RTRTÜRK üniVERSiTESi

İLBHİYRT FRKÜL TESİ

DERGiSi

SRYI: 11

ERZURUm - 1999

İSLAM GELENEGİNDE. HUSUSİ DUALAR*

(Razi'nin bir metni çerçevesinde)

)·cızan: Guy lvfohıot

Çeu. : Prof Dr. Sa.dık KILIÇ"*

··[özetf·. .. . ·. :: .; . -: .· • . • ·.i . 1 ~. • • : ··.·

Hu~s~ dualar. ve gönülden. yakarişlar, nitelikli bir· müslf.i.ıru:znın manfivi yaşq.nunda büyük bir· rol oyfl.-_aTna.ktadırlar. Ayinsel (rituelle) dtl.a ve ibadetten :farklı ola.T!-. bu dualar, genel olarak [aktarılan] bir rivayet;:ve. gelen~fcJl:r.g.dititonj formunu taşırlar. Farsça bir- eser olan Ciimi'u'l-Ulii.m'un.un, burada tercürrıç_ . . edilmiş 58 .. bölüm-iinde Fahredciin ·. Raz~ .· (ö .. 9QtiilJ.21:0) -.tarafından sınıflandırılması yapılmış dokuz dua da, böyledir. Dört taf!-~Sf• es,k~_, P~lf!!U;mperler,ç, }i'JHF.f:l- ;@ş :.tane~i de (Hz.} Mu.hçımmecfe 8-tJ~cl~Zm~şti_ı:!. H~~n.:_,hş:n;ı~n hepsi de,-bireyin. sadece ken,:!._ist .tç~n yq.l~at;ı,~a . tm.ıu.ı:ıulan, birinci .. tekil şahış jorrn.~ni:iaki, ·ta,((:p d1;1;p.Jq,ı;ıcj~r ,{prler:es: de demande). Bu, .. d~a kff.T.f!IF!:t:!rleri Jlf.ayda değer. . tsti,snq.lara .. rağmen),· Kur:~q,~.:1,.r,ı.,J?Jıluı?-.F!f: pe!f:,ç_qlf. duf:t;, ~Jr.ı.inin .o alışıldık .tı;t,rz~,n.ı. yan;sıtin,a_fS!iC?:du:{'ılT··, . Y~~~ -~ cl:l.f.(k. ,t;arzlan;r•; .tr:ıif!a'!';i'Yle:. farklı olan_ b.i,r,}{JI-Tf!HY.lf!; ıb:i:rJ~kte, -şii imcirn Ali b.;;·eı:H.f!:~eYTJ.. es-Seccad {o19"5/714) 'ın "İçten arzuluların --yc;ik.arışlcırı." lM'l!:'f!iic(itu'r-Rt[i.tn-_PıfnJ_ f!.dlı e§~ri.~z4.e ~J+l«nmaktadm .. . . ,.

'f ::J~iam Dini'ı:r~·,'.\ix'.\~~:V-ıi~~~:-~~: ';~'Ilm' ba~~~cınd~ .· .. Batılı sey:vf1hlar(f111,-Ç·R1f:_..,Nkiley,~n şey, düzenli bir. ş~ırude günde beş vakir olm~:-_iJf~~ilf·· mumiıjl).c;::-.ı;-.in oluşturduğu uzun saflan, hevei::ilıı. veriri v~ ·.Aual~u Ekb~r nfdasıvl~ cı.llıavan o avinsel ve. f~z· o)~{~Ç{ti_~·.[p~~J~r. Bir ı:ligrcr yaıı(i'ans;, farldı··.mezhep. 1 eW-4~) #~:~l., :~vf:.!}~~,, ffi}sti_Iftt;> [,~f.ı..f ·s.ık,,, .şekil <:tr:, yr . g~nep.ikle pek

'"~!.' ": ~;; :·: (~ "':

• l\ıı ııınk;ıv': 1'.Prf~;V:,; prio<!es eiı isladi'iradFtioiiıiel- Aiiroıii"Cı'ıin texte (/i?

f~ı'b:ı" lın:-;lıgı~ In,_ Revue de I'Histoire des Rellgions {RHRJ. 1 ~t :VI- l / 1 'JH'i, ·l 1-:; 1 sa:, (:ılan i ınısırıda \ n.1 ııılaıııııı'l ı.ılıtp, •:ı~viridt>J,i vıırgı.ılaı· tnrafııllizdnıı

~t"ı:--i({~ı·iiuıi~,iı· .. /\_\ nı·;(1 dipıic:ı!unln _\:ipJ!uıı~ o1:ın_ hn%l <tt_;ıkiHnlal~u-~ itali/t: ve altı c-iz!l.J ol;ır;ık .\<17ılıııı~ vFjs.kj nuıııızıı•. la i:;;ıı·ı·n" lıııluııulıııı.ı:jiıır. . .

''.Awtfirk ı'\ııivcnür·•~;;i italıiy;ıl Valdilt(,si 'l'd!lir 1\ııalıiliııı ı;ııJıHaııkmı'ı.

--. · .. i:ı'·"' ;':;j. -:- .. :

6 SADIKKILİÇ

aşinalıklan . b:ulunmayan meslekten . Şarkıyatçılar ise, Süfilik tarafından bÜjrülendiler. Bunun neticesi ise, klasik süfiliğ:in, ister nesir isterse şiir şeklinde olsun, baş yapıtlannı, tekke ( confrerie) süfiliğini, onun manevi yöntemleri. ile sosyal organizasyonunu veyahutta "gizemli" (mystique) olan ile, özellikle Şü, arasıra da İslam felsefesiyle k;aı:ışmış bulunan doktriner hazırlık arasmda sıkı bir ilişki lruni:i~yı am.açlayan oldukça teorik islami eserleri hedefleyen şaşırtıcı bir yayırı, tercüme ve araştırma faaliyeti olmuştur.

Şunti hatırlatmak isteriz ki, kurumsal dua (priere canonique) uygulaması [namaz] ile süfil:iğin manevi yükselişleri (elevatıons) arasında, araştınlması çoğu kez. ihmal. edilmiş bulunan orta bir alan bulunmaktadır!. Şöyle .. #:;i~.hususi d,ualar ve tazarrular ile, daha geniş bir şekilde, avamqaıı. iyi bir müslümanın manevi yaşamının oluşturduğu saha. ... İşte, İslam'ın bu ·boyutunu yeniden hatırlatmak içindir ki biz, bu ·sayfalarda, Razi'nin küçük bir metnini takdim edeceğiz ..

Fahruddin er-Razi, tanınmayan birisi değildir. Aksine o, İslam tarihinin en önemli kelam alimlerinden ve en meşhur Kur'an müfessirİerinden birisidir. İran asıllı olup, bu günkü Tahran'ın yakıiıriida, 1149 yılında Rey şehrinde doğmuş ve, [Kamefi olarak] Ramazan'ın, [Şemsi olarak da] Mart ayının sonuna doğru 606/1210 yılında, bu günkü Afganistan'da Herat'ta ölmüştür~. Nerdeyse daima Arapça yazılı:;nış bulunan onlarca eseri arasında, Farsça kaleme alınmış ilk eserlerden birisinin, 57 4 J 1l79'e tarihli olması gerekir.. Bu eser, 200 sayfalık küçük bir "Ansiklopedi" olari, Cdmi'u1-Ulüm'dur3. Bu

1 Bununla lıirliktf,, içindeki ı-eferansları.vla heraber hkz. Louis Gardet, Du'a' EI :.!, t. ll, 6:lı-6:H; Anneınarit' Schiınınel, Mystical Dlmensions of İslam, Clıapd Hill, 11>75, ı :ıs, vd. (hilhassa 157) .

.2 Krş. t!<l-Davııch (ö. 945/ 1540), Taba.kitu'l-Mufessirin, Kalıire, 1392 H. /1972, L 2, 215; .ı. .Iıııııier, MİDEO, t. ı:-ı, Kahire, 1977,25:-:1.

:1 Riz, Bomhay laı?lıaskısı [1323/l'J05)'nın aynısını yansıtan ve ofs~t. ıılım taıihsiz (lıakikatt.-, ı:YJ5 lU$ fHiı;n ı:;;eııısıl/ 1966 tarihli) Tahı;an

Iıuskısmthuı faydalaııacagız. Krş. bizim, Le panorama religieux de Fahr al-Diıı al-Razi, RHR, L ıo:-ı, Pmis, l9R6, 26:-!-280 lıaşlıklı uıakalemiz; yine bkz. Ziva

İSLAM GELENEGİNDE HUSUSİ DUALAR 7

eserln,:. "J?ui::Plir' ·zn1imt adlıir · tMıY~ 58. bölfunü;· açikca. ayırdedilen lıti kısim.:ihtiva etmektedir. Önce,· talep .. dualarına. elverişli asfröi6jiit·:teştef} vakitleie --dair düşüncelerin, birazcık durensiz olan, bir listeSi.;· Nihıiyet ver·biJltassa, kü:~Uk bii_.:dna kitabı: parça içinde Arabça muhafaza edilmiş ol~, İslami. geleneğin fal~ ya da fil~ peygambere atfettiği dokuz dua. İştc:"tercümesi.. . . , ..

"HUSUSİ DUALAR ·BiLiMi"'~ -~ ~~ \' : . '·' i .. ~--:

. • . . ~ •. : · •. t \ -•• '. :

