S T R A T E G I A R O Z W O J U - euroregion-beskidy.pl · Celem będą tutaj działania...
-
Upload
vuongkhanh -
Category
Documents
-
view
214 -
download
0
Transcript of S T R A T E G I A R O Z W O J U - euroregion-beskidy.pl · Celem będą tutaj działania...
S T R A T E G I A R O Z W O J U
E U R O R E G I O N U
B E S K I D Y
- 3 -
S p i s t r e ś c i :
W S T Ę P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
R O Z D Z I A Ł I
W p r o w a d z e n i e d o t e m a t y k i e u r o r e g i o n a l n e j w s p ó ł p r a c y
t r a n s g r a n i c z n e j . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
R O Z D Z I A Ł I I
F o r m y o r g a n i z a c j i p r a c y w r a m a c h
e u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . 1 7
R O Z D Z I A Ł I I I
A n a l i z a s y t u a c j i s t r a t e g i c z n e j
E u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3
3 . 1 . S p o ł e c z n y o b s z a r
r e g i o n a l n y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3
3 . 2 . E k o n o m i c z n y o b s z a r
f u n k c j o n a l n y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 5
3 . 3 . P r z y r o d n i c z y o b s z a r
f u n k c j o n a l n y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 9
R O Z D Z I A Ł I V
W i z j a E u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2
R O Z D Z I A Ł V
A n a l i z a
S W O T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3
R O Z D Z I A Ł V I
C e l e s t r a t e g i c z n e i k i e r u n k i r o z w o j u o b s z a r u
E u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7
6 . 1 C e l s t r a t e g i c z n y :
R o z w ó j p r o c e s ó w i n t e g r u j ą c y c h s p o ł e c z n o ś ć
E u r o r e g i o n u B e s k i d y i b u d u j ą c y c h d e m o k r a c j ę
l o k a l n ą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7
6 . 2 C e l s t r a t e g i c z n y :
R o z w ó j g o s p o d a r c z y a k t y w i z o w a n y s z c z e g ó l n i e
p r z e z b u d o w a n i e t r a n s g r a n i c z n y c h p o w i ą z a ń
k o o p e r a c y j n y c h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
9
- 4 -
6 . 3 C e l s t r a t e g i c z n y :
D b a n i e o b o g a c t w o z a s o b ó w p r z y r o d y i o ch r o n a
ś r o d o w i s ka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2
6 . 4 C el s t r a t eg i c z n y :
O p t ym a l n y r o z w ó j p o t en c j a ł u l u d z k i e g o
i p o d n i e s i en i e j a ko ś c i ż yc i a m i e s z ka ń có w
E u r o r eg i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
4
Z A K O Ń C Z E N I E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 6
L I T E R A T U R A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 7
- 5 -
W S T Ę P
„Strategia rozwoju Euroregionu Beskidy” jest sformułowaniem strategicznego planu
rozwoju obszaru Euroregionu, a więc generalnych kierunków strategicznych
i podstawowych wskazań realizacyjnych. Dokument ten będzie podstawą działań
stowarzyszeń wchodzących w skład Euroregionu Beskidy. Wyraża ona wolę
społeczności regionalnej do realizacji wspólnych celów rozwojowych.
Strategia powstała na podstawie opracowań strategii rozwojowych gmin i powiatów
będących członkami Euroregionu.
Zakres opracowania opiera się na charakterze organizacji jaką jest euroregion.
W przypadku gmin i powiatów działania strategiczne oparte są na zadaniach
narzuconych im przez odpowiednie przepisy prawne i ma bardzo konkretny
charakter. Euroregion natomiast spełnia całkiem odmienną rolę a jego oddziaływanie
na obszar jest znacznie mniejsze niż w przypadku jednostek terytorialnych.
Zaznaczyć w tym miejscu należy, że dzięki swemu ponad lokalnemu i
transgranicznemu charakterowi Euroregion powinien spełniać funkcje koordynacyjne
dla pewnego zakresu działań podejmowanych w jednostkach terytorialnych, które są
jego członkami.
W strategii dokonano wyboru priorytetów strategicznych. Jak każdy wybór tak i ten
odrzuca pewne priorytety, które w aspekcie Statutu Euroregionu wydają się mieć
mniejsze znaczenie.
W związku z tym opracowanie to podejmować będzie problematykę celów głównych
opartych na następujących obszarach:
Demokracja lokalna.
Cele zorientowane na tworzenie oraz intensyfikację działalności
organizacyjnych w lokalnej i regionalnej administracji publicznej oraz innych
strukturach społeczeństwa demokratycznego (izby i stowarzyszenia
- 6 -
handlowe, związki zawodowe, organizacje pozarządowe). Cele prowadzące
do wymiany kulturalnej, know-how i doświadczeń związanych ze
szkolnictwem na różnych poziomach.
Rozwój gospodarczy.
Celem będą tutaj działania zmierzające do wsparcia rozwoju drobnej
przedsiębiorczości i rynków lokalnych, inicjatyw marketingowych, działań
promocyjnych, targów i tym podobnych, budowy struktur współpracy
transgranicznej oraz rozwoju partnerstwa pomiędzy wspierającymi się
i współpracującymi ze sobą organizacjami.
Turystyka.
Cele związane z rozwojem turystyki na obszarze euroregionu, budowaniem
infrastruktury turystycznej, promocją turystyki na terenach zrzeszonych
stowarzyszeń.
Wymiana kulturalna.
Cele powiązane z istniejącymi oraz nowo powstałymi programami wymian
kulturalnych pomiędzy społecznościami lokalnymi mieszkającymi po obu
stronach granicy. Spotkania oraz wymiana młodzieży; działania o charakterze
artystycznym; wydarzenia folklorystyczne oraz podobne działania kładące
nacisk na utrzymanie tradycji lokalnych oraz długookresową współpracę.
Ochrona środowiska.
Cele oparte na specyficznych potrzebach ochrony środowiska w regionie,
takich jak opracowanie studiów, ocena zagrożeń i problemów, szkolenia
ekologiczne, działania podnoszące świadomość społeczeństwa o istnieniu
problemów związanych ze stanem środowiska.
Ochrona zdrowia.
Cele promujące współpracę w zakresie ochrony zdrowia, a w szczególności
w kontekście wspólnego użytkowania zasobów i infrastruktury o charakterze
transgranicznym.
- 7 -
Przepływ informacji.
Cele związane z rozwojem i tworzeniem udogodnień służących poprawie
przepływu informacji i komunikacji pomiędzy regionami.
Praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy rozdział zawiera wprowadzenie do
problematyki współpracy w ramach euroregionów. Przedstawia genezę powstania
takiej formy współpracy transgranicznej na obszarze Beskidów. Oprócz opisu
powstania Euroregionu „Beskidy” znalazły się zagadnienia dotyczące Euroregionu
„Śląsk Cieszyński” ponieważ jest on nierozerwalnie związany z historią współpracy
Polski, Czech i Słowacji na omawianym obszarze.
Rozdział drugi opisuje schematy działania organizacji Euroregionu „Beskidy” oraz
Stowarzyszenia „Region Beskidy”.
W rozdziale trzecim przedstawiono aktualną sytuację strategiczną terenu
Euroregionu „Beskidy”. Dla lepszego zrozumienia problemu dokonano jego
delimitacji na obszary funkcjonalne: społeczny, ekonomiczny i środowiskowy.
Rozdział czwarty jest wstępem do określenia kierunków rozwoju Euroregionu
i zawiera opis jego wizji. Rozdział ten jest bardzo istotny ponieważ opisuje „stan
idealny”, który chce osiągnąć Euroregion „Beskidy” w przyszłości.
W rozdziale piątym wygenerowano listę czynników strategicznych dla rozwoju
analizowanego obszaru. Między innymi na ich podstawie sformułowane zostały cele
i kierunki działań „Strategii rozwoju obszaru Euroregionu „Beskidy” 2003-2013”.
Rozdział szósty to zestawienie priorytetów rozwojowych, celów strategicznych
i kierunków działań, które powinny być podejmowane przez władze Euroregionu jak
i przez decydentów będących członkami poszczególnych stowarzyszeń wchodzących
w skład organizacji.
Pracę kończy krótkie podsumowanie przeprowadzonych działań oraz zalecenia
dotyczące realizacji strategii.
- 8 -
R O Z D Z I A Ł I
W p r o w a d z e n i e d o t e m a t y k i
E u r o r e g i o n a l n e j w s p ó ł p r a c y
t r a n s g r a n i c z n e j .
Południowe granice województwa śląskiego są równocześnie granicami
państwowymi Rzeczypospolitej Polskiej oddzielającymi Polskę od Czech i Słowacji.
Granica ta na terenie powiatu żywieckiego i cieszyńskiego jest sceną współpracy
transgranicznej w ramach działających tu Euroregionów „Beskidy” i „Śląsk
Cieszyński”. Obejmują one w Polsce teren od Jordanowa na wschodzie do Cieszyna
na zachodzie. W krajach partnerskich odpowiednio od Żyliny na wschodzie do
Ostrawy i Karwiny na zachodzie. Zasięgi euroregionów nie pokrywają się
wzajemnie. Euroregion „Śląsk Cieszyński” ciąży ku zachodowi, obejmuje tereny od
Ostrawy i Karwiny na zachodzie ale jego obszar kończy się w Polsce na wschodnich
granicach powiatu cieszyńskiego. Euroregion „Beskidy” przesunięty jest ku
wschodowi. Jego obszar zamyka się na zachodzie granicami czeskiego powiatu
Frydek - Mistek. Zasadniczy obszar współpracy transgranicznej to 3 800 km² ( 1 200
na terenie Polski, 600 na terenie Czech i 2 000 na terenie Słowacji). Zamieszkiwany
jest przez około 770 000 ludności (44,6% na terenie Polski, 21% na terenie Czech i
34,4% na terenie Słowacji). Teren współpracy transgranicznej to 8 miast i 43 gminy
słowackiego województwa żylińskiego oraz 5 miast i 54 gminy czeskiego kraju
śląsko-morawskiego.1
Procesy, które doprowadziły do powstania euroregionów rozpoczęte zostały
w trakcie poprzedniego podziału administracyjnego Polski na terenie ówczesnego
- 9 -
województwa bielskiego. Na skutek reformy administracyjnej obszar tego
województwa podzielony został pomiędzy dwa obecne województwa; małopolskie
i śląskie. Dlatego też polski element obszaru współpracy transgranicznej obejmuje
dziś część dwóch polskich województw, małopolskiego i śląskiego. Polski element
obszaru współpracy transgranicznej to 1 216,64 km² (w tym 952,84 km² na terenie
województwa śląskiego) i 343 575 ludności (w tym 317 925 na terenie województwa
śląskiego). Pozostałe podstawowe dane prezentuje poniższa tabela:
lp Powiat lub miasto
na prawach
powiatu
Ogółem w
euroregionach
Obszar
w km˛
Ludność
w
tysiącach
Ilość
miast
Ilość
gmin
oraz
miast i
gmin
Ilość
miast
Ilość
gmin
oraz
miast i
gmin
1 Bielski 457 145 2 10 2 10
2 Bielsko-Biała 125 179 1 1
3 Cieszyński 730 168 3 9 3 9
4 Żywiecki 1040 151 1 14 1 11
w województwie
śląskim
2352 643 7 33 6 30
5 Oświęcimski 394 155 1 8 1
6 Suski 686 81 2 7 1 2
ogółem 3422 879 9 47 7 29
Tabela nr 1. Podstawowe dane o subregionie
(źródło: opracowano na podstawie „Rzeczpospolita prezentuje ABC województw Polski” 23 i 24
wrzesień 1998 oraz materiałów informacyjnych Euroregionu „Beskidy” i „Śląsk Cieszyński”).
