[RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes...

470

Click here to load reader

Transcript of [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes...

Page 1: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

m i g e l d e s e r v a n t e s s a a v e d r a

maxvilgonieriidalgo

d o nk i x o tlamanCeli

wigniI

gamomcemloba <<saqarTvelo>> Tbilisi 1992

Page 2: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

migel de servantes saavedra(1547_1616)

samas ocdaTxuTmeti wlis winaT madridSi wyalmankisagan gardaicvala yvela droisa da xalxis erT-erTi udidesi mwerali, `d o n k i xo t i s ~ saxelganTqmuli avtori _ m i g e l d e s e r v a n t e s s a a v e d r a.

migel servantesi daibada 1547 wels 29 seqtembers, madridis axlos, qalaq alkala de henaresSi.

migelis garda mSoblebs hyavdaT ori qali _ andrea da luiza, da vaJi _ rodrigo.servantesis bavSvobisa da yrmobis xana wyvdiadiTaa moculi. bevri araferia

cnobili, garda imisa, rasac TviTon gakvriT mogviTxrobs `don kixotis~ pirvel naw-ilSi. bavSvobidanve moeqca igi sastiki siRatakisa da kidev ufro mkacri siamayis at-mosferoSi, rac Cveulebrivi movlena iyo maSindeli espaneTis Zvelebur, gakotrebul aznaurTa ojaxebSi. misive sityviT, cnobismoyvare da cqvit bavSvs Zalian uyvarda quCis momReralTa mosmena, moxetiale msaxiobTa warmodgenebis cqera, agrovebda nabeWd qaRaldTa faratinebs, gafacicebiT da xarbad kiTxulobda yovel najRabn striqons. foqroben, servantesma pirveldawyebiTi swavla mSobliur qalaq alkalaSi miiRo, Semdeg Sevida salamankis universitetSi (romelic maSin cnobili iyo mTels espaneTsa da evropaSic) da iq iuridiul mecnierebas swavlobdao. sala-mankaSi axlac uCveneben adgils, sadac TiTqos idga saxli, romelSic gaatara ser-vantesma studentobis dro. magram yvelaferi es dausabuTebelia. saerTod, misi cx-ovrebis pirveli oci weli kargad araa Seswavlili. albaT, servantesis mama, Raribi dastaqari rodrigo samuSaos saZebnelad qalaqidan qalaqSi daxetialobda da 1560 _ 1568 wlebSi mTeli ojaxi ukve madridSi cxovrobda. ufrosi Svili rodrigo flandriaSi iyo, mefis jarSi.

1568 wels servantesi gamoCenil humanistis xuan lopes de oiosis mowafea. oiosi salamankidan sasaxleSi miiwvies da migelic Tan waiyvana madrids. goneba-gaxsnil ymawvils adre gaeRviZa SemoqmedebiTi muSaobis wyurvili. 1569 wels lopes de oioss daavales Seedgina alegoriebi da devizebi mefe filipe meoris colis, udrood gardacvlili dedoflis elisabed (izabela) valuas katafalkis Sesamkobad. man TanaSemwed airCia Tavisi zogierTi mowafe, maT Soris migelic. migelma dawera epitafia, soneti da elegia. lopes de oiosi servantess uwodebda `Zvirfassa da say-varel mowafes~ da mudam imeorebda, migels araCveulebrivi unari da niWi aqvs, swavluli iqneba da saxels gaiTqvams, _ gaxdeba mecnieri, gamoCenili RvTisme-tyveli, anda leqsebis mweralio. im xanebSi dawera servantesma patara pastoraluri poema `filena~, ramdenime soneti da romansi, romlebsac Cvenamde ar mouRwe-via.

maSindeli madridi arafriT ar gavda myudro qalaq alkalas, madridSi arnaxuli oromtriali da Rrianceli idga ganuwyvetliv.

filipe mefe, naxevari zRvadaxmeleTis mpyrobeli, ulmoblad sdevnida sakuTar Svils, ufliswul don karloss (1545_1568). ambobdnen, don karlosi ewinaaRmdegeba mamas da mis despotur politikas ar iziarebs, saidumlod l u T e r i s1 mimdevariao.

1martin luTeri _ XVI saukunis germanuli reformatori (1483_1546), kaTolikuri eklesiis mowinaaR-mdege. igi jer TanaugrZnobda germanel glexTa oms (1524_1525), Semdeg miemxro Tavadebs da moiTxovda meamboxeTa gaJletas.

2

Page 3: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

amas ki pilipe aravis apatiebda. igi koconiTa da devna-wvalebiT cdilobda daSlis gzaze damdgari monarqiis SenarCunebas. mamisagan dapyrobil samflobeloebSi cecxliTa da maxviliT nergavda kaTolikur sarwmunoebas.

im ambebis gaxseneba, rac sasaxleSi xdeboda, sastikad iyo akrZaluli. ma-gram sasaxlis Sesaxeb xmebi da Worebi mainc saxlidan saxlSi gadadioda, niaviviT irxeoda qalaqSi da aRwevda migelis yuramdisac.

taxtis memkvidre xeibari da naxevrad giJi don karlosi yvelaferSi mamis winaaRmdegi iyo. erT dRes gaiges misi gegma _ flandriaSi gaqceva da ajanyebul eretikosTa winamZRoloba. pilipe aRSfoTda. don karlosi daapatimres da marto Caketes sakanSi, sadac male gardaicvala. igi naCqarevad da upatiurad damarxes. mefis brZanebiT sam dRes madrididan ar gauSviaT arc erTi kaci.

ori Tvis Semdeg gardaicvala pilipe meoris axalgazrda coli, TviT don karlosis yofili sacole, elisabedi. ucxoeTis samefoebma gangaSi atexes. safrangeTis dedo-fali, elisabedis deda ekaterine mediCi, awyobda don karlosis sapatio dauswrebel dakrZalvas, ugzavnida pilipes isteriul werilebsa da SekiTxvebs. romis papic ar CamorCa mas, pilipes jibrze marTavda don karlosis mosaxsenebel panaSvidebs, ugzavnida sagangebo elCebs dasazverad...

da moulodnelad, papis mier mefe filipesTan samZimrisaTvis gamogzavnili erT-erTi elCis _ kardinal julio aqvavivas Camosvlam gansazRvra migel servantesis mTeli momavali. servantesma gaicno kardinali da 1568 wlis damlevs Tu 1569 wlis damdegs, Tan gayva romSi kariskacad. italiaSi dahyo servantesma 6_7 weli.

cnobismoyvare da daucxromeli gonebis Wabuki uqmad rodi iyo. momavalSi didma mweralma sargeblianad gamoiyena romSi yofna, sazRvargareT cxovrebis wlebi, Seiswavla italiuri ena, gadaikiTxa XV-XVI saukuneebis italieli mwerlebi: tork-vato taso, ariosto, sanaZaro, bembo, Cincio, bandelo da sxv.

migeli pirvel xanebSi mTeli dReebi Tavisufali iyo, umiznod daxetialobda romis quCebSi, guldasmiT aTvalierebda siZveleTa muzeumebs, suraTTa galereebs, arqivebs, aRtacebaSi modioda romis warsuli didebis warmtaci ZeglebiT, nangreve-bis sidiadiT, xarbad ismenda italielTa xalisian saubars, bevrs kiTxulobda, swavlobda. yvelafer amas adasturebs mis TxzulebebSi gafantuli sayofacxovrebo dakvirvebebi da calkeuli Canawerebi.

aqvavivas jer sul miaviwyda Tavisi mdivani da mTel dReebs papTan aRa-mebda. Semdeg gaixsena igi da datvirTa uamravi mosawyeni, damamcirebeli dava-lebiT. julio aqvavivas mdidrul saxlSi buzebiviT ireodnen mliqvneli patrebi, atrieli berebi, gavleniani eriskacebi: migels unda moexsenebina aqvavivasaTvis, gae-cilebina momvlelebi, gadaeca davalebani, moexada bodiSi da sxva.

magram cota xnis Semdeg kardinalis misaReb darbazebSi mosawyeni poli-tikuri saubrebi moulodnelad sayuradReboni gaxdnen misTvis.

am dros xmelTaSua zRvaze mzaddeboda Sejaxeba TurqebTan, romlebic didi xania emuqrebodnen zRvidan mTel samxreT evropas. Turqebma zedized daipyres xmelTaSua zRvis ramdenime kunZuli da saWiro gaxda qristianul saxelmwifoTa darazmva maT asalagmavad. magram safrangeTis mefes ar ecala _ garTuli iyo Tavisufal moazrovne hugenotebis _ kaTolikuri eklesiis mtrebis xocva-JletiT. avstriis imperators dro ar hqonda _ Sinauri areuloba uSlida xels. inglisis dedofal elisabe-disaTvis ar iyo xelsayreli am omSi Careva, _ mis sanapiroebs ar emuqrebodnen Turqebi. portugaliaSi Savi Wiri mZvinvarebda... sasowarkveTilebas eZleodnen italiis mdidari respublikebi. maT aqamde, XVI saukunis meore naxevramde, xelT

3

Page 4: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

epyraT xmelTaSua zRvisa da adriatikis mTavari bazebi. axla ki yvelafers kargavd-nen da Svelasac arsaidan moelodnen, roca uecrad uaxloesma mezobelma da Zvelma mterma, romis papma, SesTavaza kavSiri da daxmareba.

romis papisTvis naTeli iyo, rom mezobeli veneciis ganadgureba misi sakuTari daRupvac iqneboda. papTan erTad espaneTis mefe filipesac Tavisi italiuri samflo-beloebis dakargvis SeeSiunda da Sevida TurqTa sawinaaRmdego kavSirSi.

roca gaerTianebuli Zalebis mTavarsardlad dainiSna saxelovani meomari, pilipe meoris Zma don xuan avstrieli (1547-1578), da espaneTis qveiTma le-gionebma iwyes dena italiis navsadgurebSi, servantesi daukiTxavad wavida kardi-nalis saxlidan. quCaSi igi SemTxveviT Seeyara Zmas _ rodrigos, romelic flandri-idan Camoyoloda legions. migelic Zmis aseulSi Caewera da ori kviris Semdeg, 1571 wlis 15 seqtembers, xomald `markezaTi~ mokavSireTa flotTan erTad gae-marTnen mesinisaken.

1571 wlis 7 oqtombers ori mowinaaRmdegis floti pirispir Sexvda erTmaneTs lepantosTan. brZola sam saaTs gagrZelda. asocdaaTi aTasi Turqi daiRupa, rva aTasi daatyveves, xelT igdes asze meti xomaldi, ormocdaaTi gaanadgures, oci aTasi mona qristiani gaanTavisufles TurqTa borkilebidan. es iyo sruli gamarjveba.

lepantos brZolaSi gamarjvebam aRtacebis quxilad daigriala mTel evropaSi, xolo espaneTis sasaxleSi gamarjvebulebs gulcivad Sexvdenen da winaswar gadawyvites, ar gaenebivrebinaT isini jildoebiT.

mefe filipem damSvidebiT moismina sasixarulo ambavi da gulgrilad SeniSna _ don xuanma moigo omi, magram misi wagebac xom SeeZloo. Turqebis sisxli eretikosTa sisxlze iafi iyo. amasTan gamarjvebis dideba mis raind Zmas _ don xu-ans ekuTvnoda. sneul pilipes ar uyvarda gamoCenili vaJkaci.

servantesi ugrZnobel mdgomareobaSi gaiyvanes brZolis velidan. didi vaJka-coba gamoiCina. yvelaze gadamwyveti Setakebis dros, mZafri ciebisagan gaTan-guli, loginidan wamodga, baqanze barbaciT gamovida. kapitnisa da amxanagebis rCevas yuri ar ugdo da mxolod erTs moiTxovda: damayeneT yvelaze saxifaTo adgi-las, sadac brZoliT sikvdili SemeZlebao. Semdeg far-xmali moimarjva da pirveli gadaxta mtris xomaldze, gaafTrebiT ibrZoda da, miuxedavad imisa, rom marcxena mxari tyviam daumsxvia, mainc moaswro TurqTa droSis Camogleja. am dros ori tyvia TiTqmis erTbaSad moxvda mkerdSi da grZnoba dakarga. isRa moaswro dae-naxa: admiralis xomaldis maRal anZaze aRmarTes grZel Subze wamogebuli Turqe-bis mTavarsardlis alifaSas mokveTili Tavi, Semdeg bind-bundad moesma ramden-ime zarbaznis griali da gamarjvebis omaxiani yiJina...

Wrilobebi metad mZime iyo. isev daubrunda cieba. abodebda, veravis cnobda. Semdgom amxanagebi mouTxrobdnen mas, rom mokavSireTa flotis mTavarsardalma don xuan avstrielma, inaxula daWrili gmiri da Seaqo guladi da mamaci meomari migel de servantes saavedra.

samkurnalod q. mesinaSi gagzavnes.Sinidan unugeSo ambebi modioda: alkalas saxli da patara ezo valSi gaeyi-

daT. ambebi modioda madrididan, seveliidan, valiadolidan, moxuci mama _ ro-drigo adgilidan adgilze gadadioda, uCioda siRaribes. sibereSi xeloba gamoicvala, sasamarTlos mrCeveli gaxda. servantesi itanjeboda. aqamde ver moaxerxa gamoeyvana siRaribidan mSoblebi. samxedro samsaxurSi ver dawinaurda. don xuanis mier Sepirebuli werili mefisadmi jer ar iyo dawerili, xolo uproteqciod fons ver gavidoda. Cveulebrivi gziT kapitnad rom gamxdariyo, amisaTvis aTi weli unda emsaxura.

4

Page 5: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dabolos servantesi gamouSves saavadmyofodan, rogorc jansaRi. marcxena xeli samudamod gaSeSebuli darCa. Semdeg udidesi aRtacebiT igonebda lepantos brZolas, amayobda am brZolaSi monawileobiT da ar swuxda marcxena xelis dakargvas. piriqiT, saqebradac ki miaCnda es xeibroba.

1614 wels gamoqveynebul poemaSi `mogzauroba parnasze~ RmerTebis macne merkuri eubneba servantess:

`rodesac zRvaze gaimarTa brZola ficxeli,umamacesi gmiri iyav Sen im brZolaSi,marjvena xelis sadideblad dahkarge maSin,hoi, poetTa uxuceso, marcxena xeli~.

sityvebSi _ `marjvena xelis sadideblad~ nagulisxmevia mwerlobis asparezze moRvaweoba.

`lepantos sazRvao brZolaSi, _ ambobs servantesi `samoZRvrebo novelebis~ prologSi, _ arkebuzidan nasroli tyviiT mas dausaxiCrda xeli, da Tumca bevrs max-injad miaCnda igi, magram misTvis es mSvenebaa da siqaduli, radgan Wriloba mi-iRo erT-erT yvelaze SesaniSnav brZolaSi, romelic ki cnobilia warsul saukuneebSi da SeiZleba moxdes momavalSi... arnaxuli da SeuZlebeli bedniereba rom mxvdes wilad, ukanve rom SemomTavazon da damibrunon Cemi marcxena xeli im pirobiT, rom uari vTqva istoriaSi gaugonar, yvelaze keTilSobil omSi monawileobisaTvis, uars vyofdi aseT mowyalebas da visurvebdi: dae, wamarTvan meore xelic, ma-gram SeminarCunon lepontos brZolaSi monawilis saxeli da dideba-meTqi... cal xels arasodes davubrkolebivar pirnaTlad Semesrulebina Cemi wminda movaleoba, an gamomeTqva Cemi sayvareli marTali azrebi. ra mesaqmeba sxeulis nawilebTan, mis uZlurebasa da tkivilebTan, roca Cemi suli uZlevelia yovelTvis da yvelgan. mas-Tan gavkadnierdebi da vityvi, rom umal ZirSive movikveT am erTaderT xelsac, Tuki Cemi Txzulebebis kiTxva cud survilebsa da azrebs aRuZravs Cems mkiTxvels. ara-sodes gamitarebia gulSi SiSi, arasodes Semdrkala Cemi marjvena, roca saqme simarTles exeboda, Tumca bevri avi mgeli da cofiani RvTis qofaki minaxavs mterTa bunagSi~.

...xuTi weli kidev gaatara migelma xmelTaSua zRvaze brZolebSi. mowyinda omi. samSoblo enatreboda.

rodrigo Tanve axlda Zmas yvela laSqrobaSi, magram Zmebs ar hyavdaT gavleniani mfarvelebi, da, Sromis, vaJkacobisa da gamZleobis miuxedavad, arc erTs ar miuRia warCineba. xuTi wlis samxedro samsaxuris Semdeg kvlav ubralo jariskacebi iyvnen. amdeni xetialisa da faterakebis Semdeg xelcarielni da Ratakni brundebodnen Sin.

1575 wlis 20 seqtembers samxedro pirebiT, mefis moadgilis moxeleebiT, vaWrebiT, mRvdlebiT, qalebiTa da bavSvebiT savse xomaldi gaemarTa espaneTi-saken. Zmebi samSobloSi miemgzavrebodnen. `xomalds ewodeboda `mze~ da am mzis qvenapiri Cemi Savi bediswera iyoo~, _ ukve alJiris tyveobaSi yofnisas werda servantesi.

italiidan gamomgzavrebisas siciliis hercogma de sesma da don xuan avstrielma Suamdgomlobis qaRaldebi misces migels. es iyo ori Zvirfasi werili markiz santa de la krucsa da mefe filipesTan. don xuani da hercogi aRniSnavdnen servantesis gmirobas, aqebdnen mas, rogorc uebro meomarsa da mamac vaJkacs.

5

Page 6: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bednierad grZnobdnen Tavs Zmebi. ukve gamoCnda genua, ligureTis sanapiroebi, alpebi. erTi dRis Semdeg espaneTis miwa-wyalsac dainaxavdnen, magram qariSxlisagan aRelvebul zRvaSi Turqebis mekobreni gamoudgenen `mzes~, orive mxridan rkalad Semoertynen mas da sastiki xelCarTuli brZolis Semdeg yvelani daatyveves. alJiris navsadgurSi tyveebi gaiyves. rodrigo ergo ra-madan faSas, servantesi ki erT albanel gandgomils _ dali mamis.

saubedurod upoves mTavarsardlis mier mefisadmi miwerili baraTebi. gansakuTrebuli vaJkacobisa da tyveobaSi gamoCenili iniciativisaTvis Turqebma warCinebuli Tanamdebobis kacad miiCnies igi da didi Tanxa dauniSnes gamosasyi-dad.

mTeli xuTi weli (1575 wlis 27 seqtembridan 1580 wlis 18 dekembramde) ser-vantesma alJiris saSinel SenobaSi gaatara, rac ase lamazadaa aRwerili `don kixo-tis~ I wignSi _ ruis peres de viedmas moTxrobaSi. araerTxel scada gaparva, ma-gram yovelTvis amaod. sarwmuno wyaroebi da utyuari sabuTebi gvixataven mis vaJkacobasa da gmirul saqciels tyveobaSi, ufro met mamacobas, vidre brZolebSi gamoiCina.

moxuci don rodrigo Tavzardamcemi ambis miRebisTanave amoqmedda. yve-laferi gayides, daagiraves da sami kviris Semdeg alJirs Casulma murCielma vaWrebma servantess sami aTas samasi reali gadasces. magram dali mami ase io-lad ar motyuvdeboda tyveTa SefasebaSi. mas ar sjeroda, rom hercogi de sesi da don xuan avstrieli ubralo jariskacs aseT daxasiaTebas miscemdnen. es Tanxa man mxolod rodrigos gamosaxsnelad ikmara, servantesisTvis ki orjer meti moiTxova.

servantesma gadawyvita gamogzavnili fuliT Zma gamoexsna. 1577 wels rodrigo samSobloSi gaemgzavra, servantesma gaatana Zmas

werili leqsad pilipe meoris erT-erT ministrTan _ maTeo vaskesTan. am werilSi ser-vantesi mokled CamoTvlis Tavis sabrZolo cxovrebas zRvasa da xmeleTze, Tu rogor emsaxura igi did pilipes, rogori sixaruli ganicada lepantos brZolaSi gamarjvebisas, ixsenebs Tavis Wrilobebs, aRwers am brZolis sxvadasxva momentebs, ixsenebs daWrilTa kvnesa-gminvas, mekobreebisagan xomald `mzis~ daRupvas da alJiris saSinel tyveobaSi Cavardnas.

`me xomald `mzeze~ daviRupe mTeli krebuliT~, _ wers is da Semdeg eve-dreba mefes, gamoilaSqros avazakTa am sabudarze, gaanadguros igi da daixsnas aTasobiT tyve qristianebi, romlebic gminaven saSinel monobaSi, dasasrul, servan-tesi TviT ayenebs alJireli tyveebis ajanyebisa da espaneli jarebis daxmarebiT maTi ganTavisuflebis saucxoo gegmas.

servantess am werilze pasuxi ar miuRia. pilipes rodi cxeloda alJireli tyvee-bisaTvis. igi Cabmuli iyo omSi niderlandebTan, sadac cecxliTa da maxviliT spobda `eretikosebs~. mas aRar ecala TurqebTan saomrad, _ TavgamodebiT ebrZoda holandielebs, frangebs, sakuTar espanel xalxs.

alJiris despoti mmarTveli hasan-faSa usaSinlesi adamiani iyo. misi gankar-gulebiT SemoiRes sastik sasjelTa sistema. damnaSaveebs cocxlad marxavdnen, an wvavdnen, agebdnen margilze, akravdnen urmis Tvlebze, xelfexSekrulebs yridnen tbaSi, Wridnen oTxad.

aseTi kacis winaaRmdeg brZola ar iyo advili saqme. magram servantesi ver SeaCera veraviTarma dabrkolebam. is ver isvenebda tyveobaSi da mudam awyobda gaqcevis axal-axal gegmebs. magram yvelaze gabeduli gegma yovelTvis marcxiT mTavrdeboda: pirveli gaparvisas servantessa da mis amxanagebs gza daebnaT udabnoSi da isev alJirSi dabrundnen, meorejer saqmeSi gamcemi Caeria

6

Page 7: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

da servantesi Zlivs gadaurCa faSis risxvas; man dali mamisagan iyida calxela mona, aTasi oqro daniSna servantesis gamosasyidad da xaroSi Caagdo igi. ori wlis Semdeg servantesma kvlav ganizraxa SeTqmulebis mowyoba: alJiris mravali aTasi monis ajanyeba, am avazakTa bude-qalaqis Semusvra da tyveTa gaTavisufleba, magram axlac gauges da saSineli tanjva wamebis Semdeg, xelfexSeborkili, piruty-viviT miabes sasaxlis karibWesTan, sadac fxizlad uTvalTvalebdnen.

Soreul samSobloSi dedam da debma gaWirvebiT Seagroves saWiro Tanxa, rac tyveTa gamomyidvelma berebma hasan-faSas gadasces, da didi vaivaglaxiT, 1580 wlis 19 seqtembers, tyveobidan gamoixsnes servantesi.

monobidan espaneTSi dabrunebuli TiTqos axal da uares tyveobaSi moxvda.filipe meore cxrameti weli aSenebda eskorials, wyvdiadiT mocul sasaxles

gvadaramis ubadur mTebSi. eskorialis asaSeneblad da dampyrobluri omebisaTvis filipem tyavi gaaZro qveyanas. mdidar vaWrebsa da mrewvelebs SemohqondaT sagrZnobi Tanxa, ixdidnen xarks da eZleodaT umaRlesi aznauroba, `daubegravTa~ wodeba. glexebi gaurbodnen Ralas, uakacrili rCeboda soflebi. inkviziciis koconebze iwvodnen meamboxe moqalaqeTa Zvlebi.

filipem xelT igdo portugaliis qveynebi da ase Seqmna Tvaluwvdeneli sax-elmwifo. dasavleT indoeTs, meqsikasa da perus SeuerTdnen axali, vrceli, um-didresi samflobeloebi. braziliac espaneTma daipyro, mTeli afrikis garSemo fri-alebda filipes droSa. SiSiTa da ZrwolviTSehyurebdnen mezobeli saxelmwifoebi fil-ipes Zlierebas. sxvadasxva juris avantiuristebi, konkvistadorebi, vaWrebi, monaT-movaWreni, mefis gaumaZRari Cinovnikebi, kaTolike misionerebi iTvisebdnen axladaRmoCenil amerikas. espaneTs ekuTvnoda ganuzomeli simdidre, magram oqros niaRvari ver amdidrebda qveyanas, ver ayuCebda iaraRis JRaruns, ver agrilebda autodafes1, cecxlisagan sisxlgamSral espaneTs.masebis mZime ekonomikuri mdgomareoba kidev ufro gaaRrmava xarjebma omebisa da diplo-matiuri intrigebis Casatareblad. sasaxlis Sesanaxad filipe II yaCaRurad itacebda da konfiskacias ukeTebda kerZo xomaldebs, Wrida yalb fuls. Soreul qveynebTan omi anadgurebda espaneTs. sxvadasxva amkrZalavi zomebi Rupavda mrewvelobas. daiketa toledosa da segovias abreSumisa da Saleulis fabrikebi, uqmad idga sami aTasi dazga seviliaSi. koloniebidan miRebuli auarebeli oqro ucxoeTSi igzavneboda iafi da umniSvnelo saqonlis Sesasyidad. proletariati ki gaRatakda da gaCanagda, mosaxleobas ar gaaCnda pirveli saWiroebis sagnebi.

amas unda daematos sxva ubedurebac. espaneTSi am dros aTasobiT monasteri iyo samoci aTasi ber-monazoniT. samRvdeloeba da Tavadaznauroba, TviT wvrili idalgoebic ki gaurbodnen Sromas.

mudmivi omebisagan gaixrwna espaneTis sazogadoeba. saSinlad gamravld-nen sxvadasxva socialuri parazitebi, aramSromeli elementebi, espaneTis Saragzaze daZrwoda moxetiale Ratakebis, damSeulTa brboebis, gaiZverebis, fex-SiSvela berebis, portugaleli kaxpebisa da sxvadasxva juris usaxlkaroTa laSqari. gasaocrad blomad gamovidnen asparezze deklasirebuli adamianebi, romelTac ase kargad gaecno servantesi da gamoxata Tavis ukvdav qmnilebebSi.

madridSi arsebobda Teatri, imarTeboda warmodgenebi, servantesma alJir-Sive icoda es. ai sad mividoda is, magram ar hqonda fuli, ar hyavda gavleniani mfarveli. mefe portugaliaSi iyo. vis ecala axla calxela lepantoeli gmirisaTvis, roca am saxelovan brZolaSi gamarjvebis sulisCamdgmeli don xuan avstrieli sadRac 1Aautodafe _ inkviziciis mier dasjil mwvalebelTa sazeimo dawva.

7

Page 8: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

avstriaSi mowamles (1578) da axla eskorialSi esvena. servantesma gadawyvita portugaliaSi wasvla. erTi groSic ar gaaCnda. yofil maswavlebels xuan lopes de oioss dauwyo Zebna, magram igi ukve gardacvliliyo, skolis amxanagebic mimo-fantuliyvnen espaneTis vrcel samefoSi. zogi maTgani didkaci gamxdariyo da aRar cnobda Ratak jariskacs.

migels imedi hqonda, CemTvis uzrunvelyofili iqneba samxedro an samo-qalaqo Tanamdebobao, magram kancelariis kibeebze xetialisagan araferi gamovida. mxolod erTxel miiRo mefis sapatio davaleba: oranis mTavarmarTebels eniWeboda sant-iagos ordenis raindoba. servantesi gagzavnes sigelis gadasace-mad. asormocdaaTi dukatiT aunazRaures Rvawli.

Semdeg SeuerTda Tavis Zmas da sam weliwads masTan mxardamxar gaatara mTeli laSqroba portugaliaSi da azotis kunZulebze, ori axali Wrilobisa da ramdenime dukatis meti araferi SeuZenia brZolebSi.

isev daubrunda madrids. mtkiced gadawyvita _ samudamod Tavi mienebe-bina samxedro xelobisaTvis da mwerlobaSi ecada bedi. daiwyo leqsebis wera. xandaxan axerxebda ramdenime realis Sovnas saxotbo leqsebiT _ TxzulebaTa av-torebs friad uyvardaT aseTebis moTavseba TavianTi wignebis pirvel gverdze. bolos Sekriba yvelaferi, rac darCa siWabukeSi dawerili `filenidan~, saxeli Seucvala, Seavso axal-axali epizodebiT, gadaamuSava da ase Seqmna Tavisi pirveli romani `galaTea~.

`galaTea` Sereuli formiT _ leqsad da proziT _ dawerili pastoraluri Txzulebaa. magram avtori ar iyo kmayofili, is mwerlobisaTvis seriozulad ar Tvlida am Janrs: manerul WikWiksa da uadgilo qviTins, daSaqrul satrfialo ritorikas, maRalfardovan, gapranWul stils, gazviadebul mgrZnobelobas araferi saerTo hqondaT namdvil adamianur vnebebTan. pastoraluri Txzulebebi ar upasuxebdnen servantesis amo-canebs. mas surda ewera imaze, rac gamocada tyveobasa da laSqrobaSi, aewera Cagvra-monoba da saSinelebebi, sibeCave da yoveldRiuri gmirobani, sapyrobileTa simkacre, ese igi _ namdvili cxovreba. miuxedavad amisa, igi `galaTeaSic~ ar Ralatobs yovelive amas, aqac yvela ambavs realuri safuZveli gaaCnia da avtori ar gaurbis sinamdvilis marTlad asaxvas. `galaTea~ ar moiwones, Tumca servantesis Tanamedrove didi espaneli mwerali lope de vega `valensiel qvrivSi~ aqebs `galaTeas~ da ambobs, ukeTes wigns versad ipoviTo. 1584 wlis 12 dekembers daba eskiviasSi servantesma colad SeirTo 19 wlis katalina de palasios salaris-i-vos-mediano, da iqve daesaxla.

am dRidan migelis cxovrebaSi xelaxali cvlileba iwyeba. SeeCvia glexebSi siaruls. male gaxda maTi sayvareli stumari. glexebs moswondaT es calxela, alal-marTali jariskaci, mudam mxiaruli, enawyliani, uCveulo istoriebsa da saarako am-bebis mcodne. ukve Tavisianad Tvlidnen, migelsac moswonda aqauroba.

magram aqac siRaribem dauwyo devna. coliTa da qaliSviliT isev madrids daubrunda da axla piesebis weras mihyo xeli. saxelic male gaiTqva. dawera kome-dia sulTanis tyveebze `sulTanis coli~, _ samefo TeatrSi dadges. amas mohyva piesebi: `alJiris zne-Cveulebebi~, `alJiris sapyrobileebi~, `sazRvao brZola~, `pe-dro urdemalasi~, `marjve espaneli~, `eWvianobis savane da ardenis tye~, `siy-varulis labirinTi~, `netari gaiZvera~, `TavSesaqcevi komedia~ intermediebi: `gan-qorwinebuli msajuli~, `sakvirvelebaTa Teatri~, `fxizeli daraji~, `qvrivi gaiZvera~, `salamankis gamoqvabuli~, `eQviani moxuci~, `cru biskaneli~, `alkaldTa arCevnebi dagansoSi~ da servantesis yvelaze saukeTeso drama nacionalur-gmiruli tragedia `numansiis dangreva~, romelic daiwera tyveobidan dabrunebisTanave.

8

Page 9: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

es piesa exeba Zvel iberielTa qalaq numansiis gmirul dacvas romaelTa alyaSemortymisagan. oTxi aTasi numansieli ToTxmet weliwads mamacad icavda Tavs 80-aTasiani romeli da numidieli laSqrisagan. karTagenis cnobili dampyroblebi publikis kornelius scipioni da marius iugurta amaod cdilobdnen maT modrekas. bolos, SimSiliT qancgamoleulebma daxoces TavianTi colSvili, amoJlites erTmaneTi da gamarjvebul mters marto nangrevebi SerCa xelT da erTi cocxal-mkvdari bavSvi dauxvda qalaqis zRudesTan, romelmac cixesimagris gasaRebi gauwoda scipions, koSkidan Zirs daenarcxa da kldeze daimsxvra.

`Sen daamarcxe gamarjvebulio! _ SesZaxa gamoCenilma sardalma da qedi moidrika usaxelo gmiris neStTan.

tragediis mTavari gmiria mTeli qalaqi. mTeli espaneTi. alegoriuli figurebi `es-paneTi~, `mdinare duero _ Senakadebianad~, `omi~, `avadmyofebiani~, `Sim-Sili~ da `dideba~.

servantesma Seqmna namdvili nacionalur-gmiruli tragedia, sadac ambavi exeba ara calkeul adamians, mis bed-iRbals, aramed koleqtivs, masas, mTel xalxs. tragediis gmiri vinme calke pirovneba ki ara, aramed xalxis koleqtiuri nebisyofa, misi siZulvili sikvdilisadmi, misi mzadyofna TavdadebisaTvis, misi patrituli aRtkineba da mgznebare ltolva didebisaken. servantesi _ Tavisi samSoblos saxelo-vani jariskaci da patrioti, cdilobda warsulis gmiruli magaliTebiT aRegzno Taname-droveTa patriotuli grZnobebi. tragediis weris dros is STagonebuli iyo mowineve hu-manuri ideebiT: qadagebda TavisuflebisaTvis ara marto calkeuli pirovnebebis, aramed mTeli xalxis gmirul TavdadebaTa mSvenierebasa da ukvdavebas. swored amitom ikiTxeba axlac ase mRelvarebiT warmtaci ambavi Soreul warsulze. swored es mxareebi xdis mas maraduWknob qmnilebad. amitomac iyo, rom mtrisagan alyaSemortymul madridSi (1937_1938) dadges `numansia~. igi axleburad Tanamedrove Seiqmna espaneli xalxisaTvis, STabera maT vaJkacuri suli da didi hu-manisti mwerlis sityvebi basri iaraRi gaxda mterTan brZolaSi.

servantesis es pirveli dramatuli Txzulebebi gamsWvalulia da gamTbari sam-Soblos mgznebare siyvaruliT, Tavisuflebisa da udidesi samarTlianobis paTosiT, monobis siZulviliT, brZolis suliskveTebiT.

axla ukve hqonda profesia da lukmapuri, magram male gamouCndnen mtre-bic. umaRlesi wodebis laquca da mliqvneli kritikosebi aRaSfoTa viRac xeibari jariskacis kadnierebam. man xom umfarvelod, vinme warCinebulis dauxmareblad gamohyo fexi mwerlobaSi! mougones _ universitetSi ar giswavliao, miuTiTebdnen antireligiur azrebze. amasTan maSin gamoCnda `bunebis sakvirveleba~ didi lope de vega da gaxda Teatraluri imperiis TviTmpyrobeli. man daipyro da Tavis Zalau-flebas daumorCila yvela komedianti da mTeli qveyana aavso komediebiT. mas ver-avin uwevda metoqeobas. yovel sam dReSi mzad hqonda TiTo piesa. mis kome-diebSi axalgazrda kabalieroebi mRerodnen momxibvlel serenadebs lamazmanTa fanjrebTan, Ramis wyvdidSi kenwlaobdnen daSnebiT, warmoTqvamdnen JRerovan leqsebs.

servantess daeSrita Semosavlis wyaro, daubrunda siRaribe. lepantosa da madridis saxelganTqmuli gmiri oriode groSs imiT Soulobda, rom gadauwerda vin-mes saarSiyo werilebs, wauRebda romelime Seyvarebuls satrfialo baraTebs.

espaneTis vrcel saxelmwifoSi misTvis ar gamoinaxa pawawina kunWuli. ulukmapurod daexeteboda. Rameebs aTevda madridis jurRmulebSi, saeWvo xa-lxTa bunagebSi, sadac buzebiviT ireodnen jibgirebi, Sulerebi, suteniorebi, policielTa

9

Page 10: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

maZebrebi, inkviziciis jaSuSebi da sxvadasxva juris garewrebi. col-Svili sofelSi gagzavna, miatova madridi da seveliaSi gadasaxlda...

bolos servantesi iZulebuli gaxda fulisa da sursaTis amkrefi moxele gamx-dariyo. sursaTi da fuli filipes axali laSqrisaTvis sWirdeboda.

servantesma moiara mTeli espaneTi, xvdeboda vaWrebs, glexebs, mejoreebs, mwyemsebs, mefundukeebs, berebs. swavlobda kuTxis zne-Cveule-bas, xedavda nemdvil, araromantikul espaneTs. surda daewera rame, _ dro aRar hqonda. angariSi kargad ar icoda da, xSirad ekargeboda saangariSo wignakebi, anda cifrebis nacvlad maT leqsebiT avsebda. ramdenjer sakuTari xelfasiT dafara danaklisi.

1588 wlis 8 agvistos sastikma grigalma gaanadgura inglisis winaaRmdeg galaSqrebuli filipes floti. inglisis mezRvaurebma gamoCenili sardlis, saxelganTq-muli mekobris _ frensis draikis meTaurobiT, daamarcxes espanelTa `uZleveli ar-mada~, da samudamod moeRo bolo espaneTis batonobas zRvaze.

salaroebSi erTi realic aRar darCa. gaadides xarki da begara, kvlav dahqroda migel servantesi bedukuRmarTi gzebiT da krefda xarks. angariSi ereoda, jamagiri ar hyofnida, ixlarTeboda valebSi. daaklda samocdaaTi taleri, Semdeg es Tanxa oTxmocamde avida.

1597_1602 wlebSi orjer zedized Casves sapatimroSi. pirvelad akrefil be-garas daaklda TvalsaCino Tanxa, xolo meorejer _ saxelmwifo fuli banks Caabara seviliaSi, Tamasuqi ki madridSi gagzavna. banki moulodnelad gakotrda, xazinaSi ar Seitana servantesis mibarebuli fuli da mTel Tanxas igelisagan moiTxovdnen.

servantesi ijda sakanSi da gamudmebiT werda naxevradSeSlili idalgos _ don kixotis Sesaxeb, romelmac veRar icno Tavisi saukune.

sabralo lamanCelma idalgom gadaikiTxa mravali wigni, iSviaTi da araCveulebrivi, saarako moulodnelobiTa da gasaocari faTerakebiT savse istoriebi.

ar iyo arc erTi sagani, arc erTi movlena, romelic mas zmanebad ar gadaeq-cia. ubralo funduki eCveneboda Cinebul cixedarbazad, Savi daobebuli puri _ funTu-Sad, kaxpa qalebi _ sefeqalebad da princesebad, qaris wisqvilebi _ devgmir goli-aTebad da bumberazebad. benediqteli berebi _ jadosnebad, vaWrebi _ mogzaur raindebad, cxvrebis farebi _ imperator alifanfaronisa da garamantTa mefis laSqre-bad, sofleli gogo aldonsa lorensa _ unazes da umSvenieres dulsinia toboselad.

raindi ar erideboda cxare brZolebs, guladad umklavdeboda arnaxul faTer-akebs, didebisa da adaminuri saxelis molodinSi nacem-gvemuli, dalurjebuli, Rameebs aRevda sxvenze. cxenis TeqalToze, cemdnen vaWrebi da moxetiale ko-mediantebi, umsxvrevdnen neknebs, ayrevinebdnen kbilebs, mainc ar Tmobda raindobas, ar eSveboda faTerakebs. damtvreuli, dasisxlianebuli, uiaraRod, egdo mtverSi amogangluli, gaimReroda pastoralebs da medidurad esaubreboda erTgul meabjre sanCo pansas.

_ ici Tu ara, Cemo sanCo, rom Tavisufleba yvelaze uZvirfasesi sikeTea, romelic zenam mohmadla adamians? veraferi Seedreba Tavisuflebas, verc dedamiwis qvesknelSi damarxuli saunjeni, verc dideba, verc sxva ram. Tavisufle-baze sanukvari bedniereba amqveynad ar arsebobs. Tavisuflebia da saxelisaTvis Tamamad SeiZleba Tavganwirva, radgan aZraxi sicocxle da monoba yvelaze udidesi ubedurebaa kacisaTvis. da kidev getyvi, sanCo, suli mtkiva imis gamo, rom moxetiale raindis profesia avirCie esoden saZagel saukuneSi, romelSic Cven vcxovrobT axla.

10

Page 11: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tavis batonis msgavsad gverdebCalewili sanCo pansa ocdaaTjer amoioxrebda, samocjer vai-viSs ityoda, asocjer SeCvenebas SeuTvlida Tavis dabegvis mizezT da boxi xmiT miugebda rainds:

_ marTals ambobT, batono Cemo, magram geficebiT Raribi adamianis pa-tiosnebas, Tbil-Tbili malamoebi ufro mWiria axla me, vidre aseTi saubari.

rainds aRviriT hkidebdnen sarkmelTan. meabjres aTamaSebdnen sabanze, umowyalod gvemdnen muStebiT. sabralo sanCo mainc xalisiT miagogmanebda SviliviT sayvarel lurjas da sjeroda raindis sityvebi. advilad iviwyebda cema-tyepas.

_ megobaro sanCo, unda mogaxseno, rom me gaxlavar mogzauri raindi don kixot lamanCeli, romelmac aRTqma davde: keTils vemsaxuro, simarTle aRvadgino, boroti davTrguno, davsajo yvela moRalate, daviaro susti da davrdomili. nuTu ar ici, moxetiale raindis cxovreba savsea aTasgvari faTerakiTa da siduxWiriT? magram ar-aviTari saSiSroeba ar arsebobs, rom am maxviliT ar vZlio... icode; ar arsebobs iseTi tkivili, romelic ar gaaqarvos drom, ar aris iseTi mwuxareba, romelic ver gankurnos sikvdilma....

_ mowyaleo batono, gmadlobT nugeSisaTvis! netavi vicode, Tqveni azriT, imaze meti tkivili raRa iqneba, ra tkivilsac marto dro gaaqarvebs da mwuxarebas mxolod sikvdili gankurnavs? naTqvamia, mkvdari wavides samares, cocxali saZo-varsao, Cvenc Cvens gzas davadgeT! mSvidobiani xasiaTis kaci gaxlavarT da sxvis Cxubsa da aurzaurSi gareva ar miyvars. xom xedavT, Ramdeba da mere ra wyvdi-adi Camowveba xolme am klde-RreSi. gana ar gecodebaT Tqveni erTguli sanCo? aTasi qaji da Winka daZrwis am sibneleSi!

_ nu geSinia, guli gaimagre! ukan momye fexdafex! wyvdiadis Semdeg imedi maqvs ganTiadisa! _ SesZaxebda raindi da aaToxarikebda rosinants. _ am rkinis saukuneSi qveyanaze imitom davibade, rom oqros saukune aRvadgino.

sanCos Zili da mosveneba enatreboda: kargi ram aris Zili, RmerTma akurTxos misi momgonio, _ gaiZaxoda wamdauwum.

_ nu gZinavs... vinc mzesTan erTad ar dgeba, is ver datkbeba mTeli dRis mSvenierebiT. me vfizlob, Sen gZinavs, me vtiri, Sen mReri, suls vRafav, SimSiliT, Sen yelamde maZRari xar da mefobasa da gubernatorobas natrulob... _ usayve-durebda don kixoti.

_ mefe rom viyo, rac miameba imas vizam, da raki imas vizam, rac mi-ameba, maS sxva raRa eSmaki unda visurvo. raki sxvas aRaras visurveb, maS natvrac arafrisa meqneba. raki natvra arafrisa meqneba, maS Cemi saqmec gaCarxuli iqneba, _ cbierad miugebda sanCo.

_ ukeTes momavlis imedi viqonioT, Cemo keTilo sanCo, _ arigebda raindi.don kixoti rodi iyo ubralo axirebuli, xepre vinme, romelic gaagiJa wignebma.

igi aTi gagiJebuliviT Smagobda, magram xSirad misi sityvebi savse iyo sibrZniTa da siTboTi. ubeduri raindi yvela saganze gonivrulad msjelobda da abdaubdas maSin moyveboda, rodesac laparaks raindobaze gadauxvevda...

maSin, roca inkviziciis sastiki cenzura axSobda Tavisufal azrs, kveTda cocxal sityvas, servantesma TanaSemwed gaixada sicili da uZlieresi mxatvruli simarTliT asaxa epoqa, aRsavse didi istoriuli movlenebis dramatizmiTa da SejaxebebiT, romelsac eweoda axali burJuaziuli sazogadoeba rRvevaSi myofi feodaluri wyobilebis winaaRmdeg.

servantesma, rogorc udidesma humanistma, am romanSi gamoxata aRorZinebis xanis mowinave ideebi da miswrafebani. am epoqaSi adamians axali horizontebi gadaeSala. pirovneba Tavs aRwevda Sua saukuneTa avtoritetebis

11

Page 12: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

uRels, feodalTa TviTnebobas, pirovnebis dammaxinjebeli da damaClungebeli ekle-siis tiranias. engelsis sityviT `es iyo udidesi progresuli gadatrialeba, romelic ki manamde kacobriobas ganecada, epoqa, romelsac bumberazebi esaWiroeboda da romelmac warmoSva bumberazebi azrovnebis siZlieriT, mgznebarebiTa da xasi-aTiT, mravalmxrivobiTa da swavlulobiT~. erTi maTgani iyo servantesi, romlis cx-ovrebis yoveli wvrilmanic ki mWidrodaa dakavSirebuli mis ukvdav nawarmoebTan. keTilSobili raindis piriT avtori xSirad warmoTqvams idumal azrebs. `don kixotis~ kiTxvisas warmogvidgeba TviT migel servantesi, mgznebare enTuziasti, titanuri azrisa da udreki nebisyofis rainduli sulis poeti, romelsac akvnidan kubos karamde sastikad sdevnis da amasxaravebs bedi, magram igi mainc ar hkargavs imeds, masSi ar mcirdeba adamianis pativiscemis grZnoba, xalisiani, bednieri cxovrebisa da Tavisuflebis siyvaruli. servantesis satiris arsi da misi romanis progresuli mniSvneloba sinamdvilis simarTliTa da sworadasaxvaSia, mis mWidro kavSirSi es-paneTis mTel istoriul warsulTan, mis brZolasTan socialuri borotebis winaaRmdeg.

`don kixoti~ mZafri satiraa, mimarTuli mTeli feodaluri samyaros winaaR-mdeg. igi warmoadgens XVI saukunis espaneTis cxovrebis neTel, realistur suraTs. `raindi~ don kixotis saxiT servantesma daxata Tumca uangaro, magram uniadago meocnebe, wvril-feodaluri aznaurobis ubadruki naSieri. igi gaagiJes raindulma ro-manebma, sadac gaidealebuli iyo rainduli saukune da don kixoti kvlav im saukunis aRorZinebaze ocnebobda. idalgo ver xedavda, rom espaneTSi daRioda, sadac oqro RvTaebad iyo dagaqceuli, sadac mdidrul cixe-darbazebs gars ertya damSeuli soflebi, sadac lukmapuris mZebneli glexoba daxetialobda, xolo moednebze giz-gizebda inkviziciis Semzaravi koconi. sinamdvile yoveli fexis nabijze sastikad amarcxebs beCavs, giJ meocnebes misi miamitobis gamo, magram es ver aCerebs don kixots. iluziaTa samyaroSi cxovrobs, da yoveli fexis nabijze kisers itexs. ma-gram amasTan misTvis ucxoa yovelgvari sasowarkveTa, arasdros ar wuwunebs. sasacilo da sacodavia jaglagze amxedrebuli Camomxmari raindi, sasacilo da sevdis momgvrelia misi gmiroba. fxizeli praqtikuli mixvedrilobiT dajildoebuli, misi gmiroba. fxizeli praqtikuli mixvedrilobiT dajildoebuli, misi erTguli saWurvelmtvirTveli, gulmarTali da Tan cbieri glexi sanCo pansa sxvagvarad uc-qeris cxovrebas. don kixotis gmirobis gamo misi SeniSvnebi kidev ufro sacodavs xdian rainds. magram biwier da angarebian sinamdvilesTan dapirispirebiT din kixotis saxe sasacilo aRar aris. mas sul meti humanuri Tvisebebi eniWeba. don kixoti keTilSobilurad moqmedebs, igi uangaro da SemmarTebeli, magram `es va-Jkacoba, sulgrZeloba da erTguleba droulad da Sesaferisad rom saqmisaTvis moex-marebina, _ don kixoti WeSmaritad diadi adamiani iqnebodao~, _ wers belinski.

don kixots ar esmis, rom raindobis dro didi xania gaqra da axal sazogadoe-bas aRar esaWiroeba rainduli gmiroba da Tavdadeba. don kixots surs daicvas simarTle da daexmaros Cagrulebs, magram TviTonve yovel nabijze usamarTlobas Cadis da zians ayenebs mas, visi gadarCenac surs. man gaaTavisufla patara mwyemsi, magram glexma kvlav miakra biWi muxaze da cemiT kinaRam suli amoxada. ramdenime xnis Semdeg don kixoti Sexvda gaTavisuflebul biWs da madlobis magivrad misgan mxolod wyevla-krulva moismina. bevrjer daemarTa msgavsi ambebi don kixots. yvelas Tavs acnobda mogzaur raindad, samarTlianobis aRmdgenad, borotebis damTrgunvelad, magram pasuxad yvelas-gan erTi da igive esmoda: yvelaze udidesi boroteba da usamarTloba is aris, aseT bedukuRmarT da giJ rainds rom gadaveyareTo. erTi sityviT, mizanSewonilad da sulelurad warmarTuli gmirobisa da Tavdadebis warmtaci Zala zianis momtania da

12

Page 13: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

meti araferi. don kixots surs sikeTis Cadena, magram savsebiT dakarguli aqvs re-alobis grZnoba, ar esmis rom namdvili cxovrebis pirobebi xels ar uwyoben misi gegmebis ganxorcielebas.

