh p kh u, b đi lên kho l yấ ậ ẩ ữ ề ộ ố ậ ẩ ỏ ấ

m u là sao? Vi c này có th nh ai đó làm, b n tài x ng i rung đùi đó chi, sao không nh .ẫ ệ ể ờ ạ ế ồ ờ

Ch lên kho l y cái m u mang v , thì ông xe ôm đi v n đ c. Mình dành th i gian cho vi cỉ ấ ẫ ề ẫ ượ ờ ệ

email báo giá, khách hàng nó xác nh n, có ph i mình xu t kh u đ c đ n hàng c trămậ ả ấ ẩ ượ ơ ả

ngàn đô không. 50 ngàn đ ng cho ông xe ôm v n lãi chán. Dao phay không dùng đ chémồ ẫ ể

124

Cà phê cùng Tony

ru i hay g t hoa qu .ồ ọ ả

3. B n B làm k toán cũng v y. Tr a qua anh th y cái phòng h p không đ c s ch, anh nóiạ ế ậ ư ấ ọ ượ ạ

ai r nh thì hút b i nha. Th y em ch y l t đ t đi hút b i li n. Đang c n ph i thanh toán đả ụ ấ ạ ậ ậ ụ ề ầ ả ể

l y b ch ng t , m t ngày ngoài c ng phí l u bãi phát sinh 20 USD/cont, thì u tiên hútấ ộ ứ ừ ộ ả ư ư

b i. Phê bình thì gân c lên cãi, nói hút b i quan tr ng h n. Hút xong thì đã đ n 4h chi u,ụ ổ ụ ọ ơ ế ề

ngân hàng không làm vi c n a, nên ph i d i qua sáng mai giao d ch. Ng i lúc nào cũngệ ữ ả ờ ị ườ

ch y nh con r i, vì không bi t cái gì u tiên h n cái gì. Mua vé máy bay hay văn phòngạ ư ố ế ư ơ

ph m thì kêu h giao cho mình ch m c m gì ph i ch y đi l y. Ai g i cũng d và làm ngay,ẩ ọ ứ ắ ớ ả ạ ấ ọ ạ

lao ra đ ng vun vút, nh ng vi c gì cũng không xong.ườ ư ệ

4. Hôm hãng mình đóng c a đi công tác, m i ng i tranh th kh i hành t Đà L t vử ọ ườ ủ ở ừ ạ ề

Thành ph t lúc 4h sáng đ chi u 1h30 m c a làm vi c, bao nhiêu th đang t n đ ng.ố ừ ể ề ở ử ệ ứ ồ ọ

B n C v n không v , chi u anh g i thì v n ng i b h Xuân H ng đ i ông khách hàng vạ ẫ ề ề ọ ẫ ồ ờ ồ ươ ợ ề

chung “cho vui”, m c dù đi hai xe. Và đ n khuya hôm sau m i v đ n Sài Gòn. Anh h i thìặ ế ớ ề ế ỏ

ông khách hàng nói đi đ ng t i thui, xe nó ch y tr c, xe tao ch y sau, tao th y không cóườ ố ạ ướ ạ ấ

gì vui.

5. Tr c đây hãng mình có b n D, ph trách nh p kh u nguyên li u. Anh Tony đi công tác,ướ ạ ụ ậ ẩ ệ

d n dò các vi c nh báo giá, h i tình hình lô hang nguyên li u, theo dõi m u…đ s n xu tặ ệ ư ỏ ệ ẫ ể ả ấ

lô hàng xu t kh u, em nh nha D. Nó d ran, ghi chép vào s khí th . Cu i tu n v , th yấ ẩ ớ ạ ổ ế ố ầ ề ấ

vi c gì cũng ch a làm. H i ch tu n qua em b n gì, nó nói b n d ch file ti ng Anh cho ôngệ ư ỏ ứ ầ ậ ậ ị ế

Th , là ông khách m i quen. “Em d ch ngày l n đêm, vì đó là đ i tác khách hàng, em ph iế ớ ị ẫ ố ả

chăm sóc”. Còn nguyên li u nh p v c ng không ai l y, ph t h t m y trăm đô ti n l u contệ ậ ề ả ấ ạ ế ấ ề ư

l u bãi. Nhà máy s n xu t thì không có nguyên li u nên m y ch c công nhân ng i ch .ư ả ấ ệ ấ ụ ồ ờ

Ngày xu t hàng b d i l i, nhà nh p kh u nó gi n nó h y h p đ ng. Bên DHL m ng v nấ ị ờ ạ ậ ẩ ậ ủ ợ ồ ắ ố

nói g i mi t không ai fax công văn qua đ giao m u. Các anh ch khác thì nói ai kêu làm gìọ ế ể ẫ ị

b n D cũng cáu, D nói đ ng giao nhi u vi c, tôi không ph i ba đ u sáu tay, vi c gì cũngạ ừ ề ệ ả ầ ệ

ph i t t . Hãy đ tôi d ch tài li u đ con ông Th . Con bé đó năm nay l p 9 r i, xong l pả ừ ừ ể ị ệ ể ế ớ ồ ớ

12 là ph i đi Mỹ du h c. Ch có ba năm n a thôi nên vi c này r t g p, không th ch m tr .ả ọ ỉ ữ ệ ấ ấ ể ậ ễ