Pomimo różnej przynależności państwowej interesujący obszar miał burzliwą
i w dużej mierze wspólną historię.
Rządzili nim różni władcy, miał różną przynależność państwową. W różnych
okresach historycznych rozmaicie przebiegały na nim granice państwowe. Przez
półtora wieku cały obszar należał do jednego państwa, Monarchii Austro-
1 Por. materiały informacyjne Euroregionu „Beskidy” i „Śląsk Cieszyński”.
- 10 -
Węgierskiej. Ale zawsze, często przetaczały się po nim wojny i niepokoje, był na
„peryferiach” państwowych,
z dala od stolic czy wielkich centrów cywilizacyjnych. Takie peryferyjne położenie
nie izolowało jednak tego obszaru od nowości i trendów cywilizacyjnych,
kulturowych, czy naukowych. Obszar ten leży przecież na najkrótszym szlaku
łączącym północ
z południem Europy. To tędy przebiega nadal najkrótsza trasa drogowa łącząca
Warszawę i północ Europy z Wiedniem i południem naszego kontynentu, i wreszcie
znowu działająca, taka sama trasa kolejowa. Tędy też przebiegają najkrótsze trasy
łączące Wiedeń z Krakowem i Lwowem. Tę swoistą „rentę położenia” najlepiej
wykorzystywał i wykorzystuje Cieszyn.
Powtórne wytyczanie granic państwowych na interesującym terenie
rozpoczęło się pod koniec I wojny światowej i trwało do końca roku 1920.
Wytyczone wtedy granice - prócz lat 1938-1945 - oddzielały i oddzielają Polskę od
sąsiadów. Do dnia dzisiejszego zauważyć można, że granice zostały wyznaczone
czasem „rozcinając” istniejące wyraźne związki. Jeszcze dziś nie do końca dokonano
scalenia gruntów posiadanych przez obywateli poszczególnych państw i obywatele
Polski, Czech czy Słowacji posiadają swoje ziemie po „drugiej” stronie granicy.
Granice stanowiły barierę, która z różną intensywnością utrudniała, ale nigdy
zupełnie nie zablokowała współpracę i przepływ osób, towarów czy usług. Nawet
przy największych utrudnieniach uprawiano ziemię posiadaną po „drugiej stronie”
granicy. Odwiedzano „za granicą” mieszkające tam rodziny, czy znajdujące się tam
rodzinne groby. Na uczelniach w Cieszynie zawsze byli wykładowcy i studenci
mieszkający po „drugiej stronie granicy”.
Podobieństwo historii daje bliskość kulturową i językową na całym obszarze
współpracy transgranicznej. Podróżując po tym obszarze bez trudu zauważymy
łatwość wzajemnego porozumiewania się, czy nawet w wielu miejscach dwujęzyczne
napisy. Cały obszar współpracy transgranicznej ma wiele podobieństw, wręcz
analogii. Można nawet „ponadgranicznie” próbować charakteryzować specyfikę
terenów wchodzących w skład interesującego regionu. Jednym z czynników
- 11 -
różnicujących wydaje się to, iż jego wschodnia część ma charakter przede wszystkim
turystyczny i rolniczy, a przesuwając się na zachód i na północ lub południe,
oddalając się od granic polsko-słowackiej, wzrasta poziom urbanizacji i
industrializacji regionu.
Ale obszar ten ma także szczegółowe, istotne cechy społeczno-gospodarcze
tworzące wyraźne różnice. W 1998 roku prof. Jana Ńtofkova z Uniwersytetu
w Żylinie przeprowadziła porównawcze badania słowackiej i polskiej (prócz powiatu
cieszyńskiego) części obszaru współpracy transgranicznej. Prócz licznych
podobieństw zauważyła też istotne różnice, stwierdzając między innymi iż:
na obszarze Polski wyższy jest odsetek udziału prywatnych podmiotów
gospodarczych z tym że odsetek podmiotów działających w rolnictwie
i budownictwie wyższy jest na Słowacji;
na obszarze Polski jest ponad dwukrotnie więcej miejsc noclegowych i
1,2 krotnie więcej obiektów noclegowych, ale na Słowacji wyższe jest
wykorzystanie miejsc noclegowych i większy odsetek obcokrajowców
wśród turystów odwiedzających region;
na Słowacji jest 1,5 krotnie więcej użytków rolnych, ale ponieważ
większość z nich to łąki i pastwiska, gleb ornych jest znacznie mniej niż
w Polsce;
słowacka część obszaru emituje więcej pyłów i zanieczyszczeń
przemysłowych, polska zaś gazowych;
gęstość zaludnienia jest 2,5 krotnie większa na polskiej części obszaru, ale
przyrost naturalny jest 2 krotnie wyższy na słowackiej części . Na
Słowacji jest relatywnie więcej lekarzy, łóżek szpitalnych i ośrodków
zdrowia;
kobiety i osoby w wieku 24-35 lat mają większy udział w strukturze
bezrobotnych na polskiej części obszaru niż słowackiej.2
2 por. Jana Stofkova, Stanisław Stofko „Aktywizacja społeczno-gospodarcza pogranicza słowacko-
polskiego (wnioski ze studium problemu)” w „Polsko – Słowacka współpraca transgraniczna w
regionie Bielsko-Biała – Żylina” Bielsko-Biała 1999.
- 12 -
Rozpoczęty w Polsce po 1989 roku proces przyśpieszonej integracji
międzynarodowej a następnie krystalizacji obszarów współpracy transgranicznej
i instytucjonalizacji form współpracy, między innymi na omawianym obszarze,
wydaje się potwierdzać prawdziwość tezy Krzysztofa Skubiszewskiego, który jako
ówczesny Minister Spraw Zagranicznych RP zawarł w swoim expose wygłoszonym
w 1992 roku w Sejmie, powiedział, iż tworzenie euroregionów jest niczym innym jak
tylko potwierdzeniem istniejącej wcześniej dobrej i wieloaspektowej współpracy
międzyludzkiej, samorządowej i instytucjonalnej.
Proces tworzenia się euroregionów na Podbeskidziu był efektem synergii
sprzyjających czynników politycznych, zarówno tych międzynarodowych jak
i narodowych czy bilateralnych, dążeń i działań lokalnych jak i coraz głębszego
uświadamiania sobie transgranicznej wspólnoty interesów społeczno –
gospodarczych mieszkańców obszaru współpracy w coraz bardziej jednoczącej się
Europie. Wspólnoty opartej na chęci sprostaniu wyzwaniom konkurencyjnym
jednoczącej się Europy i pragnieniu wspólnego wykorzystania wyłaniających się
szans.
Podpisanie przez Polskę, Czechy i Słowację umów stowarzyszeniowych
z Unią Europejską nałożyło na te państwa obowiązek zbudowania podmiotów
polityki regionalnej. Dało to impuls do intensyfikacji zapoczątkowanych wcześniej
procesów regionalizacji i współpracy transgranicznej. Impuls wzmacniany
możliwością pozyskania funduszy wspierający taką działalność. Na omawianym
obszarze wykorzystane zostały europejskie środki na badania studyjne i prace
koncepcyjne przy tworzenie euroregionu (PHARE CREDO przy pracach
koncepcyjnych i studyjnych przed utworzeniem Euroregionu „Beskidy”) oraz
rozpoczęto wykorzystanie środków na wspieranie konkretnych działań
transgranicznych
Proces formalizacji i instytucjonalizacji współpracy transgranicznej prowadził
od sympatii i kontaktów międzyludzkich poprzez realizację wspólnych interesów
przez samorządy lokalne do powstawania narodowych i transgranicznych
- 13 -
stowarzyszeń lokalnych grupujące powiaty, miasta i gminy zainteresowane
współpracą transgraniczną.
Stowarzyszenia te to; działające w Polsce i Czechach stowarzyszenia „Śląsk
Cieszyński” oraz działające w Polsce, Czechach i Słowacji stowarzyszenia
„Beskidy”. Stowarzyszenia zinstytucjonalizowały współpracę poprzez stworzenie
Euroregionów. Poszczególne zainteresowane powiaty, miasta i gminy
reprezentowane są we władzach euroregionów poprzez swoich przedstawicieli we
władzach stowarzyszeń narodowych. W części działań prowadzących do powstania
euroregionów – zwłaszcza w tych bardziej spektakularnych i medialnych –
uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych nie tylko szczebla lokalnego, ale
także centralnego i Unii Europejskiej, w tym ambasadorowie, oraz przedstawiciele
ponadregionalnych władz samorządowych. W proces ten mocno zaangażowały się
lokalne samorządy gospodarcze. Angażują się także instytucje naukowe (Uniwersytet
w Żylinie, Zakład Badań Ekonomicznych i Społecznych GIG w Katowicach).
