![W l µ v À v µ } v } i Z r l l ] } ] u ] i i À ] v v ] v ...Final+22.2.20… · W l µ v À v u ] o u v o i µ ] v v u l l ] v l À À µ } ] ] v l l ] u ] v ò r ô 9 i v v v](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/6059b4f1b5e57e200326ff94/w-l-v-v-v-i-z-r-l-l-u-i-i-v-v-v-final22220.jpg)
s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v...
23
1 Vergelijkend onderzoek: Windturbinelocaties in wind- luwe en wind-rijke gebieden. Locaties: knp.Buren & Friesland Productieverschillen Investeringenverschillen Subsidies over periode 15 jaar Adviezen
Transcript of s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v...
![Page 1: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/1.jpg)
1
Vergelijkend onderzoek:
Windturbinelocaties in wind-luwe en wind-rijke gebieden.
Locaties: knp.Buren & Friesland Productieverschillen Investeringenverschillen Subsidies over periode 15 jaar Adviezen
![Page 2: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/2.jpg)
1
Inhoud
Samenvatting ................................................................................................................................................................................................................................ 2
Locatie knp. Buren ................................................................................................................................................................................................................... 2
Ambitie en haalbaarheid ......................................................................................................................................................................................................... 2
Subsidie regelgeving ................................................................................................................................................................................................................ 2
Indicatoren ........................................................................................................................................................................................................................ 2
Windregiem....................................................................................................................................................................................................................... 2
Rentabiliteit ............................................................................................................................................................................................................................. 3
Doel ............................................................................................................................................................................................................................................... 4
Wat men moet weten; kennis en feiten. ....................................................................................................................................................................................... 4
De windsnelheid en opgewekte energie .................................................................................................................................................................................. 4
De variërende wind ................................................................................................................................................................................................................. 4
Windturbines eigenschappen en locatie.................................................................................................................................................................................. 5
De plannen van het knp. BUREN-project ....................................................................................................................................................................................... 6
Ambities ............................................................................................................................................................................................................................ 6
Haalbaarheid vergelijkingsonderzoek ............................................................................................................................................................................................ 6
Indicatoren bepalend voor subsidies. ..................................................................................................................................................................................... 6
Locatie- en Turbine eigenschappen: .................................................................................................................................................................................. 6
Prestatie indicatoren ........................................................................................................................................................................................................ 6
Antwoord haalbaarheid ........................................................................................................................................................................................................... 8
Vergelijking: Hoe waait de wind hier en daar?............................................................................................................................................................................... 8
Locaties knp. Buren en Friesland .................................................................................................................................................................................................. 8
Wat zien we daar? ................................................................................................................................................................................................................... 9
Verklaring van de verschillen ................................................................................................................................................................................................. 9
Vraag, hoe dan wel? ...............................................................................................................................................................................................................11
Antwoord: Groter, hoger en duurder. ..................................................................................................................................................................................11
Wat zegt het KNMI ...............................................................................................................................................................................................................11
Wat zegt het ECN & KEMA .....................................................................................................................................................................................................12
De differentiatie windsnelheid voor SDE+ ........................................................................................................................................................................14
Financiële plaatjes ........................................................................................................................................................................................................................15
Benodigde indicatoren voor subsidie berekening ...................................................................................................................................................................15
Differentiatie in Overijssel ................................................................................................................................................................................................15
De kosten & financiering voor het KNP. BUREN-plan (4MW) .................................................................................................................................................16
Investeringskosten ..........................................................................................................................................................................................................16
Berekende benodigde basisbedragen op basis praktische ervaring ..................................................................................................................................17
Het vastgestelde basisbedrag voor 2018: .........................................................................................................................................................................18
Visie van externe adviseurs / experts ...........................................................................................................................................................................................20
Vertrouwen van exploitanten en investeerders: ....................................................................................................................................................................20
SER: Draaien windmolens vooral op subsidie? ......................................................................................................................................................................20
Financiële baten voor de exploitant ....................................................................................................................................................................................20
Financiële baten voor grondeigenaren ...........................................................................................................................................................................21
WAT ALS het KNP. BUREN-plan goedkeuring krijgt? .....................................................................................................................................................................21
Basisbedrag ....................................................................................................................................................................................................................21
Vollasturen .......................................................................................................................................................................................................................21
De vergoedingen betaald door belastingbetaler. ...................................................................................................................................................................21
Observaties tijdens de haalbaarheid van dit project. ....................................................................................................................................................................22
Advies aan lokale overheden: .................................................................................................................................................................................................22
Bronnen zijn vermeld. Berekeningen zijn te verifiëren. Auteur: Henk Reef Feb-2019
![Page 3: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/3.jpg)
2
Samenvatting
Locatie knp. Buren1
Er zijn veel betere plekken, om overheidsgeld te besteden, voor hernieuwbare energie, dan in knp. Buren. Friesland kan dezelfde productie halen met de helft van de investering.
Met een investering per turbine van €7 miljoen in knp. Buren (rotordiameter 140 m.) en €3,5 miljoen in Friesland(rotordiameter 90 m.), zou Friesland net zonder subsidie kunnen produceren, knp. Buren zal “in de min” gaan. Friesland en knp. Buren kunnen met bovenstaande turbines op hetzelfde productieniveau opereren. Knp. Buren krijgt 2x het subsidiebedrag van Friesland.
Ambitie en haalbaarheid
De ambitie om de beoogde windturbine 140m ashoogte /140diameter/3-4MW tussen de 10– 15 miljoen kWh per turbine, te produceren zal zonder subsidie niet bereikt worden.
1. Daarvoor is de gemiddelde windsnelheid te laag. 2. De beoogde knp. Buren turbine is voor een windrijk gebied, windsnelheidscategorie II
(7-8 m/s), ontworpen. knp. Buren ligt in categorie IVA (6,75-7,0 m/s). 3. Het blijkt dat van de 17 onderzochte merken windturbines, vergelijkbaar met de
beoogde turbine, volgens de capaciteitscurve (aantal kW bij oplopende windsnelheid), een vermogen levert tussen de 1,2 en 1,5 MW bij de gemiddelde windsnelheid in knp. Buren. De turbine opereert niet of zelden op nominaal (=maximum) capaciteit.