Bu bilim; -peygaıiı~rierden' .. ~e- [T.aii.iı.J~g_j~tlanndan aktarılan formüller veı.yaka.rıiflarin bilgisi; ılle,. a)'lpt şekU4~ bunlan söyleme tarzı ve onlar için en [elverişli, eşref]

~~~~~~r!.~öst,~~-~ ,,, .. ;·.· .. ,>~·- i~··.',;. ·, . .' · . ·.:; :'-:

;·' .· [A.]H~a~~:· 'u~~n "Jd:,\iliai~rudiabld~ ~tuhin~i 'içili; an ve zamanların çok büyük bu önemi vardır [s.214]5 . Bu bakımdan, her millet, bir zaman tercihinde bulunmuştur.

. ... ,:e:;:---:.~;.. "'t?:ıi ,;·. ...·_.!!~--~ı •• : ';: : ..

[~~~~~~-~;,,, . __ .ı;.İ~. · iüıı~yde~f k~f.e doianırken ekliptiıa:e keşisme noktasmın (noeüd. ascendantf, J~piter'le

·~o:...?.:!).i.:_\~i • __ :: ~uq;,;., :~. ----.!':

- . . . .

Vi·s({-Les eiıcyclopedie~ persıiu,~s; r:;lli;~il; l'JHCı, ( "Bihliolh~que. irı~ıi~ııne'',. :ıl), :ı5-;JH. ..... . -: '!:. . . . . . . : ··:-~ •'

4 'ılın-i da'wat: mı:tüı, camiiu'l-Ulftüı'un 2 ıa. sayfaslİıda ha&lıyor .. :; [Bir topluluğım Hz.' Aii'd~il rivaıtet eitiğpıe göre o, "Mihiik-ı Kamer [Afiııı

Gıiııes karşısında silinmesi ·hali/ ile, onwı Akreb · Bıircu'ııa .. glftheii esnasuıda lıaciiınat yaptırmak [kan .aldınnakltaıı ve·" herhangi bir ise · başlaİnaktaıi lıoslaıımazdı. (/bn Kuteybe ed-Diııeveri, Uyunu'l-Ahbıir, Dliriı'i~KutUbi'l-Mısnyye; 1.34.3/ 1925. I, ı ?2. ömer b. Abdilaziz'e nisbet edilen ve bunun tamamen aksi bir tutumu aktaraıı bir aııekdot iciıı bkz. A.e . .- I, 122~1?.31 s. k./ ··. . . · ·

'' "Hatıiıl!!ı-" .iıı kı1ıi (fw-,;ı~; . ~isH:ı~~iıeri )ni ı ı yıldızlı~·Ia lıa~lıuıtılı oldu~ u lmsıısu, · ıııiisliiwaıı ıııiidliflı-r ic.'iü prtak tıii· ııoktadıı·.. Hıu-ımı "Halıiıleıi"

~.".. : \ -"... --.! .... -~1:;:·.h- : .. : ııı·zdimk ast.rolııjiııiıı yı:ı-i lıakkmda, ıiiEst!lıi··likz .. 1!&-l;khı-istanı, el-Milel ve'n-Nlbal. Kalıin:, gd. Hıulmıı, ı:mı-1:!75 11./ ı.<ı5J-1 1J55', t. 2, 727, vd., 769-77:~; ı!r-i.:azı, et-Tefsiru'l-Kebir, :ıı 1:~''1-\'ı'i'ıiii'ı:, ı:ı52- ll./ J'Ja:{, ofset hsk., Tahran, ıs .. 1. 2, 112 ( Kuı-'aıı, 2, 22 a_\·"ıi.vı:sill'siyk) w ı. :>,, itı:ı (Kur'an, l, 62 ayeti vcsilPsiyh·). . . . , . . ·' . . ,

7 "'Lı· ııoı:11d ı;~ı·ı·ııdanı d~ la· Lııne:. 'A.~-;;;;':~Ühi{hy(i~n Kuzeye dıı~nılııı·ken (:kliptiklı: kesi~ıııc noktası": ra's. )Tepe noktası.. Zenith s.k.j Kr~. 8alıit İlın <,ıurm, Oeuvres d'astronomie, ed. et tr. Rı~~is Mordoıı, Paıis, 19H7

8 SADIKKILIÇ

veyalıut herhangi bir yıldızın Kınah/Kızıl El [Maine fardee}8

ile kavuşum, buluşma anuu tercih etmekteyd.Uer.

[2.]Ebu'l-Hasen el~BeyhaktJ · 'nin · Zehiür'de rivayet ettiğine göre, hususi dua için en uyguiı [eşref) zaman,

f'Amlı Bilimleri ve Felsefesi"), 1, str. 26 ve 5, str.l {Ekliptik: kudema Batlamyus sistemini kabul etmişti Arzı merkez-i iiiem. • addedip ·şemsi onun etrafında hareket ettiriyordu. Şemsiıı bir senede arz etratındald zahiri harekdtı. neticesi olarak cizdiği daireye (Daire-i husun, "Ecliptique" ismi verilir. Bu tam bir daire değildir. Bir kat-ı' nakısttr. fMehmed Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyfmlm ve Tmmlerl Sö:lüjü. ME.B .. lstanlJiı.l-1993, II. 617. "muıieccini"mdd.t s.kl ·.

. ~ Kaf'fıı 1-l!adib, Arahça · el-KefCu'l-Badib .· kelimesinın: · Farsçalıi~İnış l?f~klitUr; "el-1-\etru'l-Hadıh !Mıüne far,d,~l" {'ıir h~şka ifadeyle, ~ ile boyalı), · Ktl<.~iık Ayı hölgesintk, Cas{!liopee ,; 'Yıld'ıZ'-'k(ıhleli!fiiiin Mf~ ·yil.dlZına verilen gı:leneksel adı. Krş. el-Fiu'liru, et-Tefhim U Eviill't-Teııcim: The Book of Introduction in the· Elem-ents •of.the. !Ar.t:of,~CıliPJ.V,rf4 it!tı tr. R.R. Wright, ı~ı~ıdres; , 19-3.4, ·79 (!; -1ıfı:3)t-reJ:.,I;I'~Y..ır~,Mcçfit~u·.ı-tJ1WP,.~.Jtrtd~?.•: ff~~-~~~~.~ ı 2,

su .. K. ~~~~fup'€~; ~~J~~~ d-E!s~Pedel' Bil"iiilim ·ıuJJi&/. ,;rsma: WıWgtlğaç /Erdal Alova, Latlnee Tilrkçe Sö:dilk. SoSyal Yauıi'iian. :~~-1995,:1s; .·741. Kutup · YıldiZi'na nisbetle Büyük Ayı Yıldız taktmıııuı karşısında bulunan ve Kuze··;Kutbu!na ko _,. ··:olan• ıldızilciC leri 'Pt!ti.t L e İllu.str.ti Librairie Larousse :-Paris· 1981 s, .. .l21.3 . .1 .. st.. s;k . . ee"· ;'Zatu'l-Kursi denilen cümle-i. kev . b' emseddi . 'sa •l ... i ; • 'eur :3.! ı !isk. Mihrmı, · fstaiıbiıl, 19ifi. ··~s: ·~i1'9;'~·.rcassiÔi:iee" mai:l. J· (Koltuk' 'riıltitfi t{zatiı."l-Kiı.rsiJ Yıldg 5 yıldızdan ' m~diiİıa gelir.. Bu takım yıldızı, Kutup YddiZi'nın üst

· Ttilfriıhiild 'ike1ı M' 'alt ·kifrltuidci. ·iken· W•:teli:linde·görılnür.-, Son< d~ kıztlllığmdan ··i:lal®ı( bu 'isim: =verilmişfi.F. ... -ArAAiaı: .. Süreyya· Yddızı'na. iki avuç·. ismi nisbet ederlereli. ki, bunlardan birisi el-Keffu'l·eezma cliğ~rl. de. ~ı geeeri. el~İ<eftu'l· Hadib 'dirlGökuü.Jrü ve EtJT!!I!j Altı.n Kitaplar Yayınevi 1980, Sackett Publicare LTD .. s. 3. 30: lsmi:ıü Gökme1ı, Astronomi, Lise lll, Fen Kolu, 4; bsk., Jstanbut 1967, s .. · 31:. lbn Kuteybe ed- Diiıeven •g-ttiibı.i.'l~eiı.Vii', Dairetu'l-Mearifi.'l­Osmluıiyye /Hindistan}, H. 1375, s. 32 Dr. Arif Yılduım vasıtasıyla..} Nitekim Arapca'da, "6ulesine cok ve aşın ağladı ki, gözleri kan çanağına döndıi. de.

··taşliui kızıla boyadı/kmaltıdı" C:ınlamııtda; ·':Bekci hatta {hmarra dem'uhıi. fe . Juuüzba'l-lııl..a.· deıiilii- lste bu wldiZ'da, buna teşbih edilerek;· Kınalı Avuç olarak

. isimlendİTÜmiştir lfbn Manzıir, Lisanu'Z-Arah,·l 358; H-D-B mad: J s. k.{,:··

.... . ·~-~iru·ci~-'Diı';'~;·tiu·ı:f.fa~iı kt lı>Zevd ei:Bevhaki, •ihn Funduk" da .,ı!ı;nilir, · 49:{-5(;5 · · H./1 ii)o~ ı ·ı69; Tetilıimitu .si~bı'l-hikme.' adı'ı : eserin ıiıü11Pfli .. Onun hakkmıla bkz. D. M;'llı:ıniop'ın kısa taıiitiıia,yaZısı, EI 2, t. I, Paris, 1:ı:>rıo, ı lfı5 vd: <>muı, "tek bir cilt halindeki" Zehiiru'l-Hikem adlı eseri, Y<ıktıt tıii·Ul'mdan 'ir4idu'l-enö ili ma'rifeti'l-edib; Mu'cemu'l.udebli,- Leiden­Lıınclms, E:i:L' Marguliouth, lCJ ll, t. 5, ı ll, str. fı. 'de zikredilmişijr. Ama

İSLAM GELENEGİNİ::>E HUSUSİ DUALAR 9

. ::! . ~· •,,.

10 SADıKKILIÇ

istikbaJ.) hali ise, Ay'm Terazi Burcu'nda olup, Günefi'in de Kuzu Burcu'nun 21. derecesinde bulunduğu durumdur.

[4.) .Hristiyanlar iÇinse, [uygun zaman]; Ay'in Jüpiter'in ·[göksel ebatonından] uzaklaştığı ·(munsariff ve Ay' m' güneyd~n kuZeye d olanırken ekiiptikle keşişme noktasında k:avUşum halinde bulunduğu zamandır. · · ~

(5.] Ya'küb. b. İshak el-Kiıidi1 2•mn naklettiğine göre, dua anında, uygun . bir. yıldızm [güneyden kuzeye doğnı] irtifa halinde (a.Sceiıdant), diğer bii uygun yildızm,ı a_ ise, 4. derece bulunması gerekir. · ·

[6.). Bazıları:na. göre de, şay~t dua Ahiret Hayatını ugue~diriyors.a, Ay'ın, Venill;•ün hanelerincie~'1 ve Jüpiter'e ka"*şum qurumunda oıiDası gereki~. ·Ama, şay~t dua bu dünyayı ilgileıidiriyorsa, · Ay•ın · Jüpiter;in haneleı:J.nde ve Venüs' e kaV1ışum durumunda .olması 'gerekir:, [ama :Y,iiie Ay'ın], ~ayet.dua arazi ve'mülk talebine yöneliks~, Satüm'e kavuşum ha:ibıde ve, şayet ilim ('ılml talep ediyorsa, Merkür'e kavuşum halinde olıilası gerekir. ·

[7 .) Diğer bazı kimselere göre de, ister · Metkür'ün olsun ister Mars' m, [bunlardan birinin) . Kınalı 1 Kızıl El (Maine :fardee)'e kavuşumu· haliiıde dua kabul edilir. Ama [şayet] kudsanmU§ [saints] kişllerin kabirleri üzerinde veya

12 gım Yusııf Ya'kıılı h. İshak d-h:iııdı, "ı\ralılıu·m filozoftı", ii. 256 ll.fH711'<lı:u biraz soımı .. c ııııuı astrolctiiyt: karşı ilgisi hakkında bkz. İhnıı'n­Nc!cltm, el-Fihrist, Tahran, l•:d. I~ır . .a Tecedrlıid, ta<JI, H.fl:ifıO II.S./1971, aı7 (ır. liayal'l.l Dodge, The Flhrist of al-Nadim, Nt:w York, 1970, 6lR vd.); A. ( :ııı1.alıarria Bdtja, La Classijıcation des siciences chez al,Kind~ MİDEO, t. ll, Kalıill!, 197:2, 4')-7(ı ( ü;o;ellikle 7:1-75), vs.

!;:_ J<;n miikc!uuud dibwydt: _uygun olan iki yıldı;o;, klasik olarak, .Jüpiter ilı! Veııfıs"liii" (hııııdaıı ötürü de, sıkt,'a. Arabça'da es-sa'döııi dcnilir).

1 -1 (ı\raliça'daki buyii.t (evleı:( kelimt:siııe ııyguıı lıir şt:kilde), Hiıııa-hiı: "I!Vkr" wya n ıııaıısioııs (:yuvalar(, meukı-i istiriihat {Ş. Sami, Kiimtls .. , s. 1410, ··maıısion" mad.l s.k. J, lıir haşka ifatlı:yle, 7..otl_',ak'ırı ..12 bölgesi.. Kı:ş. A. Hoııc:lıı~-Lt:der<'q, L'astrolc:igle grecque, Pal"is, l':lX'), IX2 vd .. ; t;l-Bınını, et­Tefhim, ı;ır,, vd.

İSLAM. GE.LE:NEGİNDE HUSUSİ I' ___ ı:..·

Kubbe-i Hadrii (Yeşil Kubbe] ı;; altın .-,, Mkbedi 1 ı, 'nde . dua edilirse, dua, ~~ · yapılaİılardan daha fazta k.Al>ÜI edilmeye yakUidir:-

U :i .ı..·.·- ~ _.rı..> i.e>\~·-.P.:.ü .:~.ı u.:.. i.i~?.- .. a.-.L:, J_ •

. ,JB.J}Mu~~ı ~~bilerden.:n.~l.t::.dilmiş· husu;.i idlıiJİarı7 . frıio:!.:!-'=t:.. •· ;_;·i.-~'~I .iT; ·• . _

Birinci· Dua: bu, (kendisine selam olsun), Aderiı'in

~~~sıdır. Tevbe ett,~i esnadabuduayı söylemiş~.tYe Allahu · Tea.I~.~;tevbesini kabul buyuimtışturıH: t•ty Allah'ım! S~, , Jl~r~k giZUllkte, gerekse ·açıkta · yapmış olduğum :şeyleri . ,;"bilirSiıi: .:,- atfet kusurlarmiı. sen~ · benim · ihtiyaçlarıını · blliyor5uıi, · ver. bana taleb ·ettiğimi.; Sen,' içimde olanı

u ,l>Uiyor5un~ affet :benir~;ı hatalalunı. Ey Allahım! Senden, ... f~albimi ıliÇ tei-k etmeye~ daiıiıi bir iman ve, kusurs1:1z. bir

yakin/ltesin. iiıanÇ tıdep ediyorum._. Kl:, böylece, Sen'in belı.im · hakkımda . yazmıŞ_~ YlW:ıiJ:!nda»üP,a.Ş~-a.,:-<:lıiç bir :şeY:in

·' <•ı ,. · ··· -· 1;; Kubbe-i Hadra. \·aııi'M~~(i'ı.it> Mı:s'ı.'İd'i.'.; '-'' '· ;, · ~: .• ;: :; · ı,. ' ı' 'Beytı~'l-MakdÜ{'.:-{,~ "'~ ··-~n :,;.; i· (.:·-rj; ·: •' ;-r _,,--.. '--- · ·.;;

J' • · 17··Mı:~lıür !;itti .ıııli-ı'Jt/f ı·: i ı'\{ i\ll -1Wıİ.Iı MYifiaıiôrtl:d fE 'Aii -ı:f!Mhkf<i (ii. .:ıxc, :, ı i. /'1%),_ Kiitui}.;K~lüb.~;;:;;..:·1iv;{i~.;Hlıln:; tl :r.fll:<I:İ:jı"l:{ij!.Tt'ıtida:, ':1,: 'tif?h1ıııü hmıa , ., ,4rıl_ı~~-;; ,J :! ıııi~tiıi~-j'.ö'i ,f;flm'l-~tf/.it!Je. ~l-ıı.illhtiii?ı. Eıhme'silfe. fi'l-ahbW!i'l•mutefemkd'