Euroregiony działają w państwach członkowskich Grupy Wyszechradzkiej
(CEFTA). Jednak widoczne i odczuwalne dla mieszkańców regionu efekty osiągane
są dzięki działalności w Euroregionach. Rozwijają się kontakty, przyjaźnie i wspólne
interesy. Intensyfikuje się transgraniczna współpraca kulturalna, sportowa
i gospodarcza. Opracowano i zaczęto promować specyficzny „wspólny produkt”,
propozycję turystyczną „Beskidy bez granic”. Produkt dający szanse na aktywizacje
gospodarczą całego obszaru, jego popularyzację oraz realizację konkretnego
przykładu „Europy regionów” w ciekawym geograficznie, przyrodniczo, kulturowo
i etnograficznie zakątku Europy. Zakątku łatwo dostępnym ze względu na swoje
położenie, gdzie łatwo zauważyć można, iż dzięki współpracy transgranicznej szybko
udaje się coraz lepiej poznać się nawzajem i przełamywać jeszcze niedawno silne
i negatywne wzajemne stereotypy. Działalność euroregionów już integruje ludzi
i daje efekty ekonomiczne. Intensyfikacja współpracy gospodarczej – choć nie
zawsze formalna czy wręcz legalna – wpływa na faktyczną sytuację społeczno-
gospodarczą czy faktyczny poziom bezrobocia. Pozwala także na identyfikacje barier
i problemów w rozwoju współpracy czy integracji, określanie potrzeb, planów i
koordynację działań. Daje także władzom i instytucją lokalnym możliwość
- 14 -
„wzmocnienia” działań lobbingowych swoich działań i zamierzeń wobec władz i
instytucji narodowych czy europejskich.
Zaczął się tworzyć się krąg instytucji, organizacji i ludzi długofalowo
zaangażowany we współpracę i integrację transgraniczną. Krąg wierzących, że „małe
ojczyzny” mogą wejść do wspólnoty europejskiej razem, jako region zachowujący
swoje odrębności, wspólnie poprawiający swój standard cywilizacyjny i sytuację
gospodarczą oraz będący partnerem w coraz bardziej jednoczącej się Europie.
Przedbieg dotychczasowych wydarzeń sugeruje że zakończony został lub co
najmniej jest na ukończeniu proces organizacji Euroregionów „Beskidy” i „Śląsk
Cieszyński” oraz ich formalnych struktur. Ludzie zaangażowani we współpracę
transgraniczną znają się i coraz lepiej, poznają swoje oczekiwania, możliwości, plany
i dążenia. Nauczyli się wspólnej pracy i działań na rzecz społeczności szerszych niż
własne, lokalne. Formalna struktura euroregionów zaczyna wypełniać się znającymi
się wzajemnie, potwierdzającymi znaczenie efektu „uczenia się”, coraz lepiej
współpracującymi reprezentantami państw uczestniczących we współpracy
granicznej. Euroregiony zaczęły inicjować i „produkować” działania dające
wymierne i odczuwalne, dla społeczności lokalnych na terenie swojego działania i
ich członków, efekty. Wydaje się iż nadchodzi czas efektu „śnieżnej kuli”, coraz
częstszego pojawiania się konkretnych efektów działalności euroregionów. Efektów
rzutujących na sytuację polskich, czeskich i słowackich obszarów objętych
współpracą graniczną
i zamieszkujących te obszary ludzi.
W regionie poprawia się infrastruktura komunikacyjna i telekomunikacyjna.
Łatwiej jest przekraczać granice. Łagodzone są procedury graniczne, powstają nowe
przejścia graniczne, w tym na szlakach turystycznych. Łatwiej jest współpracować,
razem działać gospodarczo. „Beskidy bez granic” zaczynają nabierać konkretnego
kształtu. Dzieje się to dzięki decyzjom centralnych władz państwowych, często za
pieniądze narodowych budżetów centralnych czy środki pozyskane z Unii
Europejskiej. Ale trudno przecenić znaczenie działań euroregionów które
zainicjowały te działania lub taką alokację środków.
- 15 -
Na obszarze objętym współpracą tworzy się coraz więcej możliwości
nauczenia się przez zamieszkujących ten teren ludzi i znajdujące się tu instytucje
ponad granicznego współdziałania i procedur UE jeszcze przed przystąpieniem
Polski, Czech i Słowacji do Unii Europejskiej.
Wzrost konkurencyjności regionu współpracy transgranicznej i działających
w nim podmiotów gospodarczych tworzy rokowania rozwoju gospodarczego a tym
samym utrzymania zatrudnienia w wielu sektorach. Daje możliwość zwiększanie się
zapotrzebowania na pracowników części „starych” sektorów i wielu nowych,
zwłaszcza w usługach. Może być to szansą łagodzenia napięć na rynku pracy
związanych z restrukturyzacją przemysłu ciężkiego i innych „zanikających” sektorów
oraz procesów demograficznych powodujących zwiększanie się ilości młodych ludzi
poszukujących pracy, co obserwujemy we wszystkich trzech krajach obszaru
współpracy.
Obserwowane na terenie całego obszaru zmniejszanie się znaczenia
przemysłu ciężkiego i innych rodzajów działalności uciążliwych dla środowiska
wydaje się świadczyć także o wzroście znaczenia problematyki proekologicznej.
Coraz większa ilość podmiotów gospodarczych kładzie nacisk na te zagadnienia, o
czym świadczy przykład lidera na rynku ponad narodowym „Mokate” czy licznych
firm posiadających już czy ubiegających się o certyfikat firmy przyjaznej środowisku
ISO 14000. Zwiększa to turystyczną atrakcyjność regionu i jego oferty „Beskidów
bez granic”, ale także atrakcyjność tego terenu dla nowych inwestorów.
Szansą jest także konieczność przyśpieszenia i zintensyfikowania przez
Polskę, Czechy i Słowację działań na rzecz integracji tych krajów z Unią Europejską.
Dlatego też współpraca międzynarodowa i transgraniczna wymusza więcej uwagi i
nakładów, w tym finansowych ze strony władz centralnych tych krajów. Powinno to
stwarzać lepszy klimat do akceptacji lokalnych inicjatyw współpracy transgranicznej
oraz ułatwiać pozyskanie środków do współ finansowania działań i projektów w
obszarach współpracy .
- 16 -
Cały obszar współpracy transgranicznej ma szanse optymalnego,
zrównoważonego rozwoju. Rozwoju wykorzystującego posiadane atuty, szanse
i synergizm wielonarodowego działania. Ale można już teraz próbować określić
podstawowe zagrożenia dla takiego rozwoju. Wydają się nimi; czas, pieniądze
i krajowe regulacje prawne oraz ekonomiczne.
Prowadzone w euroregionach działania wymagają nakładów, także
finansowych. Istnieją możliwości pozyskania środków z budżetów narodowych
Polski, Czech i Słowacji, a nawet Unii Europejskiej na wsparcie tych działań.
Jednakże zawsze jest to współfinansowanie czy dofinansowanie nakładów
ponoszonych ze środków własnych samorządów lokalnych. Pojawiające się zjawiska
recesyjne powodować mogą, iż zasoby finansowe budżetów lokalnych czy nawet
budżetów centralnych nie pozwolą na ponoszenie nawet minimalnych własnych
środków koniecznych do partycypacji w finansowania ze „źródeł zewnętrznych”.
Zagrożeniem dla integracji, zwłaszcza gospodarczej na obszarze współpracy
transgranicznej mogą być już zidentyfikowane lub nowo pojawiające się różnice
i bariery w narodowych regulacjach prawnych oraz ekonomicznych. Wpływając na
koszty pracy w poszczególnych krajach czy inne elementy sytuacji rynkowej
podmiotów gospodarczych, zarówno „własnych” jak i o mieszanym czy obcym
charakterze własności, mogą one powodować nierównomierną alokację inwestycji
zagranicznych w nowe obszary działalności gospodarczej w poszczególnych krajach
euroregionów czy wręcz niechęć do „ponadgranicznej’ kooperacji gospodarczej
podmiotów działających w regionie.
Euroregion Beskidy, pierwszy w historii euroregion, łączący granice trzech krajów
postkomunistycznych – Republiki Czeskiej, Słowacji i Polski, powstał z dniem
podpisania umowy przez reprezentantów wszystkich trzech regionów
przygranicznych, 9 czerwca 2000 roku we Frydku-Mistku.
Prezydium Euroregionu tworzy 15 członków – 5 delegatów każdej ze stron,
członków zarządu trzech stowarzyszeń. Siedzibami poszczególnych stowarzyszeń –
członków są: Bielsko-Biała, Frydek – Mistek i Zilina.
- 17 -
Miasto Bielsko-Biała powstało 1 stycznia 1951 roku z połączenia odrębnie
istniejących wcześniej miast – śląskiego Bielska i małopolskiej (galicyjskiej) Białej.
Zarówno położenie geograficzne w bliskim sąsiedztwie Czech i Słowacji, jak i duże
znaczenie handlowe i przemysłowe sprawiło, iż miasto nazwane jest stolicą
Podbeskidzia. Dominantą miasta jest bielski zamek, natomiast najokazalszą budowlą
neorenesansowy bielski ratusz – obecnie Urząd Miejski, warto też zwrócić uwagę na
historyczny główny dworzec kolejowy z okresu monarchii austro – węgierskiej.
Informacji o zabytkach w Bielsku-Białej i na terenie całego Regionu Beskidy udziela
zainteresowanym Miejskie Centrum Informacji Turystycznej w Bielsku-Białej.
Dzisiejsze miasto powiatowe Frydek – Mistek powstało 1 stycznia 1943 roku
przez połączenie dwóch odrębnie istniejących miast, morawskiego Mistku oraz
śląskiego Frydku, założonych w czasach kolonizacji w XIII i XIV w. Przepływająca
przez miasto rzeka Ostravice stanowiła aż do 1 grudnia 1928 roku granice
terytorialną między Morawami a Śląskiem. Dominantą Frydku – Mistku jest zamek
w części frydeckiej. Do ważnych zabytków należą również Kościół Panny Marii
(miejsce pielgrzymek), od 1999 roku bazylika minor. Informacji o zabytkach we
Frydku-Mistku, a także na terenie całego Regionu Beskidy, udziela Beskidzkie
Centrum Informacji w Mistku.
Pierwsza wzmianka o miejscowości Zylina pochodzi już z 1208 roku. Zylina jest
jednym z największych miast Słowacji, była i jest centrum północno – zachodniej
części kraju. Miasto położone jest w Kotlinie Zylińskiej na zbiegu rzek Vah, Kysuca
oraz Rajcanka. Dzięki swemu położeniu jest również ważnym węzłem
komunikacyjnym – zbiegają się tu międzynarodowe szlaki drogowe i kolejowe,
łączące północ Europy z południem i wschód Europy z zachodem. Dominantę miasta
jest usytuowany w historycznym centrum Kościół Parafialny (Farsky kostol), będący
zarazem jego symbolem. W Zylinie jest wiele zabytkowych budynków, ale też
nowoczesne gmachy, są również liczne obiekty sportowe, centra gospodarcze oraz
szereg innych instytucji, działają tu organizacje kulturalne. Bliższych informacji
o mieście, jego okolicy oraz Regionie Beskidy uzyskać można w Centrum Informacji
Turystycznej, które obsługuje Biuro Podróży Selinan.