4. In de vergelijking knp. Buren & Friesland, kan knp. Buren niet zonder subsidie, Friesland wel.
Subsidie regelgeving
Indicatoren
Er zijn indicatoren vastgesteld, betreffende prestaties van de windturbine en de beoogde locatie ten aanzien van het heersende windregiem. Die beïnvloeden de hoogte van de SDE+ Deze zijn toegepast op een turbine van ongeveer gelijke grootte zoals die in het knp. Buren wordt beschreven. Met de conclusie als boven beschreven.
Windregiem
Of er een SDE+ wordt verleend is helemaal de vraag, er zijn nogal wat standpunten gepubliceerd die deze subsidie beperken. Er wordt veel aandacht besteed aan het windregiem en gebruikte turbines. ECN: Sommige provincies staan geen solitaire turbines (meer) toe en willen alle windturbines clusteren in windparken: dit geldt o.a. voor Drenthe en Overijssel.
1. Enige overheidsinstellingen hebben zorg getoond over besluitvormingsproces, op basis van te generieke normen. Er is aanscherping van de differentiatie van locaties met betrekking tot windregiem doorgevoerd. Wind-categorisering van Regionaal naar Gemeentelijk niveau.
1 Er worden 2 locaties met elkaar vergeleken. Een windrijke plaats in Friesland met de windluwe plaats in
knp. Buren. De windkaart op blz. 11. Laat windrijke plekken (ROOD) in Friesland zien, knp. Buren ligt op het laagste (BLAUW) niveau.
![Page 4: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/4.jpg)
3
2. KNMI wijst op windsnelheid trends, ECN & KEMA wijzen op rentabiliteit in windluwe gebieden.
Rentabiliteit2
1. SER: De inkomsten van een windproject dat voldoende rendement genereert voor investeerders, bestaat 40-50% uit de verkoop van elektriciteit. 3
2. Een berekening leert dat, ingeval het project goedkeuring zou krijgen, over een periode van 15 jaar, voor 2 turbines, totaal wordt uitgekeerd: €11.000.000
a. Voor de exploitant, niet zonder risico: € 9.293miljoen b. Voor grondeigenaar, nauwelijks risico: € 1.800miljoen gedurende 15 jaar bij een investering van € 14.000.000
2 Zie blz.
![Page 5: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/5.jpg)
Doel
Inzichten te verkrijgen en standpunten te bepalen over de gekozen locatie en de grootte van de 2 turbines. Het lijkt ons, dat dit plan geen goed idee is: De locatie heeft te weinig wind, de turbine kan niet rendabel draaien. Subsidie, als die zou worden gehonoreerd, is verspilling van gemeenschapsgeld. Er zijn veel betere plekken zoals de overheid al heeft aangegeven in de regio’s met verschillende windsterktes. De hinder, die de omwonenden zullen ondervinden en invloed op het landschap (Twickel), wordt hier niet behandeld.
Wat men moet weten; kennis en feiten.
Onze standpunten moeten gestoeld zijn op feiten, zodat wij ons met recht kunnen verweren tegen vooringenomenheid van initiatiefnemers.
De windsnelheid en opgewekte energie
Windkracht kan energie opwekken, Hoeveel dat is ligt aan de windsnelheid. Belangrijk is dat de windenergie oploopt met de derde macht van de snelheid. Dus van 3 m/s naar 6 m/s, dat is een factor 2 in snelheid en daarmee een factor 2x2x2 = 8 in energie. Dus een molen#1 in een gebied met 5 m/s en een gelijke molen #2 in 7 m/s. Dat scheelt 5x5x5=125 en 7x7x7= 343 is een factor 2,75 meer energie per uur.
De variërende wind
De windsnelheid varieert. Over langere periode blijft de gemiddelde snelheid redelijk constant. Per dag, per uur kan die behoorlijk wisselen, afhankelijk van de locatie.
Wat betekent dat voor de energieproductie? Stel over langere periode is de gemiddelde windsnelheid 6 m/s. Beschouwen
we 2 dagen met samen gemiddeld 6 m/s, maar op beide dagen verschillende windsnelheden. Hoeveel vermogen levert een rotordiameter van 1 meter in de volgende 5 situaties, gemiddelde en de spreiding van de windsnelheid:
Spreiding 0 m/s 6 m/s energie: 100% Spreiding 1 m/s 5 - 7 m/s energie: 109% Spreiding 2 m/s 4 - 8 m/s energie: 134% Spreiding 3 m/s 3 - 9 m/s energie: 176% Spreiding 4m/s 2 - 10m/s energie: 234%
Zie Effecten op productie van Knp. Buren en Friesland, blz.10
![Page 6: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/6.jpg)
5
Conclusie: Hoe groter de spreiding rond het gemiddelde, hoe hoger de opgewekte energie.
Getoond wordt het gunstige effect van de combinatie snelheidsspreiding en vermogenscurve van een windturbine op de energieproductie.
.
Windturbines eigenschappen en locatie
Belangrijkste invloed factoren zijn: Locatie, locatie, locatie
o Windrijk of wind luw gebied en o Variatie windsnelheid
De belangrijkste fysieke eigenschappen voor een Windturbine zijn: De Rotor-diameter in m2 en Vermogen in kW of MW van de generator. De ashoogte in meters Capaciteit-curve (= vermogen curve)
![Page 7: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/7.jpg)
6
De plannen van het knp. BUREN-project
Ambities
2 Windturbines, ashoogte 140 meter, rotordiameter 140 meter 2x 4MW. (was 2 x 3MW).
Locatie knp. Buren. Waarvan de windsnelheden op 100 m variëren tussen 4-7,3 m/s. (KNMI RVO en anderen). Formeel conform ECN 4 gemiddeld < 6,75 m/s.
De ambitie is, met 2 windturbines, tenminste 20 miljoen kWh en mogelijke oplopend tot 30 miljoen kWh per jaar te produceren5.
Haalbaarheid vergelijkingsonderzoek
1. In het vergelijkend onderzoek zijn KNMI windcijfers, technische gegevens van windturbine “Vestas V90-3MW”, ECN-rapporten, SER-rapporten e.a gebruikt. Geen details waren bekend van beoogde turbines.
2. Is de windsnelheid op de locatie marginaal of voldoende? Onderzocht zijn de beoogde locatie en een locatie Friesland ( KNMI locatie ). Stel we plaatsen een gemiddelde windturbine in beide locaties. Welk effect heeft dat op de geproduceerde energie ? Daarvoor is uitgegaan van de inzet van een Vestas V90-3MW. Hoe groot zijn de berekende verschillen?
a. In Knp. Buren wordt 7.359.984 kWh in geproduceerd. b. In Friesland wordt 13.633.296 kWh geleverd. (factor 1,9).