125

Cà phê cùng Tony

Nghe nó trình bày xong, có m t g ng m t thanh tú th ng th t, môi mi ng mím ch tộ ươ ặ ả ố ệ ặ

không nói nên l i. Và Tony đã khóc.ờ

126

Cà phê cùng Tony

Chuy n v sinhệ ệ

các n c tiên ti n, h c sinh đ c d y r t kỹ v v sinh c th . Do đ c thù là hay ra mỞ ướ ế ọ ượ ạ ấ ề ệ ơ ể ặ ồ

hôi, và v n đ ng nhi u, nên mùa hè n c ngoài (hay ph n l n th i gian trong năm ậ ộ ề ở ướ ầ ớ ờ ở

n c ta), c th b n nam ph i đ c v sinh s ch sẽ. Vi t Nam thì không ai đ c h c cáiướ ơ ể ạ ả ượ ệ ạ Ở ệ ượ ọ

này c , nên nói chung m t s sinh viên nam hay nhân viên nam môi tr ng văn phòngả ộ ố ở ườ

không đ c th m, gây khó ch u cho đ ng nghi p nh ng không ai dám nói vì ng i. Đ c bi tượ ơ ị ồ ệ ư ạ ặ ệ

là các b n ph i có vi c ch y ra ngoài lúc tr i nóng b c, xong cái vô văn phòng máy l nh,ạ ả ệ ạ ờ ứ ạ

rút chân ra kh i giày cho mát, thì ôi thôi, chu t đâu ch t y nh ? Tony l c d ch t bàiỏ ộ ở ế ấ ỉ ượ ị ừ

h c tr ng n c ngoài và thêm th t chút đ nh cho phù h p đi u ki n n c ta.ọ ở ườ ướ ắ ỉ ợ ề ệ ướ

Các b n nam đ c và c g ng làm theo nhé. Các b n n thôi thì coi nh đ a bài này cho cácạ ọ ố ắ ạ ữ ư ư

c u y đ c đ nh c nh m t cách ý nh "r ng em yêu anh, ô..."ậ ấ ọ ể ắ ở ộ ị ằ ố ồ ồ ố

1. Tr i nóng, ngày ph i t m g i hai l n. Bu i sáng, dùng xà phòng kh vi khu n (b o vờ ả ắ ộ ầ ổ ử ẩ ả ệ

đ c vi khu n không xâm nh p kho ng 6h -10h ) tr c khi đi làm cho s ng khoái, m t l nượ ẩ ậ ả ướ ả ộ ầ

vào bu i t i tr c khi đi ng . T m ban đêm nh dùng xà phòng th m có đ ki m th pổ ố ướ ủ ắ ớ ơ ộ ề ấ

ho c không dùng cũng đ c, nh ng nên dùng s a r a m t đ làm s ch b i b n bám sauặ ượ ư ữ ử ặ ể ạ ụ ẩ

m t ngày đi xe máy, ch t nh n ti t ra qu n v i khói xe máy n u đ lâu sẽ thành nh ngộ ấ ờ ế ệ ớ ế ể ữ

bông hoa nh trên m t. S a r a m t không ph i là mỹ ph m (cosmetics), ch là s n ph mỏ ặ ữ ử ặ ả ẩ ỉ ả ẩ

v sinh da (skin care), nhi u b n nam hay nh m cái này. Cái này bình th ng, không ph iệ ề ạ ầ ườ ả

là đi u đà đâu. N u không dùng đ c s a r a m t, ph i r a n c th t kỹ.ệ ế ượ ữ ử ặ ả ử ướ ậ

2. Dùng b t th m baby powder (lo i cho em bé dùng) đ thoa vào các v trí có d u s cộ ơ ạ ể ị ấ ắ

trong c th (5 v trí ch ch t, đ b n là cái gì) và b vào giày đ hút m. L u ý ch dùngơ ể ị ủ ố ố ạ ỏ ể ẩ ư ỉ

lo i không có mùi h ng. V (bít t t) và qu n lót, qu n áo th i trang công s , m t ngàyạ ươ ớ ấ ầ ầ ờ ở ộ

m t b , không đ c m c l i vào hôm sau. Nên mua lo i có nhi u cotton h n h n polyesterộ ộ ượ ặ ạ ạ ề ơ ơ

sẽ hút m t t h n cho khí h u nóng c a n c ta. V y chúng ta nên s m 5 b đ tây, 2 bẩ ố ơ ậ ủ ướ ậ ắ ộ ồ ộ

đ qu n jean áo thun, 6-7 đôi v , 10 cái qu n lót qu n đùi là đ c.ồ ầ ớ ầ ầ ượ

3. N u b n nam nào có hút thu c thì sau đó ph i nhai chewinggum or dùng kem đánh răngế ạ ố ả

127

Cà phê cùng Tony

đ c bi t cho ng i hút thu c (có bán trong siêu th ) tr c khi đi g p khách. Đ ng đặ ệ ườ ố ị ướ ặ ừ ể

khách c ng i ngùng quay đ u ch khác r i trong lòng mong mu n th ng này đi v s mứ ạ ầ ỗ ồ ố ằ ề ớ

giùm, cho tao th .ở

4. N u dùng n c hoa, ph i x t vào các v trí không ra m hôi trong c th , ví d phía sauế ướ ả ị ị ồ ơ ể ụ

dái tai hay khu u tay (cùi ch ). Tuy t đ i không x t n c hoa vào các v trí có d u s c nhé.ỷ ỏ ệ ố ị ướ ị ấ ắ