(t.· ı_,r·\ ı;-{!:).:: Y,iıip~tıu!J,J<!i~-~01.11ıiiır, ı,ıir, ll.Q.~ı:ııı;Jt,lik i~·jııt!!::-Jıuı~ınw:ı, çtigeı~ ri_eki,:ôk clııiı i<:iwh:, l~a:t.ı'niıı dı: sıuıınıı~ olüııgıı .. dokuz lımmsı dua. da :yı~r ·alu· .. Bu lwriki oıılan bir S<'ı;iıııı: talıi tutııııı~ vı~ onlara, "krnıııilnjik" lıir. diizeıı venrıi~Hr .. Mc•kkı'ııiıı girişkri (iııtrmhıctinııf sıklıkla dalıa ıızıııı olup, dna ıııeHnlcri dı:,

lıa!if lınzı l~ırkiııiklı;~. ilıiiv;ı etmektedir. ı:-< 1\.rş. Kııi·:aıı, 2, :17. Talıı:n, cami'u'l-beyan, :m 1., KııJıire, ı:~ı-ıı-ı-ı:~'Jfı

1 L f 1 <)(ıl-I- l'J7fı, t. ı, 21J:I-24 ;i Inı ayı:H, oııda Allalı:m l<'t'Zalandırinaktanl bir "diiııiişii"ıiıt (retoıu·) VI' Adem'iıı tevlıe etım:sini okuyarak, yonunlanıaktadır. < ııııııı yııı:tiıııü, lııınıdn, iki dua iı;ı~rmı:ktedir .. Bizimkinden taınaıııeıı fm·klı olan lıiriııdsi. lıaşka hi ı· yı:nl<', t :ı:nııt>lln kovulıııasıııdaıı sonra Adcnı'e nisbet ett.iı.ıi

dııaya lıı:!IZI'lllektı:dir (krş., Tabı:rı, Tarih, Lddeıı, 1 H7'l-l lJO 1, t. · ı, ı:~l =

l.:alıin:, t:'.Hil IL/ ı<Jc,o, ·1. lısk., .ı:~<)<) 1 Lfl'l7'l, t. ı, ı:~2 Isk/ aynt:nJ. Digcri de, lıııraıla oldııgıı gilıi, Alldlmmme ifadf'siyk başlıyor, ama o da, çok farklı hiçiındı: ıkiram ediyor. Nı: Znııalışı:ri'dt!, ııe dı: Talıı:rsı'tle vcu·.. Bumi ·karşılık, bizim lzi)<rı·ıtigiıııizl dua, (su'ali kdiıııesi yninı:, batıılı ıılımık su 'li kdiıııı:sinin gelıni~

. ııhııası · gilıi, soııa · dognı, str. ı <1, lıazı lıalif dt:gi~ikliklerle birlikte) Razı

taı-afımlaıı, et-Tefsir, ı, ;ı, 20 lllz.J Aiııı:'nin. lıiii rivayeti fornıu altmda teki-ar vcrilıııi:ıtir .. Mı,kkı llırafıııdaıı lııı lıadis'iıı kı:ıldisiııı: nisbet ı:dildigi 16, str. ı vd. kiııısc· dı:, ~·iw: ı\İŞC''dir.

10 SADıKKILIÇ

istikbaJ.) hali ise, Ay'm Terazi Burcu'nda olup, Gün:el'f'in de Kuzu Burcu'nun 21. derecesinde bulunduğu durumdur.

[4.] ·Hristiyanlar iÇinse, [uygun ·zaman];. Ay'in Jüpiter'in ·[göksel ekVatonından] uzaklaştığı ·(mwisarifl ve Ay' m' güneyd~n ku.Zeye d olanırken eJdıptikle k~işme noktiısmda kavuşum halinde bulunduğu zamandır. · ~

(5.] Ya'kiib' b. İshak el-Khicfil2•run naklettiğine göre, dua. anında, uygun bir yıldızın [güneyden kuzeye doğru) irtifa halinde (ascendant), diğer bir uygun yild.ızın,1 :-ı. ise, 4. derece b~unması gerekir. · · ·

(6.]: Bazılarına. göre de, şay~t dua Ahii-et Hayatını Uguendiriyors.a, Ay' m, VenÜiS'Un hinelerincie 11 ve Jüplter'e ka~ışum clurumunda ohnası gere~.· Ama, şay~t dua. bu dünyayı ilgilendiriyorsa, · Ay' m· Jüpiter'in hineleı:tnde ve Venüs'e kaVu.şum durumUılda .o~ası 'gerekir: [ama yme Ay;m], şayet.dua arazi ve'mÜlk ~alebine yöneliks~, Satüriı'e kavw;um halinde ve, şayet ilim ('ılm) talep ediyorsa, Merkür'e kavuşum halinde olıiiası gerekir. ·

[7.] Diğer bazı kimselere göre de,·. ister· Merkür'ün olsun ister Mars' m, ~unlardan birinin] . Kınalı 1 Kızıl El (Maine fardee)'e kavuşumu· halüıde dua kabul edilir. Ama [şayet] klıdsanmış [saints] kişilerin kabirieri ü~rinde veya

1.2 ı-:ım Yusuf Ya'kıılı lı. ls hak ı~l-Kiııdı, "ı\ralıııu·ın filozofn", fı. ·256 1 l.fH70'dı:ıı biraz soıım .. <ı mm astrıılojiye karl?l ilgisi hakkında hkz. İbnıı'ıı­Nı:dıııı, el-Fihrlst, 'l'cılıran, l~d. l~ı? .. a Tı~cıxldıid, ıa<Jı, H.jıarıo lLS. /1971, :{17 (ır. Bayard Uodgı:, The Flhrlst of al-Nadim, Ne\\' York, 1970, 618 vcl.); A. Coı"t.alıarria Bı:iıja, La Classif""ıcation des siciences chez al-Kind~ MİDEO, t. II, J.:aJıiıı~. t<J7ı, -1')-7(ı ( iizdlikk 7:1-75), vs.

ı;:. gıı ıuiikeıııınd dib:eyde .uygun olan iki yıldız, klasik olarak, .Jüpiter i lı' Vı:ııtis"tiii" (lııuıdaıı iit iiri.i dı:, sık<,;a. Arabça'cla es-sa'daııi dcnilir}.

1 1 (ı\mliı,~'daki buyüt jt!Vleı:J kelimesine ııyguu lıir ı}ekilde), Hana-ha: "ı:vl.,r'' wya "uıaıısioııs j:yuvalm·f, meukı-i istiFahat {Ş. Sami, Kô.mils ••. s. 1410, :'maıısioıı" mad.l s.k. (, lıir lıaşka ifadeyle; 7...odyak'ın 12 bölgesi .. 1\.rş. A. Hoııı:lıi:-Leelı~r<'q, L'astrologie grecque, Paı·is, J<)HIJ, HÜ vd .. ; ı~l-Bıruru,. et­Tefhim, 25f>, vd.

İSLAM. GEjL,ENE9iNDE HUSUSİ DUALAR ll ·•. -·.

Kubbe-i Hadrii [Yeşil Kubbe]ı;; altmda yahutta Jeruselem

,,Mdbediıı' 'nde. dua edilirse, dua, b~ka mekanlarda · yapılanlardan daha fazta k.Al,-ül edilmeye yakuıdır. :ı. ·,

. . . . , U :I .1. ·• ·: ~ ~I ı.) l,;,:->~~-:1 ~Ü .:~.ı .u.:.. jj~?-.· ~ hL~ 1 _, · · •

. , JB. })Yiu~l· .n~bilerdeıı.:n.~l.•uWmiş husus i <dlıai8.r ı1 • . ~. : ·- . . ~ ....

·· : frı ~·:::i:. ·. ; ~-i_'r··.rr ;T ı

Birinci. Dua: bu, (kendbslne selam oİsun), Adeıiı'in d;wısıdır. Tevbe ett.~i esnada bu duayı söylemişı.tVe Allahu

· TeaJ.~ .d~;tevbesini kabul buyui-muşturıx: 1'Ey AJlah'ım! S~, : ,g~r~k giZlilikte, gerekse ·açıkta_.· yapmış olduğum· şeyleri _;;'bmıSiıi: _.;,· affet kusurlai-ıniı~ Sen, · beri.inl ihtiyaçlanmı · 'biliyor5uri, · ver bana taleb ettiğimi.:: Sen, içimde ôta!ıı uJliliyoi'Sun~· affet. :btmin;ı hatalarunı. Ey Allahıin! Senden, ., ı-~albimf hiÇ fetk etmeye~ daiıiıi bir iman ve, kusursuz' bir yakin/~esin. inanÇ t~ep ediyorum:,_, Ki: .. böylece, Sen'in beD,;,m· hakkımda.yazinı.Ş_~9.!@iJ!ndaıJ.uP~k.'.lı:.(l.ıiç bir şeyin . : ·• . . . . . ~

·' ''"· • •. , • 1;; Kubbe-i Hadra. yııııJO!iA;iıti'·ı·i~' Mı:s·ı:i~ı·L'.; "" · ;, ~~ ·~;:ı;· ;,. ' 1 '~Beytu'l-Makdt:S:.c- 1•·'"'. •'.Li1, .,:,:i. ı.:".rjı : ''f···· · .·,_;, J' •· 17· Mi:ı?lım sirli .ıııl'iHiit ı·:iılf i\ıi ·;l'irlllı Nı'llifimii'ırtl:d 'h: 'Aii :ı:f!Mcl<.kı (ii .. :ıxc, :, ı i.pı%), Kiituiı~kuldb.~ı:;-"·1· ·v;4i~\a!ıirı:; q ~·:ı ~Ai:j1"1:{li!.Tiılida: ·5; ·tiı11ı1~uü hıuıa .~ .~rıLı~i.,-;; ,1:i nıiı?tiır~J·t.tr ,?ikı:i'l-~difYe. ıeı-roııııtai?;. el-:::me'sfıre. Jfl-ahbiuıi'l.•mutefemkd'

(t. · ı_,A ı ;-frl).;: Yi ı i[': !_!n~i.l'li~-ı-ı,iiriim1r, ı,ıır, çi.ı;i;wııııMik _i~·jp~~':-Jm!~ınw~ ç!igeı~ ri_ek(;i>k clııiı it:iııdc, l~azı'niıı dt: :-;ıuıınııı? oldugn. dokuz lımmsı dua. da :yı~r ·alır .. Bu ıwdki oıılan bir sl'çiıııc tııhi 1 ııtııııı~ ve onlara, "kronıilojik" lı ir. dii.zeıı vermiştir.. Mı·kkı'niıı giı'i~lc:d (iııtrmlnction) sıklıkla clalıa ıızıııı ohıp, dna metinleri ılı:,

lıalif lıazı Üırkİılik!ı;~. lııüv;ı ~:tmcktedir. ıx 1\..rş. Kni·'an, 2, :ı7. Talıcrı, cami'u'l-beyiin,.:m t., Kalıire, 1:-lHX-ı:ı•J(ı

1 1./ ı 'J(ıH- 1 <J7(ı, · t. ı, 2•1:1-2'1 5 lııı ayı:U, onda Al!alı'ııı lc:ezalandıriııaktanl hir "ıliiııiiı?tT'ıiü (retoıır) vı· Adeııı'in tevlıe l!tııu:sini okuyarak, yorı.ıınlanıaktadır. < ııııııı yoı:tiııı lı, hıınıdıı, iki d na içı~rmektcdir .. H izinıkinden ı.aıııanıeıı fıu·klı olan lıiriııl"i:-;i, lıaşka bir ycnlt-, C<~Illlt>tlı: .kovnlmasımlaıı sonra Adcııı't: nislıet. ettigi ılııaya lıı:ıızı:nıektı:dir (kr~ .• Tabı:rı, Tarih, Lddeıı, ı X7'J-li.Jill, t. · 1, ı:ıı = l\alıiı1:, ıaım ı ı.; ı <ıc,ıı, ·1. tısk.,. ı:~'J'J ı 1./ ı 'l7'l, t. ı, ı:u (sk/ aynenJ. Digcri tk, In ınııla olılııgıı gilıi, Alliilmmıne ifadesiyle başlıyor, ama o da, ~·ok farklı biçimde: ılt-vııııı ı:ıliyor. Nı: Zı:ıııalı~ı:rı'tk, ııe dı: Talıen;ı'ık var.. Bumi kar:şılık, bizim (zikrı:ıtigiıııiz( dua, (sH'ı'ilf kdiıııı~si yı:riıw, halıılı olımık su. 'li kdiını:sinin gelmiş olıııası · gilıi, soııa dogrıı, :-;tı·. ı<ı, ·ııazı lıafif dıegişikliklerlıe birlikte) Razı

. tarafıııdaıı, et-Tefsir, t. :_ı, 20 lllz.J Aiı?e'nin_.lıi{.riwı~·eti formu alilnda teki·ar vcrilıııişı ir .. Mı,kkı ınrafıııılaıı Inı lıaılis'iıı kı:ı'ıılisiıw nisbt:t. t:dildigi 16, str. ı vd. kiııısc· ık, yine: Aiı?<''ılil'.