TviT servantesi uaryofiTad uyurebs Tavisi gmiris am sigiJes. magram, roca don kixoti zogjer saRad msjelobs, _ maSin igi TviT avtoris azrTa gadmomcemi xdeba da aq moCans misi Tanadrouloba da erTazrovneba axali klasis _ burJuaziis msoflmxedvelobasTan. roca don kixoti warsulis aRdgenas cdilobs, servantesi dascinis mas da abuCad igdebs. magram gmiris saRi azrebi moswons, _ roca igi ar ybedobs wignebidan amokiTxuli fantastikuri abdaubdebiT. don kixotis sityvebs bevri saerTo aqvT espaneTis didi humanistebis azrebTan, Cven aq gvesmis, gatan-juli espaneli xalxis xma. servantess uyvars adamianebi da ecodeba isini. igi dasci-nis Tavis gmirebs da yvelaze metad don kixots, magram don kixotis sasacilo mxa-reebis gamomJRavnebisas, mwerali ara marto ubralod, adamianurad icodebs mas, aramed udides moralur simaRleze ahyavs igi.

amgvarad, gaorebulia romanis gmiric da avtoris damokidebulebac misdami. es aixsneba imiT, rom servantesi TviTon aris am gudamSier aznaurTa STamo-mavali da fsiqologiurad dakavSirebulia im wyvdiadiT mocul samyarosTan. rogorc viciT, es romani warmoiSva gansazRvrul sazogadoebriv-istoriul urTierTobaTa ni-adagze. epoqa, romelSic Seiqmna `don kixoti~, iyo renesansis epoqa, roca XV-XVI saukuneebis mZafrma ekonomikurma gadatrialebam Searyia feodalizmis batonoba, dawinaurda axali socialuri jgufebi da warmoiSva axali kulturuli idealebi. iseve rogorc kacobriobis sxva mowinave mweralTa SemoqmedebaSi, servantesis Semoqmedebis centrSic moeqca adamianis pirovneba, miwieri cxovreba, rogorc erdaderTi Rirebuleba, ocneba Tavisufal, harmoniulad Zlier adamianze. Zveli feo-daluri moralis, adamianis Rirsebisa da pirovnebis damamcirebeli, damCagvreli moralis nacvlad man wamoayena axali humanisturi principebi. servantesis azriT adamianis WeSmariti Rirseba misi warmoSobis warCinebuleba ki ar aris, aramed _ miswrafebaTa da saqmeTa keTilSobileba. don kixoti sanCo pansas aseT darigebas aZlevs: `nu grcxvenia, gaamxilo, rom warmoSobiT glexi xar... adamiani sisxls memkvidreobiT iRebs, saTnoeba ki unda moixveWos, da igi gacilebiT ufro Zvirfa-sia, vidre sisxli~.

magram Tavisuflebisa da gonebis meufebis ganxorcielebis imedi arc Tu ise didi iyo. Cagvris Suasaukuneobrivi formebis mospoba namdvilad moaswavebda ara adamianis gaTavisuflebas, aramed monobis axali burJuaziuli formebis dam-yarebas. Zveli borkilebis axlit Secvlas. espaneTi `mowinave qveynad~ iTvleboda, magram arsebiTad igi iyo kaTolikuri reaqciis avangardi, feodalur-monarqiuli kontr-revoluciis dasayrdeni, romelic amaxinjebda absolutizmis istoriul azrs. WeSmariti humanisti servantesi ver Seurigda amas da udidesi gulistkiviliT ganicdida im md-gomareobas, rom qveynad isev boroteba da usamarTloba mefobda, isev Zvelebu-rad darCa yvelaferi, da mefe, feodalebi da umaRlesi sasuliero pirebi kvlav yovel-nairad aferxebdnen axali burJuaziis miswrafebebs. `don kixotSi~ gatarebuli kritika _ es aris brZola renesansis mowinaaRmdegeTa mimarT. don kixots konfliqti aqvs garemomcvel sinamdvilesTan da mkveTrad upirispirdeba mas, magram misi ubedureba isaa, rom es konfliqti mis sulSi ganxeTqilebas rodi hbadebs, radgan mas sinamdvilis gageba ar SeuZlia. igi xmals moufiqreblad iqnevs da Wrilobebs ayenebs mxolod Tavis Tavs. mas ar SeuZlia garemomcveli pirobebis sworad gageba da ar gaaCnia am pirobebis Secvlis unari. igi damarcxda, magram es mar-cxi moCvenebiTia, radgan sasiqadulo miswrafebani SeubRalavi da xelSeuxebeli

13

Page 14: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

darCa. sikvdilis sarecelze mas goneba daubrunda, dawyevla rainduli romanebi, mixvda Tavisi SeSlilobis mizezs, gamoeTxova naTesavebsa da megobrebs, erTgul sanCo pansas da wynarad miicvala. igi aRar iyo mebrZoli raindi don kixoti lamanCeli, aramed _ ubralo Rataki aznauri _ alonso kixano keTili. giJiviT cx-ovrobda, xolo brZeniviT miicvalao, _ dasZens avtori.

am wigniT servantesma daamtkica, rom warsulis dabruneba, gadasuli cx-ovrebisa da Zveli epoqis aRdgena arasodes aravis ar SeuZlia.

romanSi gaSlil humanistur msoflmxedvelobas cxovelmyofel Zalas matebs xalxuri sibrZne, roca erTguli saWurvermtvirTveli sanCo esaubreba rainds, mk-iTxvelis Tvalwin iSleba xalxuri sibrZnis uRrmesi saganZuri, romelic anelebs don kixotis ganyenebul msjelobas. isini saubrobdnen erTidaimave saganze, magram don kixoti laparakobs maRalfardovani, ritorikuli frazebiT, xandaxan gapranWuli stiliT, romanebidan amoRebuli moZvelebuli eniT. sanCo imave azrs amtkicebs ubralo, cocxali xalxuri sityvebiT, andazebiT, gamocanebiT, kalamburebiTa da nakvesebiT.

servantesamde espanur moTxrobebsa da romanebSi glexebsa da xelosnebs xatavdnen mxolod imitom, rom maTi dapirispirebiT batonebTan, qeba-dideba SeesxaT am ukanasknelisaTvis. moTxrobis bolos ki isini Cveulebrivad an sapatim-roSi moxvdbodnen an saxrCobelaze ahyavdaT. servantesamde espaneTSi mdabio xalxze yovelTvis dacinviTa da abuCad agdebiT laparakobdnen. mdabio xalxi iyo eqsploataciis sagani, sanCo pansas saxiT espaneTis mwerlobaSi pirvelad aisaxa xalxis saRi azrovneba, Rirseba da uzado keTilSobileba. romanis centrSi pirvelad dadga ara fantastikuri da naxevradzRapruli samosiT Seburvili glexi, aramed re-aluri, fxizeli adamiani, romanis pirveli furclebidanve don kixoti yvelgan Ratakadaa gamoyvanili, miuxedavad garegnuli sigiJisa, igi yovelTvis dapirispirebulia regveni mdidrebisadmi _ rogorc brZeni. gansakuTrebiT Zlierdeba es mxare romanis meore nawilSi, sadac oriveni amjobineben icxovron patiosan siRaribeSi, vidre iyvenen hercogis masxarebi. am dapirispirebaSi ifareba servantesis pirdapiri zizRi mdidrebisadmi. don kixoti da sanCo Zveli sazogadoebis ori klasis warmomad-genelni arian. sanCo iseve ucxoa burJuaziuli vaWrukanebis samyarosaTvis, rogorc donkixoti. Tu don kixoti uaRresi adamianuri aRtacebis gansaxierebaa, sanCo xalxis Svilia, mas oqros guli aqvs, is fxizelia da jansaRad moazrovne. sanCo yovelTvis sadaa da ubralo, arasodes ar vardeba yalb pozaSi. ararsebuli kunZulis guberna-torobas atarebs iSviaTi keTilsindisierebiTa da udidesi seriozulobiT. is Rormucelaa da xandaxan gaiZverac, xSirad SimSilobs, magram mainc uyvars don kixoti da un-doblad epyroba ara Tu mis sigiJes, aramed gabatonebuli klasebis oficialur dog-mebsac. don kixotis magaliTiT is zneobrivad keTilSobildeba, sulierad izrdeba. man aRiqva don kixotis brZnuli darigebebi da brwyinvaled gamoiyena sisni guberna-torobis dros. avtori sanCo _ gubernators upiriespirebs yeyeC da egoist hercogs da qmnis glexi mmarTvelis namdvil apoTeozs. rasakvirvelia, sanCos marTva-gamgeo-bis amsaxveli epizodebi ironiuli xasiaTis arian, magram glexis saRi goneba, huma-nuroba da samarTlianoba saucxoo kontrastad mosCans `uwmindesi~ policiisa da Cinovnikebisagan Semdgar, usulgulo saxelmwifo biurokratiuli manqanis saqmi-anobasTan. Tu don kixoti eZebs saxelsa da didebas, sanCos materialuri keTil-dReoba unda; don kixoti kmayofildeba wignebSi mxsenebiT, sanCos surs rome-lime kunZulis gubernatoroba, magram Tavis batonze ufro saRi goneba aqvs da don kixotze adre ikurneba mware ocnebisagan davadebuli: `CamodeqiT, ba-tonebo, neba momeciT davubrunde Cem winandel cxovrebas, rom aRvdge mkv-

14

Page 15: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dreTiT. yvela unda akeTebdes im saqmes, risTvisac dabadebulia _ ukeTesia frTebi SevikvecoT, miwaze davbrundeT da viaroT sakuTari fexebiT~, _ gaiZaxis igi.

sanCos sjera yvelaferi, rasac don kixoti laparakobs, radgan Tavidanve marTal da gonier kacad miaCnda igi, magram xandaxan masac eWvi ebadeba. xSirad wvers iglejs, im dResa da saaTs wyevlis, ra dRidanac bedma am giJi batonis msax-uri gaxada, magram mainc ver Sordeboda mas, ecodeba igi, ibralebs, `mwuxare saxis rainds~ uwodebs sa uSlis am saSinel faTerakSi nu gaerevio, urCevs, gaeca-los yovel xifaTs da davidarabas, da dasZens: _ gacla gaqceva rodia da arc Tu ima-Sia didi sibrZne, iseT mters velodo, rom mis dasaxvedrad Rone aRar mqondes. ufro gonivruli is iqneba, dRes Tavi Sevinaxo xvalisaTvis da mTeli Cemi arseba erT dRes ar Sevalio. merwmuneT, Cems sulelur glexur Wkuas kargad esmis, kacma Tavis Tavs rogor mouaros... amasTan, xom mogaxsenebdiT, qaris wisqvilebia-meTqi? RmerTmani, gograSi kacs iseTi qaris wisqvilebi unda utrialebdes, rom isini devebad moeCvenos...

sanCom Zalian kargad icis, rom don kixoti giJia. sul dascinis mas, magram amave dros ramdenjerme miatovebs Tavis adgilsamyofels , saxls, col-Svils, rom gahyves am giJs. dasdevs mas yvelgan, misi erTgulia kubos karamde _ miuxe-davad aTasgvari siduxWirisa, is metad uangaro da patiosania, Tanac didi moTx-ovnilebis rodia. amitom eubneba don kixots: _ Cems dReSi fiqradac ar momsvlia vaJkacobiT saxeli gameTqva. mxolod mindoda yvela im saWurvelmtvirTvelze alal-marTali vyofiliyavi, visac odesme mogzaur raindebTan umsaxuria da Tu Cvens ba-tons surs erTguli samsaxurisaTvis romelime kunZuliT damajildovos, ra uSavs, keTili iyos, Zalian madlobeli viqnebi. ar momcems da ra gaewyoba, ukunZulodac iolad waval. egec rom ar iyos, me vubrZaneb, Tu me mibrZaneben, amiT lukma-puri ufro gemrieli rodi meCveneba... sanCod davibade da imedi maqvs sanCodve movkvdebi...

moxeleebsa da warCinebul batonebis Sefasebisas sanCo da don kixoti erT azrze dganan. sanCo gubernatorobas elodeba, amasTan Tavis virsac ar iviwyebs da ambobs: `araerTxel minaxavs, rogor gzavnian virebs gubernatorebad, ase rom _ Tu me Tan waviyvan Cems wynar virs, amiT axals arafes vityvi~. sanCo winaaR-mdegia kunZulze gubernatorobisas nawilaki d o n i1 miumaton mis saxels: `me meZaxian sanCo pansas, mamaCems erqva sanCo, babuac sanCo iyo, da yvelani iyvnen sanCoebi, maT donebi da zedonebi ara hqoniaT, da Tu meRirsa guberna-toroba, Tundac ramdenime dRiT, yvela dons aRmovfxvri aqedan...~

Cveni drois mkiTxvels gazviadebulad, groteskulad moeCveneba sanCos mis-wrafeba kunZulis miRebisa da gubernatorobisaTvis, magram es ase rodia. es gare-moeba savsebiT upasuxebs im epoqis saerTo xasiaTs, mis favoritizms, gam-didrebis daucxromel survils. servantesi aq udidesi realistia. am savsebiT sasic-ocxlo xasiaTis gareSe sanCo ar iqneboda sruli, mxatvrulad damTavrebuli saxe. ra vuyoT, rom erTi maTgani ekuTvnis socialurad naxevrad maRal wres da meore ki _ dabalTa fenas. maT Soris didi gansxvaveba rodia. sanCoc iseTive umiwawyalo glexia, rogorc don kixoti _ gudamSieri aznauri.

`don kixotis~ orive wignSi mkiTxvelis Tvalwin gaivlis 670-mde moqmedi piri, romlebic sxvadasxva mxriTa da kuTxiT axasiaTeben maSindel epoqas. eseni arian: samRvdeloebis warmomadgenlebi, gaiZvera meudabnoebi, filipe meoris uxamsi moxeleebi, mconare aristokratebi, baqia jariskacebi, regveni da yoyoCa eqmimebi; gaqnili mefundukeni da mejoreni, kaxpa qalebi, moxetiale aqtiorebi da studentebi, 1d o n i _ batoni; aznauris tituli espaneTSi.

15

Page 16: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

profesiuli avazakebi da katorRelebi; iq gvxvdeba glexoba, magram igi miwaTmo-qmedebas rodi misdevs. gana ra miwaTmoqmedebaze SeiZleboda laparaki maSin, roca mTeli espaneTi ukacriel udabnod iyo qceuli...

pol lafargis mowmobiT marqsis erT-erTi sayvareli wigni iyo `don kixoti~. mTeli qveynis gamoCenili mwerlebi goeTe, haine, baironi, hiugo, puSkini, gogoli, belinski, gerceni, turgenevi, gorki yovelTvis udidesi simpaTiiTa da pativiscemiT ixseniebdnen servantessa da mis SesaniSnav gmirs. puSkini urCevda axalgazrda gogols _ servantesisagan eswavla didi tiloebis Seqmnis ostatoba.

saSinel siRatakeSi werda servantesi `don kixotis~ pirvel wigns. 1604 wlis Semodgomaze ukve mzad hqonda misi mniSvnelovani nawili. mTlianad daam-Tavra da dabeWda 1605 wels. 1605 wlis ivlisidan valensiaSi ukve me-5 gamocema mzaddeboda. ramdenime wlis ganmavlobaSi 30 aTasi cali gaiyida, rac im drois pirobebSi umagaliTo ambavi iyo. aramarto espaneTSi, aramed portugaliaSi, safrangeTSi, italiaSi, niderlandebsa da inglisSi uTvalavi ricxvi ibeWdeboda. yvel-gan aRtacebiT miiRes igi. bevri ganzrax swavlobda esanur enas, rom dedanSi waekiTxa es genialuri Txzuleba. bavSvebi xelidan ar icilebdnen mas, Wabukebi aRtacebulebi iyvnen imiT, mozrdilebi qeba-didebas uZRvnidnen mis genialur Se-moqmeds, romelsac isev suli Zvreboda SimSiliT da cixe-sapatimroebis xSiri stu-mari iyo. servantess araviTari sargebloba ar miuRia am gamocemidan. mudam lukmapuris ZebnaSi datanjulma avtorma wignis beWdvis ufleba winaswar ramden-ime waliT dauTmo gamomcemels. rac sazaralo Seiqmna servantesisaTvis. saerTod literaturuli moRvaweoba nivTieread misTvis xelsayreli ar gamodga.

romanis literaturulma warmatebam aRafrTovana servantesi da Seudga misi meore nawilis weras.

1605 wlidan 1608 wlamde servantesis Sesaxeb ar darCenila dawvrilebiTi cnobebi. uTuod ijda romelime Ratak binaSi da werda. mevaleebis garda, albaT, aRaravis axsovda igi. 1605 wlis 27 ivniss kvlav Caagdes cixeSi misi saxlis axlos momxdari mkvlelobis gamo, magram male gaaTavisufles. am xanebSi dawera sami soneti da novelaTa umravlesoba, romlebic Semdeg (1613) calke wgamovida `samoZRvrebo novelebis~ saxelwodebiT. 1608 wlidan cxovrobs madridSi. garTulia ojaxuli saqmianobiT. codvilobs, raTa iSovos dro da uzrunvelyofili gaxdes literaturuli muSaobisaTvis. 1611 wels gaxda fransisko de silvas mier daarsebuli akademiis wevri. 1613 wlis 14 ivliss italiidan grafi lemosis mier gamogzavnili daxmarebiT gamoqveynda misi `samoZRvrebo novelebi~ (12 novela), romelic servantesis erT-erTi saukeTeso wignia. ocdaaTi wlis ganmavlobaSi werda igi am novelebs. `don kixotis~ Semdeg arc erT mis wigns amdeni mkiTxveli ar hyolia. `Cveni espaneli bokaCo~1, _ ase uwoda servantess am SesaniSnavi moTxrobebisa da ambebis gamoqveynebis Semdeg espanelma dramaturgma tirso de molinam.

novelebi sriuliad originaluri arian. esaa espaneli xalxis yvela fenis cxovrebis humoriT aRsavse suraTebi: TavadaznaurTa karmidamoebi, qalaqis TavkacTa sakre-buloebi, lirikuli samijnuro Tavgadasavlebi, piradad gancdili ambebi, _ asaxuli didi realistis mier mTeli Tavisi nairferovnebiTa da sinatifiT, am ubadlo wignma dRemdec SeinarCuna maraduWknobi siaxle da Tavidan bolomde Seusustebeli interesiT ik-iTxeba.

1614 wels gamocemul satirul poemaSi _ `mogzauroba parnasze` _ servan-tesma sastiki brZola gamoucxada inkviziciisa da absoluturi monarqiis mexotbe mwerlobas, xalxisaTvis mavne mwerlobasa da amocanad daisaxa _ eCvenebia im 1j o v a n o b o k a C o (1313_1357) _ gamoCenili italieli mwerali, `dekameronis~ avtori.

16

Page 17: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mwerlobis mTeli araraoba da ubadrukoba, romelic Zlier Sors dgas sinamdvilis-agan. poeti sastikad hkicxavs da amaTraxebs qimerul mwerlobas, romelic ab-nelebs xalxTa masebis Segnebasa da cdilobs daarwmunos isini, rom am qveynad yvelaferi kargia, yvelaferi gamarTlebulia. saerTod im wlebSi servantesis cxovreba dedaqalaqSi iyo erTi ganuwyveteli omi am umaqnisi mwerlobisa da cudad orga-nizebuli sazogadoebis winaaRmdeg. is akritikebs Teatrs _ da mis winaaRmdeg amxedrdnen dramaturgebi lope de vegas meTaurobiT; akritikebs poezias da mas zizRiTa da mZulvarebiT ixsenieben samefo karis daqiravebuli poetebi. maTTvis aR-maSfoTebeli iyo is, rom servantesma brwyivnale warmateba moipova Tavisi niWis SemweobiT, maT eCoTirebodaT servantesis damoukidebeli literaturuli da politikuri Sexedulebebi da amasTan Seuracxofilad grZnobdnen Tavs, radgan servantesma bevrjer pirdapir Tu moiarebiT qeba-didebiT rodi moixsenia sisni Tavis TxzulebebSi. magram, radgan avtoris satira mimarTuli iyo ara marto calke mwerlebis, aramed saerTod axali moduri mimarTulebis winaaRmdeg literaturaSi, Seuracxyofili aRmoC-nda yvela: didi lope de vega _ da sul mcirenic, _ uniWo da naklebadcnobilnic. es aRSfoTeba da guliswyroma Semdeg aSkara mtrobaSi gadavida da servantess sde-vnidnen, aTasgvar cils swamebdnen, yovelmxriv xels uSlidnen, magram veraferi aokebda genialur moxucs. is Tamamad gamoTqvamda gonivrul da marTal Sexed-ulebebs, marjved eweoda daundobel brZolas yovelgvari xelovnurobisa da cru, yalbi mwerlobis winaaRmdeg, simarTlisa da sisadavisaTvis, xelovnebis aRmzrdelo-biTi rolisaTvis. drodadro miatovebda madrids, ewveoda eskiviass da iq, mSier-mwyurvali, didi jafiT ganagrZobda `don kixotis~ meore nawilisa da sxva Txzule-baTa weras.

magram, roca `don kixotis~ ormocdamecxramete Tavi dawera (1614), qalaq taragonSi alonso fernandes de avelianedas fsevdonimiT daibeWda `don kixotis~ yalbi gagrZeleba. namdvili avtori dRemde ucnobia. metad aRmaSfoTebeli iyo ser-vantesisaTvis es ambavi. viRac, ararsebuli avelianeda Tavxeduri, mkacri gamoTqmebiT moagonebda servantess, Tu ra xSirad ijda cixeebSi; brals sdebda, rom sapatimros jurRmulebSi gadaeCvia karg sazogadoebas, dascinoda umegobro, umfarvelo moxucis WaRaras, uamrav brZolaTa xeibris ubadrukobas.

crupentela avelianedam saSinlad daamaxinja don kixotis momxibvleli saxe. keTilSobil rainds waarTva yovelgvari maxvilgoniereba da keTilSobileba. mwuxare saxis raindi gadaiqca Cveulebrivi WkuadamTxveulobisa da umsgavso silenCis ug-van narevad. cru avtorma ver gaigo mTeli is sulgrZeloba, gulkeTiloba da origi-naloba, rac mosdgamda don kixotis sigiJes. amis nacvlad avelianedam daxata marTlac mouxeSavi, xepre, sabralo xeibari, regveni da gamotvinebuli vinme, romelic dulsinea toboselis siyvarulsac ki uaryofda. gulkeTili sanCo pansas saxec mTlianad gardaqmna da gaaTaxsira.

kargad icoda servantesma: mTeli Txzuleba muxanaTuri siZulvilisa da saz-izRari SurisZiebis nayofi rom iyo.

am aRmaSfoTebelma literaturulma oinbazobam didad garisxa servantesi, ra-mac mniSvnelovani gavlena iqonia romanis Semdgom damuSavebaze. aCqarebiT daiwyo Sroma da meore nawili 1615 wlis oqtomberSi gamovida. ormoc-damecxramete Tavidan servantesma ramdenjerme gauswora angariSi ukeTur avelianedas, mwvaved gaakritika da gaamaTraxa igi.

imave wlis seqtemberSi calke wignad daibeWda servantesis `komediebi da intermediebi~ (16 piesa). am piesaTa gamocemam da `don kixotis~ meore naw-ilis warmatebam odnav suli moaTqmevina servantess da gamoacocxla. samaris

17

Page 18: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

karebTan mimdgari moxuci xaliasianad werda axal romans da eskiviasel megob-rebs ukiTxavda yvela Txzulebas: es iyo `persilesi~, `galaTeas~ meore tomi, wigni `kvirebi baRSi~, komedia `mxedvelobis Secdoma~ da `qebuli bernando~. yvela amaTgan, avtoris sikvdilis Semdeg servantesis qvrivma _ katalinam gamosca `persilesisa da sigizmundas yariboba~ (1617), danarCeni xelnawerebi daikarga.

servantesis ukanaskneli nawarmoebi `Crdilouri moTxroba persilesisa da si-gizmundas yaribobasa da vnebebze~ prozad dawerili epikuri poemaa. miuxe-davad imisa, rom igi heliodores (Zveli berZeni mwerali) mibaZviTaa dawerili, ser-vantesis niWi mainc Zlierad Zgers am romanSi. TviT avtorsac saukeTesod miaCnia is Tavis nawarmoebTa Soris. `samoZRvrebo novelebis~ prologSi is ambobs: Tu vic-ocxleb, gpirdebiT gamovaqveyno `persilesisa da sigizmundas yariboba~, romelic gabedavs gautoldes heliodores, Tuki am kadnierebisaTvis is Tavs ar wagebso. ro-manis popularobas amtkicebs is, rom wigni imave wels xelaxla gamoica pam-plinSi, barselonaSi, lisabonSi, valensiaSi. 1618_1626 wlebSi gadaiTargmna italiur, frangul da inglisur enebze, `persilesi~ axlac itacebs mkiTxvels Seudarebeli eniT, azrTa simkveTriT, grZnobaTa gasaocari gaqanebiT.

servantesma 1616 wlis 19 aprils daamTavra Tavisi ukanaskneli romani. daZ-abulma Sromam da mZime avadmyofobam saSinlad moqanca. wigni da misi av-tori erTidaimave dros Tavdebodnen, magram mas mainc ar gaugdia xelidan kalami. gardacvalebamde oTxi dRiT adre, loginSi mwoliarem, dawera intimurobiT aRsavse da Rrma sibrZniT gasaocari prologi `persilesisa~, sadac sruli gulwrfelo-biT, sicxadiTa da simtkiciT gamoeTxova megobrebs. esaa xalisiani werili graf lemosisadmi, romelsac uZRvna `samoZRvrebo novelebi~, `don kixotis~ meore wigni, `komediebi~ da `persilesi~.

`Cemi dReebi daTvlilia, sicocxle qreba, sevda matulobs. ukve Sevdgi fexi uzangSi... axla ki mSvidobiT, laRo xumrobav, mSvidobiT xalisiano sicocxlev, mSvido-biT megobrebo~. aseTi gulTbili sityvebiT amTavrebs igi wigns.

xalisiani sicocxlis aseTi siyvaruliT aRgznebuli gaSorda is _ 1616 wlis 23 aprils sayvarel samSoblos, romelmac Tavis erT-erT saukeTeso Svils arguna saSineli tyveoba, momqancveli usargeblo laSqrobani, autaneli siRatake, literaturul mterTa mxriv daundobeli ciliswameba, mevaleTa devna. brwyinvale mecenatTa SemTxve-viT, qedmaRluri, damamcirebeli moqyalebiTa da nasufraliT cxovreba.

servantesi dakrZales ubralod da Raribulad trinitarelTa monasterSi. misi samare male daikarga, magram darCa brwyinvale saxeli, romelic maraduWknobi iqneba mTeli kulturuli kacobriobisaTvis.

nika agiaSvili

18

Page 19: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

p r o l o g imoclilo mkiTxvelo, dauficebladac damijereb, Tu rogor msurs es Cemi wigni,

Cemi Wkua-gonebis Svili, iyos yvela wignze mSvenieri, yvelaze sasaimovno sak-iTxavi da gonivruli, xelixelsagogmanebeli da unaklo Txzuleba, rogorc ki SeiZleba warmovidginoT. magram gana SemeZlo bunebis kanonebs win aRvdgomodi? naTqvamia: rogoric mama _ iseTi Svilio, amitom Cemi unayofo da gaunaTlebeli Wkuis nawarmoebi sxva ra unda iyos, Tu ara moTxroba gaZvaltyavebul, CaCanak da axirebuli xasiaTis, nair-nairi azrebiT Sepyrobil gmirze. misi msgavsi Znelad Tu iqneba sadme. misgvari zraxvebi ki jer arasodes fiqradac aravis mosvlia TavSi? an ki ra gasakvirvelia: ukeTesi ra daibadeboda sapyrobileSi, sadac vai-ubedurebis meti ara aris-ra, sadac yovelgvar siduxWires daudevs TavSesafari da sevdasa da varams dausadgurebia? wynari, sasiamovno adgili, mSvenieri warmtaci velebi, laJ-vardovani ca, nakadulebis Cxriali, sulis damamSvidebeli mdgomareoba, _ diaxac rom sxvarigad momarTaven adamianis Wkua-gonebas da TviT unayofo muzebsac ki nayofiers gaxdian mTeli qveynis sasiamovno da gasaocari STamomavlobis Sesaqmnelad. marTalia, isic bervjer moxdeba xolme, rom maxinji da uxeiro Svilis mama, mSobliuri siyvarulis gamo TvalebaxveuliviT araTu ver xedavs Tavisi Svilis nakls, aramed ufro metic, Wkua-gonebisa da siCauqis niSani hgonia is da megob-rebs wamdauwum Svilis maxvilgonierebaze, Snosa da lazaTze mouTxrobs. ma-gram, swore mogaxseno, me don kixotis namdvili mama arc ki var, ufro mis mam-inacvlad CaviTvlebi, da ar minda, uZvirfaseso mkiTxvelo, sxvebis fexis xmas avyve da maT msgavsad Tvalcremlianma gevedro, damiTmo rame, da an, rasac Cem CvilSvil wignSi naklovanebasa naxav, dafaro da ise moiqce, TiTqos amas ver amCnevde. ras daeZeb? Sen arc naTesavi xar amisi, arc megobari; Senc yvela CvenganiviT Seni azrisa da Tavisufali neba-survilis sruli baton-patroni xar, Sens saxlSi zixar da iq iseTive ufleba Segferis, rogorc mefes Tavis xazinaSi; xom gagigo-nia andaza: `Cems qurqqveS gind mefesac movklavo~. yvelaferi es gixsnis da gaTavisuflebs yovelgvari pirmoTneobis, TvalTmaqcobisa da valdebulebisagan, amitomac am istoriaze rac genebos, isa sTqvi; nu geSinia: cuds ityvi _ aravin dagemdureba, kargs ityvi _ aravin dagajildovebs.

mindoda es wigni, rogorc damiweria, ise gaulamazeblad da mourTav-moukazmavad momerTmia SenTvis; arc prologi damerTo TavSi, an sxvadsxva uamravi warwerebi, arc Cveulebrivi sonetebi, epigramebi da qebaTa-qebani wamemZRvarebia win, rogorc sxva mwerlebi Cadian xolme. unda mogaxsenoT, rom am wignis SeTxzvam cotad ki ar gamiWirva saqme; magram axla rom prologs kiTxulob, imis daweras rac Sroma movandome, imdeni, mgonia, arafrisTvis ar mo-mindomebia. bevrjer aviRe kalami da isev davde, radgan ar vicodi _ ra damewera. da ai, erTxel, magidasTan vijeqi, erTi Tabaxi qaRaldi medva win, kalami yurs ukan mqonda gaCrili, idayviT magidaze viyavi dabjenili da loyiT zelze dayrdnobili; am mdgomareobaSi vfiqrobdi da vyoymanobdi, ra damewera. am dros moulodnelad erTi Cemi megobari mewvia, Wkviani da mxiaruli xasiTis kaci, da aseT gaWirve-baSi rom mnaxa, daRrejilobis mizezi mkiTxa. araferi davumale da vuTxar _ Zalian meZneleba don kixotis ambisaTvis winasityvaobis dawera-meTqi; mgoni, yve-lafers Tavi davanebo da esoden patiosani da keTilSobili raindis sagmiro saqmeni aRar gavaqveyno-meTqi.

_ aba, rogor gnebavT, gana ar unda davRonde? ras ityvis uZvelesi kanon-mdebeli, anu xalxi, rom amodena xani daviwyebaSi vimyofebodi da axla siberis

19

Page 20: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

TvirTiT dauZlurebuli kvlav asparezze gamovdivar da isic CalasaviT gamofituli TxzulebiT, sadac mkiTxveli verca-ra maxvilgonierebas Sexvdeba, verc mWerme-tyvelebas,, verc sibrZnesa da mecnierebas, verc sqolioebs kabadonebze da verc ganmartebasa da SeniSvnebs wignis boloSi, sxva wignebi ki, Tumca wminda mogonebebiTa da zRaprebiTac arian savseni, mainc ise arian Sezavebulni aristote-les, platonisa da sxva filosofosTa azrebiT, rom aRtacebuli mkiTxveli wignis RirsebiT gaocebulia da mTxzvelic mwignobrad, ganaTlebulad da mWermetyvelad miaCnia-meTqi. aba ucqireT, zogi mwerali ras Cadis! Tavis nawerSi saRvTo werilsac ki imowmebs-meTqi: gegonebaT wminda Tomebi, an eklesiis moZRvrebi iyvnen. masTan ase ostatoben: erT gverdze rom viRac CerCet da garyvnil moarSiyeze gvi-amboben, meoreSi umal saRvTo werilebidan qristianul qadagebas mogiyvebian da iseTs darigebas getyvian, rom yurs ver moaSoreb da Tvals ver moaridebT. Cems wigns aseTi ara ecxeba-ra: arc sqolioSi maqvs rame Casaweri da arc boloSi ram gasamartebeli: isic ar vici, romel avtors mivyve, rom wignis boloSi misi saxeli mainc gamovacxado, rogorc sxvebi sCadian xolme, anbanis rigze, aristoteledan mokidebuli homerosamde, qsenofonte, zoili da zevqsisic Sig Cavatano da araviTari yuradReba ar mivaqcio imas, rom pirveli boroti molaybe iyo da meore ki mxatvari. Cems wigns arc sonetebi eqneba darTuli winasityvaobis magier; metadre markize-bis da hercogebis SeTxzulebi, anu grafebis da episkoposebisa, anu kidev gamoCe-nili sefe-qalebisa da SesaniSnavi poetebisa, Tumca SemeZlo oriode Cemi megob-risaTvis meTxova, _ iseT sonetebs SemiTxzavdnen, mTels espaneTSi badali ara hqonodaT-meTqi. erTi sityviT, Cemo xelmwifev da megobaro, _ ganvagrZe me, _ Cemi gadawyvetileba es aris-meTqi: batonma don kixotma lamanCis arqivebSi im dromdis ganisvenos, vidre Cemze niWieri mwerali vinme gamoCndebodes da im nakls Seuvsebdes, rac me ver SeviZel: arc Zala Semwevs da arc swavla maqvs, rom amas vuSvelo rame, masTan bunebiTac zarmaci da usaqmuri var, _ Tavis Sewuxeba mezareba: ver waval da im mwerlebs ver movZebni, romelnic imis mets veras metyvian, rac TviTon SemiZlia vTqva. ai, amitom var Rrmad dafiqrebuli da daRonebuli, yvela am mizezs, rac axla gagacaniT, mgonia, kacs daRoneba Seu-Zlia-meTqi.

Cemma megobarma moismina Cemi naTqvami, Sublze xeli itkica da xma-maRali xarxariT miTxra:

_ garwmunebT, Zmobilo, axla im cdomilebidan gamomiyvaneT, ra cdomile-baSic Cveni xangrZlivi nacnobobis aqeT vimyofebodio. yovelTvis gonieri da mofiqrebuli kacimegoneT da axla ki vxedav _ erTi bewvis odena Wkuac ara gqoni-aTo. nuTu aseT umniSvnelo da advilad gamosasworebel garemoebas daufiqre-bixarT? mag Wkuis patroni aseTma ubralo ramem rogor SegawuxaT, rodesac ufro mZime saqmeebi dagiZleviaTo? patiosnebas geficebiT, eg imitom ki ar mogdiT, rom niWi gakliaT, aramed imitom, rom zanti xarT da mosazreba ara gyofniTo. gin-daT dagarwmunebT, rom simarTles mogaxsenebTo? maS, aba yuri damigdeT, beji-Tad momismineT, rasac getyviT da dainaxavT, mag gaWirvebasa da yvela siZne-les erT wamSi gagiqarwylebT da im nakls SegivsebT, romlis gamo, rogorc am-bobT, Zlier Sewuxebuli xarT, aRar gyofniT gambedaoba da lamis Tavi daaneboT Tqveni SesaniSnavi don kixotis _ mTeli mogzauri raindobis am sarkisa da manaTo-blis _ ambebis gamoqveynebaso.

_ keTili, _ mivuge me, roca misi sityvebi movismine. _ aba miTxariT, rogor apirebT amoavsoT ufskruli Cemi SeZrwunebisa da gafantoT qaosi Cemi daRrejilo-bisa-meTqi.

20

Page 21: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

amis sapasuxod warmoTqva:_ Tqveni Sewuxebis pirveli mizezi is aris, rom wignis dasawyisSi didebul da

saxelovan kacTa mier SeTxzuli sonetebi, epigramebi da Sesxmani ar dagitanebiaT. am ubedurebas ai, rogor unda uSveloT: eg Sesaxmani da sonetebi rogorme Tqven TviTon SeTxzeT, da qveS _ visi saxelic ufro mogwonT, is miawereT, Tund mRvdelm-Tavar ioane indoeTelisa an trapizonis imperatorisa. gamigonia, da amis Sesaxeb cnobebic ki moipoveba, rom eseni Cinebuli poetebi yofilan; Tundac poetebi ar yofiliyvnen, da vincobaa vinme axirebulma, pedantebma anu TviTon bakalavreb-mac kamaTi dagiwyon, gagaTaxsiron da gekinklavon, es sicrueao, _ yvelafer amas ainuSic nu CaagdebT, radgan sicrue kidec rom dagimtkicon, ras gizamen? im sicruis damwer xels xom ver mogWrian?

rac Seexeba kabadonebze im wignTa da avtorTa citatebis moTavsebas, romelTaganac amoiReT sentenciebi da warmonaTqvamebi Tqveni moTxrobisaTvis, girCevT ase moiqceT: garemoebisdagvarad SeufardeT romelime sentencia an an-daza,romelic zepirad iciT, an yovel SemTxvevaSi advili mosaZebnia. magaliTad, roca Tavisuflebasa da monobaze alaparakdebiT, es daataneT:

Non bene pro toto libertas venditur auro,da iqve kabadonebze aRniSneT, rom es horaciusis, an vinme sxva mwerlis sityve-bia-Tqo. Tu vincobaa wignSi sikvdilis daundoblobasa da mis momsrav Zalaze iyos laparaki, dauyovnebliv miawereT:

Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas,Regumque turres.

Tu megobrobasa da siyvarulze gindaT, anu mtris siyvarulze, rasac TviTon RmerTi gvibrZanebs, maSinve saRvTo werili gadaSaleT da advilad ipoviT TviT uflis naTqvams: Ego autem dico vobis; diligite inimicos vestros. Tu borot ganzraxvaze mogixdeT laparaki, gaixseneT saxareba: De corde exeunt cogitationes malae; Tu megobris gautan-lobaze imsjelebT, maSin katoni moixmareT Tavis orstriqoniani leqsiT:

Donec eris felix, multos numerabis amicos,Temnora si fuerint nubila, solus eris.

aseTi citatebis gamo, sxva rom ara iyos-ra, laTinuri enis did mcodned mainc CagTvlian, da es ki Cvens droSi Zalian sapatio da sasargeblo saxelia.

axla wignis boloSi Tu SeniSvnebsa da ganmartebas daurTavT, amis Svelac advilia. damSvidebiT SegiZliaT ase moiqceT: Tqvens wignSi Tu vinme falavanze SegxvdeT laparaki, ise moaxerxeT, rom im falavans uTuod goliaTi daarqvaT, _ es advilia. amiT araferi dagiSavdebaT, xolo am saxelidan wignis bolos mTeli erTi grZeli SeniSvna gagiCndebaT, magaliTad, amgvari: `falavani goliasi, anu go-liaTi, filistimleli iyo, romelic Terefintos velze mwyemsma daviTma Sur -dulidan qvis sroliT mokla, rogorc mogviTxrobs wigni mefeTa ama da am TavSi, ama da am muxlSi, sadac SegiZliaT es ambavi waikiTxoT~ , da sxva (monaxeT da aRniSneT es Tavi).

mere, Tu gindaT swavlul kacad aCvenoT Tavi, sxvadasxva saero mecnierebis mcodned da did kosmografadac, ecadeT rogorme wignSi mdinare taxo moixsenoT. maSin SegeZlebaT erTi grZeli da Cinebuli SeniSvna daurToT. ase ityviT: `mdinare taxos es saxeli espaneTis erTi mefisagan daerqva; am mdinares saTave ama da am adgilas aqve, da jer rom Cinebuli qalaqis lisabonis kedlebs eamboreba, mas Semdeg igi okeanes erTvis. amboben, viTomc am md -inareSi oqros qviSa ipovebodes~... da sxva. Tu qurdebisa da avazakebis aRw-era dagWirdeT, kakusis ambavs mogcemT, romelic zepirad vici. Tu znedacemul

21

Page 22: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mandilosnebze sweroT, _ ai mondonedis episkoposi, is moixmareT: misi lamia, laisa da flora aiReT sagnad da amaze erTi didi SeniSvna SeTxzeT, riTac sayovelTao pativiscemas daimsaxurebT; Tu sastik da gulqva qalebze TqvaT rame _ ovidiusi dagexmarebaT misi medeaTi; Tu grZneul da jadosan qalebze CamoagdoT laparaki _ homerosi migiTiTebT Tavis kalifsoze da virgiliusi Tavis circeaze; Tu mamaci sardali iqneba savaWro _ TviTon iulius keisari aq ar aris Tavis mogonebebiT, an kidev plutarqe ar SemogTavazebT aTasobiT aleqsandreas? Tu mijnurobaze mogixdeT la-paraki da toskanuri ena odnav mainc gagegebaT, maSin leon hebreo aseTebiT yelamdis agavsebT, da, Tu sxva qveyanaSi dagezaroT wasvla, fonseka da misi Txzuleba xom Sina gaqvT. mis `RvTisnier siyvarulSi~ moTavsebulia yvelaferi, rac ki am Temaze dawerila: verc Tqven da verc sxva vinme didi mcodne ukeTess ver inatrebs da mas Tqven ki ara, TviTon Rrma mecnieric mravalgvarad gamoiyenebs. erTi sityviT, ecadeT Tqvens ambavSi mxolod is saxelebi moixsenioT, romlebic giTxariT, cotaodnad istoriasac gamohkariT klanWi, maSin SeniSvnebisa da maga-liTebis dawera me momandeT, da, garwmunebT, imdeni ram movigono, rom oTxi dabeWdili Tabaxic ar eyos.

axla Tu im mTxzvelebis moxseneba iqneba saWiro, romlebic sxva wignebisaTvis daurTavT da TqvensaSi ki ar arian, amaze advili ra aris? mxolod iseTi wigni iSovneT, sadac yvela avtoris sia iyos CarTuli anidan moyolebuli Äoemdis, rogorc Tqven brZanebT, da es anbanuri sia daurTeT Tqvens wigns; da Tu sicrueSi dagiWires, amiT bevri ara dagakldebaT-ra, radgan TqvenTvis araviTar saWiroebas ar warmoadgens mibaZoT am avtorebs. ueWverlia, Tqvens wigns iseTi gulubryvilo mkiTxvelic bevri Sexvdeba, rom daijeros _ viTim Tqveni umanko ambis dasawerad siaSi moqceuli yvela avtoriT ixelmZRvaneleT. sul rom ara iyos-ra, gamoCenili, swavlulebisa da mecnierebis saxelebi Tqvens wigns Rirsebas mis-cems. masTan, visTvis aris saWiro gamoikvlios moxsenebuli avtorebi marTla mogixmariaT Tu ara.magram ufro mets vityvi: ase mgonia _ Tqveni wigni araviTar Sevsebas da Selamazebas ar saWiroebs. Tqven Tqveni wigni saraindo romanebis gasakicxavad dagiweriaT, _ am saganze ki arc aristoteles uweria rame da arc wminda basils; cicerons xom saraindo romanebze araviTari warmodgena ar aqvs, moCmaxul sisuleleebs da abdaubdas araviTari saerTo ara aqvs WeSmaritebis zust moTxovnilebasa da varskvlavTmricxvelobis dakvirvebebTan; Tqvens wigns ra xeli aqvs geometriul ganzomilebasTan an saistorio sabuTebTan da wesebTan; misi sagani arc qadagebaa, sadac RvrTaebrivi da kacobriuli erTmaneTSi aris areuli: amgvari qadagebisagan RmerTma yvela qristiani daixsnas. erTaderTi, riTac unda isargebloT Tqvens TxzulebaSi, esaa Zveli wignebis mibaZva, radgan, rac ufro sru-lyofili iqneba mibaZva, rac ukeTesi kiloTi iqneba dawerili igi, miT umetesad un-aklulo iqneba wigni; raki isa gaqvT sagnad da gsurT, rom Tqveni Txzuleba mimar-Tuli iyos iqiTken, raTa mospoT da yvelas TvalSi daamciroT rainduli romanebis mniSvnelobda da gavlena, rac jer kidev aqvT maT gaunaTlebel xalxSi, amisaTvis rodia saWiro samowyaleod daeZebdeT filosofosebisagan _ brZnul gamonaTq-vamebs, saRvTo werilidan _ darigebebs, poetebisagan _ zRaprul ocnebebs, ritore-bisagan _ mWevrmetyvelebas da wmindanebisagan _ saswaulebs. ecadeT mxolod, rom Tqveni sityvebi gasagebi, cxadi, Tavaziani da wrfeli iyos, rom ambavi gasar-Tobi da kiloJRerovani gamovides da savsebiT gamoxatoT, rac Tqvens ocneba-gamoxatulebas warmoudgenia; ecadeT, sadac es SesaZlebelia da dasaSvebi, azrebi erTmaneTSi ar arioT da ar daxlarToT, gasagebad da naTlad gamoTqvaT gulisnadebi; ecadeT agreTve ambavs mxiaruli xasiaTi misceT, rom Tqveni moTxro-

22

Page 23: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bis wakiTxvam gulCaTxrobili kaci gaacinos, mxiaruli Cveulebrivze mometebiT axarxaros. martivsa da CerCets Tavi ar moabezros, gamocdili Tqvenma xelovnebam gaakvirvos, darbaiselma igi ar aiTvaliswunos da brZensac Tqveni qeba aTqmevinos, erTi sityviT, mudam isa gqondeT miznad, Zirs dasceT is uzarmazari futuronageboba saraindo romanebi rom hqvia da gamkicxavebze ufro meti maqebari roma hyavs. da Tu amas moaxerxebT, _ Tqvens friad saqebars mizans miaRwevT.

uRrmesi yuradRebiT vusmendi Cems megobars da misi azrebi ise mome-wona, ise aRibeWda Cems mexsierebaSi misi sityvebi, rom sityvis Seubruneblad samarTlianad CavTvale isini da winasityvaobis nacvlad am Cems ambavs prologad davurTe. daxe SemTxvevas, sayvarelo mkiTxvelo! roca am prologs waikiTxav, mixvdebi, Tu ra Wkviani yofila Cemi megobari da rarigad miSvela misma fxizelma gonebam: mere da ra gaWirvebis talkvesad momevlina aseTi mrCeveli! garda amisa, Svebas igrZnob, rom raRac-raRaceebis mogonebiT aRarc me gavixeTqe Tavi da arc Sen Segawuxe da ase Seulamazeblad da Seumkoblad warmogidgine istoria saxelovani don kixot lamanCelisa; SenTvisac ase sjobia; erTic, rom _ wak-iTxvaze cota dro dagexarjeba da meore _ rac momxdara, mxolod imas Seityob. bevrs ar dagamunaTeb, rom aseTi SesaniSnavi raindis Tavgadasavals giambob, romelzedac montielis midamos mcxovrebni axlac ki azrisani arian, rom igi ubiwo mijnuri da uSiSari raindi iyoo da misi msgavsi Cvens mxareSi didi xania aRar yofi-lao. ar msurs Tqvens winaSe gavazviado Cemi damsaxurebani aseTi gamoCenili da sasaxelo raindis gacnobiT, magram SesaniSnavi sanCo pansas, Cveni raindis saWurvelmtvirTvelis gacnobas ki, imedi maqvs _ didad damimadleb; radgan, ase mgonia, am kacSi Tavmoyrilia saWurvelmtvirTvelTa yvela niWi da Rirseba, romelTa aRwera gabneulia uamrav sulelur saraido romanebSi. dasasrul, RmerTma mSvi-doba Senc mogces da mec nu damiviwyebs. Vale!

23

Page 24: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tav i I

sadac moTxrobilia saxelovani idalgo don kixot lamanCelis zne-xasiaTisa da Cveulebis ambavi

lamanCis romeliRac sofelSi _ saxelis mogoneba ara msurs, arc ise didi xania mas Semdeg, rac cxovrobda erTi idalgo _ imaTTagani, romelTa mTel simdidres Seadgens mamapapuri Subi, ZvelisZveli fari, erTi jaglagi cxeni da erTic mwevari. es idalgo Zalian ubralo cxovrebas eweoda: bevrjer sadilad Zroxis xorcis olasa Wamda, cxvris xorcs ki iSviaTad miirTmevda, TiTqmis yovel vaxSmad vinegrets gi-axlebodaT, SabaTobiT qonian tafamwvars, paraskeobiT ospis SeWamands, da kvi-raobiT ki, sxva Cveulebriv sanovages garda, mtredis tabaks, _ amas undeboda misi Semosavlis sami meoTxedi, xolo danarCeni tanisamosze exarjeboda: sadResaswaulod ikeravda wminda maudis mosasxams, xaverdis Sarvals da waRebs; samudamdReod saukeTeso xarisxis Sinauri qsovilis tansacmels xmarobda. masTan cxovrobdnen: erTi ormocwels gadasuli saxlis gamgebeli mandilosani, erTi diswuli qali _ daaxloebiT oci wlisa da erTic msaxuri biWi _ Sin da mindvrad samuSaod: am biWis movaleoba iyo beberi cxenis Sekazmva da baRSi sasxlavis xmareba. Cveni idalgo ormocdaaTi wlisa sruldeboda; Tumc kafandara da pirxmeli iyo, mainc brge agebuleba hqonda, nadirobis didi trfiali iyo da dilaadrian adgoma uyvarda. amboben, saxelad kixada Tu kesada erqvao (am sakiTxSi misi cxovrebis aRmwerni erTmaneTs ar eTanxmebian), magram am sagnis bejiTsa da ufo keTilsindisier mkvlevars Tu davujerebT, ufro kexana unda rqmeoda. Tumc Cveni moTxrobisaTvis amas arc Tu ise didi mniSvneloba aqvs, mxolod sakamaToa naambobSi WeSmaritebas odnavadac ar gavcdeT.

isic unda iTqvas, rom zemoxsenebuli idalgo moclilobisas (xolo is TiTqmis mTeli wlis manZilze moclili iyo), sul saraindo romanebs kiTxulobda da iseTis gulmodginebiT da TavdaviwyebiT, rom mamulis movlasa da nadirobasac ki mi-aneba Tavi. misi cnobismoyvareoba da WkuadamTxveuloba iqamdis mivida, rom ramdenime qceva xodabuni gayida, raTa sakiTxavad saraindo wignebi SeeZina, da Sin imdeni moagrova es romanebi, ramdenis Sovnac ki SeeZlo. am wignebSi yve-laze saxelganTqmulad gamoCenili felisiano de silvas Txzuleba miaCnda, radgan misi prozis brwyinvaleba da maRalfardovani sityvebi Cvens idalgos ubralod war-moedgina. metadre moswonda satrfialo werilebis an xmalSi gamowvevis ambavTa wakiTxva, sadac xSirad aRniSnuli iyo Semdegi: `msjelobaTa, romliTac Tqven CemTa sjaTa gansjiT, egzom aqvT gavlena CemTa gansjaTa zeda, rom me ganusje-lad ganvsji Tqvens mSvenierebas.~ da kidev aseTebsac kiTxulobda: `... cani maR-alni varskvlavTa saSualebiT Tqveni RvTaebriobisa RvTaebrivad damamtkicebeli, im RirsebaTa Rirsad gqmnian Tqven, risic Rirsia Tqveni Rirseuloba...~ aseTi frazebis kiTxva Cvens sabralo kabalieros goneba Seuryies. mTel Rames sul im TavisxeTqaSi aTenebda, egeb maTi azri rogorme amoexsna da Seegno, magram amas aba rogor SeiZlebda, rodesac imaTi azris Segneba da gageba TviTon aristotelesac gauWirde-boda, Tundac es gamoCenili mecnieri gangeb amisaTvis mkvdreTiT amdgariyo. advili rodi iyo warmoedgina, Tu rogor Rebulobda brZolebSi uamrav Wrilobas don belianisi. an, piriqiT, rogor aSTobda igi sxvebs, radgan idalgos egona, rac ar unda gamocdili yofiliyvnen eqimebi, am rainds mTeli tani da saxe mainc WrilobebiT aWrelebuli eqnebodao. magram mainc Zlier aqebda avtors da is ufro moswonda, rom ambavs lazaTianad aboloebso da Tan wignis kvlav ganagrZobas gvpirdebao.