3. Financieel haalbaar middels met of zonder subsidies?
Indicatoren bepalend voor subsidies.
Locatie- en Turbine eigenschappen:
Locatie; Windsnelheidscategorie (IEC I t/m IVb) in m/s: > 8.0; 8,0-7,5 ; 7,5 -7,0; 7,0-6,75 en < 6,75.
Indeling volgen de gemeentegrenzen. Sinds 2018, knp. Buren < 6,75 m/s.
Windturbine; Vermogen (capaciteit), ashoogte, rotordiameter.
Prestatie indicatoren 6
In de wereld van windturbines zijn een aantal prestatie indicatoren gedefinieerd door het ECN, gemeten door CBS en die gebruikt worden door de overheid, RVO. De RVO gebruikt indicatoren voor het bepalen van subsidie SDE+.
4 https://www.ecn.nl/publications/PdfFetch.aspx?nr=ECN-N--17-011 5 Bron: Nieuwsbrief Wind voor Buren. 6
https://www.rvo.nl/sites/default/files/2017/12/Eindadvies%20basisbedragen%20SDE%202018.pdf
![Page 8: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/8.jpg)
7
Let op: De CBS cijfers zijn gebaseerd op provincie Overijssel in de windrijker gebieden, rijker dan knp. Buren.
Prestatie: Productiefactor, Vollasturen, opbrengst per m2 rotoroppervlak in kWh/m2 . CBS cijfers zijn regionaal, dit onderzoek plaatselijke cijfers. M.i.v. 2019 wordt door RVO voor wind verder gedifferentieerd!!
Locatie: Gemiddelde windsnelheid op 100m hoogte. Statistische prestaties van turbines ( CBS. )
En uiteindelijk, de daarmee te bepalen subsidiehoogtes. Actuele waarden zijn te vinden in CBS. 7
Onderstaande indicatoren zijn berekend op basis van de gekozen KNMI locaties Twente en Friesland, gecorrigeerd vanaf 140m en de vermogenscurve van de Vestas V90-3 8. Zie blz. 11.
Productiefactor Benuttingsgraad. De jaarproductie in kWh, die een turbine heeft geleverd
gedeeld door wat geleverd kan worden bij vol vermogen. Maximum 100%. Actualiteit is 60% op zee, 40% op land.
Twente 21%, ( zal wijzigen met de nieuwe IEC categorie IVb). Friesland 42%
Vollasturen
Het aantal uren bij vollast (max. vermogen) benodigd, om de jaarproductie te draaien. De belangrijkste waarde voor bepaling van basisbedrag in SDE+.
Het hele jaar door: 24uur/dag x 365dagen =8760 uur. Twente 2453 uren, Friesland 4544 uren. De overheid ziet 2200 vollast uren als acceptabel. Men kan dit zien als de mate van benutting van de windturbine. Als een
soort productie rendement. Actuele cijfers in CBS. 9
kWh/m2 rotoroppervlak:
De jaarlijkse kWh-productie, gedeeld door het rotoroppervlak. Deze wordt primair bepaalt door de gemiddelde windsnelheid. CBS publiceert de actuele waarden jaarlijks per provincie (2018: Overijssel 921 kWh/m2.) Daarmee kan heel snel de jaarproductie, op basis van het rotoroppervlak en kWh/m2 in een bepaalde regio worden bepaald. Plaatselijke locaties binnen provincie kunnen
7 https://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=71227ned&D1=a&D2=a&D3=a,!0-
11&HD=090808-1452&STB=G1,G2,T 8 https://www.commissiemer.nl/docs/mer/p29/p2959/2959-022generalspecification.pdf v90-3.0 MW,
50Hz, Mode 0-109.4dB(A) 9 https://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70960NED&D1=2-4&D2=a&D3=26-
27&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
![Page 9: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/9.jpg)
8
aanzienlijk afwijken, blijkt bij de berekend in de vergelijking. Zeker bij een ashoogte die veel hoger is, dan het gemiddelde in Overijssel.
Twente 2453 kWh/m2 Friesland 4544 kWh/m2. De indicator wordt gemonitord door CBS. En op regionaal niveau
gepubliceerd.
Antwoord haalbaarheid Technisch gezien wel, de benuttingsgraad in Twente is laag. Economisch gezien niet. Zeker niet nu het lijkt dat stapsgewijs de subsidies
worden teruggeschroefd. Zie financiële paragraaf. De provincie Overijssel: ENSCHEDE - Een groot deel van Twente is uitgesloten voor
windmolens. Dat blijkt uit de Omgevingsvisie van de provincie. In Noord-Oost Twente mogen geen windmolens komen, de Sallandse Heuvelrug is verboden gebied, maar ook de laagvliegroutes en af- en aanvliegroutes van vliegveld Twente zijn niet toegestaan voor turbines. 10
Vergelijking: Hoe waait de wind hier en daar?
Scenario voor aanpak: We plaatsen twee Vestas V90-3, vermogen 3000kW, op beide locaties één, doorlopen de periode 2018 gedurende 365 dagen, en berekenen de productie op beide plaatsen.
Locaties knp. Buren en Friesland 11
Het volgende diagram laat de relatie zien van windsnelheden met de bijbehorende vermogens:
De assen: 1. Horizontale as: Windsnelheid in 0,1 m/sec. ( 10 is 1m/s.) 2. Verticale as links: Het aantal dagen met de gemiddelde windsnelheid. 3. Verticale as rechts: Het vermogen van een Vestas V90-3. In kWh.
De reeksen: 4. Blauwe staafdiagram voor Twente, linker as. 6. Rode staafdiagram voor Friesland, linker as. 7. De groene lijn, De capaciteit-curve van Vestas V90-3.
10 https://www.tubantia.nl/enschede/in-groot-deel-twente-mogen-helemaal-geen-windmolens~abf 11 http://projects.knmi.nl/klimatologie/daggegevens/selectie.cgi
![Page 10: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/10.jpg)
9
Figuur 1 Productie-details & Capaciteit-Curve knp.Buren-Friesland
Wat zien we daar?