- 18 -
R O Z D Z I A Ł I I
F O R M Y O R G A N I Z A C J I P R A C Y
W R A M A C H E U R O R E G I O N U
Euroregion i wszystkie jego organy działają zgodnie z ustawodawstwem
Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Słowackiej oraz Republiki Czeskiej. Nie ma on
osobowości prawnej. Jego siedzibą jest Bielsko-Biała w Rzeczpospolitej Polskiej,
Żylina w republice Słowackiej oraz Frydek-Mistek w Republice Czeskiej.
Euroregion działa na obszarze województwa śląskiego i województwa
małopolskiego po stronie polskiej, województwa Żylińskiego po stronie słowackiej
oraz powiatu Frydek-Mistek w Republice Czeskiej. Członkowie Euoregonu mają
obowiązek realizować przyjęte dobrowolnie zobowiązania i współpracować przy
realizacji celów wytyczonych przez Euroregion.
Organami Euroregionu są:
1. Prezydium Euroregionu
2. Komisja Rewizyjna
3. Grupy Robocze
4. Sekretariat Euroregionu
Prezydium Euroregionu tworzy po 5 przedstawicieli Zarządów Stowarzyszeń
poszczególnych stron umowy, wchodzących w skład Euroregionu.
Przewodniczącego Prezydium wybierają spośród siebie członkowie Prezydium na
okres 1 roku. Funkcja Przewodniczącego Prezydium sprawowana jest zamiennie
przez przedstawiciela strony polskiej, słowackiej i czeskiej. Prezydium ma dwu
zastępców Przewodniczącego działających na takiej zasadzie, że w czasie
przewodniczenia strony polskiej funkcję zastępców przewodniczącego sprawują
przedstawiciele pozostałych stron umowy. Do zadań Prezydium należy:
- reprezentowanie Euroregionu na zewnątrz,
- 19 -
- określanie kierunków działania Euroregionu,
- uchwalanie planów finansowych dotyczących wspólnych
przedsięwzięć,
- uchwalenie statutu Euroregionu,
- opracowanie informacji o działalności Prezydium,
- zapoznawanie z projektami zadań ujętymi w planach działania
Prezydium,
- zwoływanie wspólnych posiedzeń członków Stowarzyszeń,
- powoływanie Grup Roboczych,
- ustalanie wysokości składek członkowskich.
Komisja Rewizyjna jest organem kontrolnym Euroregionu. Tworzy ją na zasadzie
parytetu po 3 przedstawicieli Komisji Rewizyjnych Stowarzyszeń będących
członkami Euroregionu. Przewodniczącego komisji rewizyjnej wybierają coroczne
spośród siebie członkowie komisji. Funkcja Przewodniczącego komisji sprawowana
jest na zmianę przez przedstawicieli strony polskiej, słowackiej i czeskiej. Komisja
Rewizyjna Euroregionu działa w oparciu o uchwalony przez siebie regulamin.
Grupy Robocze zajmują się opracowywaniem koncepcji wspólnych projektów oraz
realizują zadania zlecone przez Prezydium Euroregionu. Grupy te pracują w oparciu
o uchwalone przez Prezydium Euroregionu regulaminy.
Sekretariat Euroregionu stanowią jego trzy biura w Bielsku-Białej, Żylinie oraz we
Frydku –Mistku. Do jego zadań należy:
- zapewnienie obsługi administracyjno-biurowej Euroregionu,
- reprezentowanie Euroregionu na zewnątrz,
- zwoływanie posiedzeń Prezydium Euroregionu,
- przygotowanie i przedkładanie Prezydium projektów uchwał,
- wykonywanie uchwał Prezydium Euroregionu.
- 18 -
ZAŁACZNIK I
- 19 -
Stowarzyszenie „Region Beskidy” działa na terenie Rzeczypospolitej Pospolitej i
jest jednym z trzech stowarzyszeń wchodzących w skład Euroregionu „Beskidy”.
Stowarzyszenie posiada osobowość prawną. Członkami Stowarzyszenia mogą być:
1. Członkowie zwyczajni.
2. Członkowie wspierający.
3. Członkowie honorowi.
Członkowie zwyczajni i wspierający są zobowiązani do czynnego udziału
w realizacji zadań statutowych Stowarzyszenia, przestrzegania postanowień statutu
i uchwał władz, regularnego opłacania składki członkowskiej. Członkowie honorowi
natomiast zobowiązani są do przestrzegania postanowień statutu i uchwał władz oraz
w miarę możliwości czynnego udziału w realizacji zadań statutowych
Stowarzyszenia.
Władzami Stowarzyszenia są:
1. Walne Zebranie Członków.
2. Zarząd.
3. Komisja Rewizyjna.
Kadencja zarządu i Komisji rewizyjnej trwa cztery lata. Członkowie władz mogą być
dwukrotnie wybierani na to samo stanowisko, chyba że inaczej zdecyduje Walne
Zgromadzenie Członków. Uchwały władz zapadają zwykłą większością głosów przy
obecności co najmniej połowy liczby osób uprawnionych do głosowania, o ile inne
postanowienia statutu nie stanowią inaczej. W razie równej liczby głosów, przy
powtórnym głosowaniu decyduje głos przewodniczącego.
Walne Zebranie Członków jest najwyższą władzą Stowarzyszenia. Do jego
kompetencji należy:
- ustalenie głównych kierunków działań Stowarzyszenia;
- rozpatrywanie sprawozdań z działalności Stowarzyszenia;
- podejmowanie uchwał w sprawach przedstawionych przez Zarząd
oraz Komisję Rewizyjną;
- 20 -
- udzielenie lub odmowa udzielenia absolutorium zarządowi na
wniosek Komisji Rewizyjnej;
- wybór Prezesa i członków zarządu oraz Przewodniczącego
i członków Komisji Rewizyjnej;
- uchwalenie zmian statutu;
- podejmowanie uchwał o rozwiązaniu Stowarzyszenia;
- podejmowanie uchwał w sprawach, które ze wzglądu na szczególne
znaczenie wymagają zgody ogółu uprawnionych członków;
- nadawanie godności członka honorowego;
- określanie wysokości składki członkowskiej;
- uchwalenie regulaminów działania Zarządu oraz komisji Rewizyjnej;
- uchwalanie regulaminów obrad Walnych Zebrań Czlonków;
- tworzenie funduszy oraz określenie zasad ich wykorzystania;
- podejmowanie uchwały o prowadzeniu działalności gospodarczej,
z której dochody przeznacza się na realizację celów statutowych
Stowarzyszenia.
Walne zebranie Członków zwoływane jest przez zarząd co najmniej raz na rok.
Zarząd Stowarzyszenia jest organem wykonawczym. Kieruje on pracą
Stowarzyszenia w okresie między Walnymi Zebraniami Członków. Na jego czele
stoi Prezes i wiceprezes. Zarząd składa się z 7 osób. Prezesa Zarządu wybiera Walne
Zebranie Członków, natomiast Wiceprezesa, Sekretarza i Skarbnika wybierają ze
swojego składu członkowie Zarządu. Do kompetencji Zarządu należy:
- kierowanie działalnością oraz zarządzanie funduszami i majątkiem
Stowarzyszenia oraz zarządzanie środkami pomocowymi oraz
środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej;
- uchwalanie planu działalności i preliminarzy budżetowych;
- przedkładanie sprawozdań ze swej działalności podczas obrad
walnego Zebrania Członków oraz wykonywanie jego uchwał;
- reprezentowanie Stowarzyszenie na zewnątrz i działanie w jego
imieniu;
- zwoływanie Walnych Zebrań Członków;
- 21 -
- formułowanie wniosków o nadanie godności członka honorowego;
- podejmowanie uchwał w sprawach nie zastrzeżonych do kompetencji
innych władz stowarzyszenia;
- przyjmowanie i wykreślanie z listy członków Stowarzyszenia;
- podejmowanie uchwał w sprawach zatrudniania i zwalniania
pracowników;
- organizowanie Biura Zarządu w celu zabezpieczenia obsługi
administracyjno – księgowej Stowarzyszenia;
- udzielanie pełnomocnictw do wykonywania czynności w imieniu
Stowarzyszenia.
Uchwały Zarządu podejmowane są zwykłą większością głosów.
Komisja Rewizyjna jest organem kontroli Stowarzyszenia. Komisja składa się z 3 do
5 członków. Przewodniczącego Komisji wybiera Walne Zebranie Członków
natomiast Wiceprzewodniczącego i Sekretarza wybierają ze swojego składu
członkowie Komisji.
Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy kontrola całokształtu działalności
Stowarzyszenia, a w szczególności :
- kontrola gospodarki finansowej;
- kontrola stanu majątku oraz sposobu zarządzania tym majątkiem;
- kontrola wykonania uchwał Walnego Zebrania Członków;
- kontrola przestrzegania statutu;
- składanie sprawozdań wraz z oceną działalności, wnioskami
dotyczącymi udzielania absolutorium Zarządowi;
- Uchwalenie regulaminu Komisji Rewizyjnej.
Kontrolę całokształtu działalności wykonuje się co najmniej raz w roku. Komisja
Rewizyjna podejmuje uchwały zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym,
w obecności ponad połowy jej członków. Na żądanie jednego członka Komisji
przeprowadza się głosowanie tajne.
- 22 -
ZAŁĄCZNIK II
- 23 -
R O Z D Z I A Ł I I I
A n a l i z a s y t u a c j i s t r a t e g i c z n e j
E u r o r e g i o n u
3 .1 . Społeczny obszar funkcjonalny .
Polska część Euroregionu Beskidy obejmuje powierzchnie około 1 300 km2,
którą zamieszkuje 566 000 mieszkańców. Ludność skupia się na obszarach trzech
powiatów Bielskiego, Suskiego i Żywieckiego do których należy 25 gmin.
W regionie „Beskidów” występuje szereg istotnych przesłanek, które mogą istotnie
wpłynąć na rozwój omawianego obszaru. Dotyczy to między innymi wysokiej
dynamiki demograficznej. Średnia gęstość zaludnienia na terenie polskiej części
Euroregionu wynosi 435 osób na km2. Najwięcej ludzi żyje w Bielsku-Białej około
18 000, przy gęstości zaludnienia 1438 osobach na km2. W powiatach ziemskich
bielskim, żywieckim i suskim odpowiednio kilometr kwadratowy zamieszkuje 316,
144 i 117,2 przy średniej krajowej równej 123,6. Wypływa stąd wniosek, że
omawiany obszar ma znaczną gęstość zaludnienia.