24

Page 25: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bevrjer mouvlida xolme Jini kalami aeRo da TviTon bolomde daewera wignis gagrZeleba, rogorc iq iyo dapirebuli. amas, albaT, Caidenda, iqneb sasiqadulodac aesrulebina kidec, Tu xeli ar SeeSala sxva RirsSesaniSnav da gadaudebel ganzraxvebs. Cveni kabaliero xSirad ekamaTeboda xolme Tavis soflis mRvdels (mRvdeli mecnieri kaci iyo da swavlulis xarisxi siguensaSi hqonda miRebuli) imaze, Tu romel rainds ufro Svenoda pirveloba: palmerino inglisels, Tu amadis galels; magram soflis dalaqi, ostati nikolasi, amtkicebda, raind febs vercerTi ver Seedrebao. da Tu vinmesTan SeiZleboda imis Sedareba, rasakvirvelia, isev don galaorTan, amadis galelis ZmasTan, radgan zniTa da xasiaTiT yvelas mjobnia, ZmasaviT mowuwune da pranWia araa da vaJkacobiTac mas ar dauvardebao.

erTi sityviT, Cveni kabaliero ise gaitaca wignebis kiTxvam, rom mTel dResa da Rames kiTxvaSi atarebda, xolo amas is mohyva, rom uZilobiTa da bevri kiTxviT mTlad gamotvinda da gagiJda. sul isRa elandeboda, rac wignebSi amoikiTxa: grZneulebani, ayalmayali, Cxubi da brZolebi, xmalSi gawvevani, Wrilobebi, arSiy-obani, samijnuro poemebi, gulis wuxili da sxva mravali axirebuli sisulele. ise mt-kiced swamda yvela es moCmaxuli da suleluri zRapari, rom maTze WeSmariti am-bavi qveynad sxva aRaar eCveneboda-ra. sjeroda, rom sidi rui diasi saxelovani raindi iyoo, magram _ umatebda, mgznebare maxvilis rainds mainc ver See-dreboda, xmlis erTi SemokvriT ori uzarmazari, mZvinvare goliaTi Suaze rom gakveTao. ufro met pativs scemda bernando del karpios, radgan mas ronsevalis xeobaSi moxibluli rolandi imave xerxiT moekla, ra xerxiTac herkulesma miwis Zed wodebuli anTeosi moaxrCo. did xotbas asxamda goliaT morgants, radgan igi, Tumc ampartavani da Tavxedi goliaTebisagan STamomavlobda, mainc zrdilobiani da Tavaziani xasiaTis iyo. magram yvelaze mometebulad mas reinaldo del montal-baneli moswonda, metadre maSin roca mas Tavis cixe-darbazidan gamolaSqrebul warmoidgenda gamvlel-gamomvlelTa saZarcvavad gamosuls, anu zRvis gaRma qveynebSi gamgzavrebuls mahmadis kerpis mosataceblad _ avtoris sityviT, pitalo oqrosi rom yofila. xolo moRalate ganelonis erTi magari mibegvisaTvis Cveni idalgo sisamovnebiT dasTmobda Tavis saxlis gamgebel qals da diswulsac miusarTebda.

bolos savsebiT WkuanaRrZobma, iseTi ucnauri saqme ganizraxa, rogorc amqveynad arasodes arc erT giJs fiqradac ar mosvloda. saxeldobr is, rom metad saWirod miaCnda, rogorc piradi didebis mosaxveWad, ise kidev samSoblos sasargeblodac, mogzauri raindi gamxdariyo, iaraRi aesxa, cxenze Semjdariyo, qveynis qveynad xifaTisa da faTerakebis saZebnad exetialna, _ erTi sityviT, yove-live is gaekeTebia, rasac Cveulebriv Cadiodnen romanebSi amokiTxuli mogzauri raindebi: daTrgunvili WeSmariteba aRedgina, araviTar safrTxes da gaWirvebas ar morideboda, devnilTa da upatronoT gamosarCleboda da amiT saukuno saxeli da dideba daemkvidrebia. sabralos, TiTqos, am TaviTve elandeboda, rom vaJkacur RvawlTa jildo sul ara oyos-ra, trapizonis samefos gvirgvin mainc daadgamda Tavze. aseTi saamuri fiqrebiT gatacebuli da araCveulebrivad gaxarebuli don kixoti daeSura Tavisi wadili Cqara Seesrulebia. uwinares yovlisa, gawminda sadRac kuTxeSi miyrili, saukunovani JangiTa da obiT dafaruli mamapapiseuli iaraRi. rogorc SeeZlo, kargad gaapriala da SeakeTa is; magram anazdad SeniSna, rom erTi yve-laze mniSvnelovani nivTi aklda: zaradiani CaCqanis nacvlad naglejiRa darCeniliyo. magram misma xerxianoba aqac uSvela: muyaosagan naxevrad-CaCqani gaakeTa, nagleJs miamagra da namdvili CaCqanis msgavsi raRac Seakowiwa. ar davfaravT, rom Cvens idalgos mounda _ gamoecadna misi simtkice da gaego _ gauZlebda Tu ara is brZolebs. am ganzraxviT daSna aiRo, orjer Ronivrad Semohkra CaCqans da

25

Page 26: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mTeli kviris namuSevari pirvelive dartymiT erT wuTSive gaanadgura. CaCqani rom ase advilad nakuw-nakuwad iqca, arc Tu didad esiamovna, da rom aseTi sabrTx-isaTvis kvlav Tavi daeRwia, CaCqanis keeTebas xelmeored Seudga. meti sima-grisaTvis Sig ramdenime firfita daatana da mavTuliT rkinis balTebi gaukeTa. dabo-los, friad kmayofili darCa CaCqanis simtkiciT, am nakeTobas xelmeored gamocda aRar moisurva, didad moewona Tavisi naxelavi da darwmunda, aseTi namdvili, magari da rigze SeWedili CaCqani mTels qveyanaze aravis eqnebao.

iaraRi rom moawyo, axla Tavisi jaglagi SeaTvaliera, Tumca im cxens imdeni seni sWirda, ramdeni kuarto realSic ar iqneba da gonelis cxenzedac bevrad saco-davi sanaxavi iyo, radgan tyavisa da ZvlebisaganRa Sesdgeboda, mainc aleqsan-dre makedonelis fucefalsa da sidis babiekze ukeTesi moeCvena. mTeli oTxi dRe imaze imtvrevda Tavs, Tu ra saxeli daerqmia am ubadlo cxenisaTvis, rom misi Sesaferi yofiliyo. radgan, ase fiqrobda: gana usamarTloba ar iqneba, esoden SesaniSnavi raindis cxens da TavisTavadac esoden Cinebuls, yovelTvis cnobili sax-eli ar hqondeso? amitom moisurva cxenisaTvis iseTi saxeli daerqmia, rom im sax-eliT umal gasagebi yofiliyo, Tu ra iyo is cxeni mogzauri raindis bedaurad gaxdo-mamdis, da ra Seiqmneboda mis Semdeg: mtkiced iyo darwmunebuli, rom Tu pa-troni icvlida saxels, mis cxensac unda darqmeoda axali, ufro saxelovani, misi pa-tronis axali, Rirsebisa da mdgomareobis Sesaferi saxeli. didxans igonebda sx-vadasxva saxels, zogi daiwuna, zogi daamokla, aTasnairad gadaabrun-gad-moabruna, kvlav gamoigona da uaryo, isev daZaba mexiereba da gonebas Zala daatana. da bolos SeCerda rosinantze, radgan es saxeli ufro didebuli, ufro JRerovani da mTels qveyanaze saukeTeso cxenisaTvis ufro Sesaferisi moeCvena. es saxeli imas moaswavebda, rom misi cxeni winaT uralo jaglago iyo, xoloa axla mTels qveyanaze upirvelesi jaglagi da yvela danarCenze winamdegari gaxda.

Tavisi cxenisaTvis aseTi moxerxebuli saxeli rom moigona, axla TavisTvis dai-wyo saxelis Zebna da am fiqrSi gaatara mTeli erTi kvira, magram rogorc iyo, isic gamonaxa: don kixoti. swored amitom am marTali istoriis avtorebi, rogorc zemoT aRvniSneT, fiqroben, rom Cvens idalgos, ueWvelad, kixada erqva da ara kesada, rogorc zogierTebi amtkiceben. magram rodesac moagonda: saxelovani amadisi martooden amadisad arasodes iwodeboda, amitom Tavisi saxels galeli miumata, _ albaT, imitom, rom Tavisi samSoblo da samefo aRemaRlebia da esaxelebiao, _ Cvenma kabaleromac, rogorc rigian rainds Seefereboda, Tavis saxels samSoblos saxelic miumata da dairqva don kixot lamanCeli . amgvarad, yvelasaTvis sac-nauri xdeboda misi vinaoba da sadauroba, masTan amiTYmis samSoblosac Rirseba emateboda.

da ai, raki iaraRi gawminda, zaradiani CaCqanic miakowiw-moakowiwa, jaglags axali saxeli gamougona da TviTonac, rogorc konfirmaciis dros, saxeli gamoicvala, axla marto isRa darCenoda, gasamijnurebeli gulis vardi moeZebna; radgan cnobilia, rom umijnuro mogzauri raindi ufoTlo da unayofo xes an usulo sxeuls emsgavseba. raindi eubneboda Tavis Tavs: vinicobaa, Cemi codvebis kiTx-vam, anu ufrore Cemi bedis varskvlavma bednieri SemTxveviT vinme goliaTs Sem-yaros (raica Cveulebrivi movlenaa mogzauri raindisaTvis) da pirveli dajaxebiTve, vinicobaa davamxo igi, anu Subi Sig gul-RviZlSi gavutaro da Sua ganvkveTo, anda dabolos, Cems nebad movixelTo, vZlio igi da aviZulo Sebraleba mTxovos, gana kargi ar iqneba am SemTxvevisaTvis satrfo myavdes, rom damarcxebuli goliaTi mas saCuqrad SevTavazo? is daemxoba Cemi uzenaesi mbrZaneblis fexTa qveSe da morCilebis xmiT moaxsenebs: `oi, ubadlo qalbatono, me gaxlavarT goliaTi

26

Page 27: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

karakulambro, malindraanis kunZulis mflobeli; pirispir Serkinebisas damamarcxa saxelovanma raindma don kixot lamanCelma, romlis gmiroba da vaJkacoba yovel-gvar qeba-didebas aRemateba; aw misi brZanebiT movel, raTa Tqveni mSveniere-bis winaSe davemxo da Tqvens fexTa qveSe Tqvens uzenaes ganaCens velodo~. o, raoden did bednierebas ewia Cveni keTili raindi am sityvebis warmoTqmisas, magram sixaruli da Sveba gauorkecda, rodesac, bolos, im suliersac miagno, vinac gulis vardad unda daesaxa, amboben maxlobel sofelSi erTi friad kekluci da eSxiani norCi glexis gogo cxovrobdao, romelsac erT dros is odnav etrfoda kidec, Tumca es qals ar gaugia da amitom gamijnurebul rainds araviTar yuradRebas ar aqcevdao. qals aldonsa lorenso erqvao: Cvenma raindma gadawyvita Cem fiqrTa mpyrobeli mzeTunaxavi swored igi unda gaxdeso. axla qalis saxelis Zebnas Seudga. iseT sax-els eZebda, rom mis sakuTar saxelsac Sehfardeboda da masTan Tavadis an vinme warCinebulis qaladac gamoeCina. didi Tavis mtvrevis Semdeg dulsinea toboseli daarqva, radgan qalis sofel tobosos mcxovrebi iyo. es saxelic metad JRerovani, sagangebo da aranakleb warCinebuli eCvena, vidre mis mier ukve gamogonebuli sxva saxelebi.

27

Page 28: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tav i I I

sadac moTxrobilia maxvilgonieri don kixotis pirveli gamgzavreba Tavisi samflobelodan

raki yvela samzadisi damTavrda, don kixotma gadawyvita dauyovnebliv Sedgomoda Tavisi wadilis asrulebas, egona amas iqiT Cemi dayovneba mTel kaco-briobas did zians miayenebso: ramdeni Seuracxyofili eloda gamosarClebas, ram-deni usamarTloba iyo aRmosafxvreli, ramdeni ufleba _ aRsadgeni, qveyanas daamZimebda mravali gadauxdeli vali, dausjeli danaSauli da borotmoqmedba! yovelive amis pasuxismgeblad amieridan Tavis Tavsa Tvlida. da ai, erT mSvenier dRes, ganTiadamdis (es iyo Takara ivlisi) adga, Tavis ganzraxva aravis gagebina, yvelas SeumCnevlad abjari aisxa, Sehkazma rosinanti, zed Sejda, ubadruki CaC-qani Tavze Camoifxata, cali xeliT fari aiRo, meoreSi Subi daiWira da bakis ukana WiSkridan mindorSi gavida. metad gaxarebuli da nasiamovnebi iyo imiT, rom eso-den sasaxelo da patiosan saqmes ase advilad Seudga. magram is iyo trial mindors daadga, rom saSinelma azrma gauelva TavSi, ramac kinaRam xeli aaRebina dawyebul ganzraxvaze: moagonda, raindad ara var dalocvilio, da raindTa kanoniT ki ar SeeZlo da verc gabedavda romelime raindTan Serkinebas; amasTan _ Tundac dalocvili yofiliyo, maSinac, rogorc raindTa dasSi axladSesuls, sada abjari da ude-vizo fari unda etarebina, vidre im devizs sakuTari vaJkacobiT ar moipovebda. am fiqris gamo Seyoymanda, cota gawyda _ ukan ar dabrunda, magram siSmagem sZlia gonierebas da Cvenma idalgom gadawyvita, vinc ki gzaze pirvelad Sexvde-boda, raindad is dalocavda; mravali raindi iqceoda ase, Tu davujerebT romanebs, romlebmac esreT savalalo mdgomareobaSi Caagdes igi. rac Seexeba sada abjars, Tavis Tavs Sehfica, pirvelsave xelsayrel SemTxvevaSi ise gaexexa Tavisi far-xmali, yaryumze TeTri gamxdariyo. am gadawyvetilebiT damSvidebulma gza ganagrZo da cxensac sadave miuSva; fiqrobda: faTerakebis maZebarma swored ase, Tavis cxenis nebaze unda iaroso.

es Semawuxebeli eWvebi rom Tavidan moiSora, Cveni axladgamomcxvari raindi nel-nela miRoRavda da Tavis Tavs amas etutuneboda:

_ odes Soreul momavalSi Cems saxelovan saqmeTa marTali ambavi sacnaur gaxdeba da _ brZeni istorikosi CemTa esreT diadTa RvawlTa aRweras daiwyebs, eWvi ar aris, Cems esreT adrindel gamosvlas ase mouTxrobs: `sxivciskrovanma Tebosma axladgamofxizlebuls dedamiwis wiaRze Tavisi uxvi zilfebis mofena iwyo Tu ara, oqrosenian moadreve frinvelTac aTasferovnad mosdes Tu ara haers Tavisi narnari simRerebi da miT salami uZRvnes vardisfer avroras, romelsac Tavisi eW-viani meuRlis rbili sareceli daetovebia, raTa lamanCis horizontis karibWeebisa da aivnebidan momakvdavTaTvis gamoexedna da kastiliis cis kamaris gasanaTeblad amosuliyo, _ saxelovanma raindma don kixot lamanCelmac bumbulis logini dauteva, Tavis SesaniSnav erTgul rosinants Semoaxta da Zvels, didebuls montielis velze gzas gaudga (Cveni gmiri swored am velze iyo axla).

da Semdeg daumata:_ bednieri iqneba is dro da bednieri iqneba is saukune, roca, dabolos,

saqveynod aSkarad dainaxaven Cems mier Cadenil saxelovan saqmeebs, romelnic Rirsni arian brinjaoze aRsabeWdad, marmariloze gamosaqandakeblad da tiloze dasaxatavad momaval TaobaTa samaxsovrod. icocxlon maT mudam, Seuryevlad, momaval TaobaTa samagaliTod da samoZRvrebod! xolo Sen, vinc unda iyo, hoi,

28

Page 29: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

brZeno misano, imiT bedniero, rom Cemi ukvdavi mogzaurobis aRwera Sena gxvdeba wilad. gevedrebi, Cemi Zvirfasi, Cems dausrulebel mogzaurobaSi Cemi erTguli megobari rosinantic ar daiviwyo.

Semdeg TiTqos marTla Seyvarebuli iyo, eSxiT aRtacebulma Sehyvira:_ hoi, qalbatono dulsinea, Cemi damonebuli gulis mflobelo! ra mware tanj-

vas mayeneb, rom Sengan gamaZeve, Seni SeudarebelimSvenierebis xilva egre sasatikad amikrZale, magram, dae, am tanjvam mainc gagaxsenos, qalbatono, es Sengan moxibluli, Seni mizeziT amdeni vaebis amtani Cemi guli.

am bodavas kidev mravali sxvac daurTo, iseTive aRtacebiT da im kiloTi da hangiT, rogoric Tavis raindul wignebSi amoekiTxa da SeZlebisamebr cdilobda am wignebis enisaTvis miebaZa da amiT ise gaerTo da daixafra, rom mzis karga maRla wamosvla ver SeniSna da verc imis mcxunvarebas grZnobda, romelic Tavs ise Zlier uxurebda, rom Tvini SeiZleba galxoboda, Tu ki amis natamali kidevRa SerCenoda TavSi. Cvenma gmirma mTeli dRe ase iara da iseT faTeraks veras SeeCexa, saamboblad rom Rirdes; es Zalian wyinda, radgan didi survili hqonda, rac SeiZleboda Cqara Sexvedroda vinmes, rom Tavisi marjve mklavis Zala masze gamoeCina. zogi mwerali ambobs, pirveli faTeraki lapiCis xeobaSi Sexvdao, sxvebi amas amtkiceben, rom pirvelad faTeraki qaris wisqvilebTan brZolaSi SeemTxvao. me ki lamanCis matianeTa bejiTi gamokvleviT danamdvilebiT Semdegi gavige: Cveni raindi im dRes mzis Casvlamdis siaruls mounda da ise daiRala da daimSa Tavis jaglagianad, rom saRamo Jams erTica da meorec fexze ZlivsRa dgebodnen. ase gaWirvebulma daiwyo aqeT-iqeT cqera, egeb cixe darbazi an mecxvaris qoxi davinaxoo, raTa davisveno da qanc mileulma Zal-Rone movikriboo, _ ucbad, gzi-dan Soriaxlos, erTi funduki SeniSna, am sanaxavma gzis maCvenebel varskvla-viviT gaubrwyina Tvalebi, radgan misi gaWirvebis savane is funduki unda yofiliyo. Sequsla rosinanti da bindisas im funduks kidec miatana.

SemTxveviT am dros WiSkarTan ori axlagazrda qali daxvda, isini, romelTa zneobas saeWvo saxeli aqvs da maT msubuq yofaqcevis qalebs uwodeben. isini mejoreebs misdevdnen seviliaSi da aq Ramis gasaTevad Camomxtariyvnen. Cveni raindi, raki fiqrebiT Zalian Sors icoda xolme wasvla, yvelgan mxolod imas xe-davda, rac Tavis romanebSi amoekiTxa; amitom im fundukSi jer ar misuliyo, rom Cinebul cixe-darbazad moeCvena igi, oTx wowolagumbaTian koSkis mqoned, mzis sxivebze brwyinavi vercxliT daferili yavrulebiTa da qongurebiT, garSemo xandak-Semovlebuli asawevi xidebiTa da miwisqveSa savlelebiT gamarTuli. erTi sityviT, es saxli imgvar cixe darbazad warmoedgina, rogoris aRwerac Tavis saraindo wignebSi bervrjer waekiTxa. miuaxlovda ra funduks (misi WkuiT _ cixe-darbazs). don kixotma WiSkris Soriaxlo rosinants jilavi moswia da Seayena, radgan eloda, cixe darbazis qongurebze romelime qondriskaci gamoCeniliyo da raindis mobrZaneba bukiT ecnobebina, magram raki qondriskaci ayovnebda da amasTanave rosinantic did survils ucxadebda Cqara TavlaSi amoeyo Tavi, don kixoti ramdenime nabijiT win wadga, WiSkars miadga da zemoxsenebuli msubuqi yofaqcevis ori qali dainaxa. isini turfa asulebad an cixe-darbazis gareT saramo Jams moseirne sefe-qalebad miiRo. am dros ise moxda, rom imaT gverdze romeliRac meRore napurali-dan modenida Rorebis kolts (mapatios mkiTxvelma, rom isini sakuTari saxeliT vaxsene) da maT mosagroveblad sayviri daayvira. don kixotma es sayviri umalve imis niSnad miiRo, rac elandeboda. egona, qondriskaci cixe-darbazs Cems mosvlas atyobinebso. amitom ficxlad aaToxarika cxeni, rom qalebTan eSxianad misuliyo. qalebma rom dainaxes, SubiTa da fariT ucnaurad SeiaraRebuli romeliRac

29

Page 30: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mxedari gviaxlovdebao, SeeSindaT da fundukisaken gaiqcnen. magram don kixoti maTi SiSis mizezs mixvda, mswrafl CaCqanis Cafxuti aiwia, Tavisi gamxdari da mtvriani saxe naxevrad gamoaCina, welSi gaimarTa da Tavazianad, dinji, sasi-amovno xmiT uTxra:

_ mSveniero mandilosanno, nu garbixarT da nurc raime Seuracxyofisa geSiniaT Cemgan! raindTa kanoni, romelis dacvazedac fici maqvs micemuli, sxvis Seuracxyofas mikrZalavs, vinc unda iyos, da miT umetes iseT qalwulTa Seuracxy-ofas, rogorebadac Tqven meCvenebiT.

qalebma gaocebiT da gaSterebiT dauwyes cqera da Tan cdilobdnen danjR-reuli zaradiT naxevraddafaruli misi saxe daenaxaT. xolo roca don kixotma uTxra `qalwulTao~, _ sicili veRar Seikaves, radgan am saxels Zalian daSorebulebi iyv-nen. am sicilze don kixoti gawyra da mkacri xmiT uTxra qalebs:

_ silamazes zrdiloba Svenis, umizezod sicili ki umarTebulo saqcielia, rasac didi regveni Cadis. amas imitom ar vambob, gawyeninoT, anu guneba gagifuWoT. piriqiT, erTaderTi Cemi survili is aris, riTac ki SemiZlia _ gemsaxuroT!

am maTTvis gaugebarma sityvebma da mTqmelis sacodavma Sesaxedaobam mxiaruli mgzavri qalebi ufro metad gaacina. da rac ufro umatebd-nen sicils, miT ufro ekargeboda moTmineba Cven rainds, da vin icis _ saqme sadamdis mividoda, Tu mefunduke, metad sqeli da simsuqnisagan mSvidi xasi-aTisa, droze ar gamosuliyo. dainaxa Tu ara raRac, Tavidan fexebamde iaraRSi Camjdari moCveneba, romelic SeWurviliyo esoden sxvadasxvanairi iaraRiT: SubiT, msubuqi fariT, begTariTa da cxenis mZime samkauliT, ewada SeerTeboda orive qalwulis mxiarulebas da amasac sicilma Ritini dauwyo, magram cxvirwin rom mTeli Tofxanis siaxlove igrZno, gadawyvita Tavazianad miemarTa da ase daiwyo:

_ batono raindo, Tu amaRam mosvenebas am saxlSi inebebT, logins garda yvelafers uxvad hpovebT, rac ki mosasveneblad saWiroa, _ logini ki am fundukSi erTic ara maqvs.

don kixotma moismina cixisTavis Tavaziani laparaki (radgan mefunduke, rasakvirvelia, cixisTavad miiRo, xolo funduki _ cixe darbazad) da moigo:

_ rac ar unda SemomTavazoT, batono kastelano, yvelafriT kmayofili viqnebi, radgan naTqvamia:

Cemi samosi aris abjarida dasveneba _ brZola ficxeli

mefundukem ifiqra, don kixotma kastelani miwoda da patiosan kastilielad mimiRo (namdvilad is andaluzeli iyo, san-lukaris sanapirodan da qurdobaSi TviTon kakussac gaejibreboda, xolo gaiZverobiT yovel Segirds an fareSs gauswrebda), da amitom ase upasuxa:

_ maSasadame, Tqveni sawoli klde iqneba, da Zilis nacvlad mudmivi sifxizle, ara? da Tu asea, Cems qoxSi Camoxtoma Tamamad SegiZliaT. erT Rames ki ara, mTeli weliwadic rom uZilod gaataroT aq, aravin dagiSliT.

es uTxra da cxenidan Camosasvlelad uzangi dauWira. don kixotma qoSiniTa da zlazvniT daiwyo Camosvla, radgan mTeli dRis usmel-uWmeli iyo. da Tanac Seatyobina, rosinanti mTel dedamiwis zurgze saukeTeso bedauriao. mefundukem cqera dauwyo rosinants, igi arc ise SesaniSnavi Canda, rogorc don kixoti am-bobda, _ piriqiT. mefundukes mxolod gunebaSi ecineboda, mainc rosinanti TavlaSi waiyvana da ukanve dabrunda, undoda gaego stumars xom ara nebavs-rao. Cveni raindi mgzavr qalebTan mTlad Serigebuli daxvda, da isini, don kixotis WkuiT, sefe-qalebi, iaraRsa xsnidnen mas. moxsnes iaraRi, qaSqanebi, samklaveebi,

30

Page 31: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

samuxleebi, da rigi rom CaCqanisa da sayelos moxsnaze midga, Zalian gauWirdaT, radgan maTi Sesakravi Tasmebi rainds magrad gaekvanZa; naskvebis gaWra iyo saWiro, magram don kixoti amaze arafriT ar dasTanxmda da isev is ir-Cia, mTeli Rame CaCqaniTa da sayeloTi darCeniliyo. amaze ufro saocari da sasacilo suraTis warmodgena aRar SeiZleboda. sanam kaxpa qalebi zeimiT xsnidnen iaraRs, don kixoti miubrunda maT (misi azriT keTilSobilT, cixe-darbazis sefeqalT!) da moxdenilad wamoiwyo:

`arasodes ase nazadqalbatonni ar uvlidnenqveynad arc erT paladinsa,viT zrunaven don kixotze:Tvis qveynidan Camosulze.sefeqalni mas uvlian,mis bedaurs _ grafis qalni,1

ese igi rosinants, radgan ase eZaxian Cems cxens, mSvenierno mandilosanno, _ ganagrZo man, _ xolo don kixot lamanCeli _ Tqvens umorCiles monasa hqvian. Tumca marTalia, daficebuli viyav, Cemi vinaoba ar gamemJRavnebia, vidre Tqveni samsaxurisaTvis da Cemda sasaxelod raime Rvawls ar Cavidendi, magram xel-sayrelma SemTxvevam maiZula am Cems axlandel garemoebasTan Semefarde-bina lanselotis Zveli simRera da Cemi saxeli adre maTqmevina, magram iqneb is droc movides, banovanno, roca rainds Tqveni brZaneba moesmas da Tavisi Tavi bednierad CasTvalos, rom sakuTari Zlieri mklaviT Tqveni samsaxuris gaweva Ses-Zlos~.

aseT zeaRmtac mWevrmetyvelebas uCvevi turfebi xmagakmendili gaocebiT Sescqerodnen da ar icodnen, ra epasuxnaT; bolos erTma isRa moaxerxa, rom hk-iTxa: xom aras miirTmevTo?

_ didi siamovnebiT, geaxlebodiT raimes, _ upasuxa don kixotma, _ da rac unda momitanon, kmayofilebiT miviReb, radgan rogorc mgonia, axla CemTvis yvela saWmeli gamosadegia.

es ambavi, TiTqos gangeb paraskevs moxda, da mTels fundukSi araferi iSoveboda raRac wvrili Tevzis garda, romelsac kastiliaSi abadexos eZaxian, an-daluziaSi bvalaos, xolo sxvagan kuradilios, anda kidev kalmaxs. Tumca im Tevzs saxelis meti kalmaxisa ara ecxo-ra. don kixots hkiTxes, miirTmevda Tu ara am mcire sanovages, raki mis meti sxva araferi ipoveboda? man upasuxa:

_ netavi blomad mainc iyos es momcro kalmaxebi, maSin ramdenime wvrili kalmaxi erTi didi gelaqnuris alagas daiWerda, gana sul erTi araa rva reals daxur-davebulad miviReb, Tu erT msxvil fuls rva realad? amasTan Tikani Txaze gemrielia, xbo Zroxaze, amitomac SesaZloa, wvrili kalmaxi msxvil gelaqnurze gemrieli iyos. mxolod ki, rac SeiZleba Cqara momitaneT, radgan Cemi far-xmal-abjaris datebas marto maSin SeiZlebs kaci, Tu kuWi maZRari eqneba.

rom ufro esiamovnebinaT, tabla gareT aivanze daudges, sufTa haerze, da maspinZelma TefSiT cudad moxarSuli da kidev ufro cudad Sekazmuli wvrili Tevzi moutana, misi iaraRiviT Savi, da daobebuli erTi naWeri puric miarTva. don kixotma Wama daiwyo, magram vai im Wamas, rom sicils mohgvrida kacs: zevidan CaC-qansa da qvevidan sayelos ise SeeboWa misi ybebi, rom Zvra ar SeeZlo da ver-afersac ver SeWamda, Tu erT-erT qals misTvis pirSi lukmis Cadeba ar ekisra. Rvi-nis dalevineba ki sruliad SeuZlebeli Seiqmna da Cveni raindi mwyurvali daixrCo-1yvela leqsi Targmnilia poet d a v i T g a C e C i l a Z i s mier.

31

Page 32: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

boda, Tu maspinZels amis xerxic ar moegonebina. fundukidan lerwmis grZeli masra gamoitana, erTi boli rainds pirSi Caudo da meoreSi wvrilad usxamda Rvi-nos. am tanjvas didimoTminebiT itanda don kixoti, da ufro metsac aitanda, oRond misi CaCqanis Sesakravebi ar gaeWraT. am dros sastumros SemTxveviT ewvia erTi taxis damkodavi glexi da SesvlisTanave otxjer Tu xuTjer lerwmis salamuri aaJRera. aman don kixoti srulebiT daarwmuna, rom saCino cixe-darbazSi imyofeboda da mis sadils musikiT atkbobdnen; axla mTlad darwmunda, rom qaSay-Tevza namdvili gelaqnuri iyo, Savi puri spetaki da gamtkiculi funTuSa, matantala dedakacebi rom emsaxurebodnen _ didi sefe qalebi brZandebodnen, mefunduke cixe-darbazis xel-Tuxucesi iyo; da Tanac imiT iyo Zalzed aRtacebuli, rom ogzaur raindad gaxdoma gadawyvita da am mogzaurobis pirvel dRes aseTi Cinebuli Sedegi hqonda. ma-gram jer raindad dalocvili ar iyo _ es Zalian awuxebda, raki uamisod, raindTa kanonis ZaliT, ar SeeZlo raime faTerakebs Sebmoda.

Tav i I I I

sadac moTxrobilia, Tu ra sasacilo wesiT daloces raindad don kixoti

am fiqrebiT ganawamebma don kixotma swrafad daamTavra samikitnos Raribuli vaxSami, tablidan wamodga, mefundukes dauZaxa, sajiniboSi gaiyvana, Signidan kari dauketa da am sityvebiT mimarTa:

_ hio, saxelovani raindo, aqedan ar avdgebi, vidre ar aRmiTqvamt Cemi Tx-ovnis aRsrulebas; is, raica axla unda gTxovoT, marto Tqven rodi mogfenT didebas, aramed adamianTa mTels modgmas samsaxurs gauwevs!

mefundukem rom Tavisi stumari mis winaSe daCoqili da ase damcirebuli naxa da misi ucnauri sityvebi moismina, Secbunda. aRar icoda, ra eTqva, an ra Caedina; Semdeg xvewna dauwyo _ fexze amdgariyo, magram don kixoti didxans ar dgeboda, vidre, dabolos, maspinZeli Txovnis asrulebas ar dahpirda.

_ Tqveni usazRvro sulgrZelobisagan swored magas movelodi, Cemo batono, _ uTxra don kixotma. _ is Txovna, romliTac minda mogmarToT da aRsrulebac ukve aRmiTqviT da miT didad damavaleT, imaSi mdgomareobs, rom xval, ganTiadisas, raindad unda damlocoT; xolo uwinares am didi Rirsebis moniWebisa, risac esoden Zlier momlodine var, neba moboZeT Tqveni cixe-darbazis salocavSi iaraRis darajo-biT Rame gavaTio, rom mas Semdeg, saraindo wesebis Tanaxmad, neba mgondes oTxiv kuTxiT gzas gavudge faTerakebis saZebnelad. damnaSaveTa dasasjelad, Ca-grulTa saSvelad da, erTi sityviT. yovelive imis aRsasruleblad, rasac Cemgan nakisri xeloba valad mdebs.

rogorc ukve vTqviT maspinZeli gaqnili kaci iyo, Tavisi stumris WkuaTmy-ofelobas winaTve eWvobda, xolo am sityvebis Semdeg ki mTlad darwmunda mis WkuaTxelobaSi. moisurva misi dacinva da Txovnis aRsruleba RuTqva. amasTanave uTxra don kixots: Seni gadawyvetileba, survilebi da Txovna Sens did Wkuas mow-mobs da sruliad Sehferis Sens did aznaurobas, rasac zviad garegnobasa da zrdilo-bian qcevaze gatyobo. amas isic daumata, _ Cems axalgazrdobaSi mec am sapa-tio saqmes mivdevdi da faTerakebis ZebnaSi mTlad moviare sxvadasxva kuTxe, unaxavi ar damigdia malagis perCelesi, riaranis kunZulebi, seviliis kompasi, segoviis asogexo, valensiis oliveru, grenadis rondilio sanlukaris sanapiroebi, kor-dovis porto, toledos samikitnoebi da sxva mravali adgili, da iq yvelgan Cemi fexe-

32

Page 33: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bis simkvircxle da xelebis simarde gamomicdia, yvelgan Cemi iq yofnis kvali ram damitovebia, qvrivebis SeuracxyofiT, ymawvili qalebis cdunebiT, oblebisa da mcirewlovanTa motyuilebiT da ase amgvarad espaneTis yvela samsjavroSi cnobili Seviqen, magram axla siberem rom miwia, aq, am Cems cixe-darbazSi Sevafare Tavi; vcxovrob CemTvis Cemi da sxvisi fulebiT, siamovnebiT vumaspinZldebi yvela mogzaur rainds, rasakvirvelia, maTdami pativiscemis gamo da im imediTac, rom cixe-darbazSi isini guliTadi maspinZlobis samagierod Tavis qisidan minawileben rames. bolos uTxra, salocavi ara maqvs, rom iaraRis daeajobiT Rame iq gaaTioo, daarwmuna axalis aSenebas vapireb da amitom Zveli davaqcieo. mis sanugeSe-blad daumata, rom saraindo kanonebi gaWirvebaSi, iaraRis darajobis nebas, sadac unda iyos, yvelgan aZleveno. am saqmisaTvis mTeli Tavisi cixe-darbazis ezo don kixots dauTmo da imedi misca, RvTis SewevniT, xval ganTiadisas dalocvis wess yovelgvari ceremoniis dacviT agisrulebo, ise rom ramdenime saaTis Semdeg Segi-Zlia Tavi mTlad dalocvil raindad CaTvaloo.

dabolos, maspinZelma Tavisi sityva imiT gaaTava, rom don kixots hkiTxa: fuli gaqvs Tu arao. man miugo, erTi gaxvretili farac ar gamaCniao, da Tu sadme wamikiTxavs, mogzaur raindebs Tan fuli etarebinoTo. amaze maspinZelma uTxra, Zalian scdebiTo. marTalia romanebSi amis Sesaxeb aras amboben, magram eg im-itom, rom iseT Cveulebriv saganze, rogoric fuli da sacvali tanisamosia, ara SeSveniT ilaparakono. magram es imas rodi niSnavs, raindebs arc erTi gaaCndaT da arc meore: piriqiT, me danamdvilebiT vici, rom yvela mogzauri raindi, romelTa sagmiro saqmeebiT savsea uamravi romani, mudam da yvela SemTxvevisaTvis, kargad gatenil qisas, sufTa perangebs da WrilobisaTvis kolofiT malamos atarebda Tan, radgan ganuwyveteli mogzaurobis dros da udabur Rre-velebze brZolaSi Wrilo-bis Sesaxvevad da mosavlelad mkurnali mudam ver SexvdebodaTo; rasakvirvelia, zogierTi maTgani megobrobda romelime brZen jadosans, da maSin is pirdapir mouvlenda Rrubelze mjdom momvlel qals an qondriskacs im saswaulebrivi wyliT savse SuSiT, romlis mxolod ori wveTi dakodili myisve hkurnavdao; magram, roca aseTi mfarveli ar gaaCndaT, Zveli drois yvela mogzauri raindi Tavis Tavze TviTonve zrunavda da wesad hqonda miCneuli, rom saWurvelmtvirTvelebs etarebinaT fuli da yvela saWiro nivTi, rogorc, magaliTad, malamo da daCeCili tilo WrilobaTa Sesaxvevado; xolo im iSviaTs SemTxvevaSi, rodesac usaWurvelmtvirTvelod mid-iodnen iolad, maSin yvela am saWiro sagans TviTon atarebdnen momcro abgiT, SeumCnevlad unagirs ukans guldasmiT Cakruls, rogorc didmniSvnelovan raimes, radgan sxva ram SemTxvevisaTvis abgebis tareba mogzaur raindebs Cveulebad ar hqoniaTo. amgvarad mefundukem don kixots urCia (Tumca SeeZlo ebrZanebina kidec, rogorc misi umcrosi TanamoZmisaTvis; aseTad male gaxdeboda igi), aRara-sodes dadgomoda gzas ufulod da uTadarigod: TviTve dainaxavda, raoden gamoadgeboda es rCeva da ara erTxel etyoda madlobas Tavis Tavs am Tada-rigisaTvis.

don kixotma samermisod am rCevis unaklod aRsruleba aRuTqva da dauy-ovnebliv iqyo mzadeba raindad dalocvis win Rame gaeTia fundukis ukana ezoSi. yvela iaraRi moagrova, Wis gverdiT mdgar rofze daawyo, fari da Subi aiRo xelSi da amayad da damSvidebiT iwyo rofis win siaruli. ukve Ramdeboda, roca man es seirnoba gamarTa.

mefundukem Tavis yvela mdgmurs uambo don kixotis Wkuamcdaroba da isic, rom mas ucnauri raRas survili hqonda raindad dalocviliyo, da amisaTvis mTeli Rame iaraRis darajobaSi unda gaetarebina. vinc ki im fundukSi iyo, yvela cnobis-

33

Page 34: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

moyvareobiT aRiZra, rom es ucnauri sanaxavi daenaxaT; gareT gamovidnen da im siSoridan dauwyes cqera, saidanac cxadad dainaxavdnen, rasac don kixoti sCa-dioda. igi, kmayofili saxiT, xan neli, mwyobri nabijiT bolTasa scemda, xanac dadgeboda, Subs daeyrdnoboda da Tavis iaraRs daaSterebda Tvalebs. Tumca Rame karga gadasuli iyo, mainc mTvare ise kaSkaSebda, rom mciredi misi moZraobis garCevac ki advili iyo. am dros erTma im fundukSi CamomxtarTa-ganma mejorem jorebisaTvis wylis dalevineba moindoma da gaemarTa, rom rofi-dan don kixotis iaraRi gadmoeRo, magram ukanasknelma rom dainaxa is kaci, da ganzraxvasac miuxvda, xmamaRla dauyvira:

_ vinc ar unda iyo Sen, hoi Tavxedo raindo, kadnierad rom uaxlovdebi yvela momakvdavTagan umamacesi mogzauri raindis iaraRs: moifiqre, ris qmna gwadia! ar gabedo Sen win mdebare iaraRis Sexeba, Tu ar ginda mag gabedulebisaTvis Seni sicocxliT ago pasuxi!

mejorem don kixotis sityvebs yuric ar aTxova (Tumca ki misi kargadmyofelo-bisaTvis ukeTesi iqneboda ase moqceuliyo, Tavi mainc SerCeboda mTeli). piriqiT, iaraRis Tasmebs xeli waavlo da karga Sors gadaisrola. es rom don kixotma dainaxa, zecas aRaxvna Tvalni, Tavisi suli, albaT, fiqriT gulisvardad dulsinias Caabara da SesZaxa:

_ hoi, Cemo qalbatono, yuradRebiT iyav Cemdami am pirveli Seuracxofis wams, Tqvengan damonebul guls rom atydeba; dae, Tqveni keTilganwyoba meq-nas mosarCled am pirvel saSiSroebaze, Tavze datexas rom memuqris.

es warmoTqva da imwamsve fari gadaagdo, orive xeli Subs mosWida da ise magra dasTxliSa mejores TavSi, rom igi ugonod daeca Zirs. ase rom meoredac daertya, ueWvelia, mas eqimi arasodes ar dasWirdeboda. raki Tavxedi dasaja, don kixotma kvlav moagrova iaraRi, uwindel alagas daawyo, da, TiTqos aq ara momx-dara-rao, sruliad damSvidebulma kvlav ganagrZo bolTis cema. cota xnis Semdeg, axla meore mejorem winandeli ambis ucodinarma (radgan dartymisagan gabrue-buli pirveli mejore isev miwaze iyo gaSxlarTuli), moiwadina Tavis jorebisaTvis wylis dalevneba da rodesac agreTve don kixotis iaraRs xeli Seaxo, axla ki sityvias uTqmelad da Tavis mijnuris mouwodeblad don kixotma meorejer gadaagdo fari, meorejer Subs xeli waavlo da sami Tu oTxi ise marjved sTxliSa TavSi, rom cotas gaswyda, Subi mTlad ar daemsxvra, xolo mejores Tavi kinaRam oTxad gaepo. daWrilis yvirilze, vinc ki fundukSi mejoreebi iyvnen, da TviTon mefundukec, aq mocvivdnen, don kixotmac dainaxa isini, fari moifara, xmali iSiSvla da Sehyvira:

_ hoi, mSvenierTa mSveniero da Cemi moqanculi gulis navsayudelo da cixe simagrev! ismine Cemi am gaWirvebis wams da Senni mSvenierni Tvalni Sengan moxiblul rainds moapyar da ixile _ ra didi saSiSroeba unda daatydes mas Tavze esreT did brZolaSi!

am mimarTvis Semdeg iseTi Zala igrZno ZarRvebSi, rom, mgonia, mTeli qveynis mejoreebic ver SesZlebdnen mis ukan daxevinebas. mejoreebma, ra naxes, rogor ubedur mdgomareobaSi imyofebodnen maTi daWrili amxanagebi, Soridan qvebis srola dauwyes don kixots, magram raindi, rogorc SeeZlo, fariT igeriebda qvebs da uSiSrad idga rofTan iaraRis modarajed da ar tovebda mas. me-funduke yviriliT yels ixevda, Tavi daenebebinaT giJisaTvis, rom masTan veras gaxdebodnen, radgan WkuaTmyofeli adamiani ar iyo da verc veravin rasmes gadaaxdevinebda, Tundac mTeli espaneTis mejoreebi sul amoeJlita. don kixoti kidev imaze metad Rrialebda. raindi lanZRavda Tavis mters, urjuloebsa da moRalateebs eZaxda maT, xolo TviTon cixe-darbazis patrons ficisgamtexsa da

34

Page 35: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gauzrdels uwodebda, Tavis cixe-darbazSi mogzauri raindebisadmi am Seusabamo mopyrobisaTvis; Tanve umatebda, jer raindad dalocvili ara var, Torem aseTi Ralati-saTvis umal Wkuas gaswavlidio.

_ Tqven ki, sazizRaro da murdalo brbov, mezizRebiT da arafrad ar mimaC-nixarT! aba, gamodiT, yvelani erTad damatydiT Tavs, ramdenic gnebavT, mesroleT qva, da maSin naxavaT Tqveni kadnierebisaTvis ra samagieros miiRebT.

iseTi rixiTa da siamayiT eubneboda amas, rom mejoreebi daaSina. am SiSis gamo, da agreTve mefundukis darigebiT, qvis srolas Tavi anebes. Semdeg don kixotma neba darTo daWrilebi waeyvnaT, da kvlav uwindeli mediduri damSvidebiT iaraRis darajoba ganagrZo.

maspinZels Tavisi stumris sisuleleebi ar eWaSnika. rom bolo moeReboda am davidarabas. gadawyvita Cqara daelocna igi raindad da, sanam sxva ram uaresi ar Caedina, Tavidan moeSorebia. igi mowiwebiT eaxla don kixots da sTxova _ im regvenebisaTvis uzrdeli qceva epatiebia, miT umetes, rom sakmaod iyvnen dasjilni; eficeboda, viTom yvela es ambavi mis gaugebrad moxda da bolos gaume-ora; salocavi ara maqvso da arc aucileblad saWiroa igi raindad dalocvis wesis asasruleblado, am dalocvis arsi, _ mefunduke amas ise ambobda, viTom am wese-bis kargi mcodne iyo, _ xmlis orjer dartymaSi mdgomareobs, erTxel mxarze da meorejer kefaSi da es dartyma ki yvelgan SeiZleba _ Tund gaSlil mindorzedaco. xolo, rac Seexeba iaraRis darajobas, _ daumata man, _ eg darajoba Tqven oTxi saaTis ganmavlobaSi gaswieT, saraindo kanonebis ZaliT ki magisTvis ori saaTic sakmarisiao.

Cvenma raindma maspinZlis es sityvebi advilad daijera. gamoucxada, mzad var yoveli Seni brZaneba Sevasruloo, da mxolod sTxova, dalocvis wesi rac Sei-Zleba Cqara daebolovebina, radgan ase eubneboda: Tu kidev Tavs damesxmian, dalocvili raindi rom viqnebi, maSin am cixe-darbazidan cocxals aravis gaviSveb imaT garda, vis dandobasac Tqven mibrZanebTo.

am sityvebma SeSinebuli mefunduke verafrad daaSoSmina; igi mosazrebuli kaci iyo, saCqarod wavida davTris mosatanad, sadac mejoreebze danaxarj qersa da bzes werda, moitana davTari, Tan moiyola ori Cveni ukve nacnobi dedakaci da erTic kidev patara biWi anTebuli namwvavi sanTliT. mivida don kixotTan, daaCoqa davTarSi Tvalebs ceceba dauwyo da Tan tuCebs acodvilebda, Semdeg kiTxvis dros xeli aRmarTa da mTelis Zal-RoniT don kixots sila gaartya kefaSi. mere Tavis xmali Zalumad dahkra mxarze da sul raRacas butbutebda, viTom locvebs ambobda; bo-los erT-erTi qalTagani moixmo da axladdalocvili raindisaTvis xmlis Semortyma ubrZna. imanac didi mowiwebiTa da sinarnariT Seasrula brZaneba da Tumca yovelwams mzad iyo sicili waskdomoda, mainc, rac ki SeeZlo Tavs imagrebda, radgan im cotaxanSi mejoreebis SenamTxvevi marcxi kargad axsovda. xmals roca artyamda, keTilma mandilosanma uTxra don kixots.

_ ufalma gyoT bednieri raindi da gamarjvebiT ganaciskrovnos Tqveni ab-jarai.

raindma qals saxeli hkiTxa, raTa scodnoda, romeli sefeqalis samsaxuris movale xdeboda igi, rom momavalSi gaeziarebina misTvis is pativi da dideba, romelsac gmiruli saqcieliT moipovebda. qalma mokrZalebiT moaxsena, rom la tolosa mqviano, toledeli mejRanis qali var, mamaCemi sanCo bienais rigebSi vaWrobso da yovelJams da yovel alagas, riTac ki SemiZlia, mzad var gemsaxuroo. don kixotma sTxova, Cemi xaTrisaTvis Sens saxels nawili don miumate da dona tolosa dairqvio; qalmac Txovnis asruleba aRuTqva. Semdeg meore qalma dezebi

35

Page 36: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gaukeTa, da imasac Tavis saxelis Tqma dasWirda. gaigo-ra, rom molinera erqva, da misi mama antekeris patiosani mewisqvile iyo, misgan miiRo dapireba, rom Tavis saxels don-s miumatebda da dona molineras dairqmevda, don kixotma didi madloba gadauxada da mravali samsaxuris aRTqma daudo. es jerarnaxuli dalocvis wesi metismeti siswrafiT iyo aRsrulebuli, iseTi siswrafiT, rogoric jer aravis gaeg-ona, don kixotma Zalian moiwadina cxenze amxedrebuliyo. iswrafoda faTerakebis gzas dasdgomoda, saCqarod Sehkazma rosinanti, moaxta mas, da cxendacxen mivida mefundukesTan, dahkocna, Tan didi madloba uTxra samsaxuris gawe-visaTvis da iseTi araCveulebrivi sityvebiT eubneboda am madlobas, rom misi savsebiT gadmocema SeuZlebelia. maspinZels gaexarda, radgan am ucnauri stumris Tavidan moSoreba eCqareboda, don kixots alersze aranaklebi enamzeobiT ramdenime sityva uTxra, binis qiradac araferi mosTxova da ise gaistumra igi.