5. Th ng chúng ta hay đánh răng r i m i đi làm, ăn sáng d c đ ng trên đ ng đ n cườ ồ ớ ọ ườ ườ ế ơ

quan. Ăn sáng và ăn tr a là hai l n ăn, có nhi u m ng bám trên răng, d sinh vi khu n, sinhư ầ ề ả ễ ẩ

khí gây hôi mi ng, do v y ph i ch i răng tr c khi vào làm ca chi u. Dùng n c súc mi ngệ ậ ả ả ướ ề ướ ệ

pha loãng 2-3 l n/tu n tr c khi ng đ làm s ch vi khu n trong khoang mi ng ho cầ ầ ướ ủ ể ạ ẩ ệ ặ

n c mu i cũng đ c. Bu i sáng nên u ng m t ly cà phê pha loãng hay trà xanh đ h i thướ ố ượ ổ ố ộ ể ơ ở

lúc nào cũng th m tho, nói chuy n th m ngát.ơ ệ ơ

6. Ban đêm ng , ch m c qu n đùi r ng và thoáng.ủ ỉ ặ ầ ộ

7. N u đã đi làm có ti n, vào chi u ch nh t, sau khi ch i th thao, mình nên đi g i đ u vàế ề ề ủ ậ ơ ể ộ ầ

mát xa m t đ th giãn, giúp máu l u thông trên não, sẽ thông minh t nh táo vào tu n sau,ặ ể ư ư ỉ ầ

h c t p hay làm vi c đ u đ t hi u qu cao nh t. Cao c p h n thì h đi spa, mình ít ti nọ ậ ệ ề ạ ệ ả ấ ấ ơ ọ ề

h n thì có th t mua v t t m g i. Và v n đ p r ng r , không thua kém tài t qu c tơ ể ự ề ự ắ ộ ẫ ẹ ạ ỡ ử ố ế

nào. Có g ng m t đ p thanh tú, c th cân đ i kh e m nh thì làm gì cũng thu n l i hanhươ ặ ẹ ơ ể ố ỏ ạ ậ ợ

thông.

(Biên so n theo tài li u c a m t tr ng trung h c qu c t Singapore)ạ ệ ủ ộ ườ ọ ố ế

128

Cà phê cùng Tony

H c ngo ngạ ạ ữ

B a nay D ng nói v chuy n h c ngo i ng và t m quan tr ng c a vi c h c ngo i ng .ữ ượ ề ệ ọ ạ ữ ầ ọ ủ ệ ọ ạ ữ

M y con d ng l ng nghe nhé, ghi chép vô vì d ng nói nh thi t p-ph y, nói m t l nấ ượ ắ ượ ư ố ơ ấ ộ ầ

thôi ch h m có nói l i.ứ ẻ ạ

Là con gái, ph i h c ngo i ng . Đ chi, tăng c h i ki m ch ng. Dân s Vi t Nam có 90ả ọ ạ ữ ể ơ ộ ế ồ ố ệ

tri u thì ch có 45 tri u đàn ông. Trong khi ngoài kia có 3.5 t đàn ông trên th gi i. Nênệ ỉ ệ ỷ ế ớ

xác su t th ng kê mà nói, mình có ngo i ng , l y Vi t h m đ c thì l y Tây, nên coi nhấ ố ạ ữ ấ ệ ẻ ượ ấ ư

mình có nhi u l a ch n h n. M y anh Vi t Nam lôm côm mà h t h i mình, các b n h tề ự ọ ơ ấ ệ ắ ủ ạ ấ

m t lên tr i cho d ng, nói do you think you are delicious (mày t ng mày ngon h ) li n.ặ ờ ượ ưở ả ề

T i nó s , bi t đâu sẽ đi u ch nh l i hành vi, sẽ nâng nh nâng tr ng, h ng nh h ng hoa.ụ ợ ế ề ỉ ạ ư ứ ứ ư ứ

Th gi i ph ng r i, không nên th c u phân bi t Tây Ta. C là ng i, đàng hoàng t t thìế ớ ẳ ồ ủ ự ệ ứ ườ ử ế

l y, qu c t ch n c nào cũng đ c.ấ ố ị ướ ượ

Là con trai, ph i h c ngo i ng . Đ chi, tăng c h i ki m ti n. Vi t Nam ít vi c thì xáchả ọ ạ ữ ể ơ ộ ế ề Ở ệ ệ

gi qua n c khác m n. T o hoá sinh ra đàn ông và đàn bà, t ngàn x a đã phân công laoỏ ướ ầ ạ ừ ư

đ ng rõ ràng r i. Trai săn b n, gái hái l m. Nó là con gái, nó hái đ c gì thì hái, nó l mộ ồ ắ ượ ượ ượ