12 SADIK KILIÇ

isabet edemiyeceğini ve benim, S~nin .bana tahsis etmiş olduğundan hOŞJ1üt ve 'razı olduğumu &il~yiiD .• ·.·

[hakikati] ilham etti (revelatioıi) 19: "ZÜrrly~tinden hiç ''bir ·kimse bu duayı yapmaz ki, Biz onun tevbesini kabul etmeyelim'/' giin:ahlarmii' biiğişlamayabm; kalbiriden hüznü çıkarmayalım, onu fakir~en korumayalım ve yine, bu dünyai'J:ın';(s:215] 'bütüıi'iylliıderı O'n&:-'i>blıüm!Y · ·-

,' ·• ·' '._,,-,İkidcl' ·-·"'· dtt~t:·" · .. HantuUah ,;:~ ol~. ''-·.~-lH:t) ''--· '·_İbrah~ (Pe'Yğamberilliiz''e· ve'"O'na sela&'·'·~:ıslliı)' in. ci:uui'::· ô. bu duayif\iykusWiaan kmü-&~-söyteriit:io~·'~·ty JW.aıl·lıii!. t~e

,-~nf·· ~tr' j~ırtbi. -6Hu ~;baıiir itaabm =ıçiıl.de aÇ;'· onu benftn i~üi'' aiVüi~e rıZan 'içinde .iicnıuçlandtt':·Beni bu gaii, ben4en

:kabUl. buyura~ağin . bii'.'aiiifbl-i saiih üe nasipltmtfi:İ",. {bu ameıır temizi ·v~··piik kıl, ·beli~ için kat kat kıl •• Bu günde yapabileceğim güriahı (mal), afVet. Zira Seri, aNediciSlli . ve

. fuerhametJ.ism· (mtsericordieux):l I,. . seve·n Ve . : c6iiı.e.~ -öt&.n.sm•l:ı:l!t.n ·.j,h. ... ~;.;:· .;_.,..-;Jı.:;.~ .• :,t:··~ ~-p,ı_ .: . - .. _.

Üçüncü dua: bu ~ua, (Allah'm rahmet ve selamı üzerine olsun), {Hz.) ·lsa'nm dui.sıd.ır: "Ey. Aılah'ım! Ho~lanmadığım (ce que je hais) ~eyi, saVWjturamıyacak hale geldim. Ümit. ettiğimin cie faydasma malik ve sahip olamıyorum •. [İ~ler sen'in elindedir, Sen'den · bafikasmm elinde değil!). Şu an ben, amelime karşılık bir rebinim23 ve

1 ~ 1 "R~if~Iatl;ın": vi:ıhy .. /:lu vahiy burada, Fanıça olarak aktanlmışnr. 20 1 Iy kU,' hÜ· fiiüm gibidir: ki'Ş. !~ur'an, .:1'~, 11 ( ve 30, 23 ı: Oüı:'ıdüz ise,

lıir diriliştir: krş; · Kur'<ın, 25, 47 (ve 7H, 'J-1 1). "Yeni hlı: Var'aUş" (halk cedid) kdiuıeleri Kur'Ull, ıa, 5; :~.l; tiı; ·;~4;'7;'5o, 15 (krş. 11; 49, 99)'da, Ölümden scııın~ ' ilii"iİişJ" '·(r~csıırrı~c-tlon) göswrir. Rıı iki~ d ·· d1ıa, (senedini !gar'.ınt} ;ıikil',t.ılli,yıın) · Mekkı· hmıfındruı nakledilıııiştiı·: 14, ·s tr. 6 vd. . ,', •.

. 21 . Ga.fii.rim rahirn: lm iki sıfat, sık sık h ir ayet in .. (:2, 173} şan sözcfıkleıirıi (c:ıausnlc:) meydana getird,igi Kur'an'da, Allah' ı tavsif ederler.

22 Ve4~dun. ~erim~. Biiinci sıfat Kur'an'da ancak iki defa (ll, 90; 85; 11) geı,,erkeıı, iklı1t:isi ise, lıolı:a lıı.ılunur (.2:3, 116; 27, 10; 44, 49, vs.).

· 2:1 HN {Rilıliotlıeque NationalcJ'iıı 2 ıa ııo'lu Farsça elyaznıasırun {ms.: ıııımus sc:ripfus) fo!. (varııkl -ı 16 v. jverı>o: varak b)'ye göre, Ve asbiıhtu murtehene?ı. bi-'ameli. Elimizdeki taşbaskısında (lithographie), ikinci kelime

İSLAM GELENEGİNDE HUSUSİ DUALAR 13

benden daha fakir hiç kimse de yoktur. Ey Allah'ım! Beni dÜ:~manıma rezil rüsvay ed [ip zararıma onlan sevindir]me ve •benim yüzümden dostuma sii-i muamelede bulunma: Dinimi, helak nedenim yapma ve dünyayı da en büyük endi:iie ve hüzün sebebim, [ilmimin son durağı ,y~.::. nihai emelim] kılma;' .beni;- bana hiç merhamet etmeyeceknolan kimselerin:tasallutunar ·maruz ·bırakma"2·1. . ..,-... ;':<,.

> .h.i' ;;.i;.·:.

._: ,,,., Dördüncü .. dua: bu;.il1Allah'ın selamı üzerine olsun), Hızır'm · duasıdır2·•. Denildiğine göre, Hızır ve İlyas, katŞılaştıklan her bayram·!<• da, ayrılmak istedikleri zaman buduayı söylerlerdi: "Alliıh'ın adıyla •. Ancak Allah'in meşiet buyurduğu . olur!. Her güç ·ve· kudr~t, an~c:-;,Allah :('m dilemesiyle]dir;; Ancak Allah'ın. meşi'et bujurduğaL;6lur. Bütün~~ nimetler " Allah'tan gelir. Ancak · <~ah'ı,nv:ı:ıieşiet bll'y.11rduğu olur. Bütün iyilikler Allah'ın [k~ret]. ·elindedir. Aneak":f' Alla:bh.n u.ıneşiet buyurduğu olur.-;n Kötülükleri Mialt'tan• baŞka-J.kinıs~ :savuşturamaz". . "·;ır.:..... .uu.n0 "! ,

.p·)\fJ;-: •• -:· ···:1•

ııozllllllıı!-itllr. 1\ıı ii~:ılıwü dııa, Mı~kkı t;ırafıııdaıı, 11, sır.· ll vd. Ca'fer lı

ııark:ııı'ııı otoritı'siııc· da.nıııılarak ııakkdilnıi!jlir.

. . ..!·1 ı\iır'aıı ;;, ı ı·ı'tıc, ıııu'iıda zikn:dilı:ii il'ııa ilc lıiı· ıH:nzeşiııı: olıuak~ızm, (1 fz.j isa'ııııı' kısa.lıir dı ın sı ye i· alıı·. M id ıd ı la.\·ck'ı· giirr:, Le Chrlsf de l'İSlam, ı•ııris. J'l;i'l, 1 ı ı, lııır:ıda sahip ıı!ılııgıımuz ılıı:ı (ııwtııi(, Mi:kkı'dc~ıı sonra, d­Oazalı (ii. ;;o;; ıı.;ı11 l).İhya'uulii.ml'd-diİı, ı.;ıılıii·c. ı:ı12 !1:;'1.2; 11:1 vet. 1, 'l;l ik, 1>tı ı·sıTiıı yorıııııc-ıısıı nlaıı ı·z-/,eıııdı (c'i. ı 20;; 11./ ı 7'JO), İthifu's-siide el­muttekin. ııı ı., 1\aııiır. ı:ı ı ı 1 ı.. ı.;;_ ·l'l, ıanıfıııdaıı ;,:ikn:dilıuiştir.

,_!:> Mı·kkı tanıl'ıııdaıı dua. 1'1, stı·. ı;; vd. ilııı.l\hııas ik O'ıııın ravisi /\ta' 'ııııı ntoritc·siylc· ııaklnıilıııi:$1 i ı·. el-Hadır (Fars~·a mc·timk isı:, Hıdr şekliııdc:dir), ı.:ııı·':ııı'a giin·, IX,b;i, iki dc·ııiziıı 1\aVII!-itllll ~·criııi {Coııfluı:ut) armşıınııası

ı·sıııısıı ıda (ı ız.) M ıısa'ııııı rastl;ııııı!'i old ugıı (1\ll;ııı'ııı) c·srarcııgiz "kıılı ı" ııa

gdı·ııq~iıı wnıiı.:i isiıııdir. 1\r!-1. Eİ 2, ı. IV, <ı:ı;;, vd . ...:•' Der Jıer meusimf: "Fııard:ı, paııa.nn1:ı .. " mıı:ıııııyla karı!'llll'llınaksızııı

(kr'!. EI 2, ı. IV, <ı:ı7 1\, ni. 2 ('~1 ), Mckkı·'dc·ki ı Ine tcıpıaıııııasıııda .. (kı':j. EI 2, 1. IV. •ı:ıx /\, soııa dogrıı (iıı liııc(). Taıwrı, Tarih, Lc:idcıı, ıH7'l, ı. ı, 4lfı = 1\alıirc:, ,··cl. dt.(a.g. lısk.j. ı. ı, :ırı;i de· !'i\llıtı yazma ktadır: "1\lıdullalı lı. !:kvdab'ııı

ııııkkııiı.:iııc giin:, ı lızıı·· (el-I hıdır), ı'ıTslilc-r'iu ııc:slimlc!ıı lıiıisi ikeıı, il.Hıs (I•:Ik) isr:ııl ı ıgıılları'ııa mnısııptıır; ııııııJaı·, lıcT sı·ııc (fıac·( ııwvsimindı~ bi'l-meusimi k: ır~ıhı!-iııı:ık lııdırlı ıı· .. ".

14 SADIK KILIÇ

[Sabahleyin] kim bunu üç kere söylerse, yangından, selden [ve ~oyulmaktan:] emin olur27 •

' . ~ ., ' :·~ ' • • • ·: •• T • .

o gü~

Besinci dua2x: Allah'ın Resülü (Allah'm selam ve rahmeti O'nun üzerine olsun), bu duayı (Hz.) Ebu Bekr'e Öğretti: "Ey Allahun! Sen'den, Resülün olan Muhammed hatırına, Halilin olan İbrahim hatırına, Sırdaş2'J 'ın ve [kendisiyle dolaysız konuştuğun kelim'in] olan Musa h'atınna, Sen['den] bir ruh:ııı ve kelimen "alan ·isa hatırına, Müsii'nm _kelamı [Tevrat], İsa'nın İncili, Davüd'un Zebü.ru, Muhaı:nme«l'in Furkan'ı:ıı, va,hyettiğin her vahiy, hi.İkmettiğin her yargı, ·kendisine bolbol lutfettiğin her siiil, ~nalını ınülkünü arttırdığın her zengin, zenginleştirdiğin her fakir, hidayete ulaştırdığın her sapkın [d aıt) hatırına istiyonım. Ey . Allah'ım! Senden, kendisi sayesinde kullann·ın .. nzıkiannın temin · olunduğu ismin iıatınna istiyorum. Senden, Arz üzerine yerleştirip de, onun [bu sayede} karar_ kılmış oldu~ .. a~~ Jıa~1rı,na istiyorum. Senden, semaviit üzerine koylıp da, onun [bu sayede]

, .. ·.ı..··. l..;_.,__ •• _Jj,;..o: ... • :~ ·J.· ... ·~4o.i' · ~.t.l..l.ı. ·;L.i .. ~·d .t)i.i.-~~: : -· ...

r:•; ··. ...., .... ~ ···•ırı,· ···.·. ft!.t ;:;:.; lı·.~;.-:·i~ u.~~~t~'.1 f.;ıl:: . .cu.-:.ıL::::j ··.