36

Page 37: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tav i IV

imis Sesaxeb, Tu ra SeemTxva Cvens rainds fundukidan gasvlis Semdeg

ukve Tendeboda, rodesac don kixoti fundukidan gamovida, da Tavis Tavs dalocvil raindad rom grZnobda, ise kmayofili, gaamayebuli da aRelvebuli iyo, rom sixaruliT unagirze cqmutavda da TrToda; magram, rodesac samgzavrod saWiro nivTebis, _ gansakuTrebiT fulisa da sacvlebis Sesaxeb mefundukis rCeva gaaxsenda, Sin dabruneba gadawyvita, rom yvelaferi moemagrebia, da metadre kidev TavisTvis saWurvelmtvirTveli eSovna. am Tanamdebobaze fiqrad hqonda erTi Tavisi mezobeli beCavi glexi kaci aeyvana, dawvrilSvilebuli, magram don kixo-tis azriT, mogzaur raindTa saWurvelmtvirTvelis xelobisaTvis metad gamosadegi. aq fiqriT don kixotma rosinanti Sinisaken Seabruna. cxeni TiTqos mixvda patronis ganzraxvas, iseTi ToxarikiT gaswia. ase gegonebodaT, fexebs miwaze arc ki akarebso.

cota manZili rom gaiara, Cvens gmirs xelmarjvniv, uRrani tyidan raRac mwuxare da misustebuli xma moesma. am xmas mohkra Tu ara yuri, warmoTqva:

_ vmadlob zenaars, rom ase Cqara migzavnis SemTxvevas Cemi wodebis movaleoba Sevasrulo da CemTa patiosanTa ganzraxvaTa nayofi movixveWo. es xma, ueWvelia, vinme gaWirvebulis xmaa, romelsac Cemi Semweoba da gamosarCleba sWiria.

imav wams dezi hkra rosinants da iqiT gaaqana, saidanac es xma gamodi-oda. rogorc ki tyeSi Sevida. erT muxaze mibmuli cxeni da imis axlos meore mux-aze mikruli welamdis gatitvlebuli TxuTmetiode wlis biWi dainaxa. swored am biWis saSineli kvnesa iyo, rom moesma da arc umizezo iyo es kvnesa: im biWs erTi zorba glexi misdgomoda da Seubraleblad scemda qamriT da Tan yovel dartymaze rCeva-darigebas aZlevda:

_ xom geubnebodi, fxizlad iyavi-meTqi, _ ayolebda is, _ axla ki xma Caik-minde!

biWi exveweboda:_ mets aRar vizam, batono: RmerTmani, arasodes aRar vizam; sityvas ga-

ZlevT, rom kvlav ukeT movuvli Tqvens faras.don kixotma dainaxa es suraTi da risxviT aRgznebulma mkacrad SesZaxa:_ uRirso raindo, gana gekadreba im kacis Tavs dacema, romelsac mogeriebis

Rone ara aqvs? aba, inebeT, SebrZandiT cxenze da xelSi Subi aiReT (cxeni rom muxasTan eba, glexis Subic zed iyo miyudebuli). maSin giCvenebT Tqveni saq-cielis urigobas.

glexma rom TaviT fexebamde SeiaraRebuli raRac moCveneba dainaxa da Tavis mkerdiskenac misi moRerebuli Subi igrZno, ase egona, aRsasrulis dRe damidgao da amitom mSvidobiani kiloTi miugo:

_ batono raindo, es biWi, romelsac axla vsji, Cemi cxvris mwyemsia, ma-gram didi doylapiaa da ise daudevrad ekideba saqmes, rom dRe ise ar gava, ara daakldes ra; ai axla, roca am daudevrobisaTvis da, vin icis _ cuRlutobisaTvisac _ vsji, ase meubneba, amas siaviT Cadixar, radgan jamagiris mocema ar gindao, RmerTsa vficav da sulic ar wamiwydeba, tyuis!

_ rogor Tu `tyuis!~ da amis Tqmas bedav, isic Cems winaSe, saZagelo xeprev! _ Sehyvira don kixotma. _ sinaTlis momfen mzesa vficav, lamis es Subi Sig

37

Page 38: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mkerdSi gagiyaro. rac ergeba, dauyonebliv gauswordi da krinti ar daZra. Torem zeciers geficebi, erTis dakvriT suls gagacxebineb da aqve gagaTaveb. axlave axsen eg biWi!

glexma Tavi Cahkida da xmaamouRebliv axsna biWi; xolo don kixotma biWs hkiTxa, ramdeni marTebs Sens patronso? cxra Tvis marTebs, TveSi Svid-Svidi re-alio, miugo biWma. don kixotma iangariSa da gamoiyvana, rom sul samocdasam reals Seadgenda, da glexs ubrZana, es fuli am wamsve Caebarebina Tavis mwyemsisaTvis, Tu ar undoda sicocxles gamoasalmebda. SiSiT akankalebulma uTxra, aki weRanac davificeo (Tumca sulac ar dauficnia) da axlac vficav, magdeni ar mmarTebso; am tanxidan angariSSi unda Caiweros da gamoiqviTos safasuri sami wyvili fexsacmlisa, romelic biWma gacviTao, da avdmyofobisas orjer sisxlis gamoSvebisa, rac erT relas Seadgenso.

_ vTqvaT, rom es asea, _ miugo don kixotma, _ magram, rac fexsacmelebisa da sisxlis gamoSvebaSi dagixarjavs, ukve gainaRdeT, roca am biWs udanaSaulod scemT: radgan, Tu magan Tqvengan nayidi fexsacmlis tyavi daglija, samagierod Tqven magis sakuTari tyavi daglijeT; da Tu dalaqma sisxli gamouSva, roca biWi avad iyo, axla Tqven uSvebT sisxls, roca magisTvis es saWiro ar aris da janm-rTelia. maSasadame, amaSiac sruliad baribarSi xarT.

_ Cemda saubedurod, batono raindo, fuli Tan ara maqvs, magram Sin wamyves andresi da sul wvrilad davuTvli, raca mmarTebs.

_ RmerTma damifaros magas Sin gavyve, _ Sehyvira andresma. _ ara, Cemo batono, magaze fiqris ki ar SemiZlia. magan rom calke momixelos, wminda barT-lomes rom tyavi gaaZvres, swored ise gamaZrobs tyavs.

_ ara, arafersac ar gizams, _ upasuxa don kixotma. _ oRond raindTa is ordeni daificos, romelsac ekuTvnis, me Tavs davdeb, Seni jamagiris Tavdebi viqnebi.

_ rasa brZanebT, batono, _ uTxra biWma, _ Cemi patroni raindi rama hqna, raindTa arc erT orderSi araa Cawerili. erTi ubralo glexia, xuan aldudo hqvia, sofel kintanaris mdidari mcxovrebi.

_ eg araferi, _ SeniSna don kixotma: _ aldudoebic SeiZleba iseTive rai, ro-gorc yvela sxvebi arian, imitom rom Cven saxeli ki ar gvpatiosnebs, aramed saq-meni Cvenni gvaniWeben Rirsebas: yvela CvenTagani Tavis saqmeTa Svilia.

_ eg marTali brZanebaa, _ uTxra andresma, _ magram ra saqmeTa Svilad CaiTvleba Cemi patroni, ofliT damsaxurebuls jamagirs rom ar maZlevs?

_ Cemo kargo andres, _ Seawyvetina glexma, _ egre rad marcxvenT? uars rodis vambob, moiReT mowyaleba da wamomyeviT, da vficav raindTa yvela or-dens, raodenic ki qveynad arsebobs, rom, rogorc giTxariT, sruliad CagabarebT Tqvens jamagirs da sargebelsac mogcemT sul axalTaxali fulebiT.

_ sargeblisa da axali fulebis micemisagan gaTavisufleb, _ uTxra don kixotma, _ rac ergeba, ubralo realebi mieci, amaze mets arc viTxov Sengan, _ magram Seni sityva gaxsovdes; Tu ara da, imave ordenebs vficav, sadac ar unda iyo mogZebni, Tundac xvlikiviT xvrelSi Seimalo; da Tu gnebavT gaigoT _ amas vin gibrZanebT, maS icodeT (axla ufro bejiTad aasruleb dapirebas): me gaxlavarT saxelovani da uSiSari don kixot lamanCeli, borotebis laxti da usamarTlobis mmusravi. axla ki mSvidobiT brZandebodeT da ar daiviwyoT dapireba da fici, Torem me gavixseneb Cems sityvas da samagieros mogizRavT.

esa Tqva, rosinants dezi Semohkra da gasamarTlebis adgils gaSorda. glexma mimaval rainds Tvali gaadevna da rodesac igi tyeSi Sevida da TvalTagan miefara, isev Tavis mwyemss andress daubrunda da uTxra:

38

Page 39: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ gamigone, Svilo, Seni jamagiri unda Cagabaro, rogorc im usamarTlobis Semmusvrelma mibrZana.

_ sityvas gaZlevT, _ miugo andresma, _ rom Zalian did wyalobas iqmT, Tu im keTili raindis brZanebas aRasrulebT. isemc didxans da bednierad acocxlos RmerTma gmirobisa da samarTlianobisaTvis. vficav wminda rokes, Tu sruliad ar CamabareT Cemi jamagiri, sadac ar unda iyos, movZebni da Tavis muqaras avas-rulebineb.

_ Zalian kargi da patiosani, mec vficav, _ uTxra glexma, _ da ai, rom dagimt-kico, rogor miyvarxar, minda davalebuli gagibevro, rom ufro meti gergos.

es uTxra, xeli waavlo andress, isev muxaze miakra da iqamdis scema, sikvdilis piras miayena.

_ aba, batono andres, _ warmoTqva glexma, _ axla dauZaxeT usamarTlobis im Semmusvrels; aba vnaxoT, amasac Semusravs da Surs iZiebs Tu ara, magram, Sens mters, rom Tqven man veRara giSvelos-ra da veRar damiSalos Tqveni tyavis gaZroba. Tumca, ase mgonia, es Seuracxyofa jer savsebiT ar momiyenebia TqvenTvis. o, rogor minda cocxlad tyavi gagZro, risic ase geSinodaT. _ cemiT rom guli moijera, biWi mainc axsna xidan da uTxra:

_ axla wadi da Seni msajuli monaxe _ movides da Tavis ganaCeni Seasrulos.mduRare cremlis frqveviT ificeboda andresi, saxelovan don kixots movZebni,

yvelafers dawvrilebiT movuTxrob da Cems jamagirs sargebliT gadagaxdevinebso. am muqariT da tiriliT wavida cocxal-mkvdari, misi patroni ki idga da xmamaRla miscinoda mimavals... ai rogori saSualebiT iZia Suri SeuracxyofisaTvis didebulma don kixotma da erTi boroti ukve mospo qveyanaze.

am dros ki, Cvens rainds egona da aRtacebuli iyo imiT, rom es pirveli faTer-aki mis saraindo moRvaweobisaTis bednieri dasawyisi iyo. momxdari ambebiT sru-liad kmayofili da TavisTavad friad nasiamovnebi ganagrZobda gzas Tavis soflisaken da xmadabla milaparakobda:

_ hoi, mSvenierTa mSveniero, ubadlo dulsinia toboselo, Cems marjvenas vfi-cav, rom WeSmaritad SegiZlia Seni Tavi amqveynad mcxovrebTa Soris ubednieres mokvdavad CaTvalo, raki xelT gipyria da qveSe ferxTa SenTa iseTi mamaci da gamoCenili raindi gyavs damonebuli, rogoric aris da iqneba don kixot lamanCeli, romelic rogorc mTelma qveyanam uwyis, wuxel raindad dailoca da dReski ul-moblobisa da usamarTlobisagan gaCenili didTa udidesi, jer arnaxuli da usastikesi borotebis damxoba moaswro: ulmobel da usindiso jalaTs xels Solti wahglija da Cvili bavSvis tani umizezo gvemas gadaarCina.

am laparakSi erT gzajvaredins miadga da maSinve moagonda, rom amgvar alags mogzauri raindebi gaCerdebodnen xolme, rom moefiqraT, oTxSi romel gzas dasdgomodnen. ar undoda Tavis wodebis xalxs raSime CamorCenoda da imanac rosinanti Seayena, magram raki gzis amorCeva Zalian gauWirda, isev amjobina rosinantisaTvis sadave mieSva da jaglagis amorCeul gzas dasdgomoda. cxenma rom Tavisuflad igrZno Tavi, bunebiTi alRos CagonebiT, raRa Tqma unda, Tavlisaken mimavali gza sxva gzebs amjobina. ori mili rom gaiara, don kixotma Soridan viRac eqvsi qolgiani cxenosani dainaxa. maT ukan jorebze mjdomi oTxi msaxuri mosde-vda da sam biWsac kidev TiTo dasapalnebuli jori mohyavda sadaviT. rogorc Semdeg aRmoCnda, eseni toledos vaWrebi iyvnen da abreSumis sayidlad murCias midiodnen. dainaxa Tu ara es, misi azriT mogzauri raindebi, maSinve TavSi im fiqrma gaurbina, ise moqceuliyo, rogorc romanebSi waekiTxa _ da didi xnidanve swyuroda misi asruleba, _ erT-erTi maTgani brZolaSi gamoeTxova. amitom

39

Page 40: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

amayad aiWima uzangebze, Subi magrad CabRuja, fari moifara, mgzavrebis molodinSi Sua gzaSi Cadga da im manZilidan, saidanac danaxva SeeZloT misi da gagonebac, xma aRimaRla da rixianad dauyvira:

_ Tqvengans nuravis imedi nu eqneba am alags gadmoabijon, Tu ar aRi-arebs, rom dedamiwis zurgze yvelaze umSvenieresi banovania lamanCis dedofali, Seudarebeli dulsinia toboseli!

vaWrebi gaocebulni Sedgnen rom kargad gaerCiaT, Tu vin iyo is ucnauri kaci, maT rom uyviroda, da misi garegnobiTa da sityvebiT male mixvdnen, ra Wkuis patronic unda yofiliyo igi. seiris gulisaTvis da imitomac, rom SeetyoT, Tu ratom moiTxovda maTgan aseT aRiarebas, _ erTma, maTSi ufro xumaram da en-amoswrebulma, upasuxa:

_ batono raindo! Cven ver vicnobT im keTil qalbatons, Tqven rom brZanebT; gvaCveneT, da Tu misi mSveniereba marTla ise Tvalwarmtacia, rogorc Tqven amt-kicebT, maSin yovlis uarisuTqmelad da didis siamovnebiT vaRiarebT Tqveni sityvebis WeSmaritebas da Tqvens brZanebasac davemorCilebiT.

_ Tuki gaCvenebT, _ miugo don kixotma, _ da mxolod maSin irwmunebT dau-rRvevels WeSmaritebas, es viTom ra Rvawli iqneba Tqvengan? saqme is aris, da mec amas moviTxov Tqvengan, rom Cemi sityvis WeSmariteba im qalbatonis un-axavad irwmunoT, da amas mTel qveyanaze amtkicebdeT da avrcelebdeT, Tundac amisaTvis iaraRis xmarebac dagWirdebodeT. Tu ara da _ brZolaSi giTxovT. ums-gavsno da Taxedo kacunebo! TiTo-TiTod gamoxvalT, rogorc raindTa kanoni moiTx-ovs Tu Tqvenebri xalxis bilwi Cveulebisamebr erTad damesxmiT Tavs, oriv semTxvevaSi, rogorc Tavis simarTliT Zlieri kaci, geliT _ gamodiT da me Rirseulad dagixvdebiT.

_ batono raindo, _ miugo vaWarma, _ yvela am sefewulebis, Cemi Tanamgzavrebis magier mogaxsenebT, Cveni sindisi gvikrZalavs is virwmunoT, rac Cven dReSi arc gvinaxavs da arc gagvigonia da imas vamtkicebdeT, rac alkariisa da estremaduris imperatricebsa da dedofalT didad daamcrobT: gTxovT sindisis dasamSvideblad Tqveni gulis dedoflisa raime pawawkintela surati gvaCvenoT, Tundac xorblis marcvlis odeni iyos; naTqvamia: batkans erTi bRuja matyliTac ic-nobeno, Cvenc im suraTis naxviT sindiss davimSvidebT, da, rasaca gvTxovT _ sruli guliT vaRiarebT. masTan, amasac mogaxsenebT: Tqveni mzeTunaxavis mSve-niereba amTaviTve ise gvjera rom Tundac cali TvaliT bruciani iyos da meoredan gogirdi da singuri sdiodes, maSinac imdens qeba-didebas SevasxamT, ramdenic gesiamovnebaT!

don kixotma rom es moismina, brazi metismetad moeria da dauyvira. _ ras mihqarav, Se bilwo da aramzadav; rasac Sen ambob, Cems dedofals

iseTi ara sdis-ra, aramed mxolod muSksa da ambrs afrqvevs; arc bruciania, arc kuziani da gvadaramis TiTistariviT tanwerwetia. Zvirad dagisvamT maseT sazarel ciliswamebas, raica Cemi satrfos gasaocar mSvenierebas SehkadreT!

esa Tqva, Subi moimarjva da kadnieri vaWrisaken iseTi risxiTa da gaS-magebiT gaeqana, rom Tu bednier SemTxvevas rosinanti Sua gzaze ar wae-borZikebina, Seni mteri, rac im Tavxed cilismwamebels daemarTeboda. rosinanti waiqca, da don kixoti Sors gadastyorcna. da Tumca Zalian cdilobda wamoxtomas, mainc ver axerxebda, radgan farma, Subma, dezebma da sxva misma Zvelma, javSan-abjarma metad daamZimes da adgoma gauZneles: amaod cdilobda wamodgomas, magram am farTxalSi mainc uyviroda vaWrebs:

40

Page 41: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ nu garbixarT, Tqve mxdalebo, yur-moWrilo monebo, aramzadebo, nu gar-bixarT! me Tu daveci _ cxenis bralia da ara Cemi, aba erTi wamovdge, gaCvenebT seirs!

erTma gulficxma mejorem veRar moiTmina, rom Zirs gaSotili sabralo raindi ganagrZobda uSveri sityvebiT maTs lanZRva-ginebas da gadawyvita kargad moe-begva igi. mivarda don kixots, xelidan Subi gamoglija. jer mTlad daumtvria, mere imis erTi natexiT TviTon rainds misdga da ise aunTo gverdebi, rom, Tumca begTaric ecva, kinaRam Zvlebi miulewa. vaWrebi mejores amaod eZaxdnen, Tavi daenebe-bina saralo raindisaTvis: magram, radgan metad waxalisda cemiT, maT aRar us-menda. erTi natexi rom daamtvria zed, axla meoreTi mihyo xeli, mere mesameTi, vidre yvela natexi zed ar mialewa, Cveni raindi am yofaSiac ar iSlida muqaras da am avazakebis Tavze ca da qveyanas ixmobda (axla vaWrebi avazakebad miiRo).

cemiT rom guli moijera, mejorem Tavi daaneba da Tavis batonebs ukan gaedevna; mimavalT gza-gza salaparakod kargi masala miecaT. don kixotma rom marto daigula Tavi, adgoma moiwadina, magram gana nacem-natyepi da TiTqmis misikvdilebuli SesZlebda imas, rac winaT mTelma da saR-salamaTma ver SesZlo? am samwuxaro mdgomareobaSi Tavs imiT inugeSebda, rom swored aseTi marcxi mogzauri raindebisaTvis iSviaTi ram SemTxveva ar iyo, da rom es marcxi cxenis mizeziT mouvida. magram adgoma verafriT veRar SeiZlo, ise hqonda Zvlebi damtvreuli. raki veRar adga, garemoebas daemorCila da isev wola amjobina.

Tav i V

sadac grZeldeba Cveni raindis bedukuRmarTi ambebi

raki darwmunda, fexze wamodgoma da odnavi ganZrevac ki aRar Semi-Zliao, Cvenma raindma, gulis gadasayoleblad, Tavis Cveulebriv wamals mimarTa, saxeldobr _ moegonebina romelime SemTxveva romanebidan; da misma giJurma ocnebam warmoidgina scena balduinsa da mantuanel markizs Soris, roca kar-lotom mTebSi datova daWrili balduini, _ es istoria kargad ician bavSvebma. cno-bilia WabukTaTvisac, mas siyvaruliTa da gulisxmierebiT epyrobian moxucnic, ma-gram, miuxedavad yovelive amisa, iseve sarwmuno da dasajerebelia, rogorc mah-madis saswaulebi. am istoriis gaxseneba metad eama don kixots, radgan fiqrobda, Cemi axlandeli savalalo mdgomareoba zedgamoWriliao; da ai, uimedo saxiT miwaze goraoda daiwyo da uRrmesi grZnobiT misustebuli xmiT im sityvebs imeorebda, ra sityvebsac romanis avtori daWril tyis rainds aTqmevinebs:

o, seniora, sada xar, modi,gaiziare es mwuxareba.an Sen ar uwyi Cemi wameba,an wamebuli ar gebraleba.

romansi ganagrZo da mivida Semdeg leqsamdis:

o, mantuis mbrZanebelo,biZaCemo da mefev...

41

Page 42: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bedad ise moewyo saqme, rom im dros, roca am striqonebamde mivida, gzaze SemTxveviT gamoCnda misi sofleli glexi; wisqvilSi safqvavi waeRo da axla Sin brundeboda. miwaze dagdebuli kaci rom dainaxa, dauZaxa: vina xar da ra satki-vari dagmarTnia, rom egre sacodavad hgminavo? axla don kixotma Tavi balduinad warmoidgina da es glexkaci kidev Tavis biZad, mantuis markizad miiRo. amitom ara upasuxa-ra da ganagrZo Tavisi romansi, sadac moTxrobili iyo misi ubeduri am-bebi, imperatoris Svilis mijnuroba mis meuRlesTan, erTi sityviT, yvelaferi, rasac am romansSi mRerian.

yvela am sisulelem friad ganacvifra glexi. Zallian gaukvirda raindis bodva. don kixots ketiT cemisgan Camsxvreuli zaradi moxsna, mtvriT gaTxupnuli pirisaxe moswminda, maSinve icno da uTxra:

_ senior kexana (radgan ase eZaxdnen srul Wkuaze yofnis dros, roca mSvi-dobian idalgod cxovrobda da jer mogzaur raindad ar qceuliyo), erTi mibrZaneT, RvTis gulisaTvis, aq rogor gaCndiT da eg yofa vin dagawiaT?

magram don kixoti pasuxs ar aZlevda da isev Tavis romanss ganagrZobda. maSin, keTilma glexma, kiTxviT rom vera gaawyo-ra, guldasmiT, rogorc ki SeeZlo, qaSqanebi da samklavebi moxsne da gasinja, Wriloba xom arsad aqvso; raki darw-munda, rom Wriloba ar hqonda, ris gaWirvebiT, damtvreul-dabeJili raindi fexze wamoayena da virze Sesva, mere iaraRi moagrova, erTi bewo Subis natexic ki ar dautovebia, erTnairad rosinants daakra unagirze, virsa da cxens sadaveebi dauWira da soflisaken gaemarTa; im abdaubdisa ki sul vera gaigo-ra, rasac don kixoti bodvaSi iyo garTuli, mainc etyoboda, Zalian cudad grZnobda Tavs, pirdapir jdoma aRar SeeZlo, ris vai-vaglaxiT gadawoliliyo unagirze da xandaxan iseTi mware gminva aRmoxdeboda, misi xma zecamde aRwevda xolme. glexs rom saqme gauWirda, hkiTxa: ra gawuxebso? magram, unda vifiqroT, rom TviTon eS-maki agonebda misi sakuTari faTerakebis msgavs ambavs, radgan amJamad bal-duini miaviwyda da moigona is ambavi, roca antekeris mmarTvelma rodrigo de narvaesma mavri abindaraesi Seipyro da Tavis cixe-darbazSi tyved waiyvana. amitom, roca glexi meored SeekiTxa, Tavs rogor grZnob da ra gawuxebso, man migo imave sityvebiTa da gamoTqmebiT, romliTac upasuxebs tyve abenseraJi ro-drigo de narvaess, xorxe de montemaioris `dianaSi~. es wigni wanakiTxi hqonda Cvens rainds. mere yvela amas iseTi miTvisebiT ambobda, rom glexi Tavs imtvrevda am abdaubdaSi rame gaego da mzad iyo suli eSmakisTvis mieyida. axla ki mTlad darwmunda, rom misi mezobeli Wkuaze Semcdariyo, da rac ki See-Zlo, daeSura _ Cqara misuliyo Sin da ubeduri raindis im sulelur bodvas Cqara daR-weoda, radgan Tavi moaZula misma gulisgamawvrilebelma sityvebma. don kixotma mainc kidev Tavisi moayola:

_ icodeT, Cemo batono, senior rodrigo de narvaes, me rom xarifas mo-gaxsenebdiT, axla igi mSvenieri toboseli dulsineaa, da imis sadideblad Camidenia, awca viqm da kvlavac Caviden udidesTa saraindo RvawlTa, romelTa msgavsi arc unaxavT, arca xedaven da veWvob, rom momaval saukuneebSi odesme ixilon!

amaze glexma miugo:_ gamigoneT, Cemo batono, senior, _ vaime codvils _ don rodrigo de nar-

vaesi da mantuis markizi saidan viqnebi, me Tqveni mezobeli alonso gaxlavar; arc Tqven xarT balduini da mavri abindaraesi, Tqven brZandebiT patiosani idalgo ba-toni kexana.

_ me TviTon vici, vinca var, _ uTxra don kixotma, _ da isic vici, rom araTu im raindebad SemiZlia viyo, vinc axla davasaxele, aramed safrangeTis yvela Tormet

42

Page 43: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

didebuladac da didebis cxra gmiradac, imitom, rom maT mier Cadenili sagmiro saqmeebi yvela erTad da TiToeuli cal-calke Cemgan Cadenil gmirobasTan SedarebiT Ciradac ar Rirs.

amgvari baasiT Cvenma mgzavrebma mzis Casvlisas TavianT sofels miaR-wies; magram glexkacs ar undoda Cveni idalgo nacnobebs am yofiT enaxaT _ nacemi da virze ZlivsRa mjdomi, da amitom soflis gareT Seicada. rodesac misi azriT, kargad dabindda, sofelSi Sevida da don kixotis saxlisaken gaemarTa. am dros iq yvelani gaocebulni da Sewuxebulni iyvnen imiT, rom patroni ase ukvalod gaqra. iq iyvnen don kixotis guliTadi megobrebi, soflis dalaqi da mRvdeli. saxlis gamge elaparakeboda maT da kiTxavda mRvdels:

_ ras ityviT, Tqveno mowyalebav, senior licenciato pero peres (ase eZaxd-nen mRvdels), Cemi batonis ubedurebaze? sad unda wasuliyo, ager sami dRea, rac wavida da aRarc sadme misi cxenia, aRarc Subi, arc fari da arc sxva iaraRi. ah, ra ubeduri qali var! geficebiT, es sul im SeCvenebuli saraindo romanebis brali unda iyos, dilidan saRamomdis maT kiTxvaSi rom iyo. im wignebma auries tvini; es ise namdvilia, rogorc isa, rom Tqven axla aqa brZandebiT. axla magondeba, Tu ramdenjer uTqvams TavisTvis, mogzauri raindi unda gavxdeo, faTerakebis saZeb-nelad mTeli qveyana unda moviaroo. viS, netav ra iqneboda, satanasa da barbaras waeRoT is wignebi, rom iseTi gonieri kaci SeSales Wkuaze, _ lamanCSi badali ar moepoveboda!

amasve ambobda don kixotis diswuli da umatebda:_ iciT, batono ostato nikolas (ase eZaxdnen dalaqs), xSirad mxdeboda

xolme, rom batoni biZaCemi ramdenime dResa da Rames zedmiyolebiT im SeCvenebuli romanebis kiTxvaSi atarebda, Semdeg cnobadakarguli gadaagdebda wigns, wamoxteboda, iZrobda xmals, ramdenjerme kedels sTxleSda, da qancmileuli iZaxda: oTxi goliaTi movkali, taniT oTx koSkze umaRlesio; am dros rom wurwuriT rom ofli sdioda, imaze kidev ambobda, es sisxliao da maTTan brZo-laSi miRebuli Wrilobebidan mdiso. mere erT veeberTela azarbeSa civ wyals dalevda, guls gaigrilebda, damSviddeboda da gvarwmunebda, es wyali ki ara, mkurnavi sasmeli davlieo, Cemma megobarma, didma jadoqarma da brZenma es-kifem momitanao. vai, Cems Tavs, sul Cemi bralia, ratom maSinve ar Segatyobi-neT rom batoni biZaCemi aseT giJur saqmeebs Cadioda, egeb droze gewamlaT, rom seni ise Zalian ar gaZneleboda. maSin rom meTqva, iqneb misi Svela jer kidev SesaZlebeli yofiliyo. imis meti ki ara undoda-ra, oRond yvela es wyeuli wigni (aseTebi ki blomad hqonda) erTianad dagewvaT: maTSi bevri iseTia, rom eretikosTa wignebiviT dawvis Rirsia.

_ marTals ambobT, _ miugo mRvdelma. _ mec amas vfiqrob da sityvas ga-ZlevT, rom xvalve autodafes gavumarTavT maT. erTianad cecxlSi gamovbugavT, raTa kvlav ar aRZran adamianebi im saqmisaTvis, romelTac Cadis axla maTi wamkiTveli Cemi ubeduri megobari.

don kixotsa da mis Tanamgzavrs esmodaT mTeli es saubari da glexisaTvis savsebiT naTeli gaxda mezoblis avadmyofobis mizezi; amitom xmamaRla gaiyvira:

_ kari gaaReT qalbatono: movida mZimed daWrili seniori balduini da seniori mantuis markizi, igive seniori mavri abindaraesi, igi datyvevebuli mohyavs antek-eris bZanebels mamac rodrigo de narvaess.

am SeZaxilze yvelani gareT gamocvivdnen: mamakacebma dainaxes Ta-vianTi megobari, qalebma patroni da biZa, da xvevna-kocna dauwyes mas, xolo

43

Page 44: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

am dros don kixoti ganagrZobda virze jdomas da Zirs Camosvlas ver axerxebda. man warmosTqva:

_ SesdeqiT yvelani: mZimed var daWrili Cemi cxenis mizeziT. loginSi Ca-mawvineT da Tu SesaZloa damiZaxeT jadosan urgandas _ wylulebi Semixvios da ganmikurnos.

_ xedavT ra ubedurebaa! _ Sehyvira saxlis gamgem, _ gamovican Tu ara, romeli fexiT koWlobs Cveni seniori? mobrZandiT, batono, keTili iyos Tqveni mo-brZaneba, da yvela u r g a d a s Tavi anebeT: Wrilobas uimisodac kargad SegixvevT da gangkurnavT. aTasjer SeaCvenos RmerTma is Tqveni wyeuli rainduli wignebi, mag yofamdis rom migiyvanes.

Semdeg don kixoti loginSi Caawvines da roca gasinjes da Wriloba versad ki versad hpoves, man auxsna, daWrili ar var, mxolod Cemi cxenis mizeziT davibegveo. rosinanti swored im dros waiqca da qveS momitana, rodesac aTas go-liaTs martoka vebrZodio. ambobda, maTze usaSinlesi da usazarlesi qmnilebani dedamiwas ar warmouSviao.

_ o-ho-ho, xedavT ra ambavia, _ SeniSna mRvdelma, _ goliaTebamdisac misula saqme. Tavs geficebi, xval, mzis Casvlamdis, sul erTianad cecxls mivcem im wignebs.

megobrebma da Sinaurebma, mravali ram gamohkiTxes don-kixots, ma-gram man arafris Tqma ar moisurva, mxolod iTxovda, rame maWameT da mo-masveneTo, radgan yvelaze metad Wama da Zili mindao. Txovna mswrafl ausrules da masukan mRvdelma dawvrilebiT gamohkiTxa glexkacs, sad da rogor ipova don kixoti; imanac uambo, Tu rogor naxa Sig Sua gzaSi dagdebuli, rogor wamoiyvana viriT. da gaimeora yvela is sisulele, rasac gzadagza roSavda Cveni raindi. am nam-bobis Semdeg licenciants kidev ufro gaucxovelda gegmis Sesrulebis survili. asec moiqca: meore dRes gauara Tavis megobars dalaqs, ostat nikolass, da oriveni don kixotis saxlisaken gaemarTnen.

Tav i V I

Tu ra guldasmiTa da seiriT gasinjes mRvdelma da dalaqma Cveni-maxvilgonieri idalgos biblioTeka

xolo don kixots jer isev eZina. mRvdelma diswuls im oTaxis gasaRebi sTx-ova, sadac esoden didi ubedurebis mizezi _ wignebi inaxeboda. Zmiswulma didi siamovnebiT ausrula Txovna. kari rom gaaRes, yvelani Sig Sevidnen saxlis gamge qaliTurT; aq asze meti did taniani wigni daxvdaT, mSveniers ydebSi lamazad dakazmuli, da imaT garda kidev ramdenime momcro tanisa iyo. rogorc ki saxlis gamge qalma isini Semosuli dainaxa ficxlav oTaxidan gamovida da patara xans ukan aiazmis wyliTa da usufiT dabrunda.

_ Tqvens madls, senior licencianto, _ uTxra man, _ es aiazma saxureT am oTaxs, egeb Zala daekargoT, rac am wignebSi grZneulni imyofebian da Cveni mo-jadoeba veRar SeiZlon, imis samagierod, aqedan rom vaZevebT, Torem gamogvecxadeba erT-erTi im grZneulTagani, am wignebs rom avseben, mogvaja-

44

Page 45: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

doebs da samagieros mogvizRavs, radganm vapirebT mis TanamoZmeTa gapam-pulavebad da miwis pirisagan mis aRgvas.

licenciants am gulubryvilobaze gaecina da dalaqs sTxova, is wignebi rigrigo-biT miewodebina gadasasinjad, Tu ra ewera Sig, rom uvnebeli wignebic daumsax-ureblad cecxlSi ar mohyolodnen.

_ apa, pa, pa! erTic ar daindoT, _ wamoiZaxa diswulma. _ yvelani arian, yve-lani, Cveni ubedurebis mizezni. kargiiqneba fanjridan gadauZaxoT ezoSi, iq erTad movagrovoT da cecxli wavukidoT; an ara, aq rom bolma ar Segvawuxos, emjobineba bakSi gavitanoT da iq erTi kargi koconi avagizgizoT!

saxlis gamge qalic amave azrisa iyo: ai rogor surdaT maT am umanko balRe-bis daRupva. magram mRvdeli ar daeTanxma maT. undoda wignebis saTaurebi mainc gaego da sinJva dauwyo. ostat nikolasisagan miwvdili pirveli wigni aRmoC-nda amadis galelis istoria oTx naWilad. mRvdelma warmoTqva:

_ aq swored bedis ganaCens vxedav, radgan, rogrc msmenia, esaa es-paneTSi dabeWdili pirveli rainduli romani da iqidan warmoiSva yvela danarCeni. amitom vfiqrob, rogorc mTels am mavne seqtis meTaurs, daundoblad unda mivusajoT cecxlSi dawva.

_ ara, senior, _ Seesityva dalaqi, _ rogorc gamonaklisi, modi eg wigni davin-doT, radgan bevrisagan gamigonia, yvela saraindo wignze ukeTesi eg aris Turme, romelic ki odesme dawerila.

_ egec ki marTalia: rogorc nimuSi da magaliTi, Rirsia epatios, _ miugo mRvdelma; _ maS miviRoT es mxedvelobaSi da jerxanad sicocxle vaCuqoT. aba, axla vnaxoT amas ra mosdevs.

_ `esplandianis Tavgadasavali~, amadis galelis kanonieri Svilisa, _ uTxra dalaqma.

_ simarTle unda iTqvas, warmoTqva mRvdelma, _ mamis Rvawli Svils Rirse-bad rodi CaeTvleba. aiReT igi, qalbatono saxlis gamgev da fanjridan gadauZaxeT, Cvens kocons safuZveli am wignma daudos.

saxlis gamge qali am brZanebis aRsrulebas siamovnebiT daeSura dakeTili `esplandiani~ damsaxurebuli xvedris misaRebad ezoSi gadaabrZana.

_ aba, Semdeg ra aris? _ hkiTxa mRvdelma._ Semdeg `amadis berZenia~, _ ganagrZobda dalaqi, _ da, ueWvelia, yvela

wigni rac Taroze awyvia, amadisebis gvareulobaze iqneba dawerili._ maS yvela ezoSi gadauZaxe, _ uTxra mRvdelma. _ ise Zlier minda cecxlSi

gamovburo dedofali pintikinestra, mwyemsi gogo darineli misi eklogebianad da am avtoris mTeli saSinlad gaberili abdaubdebiT, rom maTTan erTad Cems mSobels mamasac ki gamovwvavdi, axla rom mogzauri raindis saxiT gamomcxadeboda.

_ mec egre mgonia, _ daeTanxma dalaqi._ meca, _ miayola diswulma._ maS Tu egrea, esenic Tavis amxanagebTan miabrZandnen, _ Tqva saxlis

gamge qalma. igi uamravi tomebiT datvirTes, da imanac, kibeze Causvlelad, pir-dapir fanjridan gadayara isini.

_ eg kasriviT gaberili wigni raRaa? _ hkiTxa mRvdelma._ es aris `don olivante de laura~ _ upasuxa dalaqma._ ho, eg romanic imis SemTxzvelia, vinc `yvavilTa walkoti~ dawera, _ Tqva

mRvdelma. _ ar vici, RmerTmani, romelSi ufro bevri marTalia da, anu ukeT, romeli ufro naklebad styuis. erTis Tqma ki SemiZlia:maincdamainc batonma olivantemac

45

Page 46: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

inebos ezoSi gadabrZaneba, imis samagierod, rom bevri axirebuli da Tavxeduri sisulelea Sig moCmaxuli.

_ Semdeg modis `florismsrte hirkaneli~, _ ganagrZobda dalaqi._ aha, vaJbatoni florismartec aq brZanebula? _ SesZaxa mRvdelma, _ maS

Tavis amxanagebTan wabrZanebas daeSuros, nu davindob mag uxeSs, uxeirod moTxrobil wigns _ nurc imisaTvis, rom ucnaurad gaCnda da nurc imisatvis, rom daujerebeli ambebiT aris savse. aba, qalbatono saxlis gamge magasac Tavis gza uCveneT.

_ siamovnebiT, senior, _ eubneboda saxlis gamge da udidesi xalisiT as-rulebda, rasac ubrZanebdnen.

_ ai esec, `platir raindi~, _ auwya dalaqma. _ Zveli wigni, magram Sig ki im-deni ara yria-ra, magis dandoba rom Rirdes. ezo uCveneT da moispo magis saxsenebeli.

esec Seasrules. Semdeg sxva wigni gadaSales da waikiTxes saTauri: `jvris raindi~.

_ aseTi RvTiuri saxelisaTvis, magis avtoris uvicobis dandoba SeiZleboda, ma-gram tyuilad rodi amboben: `jvris ukan boroti sulisa geSinodeso~. _ maS eg raindic gadauZaxeT _ Wiakokona daamSvenos.

dalaqma kidev aiRo erTi wigni da Tqva:_ ai `raindobis sarke~._ magas vicnob, _ miugo mRvdelma. _ magaSi marTlismoyvare istorikos

turpinisagan moTxrobilia ambavi safrangeTis TormeTi didebulisa, reinaldo montal-banelisa da misi megobar-amxanagebisa. yvela isini kakusze uaresi avazakebi iyv-nen. WeSmaritad, maT mxolod samudamo eqsorias mivusjidi imis pativiT, rom magan maTeo boiardoze zegardmo STagoneba moaxdina da es boiardo kidev qris-tianma poetma lodoviko ariostom Tavis poemisaTvis masalad moixmara. xolo, Tu es ukanaskneli Cvens wignebs Soris aRmoCndeba da davinaxavT, rom Tavis mSobliur enaze aRar laparakobs, araviTar pativs ar davdeb, magram Tu Tavis eniT ilaparaka, TayvaniscemiT Tavze davidebT.

_ aristo italiur enaze maqvs, magram misi ara gamegeba-ra, _ warmoTqva dalaqma.

_ arcaa saWiro, rom gaigo, _ SeniSna mRvdelma. _ masTan araferi gveTq-moda senior kapitnis sawinaaRmdegod, Cvens gasacnobad, mTels espaneTSi kastilurad morTuli rom ar gaevrcelebina es wigni, ragdan amiT bunebrivi Sno da lazaTi daukarga mas. neta imas SesaniSnavi vera gaego-ra. Tumca ase iqceva yvela, vinc cdilobs sxva enaze Targmnos leqsadTqmuli Txzuleba: radgan, rac ar unda gulisxmierni da daostatebulni iyvnen mTargmnelebi, _ verasodes miaRweven srulyofil formas, sruliad ver gadmoiReben dednis im Rirsebas da mSvenierebas, romliTac es poemebi gaCndnen am qveyanaze. amitom am biblioTekaSi aRmoCe-nili safrangeTze moubari sxva wignebi amomSrali Wis fskerSi CavawoT da iq Sev-inaxoT, manam gonivrulad ar movifiqrebT, Tu ra unda vuyoT maT. `bernardo del karpiosa~ da `ronsevals~ ki am wyalobas ar vaRirseb, da Tu aq sadme xelSi Camivardebian, maSinve qalbatonTan saxlis gamges gadavcem da ise Seubrale-blad cecxls SeukeTebs.

dalaqi mRvdels yvelaferSi daeTanxma da acxadebda, yvelaferi es marTalia da sworiao, radgan icoda, mRvdeli iseTi Cinebuli qristiani da iseTi marTlismoyvare iyo, rom mTeli qveynis simdidre simarTlis gzas ver gadaaxvevinebda. Semdeg

46

Page 47: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dalaqma erTi wigni gadaSala. es iyo `palmerinos zeTisxilisqveyneli~. mis gverdiT ido meore, `palmerinos ingliselis~ saTauriani. licenciantma dainaxa isini da Tqva:

_ Cqara mosWeriT eg zeTisxilis xe, dawviT da mtveri qars mieciT. inglisuri palma ki SeinaxeT, _ igi Zvirfasi Txzulebaa da iseTive Zvirfasi kolofis Rirsia, rogorc aleqsandrem dariosis sasaxleSi ipova da Sig homerosis poemebs inaxavda. es wigni, sayvarelo megobaro, ornairad aris Zvirfasi: erTi, rom TavisTavad Cinebulia, da meorec, brZen da maxvigonier portugaliis mefis Txzulebad sTvlian. mag wignSi mosxenebuli faTerakebi, miragvardis cixe-darbazSi rom momxdaran, mofiqrebul-nic Cinebulad arian da awerilnic sagangebod; sityva-pasuxi msubuqi da cocxalia. cxadia, gonieri da zrdilobiani da yvelaferSi moubaris xasiaTsa da mdgomareobas Seesabameba. amitom vfiqrob, Tu Tqveni nebac iqneba, batono ostato nokolas, es romani da `amadis galeli~ kocons gadavanarCunoT, xolo danarCenTa gasinjvac ki ara Rirs: dae, yvela daiRupos.

_ ara, senior, moiTmineT, _ Sehyvira dalaqma, _ am didebul `don belianisze~ raRas ityviT xelSi rom miWiravs?

_ mag wignis damweri, _ Tqva mRvdelma, _ urigos ar izamda, cotaodeni re-vandi mieRo, rom Tavis belianisis meore, mesame da meoTxe nawilSi imdeni naRveli ar CaenTxia. magaSi rom didebis taZaria da mravali sxva uaresis sisulele da abdaubda, jerxanad is amovglijoT, xolo saboloo ganaCenis dadgena ki im imediT SevicadoT, egeb is zne gaisworos, da maSin gadavwyvitoT mkacrad Tu lmobierad mopyroba, xolo jerjerobiT, sayvarelo megobaro, Sin waiReT da iseT alags SeinaxeT, veravin miagnos da ar waikiTxos.

_ didi siamovnebiT, _ miugo dalaqma. mas aRar surda rainduli romanebis gadasinjviT daqanculiyo, saxlis gamges moubrunda da sTxova _ yvela danarCeni gausinjavi didroni wigni mohxvete da ezoSi gadayareo.

saxlis gamge arc yru da arc suleli, im gunebaze iyo, rom mTeli qveynis wignebis dawva erCivna Txeli tilos erTi naWris moqsovas; Txovna aRar gaameore-bina, rva wigns erTad moxvia xeli, fanjarasTan miitana da gadayara, magram, radgan erTad Zlier bevri wigni aiRo, erTi wigni dauvarda da swored dalaqis fexeb-Tan daeca. man aiRo, gadaSala da waikiTxa: `saxelovani raindis tirans TeTris isto-ria~.

_ ufalo Segviwyale, _ xmamaRla SesZaxa mRvdelma, _ nuTu `tirant TeTric~ aqaa? momeci saCqarod, Zvirfaso megobaro, darwmunebuli iyaviT, rom es wigni mxiarulebis salaroa da Seqcevis madani. amaSia don kirielebis montalbanelis, misi Zmis, saxelovani raindis tomas montanbanelisa da raind fonsekis ambebi; aq moTxrobilia mamaci tiranis brZola dogTan, qalwul plaserdemavidis TvalTmaq-cobani, qvriv reposadas samijnuro oinebi, da dasasrul, imperatricisagan Tavisi mejinibis ipolites Seyvareba. simarTle unda mogaxsenoT, senior, es wigni iseTi kiloTia dawerili, rom mTel qveyanaze badali ar moepoveba. am wignSi raindebi Wamen, svamen, ZinavT, RviZvT, TavianT loginSi kvdebian, sikvdilis win anderZsa sweren, erTi sityviT, aq bevr imisTanas Sexvdeba kaci, rasac sxva amis msgavs ro-manebSi vera naxavs. yvela amis miuxedavad, unda mogaxsenoT, damweri Rirsia samudamod galerebze gaigzavnos im mravali sisulelisa da moCmaxuli abdaubde-bisaTvis, riTac savsea es Txzuleba. aba Tan waiReT, waikiTxeT da darwmundebiT rom rac vTqvi, namdvili simarTlea.

_ batoni brZandebiT, _ magram im darCenil wignakebs raRa vuyoT?_ eseni rainduli romanebi rodi iqnebian. uTuod sxvadasxva leqsebis kre-

bulebia, _ Tqva mRvdelma.

47

Page 48: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

erTi maTgani gadaSala da waikiTxa saTauri: xorxe de montemaioris `diana~ ifiqra, danarCnebic amis msgavsni iqnebiano, da warmoTqva:

_ romanebiviT amaTi dawva saWiro ar aris, radgan eseni ubralo drosgasa-tareblad arian gamosadegni da maT saraido wignebiviT arasodes aravis vneba ar SeuZliaT.

_ rasa brZanebT, senior! _ Sehyvira diswulma, _ Cemis azriT mag wignebis dawvac sxvebTan erTad aucilebelia, Torem, biZaCemma gankurnebis Semdeg mogzaur raindobas Tavi rom daanebos da mag leqsebs dauwyos kiTxva, SesaZle-belia axla mwyemsoba moiwadinos da mwyemsuri simReriT da salamuris dakvriT mTa-tyeebSi saxetialod wavides: an, vin icis, axla poetoba moindomos da leqsebis wera daiwyos. es seni ki Turme uaresia: gadamdebic aris da ukurnebelic.

_ marTals ambobs es qali, _ Tqva mRvdelma. _ gonivruli iqneba Cvens megobars yvelaferi movaridoT, rasac ki misi senis xelmeored dabruneba SeuZlia. maS raki montemaioris `dianad~ viwyebT, Cemis azriT, SeiZleba is ar davwvaT, mxolod saWirod mimaCnia, sul amovglijoT, rac magaSi brZen felisias netarebasa da jadosnur wyaroebs exeba, da TiTqmis yvela grZelstriqoniani leqsic Tan mivay-oloT: maSin, magis prozis pativiscemiT, SeiZleboda Tavisgvar wignebSi saukeTesod CaTvliliyo.

_ ai kidev egreT wodebuli `meore diana~. Txzuleba salamantinelisa, _ gana-grZobda dalaqi, _ da aha, kidev erTic, xil polos Txzuleba.

_ mere ra, _ miugo mRvdelma, _ dae, salamantinelis `diana~ dasjilTa ricxvs miemetos da ganamravlos dasawvavad ganwirulTa rigebi. xolo xil polos `diana~ ki im pativiT SevinaxoT, ra pativiTac TviTon apolonis Txzulebas SevinaxavdiT. ma-gram axla, batono naTlimam, sxva wignebis gasinjvas davuCqaroT, Torem dro aRar aris.

_ ai, `aTi wigni siyvarulis saunjisa~, sardineli poetis antonio de lofrasos Txzuleba, _ Tqva dalaqma.

_ Cemi mRvdelobis madlsa vficav, _ warmoTqva mRvdelma, _ mas aqeT, rac apoloni apolonobs, muzebi muzoben da poetebi poetoben, magaze salaRobo, uazro da Smagiani wigni jer aravis dauweria, da igi Tavisgvar wignTa Soris saukeTeso da uZvirfasesi Txzulebaa, romelic odesme unaxavT amqveynad. visac eg ar waukiTxavs, unda damijeros, imas arasodes WeSmaritad mxiaruli ara wauk-iTxavs-ra. aq momeciT eg wigni, Zvirfaso megobaro. merwmuneT, am wignSi rom florenciuli abreSumis anafora SemomaZlion, _ ar gaviReb.

_ da man udidesi kmayofilebiT calke gadasdo wigni; dalaqi ki ganagrZobda:_ Semdegi wignebia: `iberieli mwyemsi~, `henaresis nimfebi~ da `eW-

vianobis wamali~._ magaTTvis Tavs nu SeiwuxebT, _ uTxra mRvdelma. _ eseni qalbatono

saxlis gamgis saerTo uflebas gadavceT. gTxovT, nu mkiTxavT, rad viqcevi ase, Torem verasodes ver movrCebi am saqmes.

_ ai, `mwyemsi filidi~, amaze raRas ityviT? _ hkiTxa nikolasma._ eg mwyemsi ki ar aris, dedaqalaqis brZeni da xelovani mkvidria. ise unda

SevinaxoT, viTarca Zvirfasi ram ganZi, _ SeniSna mRvdelma._ am sqel toms, _ ganagrZobda dalaqi, _ aweria: `sxvadasxva leqsTa

salaro~._ magaSi rom magdeni leqsebi ara yofiliyo, _ miugo mRvdelma, _ bevrad

ukeTesi wigni gamovidoda da ufro davafasebdiT. am wignidan unda gamoimarglos sarevela balaxi da gaiwmindos ramdenime urigo leqsidan, sxva mSvenier leqsebSi

48

Page 49: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rom aris areuli. SevinaxoT igi, Tundac imis pativiscemiT, rom magaTi mTxzveli Cemi megobaria da sxva Txzulebebi ufro gmiruli da Cinebuli Sinaarsisa aqvs.

_ ai lopes maldonados `leqsTa kona~._ magis damwersac vicnob, Cemi kargi megobaria, _ Tqva mRvdelma. _

sakvirveli saamo xma aqvs, roca Tavis leqsebsa mReris, msmenelsa xiblavs, da roca kiTxulobs, aRtacebiT usmenen. marTalia, magas cotaTi gaWianurebuli eklo-gebi aqvs, magram ara uSavs-ra, kargi ram sigrZiT rodi daiwuneba. maS, rCeulebs amovuyenoT gverdSi. aba, axla vnaxoT, magas gverdze ra udevs?

_ es migel servantesis `galaTeaa~, _ upasuxa dalaqma._ es servantesi Cemi didi xnis megobaria, _ SeniSna mRvdlma. _ sawyali

migeli! siduxWiresa da ubedurebaSi ufro gamocdilia, vidre leqsebis weraSi. mis wignebSi Cans gamomgonebloba, magram, rasac iwyebs, veRar amTavrebs xolme. davucadoT `galaTeas~ dapirebul meore nawils; iqneb gamoswordes, daim-saxuros lmobiereba da is nakli aicdinos Tavidan, risTvisac am pirvel nawils hkicx-aven. manam ki, batono naTlimam, eg wigni Tqvensas SeinaxeT.

_ didi siamovnebiT, _ miugo dalaqma. _ ai kidev sami wignaki: don alonso da ersilias `araukana~, kordoveli msajulis xuan rufos `austriada~ da valensieli poetis qristobal de viruesis `monserati~.