đ c gì thì l m. Còn mình đàn ông đàn ang vai u th t b p, thì ph i ra r ng sâu, lên núi caoượ ượ ị ắ ả ừ

săn b n đem v nuôi c nhà. Nên ph i h c ngo i ng điên cu ng vô, đ săn b n qu c tắ ề ả ả ọ ạ ữ ồ ể ắ ố ế

ch . L v mình thèm cá h i, mình ph i qua Na Uy săn ch . Có khi v l i thèm cá tuy t, l iứ ỡ ợ ồ ả ứ ợ ạ ế ạ

ph i ch y qua Nh t câu. H m bi t ngo i ng sao đi đ c? Mình h m đáp ng đ c, nó bả ạ ậ ẻ ế ạ ữ ượ ẻ ứ ượ ỏ

đi l y Peter hay Johnson nào đó ráng ch u à.ấ ị

Mình đàn ông con trai, c b p cu n cu n h m lẽ cũng đi hái l m? Đeo cái y m đ vàơ ắ ồ ộ ẻ ượ ế ỏ

nh n nh d i m y g c thông hái n m? Còn cô v s đo ba vòng 90-60-90 l i đi săn b nở ơ ướ ấ ố ấ ợ ố ạ ắ

v cho mình ăn. Cô y y u đu i th sao chi n đ u đ c v i thú d ngoài bìa r ng? Cònề ấ ế ố ế ế ấ ượ ớ ữ ừ

mình thì đ u đinh đ y s o l i ng i thêu bên c a s , m a r i qua song c a thì ng c m tầ ầ ẹ ạ ồ ử ổ ư ơ ử ướ ắ

lên nhìn, ràn r a n c m t. Ch cô y mang đ ăn v thì ng vào b vai c a cô y, đ đ cụ ướ ắ ờ ấ ồ ề ả ờ ủ ấ ể ượ

che ch ch che. Gi ng qu hem.ở ở ố ỷ

129

Cà phê cùng Tony

D ng th y có ba n c châu Á, h h c ti ng Anh t l p 1 đ n l p 12, là Singapore,ượ ấ ướ ọ ọ ế ừ ớ ế ớ

Philippines và n Đ , nên lao đ ng c a h có l i th ghê l m. Ví d Philippines, nhi uẤ ộ ộ ủ ọ ợ ế ắ ụ ở ề

vùng nông thôn xa xôi, nhi u b n vì đi u ki n khó khăn quá nên b h c t l p 3. Nh ngề ạ ề ệ ỏ ọ ừ ớ ư

h c 3 năm ti ng Anh r i, nên các câu đ n gi n nh gi t đ , n u c m, lau nhà,..h đ u bi t,ọ ế ồ ơ ả ư ặ ồ ấ ơ ọ ề ế

nên đi xu t kh u lao đ ng sang H ng Công và nhi u n c l m. Ki m cũng đ c nhi uấ ẩ ộ ồ ề ướ ắ ế ượ ề

ti n t các ngh nh giúp vi c, lao công....thu nh p cao h n h n quê nhà. H ra n c ngoàiề ừ ề ư ệ ậ ơ ẳ ọ ướ

làm giáo viên ti ng Anh, ca sĩ, y tá v.v…nên hàng năm, riêng l ng ngo i t h mang v đế ượ ạ ệ ọ ề ể

xây d ng đ t n c là 26 t đô la Mỹ, l n l m. D ng th y t i nó nói ti ng Anh l u loát màự ấ ướ ỷ ớ ắ ượ ấ ụ ế ư

ham, giá nh mình cũng ham h c ngo ng nh v y, c h i vi c làm mình sẽ t t h n. Ch aư ọ ạ ữ ư ậ ơ ộ ệ ố ơ ư

k là làm vi c cho các doanh nghi p n c ngoài đ u t n c mình n a, l ng th ngể ệ ệ ướ ầ ư ở ướ ữ ươ ưở

trung bình cũng cao h n doanh nghi p trong n c.ơ ệ ướ

Rùi mình cũng ph i đi đây đi đó đ m mang đ u óc, coi ng i ta h c hành làm ăn th nào.ả ể ở ầ ườ ọ ế

Ph i có ngo ng đ t mình đi, thay vì kè kè theo em th ký hay ph thu c vào phiên d chả ạ ữ ể ự ư ụ ộ ị

nh th h tr c. Không có chuy n không có khi u là không h c đ c đâu. Có ph ngư ế ệ ướ ệ ế ọ ượ ươ

pháp và ch u khó, là h c đ c h t. Có b n nhanh h n, có b n ch m. Mình ch m thì đ u tị ọ ượ ế ạ ơ ạ ậ ậ ầ ư

th i gian nhi u h n.ờ ề ơ

H i đó, d ng h c ti ng Anh ch y u là t h c ch ch a vô trung tâm nào, đ n lúc t tồ ượ ọ ế ủ ế ự ọ ứ ư ế ố

nghi p ĐH là v n t nhi u l m, dù nghe nói h m đ c t t vì h m có máy cát sét đ ngheệ ố ừ ề ắ ẻ ượ ố ẻ ể

băng. D ng mua t Vietnam News và Saigon Times, d ch h t t t c các bài qua ti ng Vi t.ượ ờ ị ế ấ ả ế ệ