Struktura ludności wg podziału na podstawowe grupy wiekowe wskazuje na wysoki,
wynoszący 29,2 % udział ludności w wieku przedprodukcyjnym zarówno w stosunku
do średniej krajowej (26,4%) jak i średnich dla województw śląskiego (23%)
i małopolskiego (27,2%).
Udział ludności w wieku produkcyjnym wynoszący 58,4% jest niższy od średniej
krajowej (59,5%) oraz średniej dla Małopolski (58,6%) i Śląska (63%). Natomiast
ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi 12,4% ogółu mieszkańców polskiego
obszaru Euroregionu.
Ważnym miernikiem charakteryzującym przebieg procesów demograficznych jest
saldo migracji stałej. Aktualnie dla powiatu suskiego i żywieckiego saldo to
wykazuje wartości ujemne natomiast dla powiatu bielskiego (1,0) jak i samego
- 24 -
Bielska-Białej (3,9 na 1000 mieszkańców) jest to saldo dodatnie. Świadczy to o
przesuwaniu się ludności z obszarów wiejskich do ośrodków miejskich. Dla całego
omawianego obszaru saldo to jest dodatnie, ale tylko dzięki istnieniu na danym
obszarze tak dużego miasta jakim jest Bielsko-Biała.
Korzystniej wypada analiza przyrostu naturalnego, gdzie oprócz Bielska-Białej
(przyrost równy 0) notuje się dodatni przyrost naturalny. Dla polskiej części
Euroregionu wynosi on 2 promile, przy średniej krajowej równej 0,8 promila.
Podobnie jak w całym kraju, także na obszarze pogranicza polsko-czesko-
słowackiego do rangi głównego problemu urosło bezrobocie. Można, co prawda
mówić o pewnym zróżnicowaniu intensywności tego zjawiska, ale w każdym mieście
i powiecie wymaga ono podjęcia pilnej interwencji. Szczególnie niepokojąca jest
dynamika tego zjawiska.
Tak wysoka stopa bezrobocia, zwłaszcza jeżeli ma charakter trwały, zagraża
porządkowi społecznemu, prowadzi do spadku kultury pracy, a nawet do
ograniczenia aktywności ekonomicznej mieszkańców. Obecne trendy rozwojowe nie
wskazują na możliwość szybkiego i trwałego rozwiązania tego problemu. Potencjały
endogeniczne, które mogłyby pomóc w utworzeniu nowych miejsc pracy
w przypadku większości miast i powiatów Euroregionu wydają się być wyczerpane,
bądź też ich uruchomienie jest w obecnej sytuacji trudne. Bez odpowiednich
impulsów zewnętrznych, zwłaszcza zaś wsparcia dla restrukturyzacji gospodarki,
zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej, permanentnego doskonalenia kwalifikacji
pracowników, wspierania przedsiębiorczości nie nastąpi poprawa sytuacji na rynku
pracy omawianego obszaru.
W 2000 roku średnia stopa bezrobocia na obszarze Stowarzyszenia „Beskidy”
wynosiła blisko 11%. Była to wielkość przybliżona do średniej krajowej.
- 25 -
3 .2 . Ekonomiczny obszar funkcjonalny .
Ze względu na daleko idące zróżnicowania (zarówno między- jak
i wewnątrzregionalne) w zakresie struktury gospodarczej badanego obszaru trudno
jest dokonać jej jednoznacznej charakterystyki i oceny, która zależy także od
wykorzystywanych wskaźników statystycznych. W tym miejscu, dla oceny
aktualnego stanu i perspektyw rozwojowych przeanalizowano w ujęciu sektorowym
wartość brutto środków trwałych, strukturę zatrudnienia oraz nakłady inwestycyjne
przedsiębiorstw. Analiza wymienionych wskaźników wykazuje, że na obszarze
pogranicza występują zarówno ośrodki przemysłowe, rolnicze, usługowe, jak
również jednostki o mieszanej strukturze gospodarczej.
Biorąc pod uwagę wartość brutto środków trwałych można zauważyć, że
najwyższym potencjałem cechują się ośrodki zdominowane przez przemysł. Dotyczy
to zwłaszcza powiatu Bielska-Białej (w tym ośrodku wysoka wartość brutto środków
trwałych występuje nie tylko w przemyśle i budownictwie, ale także w usługach
rynkowych).
Niska koncentracja środków trwałych ma miejsce w rolnictwie, leśnictwie
i rybołówstwie.
Rolnictwo dominuje najwyraźniej w powiecie suskim i żywieckim. Wszędzie tam
udział rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa i rybołówstwa przekracza 40%.
Na części obszarów przygranicznych bardzo duży jest udział usług w strukturze
zatrudnienia. W kilku przypadkach przekracza on nawet 50%. Taka sytuacja
występuje szczególnie w Bielsku-Białej. Generalnie, rola usług w zatrudnieniu
powinna zostać zwiększona kosztem przemysłu i rolnictwa. Obszar Stowarzyszenia
„Beskidy” w obliczu konieczności stworzenia dużej liczby miejsc pracy dla osób,
które będą musiały stopniowo odchodzić z rolnictwa. Biorąc pod uwagę wysokość
wytworzonego PKB oraz jego wielkość przypadającą na jednego mieszkańca
- 26 -
najkorzystniej wypadają silne ośrodki miejskie jak Bielsko-Biała. Pozytywne
zjawiska pod tym względem można znaleźć także na części obszarów wiejskich,
zwłaszcza jeżeli za punkt odniesienia do analizy przyjmuje się nie średnią krajową,
lecz inne obszary wiejskie w kraju. Obok ośrodków o stosunkowo dobrej dynamice
rozwoju występują ośrodki w regresie, w których poziom PKB spada. Wynika to z
nakładania się na siebie zjawisk ekonomicznych (wadliwa, struktura gospodarcza)
i demograficznych (ujemne saldo migracji).
O perspektywach rozwoju gospodarki badanego obszaru może wiele powiedzieć
analiza nakładów inwestycyjnych ponoszonych przez przedsiębiorstwa. Najwyższe
nakłady wyrażone w wartościach bezwzględnych są ponoszone przez
przedsiębiorstwa regionu bielska. Dzieje się tak przede wszystkim ze względu na
dużą liczbę podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w miastach: Bielsku-Białej i
nieco mniej w Żywcu. Nakłady inwestycyjne w rolnictwie są raczej niskie. Niskie
koszty siły roboczej na obszarach wiejskich oraz trudny dostęp do kapitału obniżają
skłonność do ponoszenia inwestycji. Nie rokuje to jednak dobrze postulowanym
wcześniej przemianom strukturalnym zatrudnienia i wzmacnianiu konkurencyjności
produktów rolnych.
Obiecującym zjawiskiem jest stosunkowo wysoka kwota przeznaczana na nakłady
inwestycyjne w dziedzinie usług rynkowych. Szczególnie dostrzegalne jest to
w Bielsku-Białej.
Zróżnicowana ocena rozwoju dotyczy także rozwoju rolnictwa. Warunki glebowo-
klimatyczne dla rozwoju rolnictwa są zróżnicowane podobnie jak poziom kultury
rolnej. Obok obszarów o korzystnych warunkach dla prowadzenia gospodarki rolnej
występują również obszary o warunkach niesprzyjających, wymagające pomocy lub
reorientacji struktury produkcji i zatrudnienia (zwłaszcza obszary górskie).
Istotne jest poszukiwanie nowych kierunków rozwoju gospodarczego. Ze względu na
położenie geograficzne i uwarunkowania naturalne, a także biorąc pod uwagę
dotychczasowe tradycje, doświadczenia i obserwowane tendencje można myśleć
o obiecujących perspektywach dla rozwoju turystyki i rekreacji. Warunkiem
koniecznym jest jednak wzbogacenie odpowiedniej infrastruktury oraz rozwój bazy
- 27 -
noclegowej. Rozwój turystyki i rekreacji jest możliwy również w oparciu o potencjał
i tradycje rolnicze tak silne w wielu gminach i powiatach pogranicza (agroturystyka).
Rozwój ruchu turystycznego poza tradycyjnymi ośrodkami mógłby pomóc
w osiągnięciu pewnych efektów gospodarczych i pozagospodarczych (między innymi
poprawa stanu środowiska w skali lokalnej, sformułowanie pełniejszej i bardziej
urozmaiconej oferty turystycznej). Turystyka może stanowić bardzo ważny bodziec
dla zwiększania zakresu współpracy z ośrodkami w Czechach i na Słowacji
(tworzenie wspólnej oferty turystycznej, wspólne działania informacyjne, czy
realizowane obecnie projekty rozwoju ścieżek rowerowych na obszarze pogranicza).
Przez obszar polskiej części pogranicza polsko-czesko-sławadzkiego w układzie
równoleżnikowym przebiega korytarz transportowy nr III, w skład którego wchodzą:
budowana autostrada A-4 (funkcjonujący już odcinek w obrębie woj. opolskiego
i fragmenty w woj. dolnośląskim), wiodąca od granicy z Republiką Federalną
Niemiec aż do granicy z Ukrainą, dwutorowa zelektryfikowana linia kolejowa C-E
30 oraz droga E-40.
Przez wschodnią część pogranicza polsko-czeskiego przebiega korytarz transportowy
nr VI (Gdańsk-Warszawa-Katowice- Żylina /Ostrawa/), przecinający III korytarz
w obrębie aglomeracji górnośląskiej.
Szczególna koncentracja sieci dróg i linii kolejowych, często o znaczeniu
międzynarodowym, występuje w środkowej i południowej części woj. śląskiego (np.
C-E 59 Świnoujście-Chałupki). W okolicach Gorzyczek planowane jest również
połączenie autostrad A-1/D-47.
Uzupełnieniem obu korytarzy transportowych są trasy drogowe i kolejowe
przebiegające głównie w układzie południkowym, przecinające granicę państwa.
Należą do nich:
- międzynarodowa droga E-67(8) (Warszawa-Wrocław-Kłodzko-Kudowa-Zdrój),
- międzynarodowa droga E-65(3) (Świnoujście-Zielona Góra-Legnica-Jelenia
Góra-Jakuszyce (planowane jest podniesienie rangi – droga ekspresowa oraz
połączenie z czeską autostradą D-11 w Lubawce),
- linia kolejowa Wrocław-Kłodzko-Międzylesie C-593(Praga).