_ samive wigni saukeTeso gmiruli leqsebiT arian dawerilni espanurad, _ Tqva mRvdelma; _ RirsebiT italiel Cinebul poemebsac ar Camouvardebian. SevinaxoT isini, viTarca Cveni espanuri poeziis Tvalni patiosanni.

dabolos, wignebis gadasinjvam Zlier moqanca mRvdeli, da gadawyvita yvela darCenili wigni gadaurCevlad daewvaT. magram am dros dalaqma kidev gadaSala erTi momcro wigni da saTauri waikiTxa: `anjelikas cremlebi~:

_ im anjelikasTan erTad me TviTonac davRvridi cremlebs, am wignis dawva Tu momiwevda. _ Tqva mRvdelma _ magis damweri ara marto espaneTis, aramed mTeli qveynis yvelaze gamoCenili poetia. da martooden es Cinebuli wigni ki ar SesZina Cvens mwerlobas, man didi ostatobiT Targmna oviduisis ramdenime Tq-muleba.

Tav i V I I

ambavi Cveni gulkeTili raindis don kixot lamanCelis meored gamgzavrebisa

mRvdelma rom es sityvebi daasrula, swored im wuTSi don kixotis xma moesmaT:

_ aqeT, aqeT, uSiSaro raindebo! _ gahyviroda is. _ dadga dro Tqveni Zlieri mklavis Zal-Ronis gamoCenisa. am kariskac raindebs surT miiTvison turnirze gamarjvebis saxeli da dideba.

am yvirilsa da xmaurze Cvenma megobrebma wignebis Cxrekas Tavi anebes d don kixotis oTaxSi Secvivdnen. zogierTebi fiqrobdnen, am mizeziT ganusjelad da ganukiTxavad cecxlis msxverplni gaxdnen `karolea~, `lomi espaneTisa~ da don luis de avilas Txzuleba `saqmeni imperatorisa~, Tumca, SesaZlebelia, mRvdels rom moeswro maTi gasinjva, aseT mkacr ganaCens ar gamoutanda.

saZile oTaxSi rom Sevidnen, don kixoti loginidan wamomxtari dainaxes, xelSi maxvili eWira da erTi yviriliT da aurzauriT TvalebdaWyetili aqeT-iqeT iqnevda

49

Page 50: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

xmals, viTomc kedlebs eomebao. ise mxned da xalisianad iyo, TiTqos arc ki uZiniao. rogorc iyo daaSoSmines da isev loginSi Caawvines. cota rom damSvidda, am sityvebiT mimarTavda mRvdels:

_ senior mTavarepiskoposo turpine! WeSmaritad didi sircxvilia maTTvis, visac Tormet didebuls vuwodebT, rom isini am turnirze gamarjvebas mainc-damainc karis raindebs uTmoben. gana Cven, mogzaur raindebs ufro ar Segvferis es gamarjveba? wina sam dRes gamarjveba xom Cvensken iyo!

_ damSviddiT, Cemo batono, yovelive RvTis xelT aris, _ miugo mRvdelma, _ da Tu misi neba iqneba, is droc Cqara mova, rom gamarjvebam xeldaxel Tqvens farxmals mohfinos naTeli, nu daRondebiT da gaxsovdeT: xSirad aris xolme, _ dReis dakarguls xval vpoulobT. axla ki amas girCevT, Tqvens gankurnebaze ifiqroT; radgan ase mgonia, Tu mZimed daWrili ara, Zalian daqanculi mainc xarT.

_ ara, daWrili ara var, magram Zalian daqanculi da dabegvili ki var, _ miugo don kixotma: _ an ki ra sakvirvelia, muxis ketiT mbegva im nabiWvarma roldanma da imaze iZia Suri, rom mis trabaxobas marto me aRvudeq win da saraindo saqmeebSi marto me viyavi misi metoqe. magram erTi am loginidan ki avdge, da renaldo montalbaneli nu viqnebi, Tu Cemi cema Zvirad ar davusva, rac ar unda mojadoebuli iyos. manamde ki raime sauzme momitaneT, radgan axla yvelaze ufro mWiria moRoniereba, xolo samagieros gadaxda Cemze moagdeT.

asec moiqcnen: saWmeli moutanes. Cveni raindi kargad rom gamoZRa, kar-gad daiZina, misi aseTi ucnauri sigiJe yvelas ukvirda.

imave Rames saxlis gamge qalma ezoSi gadayril wignebs da iams, ris gasin-jvac ver moaswres, erTianad cecxli waukida, da albaT _ maT Soris daiwva iseTic, romelic arqivebSi samudamod dacvis Rirsi iyo. magram aseTi iyo bedis ganaCeni, _ gasinjva daudevrad Caatares, da, bevr maTgans amaod ewia es bedi, magram tyuilad xom ar aris naTqvami: damnaSavis xSirad marTalsac moikiTxeba xolmeo.

axla mRvdelma da dalaqma arCies wignebis oTaxis karebi mTlad amoeqo-laT, rom don kixots sul veRar epovna igi, (am xerxiT undodaT misi sneulebis mizezi mTlad moespoT da imedi hqondaT _ srulebiT gankurnavdnen mas). Tanac gadawyvites, roca raindi wignebs moikiTxavs da, eTqvaT, viRac jadoqarma oTaxi-anad moitacao. yvelaferi es metad swrafad Seasrules.

ori dRis Semdeg don kixoti loginidan adga da maSinve Tavis wignebisaken gaemarTa. uwindeli alagi rom ver ipova, Zebna dauwyo, yvela oTaxi daiara, im alags bevri utriala, sadac uwin karebi eguleboda, kedlebs xeliT exeboda, garSemo aTvalierebda da gaCumebuli ki iyo. bolos, rom gauWirda, saxlis gamges hkiTxa: Cemi biblioTeka romel mxareze ariso. qali winaswar iyo momzadebuli, Tu rogor unda epasuxna:

_ ra oTaxsa brZanebT, _ hkiTxa saxlis gamgem, _ netav raRas eZebT, Cemo batono? aRarc oTaxi gaxlavT da aRarc wignebi: erTica da meorec kudianma eS-makma moitaca... kvari aqaurobas!.. _ da pirjvari daiwera.

_ kudianma eSmakma ki ara, jadoqarma moitaca, _ gauswora diswulma, _ Tqven rom waxvediT, SuaRamisas erTi jadoqari mofrinda gveleSapiT, gveleSapi-dan Camoxta da Tqveni wignebis oTaxSi Sevida; iq ras akeTebda _ ar viciT, ma-gram ramdenime xnis Semdeg davinaxeT _ binidan afrinda da mTel saxlSi raRac korianteli daayene. mere, rom mivediT, gvindoda gvenaxa, rad iyo im oTaxSi, veR-arc oTaxi vipoveT da veRarc is wignebi, es ki iyo, roca boroti beberi aqedan mifrinavda, xmamaRla CamogvZaxa: am wignebisa da oTaxis patronTan saidumlo

50

Page 51: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mtroba maqvs da amiT samagieros vuxdio. Tanac daumata, brZeni muniatoni mq-viano.

_ muniatons ki ara frestons ityoda, _ Seawyvetina don kixotma._ ar vici, RmerTmani, fritoni iyo Tu frestoni, _ upasuxa saxlis gamgem. _ es

ki maxsovs, misi saxelis bolo t o n i iyo._ sworad is aris brZeni jadoqari, _ Tqva don kixotma, _ Cemi dauZinebeli

mteria; didad vZulvar, radgan Tavisi magiuri wignebiTa da jadosnobiT mixvedrilia, rom odesme mis mfarvelobis qveS myof rainds SevebrZolebi, da raki darwmuneb-ulia, rom im brZolaSi mas yvela xerxi da mecadineoba fuWad Cauvlis da gamar-jveba me damrCeba, amitom, rac ki SeuZlia, cdilobs riTime mevnos; magram vacxadeb, tyuilad irjeba: icodes, rac zenaarisagan gadawyvetilia, imas veravin wauva.

_ magis eWvi vis eqneba? _ miugo diswulma. _ magram, Zia-batono, rad gin-daT, rom yvela am Cxubsa da ayalmayals ereviT? gare-gare xetials da Citis rZis Zebnas, is ar sjobia TqvenTvis mSvidobianad ijdeT Sin da myudros icxovroT? xom mogexsenebaT, ramdeni yofila _ matylis saSovnelad wasula da Sin ki gakreWili dabrunebula.

_ hoi, diswulo! _ SesZaxa don kixotma, _ cudad gesmis es saqme. vidre gamkreWdes vinme, vidre vinme Tavze erTi Reri Tmis Sexebas gamibedavs, me wvers gavabdRvni.

qalebma, raki aznaurs gajavreba Seatyves, sawinaaRmdego laparaki maS-inve mospes.

am saubris Semdeg don kixotma mTeli ori kvira Sin ise mSvidad gaatara, kacs egoneboda, Tavis ganzraxvaze _ xelaxlad faTerakebis saZebnelad gamgza-vrebaze _ mTlad xeli aiRoo. am xnis ganmavlobaSi yovel saRamos Tavis megob-rebTan _ mRvdelTan da dalaqTan _ saamo saubari hqonda xolme da sul imas amt-kicebda, qveynierebas mogzauri raindebi metad esaWiroebao. amasTanave am-bobda xolme: mogzauri raindobis Rvawlmosili wodeba CemiT unda aRvadginoo. mRvdeli xandaxan winaaRmdegs etyoda xolme. magram ufro ki, xSirad gangeb, eTanxmeboda, rom ufro meti gavlena moepova masze.

amasobaSi don kixoti idumalad urigdeboda Tavis mezobels, erT keTil adami-ans (Tu SeiZleba keTili vuwodoT imas, visac mcire sikeTe da qoneba gaaCnia Tan); is glexi Tumca Raribi iyo, mainc cota ram moepoveboda, mxolod brZenTa dass ar ekuTvnoda.

bolos da bolos imdeni eCiCina, imdeni ram moepoveboda da ise daarw-muna, rom sabralo glexi daiTanxma _ saWurvelmtvirTvelad wahyoloda. sxvaTa Soris, Cveni raindi urCevda, didxans ar efiqra da dauyovnebliv Sedgomod mogza-urobas; gulubryvilo glexi daarwmuna, raki igi mogzauri raindis saWurvelmtvirTveli Seiqmneboda, amiT didi sargeblobis imedi unda miscemoda; SeiZleboda iseT faT-eraks wawydomoda, rom im faTeraks Tan rame kunZulis dapyrobac mohyoloda. don kixoti ase eubbneboda glexs: Sens saxnavebsa da venaxebze bevrsac nu inaRvli; eWvi ar aris, erT-erT did kunZuls davipyrob sadme da imis samisdReSio mmarTvelad gagawesebo.

am, da sxva amgvari _ adgilSesaZlebeli dapirebiT ise daaxvia Tavbru sanCo pansas (es saxeli erqva glexs), rom man col-Svili miatova da Tavis mezoblis saWurvelmtvirTveli gaxda.

don kixotma rom es mZime saqme gaaTava, axla im fiqrs Seudga, Tu rogor eSova fuli, da saamiso Tadarigi daiwyo: zogi ram gahyida, zogic daagirava, sul,

51

Page 52: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rasakvirvelia, didi zaraliT, da ase sakmao Tanxa Seagrova; Semdeg erTi Tavis megobrisagan mrgvali fari iqirava, damsxvreuli CaCqani, rogorc iyo, SeakeTa da bolos Tavis saWurvelmtvirTvels gamgzavrebis dro da saaTi dauniSna, ubrZana im droisaTvis momzadebuliyo, yvelaferi wamoeRo, rac mgzavrobisaTvis saWiro iyo, da metadre samgzavro CanTa ar daviwyeboda. sanCo dapirda, ar daviviwyebo, da uTxra: magas yvelafers wamoviReb, magram neba miboZeT Cemi SesaniSnavi viric Tan wamoviyvano, fexiT didi manZilis gavla ar SemiZliao. viris sxenebaze don kixoti cota saxtad darCa; dafiqrda da cdilobda Tavis wignebidan moegonebina _ romelime rainds rodisme hyolia viriTmosiarule saWurvelmtvirTveli, Tu arao, da Tumc amgvari vera moigona-ra, mainc sanCos viris wamoyvanis neba darTo im imediT, rom pirvelsave xelsayrel SemTxvevaSi, pirvel Sexvedrazedve vinme Tavxed rainds Seebmoda, daamarcxebda, cxens waarTmevda da am ufro sapatio cxovelze gadasvamda sanCos. bolos, rac ki ram mefundukem urCia, sacvali da sxva saWiro nivTebi Caalaga da erT mSvenier Rames diswulsa da saxlis gamges gamoumSvidobeblad gausxlta xelidan da Tan sanCoc gaitaca; imanac ise miatova Tavis saxl-kari, col-Svilsac ki ar gamomSvidobebia. mTeli Rame ise Cqara iares, rom gaTenebisas, ragind mardi mdevari gamoeyenebina maTTvis, mainc ver moeweodnen. amis SiSis aRar hqondaT, Tundac maTi Zebna kidec daewyoT.

CanTaakidebuli sanCo pansa patriarqiviT metad darbaislurad ijda Tavis virze, gverdze suris magier tikWora hqonda Camokidebuli da fiqrebiT aRTqmuli kunZulis gubernatorobas gaetacna. ase misdevda ukan Tavis batons imave montielis velze, romelzedac Cveni raindi pirveli gamgzavrebis Jams miedineboda, xolo axlandeli mgzavroba pirveliviT satanjveli da Sesawuxari aRar iyo, radgan amomavali mze axla almacerad ucqeroda da misi sxivebi Cvens mgzavrebs ise aRar awuxebda. ramdenime xanma rom gaiara, didxans Cumad yofnas uCvevma sanCo pansam Tavis batons uTxra:

_ mowyaleo batono, senior mogzauro raindo, gTxovT ar daiviwyoT, kunZuls rom dampirdiT; me vgrZnob, rac unda didi iyos, misi gaZRola mainc ar gamiWird-eba.

amaze don kixotma miugo:_ unda icode, Cemo megobaro sanCo pansa, rom mogzaur raindebs mudam-

Jams hqondaT Cveulebad _ rasac ki samefoebsa da kunZulebs daipyrobdnen, sul TavianT saWurvelmtvirTvelebs aCuqebdnen da maT am kunZulebis da samefoebis gubernatorebad gaxdidnen xolme. mec ara Tu ara msurs am saqebars Cveulebas vuRalato, aramed, vfiqrob, gadavaWarbo kidec da aRvadgino igi. uwindeli rain-debi, mxolod maSin ajildoebdnen TavianT saWurvelmtvirTvelebs, roca maT siberis-gan da raindebis samsaxurSi mravali duxWiri dReebisa da ufro metad gaWirvebuli Rameebis gatarebiT qanci uwydebodaT da samsaxuris Tavi aRar hqondaT. mxolod maSin-meTqi, vambob, raindebi Zlivs aRirsebdnen xolme Tavis saWurvelmtvirTvelebs grafisa, an sul cota, markizis xarisxs da Tanac imis Sesafer romelime umniSvnelo midamos an provincias uboZebdnen. me ki, imedi mqavs erTi kviris ganmavlobaSive, Tu RmerTma es xani dagvacala da oriveni cocxali ga-davrCiT, iseTi samefo davipyra, rom xelqveiTad ramdenime sxva patara samefoe-bic hqondes. maSin erT-erTis gvirgvins, masSi saukeTeso romelic iqneba, Sen mo-ganiWeb da mefed gagxdi. Sen es nu gagikvirdeba, me rodi vazviadeb: mogzaur raindebs xSirad mouxdebaT xolme iseTi moulodneli da ucnauri faTerakebi, romlis msgavsi arc aravis unaxavs da arc aravis warmoudgenia. ase rom, savsebiT advi-lad SeiZleba dapirebulze metic gaCuqo.

52

Page 53: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ amgvarad, _ hkiTxa sanCom, _ axla, marTlac rom im saswaulis ZaliT, Tqven rom brZaneT, uceb jadosnobiT mefe Seviqne, Cemi dedakaci xuana guteresic xom dedofali gaxdeba da Cemi Svilebi kidev ufliswulebi iqnebian?

_ magas raRa Tqma unda? _ miugo don kixotma._ me ki rogorRac meeWveba, _ SeniSna sanCo pansam. _ radganac, sul rom

samefo gvirgvinebi awvimos RmerTma, mgonia, Cems dedakacs erTic ver gamoadges da ar moergos. gamCensa vficav, Cemo batono, imisTana dedofalSi gaxvretil groSs aravin miscems, grafis coloba kidev ho, iqneba rogorme SeeSno, isic Tu RmerTi Seeweoda.

_ Senc RmerTs miande, Cemo sanCo, Senzeda da Senianebze zrunva, _ uTxra don kixotma, _ ueWvelia, igi Sens cols mas mianiWebs, rac misTvis ufro Sesaferi iqneba; arc Sen dagamcrobs. Senc suliT nu daecemi da nu ifiqreb guber-natorobaze naklebs dasjerde.

_ arxeinad brZandebodeT, batono Cemo, diaxac ar davjerdebi, _ miugo san-Com, _ metadre Tu TqvenisTana kargi da Zlieri patroni meyoleba. aucileblad iseT rames maCuqebs, risi gaZRolis unaric meqneba da ris marTvasac SevZleb.

Tav i V I I I

saxelovani don kixotis SesaniSnavi gamarjveba da aqamde ar-naxuli saSineli faTerakebi qaris wisqvilebTan, da agreTve sxva Rirssaxso-

vari da sasiamovno ambebi

am dros Cvenma faTerakebis maZebrebma mindorze mdgari ocdaaTi Tu or-mociode qaris wisqvili dainaxes. don kixotma SeniSna isini da Tavis saWur-rvelmtvirTvels uTxra:

_ daxe, dalocvili bedi ukeT warmarTavs Cvens saqmes, vidre amas visurveb-diT. aba, gaixedeT iqeTken, Cemo megobaro sanCo pansa, xedav Tu ara ager de-vebis brbos? RmerTsa vficav, axlave Severkinebi da yvelas musrs gavavleb; maTis nadavliT Cvens gamdidrebas safuZveli daedeba da saqmesac uflis sasurvels Cavi-den, radgan aseTi brZola samarTliania, RvTis winaSe didi Rvawlia adamianisagan am SeCvenebuli devebis sinsilis gawyveta.

_ romel devebze brZanebT? _ hkiTxa sanCo pansam._ ager, ai, iq rom dganan, Sens wun, uzarmazarmklavianebi; zogisa TiTqmis

ori milis sigrZe gamova, _ upasuxa don kixotma da wisqvilebze miuTiTa._ rasa brZanebT, _ Seesityva sanCo, _ merwmuneT, Cemo batono, rac iq

moCans, devebi ram hqmna, is xom wisqvilebia; mklavebad rom geCvenebaT, is kidev maTi frTebia, qaris daberviT rom dolabebs atrialeben.

_ rogor getyoba, faTerakebSi jer gamoucdeli rom xar, _ miugo don kixotma; _ geubnebi, devebia-meTqi; Tu geSinia, ganze dadeq da iloce, me ki am dros saSinel da uTanasworo brZolas gavumarTav maT.

esa Tqva Tu ara, rosinants dezi hkra da saCqarod qaris wisqvilebisaken gae-marTa. saWurvelmtvirTveli Tumca bevrs uyviroda da arwmunebda _ devebi ki ar arian, qaris wisqvilebiao, magram don kixots aba vin ras gaagonebda? ramdenic im wisqvilebs uaxlovdeboda, imdenad ufro rwmundeboda, rom isini namdvili de-vebi iyvnen. aRar esmoda Tavisi saWurvelmtvirTvelis sanCos Zaxili da veRarc cnobda wisqvilebs, Tumca sul axlos iyvnen isini. omaxiani yiJiniT mihqroda win. ase Tvalebabmulma, mTlad rom miuaxlovda wisqvilebs, xmamaRla SesZaxa:

53

Page 54: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ aha, Tqve SeCvenebulo da sulmdabalo arsebano, sad garbixarT! xom xe-davT martodmarto erTi raindi movdivar Tqvens Sesamusravad.

am dros niavma daubera da wisqvilis uzarmazarma frTebma triali daiwyes, es rom don kixotma dainxa, ganagrZo:

_ iqnieT, iqnieT eg Tqveni mklavebi. amiT ver SemaSinebT, Tundac imdenive mklavebis qneva daiwyoT, ramdenic gigant briares hqonda; amwamsve yvelas da-gasxepT da, sulerTia, Surisgebas versad gaeqceviT!

es rom Tqva, axla misi momxiblavi dulsinea gaaxsena gunebaSi, am winamdebare brZolaSi Tavisi raindis gamxneveba SesTxova, fari moifara, Subi ma-gra CabRujviT moimarjva, rosinanti gaqusla da maxlobel wisqvils frTas Subi aZgera. swored im wams qarma ise Zlier gadaatriala frTa, rom Subi mTlad nafo-tiviT miulewa, TviTon raindic Tavis rosinantiT gadaayirava da Sors manZilze Sesabralisad gadaisrola isini. es rom sanCom dainaxa, rac Zali da Rone hqonda viri gaaqana da batonis saSvelad miaSura. daxeda Tu ara, Seatyo, rom keTili ara dahyroda-ra rainds, rosinantianad ise magra dacemliyo, xel-fexs veRar xmarobda.

_ ufalo, Sen gviSvele! _ Seyvira sanCom. _ ar mogaxsenebdiT, frTxilad iyaviT, qaris wisqvilebia-meTqi? RmerTmani, kacs gograSi swored aseTi wisqvilebi unda utrialebdes, isini devebad rom moeCvenos.

_ nu scodav, Cemo kargo sanCo, _ miugo don kixotma. _ jer kargad unda gaigo, rom bedis ukuRmarToba ise xSirad arafers sWirs, rogorc oms; omi gan-pirovnebuli ukuRmarTobaa. giTxra, ras vfiqrob da raSi var darwmunebuli? es TvalTmaqcuri feriscvaleba rom moxda, im brZeni fristonis axali oinbazobaa, Cemi wignebi rom oTaxidan moitaca. axla kidev devebi qaris wisqvilebad gadaaqcia, ra aris, gamarjvebis dideba, axla rom unda momexveWa, xelidan gamoecala CemTvis, magram ramdenic unda mimtros, mainc mova dro da Cemi maxvili imis jadoqrobas daamxobs.

_yvelaferi uflis nebaa, _ upasuxebda sanCoSemdeg Tavisi batoni wamoayena, mere, rogorc iyo, rosinantze Sesva,

Tumca sabralo pirutyvs orive wina fexi TiTqmis naRrZobi hqonda. wisqvilebad qceul devebze saubriT raindi da saWurvelmtvirTveli daiZrnen da puerto lapisis xeobisken Saragzas daadgnen, radgan don kixotis sityviT, am gzaze ar SeiZleboda faTerakebs ar Sehxvedroda kaci, raki iq mudam didZali mgzavri daiareboda. raindi Subis damtvrevas Zalian swuxda. Tavisi gulistkivili sanCos gauziara da eubne-boda:

_ sadRac wamikiTxavs, rom erT espanel rainds, don diego peres da vargass, brZolaSi maxvili gastexia, muxis veeba toti moutexia, msxvili ketiT SeiaraRebula da imiT Turme im dRes imdeni sagmiro saqme Caudenia da imdeni mavri dauxoc-nia, rom xalxma metsaxelad mavrTamJleti daarqva da misma STamomavlobamac es saxeli keti _ vargasi Tavis gvars miumatao. es imitom gavixsene, rom Semxvdeba Tu ara sadme muxa, erT did tots movtex, nedli iqneba Tu xmeli, swored iseTs, rogoric vargass hqonda da imiT SeiaraRebuli, vimedovneb _ iseTi didi sagmiro saqmeebi Cavidino da saswaulebi movaxdino, rom maTi naxviT Seni Tavi bednierad CaTvalo, radgan Rirsi gaxdebi esoden diad saqmeTa monawile da mowme iyo; iseT umagaliTo saqmeebs giCveneb, rom momavalSi Znelad visTvisme dasajerebeli iyos.

_ RmerTma inebos, _ miugo sanCom: _ mjera, rasac Tqveni mowyaleba brZanebs, magram ratom sworad ar jdebiT cxenze? rogorRac gverdulad zixarT un-agirze. weRan rom daeciT, uTuod dagiSavdaT rame?

54

Page 55: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ marTals ambob, _ uTxra don kixotma, _ Tu tkivils ar vCivi, imitom, rom mogzaur raindebs Civili akrZaluli aqvT, Tundac muceli gamofatruli hqondeT da Signeulic gareT gamocvenodeT.

_ Tu asea da raindebs aseTi kanonebi hqoniaT, maS siCume gmarTebT, me ra meTqmis, _ miugo sanCom. _ magram, unda mogaxsenoT, marto erTma RmerTma uwyis, rom CemTvis ufri sasiamovno iqneboda gekvnesaT, roca rame tkivilsa grZnobT, amiT Sveba mogecemodaT. me ki CemTavad aseT Svebaze uars ver vityvi da erT ubralo tkivilze uSvelebel wuwuns movyvebi, Tuki raindebis saWurvelmtvirTvelebsac akrZaluli ara aqvT kvnesa.

don kixotma Tavis saWurvelmtvirTvelis gulubryvilobaze Rimili ver Seikava da uTxra: roca mizeziT an umizezod rame dagemarTos, imdeni ikvnese da iRriale, ramdenic geamebodeso, magiT raindTa wess ar daarRvevo, radgan raindul wignebSi sawinaaRmdego wesebi arasodes Semxvedriao. amaze sanCos aRara uTqvams-ra, mxolod moagona, droa visadiloTo. don kixotma miugo, jerjerobiT magis saWiroebas sulac ara vgrZnob, xolo Sen SegiZlia isadio, roca mogexasiaTe-bao. batonis am nebarTviT gaxarebuli sanCo lazaTianad moewyo Tavis virze, Can-Tidan sagzali amoiRo da don kixotis ukanmidevniT ise gemrielad Seeqceoda da Tanac drodadro ise bejiTad da siamiT iyudebda Tavis tikWoras, rom malagis bevri yoCaRi mikitani Senatrebda mas. sanCo miagogmanebda virs, madianad ilukme-boda, ylup-ylupiT wrupavda Rvinos da ase qeifiT mimavals mTlad daaviwyda don kixotis yvela danapiri. egona, faTerakebis saZebrad mogzauroba araviTari saxifaTo araa, piriqiT, Zalian sasiamovno da Sesaqcevari saqmeao.

dabolos, SeRamebulze, Cveni mogzaurebi erT tyian alags xisZiras Camoxtnen da don kixotmac es SemTxveva TavisTvis kargad gamoiyena: erT xes gamxmari toti mostexa, bolos Tavis Subis buniki gaukeTa da Semdeg mTeli Rame TvalmouxuWavad Tavis gulivard dulsineaze fiqrebSi gaatara, radgan ar undoda im Cveulebas gadasuliyo, rac Tavis wignebSi amoekiTxna mogzaur raindebze, romel-nic tyesa da udabnoebSi Rameebs satrfoze fiqrebSi aTevdnen xolme! sul sx-vagvarad gaatara Rame sanCom: stomaqi savse hqonda, magram kowaxuris wveniT ki ara; kargad gamaZRarma da tikWoridanac sakmaod CaylurWulma ise magrad miiZina, rom meored diliT ver gamoaRviZebda verc amomavali mzis sx-ivebi, verc uamravi frinvelTa gaZlierebuli WikWiki da galoba, romlebic ganTiads esalmebodnen, Tu don kixots xuTjer-eqvsjer xmamaRla ar daeZaxna misTvis. Tvalebi rom moifSvnita, yvelaze uwin tikWoras miualersa, magram metad daRonda, TiTqmis dacalierebuli rom naxa da ufro metad kidev iman daaRona, rom am mogzaurobaSi misi avsebis imedi aRar hqonda. don kixotma sauzmezedac uari Tqva da amjobina isev tkbili ocnebebiT gamoekvebna Tavi. aibargnen da uwindelsave gzas daadgnen. naSuadRevis sami saaTi iqneboda, rom puerto lapisis xeobis Sesavals miadgnen. aq don kixotma mimarTa sanCos da uTxra:

_ aq, Cemo Zmao sanCo, is adgilia, sadac, rogorc ityvian faTerakebis morevSi yelamdi CaviflebiT: yuradRebiT momismine da, rac giTxra, ar daiviwyo. rac unda did gaWirvebaSi mnaxo, aramc da aramc xmali ar amoiRo da ar mo-meSvelo, Tu darwmunebuli ar iyo, rom mdabio xalxTan an vinme mawanwalebTan gveqneba saqme. am SemTxvevaSi ki Tamamad SegiZlia momeSvelo; magram, Tu raindebTan momixdes Setakeba, maSin Cveni wesebis ZaliT maTTan SebrZoleba ar SegiZlia, maSin Cveni wesebis ZaliT maTTan SebrZoleba ar SegiZlia, vidre Sen TviTon raindad ar dailocebi.

55

Page 56: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ damSvidebuli brZandebodeT, senior, mag brZanebas avasruleb, _ miugo sanCom, _ am saqmeSi davas ar dagiwyebT, miT umetes siamovnebiT avasruleb, rom bunebiT mSvidobiani xasiaTis kaci gaxlavar, sxvis Cxubsa da aurzaurSi gareva ar miyvars; sindisis qveS unda mogaxsenoT, Tu vinicobaa Cemi Tavis dacva damWirda, maSin ki neba miboZeT yovelgvari rainduli wesebi ganze mi-vagdo da Cemeburad movuaro. es Cemi Txovna, mgonia, arc RvTisa da arc adami-anis kanons ar unda ewinaaRmdegebodes: yvelas aqvs ufleba xeli gaanZrios, roca misi gaTaxsireba swadia vinmes.

_ marTalia, mec amas vambob, _ miugo don kixotma, _ magram mainc kvlav gimeoreb: roca raindebTan meqneba brZola, maSin Seni bunebiTi simamace, rac SegeZlos Seikave, Torem Tavze ubedurebas daitex.

_ arxeinad brZandebodeT, _ miugo sanCom, _ Tqvens brZanebas kvira dRis Senaxvis aRTqmasaviT mtkiced Sevasruleb.

ase misaubrobdnen isini, roca gzaze ori benediqteli beri gamoCnda, oriv aqlemis tola jorebze isxdnen, saxeze niRabi efaraT da xelSi qolgebi eWiraT. maT Soriaxlo erTi erTi etli mohyveboda, oTxi Tu xuTi gamcilebeli cxenosniT da ori qveiTi kaci. am etliT, rogorc Semdeg aRmoCnda, erTi biskaeli qali sevilias midioda Tavis qmarTan, romelic, raRac did Tanamdebobaze gamwesebuli, im xanebSi amerikas unda wasuliyo. es berebi im etlis amalas ar ekuTvnodnen, magram imave gziT midiodnen. don kixotma dainaxa Tu ara isini, maSinve Tavis saWurvelmtvirTvels uTxra:

_ an me Zalian unda vcdebode, an ara da iseT SesaniSnav faTeraks vawydebiT axla, rom qveyanaze jer ar momxdariyos. ager is, Savad rom raRac adamianis msgavsebi moiZvrian aqeT, yovel eWvs gareSe, jadoqrebi unda iyvnen da ager im etliT, ueWvelia, vinme motacebuli sefeqali unda mohyavdeT. sanCo, me imaT uTuod gza unda Sevukra da es borotuli saqme CavfuSo.

_ qaris wisqvilebTan brZolaze uaresi saqmis Cadenas apirebT, mgonia, _ miggo sanCom, _ aba kargad daacqerdiT da maSinve darwmundebiT, rom is Savi raRac adamianis msgavsi benediqteli berebi arian da etliTac rom modis, vinme mgzavri iqneba. RvTis gulisaTvis, karga moifiqreT, Tu ras CadixarT, da eSmakla kidev araferze gacdinoT.

_ sanCo, kvlav geubnebi, faTerakebis saqmeSi srulebiT araviTari gageba ar gaqvs _ me kargad varCev WeSmaritebas, da rom es asea, axlav dagimtkiceb, _ uTxra don kixotma.

am sityvebiT mswrafl mgzavrebisaken gaemarTa, Cadga Sua gzaSi, sadac unda gamoevloT berebs, da roca imdenad mouaxlovdnen, rom misi varaudiT xmis miwvdena SeiZleboda, xmamaRla dauyvira:

_ hoi, Tqven, mzakvar eSmakeulTa gavardnilno da satanis STamomavalno! mag etliT rom datyvevebuli keTilSobili sefeqalebi mogyavT, am wams gaaTavisu-fleT, Torem axlave am Cemi xeliT sikvdils SeeyrebiT, viTarca sasjels mag borote-bisaTvis.

berebma jorebi Seayenes da, rogorc am muqariT, ise don kixotis sanaxaobiT gaocebulebma, upasuxes:

_ patiosano raindo, Cven arc eSmakeulTa gavardnilebi varT da arc satanis STamomavalni, aramed wminda benediqtes ordenis berebi gaxlavarT: CvenTvis mSvidad gzas mivdivarT da ar viciT motacebuli hyavT vinme am etlSi Tu ara.

_ mag moTafluli sityvebiT ver gamabriyvebT: vici, vinca xarT, Tqve matyuara aramzadebo, _ miugo don kixotma. pasuxs aRar daeloda da mswrafl ise gaS-

56

Page 57: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

magebiT miagdo rosinanti erT bers, rom Tu mas xerxi ar exmara da joridan Zirs ar Camovardniliyo, don kixoti an unagiridan Camoagdebda da saSinlad dasWrida SubiT, an iqneb kidec moekla. es rom meore berma naxa, jori Sequsla da, rac Zali da Rone hqonda, mindvrisaken mokurcxla.

sanCom dainaxa Zirs Camovardnili beri, saCqarod Camoxta viridan, bers mi-varda da Zarcva dauwyo. amasobaSi berebis msaxurnic mocvivdnen da hkiTxes sanCos: Cvens batons tanT rada xdio? man upasuxa, namdvili kanonisamebr me mekuTvniso, radgan Cemma batonma don kixotma igi brZolaSi iSovnao. es pasuxi berebis msaxurT verafrad eWaSnikaT, radgan araferi xumrobisa, arc ara nadavlisa da brZolebisa gaegebodaT raime da, dainaxes, rom don kixotma etlisaken gaiToxarika da mogzaur qals musaifi gauba, mivardnen sanCos da qveS waigdes, wver-ulvaSi daaglijes da imdeni scemes, sikvdilis piramdis miiyvanes. amasobaSi SeSinebulma da aTrTolebulma berma dro ixelTa, Tavis jors saCqarod moajda da gafiTrebuli Tavis amxanagebisaken gaeSura, iqve Soriaxlo mindorSi rom damdgariyo da ucqeroda, Tu riT gaTavdeboda es ambavi. erTad rom Seiyarnen, am aliaqoTis dasasruls aRar daelodnen, saswrafod gza ganagrZes da Tan iseTi Zr-woliTa da SiSiT iwerdnen pirjvars, kacs egoneboda, ukan avi sulebi dasde-vnebiano.

am dros, rogorc ukve vTqviT, don kixoTi etlis karebidan biskael sefeqals esaubreboda.

_ mSveniero sefeqalo! _ eubneboda is, _ Tqven axla Tavisufali xarT da rogorc geneboT, Tqveni saqme ise ganageT. radgan Cemma uSiSarma marjvenam Tqveni kadnieri damtyvevebelni Semusra. rom icodeT gaTavisuflebisaTvis visi madlobeli unda iyoT, gicxadebT: me var mogzauri raindi don kixoT lamanCeli, tyve ubadlo da mSvenieri dulsinea toboselisa: am Rvawlis samagierod, raica Tqveni gaTavisu-flebisaTvis Cavidine, amis mets aras mogTxovT _ tobosos wabrZandiT, Cemi gulis-vardi inaxuleT da yovelive uambeT, rac Tqveni gaTavisuflebisaTvis Cavidine.

am mgzavri qalis erTma mxlebelTaganma, biskaelma, gaigona don kixotis sityvebi, dainaxa, rom don kixoti ase didxans abrkolebda etls da ar uSvebda qals, vidre pirobas ar CamoarTmevda, axlav tobososaken Seexvia, _ moTminebidan gamosuli mivida don kixotTan, Subs xeli utaca da cudi espanuriTa da ufr cudi biskauri eniT Semdegi uTxra:

_ iqiT daikarge, raindo, da jandabamdisac gza gqonia; Torem Cems gaCenas vficav, Tu am etls ar Camoeclebi, Tavs wagagdebineb. biskaeli aRar viyo, Tu es ar Cavidino.

don kixoti mSvenivrad mixvda biskaelis naTqvams da gulgrili TavdaWerilobiT upasuxa:

_ sacodavo qmnilebav! Sen rom raindi iyo da ara yurmoWrili mona, naxavdi, ra sasjelsac mogayenebdi mag Tavxedobisa da kadnierebisaTvis.

biskaelma miugo:_vina? me ara var raindi? gamCensa vficav, aseTi sicrue jer arc erT qristians

ar uTqvams. aba daagde eg Subi da xmali iSiSvle, me gaCveneb Tu ara var raindi. vidre katas wyalSi Seagdebde, umal Sen Cavardebi Sig. me biskaeli var. jandabas idalgoebi, zRva da mewyerSi maTi Tavi da tani! Tu sdumxar, maSasadame, styui!

_ amas axlave dainaxav, rogorc ambobda agrapesi, _ miugo don kixotma.da Subi gadaagdo, xmali iSiSvla, fari moimarjva da biskaels Tavs daesxa.

mtkiced hqonda gadawyvetili misi mokvla. biskaelma es rom dainaxa, joridan Camoxtoma daapira, radgan igi naqiravebi hyavda da brZolaSic sandod ar miaC-

57

Page 58: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nda; magram am uecari TavdasxmiT isic ZlivsRa moaxerxa, rom xmali iZro. imisi bedi, rom etlis axlos iyo da iqidan baliSis gamoZroba moaswro, rom faris magier moefarebia. da ai, Cveni mowinaaRmdegeni, ori mosisxle mteriviT, pirispir daudg-nen erTmaneTs. yvela iq myofi mebrZolTa gaSvelebas cdilobda, magram amaod. biskaeli ise gaWirveulda, rom Tavis CiqorTuli eniT mokvlas emuqreboda, vinc mas xels SeuSlida, Tundac TviTon qalbatoni yofiliyo. am sceniT SeSinebulma da gaoce-bulma etlSi mjdomma qalma ubrZana meetles _ etli odnev ganze gadaeyenebina, da am gaafTrebul brZolas Soridan dauwyo cqera. am dros biskaeli eca Tavis mow-inaaRmdeges da xmliT erTi iseTi sTxliSa mxarSi, Tu fari ar daxvedroda, swored Suaze gasCexda Cvens rainds. saSineli dartymisagan gabruebulma da gamware-bulma don kixotma xmamaRla SesZaxa:

_ hoi, ubadlo dulsinea, dedofalo Cemi gulisao, mSvenierebis mefev, mwed eqmen Tqvens rainds! Tqvens morCilebis qveS myofi rom aw esoden saSiSroebaSi Cavarda, raTa marTebulad Seafasos Tqveni siqvele da saTnoeba da ficxel brZolas apirebs.

amis Tqma, xmlis magrad CabRujva, faris mofareba da mtris Tavs medgrad dacema erTi wuTis saqme iyo: man ganizraxa Tavi gaewira da orTabrZola erTis dartymiT daemTavrebia. mowinaaRmdegis medgar gamometyvelebaze biskaeli mixvda mis mamacur ganzraxvas da gadawyvita aranakleb vaJkacurad daxvdo-moda Semotevas: baliSis mofarebiT Tamamad eloda am Tavdasxmas, uZravad idga, radgan misi dauZlurebuli da msgavsi ayalmayalisaTvis gauwvrTneli jori erT alagas gaxindruliyo da patronma verc marjvniv da verc marcxniv ver SeZlo misi mibrun-mobruneba. amgvarad, vimeorebT, don kioti miiwevda cbieri biskavlisaken, xmalamowvdili Tavs esxmoda da lamobda mis Suaze gaCexvas, xolo biskaeli eloda mas baliSmofarebuli, xmalmomarjvebuli da imedi hqonda baliSis mofarebiT aecdina es dartyma: amave dros mayurebelni sulganabulni da SeSinebulni ucdidnen, Tu rodis daeSvebodnen bolos da bolos es maRla SemarTuli mrisxane xmlebi. etlSi myofi qalbatoni da misi moaxleebi loculobdnen da aTas aRTqmas udebdnen espaneTis yvela RvTismosavT da wmida savaneebs, oRond ufali maT saWurvelmtvirTvels meweoda da maTTvisac es saSineli gansacdeli au-ridebia. magram samwuxarod, Cveni istoriis avtori swored am sayuradRebo ala-gas wyvets brZolis aRweras da imaze aRaras ambobs, Tu riT damTavrda es saSineli brZola. Tavs ki ase imarTlebs don kiotis Tavgadasavalze zemoxsenebuli ambebis garda sxva veraviTari cnobebi veRar vipoveo: magram am naSromis meore avtors, mas, visac bedma arguna am metad sayuradRebo ambis gagr-Zoba, aragziT ara sjeroda, rom aseTi Cinebuli istoria daviwyebas miecemoda da lamanCis saukeTeso mwignobrebi esoden mcired izrunebdnen TavianTi dadebisa da saxelisaTvis, rom sakuTar davTarxanebsa da wignTsacavebSi am saxelovan raindze xelnawerebs ar Seinaxavdnen. am mosazrebiT daimedebuls wamda, rom Cveni TavSesaqcevari moTxrobis dasasruls ipovida: RvTis mowyalebiT, marTlac ipova is dasasruli, xolo Tu rogor da sad es meore nawilSi iqneba moTxrobili.

Tav i IX

58

Page 59: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sadac moTxrobilia mamac biskaelsa da saxelovan lamanCels Soris gasaocari brZolis bolo da dasasruli

am istoriis pirvel nawilSi Cven im dros davtoveT saxelovani don kixoti da mamaci biskaeli, rodesac maT gaSiSvlebuli xmlebi aaelvares da iseT sastik darty-mas uqaddnen erTmaneTs, rom, Tu farebi ar hqonodaT, orad gaWril broweuliviT Suaze gaiCexebodnen; da swored am gadamwyvet wuTSi Sewyda Cveni sain-tereso istoria, masTan avtormac aRar gvamcno, Tu sad unda mogveZebna misi dasasruli.

am garemoebam metad damaRona da ra siamovnebac im mSvenieri wignis xanmokle kiTxvis dros vigrZen, savsebiT CamiSxamda: miT umetes, roca vifiqre, Tu ra siZneleni da dabrkolebani unda gadamelaxa am TavSesaqcevari moTxrobis friad vrceli nawilis sapovnelad. mainc ki _ rogorRac ar mjeroda, da yovelgvari we-sebis darRvevad mimaCnda, rom iseT saxelovan rainds, rogoric don kixoti iyo, Tavis wilad berZeni vinme ar gamosCenoda da misi jer ar gagonili, arnaxuli - Tavgadasavali qveynisaTvis ar eambna, radgan arc erTi mogzauri raindi,

saxelovani qveynad esodenfaTerakebis maZieblobiT,

ar darCenila Tavis uistorikosod: yovel maTgans, TiTqos SekveTiT, gamouC-

nda TiTo an ori brZeni moxuci, romlebmac ara Tu aRweres maTi ambebi, aramed gvamcnes friad umniSvnelo azrebi da balRuri celqobani, rogori dafarulnic ar unda gofiliyvne isini. ara mjeroda, rom Cveni raindi esoden bedukuRmarTi aRmoCnde-boda da im pativs mainc ar eRirseboda, ra pativic platirsa da mis msgavs uxeiro raindebs eRirsaT; kidevac vityvi, ar SemeZlo im azrs davTanxmebodi, rom es SesaniSnavi ambavi dausrulebeli, Sekvecili da damaxinjebuli darCeniliyo da vfiqrobdi: egeb yovlis CanmTqmelma droTa brunvam Seasrula da gaacamtvera, an vin icis sadme davTarxanaSi mtversa da CeCqqveS mimalulia meTqi.

meore mxriv amas vambobdi: Tu don kiotis wignebSi iseTi Tanamedrove Txzulebebic erivnen, rogoricaa `eWvianobis wamali~ an `henareseli nimfebi da mwyemsebi~, maS, cxadia, misi ambavic Zveli droisa ar unda iyos-meTqi da Tu jer aravis dauweria, im aremaris mcxovrebT mainc zepirad exsomebaT, ra are-mareSic raindi iyo dabadebuli-meTqi. es fiqri mosvenebas ar maZlevda: dardad gamixda, Cveni saxelmoxveWili espanelis don kixot lamanCelis namdvili da mar-Tali cxovreba da gasaocari moqmedebebi Semetyo, lamanCis raindobis am br-wyinvale manaTobelisa, im pirveli kacisa, Cvens epoqasa da tial droSi mogzauri raindobis aRdgena rom ganezraxa, borotis devna da qvrivTa gamosarCleba edva Tavs da kidev im ubedur qalwulTa mfarvelobas dasdgomoda, cxenebze mjdari, xelSi maTraxiT, TavianTi umankoebiT datvirTulni mTa-velebze xetialSi rom atarebd-nen dros ise uzrunvelad, rom Tundac romelime Cuglugiani mawanwala glexuWis, saSineli goliaTis an uzrdeli raindis Semcode gaxzraxvisagan uvnebladac gadarCe-niliyvnen, mainc oTxmoci wlis xetialis Semdeg, ra xanSiac erTi Ramec ar gauTe-viaT TavianT WerqveS, saflavs iseve umankoni Cadiodnen, rogorc maTi dedebi iyv-nen umankoni. am mxriv da sxva mraval mosazrebaTa gamo, vadastureb, rom Cveni uSiSari don kixoti ukuniTi ukunisamde Rirssaxsovar qebis Rirsia da am qe-bis nawili mec unda mekuTvnodi im daucxromeli mecadineobisaTvis, rac am sasi-

59

Page 60: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

amovno ambis dasasrulis Zebnasa da gamoqveynebaSi gavwie. rasakvirvelia sakvirvelia, bednieri SemTxveva rom ar yofiliyo, gamCeni da bedi rom ar damx-mareboda, Cemi mecadineoba sul fuWad Caivlida da mTel qveyanas is oriode saaTis siamovneba da TavSesaqcevari moakldeboda, rasac ganicdis axla am is-toriis yoveli guldasmiT wamkiTxveli. me ki es dasasruli ai, rogor vipove:

erTxel toledoSi, alkanis quCaze seirnobis dros, SemTxveviT Tvali Sevaswar, erTi biWi abreSumeulis vaWars ramdenime Zvel, rveuls da qaRalds sTavazobda. radgan bavSvobiTve ise miyvarda kiTxva, rom quCaze nagdeb qaRaldis faratin-sac ki aviRebdi xolme wasakiTxavad, am bunebiTa Tvisebam wamZlia da im biWs saCqarod erTa rveuli gamovarTvi: saubedurod arabul enaze iyo dawerili. Tumca vicodi arabuli naweri iyo, magram wakiTxva ar SemeZlo da ai, codnismoyvare-obam gamitaca, aqeT-iqiT cqera daviwye, egeb vinme morisi damenaxa, rom is naweri waekiTxa da gadaeTargmna. aseTi mTargmnelis povna arc ise Zneli saqme iyo: toledoSi amaze ufro Zneli da ukeTesi enis gadmomTargmnelebic moipovebod-nen. male bedma erT-erT aseT mavrs Semaxvedra; Cemi survili avuxsen da rveuli gadaveci. Suaze gadaSala, ramdenime striqoni waikiTxa da xmamaRla sicili morTo. ras icini-meTqi _ vkiTxe, da man mipasuxa: am rveulis arSiebze SeniSvnebad CarTulma warweram gamacinao. vTxove gadaeTargmna, da man si-ciliT miTxra:

_ am rveulis arSiebze, rogorc giTxari, Semdegi sweria: am ambavSi rom ase xSirad dulsinea toboseli ixsenieba, ambob, mTels lamanCSi yvela qalze ukeTesad icoda SaSxis gakeTebao~.

dulsinea toboselis saxeli rom gavigone, metad gamikvirda da gavocdi: maS-inve vifiqre, am rveulSi uTuod don kixotis ambavi unda iyos-meTqi, da am fiqriT Sepyrobilma mavrs vTxove rveulis saTauri saCqarod waekiTxa. iman survili Semisrula da pirdapir arabulidan espanurad ase gadmomiTargmna: `don kixot lamanCelis istoria, aRwerili arabi istorikosis sid hamed menenhelis mier~.

im wuTs, roca am wignis saTauri gavige, Cemi aRtaceba Zlivs Sevikave. abreSumis vaWarTan gaviqeci, patara biWs misi qaRaldebi da rveulebi xelidan gamovglije da yvela naxevar realad viyide. is rom ufro mixvedrili yofiliyo, cod-noda, rarigad saWiro iyo CemTvis is rveulebi, raRa Tqma unda, eqvsiode realsac sxvas damaTvlevinebda. viyide Tu ara, Sinisken wavel da moriskic Tan waviyvane. marto rom davrCiT, erTi sakrebulo taZris kedels ukan, vTxove rveulebi, an marto isini mainc, romelnic don kixotis ambavs Seicavdnen, espanur enaze gadae-Targmna, ise ki, rom arc ram moekla arc ram TavisiT miematebina, da rasac amaSi mTxovda, amTaviTve micemas davpirdi. am Sromis jildod man ori aroba qiSmiSi da ori fanega xorbali mTxova da yvela rveulis Cqara da sityvasityviT gadaTargmna aRmiTqva. magram es saqme rom dameCqarebia da agreTve bednieri napovari xelidan aRarsad wamsvloda, morisi maSinve Sin waviyvane. mTeli istoriis Targmani TvenaxevarSi gamiTava, swored im saxiT, rogoradac aq gadmogcemT.

pirvel rveulSi biskaelisa da don kixotis brZola iyo friad bunebrivad daxatuli; orniv swored im mdgomareobaSi iyvnen warmodgenilni, ra mdgomareobaSic Cven isini davtoveT _ orniv erTmaneTze xmlebSemarTulni iyvnen_erTi fariT da meore baliSmofarebuli. biskaelis qveS, romlis joric ise mSvenivrad da cocxlad iyo daxat-uli, rom Tofis gasrolazec Seatyobda kaci _ naqiravebi unda yofiliyo, _ ewera: don sanCo de aspeitia _ albaT, es misi saxeli iyo. rosinantis qveS ki ewera: don kixoti. rosinantic mSvenivrad iyo daxatula: ise mWle da gagrZelebuli, gaWim-ulkisriani, qviqvirCamogdebuli da ubadruki sanaxaobisa rom yvela advilad

60

Page 61: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

maxvdeboda, Tu rad erqva mas rosinanti. rosinantix gverdiT sanCo pansa iyo daxatuli da Tavis viris sadave xeliT eWira; imis qveS warwerili iyo _ sanCo sankasi! es metsaxeli mgoni ni iqidan warmodgeboda, rom sanCos rogorc suraTze etyoba ada, didi mdceli, mokle weli da dagrexili. dezebi unda hqonoda; amitomac unda yofiliyo, rom istorikosi moTxrobaSi imas xan pasad ixseniebda, an sankasad, SeiZleboda aq zogi ram sxva wvrilmanic mogvexsenebina, magram, radgan isini TavisTavad umniSvneloni arian da Cveni marTali moTxrobac maTi moxsenebiT Tavis sinamdvilisaTvis veras Seimatebs, _ sinamdvilisaTvis-meTqi im-itom vambob, rom arc erT moTxrobaze cudi ar iTqmis, Tu ki igi marTalia, _ amito-mac am wvrilmanebs uyuradRebod vtoveb.

am moTxrobisaTvis ki Tu SeiZleboda raime sicrue gvewamebina, isic mxolod imitom, rom igi arabisagan aris dawerili da arabebi ki Cveulebriv cruebi arian. magram, meore mxriv, asif unda vTqvaT, rom. radgan arabebi Cveni mosisxle mtrebic arian _ unda vifiqroT, rom maTi istorikosi am moTxrobas umal daaklebda, vidre miumatebda rames: maincdamainc me aseTi azrisa var, marTlac da igi metad mokled wers, boganac, roca rigi iyo TavisufRuba mieca Tavis kalmisaTvis da ufro grZlad elaparaka Cveni saxelovani raindis Sesaqebad, is TiTqos gangeb du-mils arCevs da sul aras ambobs. gans es sakadrisi saqcielia da mzakvruli ganzraxva araa, Tu mxedvelobaSi miviRebT imas, rom istorikosTa movaleobaa - iyvnen zustni, marTalni da mimkerZoebelni, da verc raime angarebam, verc SiSma, verc mtrobam, verc megobrobam ver unda aacdinos isini gzaa WeS-maritebisa, romlis mSobeli dedaa istoria. igia kacTa moqmedebis salaro, warsul dReTa ambebis piruTvneli mowame, awmyo drois brwyinvale magaliTi da Wkuis-maswavlebeli, myobadisaTvis gamosadegi swavliT mofenili gafrTxileba da me vici: am istoriaSi Tqven ipoviT yvelafers, rasac Cveulebrivad eZeben uaRresad TavS-esaqcevar TxzulebebSi; da ukeTu Sig raime nakli aRmoCndeba, darwmunebuli var, amis damnaSave siuJeti rodi iqneba, aramed im qofak-mwerlis ucodinaroba da, mouxerxebloba. maS ase, am naTargmni istoriis meore nawili ase iwyeba: ...roca Cvenma mamacma da gamZvinvarebulma mowinaaRmdegeebma TavianTi basri xmlebi iSiSvles da erTmaneTs medgrad Seuties, iseTi vaJkacuri da Seupovari gamometyveleba hqondaT, rom ifiqrebdiT orives ca-dedamiwisa da TviT jojoxeTis Semusvra ganuzraxavso bu ficxma biskaelma pirvelma mouqnia xmali da ise gaafrebiT da Zlierad rom Tu is xelSi arñgadatrialeboda, ara Tu am sastik orTabrZo-las, Cveni raindis yvela Semdeg Tavgadasavlebsac bolos mouRebda. magram, al-baT, bedi ufro didi saqmeebisaTvis inaxavda don kixots da, rogorc vTqviT, biskaels gverdze gaeqca xmali, ise rom marcxena mxarSi moxvda rainds da qaqani mi-ulewa, magram vidre qaqans moxvdeboda, gza-gza CaCqans gverdi moasxipa da rainds naxevari yuri CaaTala, yvelaferi es saSineli raxraxiT dacvivda Zirs, da Cveni raindi friad savalalo mdgomareobaSi Cavarda.