· ~ ., r ;~~1.ı:r::j'*; ~~;.:.,. L; ~Y; -•::ı~ __ /\, . ,~~[·v!~::.•Wtiıı!d.ı;ı_ıır~iJ")<~ı:. lltıı.ıd<.Ul..> iiıın,ki ı·ıııntMI< 1 • rı;ıııı·ı·;-' ·ŞluıHrl<l 7.aııı:ıııdırlar: lı"r ıkı !iıtlııs. ıiH fımıçtaf lıulııru1~a~:ı .ııiiı'~~üriirlm~.·- Y.nhıı:->, ıld·tımliı 'gec_,i·ıif "AIIiifı'Uı aılı.\%~·-riJ.i'sıııillalı .. ·ı ihıdı:si (salt bu .sel~lfy_lel)).ııı··:~~~-.; il:sJ-H.ı:ısl;ınııdnııi:t.kgllc-liı· .. ·r-m; 'ti-i'ı': litıyiisd (ıiıagiqÜe) f(ii~iıüıı;, ilgiligiiriiıımc:kt,ı:.dil\ .

1.,. 1 • • . ., •. __ ,._:;,.. ,,-,,_,; .• :"'"' ,·,

·. ,.;:; 'i~·:·.~·/~ •ıt; : .• ".1.· ı. .>.·~·- •. . .. ~ .•..

-· Hıı ııı·.!liıı<'i <lıı:ı. Mı;~<:~tvnı,:ı_ırıııdıuı .ıı:ıklı'ılihıwkii·ılir, ı ı, ~ıı·.frı··:.;,a_• c'ı rivıı_n·t snlC'diui giistı:ı-uıc·z .

..:•• Neciyyilce: kr!-i- 1\ıır'aıı I'J, ~>2.. . _,; ,_.,,'

· '· '···:ı' jisa: it;ii(sdıvı·ıl klıliaıııiu~ı~ ~~ı;uı i Keff;.;ik~.':irmksiniıı,.. Kur'nu 1 . Hı • . •• ~·..... • :. !"~}i.. ı • l. •.ı .. - ••. ~ ... _,~. .....

ası·tiıu· ıııı1mcanlla ·tııslıilıi ili·; Keliinefik(/ i1e. rühike. (_~iiİikii'; (!\ur'aıı 1, Jfı1 ·~} .!:~i.ı.ı<.~. ııislmtlJ·~h, \' b);lalı'ıu; kr.,ııt!i'sh ı" ılognıdıııı''liird{h:u i gl' kii.b'ı!d" 'ı~<;İiııı ıı'llalı 1 \W\~:..Ym"~}rl,<~~ı:~~ ı:ırı~w:giı_ı (tnııJitimı) ~·:ıgmlıgı idiııliı:~ (H7..) Mıisa'tlif!'· HN niiı l•:ır~ı:ıı ,.f) i\. .rlya~~!l}}~!~!ıln. r'JiJI!Bl.\1.': S.i'~ llı, _nıprakj il I 7 ı·. (n:ct.o:: ~ıit~PM' •Hf. Iir-t· ıs·ııııdaj' \.ıı~·2'f7 v·ıv<··ı·sci:' vnrak h( •.. soıJ ı arar 'i\1 ifaddeı:Mkmııııaktadır; .. :'vecN®a ııeciyyike iı'e'Mtifs'tfkltliinike ile''i!lc?nınhce !le bi Tevrati. Vs." · , .. u

· .··, .. :~Lt (H li 11\'i-frl(n ·ı!ı'ı'·rilidı'·ki · Vı\~~ı._·:ı olan) fennan: "hil;liı/•' .şddindıiki-ı sfır.i:ff·iufımiMı··k"i·vı·l llN'iı~iıi'r•'ıii·s~W'2 1 :•dlı~\ızıııasıı ııı giin· tıisfıi i ~i i!;;_.~ .. ·A~ıı;.;;ıı~;. '';,ı~· ık: ;'.'ir'!-~~i·i<)f'tn_\ n o. ,kn.\ ıııak';.: ı~ıntı~HHıiı~i gd('ll l•'ıırkaıı sfi0iiiJ8i, · i~1;G~ı:ıı; 1\iıalııııd:ı, ;.-.ıııııaı ı zaııını ı 1\ı ır'nıı-.;ı.ı_gti;ı!r:nıwk..i~:iıı kı ıllanılıuı~t ı\·~'(K1":?--"1~ıır'aıi · \ 1;_ ,g;_ 1). 1\diıııcııiıı <·tiıııo!ı~jisi v" aıılaıııııııı dair kr::;. R l'ım:t, ay"ı hakkında,

EI l. t. ll. CJ71 vd.

İSLAM GELENEGİNDE HUSUSİ DUALAR 15

yükselmiş . olduğu ismin hatınna istiyorum. Seiıden,' dağiar \!~erin,~ . koYRP . da, onların (bu sayede, kazıklar misali] ,S~~.~_,~lam''o'hivtffa~ği'32 l~ıiiin- hatınna iStiyo~m.' Senden, k~;ı~is(saycilindt;"ArŞ,.:O,Üi yücelmiŞ ;otd'4ğu: iSiiiın·- hatırina istiyorilm. Sena~n;·' maliza biliaret ·· [te~lik~ ,. nezihlik: · at~ fa.Jıt] ·vE(. temiZiii' keıidiSC '[Tahir]' :--olaiifn»Ehadi',, · ''Samed" nıii.p~Ii.~f~~te:' 'boŞlllk!!iu'Z, · ·ıiüfui 1·::etfnemez]; · Tek [V it~] ;1:1

'~l~tı~· 'nezdiılderi [vahiy y()luyia] · Kitablııda [apaÇık' bir nur ;9J~ak] in~i~~- olan: ı ı iSinfn hatinna istiyc;hıılt· S~:iı'cİen, ~~~ii:zün-t<zeiine. k?t:'i:P da,. onun (bu sebeple} aydiiltiniil·ış .,f!Jdl}ğ9; ge_cenin de ''üzerine koyup, onun da karanlıklara ~h:U,rlinmü:f olduğu adin hatirına istiyorum •. Ve [senden], 'A.Zametin · (Gr~deur), Ululuğun (Suprematie) ve Vech [~~t)'ının .. nft;,ı · (lumiere de' ta Face) hürnietine 't&l~p ~~,f~~m!~·. Ki, [Peygamber'fn oiaı1 Muhammed'e ve_' .. aline .m~rh~et. 'eyle~.f Be,li, Kur'an ve ilim ile 'hZ:Ildandır. 'suni~,. te!,llıiıe, klinıina, işitme ve görme uzuvlanma ı;ıiezceı::·'vttliöylece bedenimi, gücün• ve kudretinle yönet; zira, gü'Ç. ve k:Udret ancak Sen'dendir, ey. me'rhametllıeiin ·en merhametiisi olıÜi. AU3.ııım!";~;>. . ·~ .... ·:·:.·= ;';·· . ., ._... :.~:-:· ·.·,·. " ·.:· :·t

·.,. Altıncı dua: (Hz.) Ali'nin, (Hz.) Peygainber'deh iiıiıld,et~.iğ~ne göre, Allahu Teaia zatını he:t' giiii"'-~u keli~eierle ulular ve._ yüceltiri ·'"Ben, ''lillah'ım, a:ıe·ıtılerln R~bblyim.'. Be~: AÜ~hiım, . :Ebt1'cfi . Diri'yiılı [le Vivant], ::EJıecl~'ep._Ay~ta Olanım (le)i'oJıti~riıentai]!acı. Ben;' All!th'iılı, çokYüce ·(el-Aiiyy~=. r~:Ha~tfxe.Ulu'(el-:-~z'jmli: imriı:eriSe)

.. ... . . ~.: •.•. ı . --- ....... _,· :· • . ;.ı.-. J : .• ~-. ~. •• -:" ·.: _ _ : 1 • ; '" :

·.:,.. '·.:.' .; _ ... ;··.:

; :..: j arsa 11iliııd"ııj Arsatr' ;sa pasaglaııı ... old ulıu· . -IW.Vl. ,saglaıuqı , yc!n' sokıılııvı·nlilı:r; knı. ı.-ıır'aıı 7<J, :12.

;:;: e/-Vitı: "l.'iıııp:ıiı·: tck; dft olıııa,\·aıı", 1\ıır'aıı'da 1\llalı'ııı lıir adı olııp, ı.-ıır'aıı kıraatkriııiıı ıwkı:ogıı el-Vetr ~"kliııtk okıııııaktaclıdar ..

::·ı el-mımzilıı fi Kitabilee min /edımke (vc,ya, el-MwıezzeQ; isim, lııırada lııısit lıir ııida olııııı~ ıp, aıııa ilahı lıiı· gücü jsiıııgdcrj ..

. : .. llıı soıı ~akıırı'i n'iıııksi hıır'ıııı'ı 7, ı;; ı vd. yaıısıtıııaktadu·.

::ı. el-Hayy el-Kayyüın. ikiııc·i kl'liııwııiıı t"rniıııı:si lıakkıııda kr:}. <lu~ Moııııot. Le ı'erset du Trône ji\y<'tıı'l-l..:ııı~ıı, MİDEO, ı.· ı;; ıküuııllı, ı<JH2, 121-ı:·lı (iizdlikk ı:ı7 vd.). nı·ııd olarak, "ı·sııia-l· :hiislia"ıııiı ·bu ıızııııca La<lad nlili~i. I" ıır'ııı ıı iliıddci· vı· lı:ıt ırlat ınıılarla öı·iilıııii~t.iiı'. ı ımılam ı lııit iiıı

rl'li·nıııslarıııı V<Tııwk be. ııııılıtı·ııwlı-ıı lııktırın ülaı:nktır.