R i l y bài ti ng Vi t đó d ch l i ti ng Anh, so v i b n g c. Làm mi t khi nào g n gi ng thìồ ấ ế ệ ị ạ ế ớ ả ố ế ầ ố

thôi. Nên t m i nó vô trong đ u mình. Sau này lên đ c các trang web c a n c ngoài đừ ớ ầ ọ ủ ướ ể

l y ti ng Anh chu n c a h , rùi cũng làm t ong t . Ri t r i vi t y chang nh h . V n tấ ế ẩ ủ ọ ư ự ế ồ ế ư ọ ố ừ

phong phú, d ch đ c nhi u câu khó nh phong trào n c hoá đàn l n, h i th o đ u b , hoàị ượ ề ư ạ ợ ộ ả ầ ờ

nh p mà không hoà tan , xây d ng nông thôn m i, kè m i kênh m ng…ậ ự ớ ớ ươ

R i nghe nói thì mình t p nghe tr c. Tr c m t t m i mình ph i tra nghĩa và tra luônồ ậ ướ ướ ộ ừ ớ ả

cách phát âm. Rùi lên youtube, gõ vô các ch nh "Free English lesson" hay ch gì mìnhữ ư ữ

mu n h c, ví d mình làm ngành may m c thì gõ vô " English for textile/garment", nó ra cố ọ ụ ặ ả

ngàn bài, t v ng chuyên ngành tha h mà nghe, gi ng b n x không. Còn nói thì ph i cóừ ự ồ ọ ả ứ ả

130

Cà phê cùng Tony

đi u ki n, ph i làm môi tr ng nói ti ng Anh thì m i nói t t đ c. Còn không ph i thamề ệ ả ườ ế ớ ố ượ ả

gia các câu l c b nói ti ng Anh hay đ n các l p trong trung tâm m i có đi u ki n nóiạ ộ ế ế ớ ớ ề ệ

đ c. Xong cái mình t p thuy t trình, t trình bày m t v n đ b ng ti ng Anh, m t mìnhượ ậ ế ự ộ ấ ề ằ ế ộ

trong nhà t m đi, r i thu âm l i. R i m ra nghe, đ u tiên m c c i l m, nh ng sau đóắ ồ ạ ồ ở ầ ắ ườ ắ ư

mình sẽ t tìm cách phát âm l i các t mình nói sai. T mình s a là hay nh t.ự ạ ừ ự ử ấ

Đó là kinh nghi m c a d ng. Các b n khác cũng có cách khác nh xem phim n c ngoài,ệ ủ ượ ạ ư ướ

nh ng d ng thì h m có xem phim nên ch h c theo cách trên. Chúc các b n h c ti ng Anhư ượ ẻ ỉ ọ ạ ọ ế

hay các ngo ng khác l u loát nghen. H c thi t gi i, thi TOEFL IBT 120/120 thì Harvardạ ữ ư ọ ệ ỏ

nó c p h c b ng cho, r i thành đ ng môn v i d ng.ấ ọ ổ ồ ồ ớ ượ

D ng yêu các b n. I love you all.ượ ạ

131

Cà phê cùng Tony

Ng a hay là ng a đ ng tr ngự ự ườ ườ

“Chào chú, t i cháu là sinh viên Đ i h c t nh X. Chúng cháu ký túc xá và đ u là t cácụ ạ ọ ỉ ở ề ừ

huy n lên c . Cô giáo sáng qua gi i thi u Tony Bu i Sáng, th là t i qua cháu và các b nệ ả ớ ệ ổ ế ố ạ

th c c đêm đ đ c. Lúc khóc, lúc c i, lúc gi t mình thon thót vì th y mình trong đó. Cháuứ ả ể ọ ườ ậ ấ

và b n cháu sáng nay cà phê v i nhau và quy t đ nh sẽ thay đ i cu c đ i, sẽ chăm ch lênạ ớ ế ị ổ ộ ờ ỉ

th vi n đ c sách, h c thêm ngo i ng qua youtube, sẽ giao l u phát bi u th ng xuyênư ệ ọ ọ ạ ữ ư ể ườ

đ ho t bát lanh l i nh chú nói. T i cháu sẽ tham gia m i phong trào, tham gia m i đ tàiể ạ ợ ư ụ ọ ọ ề

khoa h c, sẽ lên m ng đ c thông tin ch không chat chit nhăng cu i n a. Khi t t nghi p,ọ ạ ọ ứ ộ ữ ố ệ

t i cháu sẽ đi n c ngoài h c thêm ho c làm vi c. N u không đ c thì sẽ v quê, làm giàuụ ướ ọ ặ ệ ế ượ ề

trên quê h ng c a mình v i m t ni m tin s t đá. Cám n chú đã giúp t i cháu b quaươ ủ ớ ộ ề ắ ơ ụ ỏ

m c c m t ti c a sinh viên t nh l . Cháu yêu chú”ặ ả ự ủ ỉ ẻ

Tony tr l i: “Chào b n. Đúng v y, t nh l hay thành ph gi có kho ng cách gì n a đâu choả ờ ạ ậ ỉ ẻ ố ờ ả ữ

h c hành. Ngày x a ph i thành ph l n m i có th vi n, m i có giáo s đ u ngành. Bâyọ ư ả ở ố ớ ớ ư ệ ớ ư ầ

gi th i đ i Internet, đâu cũng có tri th c, mi n là mình ch u khó tìm tòi.ờ ờ ạ ở ứ ễ ị