RmerTo didebulo! gana warmoidgens vinme, ra gaSamagebamdis mivida Cveni lamanCeli, es dartyma, rom igorZno? don kixoti ficxlav uzangebze wamo marTa, xmac orive xeli moWida da biskaels ise saSinlad daartya TavSi, rom bali-Sis mofarebamac ver uSvela sabraloda ase egona, mTeli mTa Tavze damengrao. am dartyma cxvir-piridan da yurebidan sisxli waskda, Setortmanda da ueWvelad Zirs Camovardeboda, Tu Tavis jors kiserze ar moxveoda: bolos uzangebidan fexebi amouvarda da igi kiserze daekida jors. am uCveulo moZraobT da saSineli dar-tymiT damfrTxali, sadavemoSvebuli jori SeSinda, ucbad ganze gaxta da wixlebis cemiT mokurcxla, biskaelma miwaze bragvani moiRo.

61

Page 62: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

don kixoti am ambavs Zalian gulgrilad ucqeroda roca Tavisi mteri miwaze gaSxlarTuli dainaxa, mswrafl cxenidan Camoxta. masTan miiWra, xmlis wveri TvalebTan miuRera da SesZaxa: dammorCildi, Torem Tavs mogkveTo. biskaeli ise iyo Ronemixdili da daretianebuli, xmis amoRebac ar SeeZlo, da gaSmagebuli rain arc daindobda, ise iyo ganrisxebuli, Tu etlSi mjdomi, am Serkinebis aqamdis Sori-axlodan macqeralni qalebi SiSisagan aTrTolebulni etlidan ar Camomxdariyvnen da raindisTvis mudariT ar miemarTaT, rom maTi msaxurisaTvis mowyaleba moeRo da sicocxle eCuqebina. amaze don kixotma dingad da medidurad upasuxa:

- oRondac, rom didi siamovnebiT unda avasrulo Tqveni Txovna, mSveniero sefe qalno; mxolod erTis pirobiT ki: aRTqma damidgas am raindma, rom sofel to-bosoSi miva, Cemi saxeliT uebro dulsineas win warsdgeba da Tavis bediRbals mis gankargulebas Caabarebs.

SeSinebulma da Sewuxebulma qalebma es Txovna kargad verc ki gaiges, ar icodnen da arc hkiTxes, vin iyo is uebro dulsinea, mainc aRuTqves, rom maTi saWurvelmtvirTveli yvela mis pirobas aasrulebda.

_ maS, dae, icocxlos Tqveni TavdebobiT, - biskaZeze miTiTebiT upasuxa don kixotma. - Tqveni madlo. beli iyos, Torem Tavis gorozobisaTvis am wyalobas Rirsi ar iyo. amieridan araviTar zians ar mivayeneo, Tumca man es daimsaxura.

Tav i X

don kixotisa da misi saWurvelmtvirTvelis sanCo pansasmaxvilgonivruli saubari

amasobaSi berebis msaxurTagan lazaTianad dabegvili sanCo, rogorc iyo, fexze wamodga, ukve welSi gaimarTa da didi yuradRebiT adevnebda Tvalyurs Tavisi batonis don kixotis orTabrZolas. gulmodgined evedreboda RmerTs gamar-jveba Cveni randisaTvis moemadla, radgan imedi hqonda im kunZuls daipyrobda da sanCos sagubernatorod aCuqebda. roca Tavis batoni gamarjvebuli dainaxa da isic, rom rosinantze Sejdomas apirebda, swrafad mivarda uzangis dasaWerad, da sanam is Sejdeboda, win dauCoqa da xelze amboriT uTxra:

_ mowyaleba moiReT, Cemo keTilo batono don kixot, da am cxare brZolaSi, rom kunZuli daipyariT, me maCuqeT; rac unda didi iyos, mainc imdens Zal-Ronesa vgrZnob CemSi, rom imedi maqvs, sxva kunZulebis gubernatorebze uaresad ar gavuZRvebi.

amaze don kixotma miugo: _ icode, Cemo megobaro sanCo, es faTeraki iseTi ar iyo, rom kunZuli

damepyro, es Cveulebrivi Sina gziseburi wakinklaveba iyo, saidanac ar SeiZleba kaci imis mets mogebas rasme gamoelodes, rom an kisermotexili darCes da an yurmoTlili. mainc nu daRondebi, cotac moiTmine: jer kidev bevri iseTi SemTxveva meqneba, rom ara Tu marto kunZulis Cuqebas da gubernatorad dayenebas, aramed sxva ukeTes ramesac mogixerxeb.

amis gamgone sanCom aRar icoda Tavis batonisaTvis madloba rogor gadaexada. xelze da kalTaze eambora, rosinantze Sejdoma uSvela, mere TviTon afofxda Tavis virze da ukan daedevna. don kixoti cxenze Sejda Tara, maxlobel ty-isaken ise Cqara gagqaCa, etlSi mjdom qalebs arc ki gamiTxovebia da erTi sityvac ar uTqvams maTTvis, sanCo, rac ki SeeZlo, miaToxarikebda Tagis virs, magram rosinants mainc ver eweoda da am gaWirvebaSi, rom iyo, Tavis batons dauyvira:

62

Page 63: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

damicadeo. don kixotma gaigona Zaxili da rosinants Seayena. roca mas moqan-culi saWurvelmtvirTveli wamoewia, uTxra:

_ mgonia, senio, urigos ar vizamdiT, sadme eklesias SevfarebodiT, radgan im Tqvens damarcebul mters Zalian cudi da savalalo saqme damarTeT; vai Tu, sanam aqedan Tavs davaRwevT, santa hermandadas yuramdis mivides es am-bavi da wmida samsjavrom sapyrobileSi amogvayofinos Tavi. RmerTmani, xelSi Tu Cagvigdes, vis icis rodisRa gagvaTavisuflon da bevr ofls davRvriT, sanam iqidan Tavs davaRwevT.

_ Cumad iyav, rom ici, ras abob! _ uTxra don kixotma. _ gana sadme gagigo-nia an wagikiTxavs, rom mo zauri raindi samsjavroSi miexmoT, rac unda bevri mteri daemarcxebinos da Tundac mravali kaci gaeJlitos?

_ me Tqveni mtrebisa da kacTJletisa ara vici-ra, miugo sanCom, _ da arc vis-Tanme mqonia mtroba da ara sodes am saqmeSi ar gavreulvar. is ki vici, rom santa hermandadas yvela Saragzaze moCxubari Zlier ainteresebs da Wkuas aswavlis maT. me marto es mawuxebs.

_ tyuilad gawuxebs... nu idardeb, Cemo megobaro, uara donkixotma. - darw-munebuli iyav, Tu gaWirta, ara Tu hermandadas xelidan, aramed qaldeelTa xeli-danac gamoglej. axla, Sens mzes, gulaxdilad miTxar: rogor ggonia, mTeli dedami-wis zurgze moipoveba sadme Cemebr uSiSariñraindi? ginaxavs, an sadme ro-manebSi wagikiTxavs, rom vinme sxva raindi ase Cemebr guladi yofiliyos, ase medgrad Serkinebodes mters, ase gamZle yofiliyos, mogeriebaSi, ase marjve da swori iaraRis xmarebasa da mtris damxobaSi?

_ swore mogaxseno ar minaxavs da ufro kidev araviTar romanebSi ar wamikiTxavs,; radgan kiTxva sul ar vici. _ miugo- sanCom; _ magram imaze ki SemiZlia davifico, rom Cems sicocxleSi (er iseT mamac batonTan aravisTan - mazsaxrnaa: rogoric Tqvena brZandebiT, axla RmerTs mxolod imas vTxov, mag sizarmacem, axla, rom vaxsene, im myudro savanemde ar gagiyvanoT, sadamdisa Cemis fiqriT, advilia misvla. magram, Cemo batono, gevedrebiT emag Tqvens yurs mouareT, Torem sisxli Zalian gdiT. CanTaSi naZenZi da cotaodeni TeTri malamo maqvs _ mogarTmevT.

_ egeni ar momindeboda, _ miugo don kixotma, erTi SuSa fierabrasis uebari balzami rom momemzadebina da Tan wamomeRo; imis erTi wveTi ficxlav gamkur-navda. amiT drosac mogagebdi da wamalsac davzogavdiT.

_ eg ra SuSaa, an ra balzami gaxlavT magisTana: hkiTxa sanCo pansam._ iseTi balzamia, rom misTvis araviTari Wriloba da sikvdili ar arsebobs. me

TviTon vici misi gakeTeba, _ miugo don kixotma. _ gamigone, sanCo im saocar balzams, rom gavakeTeb da Cagabareb vinicobaa mnaxo, romelime brZolaSi. Suaze gamxexon (raica mogzauri raindisaTvis advili mosalodnelia), nu SekrTebi, Zirs Camovardnili Cemi naxevari dedamiwidan frTxilad aiRe da sanam sisxli gacivdebodes da Sededdebodes, unagirze darCe. wil naxevars Tanasworad, karga juliad da zustad miadgi, magram ise ostaturad ki unda miadga, rom metnaklebi arsad mogivides maSin im balzamis erTi ori ylupi Camaylape da naxav. Tu rogor ficxlav gavcocxldebi da vaSliviT loyawiTelT da saRi Seviqnebi.

_ maS Tu egrea, _ wamoiZaxa sanCom, _ dauyovnebliv uars vambob Tqven-gan dapirebul kunZulis gubernatorobaze da Cemi didi da erTguli samsaxuris jildod gTxovT marto im balzamis gakeTeba maswavloT da misi Sedgenilebis nusxa mom-ceT. mtkiced var darwmunebula, erTi unci yvelgan, Tu ufro Zvirad ara, or-sam re-alad mainc gaiyideba. es fuli ki Zalian sakmarisi iqneba Cemi sicocxle patiosnad

63

Page 64: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

da gauWirveblad gavataro. magram erTi es mibrZaneT, mag sakvirveli wamlis momzadeba Zvirad jdeba?

_ sam realad sam asumbraze mets gaakeTeb. _ miugo don kixotma._ vai, me codvils, _ Sehyvira sanCom, _ mere raRas agebinebT da imis

gakeTebas ar maswavliT? Cemo batono, erTi es mibrZaneT, ra gviSlis xels, axlave ramdenime asumbra balzami, rom gavakeToT?

_ moiTmine, Cemo megobaro, me SenTvis ukeTes jildos vfiqrob da sxva saidumlosac bevrs gaswavli, _ miugo don kixotma. _ axla ki yuri Semixvie, raRac... tkivilma mimata.

sanCom CanTidan naZenZi da malamo amoiRo, xolo don kixotma Tavis CaC-qani moixsna, da lukma-lukma damtvreulT, rom naxa, cota gawyda, is erTi bewva Wkua rom SerCenoda, isic ar dakarga. xmals xeli wamoavlo, Tvalebi zecas aRaxvna da daiZaxa:

_ vficav maRal RmerTs, qveynis dambadebelsa da oTx Tavs wmida saxare-basac, rom ise vicxovro, viTarca daRma mantuas markizma Sehfica cxovreba, odes Tavisi diswulis balduinis mkvlelis sisxlis aReba ganizraxa; swored ise vficav _ mec masaviT puris saWe. lad sufra aRar gaviSalo, Cems cols ar gavexumro da mraval sxva saWiroebaze uari vhyo (Tumca yvela kargad ar maxsovs, saxeldobr ra saWiroebaze unda vhyo uari, magram sul erTia, rac ar unda iyos, yvelas am ficSi vurTav), da im dromdis mtkiced da Seuryevlad davimarxav am fics, vidre magiers ar gadavuxdi, vinc es Seuracxyofa momayena da CaCqani damimtvria.

am sityvebis gamgone sanCom uTxra; _ Cemo batono, isic nu dagaviwydebaT, rom Tqvengan damarcxebulma

raindma Tu Tqveni brZaneba aasrula da dulsinea toboselTan Tayvansacemad mivida, Cans, Tavis vali moixada da misi dasjis ufleba aRar geqnebaT, vidre axals rasmes ar dagiSavebT.

_ marTlac misani xar, sanCo, es swored SeniSne da warmoTqvi kidec, _ uTxra don kixotma, _ da mec im raindisadmi samagieros gadaxdis aRTqmas axlave varRvev! xolo danarCens raica Cems cxovrebaze davsde, xelSeuxeblad vtoveb, da kvlav vficav da aRTqmas vdeb, ise vacxovro rogorc weRan vambobdi, vidre ZaliT iqneba Tu raime sxva RonisZiebiT, romelime raindisagan aseTive Rirseul, da Cinebul CaCqans ar movipoveb, rogoric Cemi iyo. da ar ifiqro, sanCo, rom haerze vlaparakobde. am SemTxvevaSi Cems winapar raindebs mtkice mibaZav da ise moviqcevi, rogorc sakripanti moiqca _ yovelgvari Seviwroeba ai-tana, oRond mambrinis CaCqani rogorme xelSi Caegdo.

_ egeTs aRTqmas RmerTi xels rodi moumarTavs~ eg aRTqma eSmakeulia, batono, _ wamoiZaxa sanCom, _ imitom, rom jansaRobisTvisac mavnebelia da sin-disisaTvisac samZimo da sazaraloa. aba moifiqreT: ra geSvelebaT, rom CaCqanTan kacs SemTxveviT didxans ver SexvdeT? nuTu aRasrulebT Tqvens aRTqmas, miuxe-davad yovelgvari siduxWirisa da usiamovnebisa, da mTeli es xani gauxdelma unda daiZinoT, daba-qalaqebSi ar SexvideT, Rameebi cisqveS gaataroT da kidev mravali sisulele CaidinoT_im viRac Wkuagamoleul bebruxana mantuis markizs rom mougonia. nu ki gaviwydebaT, am gzebze SeiaraRebu li raindebi ar daiare-bian da mxolod glexkacoba, meurmeebi da mejoreebi mimodian. isini ara Tu atareben CaCqans, misi saxelic ki ar gaugonoT. maS, aba aq CaCqans vis waarT-mevT?

_ Cemo megobaro, Zalian cdebi, magas, rom. ambobs upasuxa don kixotma. _ damijere, ori saaTic ar gava, rom am gza boZlebze imdeni SeiaraRebuli

64

Page 65: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mxedari Segvxvdes, ramdenic maSinac ar yofiliyos, mSvenier anjelikas tyveo-bidan gamosaxsnelad albrakis cizesimagres, rom Semoertynen.

_ egre iyos da RmerTma inebos, rom Cveni saqme kargad wavides da mec is kunZuli Cqara mimeRos, ase Zvirad, rom mijdeba, _ Tqva sanCom, _ sixaruliT, rom movkvdebode, kunZulis gubernatorobaze uars mainc ar vityvi.

_ kvlav geubnebi, sanCo, nu inaRvli-meTqi, _ ganagrZo don kixotma. _ RmerTi, rom gagviwyres da kunZulis dapyroba ver movaxerxoT, daniis an sobradi-sis samefoebi xom aq arian? es ise aslad mogiva, rogorc adamians TiTebze beWedi aqvs morgebuli. SenTvis es samefoebi kidec jobia, radgan xmeleTze arian da imaT gamgeobaze vai-vaglaxi ar mogindeba, magram kmara, amaze Semdeg vila-parakoT. axla Sens CanTaSi Caixede, egeb Sig raime saWmeli ipovo, Cqara vWamoT, Tu aris rame, da wavideT, rom amaRam sadme cixe-darbazSi mivideT, Torem is uebari balzami rom giTxar, gareT arsad gakeTdeba! da Tanac, RmerTs geficebi, yurma Zalian damiwyo tkivili.

_ erTi Tavi xaxvi gaxlavs, patara naWeri yveli da oriode naWeri gamxmari puri, _ uTxra sanCom, _ magram aseT saWmels Tqvenebr didebuli raindi rogor mi-irTmevs?

_ o, ra cota ram gesmis am saqmisa! _ uTxra don kixotma. _ nuTu aqamdis ver gaige, sanCo, rom mogzauri raindebi sasaxelod Tvlian, rom mTeli TveobiT arasa Wamen da, bolos, Tu Wamen, rac moxvdebaT, imiT kmayofildebian. Senc, rom imdeni saraindo wignebi wagekiTxa, ramdenic me wamikiTxavs, amis eWvi aRar geqneboda. arc erTi saraindo wigni ar wamikiTxavs, rom mogzaur raindebs eWamoT rodisme, da Tu uWamiaT, isic SemTxveviT, anu maT pativnacemad gamarTul didebul nadimze; danarCen dros marto haeriT da yvavilTa surneliT ikve-bebodnen Turme. rasakvirvelia, bunebis kanoniT sul usaWmelod yofna ar SeiZleba da, maSasadame, unda vifiqroT, rom isini mainc miirTmevdnen saWmels da bunebis sxva moTxovnilebebsac ikmayofilebdnen. bolosdabolos, isinic xom Cven-saviT adamianebi iyvnen. xolo, vinaidan TavianTa cxovrebis umetes nawils tye-Rresa da udabur adgilebSi atarebdnen da mzareulebi ar yavdaT, unda vifiqroT, rom Cveulebrivad iseTive uxeiro da ubralo soflur saWmels jerdebodnen, rogorsac axla Sena mTavazob da mec siamovnebiT vapireb Seveqce. amitom, Cemo mego-baro sanCo, nu dagaRonebs is, rac me maxarebs, moiSore. Tavidan qveynis gar-daqmnis wadili da metadre nu ecdebi imas gadakeTebas da Cveulebrivi kalapoti-dan amogdebas, rac mogzauri raindis zne-Cveulebas daumyarebia.

_ mapatieT, Cemo batono, _ uTxra sanCom, _ magram, rogorc winaTac mo-gaxseneT, erTi uwigno kaci gaxlavar, Cems dReSi araferi wamikiTxavs, maS mogzauri raindebis Cveuleba da wesebi aba saidan mecodineba! amas iqiT am Cems CanTaSi TqvenTvis, radgan raindi brZandebiT, yovelnair Cirs Cavyri, CemTvis ki, radgan raindis Rirsebas moklebuli var, cota ufro noyier saWmels Sev-inaxav.

_ imas rodi geubnebi, sanCo, rom mogzauri raindebi uTuod martooden CiriT unda ikvebebodnen-meTqi, _ uTxra don kixotma. _ me mxolod aRvniSne, rom mometebul SemTxvevaSi isini iZulebulni iyvnen uxeiro sakvebiT esazrdovaT da zogi ram mindvris balaxic exmaraT saWmelad; am balaxebis arCeva imaT kargad icodnen da arc Tu me gamiWirdeba.

_ didi da sasargeblo ram aris balaxebis arCeva icodes kacma, _ Tqva san-Com, _ da Tu ara vcdebi, mag Tqveni codnis gamoyeneba bevrjer dagvWirdgba.

Semdeg sanCom CanTidan sagzali amoalaga, orivem, batonma da msax-

65

Page 66: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

urma, siamtkbilobiT da madianad daiwves Wama, magram, radgan Ramis gasaT-evi adgilis saZebrad eCqarebodaT, cdilobdnen male daemTavrebiaT isedac Raribuli sadili. roca gaaTaves, erTi cxenze Sevla, meore virze da Cvenma faTerake-bis maZieblebma gaaqroles TavianTi bedaurebi, rom dabindebamdis sadme Ramis gasaTev binaze. misuliyvnen. magram mze Cavida, Cqara dauRamdaT da masTan daekargaT am natvris asrulebis imedi. xolo, radgan Txis mwyemsTa karvis axlos aRmoCndnen, gadawyvites maTTan gaeTiaT Rame. ramdenadac sanCo Seawuxa imedis gacruebam, rom soflamdis veRar miaRwies da Rame sadme WerqveS ver gaaTies, imdenad don kixoti, piriqiT, Tavs bednierad Tvlida, rom cisqveS daiZinebda, kaSkaSa varskvlavebis safarqveS, im rwmeniT daarx-einebuli, rom aseTi SemTxvevebi ufro da ufro umtkicebdnen Seni daniSnuleba mogzauri raindobaao.

Tav i X I

imis Sesaxeb, Tu ra SeemTxva don kixotsTxis mwyemsebTan

Txis mwyemsebma gulTbilad miiRes isini. sanCom rosinants da viri kargad,

rom daabinava, maSinve iqiT gaeSura, sadac mwyemsebs cecxlze qvabi edgaT da xorcs xarSavdnen. sanCos kargi ynosva hqonda, metadre SimSilis dros, da maS-inve gaigo, rom Tiknis xorci ixarSeboda. da Tumca mounda dauyovnebliv gaego, mzad xom ar iyo xorci qvabidan mis mucelSi gadasasvlelad, magram mainc Tavi Seikava, radgan am dros erTma mwyemsma xorcs qvabidan amolageba dauwyo. Semdeg Zirs ramdenime cxvris tyapuWi gaages, zed saCqarod sufra gaSales da moulodneli stumrebi didis TavazianobiT mcire vaxSams miipatiJes karavSi mcx-ovrebi eqvsi mwyemsi garSemo usxda cxvris tyapuWs, xTlT don kixots dasajdo-mad pirqve damxobili varcli SesTavazes, don kixoti dabrZanda, sanCo ukan moudga, rom meriqifeoba gaewia da Tavis batonisaTvis ganiT Rvino mierTmia, magram Cvenma raindma, rom Tavis saWurvelmtvirTveli ukan dgomela dainaxa, uTxra:

_ Cemo megobaro sanCo, rom darwmunde, raoden akeTes Seicavs mogzauri raindoba da viTaris siswrafiT aRweven pativiscemasa da siyvaruls mis samsaxurSi myofi adamianebi, me msurs aq, am patiosani da keTili xalxis winaSe, Cems gverdiT dajde, rom Sen da me _ Seni batoni da mbrZanebeli _ swori SeviqmneT, erTi jamidan vWamoT da erTi yanwidan vsvao, da amiT mogzaur raindobaze yve-las is vaTqmevinoT, rom igi, raindoba, siyvarulis msgavsad yvelas aTanasworebs.

_ umorCilesad gmadlobT. _ miugo sanCom, _ magram neba miboZeT mo-gaxsenoT, mowyaleo batono: roca xelSi rame saWmeli maqvs, imperatoris gverdze jdomas, ganmartoebiT sadme fexze dgomela Wama mirCevnia: an Tu nebas damrTavT, ufro gulaxdilad vityvi: is mirCevnia, CemTvis Tavisuflad da wamoupranWavad sadme kuTxeSi xmeli pursa da xaxvs giaxlebodeT, vidre sxvis sufraze vijde, win msuqani indauri medeas, gakavebuli viyo, momcro lukmas videbde pirSi da nelinel vcoxnide, patara ylupebiT vsvamde Rvinos, yoveli lukmis Semdeb tuCebs xelsaxociT viwmendde, roca momesurveba verc daxvelebas vbe-davde, verc cxviris daceminebas da verc bevr imisTana rames, rasac kaci xalvaTo-baSi da ganmartoebiT mourideblad Cadis xolme. maS, Cemo batono da xelmwifeo, Tqven, rom me, saWurvelmtvirTvels, axla pativs maRirsebT, viTarca

66

Page 67: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mogzauri raindobis msaxursa da TanamSromels, Tu SeiZleba sxvaze, CemTvis ufro saxeirosa da sasargebloze SecvaleT, amieridan da samudamod uars vambob yvela magisTana gapatiosnebaze did madlobasac mogaxsenebT.

_ Sen rac ginda, isa Tqvi da me ki aq dagsvam. naTqvamia: Tavmdabalsa RmerTi aRamaRlebso, _ uTxra don kixotma, xeli dauWira da ZaliT gverdze moisva.

mwyemsebs saWurvelmtvirTvelebsa da mogzaur raindebze am abdaubdisa ara gaegebodaT-ra, stumrebs Sescqerodnen da gaCumebulni vaxSams Seeqceod-nen. stumrebi kidev, Tumca laparaks Zalasac atandnen, mainc arc Wamas aklebd-nen xels da swored muStis tola lukmebs ylapavdnen. xorci rom gaaTaves, mwyemsebma gudidan uamravi tkbili rko gadmoyares, da masTan erTad moitanes naxevari kvereuli yveli, iseTi magari, TiTqos kirisgan iyo gakeTebuli. arc yanws hqonda mosveneba da xan savse da xan carieli daucxromlad erTi xelidan meoreSi gadadioda, ase rom ori tikWoridan erTi ukve dacarielda. don kixotma rom muceli rigze aivso, peSviT rko aiRo, ramdenime wuTs dakvirvebiT ucqira da daiwyo:

_ bednieri iyo is dro da is saukune, romelsac Cvenma winaprebma oqros saukune uwodes. es saxeli imitom ki ar daarqves, rom oqro, am Cvens rkinis saukuneSi esoden pativcemuli, im sanetaro dros uSromlad iSoveboda, aramed im-itom, rom maSin mcxovrebi adamianebisaTvis jer ucnobi iyo sityva Cemi da Seni, im kurTxeul droSi yovelive saerTo iyo. sxeulisaTvis yoveldRiuri sarCos misacemad sakmao iyo adamians didroni muxis xis Stosaken xeli gaewoda da misi mwife da tkbili nayofi, yovelTa saerTod da TiToeulTa cal-calke kuTvnili, uxvad moekrifa; ankara wyaroebi da Cqari mdinareni mwyurvalT mSvenier da gamagrilebels sas-mels moWarbebiT aZlevdnen; xeebis Rruvebsa da kldeebis napralebSi Sromismoy-vare futkari uSiSrad igebda TavSesafars da yvela mgzavrs Tavis tkbili Sromis uxvi da mSvenieri nayofiT uangarod umaspinZldeboda. uzarmazari korpis xeebi Tavis brtyel qerqs TavisTavad SemoiZarcvavdnen xolme, rom adamians aeRo da gauran-dav svetebze dadgmuli Tavisi qoxi gadaexura da miT wvimas da mzes mohfare-boda. maSin yvelgan megobroba, mSvidoba da siyvaruli mefobda. mrude guTnis mZime sakveTi Cveni dedamiwis gulmowyale wiaRs jer ar seravda, magram dedamiwa Zaldautaneblad Tavisguluxv da nayofier mkerdze yvelafers aR-moacenebda, rac ki mis porvel Svilebs gaaxarebda da daapurebda. im dros lamazi da gulubryvilo mwyemsi Walebi, Tmada wnuli da TavSiSvelni velidan-velze da bor-cvidan-borceze gadarbodnen; maT Zvirfasi samoseli ar icodeb da mxolod imas ifaravdnen, ris dafarvasac morcxvoba cdilobs. maTi tanis nakvTebs sxvadasxva yaidaze mikibul-mokibuli torosis Zvirfasi Zoweuli da farCis kabebi rodi mosavda, rogorc axlaa miRebuli; yvavilebiT Cawmaxnuli mwvane dumfarasa da faTalos gvirgvini ukeT amkobda imaT, vidre axlandel medidur qalebs raRac ucnauri, cudo-bisa da amao didebis STagonebao mogonili tansacmeli amSvenebs. maSin saukeTeso gulisTqmani ufro gulwrfelad da martivad ixatebodnen, amisaTvis xelovnuri sityvebis Tqma rodi iyo saWiro, cili, sicrue da veragoba simarTles da gu-laxdilobao ara bundavda da yvelgan wminda marTlmsajuleba sufevda; axlande-liviT veragobiTa da angarebiT Se mikvleuli, devnili da daCagruli rodi iyo igi; msajulis gulsac piradi TviTmnebeloba jer ar mihkareboda; an ki msajulebi maSin sad iqnebodnen, rodesac gansasjelic aravin iyo. rogorc ukve mogaxseneT, axal-gazrda qali da umankoeba ganuyrelni iyvnen, xelmZRvanelad da mfarvelad maTTvis saWiro aravin iyo, arc imis SiSi hqondaT, urcxv enasa da borot ganzrax-vas maTi umankoeba SeebRala: da Tu odesme maTgani vinme Secdeboda, isic

67

Page 68: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sakuTari surviliT moxdeboda xolme. axla ki, am Cvens garyvnil da aZage droSi verc erTi qali TavisTavs uSiSrad ver CasTvlis, Tunda kritosis axal labirinTSic iyos Camaluli da Caketili, imitom, rom arSiyoba da es wyeuli Tavazianoba yvelgan Zvreba, arSiyobis seniT haeri gaJRenTilia da cxovrebis sikeTes ryvnis. TviTon mze-Tunaxavic versad daemaleba mijnurobas, _ imisaTvis zRude aRarsad aris: nemsis yunwis tola xvrelSiac gaZvreba igi da wadils aisrulebs, da ai, raki garyvnilebam TandaTan xalxSi fexi gaidga, winaaRmdegic gamouCndngn mas, _ Rvawlmosil mogzaur raindTa ordena daarsda, yvela siamovneba uaryo Tavis wuTisoflis cx-ovreba xalxis samsaxurs Seswira, raTa qalwulni da qvrivni daicvas, obolTa da Ca-grulT Seewios. Zmebo mwyemsebo TviTon mec im patiosan ordens vekuTvni, da maS icodeT, Tqven am purmariliT pativsa scemT raindsa da mis saWurvelmtvirTvels, risTvisac, keTilo xalxo, did madlobas mogiZRvniT. Tumca bunebrivi kanoniTa da wesiT yvela amqveynad mcxovrebT movalea mogzaur raindT Semweoba gauwios da pativi sces, magram saqme is aris, rom es movale-oba yvelas ar esmis. darwmunebuli var es wesi jer arc Tqven uwyiT, magram Tqvenma bunebrivma stumarTmoyvareobam da upurmariloba es raindTa didi wesi uneblieT SegasrulebiaT da amitom garwmunebT, TqvenTvis yovelive is keTili msurs, rac TviTon Tqven CemTvis gnebavT.

es grZeli sityva (romelic SeeZlo arc ki warmoeTqva) Cvens rainds muxis rkom aTqmevina, radgan oqro saukune moagona da mis azrTa gamoxatulebas fr-Tebi gaaSlevina, mwyemsebTan aaybeda. mwyemsebi mTel am sityvas gaocebuli mdumarebiT usmendnen da gaTavebis Semdegac didxans iyvnen isev mdumared gabrunebulni. saxoc Cumad iyo da, rac ki SeeZlo, pirSi rkos iyrida, Tan yelis Casarecxad malimal ewveoda xolme Rvinis gasaciveblad muxaze Camokidebul meore tikWoras.

vaxSami ukve damTavrda, don kixoti ki isev laparakobda. bolos erTma mwyemsma Semdegi sityvebiT mimarTa mas.

_ Tqveni mowyaleoba, rom ufro darwmundes Cveni maspinZlob gulwrfelo-baSi, gvinda gagarToT da gagamxiaruloT, Cveni amxanagis simRerac unda gagagonoT. jer ki aq ar aris, magram male mova. unda mogaxsenoT, Zalian Wk-viani mwyemsia, rac mTavaria, wera-kiTxvac icis da gamijnurebulic aris; mere kidev rabelzedac ise ukravs, ukeTesi aRar SeiZleba.

mwyemss jer ukanaskneli sityvebi ar daesrulebina, rom maT raxelis xma moesmaT da male TviT damkvrelic gamoCnda. is ocdaori wlis Wabuki iqneboda da metad sandomiani garegnobasa iyo mkiTxes, Tu ivaxSmeo, da roca dasturi miiRes, misma maqebarma mwyemsma uTxra.

_ maS, gvasiamovne, antonio, da gvimRere rame, dae, Cvenma batonma stumarma gaigos, rom am mTebSi momRerlebic arian da mosakravenica. Cven kidec vuambeT Sena codna da axla mtyuanebad nu gamogviyvan. aba, Zlier gTxov, dajeqi da Seni mijnurobis leqsi imRere, biZaSenma mRvdelma, rom gale-qsa da mTel Cvens sofelsac ase, rom moswons.

_ didi siamovnebiT, _ miugo Wabukma, meored aRar aTxovnina, erT muxas jirkze Camojda, rabeli momarTa da sasiamovno xmiT Semdegi romansi daamRera.

olaliav, rom giyvarvar, vici, Tumca arasodes es ar giTqvams Tundac mzeriT,siyvarulis uxmo eniT.

68

Page 69: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

da Senc uwyi, es, rom vici. mitom aris ueWveli, vneba esden SegrZnobili ar iqneba ubvduri.

olaliav, bevrjer scade mCvenebodi ise, TiTqossuli gqonda _ brinjaosi, TeTri mkerdi _ ugrZnob qvisa.

magram am Sens sikerpesada zviadur dumils Soris, sasoeba damanaxvebs zogjer Tavis sacmlis kalTas.

am satyuars mivvardebi, da erTxel ver mogaxerxe, an mTlad davWkne _ gangdebuli,an avyvavde, viT rCeuli.

Tu aqvs vnebas TavdaWera, Seni kdema imas niSnavs, rom imedsac unda eqnes bolo, CemTvis, saocnebo. Tu erTguli samsaxuri vinmes gaxdis jildos Rirsad, odnav mainc qceva Cemi mec manaWebs am uflebas.

Senc araeTxeldagenaxa, Tu ki amCnevrom macvia samis dResacsadReobo tansacmeli.

radgan mxolod erTi gza aqvT siyvaruls da morTulobassul viswrafvi, Sens winaSe viyd koxtad mokazmuli.

zed rom aRar davumatocekvebi, an serenada: rasac gamRer daisis Jamsanda mamlis yivilisas.

ar CamovTvli im Cems leqsebsmag situris xotbad musa,maT Tavisi gulwrfelobiTbevri Cemze gTmwyrales.

69

Page 70: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

im lJqsebze terezam Tqva:`ucxo msmenels egoneba,angelozi iyos igi,Tumc ariso maimuni.

gana rogor iqnebao,raxaruxiT, yalbi TmebiT, duqnis, nayid silamaziT Tund amuris mityueba!~

Sevesityve. ganmirisxda,waeSvela biZaSvilic, atyda Cxubi da Senc ici, ra ambavi datrialda.

Sen miyvarxar gana ise?sxvaTaSoris? gana vcdilobSegacdino? ara, turfav,maqvs mizani saqeburi:Cven saydari gangvimzadebsgvirgvins, maryuJs abreSumis,im maryuJSi Tavi gahyav,da mec iqve aRmovCndebi.

Tu ara da aqve vficav yvela wmindans, rac ki ari,Cvens uRran tye mivatovebda Sevdgebi sadme berad.

aseTi sityvebiT mwyemsma, rom simRera gaaTava, don kixotma sTxova ganegrZo da kvlav rame emRera, magram sanCo pansa uarze iyo, radgan Zali Za-lian moeria da simReris mosmenisaTvis aRar scxeloda. amitom Tavis batons ase mimarTa:

_ axla ki droa Tqvenma mowyaleobam mosvenebazedac ifiqros. am keTil xalxs nu gvawuxebT, mTeli dRe umuSavniaT, mTels Rames xom ver imRereben.

_ mesmis, sanCo, _ miugo don kixotma, _ mivxvdi, tikWorasTan guliTadi saubriT damZimebul Tavs Zili urCevnia, vidre musika.

_ RmerTs nu scodavT, batono, _ wamoiZaxa sanCom, romeli CvenTagani ar svams Rvinos, Tanac Tavisi wili aravis daklebia.

_ Tanaxma var da arc dagiSli, _ uTxra don kixotma, _ moisvene, sadac gene-bos? Cemi xelobis kacs sifxizle ufro SeSvenis, vidre Zili, xolo maincdamainc cuds ar izam, sanCo, am yurs erTxel kidev rom Seixvevde, Torem Zalian mawuxebs.

sanCom Seasrula brZaneba, xolo erTma mwyemsma Sexeda Wrilobas da Tqva: aq saSiSi araferiao. iseT wamals mogcem, axlave gangkurnavso. irgvliv baraqianad yvaoda rozmarini. Swyemsma ramdenime foToli dakrifa, daReWa is, auria marili da Wrilobaze daado, Semdeg guldasmiT Seuxvia, Tanac urCia _ aravi-Tari sxva wamali aRar miikaroo. da marTla is wamali uebari gamodga.

70

Page 71: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tav i X I I

ra uambo erTma Txis mwyemsma don koxotTan myof Tavis amxanags

am dros dabrunda erTi ymawvili biWi, sofelSi jeris mosatanad, rom wasuliyo, da Tqva:

_ amxanagebo, iciT ra moxda sofelSi?_ saidan gvecodineba? _ upasuxa erTma mwyemsma. _ mainc ra moxda? _ isa, rom am diliT cnobili mwyemsi-studenti qrizostomi momkvdara, _

ganagrZobda axladmosuli. _ ase amboben, imitom momkvdara, is alqaji marsela hyvarebiao, ai mdidari giZlieros qali, mamas, rom gamoqcevia da am Cvens tye-RreSi mwyemsis tanisamosiT daxetialobs. _ ras amxob, kaco, gana marsela hy-varebia? - hkiTxa mas erT-erTma amxanagma.

_ diax, swored isa, _ upasuxa mwyemsma. _, magram yvelaze ufro sakvirveli da SesaniSnavi is aris, rom qrizostomis anderZi daugdia _ trial mindorSi dammarxeTo, TiTqos urjulo mavri iyos. swored im kldis ZirSi, sadac wyaro gamodis da zemoT muxa aRmarTula. xalxi irwmuneba, qrizostomma TiTqos marsela pirvelad im alagas naxao. anderZSi bevri ram sxvac uTqvams, magram Cvens xucebs maTi aRsruleba ar undaT Turme da ganaCenSi ase uTqvamT: _ misi aRsruleba qristianuli saqme ar iqneba, ufro warmarTulsa gavso: gansvenebulis didi megobari, studenti ambrosio, agreTve micvalebuliviT mwyemsad gadacmuli, xucebs ewinaaRmdegeba da ambobs: qrizostomis anderZi da ukanaskneli neba, rogorc TviTon moiTxovs, mTlianad da bolomdis uTuov unda aRsruldeso. am davas mTeli Cveni sofeli aufutknia, magram ase amboben, micvalebulis anderZi, rogorc ambrosiosa da sxva mis mwyems megobrebs surT, swored ise aRsruldebao. xeal marxaven didi ambiT da swored im alagas, sadac TviTon uCvnebia Cemis azriT kargi ambavi iqneba, uTuod sanaxavad waval, Tu isev jeris mosatanad sofelSi ar momixda wasvla.

_ yvelani wavideT, _ wamoiZaxes mwyemsebma. magram jer wili vyaroT. farexebTan viRa darCeba.

_ sworia, pedro, _ SesZaxa meore mwyemsma, _, magram wilis yra nu gin-daT, _ me davrCebi da amisaTvis arc madlobas viTxov Tqvengan da ar ifiqroT, amas gulkeTilobiT Cavdiode an cnobismoyvareoba ar gamaCndes, _ im dRes, rom fexSi xiWvi SemerWo, siaruls Zalian miSlis.

_ rogorc ar unda iyos, Cvengan mainc madloba gergeba, _ miugo pedrom.don kixotma pedros hkiTxa, vin iyo is micvalebuli da an is mwyemsi qali vin-

Raao, da pedromac yvelaferi uTxra, rac ki qrizostomze icoda, uambo, rom igi axlo-bel mTebSi mdebare soflis mcxovrebi mdidari idalgos Svili iyo, sala mankis univer-sitetSi didxans swavlobda da man Zalian naswavl kacad dabrundao. amboben, viT-omc micvalebulma kargad icoda, caSi varskvlavebi, mze da mTvare rasa Svre-biano.

_ igi winaswarve zustad gvetyoda xolme, Tu ra dros moxdeboda mzisa da mTvaris Cabneleba.

_ amas Cabneleba ki ara, dabneleba ewodeba, Cemo megobaro, _ gaus-wora don kixotma, _imitom, rom: am or didebul mnaTobT Cabneleba ki ar mosdiT _ mxolod dabneldebian xolme.

71

Page 72: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

pedrom am wvrilman SeniSvnas yuradReba ar miaqcia da ambavi ganagrZo:_ amasTan Turme winaswar gaigebda romeli weliwadi iqneboda msuqani da

romeli mWle._ nayofieri da unayofo-Tqo, Cemo megobaro, _ SeniSna don kixotma. _ msuqani da nayofieri gana erTi ar aris? ra didi gansxvavebaa! _ Seeka-

maTa pedro. _saqme is aris, rom misi mama, naTesavebi da megobrebi Turme Zlier mdidrdebodnen, radgan endobodnen da mis rCevas misdevdnen. erT wels ety-oda: qeri daTeseT, puri arao; meore weliwads eubneboda. muxudo daTeseT, qeri nu gindaTo; am welso, ambobda bevri zeTisxili movao da Semdeg sam weliwads ki erT marcvalsac ar mobamso, da yvela es misi sityva Turme gamarTldeboda xolme.

_ mag macnierebas, Cven rom myofads gviCvenebs, astrologia hqvia, _ Tqva don kixotma.

_ me magis ra mogaxseno, ara vici-ra, _ upasuxa pedrom, _ mxolod Zalian mecnieri ki iyo cxonebuli; kidev sxvac bevri ram icoda Turme. salamankidan dabrunebis Semdeg ramdenime Tvem rom gaiara, uceb erT mSvenier dRes, yve-lasaTvis moulodnelad, studentis grZel kalTebiani tansacmeli gadaagdo, mwyemsis tyapuWi Caicva, xelSi kombali aiRo da am mTebSi daiwyo siaruli. mas erTma erT-gulma amxanagma ambrosiomac mibaZa, isic mwyemsurad gamoewyo da am mTebSi wamovida. is ki damaviwyda meTqva, rom cxonebuli qriszostomi leqsebis weris ostatic iyo: is Txzavda viliansikoebs, Soba Rames romRerian, darac ki ram Cvens sofelSi biWebs warmodgenebi gaumarTavT, sul misi dawerilia. mis naw-erebs yvela Zalian aqebda. soflelma xalxma rom naxa es ori ase ucbad gamwyemsebuli studenti, Zalian gaocda da ar icoda ra mizezisaTvis daebralebina maTi aseTi araCveulebrivi gadasxvafereba. im xanebSi qrizostoms mamac moukvda da mravali simdidre dastova, rogorc moZravi ise uZravi qoneba da didZali fuli, mamuli, Zroxa da cxvari. yvela im sismdidris memkvidre axla is iyo da, RvTis winaSe, kidec SeSvenoda: mSvenieri sityva-pasuxi, gulkeTili, puradi da yvela kargi kacis megobari; saxiTac kalmiT naxati iyo. rogorc undoda, ise SeeZlo moexmarebina is simdidre. bolos gavigeT, erTi mwyemsi qali marsela Zalian Sehy-vareboda da TviTonac imis mizeziT gamdariyo mwyemsad da udaburs adgilebSi Tan gamohyoloda; axla unda mogaxsenoT, Tu ra qalia is marsela; mgonia, advilad SesaZlebelia da TiTqmis namdvilic, rom aseTi qali versad da verasodes ver naxoT da verc raime gaigonoT mis Sesaxeb, Tundac, dedaber sarnazedac meti xani ic-ocxloT._ sarna ki ara sara-Tqo, _ Seawyvetina da gauswora don kixotma, radgan gadasxvaferebuli sityvebi sZulda da ver iTmenda, rom mwyemsi ase amaxinjebda sityvebs.

_ sara Tu sarna, sul erTi ar aris? sarna ufro gamZlea. Tqvenn rom yvela''sityva gamisworoT, Cems ambavs gaisamdisac ver gavaTaveb, _ miugo pe-drom.

_ ukacravad, Cemo megobaro, _ uaxra don kixotma, _ sityva imitom gagis-woreT, rom sarnasa da saras Soris didi gansxvavebaa. magram Tqven Cinebulad mipasuxeT, sarna saraze ufro didxans cocxlobs, ganagrZeT Tqveni ambavi, aRar SegawyvetinebT.

_ axla is unda magaxsenoT, Cemo Zvirfaso btono, Tqva Tqva mwyemsma, _, rom Cvens soafelSi erTi glexkaci gaxldaT, saxelad giliermo erqva, qrizostomis ma-maze ufro didi simdidris patroni iyo da am simdidresTan RmerTma erTi qalic misca, coli ki waarTva, qalze mSibiarobis dros mokvda. sakvarveli adamiani iyo is cxonebuli: TiTqos exlac Tvalwin midgaso; swored mzisa da mTvarisagan iyi mo-

72

Page 73: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

qsovili, amasTan sakvirvelad lmobieri da gulkeTili, glaxakTa gamkiTxavi da mas-Tanac Cinebuli diasaxlisi. im dalocvilis suli jojoxeTSi ar Cavardeba, is aqve iyo samoTxis Rirsi. aseTi keTili colis Semdeg giliermom dards didxans ver gauZlo, isic cTls Cqara Tan gahyva da Tavis norCi da mdidari marsela oblad dastova Tavis Zmis, Cvens soflis mRvdlis anabara. am mRvdels Cvens sofelSi hqonda benefi-ciebi. es qali, ramdenic gaizarda, imdeni ufro da ufro dedas emsgavseboda da sil-amaziT TiTqos kidec aWarbebda. TxuTmeti wlisa rom Seiqna, vinc ki xedavda, yvela RmerTs madlobas swiravda aseTi mSvenieris gaCenisaTvis, mTeli soflis bi-Webi misTvis giJdebodnen. biZamisi TiTqos cxraklitukSi inaxavda, magram xma ki yvelgan hqonda gavardvnili, da visac ki misi salamaze, simdidre da zrdiloba gaegona, _ biZa Turme mis kargad aRzrdas Zalian ecada, _ vinc ki Cvens are-mareSi saukeTeso sacolo biWi iyo, marselas SerTvas _ yvvla erTimeores ecileboda. patiosan mRvdelsac surda misi gaTxoveba, magram ise ki ar undoda, saqme qalis uneburad momxdariyo. ar ifiqroT ki, mogzauro senior, viTom marselas gaTx-ovebas imitom agvianebda, misi qonebiT sargebloba undoda; mTeli Cveni sofeli umowmebs, rom igi Zalian uangaro kaci iyo da aseTi ganzraxva sul ar hqonia. bevri laparaki Cven sofelSiac uyvarT, qebaca da Zagebac, visac rogor mouva WkuaSi, da aseT garemoSi erTxel ki ara, asjer kargi unda iyos kaci, rom mTels mrevls Tavisi qeba alaparakos.

_ savsebiT marTals ambob, _ uTxra don kixotma, _ magram, ganagrZeT, Tu RmerTi gwamT: mag ambavma Cemi yuradReba Zalian miipyro da Tqvenc, keTilo pedro, mSvenivrad mogviTxrobT.