1. Het verschil in gemiddelde windsnelheid tussen knp. Buren en Friesland. 2. Spreiding van de snelheden in Twente is kleiner dan in Friesland; dat is van
BELANG (!!!!!!) Zie eerder voorbeeld 12 13: 3. De opgewekte energie verschilt aanzienlijk.
a. 17 dagen van het jaar draait Friesland op vol vermogen, 3 MW. En 166 dagen tussen 1,5 -3,5 MW. 182 Dagen onder 1,5 MW
b. Geen dag van het jaar draait Twente op 3,0 MW. En 40 dagen tussen 1,5 – 2,9 MW. 325 dagen onder de 1,5 MW.
Verklaring van de verschillen
Twentse windsnelheid speelt zich af op het lage gedeelte van de capaciteitscurve. Friesland zit met meer dagen op het maximum van de capaciteitscurve. Op die dagen wordt met de volle 3,0 MW capaciteit geproduceerd. Berekening windsnelheid per dag en bijdrage aan jaarproductie.
Voor Knp. Buren zijn er 125 dagen met een windsnelheid 7 m/s. De generator geeft 581 kW= 19% van nominale capaciteit. Voor die dagen wordt totaal 125 dagen x 581kW = 72.625 kW-dagen * 24uur= 1.743.000 kWh geproduceerd. Zie de tabelletje in fig. 1. Voor het jaar 2018 is een gedetailleerd overzicht uitgewerkt in tabel 1.In het gedeelte “Financiën en kosten”. Ziet men het belang van deze analyse.
12 https://www.ecn.nl/publications/PdfFetch.aspx?nr=ECN-E--10-001 13 Zie het voorbeeld van variërende wind op bl. 2
![Page 11: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/11.jpg)
10
Gemidd. Dag wind snelheid
In 0,1 m /s.
Knp.Buren Fre-quentie
Aantal dagen
Friesland Fre-quentie
Aantal dagen
V90-3MW Vermogen-curve in kW
Prod Knp.Buren kW-dagen
Prod Friesland kW-dagen
10 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0 0 20 0 0 0 0 0 30 0 0 0 0 0 40 0 0 77 0 0 50 12 14 180 2160 2520 60 62 32 353 21886 11296 70 125 36 581 72625 20916 80 76 51 886 67336 45186 90 50 49 1273 63650 62377 100 23 55 1710 39330 94050 110 10 44 2145 21450 94380 120 6 24 2544 15264 61056 130 0 19 2837 0 53903 140 1 17 2965 2965 50405 150 0 7 2995 0 20965 160 0 5 3000 0 15000 170 0 7 3000 0 21000 180 0 2 3000 0 6000 190 0 1 3000 0 3000 200 0 2 3000 0 6000 365 365 306666 568054
kWh/j 7.359.984 13.633.296 Prodfactor 28% 52% Vollast 2.453 4.544 KWh/j/m2 1157 2.143
Tabel 1 Detaillering productie per m/s en aantal dagen voor locatie Knp. Buren + correctie
![Page 12: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/12.jpg)
11
Vraag, hoe dan wel?
Hoe kun je technisch wel de 10 tot 15 miljoen kWh per turbine halen in knp. Buren. Voor de berekening nemen gemiddeld 12 miljoen kWh.
Antwoord: Groter, hoger en duurder.
Er moet even gerekend worden: 1. Gegeven: Ambitie 12.000.000 kWh / jaar. Er is een berekening gemaakt
met behulp van gemiddelde indicatoren zoals de door het CBS zijn gepubliceerd.14
2. Bekend: Wind in Overijssel levert 921 kWh/m2/jaar. Het rotoroppervlak moet 12 miljoen kWh/jaar leveren. Nodig een rotor van: 13.000 m2. Diameter: 132 m. (Beoogde turbine rotordiameter 140 m),
3. Te berekenen: Het benodigde vermogen van de generator. In Overijssel is de gemiddelde waarde van de vollasturen 188215. Hoeveel kW capaciteit is nodig om 1882 uren de 12 milj. kWh te leveren. Resultaat: Nominale capaciteit 6,4 MW. (Gemidd.Overijsel 2,5 MW)
4. De productiefactor is laag: De maximale productie van deze turbine is 8760 uren (aantal /jaar) x 6,4MWh= 56 milj. kWh. De productiefactor is 21%.Het is zeker dat deze ambitie veel te hoog gesteld is. Windturbine komt nooit “op toeren”.
Wat zegt het KNMI 16
In de windluwe gebieden moeten initiatiefnemers zich bewust zijn van de trends. Het volgend plaatje geeft te denken, als de subsidies aflopen. In de periode van 1985-2010 zien we dat de gemiddelde snelheid steeds verder is afgenomen.
14 CBS stat https://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70960ned&D1=0-
4,7,10,13&D2=4&D3=23-27&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T 15 CBS-stat Overijssel 2017
https://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70960NED&D1=4&D2=a&D3=26-27&VW=T 16https://cdn.knmi.nl/system/data_center_publications/files/000/069/336/original/ewea2012fullpaperbak
ker.pdf?1495621723
![Page 13: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/13.jpg)
12
Wat zegt het ECN & KEMA17
Over de rentabiliteit van windturbines in windluwe gebieden. Het Ministerie van Economische Zaken heeft gevraagd of het in de Stimuleringsregeling
Duurzame Energie (SDE) voor de optie wind op land gewenst is differentiatie toe te passen in verband met de (grote) verschillen in windregime in Nederland. Aanleiding hiervoor was de notitie die NWEA18 aan de Kamercommissie EZ heeft gestuurd, getiteld Contra-expertise op ECN/KEMA-advies SDE wind op land, en de daarop volgende discussies in de Kamercommissie. Om hier antwoord op te geven zijn in samenspraak tussen EZ, ECN/KEMA en NWEA vijf
deelvragen geformuleerd(waarvan er 4 voor deze casus relevant), om nader invulling te geven aan de
algemene vraag.. Vragen: 1. Bevatten de analyses van NWEA (Ecorys) de juiste uitgangspunten en berekeningen waar
door de uitkomst is dat het grootste deel van de beschouwde projecten onrendabel is. 2. Indien aangedragen projecten inderdaad onrendabel zijn, kunnen deze dan door
veranderingen in de projectkenmerken (parkconfiguratie, turbinetypen, teruglevercontract, enz.) toch rendabel worden gemaakt?
3. Binnenlandlocaties zijn bij de voor 2009 gehanteerde vollasturen (2200) en het berekende basisbedrag (9,4 €ct/kWh) mogelijk niet allemaal met een rentabiliteit van 15% op eigen vermogen te realiseren. Is globaal aan te geven hoe deze geografische verdeling in Nederland (wel uitvoerbaar / niet uitvoerbaar) loopt?