16 SADIK KILIÇ

~~~.,B~~ id,~~,. b~ka . hlçbi~. "t~~~ · yoktur! _Ben Allal{rln, :·:ftqk!ımıa.~~~ .. A9.im.~p.~~::. (s .. ~l,6):H •. Şen, Allah'ım, A~vv ;y;~ Ö~:tır;;~_plaıi ... Bep'.den l;ta§k~ t~n.,:g ypktu~C Ben. All.AA'~, ,H.er: :.§eYln.ı .v~~~mı"-başlatan_,(M;p.b4t . .,.). _ve. y~e ,h,~r., şey~ -K~~ilisin~ ·dij:jie_c~k,~tduğu .Ben'den.b~at~n yo~ur!-.'l!en Alla4~~; :.Ben~ti:tJ,·, :b~~9- t;w.~ yokt_t,Jıı;, . ~iz . J~~'H-~~~), r:V:~ Hakim· (Ş,ag,~);~f .ı;J,~~.Allfıh',ı~ .• , ~.en'cten başka. ~a11-.:rt yokt_~r, Din Günü'n~ sahibiyiı:n. Ben Allah'ım, ben'den başk~ tan~ yoktur, Rahmiı!., Bleiı~em_8,p.t) ve ,,l_Wıim (Mis~rlcQrdi~ux) 'im. Ben Aiı~h.\m, Be~'den .• baş~atann yoktur, cinlerin. ye _ffi§~J~~-·., ·c,~.ii~~t.iıı · rP·;ı;~~.~siaqu,e] · v;e _ cehe~ıie~lıı .{i~f~m~l ya~'}twısıyinı~ · BeJ;t_ .AJ,lah'ırii,. B.~#~~~n başka. tarin :y~~~ur~,,1 .~~pc;r.ı:T~k-.. , ·91an'im [VaJı~4? .. EJıadd], Saın,t:d lfmpene~ı:a~~~l'j;~~ :ııe., b~,~ Iıe 'd~. bir_ ~ğlll- ficJ.inm~~~ ~·~ [Bi:iYitlij,:)c"~ [F~rd.:- Ş_o1itair~J'ın:i. _~~n, , ~.~·un,~_ ,B,e.ri.'~p J~~ka t~n yo,lt~~r, Tek-W~tr: Im~~reJ'pn. G9rünmeyeni ye görünen,i bj),enim.:.J,'-k K.ud.d;Y.~ ~o•:pı M elik,.· tanrısal inaye~i . ]Je -~~.,:~..,ren ~[.eş-'S~~~~ı;,,,:.ve.'!._.cgüven:,~te_min ·eden ··[el­Mümin]im, Çok Münezzeh,,-,Kıraİ. (le:,:ROi:. el:-Melik el­Kuddiis]'ım, en güçlü ve en muhteşem' Hakim (Doniüı'ateu~: .~}-;~iih11.Y,~~}im, . ,biç~(-,. vert:ı.(,; (f~9.~nne: .. el-Bari) ,)')t~~,p~yıııı, . Bii:~c~' ·. Yiftrrl ~k~;, ye ·K~.~. konubima~ .. fel­~~~., .·ır:el-Ke~i,r;ı-,.,, .«rkMetaı,,,., el.-MuktecHı:, .. eı~K;;thhar) .~~~~yicl.yim (~lc~~~ir), .-..n~:metu_ (~l;Ş,~iıiı) :Ve uluyu~. (el­. ~t}~!h.1~ ~~~~!=lv~ ~ ~fffiı , 1~~~t.~.~ım- ,(~~·u·S\-s,ı~~~ ,. _.v~'l-:~~~~!), . g~~,. yı, :y.~. W.AAfB. ,d~, giz~ini ·_ (es~ş4'ru ve ahia.) ~~enjm, rızik. d~ıtanimiı ·.;ii ·ıiayırlısıy~·(e~-Rezzü:), yaratiı'm~ ve yaratma üzerüıde yegane hakimim .. ıı

:ı? 1-\ıır'ıuı ııı.:ı.

:ıx U ı; iİ<i sıliıt h:ıır·aıı\l;ı JJqı lı n *ekÜ~!t~ tıirlıirl~ı·iııi izlerler 22, 60; !iH, 2; kı:~. ·1' -ı:ı, <)<). .

:ı:• l-iıı iliıtk ik· :("lıi<,:iıııkııdircıı", el-Musav11ir 'ı, kadıu·) onıı izl~_veıı de.\ iıııkr, ad sensum faıılııııı ollımkf Kur'aıı'ııı :i'J, L!-21 aı;ıkladıgı ·ilahı isimkri :ıııl:ıt ıııaktadırlar.

İSLAM GELENEGİNDE HUSUSİ DUALAR 17

. Bir :kimse· b~ duayi okumak istediğin(fe, ·~u müteakip ;fo"rmiıyla :·oirusun'10: "Sen, Tann'sın: seri; den başka tann yoktur;:.". B~ duayı okuyan kimse, Diriliş gününde·:(Hz.) Muhammed'in, İbrahim'in, Musa'nın, İsa'nın ve ·diğer peygamb~rle:rin; yanında· [konaidayan şükür sahibi; seedeli ve Allah'a ibıatkfui'kuİlar]dan·olacak ve ·Öiılara,-:goklerdeki ve . ·. ye'iH~tdeii '~bidlerin· ·işledikleri sevab · · ·kadar ödül 'verilecektir:' · ·· ·· "· _, .. , :!; !::-ı •.1• •:': : .. ·<~ .... _._, -· t.;.·.' -~·-. 'L .... : . .! i 1 • ,.:;:., \

Yed:ihCi' ·dua:! Hz. 'Peyga'Öıberii (Allah!ın-·'.:rahılıetf ve selainf',d•nuri ve Ailesinin· üzeririe 'ölstin),' ··Fatıma!ya•. ~u :d_ifii.iı"' öğretti'1 ! :·'"'Ya'; Hayy, ··ya·· Kayyiifu!T Rahmeffii.'i -ta:Itbp ·e'cifya!UD.i;'~[il.iededu ·ihayet eyle!]. :B·en.ı; 'asla [tanate ·.'aynin] :kt:liaiıJ;irefis'lliie- bıra:kmil''ve benim ·bütün hallerimi islah r~yi~r·r J.j q ·;·.; t~t : . ; f'! n;;_j ··~ı_:~)!\.':, ;~_;. . '-· r . .-~~ ·_; "f-:·. ....

··r..:..:,.ı.:: ,·_:}~; _n:.;;r_. ;,·.· '·• •b.rl:::o : .. ,-ı:~::ı;..-:· .• :; ~. ):_(if.•.t:-•

J~"ii}_,;~xiZlıici dua: Al1a.İi~':Hı:; Resillü·=bu :ifllayı (Hz.) AiŞe'ye [öğret!n~iı:'·ı:ı!n'Ey AJlah'ıinfSeJiideii'i: hem bu dünyanın~: ·hem de öte diiny~ili~·bildİğiriı vifbihWediğim·hayrriiı istiyıOnlfu. [Hem bu dünyanın hem de öte düiıyanui, bildiğim ve hiltııe:aiğiiil;~Şerntideti Sana s'ığiıiıyöfum!.] senden. benneti ve, ona' yaldriliiŞtttan· sözler ile·''amelleri··tai.ep ediyorum. [Ateşten ve;''ona'y.akWl~tırlUi·sözler ile· anıellerden Salıa

· sığinıyorum]. Seiideh, kuluri: ve ·resillün olan Muhammed'in istemiş olduğu hayırlan istiyorum. Kullin ve Resillün olan Muhammed'in kendisinden sana sığındığı hususlarda [yardımını talep ·ederek], ben de Sana. iltica ediyorum

-ııı H ir lıa~kn ili H ll'\ k, ıie·k tıilıiı ki, öııc·C'ki ıilıılaıııa ifıukiıiiı<.li:kf 'l"lkıı" zaıııiriııir,· hil'iııı-i ıe·kii ijÜiıl:> l"lkiı"j'dmı, ikiııci tı·kil ~ıiı'ı:-; 'f''Heıı"l aktanııak

· 1.\e:rc·i(iTC'kt ir., · . '·' .. · · ·

·, ' ·tl · Yi·;iiııci .clıı:ı, 'Me.:kkı ınrafıııdaıı 12, :>tr. ı o ·v(L Elıc::; h. Malik .\f<.\:j)l;ısı.\'ıa l•':ııııııa .se·ııı·il'i~·i;. :- l'iviı_\c':t cdiiılii~ı:i{: . "lkıii ııefı>iıııe: biraknıa!" ~:ıiii{Jc·siııdc·ıı· it ilımni, ifade:, i bı'! llaıılıd'c ı.:<ii'c, Mü,Sned, · Kalıin: ı:{ ı :ı 1 l:/ ı X'J5, e;ı·se:ı !ısk. lk~nıı ı:ıx<J ıı.;fii7x, ı.;;, ·12, sır. x iız.'.·Mıılıaııımed'iıı alıı?ılclık ilitdC'siclir .. (ki~~>wcıı~iııc:k{i;!l{j" ıÜı.:;:ı.· atınar, Coİı.cdrdance et indices de la tradition musulmane, Lc·idcıı, ı 'l:{fı- (q(,iı, ı. ı, 1;) ı H ve: t. :~. 5:ı7 H). . ·1..! (kı:C'k. sPkiziı·ıi:,i .d,ııaı.ı1S ıı;ını~·e· clnlıa ı,:östı:riı?li lziyaddil oldll!-:11 Md<kı'dı: ı ,f,''siı'.' :·ı. vd., ge·i·ı:ksc dııiıııı'ıı üııııaııııııı (!Iz.) 1\i>?c: ik ilişkili vc:n:ıı ilııı ll:ııılıd op. ı·it.jope:rc citato: iktihas Pdilc:ıı e·sc:r, Müsn~dl ı. c;, 117'de: aynı ac;ıklaıııa ~ <T alır.

1:8 SADIK KILIÇ

[c::ste'izuke .. ] Sen' dep.,_ benim_ ~akk~~a t*d~ __ b_~~~~duğun ! ~ey~rln. akıbiteiıi;·· ~~~etllil~;; e_ıi kısa zani~da ~ayıı:ı~ !te'6dü'; .. etliıelii ''. ~l:i~yôri:m, . : 'ey . merham:ef·. '-e~eı;ileiit?-:: . ~~ i:ıJı~rhaıri~t'ii~foi~':Aııaii!.t!" _, .;.; ' · ... : 'u;:;;: ı>L. ·· · · ı,.o •·.

·.~;., :·'ı~ ;iff":'tJ:-::.f ~-\·,,:·r t=:;;-~r:'t .i~i ,~~:;·:.;·~. .i;~: ':.'-.f:.J::ı;~~.;.;·f.;:::

· '-~ <: Doifuzlıiu!~·;ai&a: tl)li-:.:Derd~·nın ·(Hi:J PeygamilJ~jp•gıü) 11~;t:~~iYta :filv~yet -ettiğiiı'«ih~ö~,-ge·e,e ·ra:· a~ tu~~d:uz~ '·klın 'bu ~dil~ yı' }rı.parsii;-;"lier Biriii "tetak~te ·'karŞı güve~d~ 'o~uş olur·1:ı: "Ey Allah'ım, Sen benim Rabbimsin! Sen'de:ıi --başka tann yoktur~ Ey. Allah'ım, Sen'den başka tanrı yoktur. rV:arlıjimı Sana 'iiüveniyonf_!iti '[teveı_tkül]. ·'S.en~·'-yri.ce Arş'ın 'ita'bJjiSilı. Giiç_'~v~ ıilıd'~t'/.:ı:~hcu, Çok Yiice··ıeı:.·Aiıyy: le 'T~-H;itit]" 've •ı uitı· '[eı:/Az~: l'İmmense] olan Al!~·.~ ; "m.Cilıni ·ıadırı. :Rfi&b'ittt' :Orıtiı · Allah'm "'dilediği · [meş~:et] y ... y _., . . . . . . -. .. ' ;rii~j-dn'i.iii-rg6Ht, ifileniediği. iSe, meydana' gelnlez. BUiyo:i-U.riı ki Allah, her şeye gücü yetendir [kadir: tout-puisS~t], bilgisi sonsuz olandır [omniscient: e~ata bi ku1li şey'_ in.] Ey '_Aıı;iliım, nefs_iriideri gelecek 'kotüliikler·'n~, ·perçeminden11 y~aii1ı.yiii1iiğiiı tüm- caııwarin · 'ş~tttifclen . Sana sığıiııyotuffi.

_· ~UŞiWsu.i Ra.hb'iDı,'"ct'osCtoirti'biiyoiii~~rindedir'"15 : · ·. · --. : • ; : • ! :.; .,. : •. • • ; ; -: . ~; : •

· ·:·_· :t~eı:r_·cı;u~qn için uygun ·~aW.t'iiğli'\Tarsayuart -ru;ti-6iöjik ; ı:~~~Ç~f~~J?P.~~-~Jiiif:A~ _pekçÖk ~~ hepterl_''d.ö1eyi' kısa: du'dı:cağj.Z. 'Her· f?~yden. o;rlce', bu yortdeki değerleiıdiinleler. gerçekten gertel ·ç~i-Çeıg:i{lli 'V~' til(&ıauaıeDın esprisinin dişula çıkarlar. Dahas1,

• J •• J ı ' t ;ı': ': .-.~::-) • ! . . ; t ı J ..... • !-ı ~ : . . . .

, . . >::_ı, 1 lqkıı~ııı.ını dııa 'M_~~k~ı'd<:'- ·; ;~. :>tr.l(ı, V\!· l•:lm~ıi-P~r~~:ı·~ıı, Mulınıııııw<l lı. l l!ıı·~·ıfııllıılı tamfiııdmı ııaklc,dilt!U otoritesi üzeriııd~ııdi~-: ıÜiu'd-1 knlıı, l lvı:_nııir lı. ZP_nl (vı,_nı, lı. Malik) d-l:>;ıısarı olııp, (!Iz.) Peywmılwı·'in

:ıslınlııpdiiııdır; iı. :ıı ı l.fCı52 (kı'l$. Eİ 2, ı. ı, ı 17). · '·l'l "cÜ~bbe": · lwlıiııw. yaratık.. 1\r~. 1\ıır'aıı, 27,H2 (vf' Ei :2, ay~ı

lı:ıkkıııda, ı. ll, 7 2)'dc Yarauk "ed-Diibbe' <ıpokaliplik fdiiıı_'l·ımııı sonu, Kıyamet ik ilgilif lıir ı·ıııılıdır. "l'ı,rçı:miıukıı ~-iıkalayat:ııgıu i.ı1ııı eıuılıların şerrindc:ıı Haııa sıgıııı_\onıııı" llıım;ı, Sahihu Müsliıti, 'Kitatııı'z-Zikr, 62= t!d. Alıdı.ı'l-Bakı,