_ RmerTma Tavisi wyaloba nu mogviSalos. yvelaze mTavari es aris. biZas Zalian undoda Tavisi oboli daebinavebina, _ ganagrZo pedrom, _ magram es survili ver usruldeboda; ramdenic ki saukeTeso saqmro auCina, marsela yvelaze erTsa da imave pasuxs aZlevda: Cemi gaTxoveba jer adreao, axalgazrda var da ojaxs ver gauZRvebio. biZac Zalas ar atanda, ase fiqrobda: mSoblebisagan rigi ar aris gaTxovebaze an colis SerTvaze Zala daatanoso da - imedovnebda, marsela roca asakSi Seva, TviTonve mova WkuazeRao. amgvarad uxiakma marselam arc naTesavebisa da arc nacnobebis rCeva moismina da, erTic vnaxoT, mwyemsad gaxda, sxva mwyems qalebs ayva da Tavisi fara mindorsa da mTebSi gaireka. raki misi simSveniere yvelam naxa, Tvla aRar iyo, ramdenma mdidarma da ganaTle-bulma, glexma Tu aznaurma saxl-kars Tavi daaneba, mwyemsis tanisamosi Caicva da mindorSi qrizostomiviT saxetialod wavida, rom marselasaTvis ukan edevnaT. Cveni qrizostomic maTSi iyo. imaze amboben ara Tu marto uyvardao marsela, aramed, rogorc RmerTs, ise eTayvanebodao. unda mogaxsenoT, rom am gare-gare cxovrebiT qals umankoeba da keTilgoniereba ridi daukargavs, imaze cudi sul ar-avis uTqvams. yvelas erTnairi TavaziTa da alersiT epyroboda da aravisTvis ar uCvenebia, rom Seyvarebodes, da Tu siyva ruls gamoucxadebda vinme, ise mar-jved moisxletda xolme Tavidan, rom meored amis Tqmas veRar ubedavdnen. bevr borotebas ki Cadis igi am mxares da Sav Wirzedac mavnebelia, radgan misi mSve-nierebiT moxibluli Cveni ymawvilkacoba misTvis giJdeba, is ki yvelas Tavidan iSorebs. misi mosawoni aravin xdeba. ramdenime dRes rom darCeT am mindorsa da mTaSi, Tqveni yuriT gaigonebT sazarel godebas: imdeni cremli iRvreba imis gamo, rom advili gasagebi iqneba TqvenTvis, Tu rad eZaxis mas yvela sastiks, ociode xeze mainc iqneba marselas saxeli amoWrili da yvela amoWrils zevidan gvirgvini aqvs gakeTebuli, viTom imis niSnad, rom mSvenierebis mefeTa sTvlian. yuri rom daugdoT: aq erTi mwyemsi tiris misTvis, iq meore oxravs, iqiT mesame

73

Page 74: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Sairs Txzavs, xva kidev sadme Wmunavs; erTs muxis qveS mjdars naxavT meTli dRe-dame TvalmouxuWavad, Tvalcremlians da drmad Cafiqrebulsa; meore kidev sicxe-papanaqebaSi gaxurebul qviSaze gdia da RmerTs evedreba Cqara sikvdili momivlineo. yeela Cvengani kidev rom ucqeris, rac am aremareSi xdeba, Za-launeburad fiqrobs: yvelafer amas Tu ra bolo moelis da ein eRirseba sastik marse-las siyvaruls qrizostomi rom ase moidnovo. kargs inebebT, batono raindo, misi dasaflaveba naxoT. gansvenebuls bevri megobari hyavda, da aqedan im adgil-amdis, sadac anderZiT uTqvams daasaflavon, sul naxevari mili Tu iqneba.

_ ueWvelad waval, _ miugo don kixotma; _ Tanac madlobeli var aseTi sain-tereso ambavi, rom miambeT. swored didad masiamovneT.

_ kidevac SemeZlo marselas mijnurobis ambebi sxvebic meambna, _ Tqva pedrom, magram xval ueWvelia, gzaze vinme mwyemss SexvdebiT da im ambeb-sac is mogiTxrobT. axla ki urigo ar iqmuba sadme myudro alagas moisvenoT, rom Tqvens Wrilobas sigrilem ar awyinos; fiqri ki ar aris, Cveni malamos Semdeg Segi-ZliaT arxeinad brZandebodeT.

amasobaSi sanCo pansam moambe Tavis gunebaSi aTasjer gagzavna jand-abas da don kixots aSurebda, pedros qoxSi Sesuliyo; raindi Zlivs dayva Tavis saWurvelmtvirTvels; magram marselas mijnurebi, rom agondebodnen, gunebaSi fici dadva, _ mTeli Rame dulsineas fiqrSi gaetarebina. sanCo pansa ukve rosi-nantsa da Tavis virs Sua mwyemsebisagan dagebul Tivaze dawva da, rogorc agznebulma da uimedo mijnurma ki ara, aramed, rogorc mucelsavsem da muStebiT magrad dazelilma adamianma, tkbilad CaiZina.

Tav i X I I I

romelic exeba mwyemsi gogo marselas moTxrobis dasasruls da sx-vadasxva ambebs

rogorc ki aRmosavleTis aivanze gadmodga ganTiadi, mwyemsebi wamodg-nen, don kixoti gaaRviZes da uTxres _ Tu qrizostomis dasaflavebaze wasvlas apirebda, erTad wasuliyvnen. don kixotic swored amaze fiqrobda da siamovnebiT dasTanxmda, sanCos ubrZana dauyovnebliv rosinanti Seekazma da Tavisi viric moemzadebina, rac man swrafad Seasrula da aseve swrafad gzas gaudgnen. meoTxedi milic ar hqondaT gavlili, rom erT gzajvaredinze eqvs Tu Svid mecxvares Seeyarnen, yvelas Savi tyapuWebi ecva da Tavze dafnis, kviprozisa da oleandras foTlis gvirgvinebi exura, xelSic muxis komblebi eWira. imaT ukan, sami msaxuris TanxlebiT, samgzavrod mdidrulad morTul-mokazmuli, ori aznauri modioda. mgza-vrebma erTmaneTs Tavazianad usalmes da, radgan yvelani qrizostomis dasaflave-baze midiodnen da erTi gza hqondaT, siarulic erTad ganagrZes. patara xans ukan erTma cxenosanma meores uTxra:

_ senior vivaldo! mgoni sananeblad ar dagrCeT, rom am gasaocari dasaflavebis mizeziT cota Segvianeba mogvixdeba; imis mixedviT, rac im micvale-bulsa da mis gulqva satrfoze am mwyemsebma gviambes, dasaflaveba Zalian sayuradRebo unda iyos.

_ mec ase vfiqrob. _ miugo vivaldom, _ erTi dRe ki ara, oTxic rom Semag-viandes, aras vinaRvli, oRond ki qrizostomis dasaflaveba vnaxo.

don kixoti mgzavrebs SeekiTxa: ra iciT an ra gagigoniaT qrizostomsa da 74

Page 75: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

marselazedao? cxenosanma miugo: diliT am SavebiT mosil mwyemsebs SevxdiT, mgloviarobis mizezi vkiTxeT da amaT erTi mSvenieri mwyemsi qalis gulsaklavi ambavi gviambeso. gvamcnes am qalis uTvalav motrfialeTa ubeduri siyvaruli da erTi maTganis _ qrizostomis sikvdilio. axla mis dasaflavebaze mieSurebiano. erTi sityviT, don kixots is ambavi gaumeores, rac pedrosagan ukve gagonili hqonda.

Semdeg mgzavrebma sxva saganze Camoagdes laparaki da im cxenosanma, visac vivaldos eZaxdnen, sxvaTa Soris, hkiTxa don kixots: am mSvi-dobian dros da mSvidobian qveyanaSi, agre SeiaraRebuls mogzauroba ra mizezTa gangizraxavso? amaze don kixotma upasuxa:

_ Cemi wodeba da dadebuli aRTqma sxvagvari mogzaurobis nebas ar ma-Zlevs. uqmad yofna, Wama-sma da fufuneba ganebivrebul kariskacTa xvedria, xolo iaraRi, mousvenari cxovreba da Sroma egreT wodebul mogzaur raindebs xv-domiaT wilad, da meca maqvs bedniereba imaT dass vekuTvnode, viTarca misi umrwmesi da uRirsi wevri.

amis gagonebaze mgzavrebma don kixoti Wkuaze SeSlilad CasTvales, da rom namdvilad darwmunebuliyvnen da es axali SeSlilobac kargad gaecnoT, vival-dom Cvens gmirs hkiTxa: ras eZaxi `mogzaur raindebsao?~

_ gana Tqven, Tqveno mowyalebav, _ miugo don kixotma, _ ar wagikiTxavT inglisis matianeni da istoria, sadac moTxrobilia sagmiro saqmeebi mefe arturisa, kastilurad rom Cveulebriv artuss vuwodebT? Zveli, mTels inglisSi friad gavrcele-buli zepirgadmocema gvauwyebs, rom igi ar momkvdara, aramed jadoqrobis ZaliT yornad gardaqceula, da dadgeba dRe, odes aRdgenili arturi Tavis skiptras da gvirgvins ukan daibrunebs. amitomac aris, rom mas aqeT arc erTi ingliseli yorans ara hklavs. ai, swored am didebuli mefis dros iyo dafuZnebuli mrgvali magidis raindTa dasi da amave dros ekuTvnis tbis raindis, don lanselotisa da dedofal jinevras mijnuroba, mesaidumled da Suamavlad rom gaRmeli kintanioni hyoliaT. amaze Cveni xalxisagan mSvenieri simRera aris gamoTqmuli da ase iwyeba:

arasodes ase nazadbanovanni ar uvlidnenqveynad arc erT paladinsa, viT zrunavdnen lanselotze,britaneTiT Camosulze...

da sxva, sadac nazad da tkbilad mRerian lanselotis samijnuro da sagmiro saqmeTa ambebs. mas aqeT aris, rom es raindTa dasi dedamiwis kidiT-kidemde ufro da ufro vrceldeba. mis droSis qveS Tavis gmirobiT saxeli gaiTqva amadis galelma da misma STamomavlobam vidre mexuTe Taobamde, mamacma felis-marte hirkanelma, saxelovanma tirant TeTrma da dasasrul don bedianis berZenma, _ misi saxeli xom TiTqmis Cven droSi gaxmaurda da Cven mas vxe-davdiT, vismendiT da urTierTobac gvqobda masTan. ai, batonebo, isini, romelTac mogzauri raindebi hqviaT: ai, is ordenTa dasi, romelsac meca, TumcaRa codvili, vekuTvni da mudam viswrafvi warsulTa saukuneTa didebul raindTagan anderZad datovebuli umaRlesi aRTqmani, rac ki Rone maqvs, Sevasrulo. axla imedi maqvs, gaigeT, Tu am gzebze siaruls da faTerakis Zebnas ra maiZulebs im mtkice ganzraxviT, rom udides saSiSroebas ar Sevudrke, Tu ki saqme umankoTa xsnas da devnilTa gamosarClebas Seexeba.

es sityvebi sakmao iyo. rom mgzavrebi don kixoti sigiJeSi savsebiT darw-

75

Page 76: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

munebuliyvnen da isic gaegoT, ra niadagze iyo misi sigiJe. es amaTac ise gaukvir-daT, rogorc sxvas mis mnaxvelsac akvirvebda xolme. vivaldo mxiaruli kaci iyo da, rom danarCeni gza xalisianad da SeqceviT gaevlo da TanamgzavrebisTvisac esi-amovnebina (mwyemsebis sityviT is adgili mTebSi, sadac dakrZalva unda momx-dariyo, ukve axlos iyo), moiwadina didxans elaparaka don kixots da ganegrZo sisuleleTa roSva. amitomac uaxra:

- patiosano mogzauro raindo! rac qveyanaze saraindo dasebia, mgoni, yve-laze usastikesi dasis xelobas dasdgomixarT, da Tu ara vcdebi, egeTi sastiki wesebi kartezianel ber-monazonTa dasis wesebic ar arian.

_ diax, SeiZleba iseTive sastiki iyos, magram gana iseTive saWiroa qveynisaTvis? _ miugo don kixotma. _ amas Zalian veWvob, imitom, rom jariskaci, Tavisi ufrosis brZanebis amsrulebeli, imdensave akeTebs, ramdensac TviTon im brZanebis momcemi. ai, ra minda eTqva. berebi sruls mSvidobianobasa da myu-droebaSi SesTxoven RmerTs qveynisaTvis wyalobas, xolo Cven, raindni da mxedarni, yovelive imas saqmiT vasrulebT. rasac isini locviT iTxoven: zafxulobiT cxare mzis gulze vmogzaurobT, zamTrobiT ki gayinuli cis qveS, erTisganac da meoresganac moufarebelni da viswrafviT mklavis simarjviT da CvenTa maxvilTa sibasriT is aRvasruloT moqmedebiT, rasac sulierni mamani mxolod TavianT locvaSi moixseneben. qveyanaze Cven RvTis nebis iaraRni varT, Cven varT uzenaesTa misTa msjavrTa aRmsrulebelni, da radgan samxedro Rvawli mZime SromiT, SeWirvebiT, ofliTa da sisxliT moipoveba, amitomac mxedarTa Rvawli ber-mona-zonTa Rvawlze umZimesia. ber-monazonni xom mxolod TavianT myudro senakebSi evedrebian RmerTs wyalobas yvela maSvralTa da tvirTmZimeTaTvis. me imas rodi mogaxsenebT, fiqradac ar momdis, rom mogzauri raindoba iseve wminda iyos, viTa ber-gandegilTa wodeba aris, magram vamtkiceb Cveni wodebis wilnaxvedr Sromaze miTiTebiTa da Cemi sakuTari gamocdilebiTac, rom raindis| cx-ovreba ufro mZimea da ufro meti SiSi, SimSili, wyurvili, sicive, sititvle, tilianoba da sxva amqveynieri gaWirveba xvdeba mas wilad. warsulTa droTa raindebs, _ amaSi eWvi aravisa aqvs, _ TavianTi saxelovani sicocxlis ganmavlobaSi bevri gaWirveba gamouvliaT, da Tu romelime maTgans sakuTari xmlis ZlierebiT impera-toris gvirgvini uSovnia, is gvirgvini iafad rodi dajdomia, magram esec aris, amaSi maT mfarveli brZenni da grZneulni Seswevnian, da Tu es ara yofila, maTs imedebs fuWad Cauvlia.

_ mec egre viqrob _ miugo mogzaurma, _ magram erTi ram makvirvebda mudam, _ isa rom rodesac mogzauri raindebi gansacdelSi vardebian, saeWvo ram faTeraks SeexeCebian, Tundac rom sikvdilidan gadarCenis imedi ara hqondeT, imis magier, rom RmerTs mimarTon da Tavisi suli mas Seavedron, rogorc amas yovelT qristiani Cadis amgvari xifaTis dros, mudam Tavis satrfos mimarTaven xolme, viTarca erTaderTs Tavis RvTaebas. xom dameTanxmebiT, rom es, cota ar iyos, kerpTmsaxurebasa hgavs.

_ mowyaleo xelmwifev! _ upasuxa don kixotma, _ sxvagvarad moqceva rainds ar SeSvenis, da vinc sxvebr moiqceva, cudi saqme daemarTeba. droisagan ganmtkicebuli Cveuleba iTxovs, rom, rodesac raindi Tavis satrfos Tvalwin raime faTerakis Sejaxebas apirebs, umalve Tvisi Seyvarebulni Tvalni mijnurisaken unda mimarTos da amiT mas Svela da mfarveloba sTxovos winamdebare SebrZolebis Jams, Tundac mijnurs misi danaxva da mosmena ar SeeZlos, mainc ramdenime sityva unda waiCurCulos TavisTvis da Tavisi bedi mas miandos, es Cemi Tqmuli Se-meZlo saraindo moTxrobebidan mravali magaliTebiT damemtkicebina, magram es

76

Page 77: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

yvela imas rodi amtkicebs, rom raindebi viTomc RmerTs ar avedrebdnen TavianT suls; amisaTvis TviTon brZolis drosac moiclian xolme.

_ rac unda iyos, me mainc eWvi maqvs, _ miugo vivaldom. _ ramdenjer wamikiTxavs, rom ori raindi uerTerTs Selaparakebian, erTmaneTi gaurisxebiaT, mere uceb erTmaneTs medgrad dasjaxebian da am Setakebis dros mxolod TavianT satrfosadmi ramdenime sityviT mimarTvaRa mouswriaT. amgvari brZola xom, yve-lam viciT, mometebul nawilad ise Tavdeba, rom erTi SubiT gagmiruli cxenidan Zirs vardeba momakvdavi da meoresac iseTive xvedri moelis, Tu cxenis fafars ar wasWida xeli. maS erTi mibrZaneT, RvTis gulisaTvis, is raindebi am cxare da swraf brZolaSi rodisRa pouloben dros, RmerTi axsenon? imaTTvis ukeTesi ar iqneboda, viTarca WeSmarit qristianebs, is wamebi, rasac TavianT satrfos swiraven, RmerTs Seswiron xolme; miT ufro, rom, rogorc mgonia, yvela mogzaur rainds ara hyavs satrfo, rom imis mfarvelobas miandos Tavi, xom bevria iseTi raindi, rom aravin uy-vars?

_ eg SeuZlebelia, _ SesZaxa don kixotma, _ mogzauri raindi umijnurod safiqrebelic ar aris; rogorc ca uvarskvlavod ar SeiZleba, ise rainds umijnuroba ar Seesabameba. aba erTi iseTi saraindo moTxroba miCveneT, sadac rainds mijnuri ara hyavdes, da Tu aseTi sadme kidec SegxvdaT, is unda CaiTvalos arakanonier raindad, aseTze mxolod is iTqmis, rom igi Cvens cixe-simagreSi karebidan ki ar Se-mosula, aramed, viT qurdi da avazaki Robeze gadmoparula.

_ kargi, magram mamaci amadis galelis Zmas don galaors, Tu mexsiereba ar mRalatobs, dasakuTrebuli satrfo xom ara hyavda, rom gaWirvebis Jams Tavi miendo misTvis, gana aman dauSala saxelovan da mamac raindad gamoeCina Tavi? _ SeniSna vivaldom.

amaze don kixotma miugo:_ mowyaleo xelmwifev, erTi mercxlis WikWiki rodi moaswavebs gazafxuls.

amas garda namdvili wyaroebidan vici, rom is raindi idumlad iyo gamijnurebuli, da Tu yvela lamaz qals Tavs evleboda, es misi bunebiTi agebulebis Tviseba iyo. mainc uciloa, rom erTi mijnuri hyavda da is iyo mis farul ganzraxvaTa da survilTa mflobeli; misi mfarvelobisTvis bevrjer miundvia Tavi, magram ki farulad, radgan ZokrZalebuli mijnurobiT momqonda Tavi.

_ Tu rogorca brZanebT, mogzaur rainds satrfos yola movaleobad eTvleba, maS arc Tqven miekuTvnebiT Tqveni wodebis sjulis gardamavalT, _uTxra vival-dom, _ da Tu Tqvenc don galaoriviT krZalulobiT Tavi ar mogaqvT, meca da Cemi amxanagebic dabejiTebiT gTxovT Tqveni satrfos saxeli gviTxraT: sadauria ida misi mSveniereba da STamomavloba agviweroT. ueWvelia, igi iamayebs, mTelma qveyanam Tu gaigo, rom mis ferxTa qveS TqvenisTana raindi imyofeba.

- ar vici, _ uTxra don kixotma, da Tanac Rrmad amioxra, _ eameba Tu ara Cems unazes mters, mis yurmoWril monad Cemi yofna mTelma qveyanam, rom gaigos, magram Tqveni zrdilobiani Txovnis pasuxad mogaxsenebT, rom mas hqvia dulsinea, misi samSoblo lamanCis mazris sofeli toboso, da sul mcire, rom vTqva, Tavadis asuli mainc unda iyos, radgan Cemi gulisa da sulis mbrZanebelia: rac ki ram odesme poetTa ocnebas qalTa mSveniereba gamouxatavs, yovelive mis arsebaSia Tavmoyrili. misi nawnavi pitalo oqromkedia, warbebi _ cisartyela, Subli _ elises vels gaaxsenebs adamians, Tvalebi _ cis mnaTobebs miugavs, loyebi _ gadafurCqnil vardsa, tuCebi _ xasxasa maransa, kbilebi _ uzado margalits, yeli _ Tlil brolsa, mkerdi _ TeTr marmarilos da xelebi spilos Zvlisagan naTals, misi kanis spetaki feri _ Tovlsac SeSurdeba. xolo danarCeni mSveniereba, yvela rasac

77

Page 78: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

umankoeba adamianis TvalTagan faravs, rogorc vfiqrob da mgonia, mokrZalebis gamo arajer ars rasmes Sevadaro, aramed maTiT aRtacebulni unda mdumareb-deT.

_ Zalian sasiamovno iqneboda misi STamomavlobac Segvetyo, _ uTxra vival-dom.

amaze don kixotma miugo:_ igi arc Zveli saukuneebis romaelTa kurciusebis, gaiusebisa da scipionebis

STamomavalia, arc Cveni drois romaelTa _ kolonasi da orsinis, arc kataloneli monkadasi da rekesenis, agreTve arc valensieli rebelisa da vilianovis, arc aragoneli palafoqsis, nusis, rokabertis, korelis, lunasi, alagonis, urasi, fisisa da hureasis, arc kastilieli berdis, manrikes, mendosisa da husmanis, arc portugalieli alenkastros, palisi da menesesis. igi mxolod aris lamanCis mazris sofel tobosos sagvareulodan. Tumca axali modgmisaa, CemTvis mainc, eWvs gareSea, rom mo-mavali saukuneebi misgan didebuls STamomavlobas unda moelodnen. amaze vinc SemekamaTeba, imave pirobas davudeb, rac zerbins rolandis nadavlis kvarcxl-bekze wauweria:

maTi Sexebis imas aqvs neba, rolands gmirobiT vinc Seedreba.

_ Tumca laredoel kaCopinTa modgmisa var, _ miugo mogzaurma, _ mainc

ver gavbedav igi lamanCeli tobosis gvareulobas davadaro, Tumca, ki, marTali rom giTxraT, aseTi gvareuloba jer arsad gamigonia.

- magas ver dagijerebT. Zalian mikvirs, rogor SeiZleba eg momxdariyo? _ wamoiZaxa don kixotma.

yvelani didi yuradRebiT usmendnen maT, da don kixotis laparakma mwyem-sebic ki daarwmuna, rom igi srul Wkuaze ar unda yofiliyo. marto sanCo pansas jeroda yvelaferi, rasac misi batoni laparakobda, radgan pataraobiTve marTal da gonier kacad icnobda mas. magram dulsinea toboselis mSvenierebis Sesaxeb ki masac eWvi daebada, radgan tobosos maxloblad mosaxleobda da Tavis sicocxleSi arsad gaegona, rom im sofelSi iseTi gasaocari silamaziT savse vixme Tavadis qali yofiliyo. am laparakiT, rom midiodnen, Cvenma mgzavrebma xeobis gasavalSi ociode SavtyapuWiani mwyemsi dainaxes, Tavze kviparosisa da urTxmelis foTlebis gvirgvinebiT. eqvs maTgans sxvadasxva yvavilebiTa da gvirgvinebiT mofenili sakace mohqonda. es rom dainaxes, erTma mwyemsma daiZaxa:

_ age qrizostomis cxedari moaqvT. aq, am mTis ZirSi uanderZebia dasaflaveba

mgzavrebma fexi auCqares da samgloviaro litanias swored im dros SeuerTd-nen, rodesac sakace Zirs dauSves da oTxma mwyemsma weraqvebiT mTis ZirSi kldesTan, saflavis Txra daiwyo.

Cveni mgzavrebi Wirisufal mwyemsebs Tavazianad miesalmnen da sakaces-Tan mividnen. qrizostomis gvami yvavalebiTa da foTlebiT iyo Semkuli; cxedars mwyemsis tanisamosi ecva da xniT ocdaaTis wlisas hgavda. mkvdarsac etyoboda, lamazi da warmosadegi kaci uzda yofiliyo. zed sakaceze da mis garSemo ramden-ime wigni da naweri qaRaldebi eyara zogi gaSlili da zogi dakecili. yvela mdu-marebda da, bolos, erTma mimarTa meores da hkiTxa:

_ ambrosio, Sen bejiTad gsurs qrizostomis anderZis aRsruleba? maS aba, kargad daaTvaliere, gana swored am alags moisurva dasaflaveba?

78

Page 79: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ swored es aris, _ miugo ambrosiom. _ xSirad aq mjdomare Cems sabrlo megobars Tavis siyvarulis samwuxaro ambavi ramdenjer uambnia CemTvis; pirve-lad aq naxa man adamianTa modgmis is dauZinebeli mteri margla: aq ganucx-adebT misTvis Tavisi mgznebare da wminda sayvaruli; aq iyo, rom civi uariT yoveli imedi gaucruva mas da sikvdilis kari gauRo, ris Semdeg gadawyvita daesrulebina Tvisi gaubedurebuli sacocxlis traggdia. am yvela ubedurebis saxsovrad dasaflave-bac aq moisurva, rom saukuno daviwyebas aq miscemoda.

es, rom warmTqva, don kixotsa da mis Tanamgzavrebs miubrunda da gana-grZo:

_ es cxedari, axla, rom gulmtkivneulad vucqeriT da am cota xnis win ki zeci-dan uxvad dajildoebuli suli edga, es cxedari qrizostomis cxedaria. igi patiosnebiT, WkuiT da sulgrZelobiT ganTqmuli iyo. amayi iyo, magram ampartavnoba da zvi-adoba ara hqonda, guluxvi iyo da ar medidurobda; es iyo erTguli da uangaro megobari, maxvilgonieri, Tavdaumdableblad da gauzviadeblad mxiaruli; yvela RirsebiT pirveli iyo, ubedurebiTac badali ar moepoveboda. mas uyvarda da is ki sZuldaT; es aRmerTebda, mas ki ar iwynarebdnen, es cdilobda mZvinvare mxecis gulSi grZnoba aRegzno, undoda usicocxlo marmarilos keri ganesulierebina, surda misi RaRadi udabnoSi esminaT, da ai _ uzomo siyvarulis jildod Tavis sicocxlis saukeTeso xanaSi im qalis mizeziT aris mkvdari, romlis xsenebac undoda adami-anTa Soris samaradJamo gaexada. am Cems sityvebs am nawerebiT davamt-kicebdi, gansvenebuls dasaflavebis Semdeg maTi dawva rom ar eanderZebina.

_ eg, rom CaidinoT, Tqveni saqcieli magis damweris survilze ufro mkacri da sastiki iqneba, _ SeniSna vivaldom. _ simarTle da keTilgoniereba aseTi survilis aR-srulebis winaaRmdegia aseTi survili saR gonebas ar Seesabameba. avgustos keis-arze ras ityodiT, mas, rom RvTaebrivi mantueli mgosnis anderZis aRsrulebas neba mieca? maS ase, senior ambrosio, ukanaskneli samsaxuri gauwieT Tqvens megob-ars, misi cxedari daasaflaveT, xolo nawarmoebi daviwyebas gadaarCineT rac gul-nawyens uTqvams, Tvalaxveulma rodi unda SeasruloT, eg qaRaldebi, rom gadaarCinoT, marselas sastikoba Semdeg Taobebs saSviliSvilod gadaecema da gaafrTxilebs yvelas, vinc qrizostomis ubedur gzaze dadgomas apirebs. magis mi-jnurobis ambavi Cven yvelam viciT; yvelam viciT, ra pativs cemda is micvalubuls, magis udrood sikvdilis mizezic gagebuli gvaqvs da eg Tavganwiruli survilic viciT. magis sikvdili cxadad amtkicebs, Tu raoden Zlierni yofilan magis gulisTqmani, raoden gulqva yofila marsela da is ufskrulic viciT, saiTac kacs uimedo siyvaruli miezideba. guSin saRamos raki SevityveT, ubeduri qrizostomis dasasaflaveblad aq unda SevyriliyaviT, Cvens gzas gadavuxvieT da movediT _ sakuTari TvaliT gve-naxa is samwuxaro SemTxveva romlis mokle ambavmac Tvals cremli mogegvara Tqvena me kobrisadmi aq myofTa saerTo pativiscemisaTvis Cven yvelani, gansakuTrebiT kidev me, gemudarebiT, ambrosio, am nawerebis dawva uaryoT da neba momeciT ramdenime maTganT CemTvis aviRo.

es, rom Tqva vivaldom, pasuxi aRar daacala, sakacisaken xeli gaiwoda da ramdenime rveuli aiRo. es, rom dainaxa, ambrosiom uTxra:

_ zrdilobis gamo, eg rac aiReT, TqvenTvis damitovebia, magra amis imeds ki nuRar iqoniebT, rom danarCenebi _ aRar davwva.

vivaldos Zalian undoda motacebuli rveulebis Sinaarsi Cqara gaego, erTi maTgani, gadaSala da saTauri waikiTxa: `sasowarkveTilebis simRera~, am sitye-bis mosmenaze ambrosiom uTxra vivaldos.

_ eg Cemi ubeduri megobris ukanaskneli leqsia; da, Tu gsurT gaigoT, ra md-

79

Page 80: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gomareobamdis miiyvana igi am ubedurebam, gTxovT xmamaRla waikiTxoT; vidre mwyemsebi saflavs gaTxrian, wakiTxvas morwrebT.

_ didi siamovnebiT wavikiTxav, _ upasuxa vivaldom. da, radgan yvela damswres surda mosmena, gars Semoertynen mas, da vi-

valdomac mkafio xmiT ase daiwyo.

Tav i X IV

sadac moyvanilia awgansvenebuli sasowarkveTili mwyemsis leqsebi da sxva moulodneli ambebi

qrizostomis simRera

uwyalov, radgan Senc isurve, _ iTqvas aSkarad,xalxTa, modgmaTa saambod da mosagonebladambavi Seni siurCisa dasaZaxebeli, ise movawyob, rom aminTos cecxli Takara TviT jojoxeTma daWril gulSi viT STagoneba;xmas uferulsa gangiaxlebs cecxli mdaRvelida ramdenadac Seni qceva, Cemi naRveli, gznebiT davxato, mec imdenad eyo maradisi ese ambavi, rogorc didi saSineleba, da am ambavSi ifarTxalebs Seuneleblad Cemi sicocxlis nafleTebi Sesabralisi maS gulmodgined mismine da Sens yurs Caesmis,nacvlad mSvenier hangebisa, xma mSfoTvaresi, romelic gulSi, viT safarSi, iyo maluli, magram iqidan dasZra igi mware brZanebam! _ me Sveba momces, gagrZnobinos Sen sinanuli.

lomis buxuni, mZvinvare mglis gabmiT ymuili, sisinik benad momarTuli Wreli gvelisa tanqerclianis, TvalbediTi yornis Cxavili, mTaze Rriali urCxulebis, zRvaze Rmuili mduRar talRebze Tavawyvetil grigalebisa, da sulTmobrZavi, ganwiruli xaris bRavili, Tvaldabindulis, yelSi dana, rom aqvs gavlili, mtredis RuRuni, naRvlianis, STenilis kentad, Wotis Zaxili, yvelasaTvis saZulvelisa, Tu Rrianceli qvesknelidan bnel sulebisa, erTad Serwymuli, viT erTi xma, mgminavi mkveTrad, Jams sikvdilisa de aRmomxdes me sulTan erTad,ise, rom, yvelas SeuSfoTos grZnoba-goneba... amis gareSe, farul tanjvis gamosaTqmelad, mwams, ar meyofa me Zal-Rone da xelovneba.

magram mSobliur taxos velebs ki ar SeesmaT,

80

Page 81: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

an zeTisxiliT savse baRebs wynari betisis Cemi Zaxili uimedo da naRvliani... dae, Sors miswvdes Zirs ufskrulebs, maRla kldeebsamkvdari bunebis cocxlad mRerad xma umkveTresi...an iq, sad wyalTa napirebi Cans nisliani, sadac arasdros ar yofila adamiani, sad ver anaTebs mze Sav tevrebs Cabnelebulsa, an sad mdumarebs Slamiani nilosis tbori. da SeferebiT nTqavs yovelsa aligatori, libielisgan mokrZalebiT ZRvnad mirTmeulsa. yru, ukacriel udabnoSic aw da maradis, usmendnen qvanic Cemi sulis mZime RaRadiss Sens simkacreze, saTqmeladac, rom meZneleba, magram uflebiT Cemi Savi bediswerisa, man swrafi qrolviT mivlos mTeli qveyniereba

mkvlelia zizRi, magram eWvi Tu mogeria, o, mTlad dagmarxavs Semmusravi moTminebisa, es sul erTia, tyuilia is Tu marTali, ganSorebaze mtkivneuli araferia. Tu Seyvarebuls akrTobs SiSic daviwyebisa, amaod uxmobs sasaoebas igi damfrTxali...es imas niSnavs, rom sicocxlis mzea Camqrali. me ki cocxal var, rom eWvia WeSmariteba, ros SemizizRe, da marto var axla sruliad, moSorebuli, arnaxuli saswaulia... sulsac vuberav da faruli cecxli Rvivdeba. TeTrad vaTeneb, tanjuls Zili aRar meRirsa, veRarsad vxedav natamalsac sasoebisa... Tumca arc minda momevlinos imedi mxsneli, radgan msurvelma Cemi tanjvis gaRrmavebisa, sasoebaze samudamod aviRe xeli.

ras emsgavseba, an ganaa warmosadgeni erTsa da imav dros gqondes SiSic da sasoebac,rodesac SiSis safuZveli ufroa myari? eWvi simZimiT damTrgunavi, rom SevigrZeni, rogor SemeZlo Cemi tanjvis amaoeba ar damenaxa? anda qveynad romeli ari, urwmunoebas ar gauRos erTbaSad kari, Tu cxadad naxa, rom is aris SezizRebuli, rom winagrZnoba, _ riTac egzom nawamebia, _ mTlad dadasturda, da simarTled moCvenebia mxolod siyalbe, feradebiT damSvenebuli? eWvo, mefeo siyvarulis tanjul mxareSi! dae, Semborke, morCilebiT Sens win daveSvi... o, siZulvilo, ganmamzade kvlav satanjvelad, magram xsovnaSi gaibrwyineb, da aRtacebuls,

81

Page 82: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

wamebiT enebis daokeba ukve ar mjera...

ai, me vkvdebi, da, rom movkvde damSvidebuli, ar msurs vigemo sasoebis Sxamis fiala, mwams, marTalia qveynad mxolod Seyvarebuli, rom mxolod misi suli aris laRi, cqriala, romelic amurs udrtvinvelad emorCileba, rom igi, visac vedavebi, aris qmnileba, _ suliT, sxeuliT mSvenieri da saamuri, rom misi civi siamayis mizezi me var, rom sastik tanjvas mxolod tanjva ar daerqmeva,radgan Sig madlsac xerxianad urTavs amuri. amgvar fiqrebiT da saSinel ganwirulebiT, dasasrulisken sicocxlisa miveSurebi, o, Sengan zizRi maiZulebs moviqce ase... sulsa da sxeuls nebisamebr gavatan qarsa, da rame niSans ar davtoveb am qveyanaze.

Sen, vinac Seni usamarTlo moqceviT amxel, _ ra marTali var, rom veqcevi ase velurad, Cemsa sicocxles, mosawyensa, saTrevs wamebiT, o, kvlav gmorCileb TavdadebiT, _ modi da naxe, _gulis Wriloba axla ufro mWermetyvelurad dagidasturebs... da cisferi Seni Tvalebi, Tu Sen saWirod miiCnio, rom mwuxarebis nislma daTalos qrizostomis sikvdilis gamo,hoi, SeCerdi, glova-tirils Tavi aride, radgan me minda Savs saflavSi ise Camide, rom cxedars Cemsas erTi cremlic ar daanamo. piriqiT, Sexvdi am cud ambavs RimiliT wynaro...dResaswauliC Cemze gloviT ar Caimwaro, _magram, eh, iqneb es sibriyved geucxoeba.radganac vici, SenTvis ufro sasaxeloa,ramdenad Cqara SemZuldeba me es cxovreba.

de, qvesknelidan gamocxaddes _ ukve dro ari, _TviT tantalosi, kaci marad gauZRomeli, da veeberTela wvetian kldis wamokidebiT mas ukan mohyves sizifosi Seupovari, movides borbliT iqsionic daucxromeli, da ticiusic yorniT, kasriT danaidebic... de es Wreli brbo Tavs damadges, _ ar SevSindebi.gulze damados TviTeulma tanjva Tavisi, da Tu Seferis Seusrelon erTi mudara codvils, romelrac ar eRirsa bolos sudara. masminon xmani naRvliani sulTaTanasi, da jojoxeTis yaraulmac samTavianma maT bani misces qvesknelidan omaxianad,

82

Page 83: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

urCxulebTan da qimerebTan xmaSewyobilad. gana romeli Rirsebia aseT didebas,

esden sastiki bedisweris vinc ar yofila?

sasowarkveTav, ar mismino Seni kvnesa me... odes qveyanas saZulvelsa gamovesalme. o, nebisyofav, viszec iTqva es saCivari, radgan is xedavs Cems sikvdilSi Tavis didebas, saxeze Wmunva dakrZalvisas hqmen uCinari.

qrizostomis leqsi yvelas moewona, mxolod vivaldom wakiTxvis Semdeg

SeniSna, rom Sig gamoxatuli eWvebi ar eTanxmebodnen im xmebs, rac marselas saTnoebasa da Tavmdablobaze iyo gavrcelebuli xalxSi. leqsSi qrizostomis eW-vianobda da ganSorebaze Cioda, es saqcieli ki saxels utexda marselas, magram ambrosiom, Tavis megobris gulisnadebis kargma mcodnem, ase uTxra maT:

_ Tqveni eWvebis gasaqarveblad, senior, unda migaxsenoT, rom qrizos-tomma es leqsi maSin dawera, roca Tavis satrfodan Sors cxovrobda im imediT, egeb am ganSorebas Tavisi Cveulebrivi moqmedeba moexdina, maram, radgan ar SeiZleba ganSorebul minurs eWvi ar Seeparos da es eWvi guls ar uRrRnides, amit-omac sakvirveli ar aris, Tu qrizastoms friad usafuZvlo eWvebi hqejnidnen. mainc-damainc imis yvedrebas ar ZaluZs marselas karg saxels raime bindi mohfinos vinc ki im qals icnobs, SeuZlia gulqvaoba, gulgriloba daayvedros, magram rac ki qalis zneobas Cirqsa scxebs, aseT saqciels mas TviTon Suric ver daswamebs.

_ sworia, marTalsa brZanebT, - miugo vivaldom. da is iyo mis mier dawvasgadarCenil xelnaweridan kidev erTi furclis wak-

iTxva daapira, am dros uecrad misi Tvali da agreTve yvelasic, vinc qrizostomis dasaflavebaze iyo mosuli, erTma saocarma sanaxavma moitaca, (radgan marTlac es ambavi yvelas gasaocrad moeCvena). es TviTon marsela iyo. rogorc ambobd-nen, igi imaze mSvenieri iyo da swored im serze gadmodga, romlis ZirSic mis bed-Sav minurs samares uTxridnen. visac is jer ar enaxa, gancvifrebiT dauwyo cqera; magram, visac ki ukve nanaxi hyavda arc isini iyvnen maTze nakleb moxiblulni. ambrosiom rom is qali dainaxa, ganrisxebulma SesZaxa:

_ aq ra ginda, am mTebis mZvinvare vasiliso, erTi SexedviT rom Sxamav adamians! iqneb gindodes Seni TvaliTa naxo, rogor gadmosCqefs sisxli am ubeduris wylulidan, Seni xeliT, rom udrood saflavs Caawvine? iqneb imitom moxvel, amis ubedureba abuCad aigdo da Seni sisxlieri gamarjvebiT iamayo?... an iqneb, viT ulmobelma neronma ginda am mTis mwvervalidan cecxlmodebul roms ucqiro da amiT datkbe? an iqneb gindodes abralo qrizostomis cxedari Tavxedurad fexiT gasTelo, rogorc tarkviniusis gulqva asulma mamamisis sisxlSi mosvrili gvami gaTela fexiT? erTi, Cqara miTxar, risTvis moxvel da an ras ufro isurveb, _ radgan karga mogexseneba, sanam qrizostomis cocxali iyo, yvelaferSi Sen gemorCile-boda, me vecdebi misi sikvdilis Semdegac dagemorCilos yvela, vinc am tanjulis megobrad Tvlida Tavs.

_ cudad gcnobivar, Tu egre fiqrob Cemze. verc erTi is mizezi, romelic Sen CamoTvale, ambrosio, ver aRmZravda aq mosasvlelad, _ upasuxa marselam. _ me movel Tavi gavimarTlo da dagimtkicoT, Tu ramdenad usamarTloni arian, vinc Tavis tanjvas da qrizostomis sikvdils me mabraleben. amitom oriode sityvis Tqma maRirseT, mwyemsno da batonebo, da iqneb is oriode sityva sakmao iyos Cemi

83

Page 84: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tavis gasamarTleblad.Tqven ambobT, RmerTma mSvenieri gagaCinao, da vinc ki mnaxavs, ar

SeuZlia ar Semiyvaros, magram Cemi silamaze, rom Cems Tavs ayvarebs xalxs, gana me yvela unda Seviyvaro, visac uyvarvar? Cemi WkuiT vici, yvela mSvenieri CemTvis sayvarelia, magram aqao da mSvenieri yvelas Tavs gvayvarebs, gana samarTliani iqneba masac samagiero siyvaruli movTxovoT yvelam? ratom imas ar fiqrobT, rom mSvenier qalSi Seyvarebuli SeiZleba maxinji iyos da zizRis metisa sxva grZnobis aRZvra ar SeeZlos. modis is maxinji da geubneba: `miyvarxar im-itom, rom lamazi xar da Senc uTuod unda Semiyvaro, Tumca maxinjica varo~, ra samarTalia? magram vTqvaT, rom orive mxare era, nairad lamazia, gana amitom, aucilebelia orive mxare urTierTTan erTnair mimzidvelobas grZnobdes? Tvalis-momtaci mSveniereba gana uTuod gulsac itacebs marto silamaze, rom imonebdes guls, maSin xom marto urigo gaumaZRari survilebis forias. daginaxavdaT Cvens garSemo da Cveni sicocxle mudam siyvarulis sagnis gamocvla iqneboda da Tu siy-varuli Zalad ar SeiZleba, vis SeuZlia Zalad Semayvaros Tavi, Tu misken guli ar mimiwevs siyvaruli Tavisufali unda iyos da ara ZaldatanebiTi, Tu es asea, maS Za-las rad matanT SegiyvaroT? erTi miTxariT, Tu RmerTi gwamo, gonji, rom gavCe-niliyavi, simarTle iqneboda dagmdurebodiT, ratom ar giyvarvarT-meTqi? Tu, RmerTma lamazi gamaCina, ra SuaSi var, me xom ar miTxovnia? gana gvels danaSauli aqvs, nestarSi, rom Sxami udgas da Tavis garSemo sikvdilsa hfens? maS Cemi silamazis gamo Cemi gakicxvac ar SeiZleba. patiosani qalis silamaze Sors movarvare cecxls anu uZravadmdebare xmals edareba, erTica da meorec maSin swvavs da sWris, roca axlos ekarebian, namdvili Cveni silamaze sulis Rirse-baa: uamisod SeiZleba lamazic viyoT, magram lamazebad ki ar unda viTvlebodeT. nuTu qali valdebulia Tvisi saukeTeso samkauli mamakacis am wamir survils um-sxverplos, Cvens WeSmarit mSvenebas, rom gvtacebs?

Tavisuflad davibade da radgan am Tavisuflebas Zvirad vafaseb, amitomac velad gamovel: Cemi mesaidumleni am mTis tyeebia, da ankara wyaroebi _ Cemi sarkea: Cems fiqrebsa da mSvenebas amaT vuziareb. Sors movarvare cecxli da miukarebeli xmali var. vinc ki erTis danaxviT Semiyvara, yvelas gulwrfel Tvalebi avuxile, da Tu im uarma isini gons ver moiyvana, Tu mainc kidev amao imedebiT Seiqceven Tavs, Tqvena gkiTxavT, gasamtkenari ein unda iyos? xemi simkacre, Tu maTi Wirveuloba? Tqven ambobT: qrizostomis wadilebi umankoni iyvnen,, rom misTvis xeli ar unda mekra. kargia, magram, siyvaruli, rom gamimJRavna, gana ar gamovucxade, swored ama alagas, sadac asaflavebT, rom ganmartoebiT mwadia cxovreba-meTqi, rom aRTqma daede _ Cemi mSveneba mxolod Sav miwas davusakuTro-meTqi? Tu ki amanac ver auxila Tvalebi, Tu kedelze bobRvas ar moeSva, raRa sakvirvelia, Tavis sakuTari moufiqreblobis morevSi Tu CaiRrCo. me, rom igi TiTzg damexvia, upatiosno gamovidodi; Tu davnebdebodi, maSin Cems wminda gadawyvetilebas vuRalatebdi; axirebuli iyo da am Tavis axirebam miiy-vana sasowarkveTilebamdis. axlac gamamtyunebT da mis tanjvas me dam-abralebT? movatyue, gavitace vinme, fics vuRalate? Cemi guli aRuTqvi vismes? maS vis SeuZlia gamkicxos? vis miveci mizezi sastiki da orguli miwodos?

RmerTs CemTvis Cemi sabedo ar uCvenebia da arc me waval sadme mis saZebnelad. es Cemi sityvebi daixsomos, visac rame gumani aqvs Cemze da Tu kvlav Cemi mizeziT mokvdeba vinme, icodeT, misi sikvdili arc eWvisagan iqneba da arc siZulvilisagan. romel qalsac aravin uyvars, arc eWvis aRZvra SeuZlia da Tu vismes Tvalebi avuxile da Tavis Secdomileba vuCvene, es siZulvils rodi niSnavs.

84

Page 85: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

vinc vasiliskos da afTars meZaxis, momSordes, momeridos rogorc qajs; visac gulq-vad mivaCnivar, ukan nuRar mdevs; vinc muxanaTobas xedavs CemSi, axlos nu mekareba. yvelam icodes, rom Sxamians, muxanaTs, gulqvas da ucnaurs arsebas arc Zebna surs visime, arc ukan devna, arc mikareba, arc cnoba Tu Cemdami mgznebare grZnobam da verdaTmobam qrizostomis bolo mouRo, gana amis brali Cems gonierebas da umankoebas unda dasdvan? amas iqiT nuRaravin mova da Cems ganmartoebuls sicocxles nu Semiryevs, Zalas nu damatan? xalxs Sevalio umankoeba, es ganmartoebuli xeebi, rom minarCuneben; rogorc iciT, me sakuTari qoneba maqvs da sxvisaze Tvali ar mrCeba; bedma Tavisuflad cxovrebis Rone momca da am Tavisuflebas monobaze ar gavcvli aravin mZuls da arc aravin miy-vars; veravis SeuZlia Tqvas, rom vinme mometyuebinos, an movferebode visme, an masxarad amegdos vinme, an myvarebodes vinme CemTvis sasiamovno cx-ovreba Cemi soflis mwyems qalebTan ubralo baasi da Cems Tiknebze zrunvaa. Cemi survilebi am mTebs iqiT ar gadian da Tu xandaxan imaT aRmac frenen, mx-olod imitom, rom zecis ukuniTi mSvenierebiT dastkbnen, im pirvelyofili savanis mSeenivrebiT, saidanac Cveni suli Camosula da sadac kulavad unda avides.

es warmoTqva Tu ara, pasuxs aRar daucada, gatrialda da mswrafl iqve mde-bare xSir tyes mief.ara vinc usmenda, yvela misi WkuiTa da silamaziT moixibla. zogma misi naTqvamis miuxedavad (misi Tvalis isriT gangmirulma) is iyo ukan gadevneba daapira, magram don kixotma, rom es SeniSna, am SemTxvevis gamoyeneba moiwadina da myisve Tavi qalTa mfarvel raindad gamoacxada, xeli xmlis vadaze itaca da saSineli xmiT daiZaxa.

_ aravin gabedoT marselas ukan gamodgoma, visac ar gindaT Cemi risxva gamoiwvioT; man cxadi sabuTi daamtkica, rom qrizostomis sikvdilSi araviTari brali ar udevs da pirdapir Tqva, rom aravinac ar undixarT. amieridan Tavisi siyvaruliT misi Tavis mobezreba aRaravin gabedos. yvela keTilgonierma kacma imas mxolod pativi unda sces, radgan mTels qveyanaze, mgonia, marto eg aris, rom umanko cxovrebiTa cxovrobs.

don kixotis am muqaris brali iyo, Tu ambrosios Txovnisa _ dasaflavebis wesi Cqara daesrulebinaT, adgilidan aravin daZrula, vidre cxedari tiriliT saflavSi ar CauSves da qrizostomis qaRaldebi ar dawves. saflavs drogiT didi tinis qva daadves, vidre ambrosiosagan SekveTili fiqali momzaddeboda epitafiiT:

aq wevs sabralo Seyvarebuli, gulxeldakrefils qva-RorRi faravs.is siyvaruliT mwyemsavda faras,magram ugulom moukla guli.

o, sasikvdilo hyo ganwiruli ugrZnobis eSxma da silamazem, da amitomac dRes qveyanaze mZlavrobs amuri avi da kruli.

Semdeg saflavs mravali yvavili da neSoebi daayares, gansve nebulis megobar ambrosios samZimari uTxres da mwyemsebi daiSalnen. vivaldo Tanamgzavrebianad gzas gaudga, don kixotic yvelas gamoeTxova da gamoTxove-bisas gzaze gacnobilma mgzavrebma gulmodgined sTxoves Tan wahyoloda sevil-iaSi; arwmunebdnen, faTerakebis maZebrisaTvis aseT marjve adgils mTel

85

Page 86: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

qveyanaze meores ver Se xvdebio da rasac TviTeul mis quCaze faTeraks waawydebi, sxvagan mTels qalaqSi vera naxavo don kixotma aseTi rCevisaTvis madloba gadauxada da gamoucxada, rom seviliaSi maTi gayola ar SeeZlo, vidre im garSemo mTebSi avazakebs da qurdebs ar Semusravda. raki raindis keTili ganzraxva gaiges, mgzavrebma Txovna aRar gaumeores, xelmeored gamoemSvi-dobnen, Tavis gzas daadgnen da gza-gza salaparako masalac blomad waiRes, ro-gorc marselasa da qrizostomis istoriaze, ise don kixotis sigiJeze. Cveni raindi ki mSvenier marselas saZebnelad gaemgzavra, im ganzraxviT, rom misTvis Tavisi samsaxuri gamoecxadebina, magram, rogorc fiqrobda, garemoeba ise ar moewyo da misi ganzraxvebi ar ganxorcieldnen. amis Sesaxeb moTxrobili iqneba am namdvili istoriis Semdgom gagrZelebaSi, romlis meore nawilic aq mTavrdeba.