4. Is differentiatie in ‘windarme’ en ‘windrijke’ gebieden praktisch goed uitvoerbaar, of zijn er mogelijk uitvoeringstechnische problemen die deze optie onaantrekkelijk of bijzonder lastig maken, waardoor keuze voor een ander alternatief (bijv. het Duitse systeem) meer voor de hand ligt?
Samenvatting: 1. De verschillen in bevindingen tussen Ecorys (Nederlandse WindEnergie Associatie) en
ECN/KEMA kunnen worden toegeschreven aan foutieve berekeningen van een aantal projecten door Ecorys.
2. De onrendabele projecten worden gekenmerkt door hoge investeringskosten, die een grote invloed op de kostprijs hebben. Een groot deel van de investeringskosten bestaat uit de
kosten van de windturbine. Een groot deel van de kostenverschillen kan verklaard worden door
de gekozen rotordiameter of masthoogte. Of deze keuzes het meest voor de hand liggen, hangt af van het windaanbod ter plaatse. De door ECN/KEMA gebruikte windkaart is te generiek om hier een conclusie aan te verbinden.
3. De projecten zoals aangedragen door NWEA die niet met een rentabiliteit van 15% op eigen vermogen gerealiseerd kunnen worden, zijn binnenlandlocaties met relatief lage
windsnelheden. 4. Wanneer gebruik wordt gemaakt van een karakterisering op basis van referentieopbrengsten,
zoals in Duitsland, wordt een goede correlatie gevonden tussen de kosten van de opgewekte energie en de windlocatie.
Op basis van dit voorstel is de nieuwe windkaart beter gedifferentieerd, blz. 14.
17 https://refman.energytransitionmodel.com/publications/1669/download 18 Nederlandse WindEnergie Associatie.
![Page 14: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/14.jpg)
13
![Page 15: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/15.jpg)
14
De differentiatie windsnelheid voor SDE+
Voor categoriseren van Windpark projecten ingaande dec 2019.
Zal achterwege laten van differentiatie (of een andere ingreep) tot gevolg hebben dat veel
projecten (inderdaad) onrendabel zijn, waardoor de kabinetsdoelstelling (2000 MW nieuw vermogen gecommitteerd via de SDE) niet wordt gehaald?19
19 https://refman.energytransitionmodel.com/publications/1669/download
knp. Buren
![Page 16: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/16.jpg)
15
Financiële plaatjes
Benodigde indicatoren voor subsidie berekening
Voor deze exercitie wordt gekozen voor een windturbine Overijssel. Daarvoor moet er een set indicatoren bepaald worden om de subsidie te kunnen vaststellen.
Differentiatie in Overijssel
Er blijken grote verschillen tussen de statistische gegevens van CBS uit windrijkere gebieden van Overijssel en de windluwte van Twente volgens de nieuwe windkaart (6.75 m/s). Die zijn aanbevolen door ECN-KEMA in gedifferentieerder aanpak in 2019. Er zijn 2 benaderingen noodzakelijk:
Specifiek voor de locatie knp. Buren
1. Om de baten en kosten te bepalen specifiek voor knp. Buren-plan. Moesten de gegevens bepaald en berekend worden uit technische gegevens van de turbine en de windsnelheid in knp. Buren.
Conclusie: Hier wordt geconstateerd dat de beoogde turbine 140/140-4MW, niet gebruikt wordt als bedoeld in het ontwerp, waaronder efficiency. Locatie- en Turbine indicatoren Vlgns CBS & SDE+ Jaar-productie Vlgns CapaciteitsCurven blz.12 Ashoogte 140m Vollast productie
Bij 3,6MW (f) 31.536.000 kWh (f x aantal uren per jaar(g) )
Rotordiameter 140 m Gem. Curve capaciteit 1.034 kW (h) Rotoroppervlak 15393 m2 (a) Gem. Curve Productie
Vollasturen vlg curve 9.057.840 kWh (g x h)
Productie in Overijssel 14.177.700 kWh (a x b)
Capaciteit Vollastproductie
4MW 35.040 kWh
Max. haalbare Capacit Max. productie
2.000kW 17.520.000kWh
Knp. Buren / Borne/ e.a. < 6,75 m/s -> kW De capaciteitscurves zijn bekeken van Nordex N131/3600 Delta Wind2Energy W2R-138-3.0fc
Opbrengst m2 rotor Knp. Buren / Borne/ e.a.
921 kWh/m2 (b)
Vollasturen (conflict met b) 2440 Opbrengst m2 vlg.Curve 599 kWh/m2
De 4MW opgestelde turbine zal door de zwakke wind zelden de nominale capaciteit gebruikt worden. Zie bereik van windsnelheid in de capaciteitscurve. Volgens berekening zal er niet meer dan 9 miljoen kWh/jaar worden geproduceerd. Kort gezegd Bij deze turbine grootte, en alle turbines in deze grootte, zal de productie zelden boven de 10miljoen kWh uit komen. 17 Turbines van deze afmetingen zijn onderzocht, alle capaciteitscurven zijn vrijwel gelijk.
![Page 17: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/17.jpg)
16
De locatie valt in windsnelheidscategorie IVb, (< 6,75 m/s). en de turbine is ontworpen voor categorie II ( 7,5- 8,0 m/s). Deze categorieën moeten overeenkomen.
Investering, kosten en baten vlgns. SDE+ 2018
2. Bronnen: SDE+ 2019 en eerder. De specifieke lokale cijfers van Overijssel zijn gebaseerd op CBS-Stat. Voor de nieuwe lagere windsnelheids-categorie, < 6,75 m/s., is een vollastwaarde nog niet beschikbaar. Wel dat het basisbedrag in de subsidie is verlaagd.
De kosten & financiering voor het KNP. BUREN-plan (4MW)
Gebruikt zijn de indicatoren van SDE+ 2018
Investeringskosten 20
Investeringen worden niet gesubsidieerd. (Basisbedrag is de subsidie die het verschil (gedeeltelijk) dekt tussen werkelijke kosten van exploitatie en opbrengsten uit kWh-verkoop.)