- 28 -
Stan rozwoju infrastruktury komunikacyjnej, szczególnie drogowej w układzie
południkowym wymaga szeregu inwestycji i usprawnień wobec szybko rosnącego
ruchu samochodowego.
Główną rolę w zakresie komunikacji lotniczej odgrywają (położone poza obszarem
pogranicza) lotniska międzynarodowe Katowice-Pyrzowice i Kraków-Balice.
- 29 -
3 .3 . Przyrodniczy obszar funkcjonalny .
Euroregion Beskidy cechuje bardzo wysoka atrakcyjność środowiskowa,
która może być traktowana jako jedna z głównych sił obszaru, a jednocześnie
podstawa dla rozwoju nowych funkcji gospodarczych. W dziedzinie ochrony
środowiska obserwowane są zarówno zjawiska korzystne, jak i głęboko niepokojące.
Stan składowych środowiska ulegał w ostatnich latach systematycznej poprawie.
Zjawisko to miało swoje podłoże w restrukturyzacji przemysłu, a szczególnie
w likwidowaniu części przedsiębiorstw, w tym takich, które były uciążliwe dla
środowiska. Jednak część problemów pozostaje nierozwiązana, zaś na skutek
przemian gospodarczych i społecznych pojawiają się także problemy nowe.
Wiele konsekwencji związanych z antropopresją na środowisko naturalne jest
trudnych do naprawienia. Dotyczy to między innymi przywrócenia równowagi
biologicznej na pewnych obszarach. Wysoki poziom urbanizacji i industrializacji
doprowadziły np. do zdegradowania dużych powierzchni leśnych oraz niewłaściwego
gospodarowania przestrzenią. Nierozwiązanym problemem jest gospodarka
odpadami.
Coraz dokuczliwsze staje się zjawisko rozpraszania pewnych niekorzystnych
zjawisk, co jest związane z rosnącymi trudnościami w kontrolowaniu aktywności
różnych podmiotów. Symptomem tego zjawiska jest np. rosnąca liczba nielegalnych
wysypisk śmieci, degradacja krajobrazu przez realizowanie inwestycji gospodarczych
lub mieszkaniowych, nieopanowana niska emisja.
Zjawiska powyższe same w sobie są negatywne, zaś ich znaczenie dla rozwoju
obszaru przejawia się w głębokim konflikcie z postulowanym rozwojem funkcji
turystycznych. Kolidują również z planami rozwoju gospodarczego i negatywnie
odbijają się na zewnętrznym wizerunku obszaru. Warto zaznaczyć, że problemy
- 30 -
ekologiczne dotyczą wszystkich województw obszaru pogranicza, a nie tylko
uprzemysłowionych części województwa śląskiego.
Pilnej modernizacji wymaga system zabezpieczeń przeciwpowodziowych. Konieczna
jest zdecydowana rewaloryzacja ekologiczna oraz inwestycje umożliwiające
wykorzystanie gospodarcze i rekreacyjne zbiorników wodnych.
Cechą charakterystyczną obszar Euroregionu jest bardzo duża koncentracja obszarów
ustawowo chronionych. Do najważniejszych z nich należą:
- Babiogórski Park Narodowy, wpisany (w 1977 r.) na listę światowych
Rezerwatów Biosfery,
- Żywiecki Park Krajobrazowy oraz przyległe tereny Żywiecczyzny i Oravy
z ChKO Orava i wschodnią częścią ChKO Kysuce na Ssłowacji.
Na terenach Euroregionu dominują następujące formy turystyki kwalifikowanej:
- turystyka górska piesza będąca najczęściej uprawianą formą turystyki
kwalifikowanej,
- turystyka narciarska,
- turystyka rowerowa.
Region Beskidzkiego pogranicza jest bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym.
Przemieszanie uroczych dolin, potoków, rzek, jezior, lasów i hal i ciekawej
architektury starówek miejskich, barokowych i renesansowych zamków i pałaców,
starych gotyckich kościołków, muzeów z bogatymi zbiorami, unikalnych skansenów,
licznych atrakcji kulturalnych; rozrywek i rekreacji nadaje Euroregionowi
niepowtarzalny charakter.
Na beskidzkich szlakach można wędrować, biegać, jeździć na rowerze, na koniu,
kąpać się w atrakcyjnych kąpieliskach, żeglować na jeziorach, wędkować, latać
szybowcem lub samolotem, a zimą na zboczach gór jeździć na nartach, sankach,
łyżwach i snowboardach.
Wielką atrakcją turystyczną jest „Morze Żywieckie”, w którego wodach przeglądają
się malownicze zbocza Beskidu Małego i panorama zabytkowego Żywca. Jezioro
Żywieckieo powierzchni ponad 1000 ha łączy się z Jeziorem Międzybrodzkim,
- 31 -
którego okolice słyną z doskonałych warunków do uprawiania sportów wodnych,
a także szybownictwa i lotnictwa.
Niepowtarzalny klimat wsi i miasteczek tworzą drewniane i zabytkowe kościoły oraz
klasztory. Najcenniejsze drewniane świątynie zachowały się między innymi
w Zamarskach, Osieku, Graboszycach, Barwałdzie i Bielsku-Białej Mikuszowicach.
- 32 -
R O Z D Z I A Ł I V
W i z j a E u r o r e g i n u
Słowo „wizja” pochodzi z łaciny i oznacza między innymi wyobrażenie czegoś,
opis, widzenie w oparciu o twórczą wyobraźnię lub widzenie w sposób uważany za
nadnaturalny rzeczy odległych w czasie, przestrzeni.
Jednak w przypadku budowania strategii słowo to ma bardzo ważne znaczenie.
Wizja rozwojowa euroregionu to wyobrażony stan przyszły, jaki nastąpi po
pomyślnym zrealizowaniu planów strategicznych. Poniższy opis oddaje oczekiwania
autorów
i realizatorów niniejszej strategii co do stanu obszaru Euroregionu Beskidy w 2013
roku.
Euroreg ion Besk idy to obszar o dużych walorach
przyrodniczych i kra jobrazowych, czys tym środowisku
i z równoważonym rozwoju , na k tórym ży je bezp ieczne
spo łeczeńs two , m ające zapewniony godny by t
m ater ia lny opar ty na zasobach obszaru Euroreg ionu,
spo łeczeńs two , k tóre p ie lęgnuje t radyc ję i kul turę oraz
j es t o twar te na współpracę t ransgraniczną i innowacje .
- 33 -
R o z d z i a ł V
A n a l i z a S W O T
S I Ł Y I-rzędne II-rzędne
Atrakcyjne walory krajobrazowo-przyrodnicze. X
Gospodarka o wysokim stopniu sprywatyzowania. X
Zróżnicowana branżowo i przestrzennie baza produkcyjna przemysłu, X
Rezerwy uzbrojonych terenów i zdolności produkcyjnych. X
Rozwinięta baza turystyczna, szczególnie w zachodniej części regionu. X
Sprzyjające położenie geopolityczne dla rozwoju tranzytowego transportu
osobowego i pasażerskiego.
X
Dobrze rozwinięta sieć transportowa o charakterze regionalnym. X
Istniejące przejścia graniczne kolejowe i drogowe, w tym o znaczeniu
transeuropejskim.
X
Wysoki potencjał kulturowy – jako ważny element atrakcyjności turystycznej. X
Kwalifikowana siła robocza. X
Tradycyjne osadnictwo wiejskie z zachowaną architekturą ludową i bogatym
folklorem.
X
Wielosektorowa struktura gospodarcza regionu obejmująca: przemysł,
usługi, naukę, turystykę i rolnictwo
X
- 34 -
S Ł A B O Ś C I I-rzędne II-rzędne
Wzrastająca niedrożność systemu transportowego regionu, niska jakość
usług komunikacji publicznej.
X
Niska podatność na innowacje tradycyjnych sektorów gospodarki regionu,
przestarzała struktura gospodarcza oraz niski poziom nowoczesności
produktów wytwarzanych w regionie.
X
Słabo zaawansowany proces przekształceń własnościowych w państwowym
sektorze małych i średnich przedsiębiorstw oraz w komunalizacji
przedsiębiorstw użyteczności publicznej o zasięgu i znaczeniu regionalnym.
X
Duże rozpiętości kontrasty wewnątrzregionalne pomiędzy ośrodkami
miejskimi i obszarami wiejskimi.
X
Brak sprawnego systemu gromadzenia informacji, ich opracowania,
udostępniania i upowszechniania oraz rozwiązań instytucjonalnych
pozwalających na wzrost zdolności absorbowania zewnętrznych środków
pomocowych.
X
Brak systemu gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. X
Brak programów rozwoju nowoczesnych i ekologicznie nieuciążliwych form
wykorzystania miejscowych surowców.
X
Niedostateczny poziom rozwoju usług. X
Braki w sferze otoczenia biznesu. X
Rozdrobnienie gospodarstw rolnych. X
Niedostosowana do potrzeb infrastruktura przejść granicznych. X
Wolne tempo tworzenia miejsc pracy. X
Niski poziom kooperacji transgranicznej. X
Znaczne rozmiary niskokwalifikowanej siły roboczej. X
Słaba promocja Euroregionu. X
- 35 -
S Z A N S E I-rzędne II-rzędne
Uczestnictwo w międzynarodowych programach ochrony przyrody. X
Zwiększenie zatrudnienia w sektorze małej i średniej przedsiębiorczości. X
Rozwój systemów informacji regionalnej. X
Rozwój turystyki kwalifikacyjnej. X
Dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku. X
Rozwój współpracy w dziedzinie nauki, szkolnictwa wyższego, kultury
i ochrony zdrowia.
X
Budowa zintegrowanych systemów ratownictwa i ostrzegania o klęskach
żywiołowych.
X
Decentralizacja finansów publicznych i wzrost znaczenia samorządów gmin
jako podmiotów rozwoju regionu.
X
Możliwość uzyskania międzynarodowego wsparcia technicznego
i finansowania odnowy i rewitalizacji środowiska.
X
Rozbudowa ciągów komunikacyjnych przez południowych sąsiadów Polski,
w tym prowadzących do granicy państwowej.
X
Gwałtowny rozwój współpracy transgranicznej i euroregionalnej. X
- 36 -
Z A G R O Ż E N I A I-rzędne II-rzędne
Konflikt pomiędzy aktywnością gospodarczą i społeczną a odpornością
środowiska przyrodniczego.
X
Istniejąca luka technologiczna – w efekcie obniżona konkurencyjność
wyrobów.