lüılıirc, 1:374 II./ J'l;i-1, of.<>t!l lısk. 1-k.\Ti.ıt, l'J7 2, 1.. 4i 20H1.vc ltın Maci', Sünen, 1\it:ılııı'd-llııH, Ui, :JH7:ı=c:d Alıcltı'l-Hakı, 1\ahirc, 197 2, t. 2, 1275 'de~ (Hz.) M\ıi'ıalııııl<'d'ı, ıiifeıliliı''J:Kruıe Resülu'lla11i ye'murwıii iza ahaznii madca'aııii en neh.-üle ... f ·· · ·'~ ... ~.;

· : :1;;· 1\ııh~ıı i 1', · jr,'daıı lıir alıııtl ülnp', hı ın un hı:ııwn peşinden, Allalı'ııı "pı:rı;hııiii{kiı yakııl:imıyı_~<'agı" lıi<,'lıir yan.ıuk (diibbef ın tnılunmıyacagı kesiıı t<,ıııiıı:ıt ı· gdııwktctliı'. .. _,.

İSLAM GELENEGİNDE HUSUSİ DUALAR 19

bu değerlendirmeler, özellikle Beyhaki'den mülhem olan ve iyice anlaclığılnızdan ve temel cuıiılel~~. I~.sursuzJ tercüme t>ttiğimizden !pek emin olmaclığıiı:riz· [2.] satır' ö3şına geldiğimiz zai:naıı.. gerçekten lkoııu:liun] mütehassı~ ola:n birinin yorumlamasını gerekt:irı:riekte.d:it.' BaY.?.;i.J.Te~eı:w ... 4~ ,belirttiği

~-.: • f.,!" ... , . ·.-·· ·J·•!; • ı •....

gibi ıı,. •Cami'u '1-Wılm'dcf., peŞip~şine yapılan degiŞiklikleri açığa vuraıı·üç vet'siyon· hultinmaldadır. Yine, şunu da ekleyeceğiz ki. Paris BN'ıiC e:n muk~mmel Farsça elyazması 213'17' bölümün birind kısmından yoksim olup, bu heriki doğrudan

· doğruya Bömb~y taşbaskısında [litlıographie] bulunan aynı dok-uz dua· ile başlamaktadır. ·Bizim çevırısını yapmış

·0'1duğumuz astrolojik gelişmeye c1an: [kısa] etüd{:ı,n, bir yandan ayi:n eserin;· "Astroloji bilimi;, . ( 'flmu 1-ahkdm: elyazmaşı: .. BN'nin Farsça eiyaimasi, foL 191 v.-194 v;) bEi.Şhğı.ıtl, taş~yan 51.

·bölümüyle; diğer yand~an da Cami' in İnüelli:fiİi:ip. yerind~. olarak astrolojik.. tercihlere tahsis . et:l:niş . olduğu . farklı .. kitapçıkla ( opuscule)'ıx· karşıliiŞ~ası gerekir .. · · · · · · · ·

. ... '· . . !; ....

_,,, ,ı.:r~. Les encyclripedies .persanes, l'm·is, l'JH(ı ("Hilıliothi:qtı•~ inuıiı·ııııı·", :ıı), :ııı. .. r' ·. :.···.

·17 ıııı dyazııııısııııla <'ı?J:;J:, J;ir!.<dii-:ıT lıa~lık ta~ıı~ Hadaiku'l-Eıwar fi 'liakiıikı'l-esriir. "1 lııalar ilmi" Iı:ıkkuıdakJ-.Iıi.ll~1.ııı. liıl 2 ı 5 v. lvı:rsıı: vamk ıil'deıı Iıa~hı.\ ıp, fo i. 220 v. '.\ı· k:ıdnı· d<'vııııu:d.ı:r .. ı\r:ılıçıi dualar, <;ok m;ı)5:.1ıiı: lıi<,:iıııdc vok:ılizı· "dilmi~knlir vı~ :kı~'ı;ı'~ı ıiıl"ıi,;kkı;f;i" \·ıızılıııı~ satır ııms·i· ıi:irsça lıiı·

.,•· . ·- . :-: . ••'-·-j· , ..

(ı·viri_\ k doııatılıııı:-ıtır. HN ll lilılicıt lıi:qiiı', Naiiııılıkl'ııiıı i~aı·s~:ıı Hııppli;nıt;ııı IZe_\' ll ı::•};} d~·ıızın:ısı hw, lıll _\ı·riıu' s:ııkı·ı· -ııı "ilim" ilıtiva.<'llllı:ktı:ıiiı·. A_\'111 ~ı:kilık

lıkz. ı··aı·s~a Htıpplc·ıııı:ııt ı l·lıı. ı IC'.I· lıirisi ık. katalogıla ııonııal lıiıŞlık Cezmi'u'l-ııltim ta~ııııakıaılıı-lar. ': " ..

. ·ıx Hıı kiiı.:iik ı·sı·r ı~ıızı tamfıııdaıı, ı lavnr.ııı'li lıir Iıükiiıııdm· i~:iıı .\ iizılıııı:-ıtır. HN. ıle- !'aris ll'nris'iıı Ili lı li ot lıi:qıı" N :ı, ı icıııalj'i, hıı !'Sı,rin orijııalinc

. · · dq\il; li ı kat ii( d.\ n:I.Hıası ı u ı li ı ıılı: Aralıc;a ~·<'virisiiiı··, sı.Üiippr. Amlıı;ı~. 252 1. fo!. ,:• .JIJ'}: v.- lv•·'lnu: vamk ı+ 12 ı .r. ıı·ı·ı·to: varıık alldyıızıüiisi ·olııpj; şlı ·haşlıgı (foL

ın<ı v. iv"ı·so: v:ıı·ak hi, stı-.2:1): el~Hıtiyaratu'l-'alaiyye ·ji'l-ihtiydrati's-.. setnıijyye.ıııırada (Pi vakti'd-dua), sıınııııa dC!giıl'liıl. 120 r. stl'. 22'deıı foL 12 ı

1·. ·;;ı·ı:. · 12'<' kadar dıı:ı. iıın:kııir. l•:ly<l{-liiHl?h .. lıan:kı:siz küçiik !t~IJ rPLyıızlllası lıaliııdntiı·.' -Anııwa ı:ıi;o: liıL 'l'J- ı:ıx ·(göriÜıııc:ıli), aynı-.lıaıilıw< ıa:ıııııakll! .. AmıH;a 2:i'J2 is(', ei-Alılciimu'l-alatyye fi'l-a'lli.mi's-serniıiyye ıi;ı~lıgı alunda (fol. 2 v., sıı·. 2 vıl. ) ~Tı· alıııaktadır. J\~;ık vı· lıarc:kdl'lllllİ!$ olaıı ııwtin, J:l satırlık 57 folios Ivanıki ılan lll<'.\ daııa gdıııi~tir. Koıııılar ~t·ıııası fol. :{ v. lvı~rso: varak !ıl dc·ılir. (Pi vakti'd-duii) ıııı>?lıgı ilc· fııl. 5·1 v., sır. :l'ılı·n li>l. 5:i r., stı·. IO'a kadar dtıa.\ ı .iıwdc:r.

20 SADIK KILIÇ

. Şinudi, Razi'nin kısa dua kitabına gelelim. 14 no'lu notta ·da belirtildiği gibi, müellifimiz [ eserindekil dualarını Ebu Tali ''el-Mekki'nin Kutu'l-kulüb'undan seçmiştir. O, dokuz metin

.. hellilenıiŞ ve bunlan bir düzene koymuştur. Önce, (Hz.) . Muhammed'den önce gönderilmiş beş peygamberin üçüne nisbet edilen üç parça: Adem, İbrahim ve İsa (Nuh ve Musa bırakılmışlardır). · Adem'in duası, Cennet' teki hatasından (Kur'an,-7·,::ıg..:.Q3; 20, 120 vd.; krş. 2, 36) lieri'gei~n "piŞtılıanlık ve tevbi:!Si''yle (Kut~a.ti 2, 37) alakalıdır. İbrahim'in duası, onun müslüman' · şahsiyetinin yeterince·· çarpıcı . ·alıiiayan ' · bir

. ;ifadesidtr.: ·'Bum:ckarşılık, (KW:'a.IJ. -4; 157 ·'vd: ,:,iun alıŞıldık •tefsirine ·;göre;·· Meryem'in Oğlu, Tann tarafindan KendiSine doğru "yükseltilerek"; mucizevi bit ·biÇimde ölümden kıitful:muş ise de), bütünüyle Passion [Acı, ızdirap~ 'katlarulan elem} bakış açısının hakim . olduğu İsa'nın dilasi ise, tipik bir anlatım içermektedir: "benden daha fakir olan kimse yoktur''. Son yakarışı olan, "Bu alçak dünyayı. benim en büyük · kaygım kılma .. " ifadesinde olduğu gibi, burada da, (Hz.} İsa'iıin, müslümanlar nezdindeki geleneksel duruşunu bulmaktayız: Allah'a bir tevekkül modeli, kutsallık ve saygınlığı [saintete], takva . ile zühd anlayışının doruklarına ulaşan bir insan .. oıciğandışı (l'Etrange) Hızır':ıİı o garib duasından sonra, son beş dua ise, İslam Peygamberi [Hz. Muhammed]' e söyletilmiştir. Ebu Bekir tarafından aktarılan beşinci dua, özellilde güzeldir. Bu aynı zamanda, en uzun duadır da.

Şayet bu küçük antoloji gözden geçirilirse derhal görülür ki, 4. ·dua majik [kötülükleri savmakla ilgili] bir duadır. Halbu ki, 6. dua, [Allah'ıJ bir yüceitme duasıdır. Bu iki tarz dua bir kenara bırakild.ığ:ında, geriye, hepsi de talep duası olan yedi ·dua· kalır. Bunların da hepsi, · birinci tekil şahıslıdır.. Dahası, dua eden kimse; tamamiyle, sadece kendisi için dua eder. Tek bir iştisnasi vardıt bunun: üçüncü duada (Hz.} isa, şöyle der: "DostU.ma kötülük salma". Bu, tek aracılık [şefaat]tır.

Hızlı lıir :şı~kiltle giiz atıldıgında :?LI nı:tke ortaya çık?..r ki, bu eserdeki duaya tla.ir bcilüm, Cilıni'u'l-uliiın'ıın uygun dü:şen bölümünden oldukça faı·klı

· olııp, lmnurıla lıirlikte lıeıı7..erlikkr ek göz ardı edilemez.

İSLAM GELENEGİNDE HUSUSİ DUALAR 21

Bu iki dua karakteri, . yani birinci tekil şahıs kalılımda dua etmek ve yalnız kendisi için istemek, istisnaiara rağı;ı.:ıen, husu.si İslami duanın karakteristik. özellikleridir. Her halükarda bunlar, Kur'an'ın örnekleriyle ahenk içindedirler. Bu hu;Şus, bazı açıklamalara- değer görünmekteçlir.:i

' . ı : ~·: : .

Kelimeler, formüller ve. Kur'ani mesajlar;: görüldüğü .gibi, · Razi'~ . bize :bildirmiş -ülduğu dualarm hen birinde vardırlar. Yine, İslami bütün duaiar-.::.:b:u •. :unsurlardan örülmüştür. Meyı;lana getirmi,ş. Qlduğu genel öz~~ Ne~karakterin berisinde, Kur'an'n;ı.;;ke.n.W,s( bizzat:. s*. sık:;,şah.si .ve :hususi duadan bahseder. ;;İster ,,,bu,: -konuda bit: :bilgi .· ver;r;niş- .olsun: .sebatsız kimselerin salt çıkarcı dualarını taklit et:m,emek {41; 49'-51; 70, 19-25, vs.; krş. Kitab-ı Mukaddes [BibleJ, Meza.tİıir [Psaume] 78~ ;34-37, vs.); başkalarına yardımcu~P;na end:i,şesi:taşımayan _egoistlergibi, boş.yere dua etmemek(:l07. Sure}; (öte y~dan] Allah~a.tam bir tazarru' ile dua e'Qnekgerekjr;('l, 55 yd.;,~ı1, -9Q; 40; 60); Ail8h duayı kabul eder ve [dua edilmesini] ister (2, 186)., isterse;.~ çok farklı kimseier: -Firavun'l;I.Il kansı (66, 1 1), Ba.J.ıgm karriıiidakLİnsan (ypni, Yunus: 21, 87), Mekke'nin polite.ist "müşrikleri" [associateiu"s]. (8, 35; 23, 117),. (Hz)

. ,_M.uıiap;ıwed (ı 7.:.~0 vd., v,s,), müsl'Qman {iki koruyucu,şW:~, el­

. Mu'~wM;etan:i: ::J1.3 ve 11,4).•. cen:q.e:tteki• seçilmişler (10, 10) tarannd~ yapılıi:ıış dualarıp.,_ ımılarını yeya metiİılerini ihtiva etsin:, vs; Bu kulvarda, Üç •duacı -l>ir'Q:irinden ayn:ıirlar:· İbrahitn, Musa ve Zekeriyya. En gelişmiş dualar da, Arabça, gittikçe artan uzunluk sırasına göre, İbrahjm.':i:pk:Uer (14, 35-41), İ:ı;nran Ailesi'ni konu alan Surede (3, 191-194) olduğu gibi, ilk Suredeki (el-Fatiha) müslümanlannkiler, Zekeriyya'nınküer (3, 38-41) ve Musa' ıun.lriler (20, 25-35).