Lên internet thì thông tin gì cũng có, ti ng Anh thì giáo trình nào cũng có, nghe gi ng chu nế ọ ẩ

Mỹ chu n Anh luôn, th y ngo i luôn. C vô youtube, gõ vào “ English” là nó ra hàng v n bài,ẩ ầ ạ ứ ạ

tha h mà nghe. Vô các website ti ng Anh c a n c ngoài mà c t các bài báo v d ch. Cònồ ế ủ ướ ắ ề ị

d y v Photoshop, Corel, Access, Excel…gì cũng có.ạ ề

Chú có quen m t b n kia, ng i Kh Me, h c ĐH Trà Vinh, t nh xa nh v y nh ng thiộ ạ ườ ơ ọ ở ở ỉ ư ậ ư

IELTS đ t 7.50, dù ngành h c không ph i ti ng Anh, b n y ch h c qua internet thôi mà đãạ ọ ả ế ạ ấ ỉ ọ

v y đó. Nên b n y đ c h c b ng đi Singapore th c t p sáu tháng, r i chu n b đi Úc h cậ ạ ấ ượ ọ ổ ự ậ ồ ẩ ị ọ

lên n a, t ng lai r ng ng i. Đ ng có bi n h h c d là do không có đi u ki n. Ch y u làữ ươ ạ ờ ừ ệ ộ ọ ở ề ệ ủ ế

mình. Mu n là đ c. Quy t tâm là đ c.ố ượ ế ượ

Ch có m t tu i tr đ nhìn th y th gi i r ng l n ra sao. L n l n chút là ng i đi l m, vì lúcỉ ộ ổ ẻ ể ấ ế ớ ộ ớ ớ ớ ạ ắ

đó có gia đình riêng, r i s c kh e cũng gi m, trí nh cũng gi m. Mình đi nhi u thì tính tìnhồ ứ ỏ ả ớ ả ề

sẽ c i m , phóng khoáng, hào s ng. H c cái hay, cái đ p, cái văn minh r i mang v quêở ở ả ọ ẹ ồ ề

132

Cà phê cùng Tony

h ng.ươ

Đ ng ng i mình là h c sinh sinh viên t nh l , ngày x a khác, gi khác. Ng a hay là ng aừ ạ ọ ỉ ẻ ư ờ ự ự

đ ng tr ng”.ườ ườ

133

Cà phê cùng Tony

Toan đố

B a nay qua ch i hãng b n, Tony th y ông s p h i nhân viên, 1kg vàng 4 s chín (99.99%)ữ ơ ạ ấ ế ỏ ố

có th ch t o ra maximum đ c m y ki-lô-gam h p kim có hàm l ng vàng 10% v y em.ể ế ạ ượ ấ ợ ượ ậ

M t kỹ s đi n t t t nghi p m t tr ng thu c kh i công nghi p đang m n vi c đây,ộ ư ệ ử ố ệ ộ ườ ộ ố ệ ầ ệ ở

b t tóc b t tai, tính mi t 15 phút ra đ c k t qu là 10kg.ứ ứ ế ượ ế ả

Th y nó l p ph ng trình x, y, z r i tích phân đ o hàm và khai căn b c hai gì đó.ấ ậ ươ ồ ạ ậ

Cái ng h i thêm, gi giá 1kg vàng b n s chín bây gi bao nhiêu v y em. Nó nói khôngổ ỏ ờ ố ố ờ ậ

bi t. D ng kêu thì th search đi, trên m ng có mà. Nó search 30 phút, nói ch có giá m tế ượ ử ạ ỉ ộ

l ng thôi, không có giá 1kg. D ng h i m t l ng bao nhiêu ti n, nó nói 36 tri u. D ngượ ượ ỏ ộ ượ ề ệ ượ

nói v y m t l ng là bao nhiêu gam r i nhân lên em. Nó search 30 phút n a, nói 37.5ậ ộ ượ ồ ữ

gram. R i im l ng.ồ ặ

R i, v y 1kg vàng thì bao nhiêu ti n. Nó l p t c l p hàm f(x) và vẽ đ th Parabol. M t giồ ậ ề ậ ứ ậ ồ ị ộ ờ

trôi qua v n ch a ra đáp s . Th y b m máy tính lia l a. Chia m t cũng b m. Nhân m t cũngẫ ư ố ấ ấ ị ộ ấ ộ

b m.ấ

Ng i ch nó gi i toán nên Tony lên m ng, tình c đ c đ c th link này: ồ ờ ả ạ ờ ọ ượ ửhttp://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/mot-nguoi-singapore-lam-bang-

15-nguoi-viet-2989707.html

Th y m t ng i Singapore trung bình làm g p 15 l n ng i Vi t. V y n u m t đ aấ ộ ườ ấ ầ ườ ệ ậ ế ộ ứ