20 https://www.ecn.nl/publications/PdfFetch.aspx?nr=ECN-N--17-011
5 m/s 443 kW
7 m/s 1298 kW
Windsnelheid-bereik knp. Buren
![Page 18: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/18.jpg)
17
Vergelijking : Knp. Buren-plan en Friesland-plan Investering hangt af van ashoogte. Knp. Buren 140/140-4MW Friesland/ Vestas V90-3MW Investering: 1 x 4MW x € 1760 =
€ 7.000.000 Investering: 1 x 3MW x €1300 = €
3.480.000 Windturbine Transport, opbouw en kranen Fundering (inclusief heipalen) Elektrische infrastructuur in het park Netaansluiting Civiele infrastructuur Bouwrente CAR-verzekering tijdens de bouw Verwijderingskosten aan het einde van de levensduur
NOTA: De kosten voor rente en afschrijving worden nader bekeken. Deze
vastgestelde cijfers zijn gebaseerd op referentie windparken van 50MW. Kosten van solitaire parken zijn niet voorhanden. Maar schijnen afhankelijk van het aantal windturbines niet substantieel hoger zijn.
Berekende benodigde basisbedragen op basis praktische ervaring
De overheid heeft berekend hoeveel subsidie nodig is om het verschil te overbruggen tussen opbrengst van kWh-productie en de kosten voor exploitatie en kosten voor de investeringen. Er is een maximum subsidiabel productieniveau/jaar. Dit is niet gelijk aan het vastgestelde basisbedrag.
![Page 19: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/19.jpg)
18
Vergelijking : Knp. Buren-plan en Friesland-plan Benodigde basisbedragen zijn om het verschil te dichten tussen
inkomsten uit verkoop, en kosten van investeringen- en exploitatie. De berekende bedragen afhankelijk van windsnelheid en per ashoogte, zijn voor: Knp. Buren € 0,09/kWh Friesland € 0,065 / kWh. Immers Friesland zal meer jaarproductie maken
met een kleinere molen.
Het vastgestelde basisbedrag voor 2018:
De windsnelheidscategorieën bepalen voor een project tot welk basisbedrag maximaal mag worden ingediend.
De waarde van Overijssel vlgns. CBS lager.1882. Dit betekent voor de
subsidie een hoger uitkomst. Plafond van de subsidie is vollasturen x capaciteit turbine.
![Page 20: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/20.jpg)
19
Uitwerking op knp. Buren-plan in een financiële raming: Op basis van windcategorie en vollasturen wordt het basisbedrag (van
wieg tot graf) vastgesteld:
SDE+ subsidie per jaar per turbine. kWh marktprijs € 0.055 (Endex) Knp. Buren Friesland BWT-140-140-4MW (fictief –
ambitie) Vestas V90-3MW
Productie: 12.650.688 kWh (c) Productie: 12.833.016 kWh Subsidieplafond: vollasturen 242021 uur x 4000 kW = 9.68 milj
kWh
Subsidieplafond: 3500 uur vollasturen
3500 uur x 3000kW= 10.5 milj. kWh kWh subsidie: 9.68 milj kWh x( €
0,071-€0,039)= € 309.760 kWh subsidie: 10.5 milj. kWh x (€
0.054-€0.039)= € 157.000 Baten per turbine
Verkoop kWh: 12.650.688 kWh x € 0.055= €
695.000
kWh Omzet: 12.833.016 kWh x € 0,055 = € 708.000
Subsidie: € 309.760 Subsidie: € 157.000 Totale baten € 1.004.000 Totale baten € 865.000
Kosten per turbine Variabele- en operationele kosten
0.0121€/kWh x 12 milj. kWh=€145.200
Vaste kosten: 12,3€/kW x 4000 kW = €49.200
(Rente en) afschrijving: € 544.778 Grondeigenaar: 15.000 €/MW x
4MW=€ 60.000 Reservering opruimkosten € 10%
van € 7.000.000/20jaar/molen= €35.000.
Variabele- en operationele kosten 0.0121€/kWh x 12 milj. kWh= € 157.300
Vaste kosten: 12,3€/kW x 3000 kW = €36.900
(Rente en) afschrijving: € 270.830 Grondeigenaar: 15.000 €/MW x
3MW=€ 45.000 Reservering opruimkosten € 10%
van € 7.000.000/20jaar/molen= €35.000.
Totale kosten €834.178 Totale kosten€ 545.030 Resultaat: € 170.000 incl. 2%
Rnt. Resultaat: € 220.000 incl. 2%
Rnt.
21 CBS-Stat
https://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=70960ned&D1=4,7,10&D2=4&D3=23-27&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
![Page 21: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/21.jpg)
20
Correctiebedrag: De marktwaarde van de geleverde energie is vastgelegd in het correctiebedrag.
Visie van externe adviseurs / experts
Vertrouwen van exploitanten en investeerders:
De Groene Reken Kamer: Exploitanten/eigenaren van windparken klagen steen en been. Beleggers zijn
nog net niet in paniek maar de opbrengst van windmolens is voor het tweede jaar sterk achter bij de ramingen die de exploitanten uit hun duim hebben gezogen.
Rijmt dit met :Schattingen tussen 6-10% rendement.???
SER: Draaien windmolens vooral op subsidie? 22
De inkomsten van een windproject dat voldoende rendement genereert voor investeerders, bestaat voor 40-50 procent uit de verkoop van elektriciteit en voor de rest uit subsidie-inkomsten. Of windturbines draaien op subsidie is de vraag stellen: zouden er windmolens zijn zonder subsidies? Het antwoord daarop is tweeledig. Ten eerste, nieuwe windprojecten zullen zonder subsidie financieel onaantrekkelijk zijn voor investeerders. Ten tweede, sommige bestaande windprojecten zullen stoppen als de subsidie wordt gestopt, maar dit zal niet voor alle projecten gelden. De stelling is dus deels waar.
Financiële baten voor de exploitant 23
De geproduceerde windstroom kan worden verkocht. Zo lang de productiekosten van windenergie hoger liggen dan van andere (fossiele) energiebronnen, betaalt de overheid het verschil bij uit de SDE+-subsidie. Deze wordt bekostigd uit de Opslag Duurzame Energie (ODE) die wordt opgebracht door huishoudens en het m.k.b. Een exploitant van een 3 megawatt windmolen heeft een jaarlijkse omzet van circa 550.000 euro (verkoop stroom en subsidies). De jaarlijkse kosten bestaan naast onderhoud, vergoeding voor de grondeigenaar en verzekering voornamelijk uit kapitaallasten: de rente op het geleende geld om de turbine aan te schaffen. Na aftrek van al deze kosten resteert een ondernemersvergoeding in de vorm van rendement of winst. Een windproject in Nederland realiseert gemiddeld een projectrendement van 7 à 10 procent.