Çok güzel tapınış (adoration) (Fatiha; 10, 10) ve jrüceltiş (tebcil: louange) (Fatiha; 3, 26} örneklerine rağnien, Kur'an'da dua he~en hemen, Razi'nln. küçük dua nsalesinde olduğu gibi, bir talep duasıdır. Bir yanılgı değilse, çoğul kalıplı sadece beş dua metni bulunmaktadır: ehemmiyeti, gerçekten emsalsiz olan Fatiha Suresi; 2, 186; 3,8; 3, 190-194; 25,65 .. Razi'de de olduğu gibi, Hüküm Günü Kur'an'ın şefaatçiliği reddetmesine (2, 48; 40, ı8; 82, 19, vs.) uygun olarak, bir başkası için dua oldukça nadirdir. Bununla beraber bu konuda bazı örneklere

22 SADIK KILIÇ .

, ,, d,e . ras1;:l~aktadır: (Hz.) Muhamnıe4.'irı bçışka, :ins3nlar ıçın olan duası (9, 80.90.103), müslüma.İılann·yaşlı ebeveynleri için olan dua (1 7, 23 vd.) .. ·

Bu bilgiler~ Kur' ani · dualarm genel nitelik ve özelliğinin (tonalite), aslına bağlı bir biçimde Razi'nin {eserinde naklettiği] dualarda yansıtılnıış olduğunu göstermeye yeter.. Hem

. , . geçmişte hem ·.de şimdi de49 ; . hususi · sünni duaya· dair . yapılacak geniş ·hfr inceleme, kuşkusuz· aynı neticeyi verecektir.

, , . B.unun yarusıra, sonraki aSır larda,. yaygın· , l;lir . sufiliğin5o ·.ı kazandırdığıbir takım müktesebat ·da [söz konusUdur}: rikkat­-.. iJmlbi müdb çok içte~ dokunuşlar, . özgür tonwe ifade :üslübu·, ·ruhsal derinleşme_ .... · . . . -, '· ·

.. .-.:.·ı

Ama; hususi bğ- araştımıanın da,. isna Aşeriyye Şiiliğine . " ayniması gerekmektedir ... Sıkı sıkıya :İmamlann haberleriyle

karışlll1ş · · bulunduğundari, Şillerlıı · zahldane · · . duası, bir okyanustur, :[adeta]5 1 Bir taraftan· pek tabii ki Kur'ani yönelimleri.-. muhafaza. ederken, O, defu bir şekilde de Sünni

;j .duadan .aynlır .. Burada· hiç. , olmazsa, İ sn:~ Aşeriyye .nezdinde ··' \oldUkça şöhret ·.bulmuş. olan. bir. metni zikreiiıiek; çok isabetli

olacaktır. Bu, yerinde• olarak "ibadet edenlerin• zineti, süsü: Zeyne'l+Abidin" lakabı veriimiş olan V. İmanı Afi: b: el.:Hüseyn'in isinl altına yerleştirilmiş bir duadli. Burada dini his, tevafuk ile zıddııun ışılışıl parıldadığı Arabça bir belağatin güzelliği altında ortaya çıkar.. Kendini böylesine muhteşem bir şekilde

açm~, açıkca, İmaromkle hiçbir ilgisi yoktur. Ve Yine de,. bu, _,:: .. ... )

: . ~ . i .!! . . ···:: .. '~' 1 (,'!agdaş Mısu·'da şahsı dua uygl.Jlıpnası~a .d.air bk;:ı, Mohammad

F'etdlı ve ,Jacques .Jıımier'in ımketi: hıvocaticms pour les momerıts de lajoumee, MİDEO, t. 10, I~ahire, 1970, 271-2H6.: Bu inceleme, bu hususta farklı ya:? ve

.•. ll lirtiinılardan olan yedi kiŞiyle yapılmış könuşmB.ıiui ihtiva' etmektedir .. 'i' r . ' ' : · ,.r,o -ci~Eii'sii.n (ö. ·'H emt, 481 H. j 10H9)'nirt son derece 'meşhlİr bir sufı · ·;eseri: uiüri Fars~'<i'- 'Müniicat, •P .. -~erge de· Laugier de Beaurecueil ·tarafından,

şııtıa_ııı:;,.,bir.ı'lŞunuş ... ,il~, ya.Jnpı;f,a_, tercüme edilmiştir:: .Ansari, Crls :du coeur, Pıuis,. ~indl;ı;:ıçl;, 19~~- . ·

..... , > ~ı. B~~c\~~··Şe;rh Abbas cl-Kumnıı .(§. 1359 H.jl94l)'nin Melii.tihu'l-

. . ı . ı.' ı;.. . . ' . ~ ·-· -~ . . . . ' . . . . ... ciniin ısinıli antoJojisiııi zikreunek v~. tasvir ve taıııtımı için de, l'Annnalre de

'H['EPHE i {R~r!ü(;ii' ·dt\~- scienc:es religieus~sj; · r.:: 'xöil, l9Hi-ı9ğR, 24'.2'e '•' ·~fııickrınedc'lmluruıak kafi gelecektir. · '

,ı·.!· .. :;: ·..• '· ..

İSLAM GELENEGİ.NDE HUSUSİ D.Ui\LAR 23 --~: ··;1~ .· . -- ~;.: :.

. ':-~;_ : :-~-~.-~~;:,'.. _:_

çok yukarda R-azi'nin [tasiıif et:BgirsUnni karakterli dualarda ·gôsterriıiş'oltfuğuriıuz iki karakteri arzediyorsa da, vilrgusu ~~bn derece :tıtrkııa:rr. '· · · '· · · · ·

·GÖNÜLDEN iÇTENLiKLE İSTEM.E DUASI52 . . : ... ',. .. --

• ;. _;<; --~; .' .·- --~ ..:.- _:.

·'' "R&hmü.n ve R~inl'olan Allıilb.'ın adıyla. : •• :_;_,_;_J-•.J.:--'-; ?.:_:!.!if··· .... i~~ -_;!.i..r:.-~ :.FU . .:. -: •. .:.-·.·

"Ey Allahım! Eğer benim azığım, benf'· 'sana ul~tıranıayacak kadar . yet~.J'Siz ise, ~aıı~ , ~sonsuz teV'~kkiiliiiri var! · E,ier , · gün'a-ıtifu . beni . Seniri .. aza~ın4aıi ·k()rfijıfuybrsa;'.fWiU:nf bana"'kendlliıi, senin aiabmdan tam :ın{ gü'Vtiiıde hiSSEi~~'ı',' 1 Şayi,t beÖ~~'; hataılı beni Se~i;iı cezana' < maruz bi~itsa~"'~{siijı~;· olarij .-itim~~ . ve gjl.venlin

. baıia~ VSe'nin. [d ve mükalat] Üe ö4liiünü' iı~'JJ~i verir.' Şlly~t, ·Seninle likaya .' li~it · · rilliıa :kt,.fiüiitiridaki;,' ·llim~m · · ·b'E;r,.i gailete' düşürürse, Senin cöliiei+liil~e ':iiiiikl~·~in b~i:fie

: . . - . - -·ı·~ ı -·;ı} ı . . , . . . : ·. • '_!i ••. i. .. • .. . .

uyandını •. Ve şayet, beni ·sen,deiı ayli'an aşırı ısy~~ :beni''üikütmüşse, senin ~i.'i('-~l haberi. bana ihlst~~t 'billiŞetniiŞtk.;: r.:.~. . . '.' ',"_ .. ;: ·'·· U'.~;J(, . ·_;; . '·' ... , ' . ';·;.. .. '' ... ,

··1· •• ·~ ::~·..::;.,:~ .:.t.:i,:;_::. :. ; .. ~ .. ~'•'-· : ~~.·~·.ıi ~·:.1 .· .. :··.?·-~·;..:':-1."~

. .:un_,,) vechiıim· 'envat-ı ·ve ıt\ıd.siy~tiılifi''iilyilari'bu~~~~e rsiiı'a 'ya:ktl'rıyöriı'm,'-'lil:'e'rli~et'iiı'irı· ~uhabb~ti.; ve ıütfüıiun letifelı· iıtürttieHhe Sana·':"yat~anytiiıüJı:· yüceliğinin ve cömertliğinin beni isteklendirmiş ve teşvik etmiş olduğu ümidi, sana yakın olma, huzuriında kabul görme ve Seni [n cenndiıii] mililaiiede etine · ümidim.i · g~rçekleştir. İşte ben, keıicfimi Senin · -ra:ıim~t ve tt!Vazli · [atV ü .~~~1 rüzgariarına bırakıyorum, Senin lüttıfl~ın yBğJnürlar: gibi yağmaSlİla can atıyoruin. Senili gazabın~~· 'Jtaçıyor, nzaıia sığınıyonım. Nezdirie [Ce:iiıil sıfatiarına] ,_., sığıiımak için Önünden [Celal sıfatlarındaiii kaçıyonım. İhsan ettiklerinin

• . -- - :. .•.!.

'-..! d-iıııaııı Ali lı. d-Hüsı:yn es-Seçc;ad, "Zc·:yııı:'l-Abidın" (ö. 95 H./714), el-Münaceyiitu'l-hamsa aşere, "el-Hiimise: Müniiciitu'r-riigıbin", es-Sahifetu's­seccfıdiyye, Reyrut, ts. 240-242'in ekimle .. Farsı;a olan antolojisinde eş-Şeyh Alıhas lı. Muhamıııı:d Rıda d-Kuuııuı, Me!atihu'l-cinıin, Arahça c;ev. es-Seyyid M.l<i. "ıı-Nıın r.n-Nec:ı:fı, lkyrut, Miiessı:;wtıı'l-Vda', 1404 H.fl9X4, :.!56 vd. tarafıııdaıı yı:ııidt!ll ı:k alıııaıı ııwtin.

24

en • ~!l:Y,?o~Ms:qıt,, 9ffli.~ .. ~~iyorum,- Senin, lütuf ve bağışianna güv~11iyc;ı~m. Ş,-rn.~ .iP#~~~ otn,ıazsa hi'Çbit' şey değilim.

. . ' ·-- _..... . ,ı !.-ı!:.;;:·- :j.

-: !·;: :~-: . .

Ey An*~! sen~ ş~l~tiİıdit/iı'ezdinde talep ettiğim; se_niı:ı himay~nd4' ,'. . s~a ~-· kaqı, istediğim!· iyiliklerine mij§~aJF,, .. el . , ~:çıki~~!?-riaJt:~ı::' ~hıif.'~ ;aoıu; · 'cömertlik;·ı ·ve;~­lütl,J,~!lı'WtJ~a .. ~arŞı ·~~~usfunış~ ·' butiiiı'" 'dlleğfyle lütuf.,

- l. _ı-.; .""ıo.J..,. - 1 • ' • 't· . 1 .••• ~ ~ .. • • ı -- : . -· ,. . . bulutl~ı ;Çağırap,, nzaiıı istey~n llen,' '··sillia geliyc;;~m!

Kfi'~~~ ... !toiı;ıi''.'yönelıyor;'''Jiıtuflannda" kanmak ' için [h~rwı~f)~~yo~/ ~~zf:\~de · tii('Yüce 'liayti arıyorum; Ceı;naW;ıb.ı . ~ıığç~le#iie' · (töğj:ii'. llerllyonim·,<· v echihi [Zatını·i' Y~i).~ ., ,.·,. ~!liıit_ .. ···:_' arz~byÖ~~~ · ... k'apını';' · •çalıyorum,.:! alç .. lraönill.ıülfiL-)e "-''6iC···ıdifw....-"-'~ ''v'f{' A:zhlıietin.e:•' 1bo n ~~ .$~"·i~-,~.·>t.;.;3j; -Lm-Jfı..·-~----···J ·.· ·.. · '-:· . · ·yu eğiyorum. Oyleyse 'bana, 'yapmaya ·eh'll-:Old'llğıın•lütufUve iyüiklerinle muamele et, benim d uçar olmayı :hak ·etmiş olcJuğum_ şid_det y~ çetinlikle. muamele etme. Mer~ametin aşkına, _ey_ m~rh.amet'·''e'd.~til~rin en merhametlisf· olan

~:;;~:;~::~::-::· ~'.:·:·:·:::~:~·~_:_::ı:i. .~:<::;_.~-~~~-o<~~c;,c: . ·, :·~'.:",:'ı:, :1 : ;~"; ;;J,:·;

, , , , Jf.J?;u;:r _d\1.~ .Jf.uıvm-~aı. :-Ic'iiliôruqlie] duadaki testı:iilil<>ve sert.liktep., sık:ı,l.ılri~: ıi2;aki!i' .. BUJiuhla beraber yirie de sadece sabit.· bp- ~~till;{<qlan.';1l.{(parÇ~ i'~1aiı:ıi duarliiı · enginlik ve ge!ljşJ.i~,t~ ktıı{e' }irikani verniektedir [bize]. İster· Hind mmŞtt'ıi,: ·.ıt~"e.ı:~e': ş~--'.ı veja1 ı 'Bit ·'baŞka' "kö~n1i' '· .:ol\s1:ınlar: de:.,:.,·,,..~~I~ 0 ı)'· .. J• tu~ ';(ari_ı dh3j~1'-cf~L ;Ôİü.ldü't;;v ·~"bt J,tecl . •bk;iar>~1·~ ':;'·~-~~. ,qzyc ir: u: 1 ::: 1-i":"·:.· ,.,f!..., ... 5 .... _gı. ~.-.e Ş y.ı;ıau.

(!'!vqlı:ı,tı.w~).>:-3 fr>J~'ı, ... -~~~:. as~- ~~-~~rlhl ,. taşıyacak· : olçu:ı dualarnun yelpazesiiii· d'aıia aa aÇi.p' yayfriayti. -iJ:Iıil{~ .l'Jeteizektıii:-•