Singapore ăn hai chén c m, mình ph i ăn kho ng m y h t?ơ ả ả ấ ộ

Bi t m t chén c m trung bình có 500 h t g o.ế ộ ơ ộ ạ

134

Cà phê cùng Tony

Bi n r ng tr i cao, con v y vùng…*ê ộ ờ â

H n hai năm tr c, trên máy bay đi Singapore, Tony có ng i c nh m t c u thanh niên cóơ ướ ồ ạ ộ ậ

g ng m t sáng b ng c a s thông tu , ánh m t sáng c a ý chí, tác phong c ch đ u h tươ ặ ừ ủ ự ệ ắ ủ ử ỉ ề ế

s c lanh l . C u b t chuy n tr c, h i chú đi công tác hay đi du l ch. Tony nói là đi công tác,ứ ẹ ậ ắ ệ ướ ỏ ị

còn b n. C u y m i k là cháu đi Singapore đ t này là ph ng v n vi c làm. Tony ng cạ ậ ấ ớ ể ợ ỏ ấ ệ ạ

nhiên l m, m i h i ng n ngành. C u y nói là t t nghi p xong m t tr ng trong n c, tìmắ ớ ỏ ọ ậ ấ ố ệ ộ ườ ướ

vi c Vi t Nam khó quá vì kinh t đang suy thoái, ngành c u h c ít công ty tuy n, nên c uệ ở ệ ế ậ ọ ể ậ

tìm vi c n c ngoài, ch y u các n c lân bang đ d đi l i. C u vô các website trungệ ở ướ ủ ế ướ ể ễ ạ ậ

tâm vi c làm, đ c các m c c n ng i trên các báo, r i th m chí post C.V (đăng s y u lýệ ọ ụ ầ ườ ồ ậ ơ ế

l ch) c a mình cho các trung tâm săn đ u ng i c a Thái, Sing, Hàn, H ng Công, Cambodia,ị ủ ầ ườ ủ ồ

Lào….C u nói may m n đã m m c i, m t công ty Sing sau khi qua skype onlineậ ắ ỉ ườ ộ ở

interview (ph ng v n qua internet), h mu n c u qua đ g p ban giám đ c tr c khiỏ ấ ọ ố ậ ể ặ ố ướ

quy t đ nh. Th là c u lên đ ng, đây là l n đ u tiên xu t ngo i và cũng là l n đ u tiên điế ị ế ậ ườ ầ ầ ấ ạ ầ ầ

máy bay.

Tony trong lòng th y ng ng m . Tu i tr c n nh v y. Dám đi, dám nghĩ, dám làm, dámấ ưỡ ộ ổ ẻ ầ ư ậ

d n thân. M i ng l i h i cháu có mu n chú giúp gì không, ch ng h n nh đ ng sá đi l i.ấ ớ ỏ ờ ỏ ố ẳ ạ ư ườ ạ

C u y nói c u tìm ki m h t r i, xu ng h m sân bay Changi ra sao, đi chuy n tàu ng m vậ ấ ậ ế ế ồ ố ầ ế ầ ề

ga nào cháu đ u đ c kỹ và in ra h t. Còn công ty đó, cháu cũng đã nghiên c u r t kỹ m iề ọ ế ứ ấ ọ

thông tin c a h . Tony m i h i thôi bây gi chú gi b ph ng v n cháu vài câu nhé. Câuủ ọ ớ ỏ ờ ả ộ ỏ ấ

nào th y c u y cũng tr l i l u loát và t tin. Nh ng duy ch m t câu Tony h i, ” gi thìấ ậ ấ ả ờ ư ự ư ỉ ộ ỏ ờ

chúng tôi đã ph ng v n xong, b n có câu h i gì c n h i không?”. Lúc này thì c u lúng túng,ỏ ấ ạ ỏ ầ ỏ ậ

d nói cái này th t s là cháu ch a nghĩ t i. Tony m i nói là ng i n c ngoài hay h i câuạ ậ ự ư ớ ớ ườ ướ ỏ

này đ đánh giá kh năng đ t câu h i c a ng viên. Mình mà h i thông tin v công ty h làể ả ặ ỏ ủ ứ ỏ ề ọ

r t đài vì không ch u nghiên c u tr c. Hay h i m t câu vu v , h sẽ nghĩ mình nông c n.ớ ị ứ ướ ỏ ộ ơ ọ ạ

Hay h i nhi u quá, h cũng th y khó ch u. Mình ch ch n m t câu h i thôi, nh ng th t đ tỏ ề ọ ấ ị ỉ ọ ộ ỏ ư ậ ắ

vào.

C u y suy nghĩ m t lúc lâu r i nói chú giúp cháu. Tony m i k cho c u y nghe v câuậ ấ ộ ồ ớ ể ậ ấ ề

chuy n c a mình. Đó là l n ph ng v n vi c làm m t công ty mà Tony a thích, lúc cũngệ ủ ầ ỏ ấ ệ ở ộ ư