22SER https://www.energieakkoordser.nl/nieuws/factchecker-energie/windmolens-subsidie.aspx 23 SER Stelling: https://www.energieakkoordser.nl/nieuws/factchecker-energie/stelling-
windmolens.aspx https://www.energieakkoordser.nl/nieuws/factchecker-energie/stelling-windmolens.aspx
![Page 22: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/22.jpg)
21
Financiële baten voor grondeigenaren 24
SER: De grondeigenaren van de grond waarop de turbines staan, krijgen daarvoor een vergoeding (opstalrecht). Een gebruikelijke vergoeding ligt tussen de 12.000 en 15.000 euro per MW opgesteld vermogen per jaar. Voor een turbine van 4 MW komt dat neer op 48.000 tot 60.000 euro per jaar. Daarnaast nemen grondeigenaren vaak ook deel in de ontwikkeling en exploitatie van het project. Ze ontvangen daarvoor een aandeel van de winst van het project. De exact hoogte hangt onder meer af van de mate van risico van de projectontwikkeling en het windregime.
WAT ALS het KNP. BUREN-plan goedkeuring krijgt?
Hoe wordt het dan gesubsidieerd? Wat kost het de samenleving van de oprichting van 2 x 4MW turbines? Antwoord: Geproduceerde energie wordt gesubsidieerd, grondeigenaar
krijgt een pachtsom! Totdat de subsidie stopt zijn de initiatiefnemers zeer gelukkig.
Basisbedrag 25
Voor de exploitant en een deel kan naar de grondeigenaar gaan.
Vollasturen
Dan zien we een grote machine, die minder dan helft doet dan dezelfde in windrijk gebied als Friesland, Groningen of Zeeland.
De vergoedingen betaald door belastingbetaler.
De overheid vergoedt het verschil tussen de kostprijs van hernieuwbare energie en de marktwaarde van de geleverde energie. Grondbezitter krijgt een vergoeding.
Kosten voor de samenleving bij 2 Windturbines van 4MW en 24 miljoen kWh (als er voldoende wind gaat waaien) gedurende 15 jaar:
o Exploitant uit de verkoop kWh: € 619.520/jr. € 9,293miljoen o Grondbezitter: € 120.000/jr. € 1,8miljoen o TOTAAL 15 jaar € 11,0 miljoen
Risico’s
24 https://www.energieakkoordser.nl/nieuws/factchecker-energie/stelling-windmolens.aspx 25 https://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/stimulering-duurzame-energieproductie/aanvragen-
sde/berekening-sde
![Page 23: s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... · s P o ] i l v } v Ì } l W t ] v µ ] v o } ] ] v Á ] v r ... ... x](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071215/6044bedfe2ea7c5f4827505c/html5/thumbnails/23.jpg)
22
o Grondeigenaar: Gering. De hoge jaarlijkse vergoeding kan giftig blijken als aan het einde van de rit de kosten van de ontmanteling van de turbine in zijn schoot geworpen wordt.
o Exploitant: De ambitie vereist een overmaat turbine.
Let wel de 4MW turbine zal op een windrijke plek Friesland met de 4MW ruim 2x zoveel produceren. Waarvan een groot deel zonder subsidie!!!
Observaties tijdens de haalbaarheid van dit project.
1. Een investering in knp. Buren van 2 x € 7 miljoen is onacceptabel, als op een plek waar voor dezelfde €€’s de productiviteit ruim 2 maal zo groot is.
2. Het vasthouden aan de beoogde plek, is niet te rijmen met doel het milieu te redden.
a. Omdat dezelfde milieu effecten zijn te behalen op een plek waar beduidend minder basisbedrag betaald wordt.
b. Het de schijn heeft dat de grondvergoeding prevaleert boven een hogere bijdrage aan hetzelfde milieu.
3. In dit gebied is de stelling van de SER waar: De molens draaien op subsidie.
4. Je mag van een verantwoordelijk lokaal bestuur verwachten dat het zo’n domme investering met belastinggeld niet toelaat.
5. Lokaal bestuur heeft ook zorgplicht om ondernemers en grondeigenaren te behoeden voor onverantwoordelijk gedrag. Ze worden verleid door exploitanten doordat de overheid riante subsidies beloofd voor de pacht.
Advies aan lokale overheden:
Steun geen windturbine initiatieven in wind luwe gebieden. Realiseert u zich dat een besluit 10-tallen jaren aan u blijft kleven. Alleen al omdat dit riskante ondernemingen zijn met een 15 jaar korte horizon in een gebied met weinig wind. Met grote schade aan het milieu: HET kleinschalige LANDSCHAP. In dit onderzoek is duidelijk geworden, dat het heel moeilijk is bronnen te vinden zonder éénzijdigheid. Heb meer vertrouwen in KNMI, ECN, SER, CBS. Nogal wat andere bronnen geven onvolledige beelden, daarmee wordt er niet altijd gejokt, maar valt het onder de noemer “Vague News”. Hoed u voor éénzijdige voorlichting en/of “onbewust-onbekwaam”. Toegegeven, het kost veel energie om een vollediger beeld te krijgen. Mobiliseer mensen uit de gemeenschap die enige bijdrage kunnen leveren, zonder verborgen agenda’s
![µ ] } v o Y µ o ] ( ] ] } v t } l Æ ] v W µ o ] ] } v } ( / v](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/625e10974b0426489637be93/-v-o-y-o-v-t-l-v-w-o-v-.jpg)