X
Brak aktywnej polityki w zakresie wykorzystania bazy uzdrowiskowej. X
Niedostateczny rozwój usług. X
Brak środków na rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej i technicznej. X
Niedostateczne warunki formalno-prawne, organizacyjne i instytucjonalne
dla transgranicznej współpracy gospodarczej.
X
Odpływ młodych generacji poza region, zwłaszcza z obszarów wiejskich. X
Przyrost grup społecznych zagrożonych marginalizacją. X
Odpływ wykwalifikowanej kadry. X
Niedofinansowanie wartościowych obiektów zabytkowych, a w efekcie spadek
atrakcyjności turystycznej.
X
Ograniczona skuteczność i opóźniające się efekty rządowych programów
restrukturyzacji sektorów gospodarczych wrażliwych na konkurencje
międzynarodową.
X
Brak uzgodnień dziedzin współpracy międzyregionalnej w pasie Polski
Południowej.
X
- 37 -
R O Z D Z I A Ł V I
C e l e s t r a t e g i c z n e i k i e r u n k i r o z w o j u
o b s z a r u E u r o r e g i o n u ” B e s k i d y ”
6 .1 . Cel s trateg iczny:
Rozwój procesów integrujących społeczność
Euroreg ionu Beskidy i budujących demokracje
lokalną .
Jest to najważniejszy cel powołanego do życia Euroregionu Beskidy, ponieważ
wypełnia on ideę „Europy regionów”. Zapewnia on również zbudowanie trwałych
kanałów komunikacyjnych między społecznościami lokalnymi, które to natomiast są
podstawą do pogłębiania procesów zawartych w poniższych celach strategicznych,
między innymi rozwoju gospodarczego, wymiany kulturalnej i sportowej,
podnoszenia poziomu wykształcenia mieszkańców.
C el e czą s t k o w e:
1. Pozyskiwanie partnerów zagranicznych do wspólnych projektów
międzyregionalnych, miedzy gminnych itp..
2. Wspieranie społeczności lokalnych w nawiązywaniu i realizacji współpracy
z partnerami zagranicznymi.
3. Wzmacnianie uczestnictwa Euroregionu w pracach Grupy Wyszehradzkiej.
4. Promowanie kontaktów kulturalnych i gospodarczych w ramach Euroregionu.
- 38 -
5. Wzmacnianie więzów wewnątrz środowisk lokalnych, które prowadziłyby do
powstania wspólnot sąsiedzkich.
6. Inicjowanie i wzmacnianie współpracy dla podniesienia pozycji konkurencyjnej
obszaru Euroregionu względem regionów Unii Europejskiej.
7. Prowadzenie skutecznego marketingu regionalnego, promującego obszar
Euroregionu jako atrakcyjnej lokalizacji dla zamieszkania, działalności
biznesowej, w tym operowania kapitału zagranicznego, oraz rekreacji i
wypoczynku.
8. Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup defaworyzowanych
i szczególnego ryzyka.
Aby zrealizować cele cząstkowe w ramach celu strategicznego „Rozwój procesów
integrujących społeczność Euroregionu Beskidy i budujących demokracje lokalną”
przyjąć należy następujące przedsięwzięcia:
a. intensyfikacja działań Euroregionu w celu aktywacji współpracy
międzygminnej na terenach Euroregionu;
b. ukierunkowanie programów edukacyjnych na rzecz integracji z Unią
Europejską;
c. wspieranie powstawania i funkcjonowania instytucji integracji
europejskiej;
d. podejmowanie realizacji wspólnych programów międzynarodowych;
e. budowa i podniesienie standardów infrastruktury współpracy
transgranicznej;
f. tworzenie sieci instytucji współpracy transgranicznej;
g. znoszenie barier kulturowych i prawnych w kontaktach między
mieszkańcami obszarów przygranicznych;
h. poznawanie wspólnego dziedzictwa kulturowego;
i. współudział w inicjatywach międzyrządowych budujących pozycję
strategiczną państw Trójkąta Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej;
j. wspieranie powstawania domów współpracy;
k. tworzenie zaplecza intelektualnego i organizacyjnego dla
intensyfikacji uczestnictwa Euroregionu w organizacjach
międzynarodowych o charakterze regionalnym;
- 39 -
l. organizowanie sieci liderów lokalnych animujących działania
środowisk lokalnych;
m. tworzenie programów edukacyjnych nastawionych na kształtowanie
przedsiębiorczości;
n. organizowanie szkoleń, seminariów i wystaw integrujących
społeczności Euroregionu, w tym skierowanych do dzieci i młodzieży;
o. stworzenie platwormy wymiany doświadczeń w zakresie pisania
projektów;
6 .2 . Cel s trateg iczny:
Rozwój gospodarczy aktywizowany szczególnie przez
budowanie transgranicznych powiązań
kooperacyjnych.
Rozwój gospodarczy w Polsce jak i na świecie został spowolniony przez recesje
gospodarki światowej, Szczególnie polsko-słowacki region transgraniczny wykazuje
duże opóźnienie rozwojowe. Pobudzanie wzrostu gospodarczego powinno być
realizowane szczególnie poprzez rozwój małej i średniej przedsiębiorczości opartej
na wysokiej technologii. Sprzyjać temu będzie transgraniczny charakter regionu
i budowanie powiązań kooperacyjnych pomiędzy przedsiębiorstwami z Polski,
Słowacji i Czech.
C el e czą s t k o w e:
1. Poprawa funkcjonowania regionalnych i ponadregionalnych instytucji wspierania
biznesu.
2. Rozwój kooperacji i innych form współpracy przedsiębiorstw.
3. Rozwój współpracy w zakresie specjalizacji i dywersyfikacji produktów i usług.
4. Wspieranie wykorzystania zasobów naturalnych.
5. Podniesienie jakości infrastruktury drogowej.
- 40 -
6. Budowa systemu edukacji społecznej ukierunkowanej na rozwój gospodarczy.
7. Tworzenie optymalnych warunków dla rozwoju turystyki.
8. Wzrost liczby małych i średnich przedsiębiorstw w branżach „przyszłościowych”
czerpiących siłę z zasobów naturalnych polskiej części Euroregionu, kwalifikacji
miejscowej społeczności oraz możliwości kooperacyjnych w obrębie Euroregionu
„Beskidy”.
9. Wzmocnienie sektora instytucji wspierania biznesu na obszarach położonych
z dala od głównych ośrodków gospodarczych, a także do poprawy współdziałania
z nimi.
10. Budowanie i koordynowanie systemów informacji gospodarczej.
11. Zbudowanie zintegrowanego systemu promocji Euroregionu.
12. Rozbudowanie komplementarnej infrastruktury turystycznej (miedzy innymi
ścieżki rowerowe i spacerowe atrakcje turystyczne itp.) na terenie Euroregionu.
13. Budowa powiązań pomiędzy ośrodkami barawczo-rozwojowymi i edukacyjnymi
na terenach Euroregionu.
14. Utrzymanie i rozwój rolnictwa.
Dla zrealizowania wyżej wymienionych celów Euroregion we współpracy z innymi
partnerami powinien podjąć następujące działania.
Ki eru n k i d z i a ł a ń :
a. tworzenie regionalnych i ponadregionalnych instytucji wspierania
gospodarki;
b. wdrożenie jednolitego systemu informacyjnego zawierającego dane na temat
jednostek gospodarczych i obszarów działalności gospodarczej
z przeznaczeniem tych informacji dla różnych grup partnerów;
c. wspomaganie wykorzystania INTERNETU w ośrodkach przedsiębiorczości
oraz innych nośników informacji do prezentacji pakietu informacyjnego
o całym Euroregionie, zawierającego informacje lokalizacyjne oraz
preferencje branżowo-działowe;
d. działania na rzecz pozyskania inwestorów reprezentujących innowacyjne
technologie (wysoki standard usług);
- 41 -
e. przygotowanie jednolitych pod względem formy, tematycznych modułów
informatycznych w polskiej, czeskiej, słowackiej i angielskiej wersji
językowej;
f. organizowanie targów i wspólnych wystaw;
g. organizowanie konferencji specjalistycznych;
h. promocja imprez gospodarczych przez media;
i. podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej oraz tworzenie sprzyjających
warunków prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach
Euroregionu;
j. tworzenie struktur organizacyjnych wspierających transgraniczną
współpracę przedsiębiorstw (instytucje i organizacje);
k. opracowanie strategii marketingowej dla preferowanych branż;
l. wymiana informacji i wszechstronna współpraca wszystkich instytucji
wspierania gospodarki, uwzględniająca i promująca firmy specjalizujące się
w konkretnych branżach;
m. ograniczenie utrudnień granicznych w zakresie przepływu surowców
i materiałów wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa po obu stronach
granicy;
n. tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorstw wykorzystujących zasoby
lokalne;
o. modernizacja dróg lokalnych poszerzających obszar obsługi ośrodków
o znaczeniu ponadlokalnym;
p. modernizacja i zwiększenie przepustowości połączeń transportowych
o znaczeniu wojewódzkim, spełniających funkcję tranzytową dla
przewozów towarowo-pasażerskich;
q. tworzenie zintegrowanego systemu przewozów pasażerskich i towarowych;
r. promowanie rozwiązań multimodalnych, wykorzystujących potencjał kolei
oraz międzyregionalnych połączeń lotniczych w obsłudze ruchu
przewozowego;
s. wspieranie i lobbowanie na rzecz centralnych inwestycji transportowych
poprawiających konkurencyjność Euroregionu oraz jego zewnętrzną
dostępność;
- 42 -
t. wspieranie komercyjnych przedsięwzięć poprawiających dostępność
telekomunikacyjną i informatyczną;
u. budowa i modernizacja infrastruktury obsługi ruchu turystycznego, w tym
zwłaszcza bazy turystycznej przystosowanej do obsługi całorocznej oraz
urządzeń obsługi turystyki kwalifikowanej;
v. tworzenie i promocja produktu turystycznego Euroregionu Beskidy;
w. organizacja zaplecza instytucjonalnego dla działalności turystycznej, w tym
aktywizacja regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych na
obszarach przygranicznych
x. kształcenie kadr dla turystyki i agroturystyki;
y. budowa systemu informacji turystycznej dla Euroregionu;
z. podnoszenie poziomu usług turystycznych.
6 .3 . Cel s trateg iczny:
Dbanie o bogactwo zasobów przyrody i ochrona
środowiska .