135

Cà phê cùng Tony

v a t t nghi p. Vì đã chu n b kỹ m i th , nên h h i cái gì mình cũng tr l i đ c. Nh ngừ ố ệ ẩ ị ọ ứ ọ ỏ ả ờ ượ ư

t i câu này thì Tony lúng túng, vì h c Vi t Nam, quen ki u tr bài, th y h i thì nói, khôngớ ọ ở ệ ể ả ầ ỏ

h i thì thôi, không có kh năng h i ng c l i. Suy nghĩ m t m y phút, Tony m i nhìnỏ ả ỏ ượ ạ ấ ấ ớ

th ng vào m t c a anh tr ng phòng kinh doanh và ch ph trách nhân s , nói rõ là em đãẳ ắ ủ ưở ị ụ ự

c g ng h t s c cho l n ph ng v n này, và cho công vi c này. Em có th có m t đ ngh làố ắ ế ứ ầ ỏ ấ ệ ể ộ ề ị

n u anh ch th y em ch a phù h p, thì gi i thi u giúp em vô phòng ban khác, hay các côngế ị ấ ư ợ ớ ệ

ty khác. Anh ch ra tr ng đi làm lâu năm, có nhi u m i quan h , anh ch có th giúp emị ườ ề ố ệ ị ể

đ c không. Em ch có s c lao đ ng c a thanh niên tr tu i, em có th làm vi c ngay vàượ ỉ ứ ộ ủ ẻ ổ ể ệ

b t c n i đâu, em có hoài bão và em có s th t lòng. Có đ c không ? Lúc đó anh tr ngấ ứ ơ ự ậ ượ ạ ưở

phòng b t đ u lúng túng, còn ch nhân s vui v nói đ c em, ch thích cách nói rõ ràngắ ầ ị ự ẻ ượ ị

c a em. V a v nhà, Tony vi t ngay m t lá th c m n anh ch y đã dành th i gian ph ngủ ừ ề ế ộ ư ả ơ ị ấ ờ ỏ

v n mình. Và tu n sau, Tony nh n đ c th m i vô làm vi c. Sau này ch y k là lúc đó,ấ ầ ậ ượ ư ờ ệ ị ấ ể

t i ch th y có s chân thành trong câu tr l i c a em, trong m t em, nên đ ng ý nh n vào.ụ ị ấ ự ả ờ ủ ắ ồ ậ

Em đi bán s c lao đ ng, và b n ch là ng i mua, kỹ năng bán hàng c a em r t t t. Gi iứ ộ ọ ị ườ ủ ấ ố ớ

thi u s n ph m t t, giá c ph i chăng, ngo i quan đ p, b o hành rõ ràng, giao hàng ngay.ệ ả ẩ ố ả ả ạ ẹ ả

V y đó. Mình ph i có s chu n b chu đáo khi đi tìm vi c. Nh may mình ch a phù h p thìậ ả ự ẩ ị ệ ỡ ư ợ

h cũng ti n c (recommend ) mình cho b n bè ng i quen c a h . Trong b t c tìnhọ ế ử ạ ườ ủ ọ ấ ứ

hu ng nào, mình cũng có s n m t vài câu h i ng c l i, nh ng ph i tuỳ tình hu ng ph ngố ẵ ộ ỏ ượ ạ ư ả ố ỏ

v n lúc đó n a, không đ c r p khuôn b t ch c. Và ph i chân thành, m i l i nói đ uấ ữ ượ ậ ắ ướ ả ọ ờ ề

xu t phát t trái tim mình. Cái gì t trái tim sẽ đ n v i trái tim, dù ch là m t ánh m t thi tấ ừ ừ ế ớ ỉ ộ ắ ế

tha. C u sinh viên nghe nói th , cám n Tony. Lúc đó ch cho c u y cái email yahoo mà giậ ế ơ ỉ ậ ấ ờ

quên m t password (m t mã) đ vào. Nên không rõ c u y th nào bây gi . Nh ng tinấ ậ ể ậ ấ ế ờ ư

ch c, dù làm gì, c u y cũng sẽ thành công.ắ ậ ấ

Tony k l i câu chuy n này đ nh c các b n tr là, n u tìm vi c trong n c khó quá thìể ạ ệ ể ắ ạ ẻ ế ệ ướ

tìm ki m các c h i vi c làm n c khác. C vô google, gõ “Job and recruitment inế ơ ộ ệ ở ướ ứ

Singapore” hay n c nào mình mu n, c n p h s , c t tin xách gi lên đ ng, tích luỹướ ố ứ ộ ồ ơ ứ ự ỏ ườ

ti n và v n s ng. Ti ng Anh không nh t thi t ph i c c kỳ gi i đâu, c giao ti p, ngh d yề ố ố ế ấ ế ả ự ỏ ứ ế ề ạ

ngh , t đào t o, r i n h t c thôi, mi n là ng i ta nh n mình vô làm là đ c. S gì ai. Aiề ự ạ ồ ổ ế ả ễ ườ ậ ượ ợ

xài x , nói tôi là con c a d ng Tony, không ph i ng i v a đâu nhé.ể ủ ượ ả ườ ừ

136

Cà phê cùng Tony

Và nh t nh t sau này, dù làm gì, cũng ph i chu n b th t kỹ, ti ng Anh g i là ph i “ well-ấ ấ ả ẩ ị ậ ế ọ ảprepared”, thì m i th đ u hanh thông thu n l i. Bi n r ng tr i cao, c v y vùng.ọ ứ ề ậ ợ ể ộ ờ ứ ẫ------

*L i bài hát “ Nh t ký c a m ”ờ ậ ủ ẹ

137