![( Ç ] l i l µ s o l ( } u ] ( Ç ] l i ^ l o P i v u ] · 2020-04-19 · l ] P µ l l ] Z o µ ] v v l l µ ( v P µ u v u l í õ X ð X î ì î ì í í Ps ^](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5f4336d972189207452899e5/-l-i-l-s-o-l-u-l-i-l-o-p-i-v-u-2020-04-19-l-p-l.jpg)
![µ v l v v < ZE r W } µ l µ v W } i l v ] Z v µ ( º i u v v · 2019. 11. 25. · v µ Z o P ( º ] v Á ] l o µ v P WKD X v Á ] l o µ v P Ì Á ] Z v í õ ô ô µ v í õ](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/60f6b0782ca1b41e91018b7f/-v-l-v-v-ze-r-w-l-v-w-i-l-v-z-v-i-u-v-v-2019-11-25.jpg)
![v v µ ] ( u ] v ] v µ D o ] W o } u u µ v / µ ] ] u l }](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/62aa706143d52e7a4f160b97/v-v-u-v-v-d-o-w-o-u-u-v-u-l-.jpg)
![u } ] ] ] Z v P ] P l ] l v l µ v P v - dhs.de · u } ] ] ] Z v P ] P l ] l v l µ v P v - dhs.de ... ^ v } }](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5e04be9e76e86071513df361/u-z-v-p-p-l-l-v-l-v-p-v-dhsde-u-z-v-p-p-l-l-v-l-.jpg)
![] r µ v ] v µ v P v o ] µ v P^ µ v } ( v µ v ] P ] o ^ µ v µ µ v P ' r< } v ( } u ] l o µ v P](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/611535ea8b74607f95723eb1/-r-v-v-v-p-v-o-v-p-v-v-v-p-o-v-v-p-r.jpg)
![Eri majoitusmuotojen kehityskatsaus 2005-2016...µ µ µ ] r í ì l µ v ~ } } U , o ] v l ] U : Ç À l Ç o U < µ v ] ] v v U < µ } ] } U > Z ] U K µ o µ U d u U d](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5fd1b690039b5500676fc0ba/eri-majoitusmuotojen-kehityskatsaus-2005-2016-r-l-v-.jpg)
![Á } o Ç ( } K v o ] v } µ v o o ] v P ' } } W Z W l l P µ X ] v l' KE ... · ' } } W Z W l l P µ X ] v l' KE^ î ì l µ > } P ] v X Æ z } µ Á ] o o ] } µ Z } u P W o ] l](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/60431a943192214bdf4321f4/-o-k-v-o-v-v-o-o-v-p-w-z-w-l-l-p-x-v-l-ke-.jpg)
![v ] ( ] ' } o } t Z } µ h ' µ ] AG... · •W o v } ] ( Ç } µ u l u ] l ] v o ] v o ] } v Á ] Z Z dZ> o ] l ( µ i µ Z o l Ç v o ] l](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5eda82d2c9419f78150dc738/v-o-t-z-h-ag-aw-o-v-u-l-u-l-v-o.jpg)
![µ l u µ u Ç µ Ì ] o } v - gmina-bialobrzegi.pl€¦ · r r s Ì v ] l v í u ] l } Ì ] ' ] } u s Ç Ì ] ' ] } l v ] l v ] l v ] l v ] l v ]](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/6084d13c26086e547a77ced0/-l-u-u-oe-o-v-gmina-r-r-s-oe-v-l-v-u-l-oe-u-s.jpg)
![à ß à - Tenaga Nasional · ã 6,-,/ *81$ 3$.$, 6*3 W } µ l d Z î u µ i µ l l } µ l Ç v P ] P µ v l v ] o u](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5e4cd0058c984a205a6a1ac1/-tenaga-nasional-6-81-3-63-w-l-d-z-u-i-l-l.jpg)
![INDONESIA INSTRUKSI MANUAL - HV-f021...o : ] l u o l l ] v v µ o ] µ v µ l o U i v P v ] l X Z ] P ] v o l v P l ] v Ç v P u o v P v ] l ] ] u l l v o v P v u µ Z](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/60e849b02b47671e6369dee8/indonesia-instruksi-manual-hv-f021-o-l-u-o-l-l-v-v-o-v-l.jpg)
![& } ] P Z v ] } ] v ] ( Ç ] v P ( µ µ l ] o o v v v : v µ Ç î ì î ì...D d ^ Á ] o ] v l Z W l l Á Á Á X } i u X µ l µ o l o ] À o l > µ Z } / } v v ] P U ' } P ^ u](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5ecbcb9198706d2e1846660f/-p-z-v-v-v-p-l-o-o-v-v-v-v-.jpg)
![v v u ] v À ] } ] µ À ] l µ µ l µ } v } } v i À } µ o } ] Z ] v · 2020-04-20 · Title: Microsoft PowerPoint - Koronapandemian_talousvaikutukset Author: jtervala Created](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5f2fc14caad2c812ad13b5c0/v-v-u-v-l-l-v-v-i-o-z-v-2020-04-20.jpg)
![µ µ u v î ì î ì K ] v P ^ Ç u } u } v v v ^ µ µ...W } P u l } } l } E } Z } P u ] } o o Ç ] À i µ Ç } v ] l Z v } ] v µ ] } v } µ v } ] v ] v v } ( } P u ] v P Æ µ](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/60fb8395713e6a73c2511abb/-u-v-k-v-p-u-u-v-v-v-w-p-u-l-l-e.jpg)
![LAKIP Dit. PCBM 2017-Edit - Ditjen Kebudayaan€¦ · /$.,3 t ] l } W o ] v P µ Ç v W u µ µ u v ^ P o µ i ] v µ i U Ç µ l µ l u ] v i l v l Z ] o o Z ^ µ Z v t d [ o U v](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/60d5bd82605b4c030340c079/lakip-dit-pcbm-2017-edit-ditjen-kebudayaan-3-t-l-w-o-v-p-v-w.jpg)
![^ Z } ( · 2019-07-05 · Z v µ u } ( v ] µ ] v î ì í ð X K µ o u ] o o ] À Ç } } } µ v Z µ v l v } Á v ] ] Ì v ] v À Ç v } } l v } v } ( } µ } µ v Ç ( o Z](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5fb2339df92ecf272a06cb9e/-z-2019-07-05-z-v-u-v-v-x-k-o-u-o-o-.jpg)
![D } P µ v } l } o } À v i v } µ i µ W / l Î µ v ] i > ] l } r v i l Î µ v - HZZ...POMOĆNI KUHAR / POMOĆNA KUHARICA ..... 218 PROIZVOĐAČ I MONTER PVC I ALUMINIJSKE STOLARIJE](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/612806c6b980c6418870b504/d-p-v-l-o-v-i-v-i-w-l-v-i-l-r-v-i-l-.jpg)
![204 memoria 2013µ l o µ } v } u ] l ] P } l } ^ l } W µ o ] l } v h l } < } v µ l l](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/61463ea78f9ff812542023ed/204-memoria-2013-l-o-v-u-l-p-l-l-w-o-l-v-h-l-.jpg)