Do poprawy atrakcyjności Euroregionu pod funkcje turystyczne i gospodarcze
wymagane jest poprawienie stanu środowiska naturalnego. Obecnie obszar
Euroregionu ma złożoną sytuację ekologiczną. Z jednej strony jest on bogaty
w walory krajobrazowe i zasoby bogactw naturalnych z drugiej zaś istnienie kilku
dużych miast przemysłowych na obszarze Euroreguionu jak i bliskość aglomweracji
Śląska znacząco obniżają jakość powietrza na wymienionym terenie. Tak więc
dbanie o środowisko naturalne wydaje się być w pełni uzasadnione szczególnie w
aspekcie przystąpienia do struktur Unii Europejskiej.
C el e czą s t k o w e:
1. Promowanie i wspieranie budowy systemów energetycznych opartych na
źródłach odnawialnych (energia wodna, wiatrowa, czy pochodząca z
utylizacji biomasy). Podstawowym efektem inicjatyw w tym zakresie jest
- 43 -
ograniczenie stopnia zanieczyszczenia powietrza z emitorów punktowych
oraz wprowadzenie małej retencji minimalizującej skutki powodziowe.
2. Produkcja zdrowej żywności.
3. Zmniejszenie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska.
4. Zachowanie terenów cennych pod względem przyrodniczym.
5. Racjonalizacja ochrony środowiska.
6. Utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych.
7. Uporządkowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami.
Podjecie następujących kierunków działań powinno przybliżyć Euroregion jak i
gminy będące jego członkami do zrealizowania powyższego celu.
Ki eru n k i d z i a ł a ń :
a. porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w jednostkach
osadniczych Euroregionu, a zwłaszcza na obszarach wiejskich;
b. poprawa czystości wód rzek i zbiorników wodnych oraz regulacja
stosunków wodnych pod kątem ochrony przeciwpowodziowej
i tworzenia małej retencji;
c. poprawa jakości powietrza i gleby poprzez neutralizację
zanieczyszczeń. Promowanie działań gospodarczych wykorzystujących
wysoką jakość zasobów naturalnych, w tym odnawialne źródła energii;
d. wzmocnienie systemu form ochrony przyrody, szczególnie na obszarach
transgranicznych;
e. rewitalizacja krajobrazu na obszarach intensywnej penetracji
turystycznej;
f. edukacja ekologiczna mieszkańców i osób przyjezdnych poprzez
opracowanie i wdrożenie programów nauczania odzwierciedlających
specyfikę problemów gmin członków jak i całego Euroregiony Beskidy
w zakresie ochrony środowiska;
g. organizowanie konkursów ekologicznych;
h. stałe usprawnienia gospodarki odpadami ;
- 44 -
i. eliminacja niskiej emisji;
j. redukcja hałasu komunikacyjnego;
k. organizacja monitoringu środowiska w zakresie wód, emisji
zanieczyszczeń do powietrza, przyrody ożywionej, zagrożeń
ekologicznych;
l. wykorzystanie rzepaku do produkcji oleju napędowego.
m. Koordynacja i udział w programach waloryzacji przyrodniczej.
n. Organizacja ochrony istniejącej bioróżnorodności.
- 45 -
6 .4 . Cel s trateg iczny:
Optymalny rozwój potencja łu ludzkiego i p odnies ienie
jakośc i życ ia mieszkańców Euroreg ionu.
Cel ten ma pomóc w podniesieniu poziomu wykształcenia mieszkańców Euroregionu
oraz poprawić ich zdolności adaptacyjne do zmian społecznych i gospodarczych. Cel
ten jest mocno powiązany z budowaniem demokracji lokalnej poprzez jego zależność
od poziomu świadomości regionalnej i tożsamości kulturowej.
Cel ten powinien prowadzić także do poprawy bezpieczeństwa publicznego
i socjalnego.
C el e czą s t k o w e:
1. Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze.
2. Zróżnicowanie i poprawa oferty oraz stworzenie warunków dla rozwoju
sportu i rekreacji.
3. Zbudowanie zintegrowanego systemu pomocy społecznej.
4. Poprawa stanu zdrowia mieszkańców.
5. Poprawa warunków mieszkaniowych.
6. Wzmocnienie trwałości rodziny, wspieranie jej rozwoju.
7. Rozwój placówek oświatowych.
8. Zwiększanie szans edukacyjnych młodzieży.
9. Kreowanie i wdrażanie wzorców współpracy służb prewencyjnych ze
społecznościami lokalnymi;
10. Prowadzenie i wspieranie akcji edukacyjnych zapobiegających eskalowaniu
zjawisk przestępczych wśród dzieci i młodzieży.
11. Stymulowanie rozwoju systemu ratownictwa lotniczego działającego na
terenie Euroregionu Beskidy.
- 46 -
Ki eru n k i d z i a ł a ń :
a. poprawianie stanu bazy materialnej istniejących instytucji kultury;
b. dbałość o dziedzictwo kulturowe regionu;
c. wzbogacenie oferty kulturalnej dla mieszkańców Euroregionu;
d. zwiększenie dostępu do regionalnych środków masowego przekazu;
e. promocja systemu rekreacji wewnątrz regionu;
f. renowacja i utworzenie systemów szlaków pieszych;
g. stworzenie zróżnicowanej jakościowo oferty spędzania czasu
wolnego;
h. wspieranie budowy rekreacyjnych tras rowerowych i konnych;
i. wykorzystanie wód geotermalnych do celów rekreacyjnych;
j. stworzenie sieci współpracy instytucji pomocy społecznej;
k. wsparcie inicjatyw lokalnych zmierzających do podniesienia
standardów substancji mieszkaniowej oraz zwiększenia ilości
zasobów mieszkaniowych;
l. wspieranie budowy nowych mieszkań na nowych terenach;
m. monitorowanie sytuacji i problemów rodziny w regionie;
n. wspieranie poradnictwa rodzinnego;
o. inicjowanie tworzenia szkół dla rodziców;
p. wspieranie zastępczych rodzinnych form opieki nad dzieckiem;
q. rozwój placówek oświatowych;
r. promowanie działań opiekuńczo-wychowawczych szkół i placówek
oświatowych;
s. stworzenie systemu badań stanu zdrowotności mieszkańców
Euroregionu;
t. stała promocja zdrowia i zachowań prozdrowotnych mieszkańców
regionu;
u. wyrównywanie poziomu bazy materialnej szkolnictwa.
- 47 -
- 48 -
Z A K O Ń C Z E N I E
Nie ulega wątpliwości, że skuteczna realizacja ustaleń strategii wymagać
będzie w pierwszym rzędzie dużej aktywności i systematyczności działań władz
Euroregionu „Beskidy”, a także pracowników wszystkich gmin i ich jednostek
organizacyjnych wchodzących w skład Euroregionu „Beskidy”. Dotyczy to zarówno
normalnego, rutynowego działania administracyjnego, które musi odpowiadać
oczekiwaniom mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych, jak i działań
związanych z realizacją ustaleń strategicznych. Konieczna więc jest ciągła praca nad
usprawnieniem struktur organizacyjnych i procedur postępowania Zarządu
Euroregionu.
Co roku poszczególne Stowarzyszenia wchodzące w skład Euroregionu „Beskidy”
powinny przedkładać raport z realizacji poszczególnych celów strategicznych
i cząstkowych, które to zostały osiągnięte w roku poprzednim.
Sformułowane w „Strategii rozwoju obszaru Euroregionu „Beskidy” cele są zbieżne
z celami rozwojowymi województw śląskiego i małopolskiego, jak i gmin będących
członkami Stowarzyszenia „Beskidy”. Gwarantuje to wspólne osiąganie celów
Euroregionu przez gminy realizujące swoje strategie.
W związku ze stale zmieniającymi się warunkami zarówno w aspekcie
gospodarczym jak i społeczny, dokument ten jest elastyczny, więc możliwa jest jego
modyfikacja
w trakcie zakładanego okresu czasu jego realizacji.
- 49 -
L i t e r a t u r a :
1. Wydra Ryszard, Euroregiony na Podbeskidziu – zarys i geneza., praca
dyplomowa.
2. Region Beskydy, mat. prom., wyd. BiC, praca zbiorowa.
3. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015, pod red. Prof.
zw. dr hab. Andrzeja Klasika, Katowice 2000 rok
4. Strategia rozwoju Polsko-Słowackich obszarów przygranicznych na lata
2000-2206, praca zbiorowa, Kraków-Bratysława, 2000 rok.
5. Strategia Rozwoju Gminy Łodygowice, praca zbiorowa, Łodygowice 1998
rok.
6. Strategia Rozwoju Bielska-Białej do 2010 roku, Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 1998 rok.
7. Strategia Rozwoju Gminy Czernichów do 2015 roku, Rada i Zarząd Gminy
Czernichów, Czernichów 2000 rok.
8. Strategia Rozwoju Gminy Węgierska Górka, Zarząd Gminy Węgierska
Górka, Węgierska Górka 1996 rok.
9. Strategia Rozwoju Gminy Kozy, Biuro Rozwoju Miasta „Katowice”,
Katowice, 1999 rok.
10. Strategia Rozwoju Miasta Żywiec do 2006 roku, beskidzki Fundusz
Ekorozwoju S.A., Żywiec, 2000 rok.
11. Strategia rozwoju powiatu bielskiego do 2015 r., W&K, Bielsko-Biała
12. Strategia zrównoważonego rozwoju Powiatu Żywieckiego, CITEC S.A.,
Żywiec 2000 rok.
13. Strategia Rozwoju Powiatu Suskiego, Fundacja Promocji Gospodarczej
Regionu Krakowskiego, Sucha Beskidzka, 1999 rok.
14. Polski Komponent Strategii Rozwoju Euroregionu Bałtyk,
15. Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko-Czeskiego, Polsko-Czeska Komisja
Międzyrządowa ds. Współpracy Transgranicznej, Grupa Robocza ds.
Rozwoju Pogranicza, Praga 2000 rok.
- 50 -
16. Strategia Rozwoju Turystyki w Gminie Zawoja, Instytut Turystyki w
Krakowie, Kraków, 1998 rok.
17. Strategia Rozwoju, Małopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolniczego,
Wilkowice, 1998 rok.
18. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Miasta Szczyrk, Zarząd Miasta Szczyrk, Szczyrk, 1998 rok
19. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Gminy Jeleśnia,
Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Bielsku Białej, Sucha
Beskidzka , 1998 rok.
20. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Gminy Lipowa, Zarząd Gminy Lipowa, Lipowa ,1998 rok
21. Beskidy bez granic, red. Lidii Greń-Wajdzik i Ryszarda Stoeckera, Agencja
Reklamowa „Poran”, Bielsko-Biała, 1997 rok.