Tav i XV

sadac moTxrobilia usiamovno faTeraki, don kixots

gulqva iangveselebTan Sexvedrisas, rom SeemTxva

brZeni sad hamet benenheli gviambobs: don kixoti, rom Tavis mgzavrebsa da mwyems. qrizostomis dasaflavebaze damswre xalxs gamoeTxova, maSinve saWurvelmtvirTvelianad im tyisaken gaeSura, sadac marsela miefara. imis Zeb-naSi ori saaTi gaatara da versad ipova. bolos, moulodnelad, erT mSvenier mobib-ine velze gamovida, sadac ankara wyaroc moCxrialebda. am adgilis mSvenierebiT aRtacebulma aq moiwadina dasveneba da Tanac isa hqonda fiqrad, SuadRis cxare mzisagan Seefarebina Tavi. erTma cxeni da meorem viri saZovarze gauSva. Semdeg Cvenma faTerakis maZebrebma TavianT CanTaze ieriSi miitanes da ba-tonma da mosamsaxurem mSvidobiani musaafiT dauwyes Wama, rac ki CanTaSi sagzali moepovebodaT.

sanCom rosinants duSayi ar gaukeTa, radgan misi darbaislobisa da gulcivo-bis imedi hqonda da darwmunebuli iyo, am Tvisebas mTeli kordovis faSatebic ver Seuryevdnen da verafer cud saqciels ver afiqrebinebdnen. magram vai, rom mostyuvda. bedi da eSmaki aravis moasvenebs, da ai im eSmakma, (romelsac yovelTvis rodi sZinavs) imave velze iangvesel mejogeebs aki mTeli galisieli faSate-bis jogi ar gamoarekina; amaT Turme Cveulebad hqondaT, binaze mimavlebs, am karg balaxian da wylian alags unda SeesvenaT xolme. rosinantsac aki eSmaki SeuZvra da Tavisi jiSis gaarSiyeba moasurvebina! dainaxa Tu ara jogi, arc acia, arc acxela, arc Tavis batons daekiTxa da mswrafl koxta ToxarikiT faSatebisaken ken gaeSura. maT amJamad TiTqos Wamis survili ufro hqondaT, vidre arSiyobisa. an iqneb Cveni bedauris garegnoba ar moewonaT, Zalian ugulod miiRes igi, tlinke-bis yra da kbena dauwyes, kbilebiT mosarTavebi sul dauglijes, unagiri moaZvres da mTlad gaaSiSvles, magram misi marcxi amiT ar dasrulebula: rac faSatebma daakles, is mejogeebma Seusrules. ganzraxva gauges Tu ara,ñmiscvivdnen ubedur moarSiye rosinants da komblvbiT imdeni urtyes,fexebi maRla aafSekines. don kixotma da sanCom aseT yofaSa, rom dainaxes rosinants, ficxlav misaSvele-blad gaeqannen da am dros raindma saWurvelmtvirTvels uTxra:

_ megobaro sanCo, aSkarad Cans da mec vxedav, Cven axla raindebTan ki ara, raRac umaqnis brbosTan mogvelis brZola; amitom neba gaqes daurideblad momeSvelo, rom im umaqnisT samagiero gadavuxadoT rosinants ase TvaldaTval

86

Page 87: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

SeuracxyofisaTvis. _ ra saagieros gadaxdas brZanebT? _ miugo sanCom, _ Se dlocvilo, iq oci ka-

cia da Cven ki sul orni varT, an ufro marTali vTqvaT _ erTi da naxevari. _ me erTi vudri ass, _ Sehyvira don kixotma.meti krinti aRar dauZravs, xmali iZro da Seutia mejogeebs. am magaliTiT

waqezebuli sanCo gagulisda, gamxnevda da patrons Tan mihyva. pirveli SeteviT erT mejoges don kixotma ise magra sTxliSa xmali, rom tyapuWi gauWra da mxaric karga blomad CaaTala; axla meores daupira dartyma. magram mejogeebs TiTqos SercxvaT, imdens rom sul ori kaci ase kadnierad epyroboda, komblebi aiRes, mWidro alyad Semoertynen faTerakis maZebrebs da ise marjved da gulmod-ginebiT dauwven tyepa, rom saqme male gauTaves. sanCom didxans ver gauZlo, meore Setevazedve miwaze gaiSxlarTa, magram vai, rom veraviTarma xelovnebam da simamacem veRarc don kixoti daifara marcxisagan, ulmobelma bedma ise ineba, rom igi swored Tavis rosinantis fexebTan dacemuliyo, radgan ux-eSi briyvebis xelSi kombals Turme aseTi ZalT hqonia. mejogeebma rom naxes _ cudi saqme CavidineTo, TavianTi jogi saCqarod moaquCes da swrafad gaudgnen gzas. faTerakebis ori maZiebeli ki metad savalalo mdgomareobaSi datoves.

am vai-vaglaxis Semdeg sanCo pirve li movida gons, da batoni rom Tavis axlos dainaxa, miknavebuli, mwuxare xmiT uTxra:

_ senior don kixot! hei, seniior don kixot?_ ra ginda, Cemo Zmao sanCo? _ imave mwuxare da miknavebuli xmiT hk-

iTxa don kixotma. _ ar SeiZleba axla mainc miboZoT Tqveni ferta blasis balzamis oriode ylupi,

xelTa maqvso, rom ambobdiT, iqneb damtvreul Zvlebsac ise argos, rogorc sxva Wrilobas rgebs?

_ vai, rom ar maqvs! _ wamoiZaxa don kixotma, _ is, rom mqondes, sawuxari raRa gveqneboda! magram, sanCo pansa, gaZlev mogzauri randis pa-tiosan sityvas, ori dRec ar gava, rom is balzami xelT meqneba da Tu ase ar iyos, xelebi damawydes.

_ ori dRe ar gavao! mere rogora ggoniaT, ramdeni dRis Semdeg SeviZlebT Cveni fexebis xmrebas? _ hkiTxa sanCo pansam.

_ imis mixedviT, ra yofaSiac axla var, magis Tqma darwmunebiT ar Semi-Zlia _ upasuxa dabegvilma raindma, _ magram unda vaRiaro, rom es ubedureba sul Cemi mizeziT SegemTxva. aba ra Cemi saqme iyo, rom jer raindad daulocav briyvsa da uzrdel xalxze viSiSvle xmali! brZolis RmerTma samarTlianad damsaja, raindTa wesebi, rom davarRvie. amitomac, Cemo megobaro sanCo, axla saWirod mimaCnia zogi ram iseTi Segatyobino, rac Cvens saerTo sargeblobas Seexeba: kvlav Tu naxo, rom Seuracxyofas vinme mdabio, umaqnisi da vigindara xalxi gvayenebs, maSin imis sapasuxod xmals me nu damaZvrevineb qarqaSidan, icode, rom pasuxis gacema Seni valia, rogorc gerCios, ise moepyar, imdeni urtyi, ramdenic mogesurvos. xolo, Tu raindebi moeSvelebian, maSin ki, _ maSin imaT daxvedras me movaxerxeb. xom ici, aTasi magaliTi gidevs win, Tu raoden Zlieria Cemi mklavi.

ai, rogor gadidgulda Cveni sabralo seniori mamac biskaelze gamarjvebis Semdeg, magram sanCo pansa sul sxva azrisa iyo, vidre misi batoni, mas verafrad eWaSnika raindis naTqvami, ver moiTmina da upasuxa:

_ Cemo xelmwifeo! erTi mSvidobismoyvare kaci gaaxlavar da, RvTis madliT, isic vici, rom Cemi Seuracxyofa yvelas unda vapatio imitom, rom coli da Svilebi

87

Page 88: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

masxedan kiserze, maTi rCenis da aRzrdis movale var. amitomac darwmunebuli unda brZandebodeT, rom Tqvenis nebarTviT, _ me xom CemdaTavad amis ufleba ara maqvs, _ arasodes xmals ar amoviReb arc raindze, arc ukanasknel vinme glexze da amieridan meored mosvlamde rac ram CemTvis Seuracxyofa visme mouyenebia, an kvlav momayenebs, an kidev, axla mayenebs, mdidaria, Tu glax-aki, raindia, Tu glexi, _ yvelasaTvis yvelaferi mipatiebia.

es, rom gaigona, misma batonma ase uTxra:_ darwmunebuli, rom viyo, sunTqva ar SemexuTebodes da gverdebis tkivili

didxans laparaks, ar damiSlides, sanCo, me dagimtkicebdi, Tu rarig uvici xar imaSi, rasac ambob, aba erTi mipasuxe, Se gadabrjnilo codvilo bedi, aqamdis, rom xels ar gviwyobda, im bedma uceb, rom Cvensken piri moibrunos da CvenTa survilTa gafarfaSebuli ialqnebiT, erT-erT im kunZulze mogvaqrolos, me, rom ukve miTqvams SenTvis, aba miTxar, ras moimoqmedebdi, Cemgan dapyrobil kunZuls, rom miRebdi? mis marTvas gonivrulad gana SeiZlebdi, rodesac arc raindi xar da arc imad gaxdomas cdilob, rodesac saWirod ar migaCnia Sens SeuracxmyofelT samagiero gadauxado, da arc Zala gaqvs Seni samflobelo daicva? nuTu aqamdis ar ici, rom axlad dapyrobili qveynis mcxovrebT mSvidobian bunebaze yofna ar SeuZliaT, ucxo batonobas Znelad eCvevian, mudam mzad arian TavianTi dammonebelni Zirs dascen da Tavisufleba ukan daibrunon. nuTu fiqrob, Seni orguli xalxis marTva-gamgeobisaTvis arc sibrZne iqneba SenTvis saWiro, rom Tavis daW-era icode, arc gabeduleba, rom Tavs dacema SegeZlos da arc simamace, rom mtris mogerieba moaxerxo?

_ eg sibrZne da simamace, iqneb weRan gamomdgomoda, roca mejogeebi Tavs dagvesxnen, _ miugo sanCom, _ axla ki, Raribi kacis patiosnebas geficebiT, merwmuneT, yvela sibrZnesa da qadagebas rame malamo mirCevnia. aba, erTi, wamodeqiT rogorme da miSveleT rosinanti avayeno, Tumca samarTliT Rirsi ar aris kacma amisaTvis izrunos, es marcxi sul misi wyalobiT ar dagvemarTa? aseT afur-futebas misgan vin ifiqrebda me gona, CemsaviT mSvidi da mokrZalebulia-meTqi. tyvilad ki ar aris naTqvami _ kaci Zneli sacnobiao, da am wuTisofelSi sando ar arisao im saswaulis Semdeg, Tqve, rom amas winaT is viRac ubeduri raindi daa-marcxeT, iseTi gamarjvebis Semdeg gana vifiqrebdi, rom Cvens beWebs ase Cqara amdeni komblebis tyapa-tyupi aedineboda?

_ Sens beWebs kidev ra uSavs, _ miugo don kixotma, _ mag yofas SeCveulia, Cemi unda vTqva, rom Cems beWebs sinabafesa da holanduri wminda tilos meti jer ara mihkarebia-ra; Cems zurgs es komblebi didxans ar daaviwydeba. me, rom ara vfiqrobde, magram ras vambob, me, rom namdvilad ar vicode, rom yvela ubedureba raindisaTvis aucilebelia, rom Cveni wodebis xvedri yvelafris atana da moTminebaa, - javrisa da sircxvilisagan aqve gavTavdebodi.

amaze meabjrem upasuxa _ Cemo batono, Tu aseTi marcxi raindebis Wirnaxuls Seadgens, erTi mi-

brZaneT, RvTis gulisaTvis, mTeli weliwadi aqvT xolme egeTi Wirnaxuli, Tu marto mkis dros? me mgonia, weRandeli WirnaxulisTana, rom ori moimkaT, mesame Wirnaxulis momkas ki veRar moveswrebiT, Tu RmerTi Tavisi uleveli lmobierebiT ar Se gvewia.

_ imasac nu daiviwyeb, Cemo megobaro sanCo _ uTxra don kixotma, _ rom mogzauri raindebi aTasgvar saSiSroebas da ubedurebas elian yoveldRe, magierad mudamdRe imperatorebad an mefeebad gaxdomis SemTxvevac eZleaT. me rom axla tkivilebi ar miSlides, mravali raindis ambavs gaimbobdi, TvianTi mklavis Zal-

88

Page 89: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Ronis meoxebiT samefo taxti, rom moupovebiaT. mere kidev swored is raindebi ar-aviTar marcxs ar yofilan miridebulni, zog maTgans saSineli ubedurebac gadax-dena. ai, mamaci amadis galeli, Tavis mosisxle mters grZneul arkalaiss Cauvarda xelSi, da am arkalaisma Tvisi sasaxlis ezoSi igi boZze mkra da aRviris gaorkece-buli TasmiT orasjer miartya. erTi uCinari, magram didad sarwmuno mwerali kidev gviambobs, rom raindi febosi, erT cixe-darbazi ezoSi RalatiT samgle xaroSi Cavardnili, SeupyriaT, xelfexSekruli bnel sardafSi CaugdiaT, aq misTvis Tovlisa da qviSisagan gakeTebuli raRac iseTi saWmeli uWmeviaT, rom kinaRam ar momkv-dara da vin icis kidev ra daemarTeboda, Tu erT gamoCenil jadoqars, mis did mego-bars, sabralo raindTaTvis droze ar eSvela da im bneleTidan ar gamoeyvana. aseTi ambebis Semdeg, Cemo sanCo, mec SemiZlia yvela marcxi avitano, rac im pa-tiosan kacebs autanoT. miT umetes, rom, rac Cven axla dagvemarTa, maT imaTze uaresic gadaxdeniT. amasTan isic unda icode, rom Sen, Tu rac xelSi iaraRi mogxvda, imiT dahkode vinme, aseTi Wriloba dakodils srulebiTac ar Seuracxyofs. Cxubisa da orTabrZolebis kanon-wesebSi es Zalian garkveviT aris nTqvami; iq sweria `xarazma, rom visme kalapoti daartyas, Tumca kalapoti xisac aris, _ mainc ar SeiZleba iTqvas, rom kaci, vrac kalapoti moxvda, namdvilad joxiT nacemao~. amitomac nu ifiqreb, sanCo, rom weRandeli Cveni cema Seuracxyofas gvayeneb-des. sulac ara. Cvens weRandel mtrebs komblebis meti ara hqondaT-ra, uimisod ki isini erT nabijsac ver gadadgamen, da rogorc maxsovs, arc erTs maTgans xmali an xanjali ara hqonia.

_ gana damacades gamesinja, vis ra iaraRi hqonda, _ miugo sanCom, _ ise damiSines komblebi, rom Cemi tisonis amoReba Zlivs movaswar; imaTma cema-tyepam TvalT damibnela da muxlic momekveTa. mas aqeTa var gaSxlarTuli da wamodgoma jerac ver momixerxebia axla imisaTvis ada mcxela, vifiqro _ Seu-racxmyo-meTqi im cemam, Tu ara mxolod vgrZnob: am cemam bloma tkivilebi dammarTa da es tkivilebi iqamdis mexsomeba, sanam beWebidan ar momSor-deba.

_ Zmao sanCo, _ uTxra don kixotma, _ mainc unda icode, am wuTisofelSi iseTi tkivili ar aris da iseTi ubedurebac ar arsebobs, rom misi gaxseneba drom ar gaaqarvos da sikvdilma ar gankurnos.

_ gmadlobT nugeSisaTvis! _ miugo sanCom, _ neta vicode, Tqveni azriT, imaze meti ubedureba da tkivili ra iqneba, rac marto dro gaaqarvebs da sikvdili gankurnavs? kargia kidev, Tu Cemi Wriloba imnairi gamodga, rom malamos orma dadebam moarCinos; ase mgonia, mTeli qveynis saavadmyofoTa malamoebic ver dagvayeneben-meTqi fexze.

_ geyofa, sanCo, eg abdaubda laparaki da wuwuni. ubedurebas gaumagrdi, Zala moikribe: Cemgan aiRe magaliTi, __ uTxra don kixotma. __ modi, erTi vnaxoT, rosinanti rogorRa aris. am saSinel brZolaSi, mgonia, im sabralosac Cvenze magrad moxvda.

_ gasakvirveli aq araferia. viTom ratom ar unda moxvedroda? gana is ki mogzauri merani ar aris? _ miugo sanCom. _ me marto is makvirvebs, rom Cemi viri saRsalamaTi gadarCa. mas erTi bewvic ar Camovardnia, Cven ki mTeli tyavi gagvaZvres.

_ sanCo, udides ubedurebaSi bedi erT gasaval kars mainc datovebs xolme, _ uTxra don kixotma. _ axlac swored as moxda: rosinanti, rom dagviziana, sam-agierod viri Segvinaxa da igi mimiyvans me romelime cixe-darbazamdis, sadac Cems Wrilobas uwamleben. kidev amasac davumateb, rom virze jdomisaTvis ar-

89

Page 90: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

avin damZraxavs. maxsovs sadRac wamikiTxavs, rom moxuci sileni, sicilis mxi-aruli RmerTis baxusis mamobili da gamzrdeli, asbWovan qalaqSi mSvenier virze koxtadmjdari Sevidao.

_ kargia, Tu vileniviT koxtad jdoma SeiZeliT, _ warmoTqva sanCom. _ sworad jdomasa an nagvis tomarasaviT debaSi didi gansxvavebaa; Tqven ki, mgo-nia, axla sxvarigad mogzaurobas ver moaxerxebT.

_ amaze don kixotma upasuxa: _ sanCo, brZolaSi miRebul Wrilobas mxolod Cveni amaRleba SeuZlia da

damcireba ki arasodes, magram amaze laparaki gavaTavoT, _ nu ki mekamaTebi, aramed wamodeqi rogorime da frTxilad Sens virze Semsvi, rogorc sjobdes. Semdeg aqedan daviZraT, udaburs alagas Ramem ar mogviswros.

_ raRac maxsovs, brZanebdiT xolme, mogzauri raindebi did siamovnebas hpoveben udabur adgilas cis qveS Ramis gaTevaSio da es dad warmatebad miaC-niaTo, _ uTxra pansam.

_ marTalia, esec xdeba, _ miugo don kixotma _ isini Rames agre aTeven, rodesac gamijnurebulni arian, an sxvanairad Ramis gaTeva ar SeuZliaT; iseTi rain-debic yofilan, rom mTeli wlobiT romelime gamoqvabul kldeSi ucxouriT. sicxe-yin-visagan da cudi darisagan yovelgvari siduxWire da Sewuxeba autaniaT da yve-laferi ise momxdara, rom maT satrfos araferi codnia, erTi reTi raindi amadisi iyo, romelmac beltenebrosi dairqva, penia pobres kldovan kunZulze ganmartovda da iq, axla kargad ar maxsovs, rva Tve dahyo, Tu rva weliwadi. magram ramdeni xanic ar unda yofiliyo, saqme imaSia, rom gulisvard orianisagan erTi ubralo wye-nis mizeziT im kunZulze karga xans icxovra, magram, gveyofa, avCqardeT, sanCo, nuRar movucdiT, rom Sens virsac rosinantiviT axali ram faTeraki daemar-Tos.

_ iqneb amjerad eSmakma veRar gviximandros, _ uTxra sanCom.da ocdaaTjer amoioxra, samocjer vai-viSi Tqva, asocjer SeCveneba SeuTvala

Tavis dabegvis mizezT da am vai-vaglaxiT, rogorc iyo, wamodga, fexze, dadga, magram welSi ki veras gziT ver gaimarTa, _ osmaluri SvildiviT mokakuli darCa. am yofaSi mas viri unda daeWira, Seekazma da rosinantic wamouyenebia. mere ra mdgomareobaSi iyo es sabralo. ena, rom hqonoda, vai-viSSi da wyevla-krulvaSi batonsa da mis msaxursac gadaaWarbebda. sanCom erTica da meorec, rogorc iyo, moaxerxa da bolos don kixoti virze Sedo, rosinanti kurtans ukan gamoaba, vir-sac sadave dauWira da barbaciT iqiTken gaemarTa, saiTac Saragza eguleboda. bedma axla TiTqos wyalobiT gamoxeda Cvens faTerakis maZebarT, erTi milic ar hqondaT gavlili, rom funduki gamouCndaT gzaze, rac don kixotma (da ara san-Com) danaxvis umal cixe-darbazad miiRo. sanCo umtkicebda, fundukiao, magram misi batoni cixedarbazs gaiZaxoda; sanam eseni erTmaneTs daarwmunebdnen, sadavo saxls kidec miadgnen. sanCom mTeli Tavisi qaravani pirdapir ezoSi Seiy-vana da imas aRar dagidevda, funduki iyo is, Tu cixe-darbazi.

Tav i XVI

imis Sgsaxex, Tu ra SeemTxva maxvilgonier idagos fundukSi, cixe-dar-bazad, rom moeCvena

mefundukem don kixoti, rom viris kurtanze gardigardmo gadebuli

90

Page 91: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dainaxa, sanCos hkiTxa, am kacs ra damarTiao? sanCom miugo: mas iseTi aravi-Tari faTeraki ar Seyria, mxolod Cemi batoni kldidan Camogorda da cota gverdebi itkinao. mefundukes coli, Tavis xelobis miuxedavad, gulCvili adamiani iyo, da sxvisi ubedurebiT advilad gaimsWvaleboda xolme. maSinve raindis natkenebis Sexvevas mihyo xeli da Tanac Tvisi qali miiSvelia, romelic, Cvens Soris, rom eTq-vaT, lamazi qali iyo. am fundukSi erTi asturieli mosamsaxure gogoca hyavdaT _ saxegatyapnili, cxvirgaWyletili, kefabrtyeli, cali TvaliT brma da meoriTac wirpliani. Tumca unda iTqvas, rom misi aRnagoba faravda yvela am nakls: mTels am mSve-nierebasTan es gogo metad dabali iyo. mere iseTi msxvili da mogrexili beWebi hqonda, rom TiTqos imaTi simZimiT weli ver gaeSala; sul mokuzuli dadioda da met wilad Zirs icqireboda. es mSvenieri arsebac movida mefundukis qalis saSvelad da orivem erTad don kixots sxvenSi metad cudi logini gauSales; es sxveni, rogorc etyoboda, adridanve Tivis Sesanaxi adgili unda yofiliyo. amave sxvenSi don kixotis loginis maxloblad erTi mejorec dabanakebuliyo; imas Tavis logini kurtnebisa da Culebisagan gaekeTebina da don kixotis loginze bevrad moxerxebulad iyo gamar-Tuli. don kixotis logini oTxi gaurandavi ficrisagan Sesdgeboda, maRal-dabal torika fexebze iyo Seyenebuli da zed sazafxulo sabnis sisqe gauwewavi matylis naali eg iseTi fafuki, rogori fafukic iqneboda, riyis qviT rom yofiliyo gatenili; sabanic iseTi gaxokili iyo, rom liTonisas ufro hgavda, vidre matylisas; naals zevidan iyo gada-farebuli kidev tilos zewari, albaT kameCis tyavisa. sabani ki iseTi mtkice qsovilisa iyo, rom moclili kaci mis Zafebs erT saaTSi advilad daTvlida.

ai, aseT saSinel loginze daawvines don kixoti, da maritornesis mier (ase erqva asturiel gogos) damzadebuli malamoTi Wraqis bund sinaTleze rainds movla dauwves. mefundukis colma da misma qalma Tavidan fexebamdis raRac malam-oTi zela dauwyes don kixots da mis tanze, rom mravali dalilebuli adgili naxes, sanCos uTxres, es Seni batoni nacems ufro hgavs, vidre saidanme Camovardnil-sao.

_ cema ra brZanebaa, _ miugo sanCom, _ saca dagorda, im kldes mravali amoSverili wveti hqonda da, ra Tqma unda, ramdenic aseT wvets daecemoda, imdeni Rubi unda gasCenoda.

amasTan daumata:_ diasaxliso, moiReT mowyaleba, egeb eg malamo cota CemTvisac dainar-

CunoT. mec rogorRac weli mtkiva._ gana Senc Camovardi? hkiTxa diasaxlisma._ ara, ki ar Camovvardi, _ miugo sanCo pansam. _ Cemi batoni, rom kldeze

srialiT wamosuli davinaxe, mTeli tani ise Semerya, iseTi tkivili vigrZen, TiTqos aTasi joxi damartyes-meTqi.

_ sakvirvelic ar aris, _ warmoTqva mefundukis qalma, _ sizmarSi ramden-jerme minaxavs, viTom maRal koSkidan vvardebi, movsrialeb da Zirs ki ar davcemulvar; mere, roca gamomRviZebia, iseTi moSlili vyofilvar xolme, TiTqos marTla saidanme Camovvardniliyo.

_ ho, swored mec egre var, seniora, _ miatana sanCom _ sakvirvelia, arc sizmrad momCvenebia, axlandelzedac ufro fxizlad viyavi, magram mainc Cemi ba-toni don kixotiviT tani RubebiTa maqvs aWrelebuli.

_ ra hqvia am kabalieros? _ hkiTxa asturielma gogom maritornesma._ don kixot lamanCel.i es erTi im saukeTeso mamaci da saxelovani mogzaur

raindTagania, romelic odesme yofila qveyanaze, _ miugo sanCo pansam._ mogzauri raindi raRaa? _ kvlav ikiTxa gogom.

91

Page 92: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ Zalian uvici vinme yofilxar, dobilo, egeTi ubralo ram ara gcodnia, _ mogzauri raindi, me Sen mogaxseno, iseTi kacia, rom, axla vTqvaT joxebiT mibegves, meore wams, xedav, xelad imperatoroba miiRo; dRes rom mSieri da sacodavi ram aris, xval, gaxedav _ oTxi saxelmwifos mefe gaxda, da im oTxSi, romelsac unda, erT-erTs Tavis saWurvelmtvirTvels uboZebs.

_ maS eg rogor momxdara, rom aseT did kacs emsaxurebi da aqamdis ubralo sagrafoc ki ar giWiravs xelSi? _ hkiTxa diasaxlisma.

_ magis saSovnelad jer dro ara gvqonia, es saqme ase swrafad rodi keT-deba, _ miugo sanCom _ jer xom sul erTi Tvea, rac vmogzaurobT da faTerakebs daveZebT, magram samagiso jer ara Segvxvedria-ra. xom mogexsenebaT, xSirad kaci erTs eZebs da sul ki sxvasa poulobs, magram erTi ki RmerTma mogvxedos, Cemi batoni don kixoti am sens moarCinos, da mec ar davSavde, Torem, me Sen mogaxseno, Cems imedebs espaneTis saukeTeso samTavroSic ar gavcvli.

Tavis loginSi mwoliare don kixoti am laparaks didis yuradRebiT ismenda, axla cota wamoiwia, diasaxliss xeli nazad gamoarTva da uTxra:

_ mSveniero da patiosano mandilosano, merwmuneT, SegiZliaT Tqveni Tavi bednierad CaTvaloT, rom cixedarbazSi CemisTana pirovneba miiReT. imazg aras vityvi, Tu me vina var, radgan vici, rom Tavis qeba adamians amcirebs, magram Cemi saWurvelmtvirTveli getyviT, vinca var. me mxolod amas davZen, rom Tqvens Cemdami samsaxurs saukunod davixsomeb da vidre cocxali var, Tqveni madlobeli viqnebi. zraarss, rom ar enebebina, _ dumata man da Tan diasaxlisis qals nazad Sexeda, _ da Cemi Tavi erTi momxibvleli mSvenierebis mqone mtar-valisaTvis ar daemonebina, romlis saxels axla CurCuliT warmovTqvam, maSin iqneba am qalwul mSvenier Tvalebs SeeboWaT Cemi Tavisufleba.

mogzauri raindis am sityvebma diasaxlisi, misi qali da keTili maritornesi metad gaaoces. ise ara esmodaT-ra, TiTqos raindi berZnulad elaparakeboda maT, mTeli laparakidan madlobisa da zrdilobis mets verafers mixvdnen da, radgan aseT laparaks Cveulni ar iyvnen, xan erTmaneTs Sexedavdnen gaocebiT, da xan rainds ucqerodnen, viT raRac saocar adamians. mainc TavazianobisTvis don kixots soflur mefundukuri kiloTi madloba gadauxades da diasaxlisi Tavis qaliT TavisTvis wavida, xolo maritornesma malamoTi zela dauwyo sanCos, romelsac es Tavis batonze nakleb ar sWirdeboda.

axla saWiroa vTqvaT, rom maritorness mejorisaTvis piroba mieca im Rames masTan qeifi gaewia, roca saxlSi yvela miyuCdeboda da patronebic daiZinebdnen. es keTili qali Turme pirobas arasodes ar gastexda, Tunda igi sadme daburul tyeSi mowmis dauswreblad yofilo micemuli; pirobasac viTom imitom icavda, rom Tavs Tavs namdvil aznauris qalad sTvlida, da Tu fundukis mosamsaxuris xarisxamde iyo Camoyvanili, amas, rogorc amboben, mxolod bedis simuxTles da duxWir mdgo-mareobas abralebda.

don kixotis viwro, okrobokro, torika da muxTali sawoli sxvenis Sig SesavalSi karTanve idga. sanCo TiTqmis imis gverdiT miwva Wilobze da misi sabanic Zuis qsovils ufro gavda, vidre matylisas, xolo mejore imaTze cota moSorebiT Tavis ori gaukeTeso joris kurtnebsa da Culebze gawoliliyo. es mejore oci mSvenieri joris pa-troni iyo da arevaloel mejoreebSi mdidar kacad iTvleboda, rogorc amas am ambis damweri mowmobs, misi kargi nacnobi da zogierTis sityviT naTesavica. unda mo-gaxsenoT, rom sad hamet benenheli, Cans, metad sindisieri, cnobismoyvare, gamocdili da wesieri istorikosi yofila, rac iqidan dasturdeba, rom aseT wvrilman da umniSvnelo ambebze laparaks ar Takilobs, dumiliT ar uvlis gverds; dae, mis-

92

Page 93: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gan aiRon magaliTi zogierTma seriozulma istorikosebma, romlebic ise zereled da mokled mogviTxroben RirsSesaniSnav ambebs, rom, SeiZleba iTqvas, arsebiT saganzedac ki aras ityvian xolme da daudevrobiT, veragobiT Tu uvicobiT mTavar Sinaarssa da saqmis viTarebas samelnis fskerSi stoveben. aTasjer dRegrZel iyos `tablante de rikamontes~ damweri da im meore wignisac, romelSic graf tomilia-sis sagmiro ambebia aRwerili. ra sinamdviliT da garkveviT aqvT yvelaferi moTxro-bili!

maS ase, vubrundebi ra Cems moTxrobas, unda mogaxsenoT, rom mejorem jorebs meorejer dauyara saWmeli, sxvenze avida da piriani maritornesis molodinSi kurtnebze miwva. wamliT gaTuTxnuli da malamoTi Sexveuli sanCo agreTve miwo-liliyo da sabanSi magrad gaxeuli cdilobda rogorme Tavis gverdebis tkivilebs gahyuCeboda da daeZina. don kiotsac agreTve gverdebis tkivilisagan gakrToboda Zili da kurdReliviT TvaldaWyetili loginSi iwva. mTels saxlSi didi siCume da sibnele sufevda, mxolod erTi raRac uxeiro sanaTuri fundukis Sesaval karebTanRa bJutavda.

am mimtknarebulma siCumem Cveni raindis sneul gonebaze metad Zlier imoqmeda da uimisodac mudam im fiqrebSi myofs, rac ki odesme Tavis wignebSi waekiTxa _ da yvela misi ubedurebis mizezic eg iyo, _ axla iseTi axirebuli fiqrebiT aueso Tavi, rogoric ki SesaZlebeli iyo mis areul tvinSi gaCeniliyo. Tavisi Tavi axla erT Cinebul cixe-darbazSi warmoidgina (radgan yvela samikitno, sadac ki is moxvdeboda cixe-darbazad eCveneboda xolme), da moeCvena, ram mefundukis qals, anu sxvanairad, rom eTqvaT, am cixe darbazis patronis qals, misgan moxi-bluls, Seuyvrda igi da RamiT mSoblebisagan farulad masTan dasawolad wamovida. am axirebuli fiqrebiT moculi metad SiSobda da wuxda, cTunebas ar daeZlia da Tavisi gulisvardis dulsinea toboselis moRalate ar Seqmniliyo. mainc ki gunebaSi fici dasva, dulsineasTvis ar eRalata, Tundac mis sacTuneblad TviTon dedofli jinevra Tavis gamdeli kintanionis TanxlebiT mosuliyo.

amasobaSi, sanam am sisuleleebze fiqrobda, dro midioda da Cveni raindis-aTvis is bediTi saaTic dadga, rodesac mejoresTan pirobisamebr maritornesi unda mosuliyo. maritornesma sityva ar gastexa da perangis amara, fexSiSveli, CiTis xil-abandiT Tavwakruli, fexakrefiT moipareboda mejoresTan, romelic, rogorc ukve vTqviT, raindisa da saWurvelmtvirTvelis mezoblad sxvenze ganisvenebda. jer karebSi ar Semosuliyo, rom don kixotma misi fexis xma gaigona. Tavis dalurjebul, malamoebiT Sexveul tans da dabegvil gverdebs ar dasdia. mswrafl qveSagebSi wamojda da orive xeli gaSala, rom momxiblavsa da norC mzeTunaxavs moxveoda. sunTqvaSexuTuli, Tavis mijnurTan frTxilad da Cumad mimavali maritornesi, sibnelis gamo, aki moTla don kixots ar Cauvarda gapyrobil xelebSi; raindma magrad moxvia xeli da SiSisagan xmagakmendili gogo Tvis xawolze daisva. imis Ramis perangs, rom Seexo, friad unazes da fafuk abreSumadac ki miiRo igi, Tumca iseTi msxvili tilosi iyo, rom tomrebisaTvis gamodgeboda. majebze daxveuli SuSis mZivebi uZvirfasesi margalitis samajurebi egona. misi Tma, cxenis fafars, rom moagonebda adamians, arabeTis pitalo oqromkedad warmoidgina, brwyinvalebiT mzis sxivebs rom daabnelebda, xolo, qalis sunTqva, nivriani xaSis suni rom as-dioda, don kixots muSkambris surnelebiT utkbobda ynosvas. erTi sityviT, mas ise egona, rogorc Tavis wignebSi waekiTxa, rom mTavris mSvenieri asuli mosuliyo mZ-imed dakodili raindis sanaxavad: amgvarad gamoTayvanebul rainds veraferma auxila Tvali: verc Sexebam, verc sunTqvam da verc zogma ramem, rac im gogos gansakuTrebul Tvisebebs Seadgenda da mejoris garda sxva yvelas gulisrevas mo-hgvrida; piriqiT, Cvens rainds egona TviTon siyvarulis qalRmerTs ikravda gulSi, am

93

Page 94: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ocnebiT mibnedili, magrad exveoda mas da tkbili da nazi xmiT eubneboda:_ o, rogor minda, mSveniero da saxelovano banovano, suliTa da guliT mad-

loba gadagixadoT im gamouTqmeli netarebisaTvis, axla, rom vgrZnob, odes Tqvens saocar mSvenierebas vucqeri; magram bedma, mudam, rom keTilSobil adamianebs sdevnis, damtvreuli da Ronemixdili Camagdo am loginSi da bevric, rom mindodes, aw ar ZalmiZs Tqvens survils Cemic SevuTanxmo, magram vai, rom am SeuZleblobas meorec zed erTvis da es meore ufro udidesia. es is ficia, ubadlo dulsinea tobosels, CemTa farulTa ganzraxvaTa erTaderT mbrZanebels, rom davude. geficebiT, win, rom es ar SeRobebodes, iseTi uxeiro mogzauri raindi rodi gamovdgebodi, im daufasebeli ganZiT da bednieri SemTxveviT ar mesargebla, Tqveni uzomo gulkeTiloba rom axla Cems xelT xdis da uangarod mTavazobs.

maritornesi SiSisagan caxcaxebda. don kixotis xvevnaSi misi mdgomareoba autaneli iyo. raindis mWevrmetyvelebas sul ar ugdebda yurs da xmagakmendili rac Zali da Rone hqonda, cdilobda rogorme xvevnidan gamosxltomoda. ama-sobaSi mouTmenlad momlodine Cvenma mejorem, romlisaTvisac codvil gulisTq-mas Zili gaefrTxo, maritornesis sxvenze amosvla da don kiotTan misvla gaigona. eWviT aRelvebuli kurtnebadan wamodga, damTxveuli raindis sawolTan fexakrefiT miipara da yuradRebiT ucdida, maTi saubari riT gaTavdeboda. ase, egona, as-turielma gogom momatyua da sxvaSi gamcvalao, magram, ra dainaxa, maritor-nesi yovelnairi RoniT scdilobda don kixots xelidan gamohglejoda da is ki, rac Zali da Rone hqonda, ebRauWeboda mas, rayifis ase Ti alersianoba verafrad eWaSnika da Tavisi tlanqi muSti erTi iseTi sTxliSa arSiy rainds ybaSi, rom piri sisxliT auvso. gaSmagebulma mjorem esec ar akmara sawolze auvarda, sakinZSi xeli staca da muStebiT yvela gverdi saTiTaod dauTvala. uamisodac torika sawolma aseTi simZ-ime veRar aitana da mTlad CaifuSa, amisgan gamoRebulma grialma mefunduke gamoaRviZa; is mixvda, rom es maritornesis rame oini unda yodiliyo, metadre xmamaRla daZaxebazedac, rom ar gaagona. am ganzraxviT mefunduke wamodga, saCqarod sanTeli aanTo da iqiT gaeSura, saidanac griali moesma. gogom, rom Tavis gaSmagebuli patronis fexis xma gaigona, metad SeeSinda, radgan misi cxare xasiaTi nacadi hqonda da SiSisagan acaxcaxebuli iqve mSvidad mZinare sanCo pansas loginze zRarbiviT moikrunCxa dasamalavad. zed datanebaze mefundukec avida sxvenze da daiRriala:

- sada xar, Se kaxpav! es albaT Seni oinbazoba iqneba!am Rrialma sanCo gamoaRviZa, mucelze raRac simZime igrZno da raki jer

gamourkveveli iyo, majdajunis dawola egona. aqeT-iqiT cxare muStebis qneva daiwyo da am muStebis bevri wili sabralo maritorness xvdeboda. moTminebidan gamosulma amasac yovelgvari sircxvili daaviwya, samagavro cema dauwyo san-Cos da amiT Zaauneburad mTlad gamoafxizla igi. raki axla kargad igrZno, rom scemdnen da is ki ver gaego, vin scemda da risTvis scemda, Cveni saWurvelmtvirTveli sawolze wamojda, maritorness xeli waavlo, da maT Soris erTi iseTi mZvinvare da Snoiani bRlarZuni Seiqna, qveyanaze, mgonia, msgavsi ar momdgariyos. mejorem mefundukis sanaTuris mkrTal Suqze SeamCnia, rom mis mijnurs udirad epyrobodnen, don kixots Tavi aneba da maritornesis misaSveleblad gaeSura. mefundukec iqiT gaeqana, magram gogos misaSveleblad ki ara, aramed mis dasasjlad, radgan mTeli am vaivaglaxis erTaderT mizezad imasa sTvlida. an-dazisa ar iyos: ZaRli katas mivardao, kata Tagvsao, Tagvi Toksao, Toki joxsao _ swored ase moxda, _ mejore sanCos mivarda, sanCo maritorness da oTxive ise gulmodgined iqnevdnen xelebs, rom erT wamsac ar Cerdebodnen. amasobaSi me-

94

Page 95: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

fundukis sanaTuric Caqra da axla yvela moqmedi piri sibneliT moculi ganurCevlad da alalbedze iqnevda muSts da, visac ki xvdeboda es muSti, misas arc tanisamoss indobda da arc xorcs.

aki ise moxda, rom amave Rames im fundukSi wesierebis erTi damcveli, toledodan wamosuli santa hermandadas qamandari Camomxtariyo. amas, rom is sakvirveli vai vaglaxi moesma, aiRo Tavisi Rirsebis gamomxatveli niSnebi, mokle kverTxi da Tunuqis yuTi, Cumad avida sxvenze da SesZaxa:

_ SesdeqiT, saxeliTa marTlmsajulebisaTa, santa hermandadas saxeliT gibrZanebT, SeCerdiT!

yvelaze uwin igi bedSav don kixots waawyda. ubeduri loginis nangrevebSi Cavardniliyo da gonebamixdili piraRma egdo, qamandarma wverSi xeli waavlo da ramdenjerme daiZaxa `daexmareT marTlmsajulebas! ~ magram, ra naxa, rom mis mier daWerili kaci ar inZreoda da ugono iyo, moklulad CasTvala da oTaxSi my-ofi danarCenebi mkvlelebad miiRo. am eWviT moculma ufro cxared daiyvira:

_ karebi da yvela gasavali CaketeT, rom aqedan gasvla aravis SeeZlos, aq kacis mkvleloba mouxdeniaT!

am yvirilma gaSmagebul moCxubarT SiSis zari dasca, yvelani moscildnen erTmaneTs da mswrafl Sewyvites brZola. mefunduke saCqarod Tavis oTaxisaken gaipara, maritornesma Tavis sakuWnaos miaSura, mejore aforiaqebul kurtnebze gawva, alagidan marto sabralo don kixoti da sanCo ver daiZrnen. maSin qaman-darma don kixotis wvers xeli uSva, Zirs Cavida sanTlis asanTebad, rom isev sxvenze asuliyo da borotmoqmedi daeWira, magram mTel am saxlSi erTi naper-wkalic versad ipova, radgan mefundukes ganzrax fundukis karebze anTebuli faranic ki gaeqro; amitom qamandari iZulebuli Seiqna keraSi nakverCxali moeZebna da sanaTuri Zlivs-ZlivobiT imiT aenTo.

Tav i XVI I

sadac aRwerilia, Semdgomi auracxeli gaWirveba, mamacma don kixotma da misma erTgulma xaWurvelTmtvirTvelma rom ganicades fun-

dukSi, romelic rainds, Tavis saubedurod, cixe-darbazad miaCnda

patara xans ukan don kixoti gons movida da ra xmaTac winadRiT iangvesel mejogeebisagan geerdebdamtvreuli, ketebis velze mdebare, eZaxda Tavis saWurvelmtvirTvels, axlac imave mwuxare xmiT mimarTa mas:

_ Cemo megobaro sanCo, gZinavs? gZinavs, sanCo, Cemo megobaro? _ ra eSmaki damaZinebs? _ gaexmaura sevdiani da brazmoreuli xmiT

sanCo. _ ra damaZinebs, rodesac mTeli jojoxeTis eSmakebma amaRam CemTvis moicales!

_ arc ki styui, mjera! _ daiZaxa don kixotma. _ RmerTsa vficav, an me ara gamegeba-ra, an es cixe-darbazi moxibluli da mojadoebulia. unda giTxra, Cemo sanCo, magram ara, jer damifice, rom, rasac axla vityvi, vidre cocxali var, da Cemi sikvdilis Semdegac saidumlov Seinaxav.

_ geficebi. - warmoTqva sanCom._ fici imitom CamogarTvi, rom qveyanaze visime pativRirsebis SebRalvas

arafris gulisaTvis ar vindomeb, --- uTxra don kixotma._ raki davifice, kidec avasruleb, Tqvens sikvdilamdis sul Cumad viqnebi da

95

Page 96: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

RmerTma inebos, rom xvalve gavTavisuflde am ficisagan, _ miugo sanCom._ sanCo, gana ise cudad gepyrobi, rom agre Cqara gsurs Cemi sikvdili? _

hkiTxa don kixotma._ imitom ki ara, rom cudad mepyrobi _ miugo saWurvelmtvirTvelma; _ didx-

ans raime saidumlos Senaxvis unari ara maqvs, TiTqos, meSinia didixnis debiT kuWSi ar damilpes-medqi.

_ asea Tu ise, mainc Sens siyvaruls ufro vandob, sanCo, Cems saidumlos, vidre Sens zrdilobas, Cemo megobaro, _ uTxra don kixotma, _ icode, rom amaRam sakvirveli ram SememTxva, iseTi ram, rom SemiZlia imiT viamayo kidec; magram sityvebi, rom tyuilad ar davxarjo, mokled getyei: am ramdenime wamis win cixe-darbazis batonis asuli, metad morTul-mokazmuli da gulis warmtacad mSvenieri, qveyanaze toli rom ara hyavs, malviT movida CemTan. mis garegnul mSveniere-baze, mis Wkuis simkvircxleze da TvalTaTvis sxva uCinar siturfeze ra giTxra? radgan maTze fiqrs veridebi, meSinia, dulsineasTvis micemuli erTgulebis aRTqma ar davarRvio. mxolod imas getyvi, rom zenas SeSurda Cemi esdeni bedniereba da an es cixe-darbazia mojadoebuli (rac ufro swori unda iyos): rodesac im turfasTan saamo da samijnuro saubari gavabi, erTic vnaxoT, saidanRac erTi uxalavi goliaTis uzarmazari muSti damatyda. is muSti gasaSterebeli RoniT mTxliSa Sig ybaSi da piri sisxliT amivso, mere Cemi wamieri simunjiT isargebla da imaze uaresad gamTela, guSin, rom Waki jorebis mejogeebma rosinantis mouTmenlobiT saqme dagvmarTes. amis Semdeg ar SeiZleba eWvi ar viqonioT, rom am cixe-darbazis patronis asulis mSvenierebis saunje vinme jadoqar mavrsa aqvs Cabarebuli da igi saCemod ar aris gaCenili.

_ ueWvelia arcñsaCemod, _ daatana sanCom, radgan rodesac Tqven eg ubedureba dagemarTaT, swored im drosve oTxas mavrzedac metni damecnen da ise damiziles da momiqnes tyavi, rom imasTan SedarebiT guSindeli mejogeebis komblebi naz Ritinad CaiTvleba. magram erTi es mibrZaneT, batono, nutav im am-bavs sagangebo da iSviaT SemTxvevad rogora TvliT, rdesac aseT saZagel yofaSi CavardiT. Tqven kidev ra giWirT, viRac saocar da Seudareb mzeTunaxavs mainc exveodiT; vai Cemi brali, rom saSineli muStebis meti ara migemira da imis metic, mgonia, Cems sicocxleSi araferic ara mergeba-ra! ubeduri adamiani var; mec SemaCvenos RmerTma da dedaCemica, rom qveyanaze gamaCina! arc raindi var da arc odesme raindad yofna mifiqria, magram, dalaxvros RmerTma, yvela vai-vaglaxSi raindze mets me mityapuneben.

_ gana Senca gcema vinmem? _ gakvirvebiT hkiTxa don kixotma._ nuTu ar momixsenebia es TqvenTvis? mec SemaCvenos RmerTma da Cemi

gasagisic! _ gaimeora sanCom. _ axla magas ar gelaparakebodiT!_ Cemo megobaro, magas nu inaRvli, _ uTxra don kixotma, _ im uebar

fierabrasis balzams axlave gavakeTeb da Tvalis erT daxamxamebaSi orives mog-varCens. amasobaSi qamandarma, rogorc iyo, lampari aanTo da weRan, rom mok-luli kaci egona, imis sanaxavad wavida. sanCom, rom perangis amara, Tavze xel-saxocwakruli usiamovno saxis kaci sxvenze Semosuli dainaxa, Tavis batons hk-iTxa:

_ batono, es vin modis? mojadoebuli mavri xom ar aris da amitom xom ar modis, rom xelebi eqaveba, da rac mTeli gverdebi SegvrCa, isic unda dagvimtvrios? _ ara, es mavri ar iqneba, _ miugo don kixotma, _ mojadoebulis danaxva ar SeiZleba.

_ Tu danaxva ar SeiZleba, _ gaawyvetina sanCom, _ sagrZnobeli Zalianac ki

96

Page 97: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

iqneba, Cemi zurgi da beWebi amas amboben da sxvisa ki ra mogaxseno. _ ratom ggonia, sanCo, rom Cemi beWebi ukeTes mdgomareobaSi iyvnen,

magram mainc es imas rodi niSnavs, rom es kaci uTuod mojadoebuli mavria, _ uTxra don kixotma.

qamandari maTTan mivida da metad gaukvirda, don kixoti da sanCo erT-maneTTan ase mSvidad, rom maslaaTobdnen.

don kixoti mainc gulaRma gaSotili iwva da, ise iyo dabegvili da malamoebiT SeboWili, rom moZraoba ar SeeZlo. qamandari mivida masTan da hkiTxa: _ rogora xar, keTilo kaco?

_ Tqvens adgilze, rom viyo, ufro zrdilobianad vilaparakebdi, _ miugo don kixotma. _ TqvenSi gana agre gulubryvilod elaparakebian mogzaur rainds, Se uzrdelo da tutuco?

qamandari iseTi vinme rodi iyo, rom viRac sacodavi kacisagan aseTi uxeSi qceva gulgrilad aetana, ver moiTmina da gabrazebulma don kixots TavSi lampari sTxliSa, zeTic zed gadaasxa, da darwmunebuli, rom Tavi Suaze gauCexa, sxvenidan saCqarod Zirs Cavida. irgvliv isev wyvdiadi gamefda.

_ Cemo batono aki giTxariT, mojadoebuli mavria meTqi, _ Tqva sanCom _ igi, albaT, saunjes da Zvirfas ganZeuls sxvas unaxavs da CvenTvis ki muStebisa da lampris TxleSis meti ara emeteba-ra.

_ TiTqos egrec aris, _ upasuxa don kixotma, da aseT grZneulebTan Serkineba ar gamogvadgeba. mxolod ici ra, sanCo, grZneulebis avi saqcieli arc ki unda viwyinoT, radgan uxilavi arsebani arian da veraviTari RonisZiebiT ver davinaxavT, raTa magieri gadavuxadoT. sanCo, Tu SegiZlia wamodeqi da cixe-dar-bazis gamgebels cota zeTi, Rvino, marili da sakmeveli sTxove. iqneb is uebari balzami Sevamzado. unda gamogityde, mgonia, Zalian mWirdeba axla is balzami; im raRac moCvenebam, rom Wrilobebi momayena _ sisxlis denam metad dama-susta.

ris vai-vaglaxiT da xvneSiT wamodga sanCo loginidan da bnelSi xelebis ce-cebiT mefundukis mosaZebnad gaemarTa, _ qamandari iqve atuzuliyo, yurs ugdebda, rom Seetyo, ra moaxdina misma nasrolma lamparma. sanCo, rom gavida karebSi, zed SeeCexa mas, da raki sibneleSi ver gaarCia, vin iyo, uTxra:

_ mowyaleo batono vinc unda brZandebodeT, gTxovT wyaloba moiRoT da cotaodeni marili, Rvino, zeTi da sakmela balaxi gviboZoT. CvenTvis es imtom aris saWiro, rom mTels qveyanaze uwarCinebulesi mogzauri raindi unda movarCino, _ am saxlSi dabudebul grZneul mavrisagan mZimed aris dakodili.

es rom qamandarma gaigona, Wkuaze Semcdarad CaTvala xanCo, mainc raki kidec Tendeboda, Cavida, fundukis kari gaaRo da saWureelmtvirTvelis sTxo-vari mefundukes gadasca. mefundukem yvelaferi misca sanCos, rasac iTxovda. sanCo, rom sxvenze dabrunda, rainds Tavi xelebze daebjina da tkivilsa Cioda. es tkivili imisagan iyo, rom lamparis dartymas misTvis Sublze ori didi kopi daesva da sxva vneba ki ra mieca-ra, xolo, mas, rom sisxli egona, is lamparis zeTi iyo. Sub-lze rom gadasxmoda da weRandeli aliaqoTisagan gamoxeTqil ofls Sig areoda.

raindma sanCos motanili yvela masala qvabSi Cayara, aaduRa, da roca moiguneba, mzad ariso, imis Casasxmelad SuSa moiTxova; radgan, radgan mTel im saxlSi SuSa ar moipoveboda, imiT dakmayofilda, rom mefundukem muqTad Tunuqis WurWeli aCuqa, lamparSi zeTis Casasxmelad, rom xmarobda. raindma moduRebuli wamali am WurWelSi Caasxa, zed ormocjer `mamao Cveno~ waiduduna. mravali sxvadasxva Selocva warmoTqva, yvela am locvis sityvaze pir-

97

Page 98: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

jvari gadawera wamals da igi mTlad momzadebulad CaTvala. am seirs sanCo, me-funduke da qamandari daeswrnen. rac Seexeba mejores, igi iq aRar iyo. Cumad adrianad gasuliyo jorebis mosavlelad, rom amiT egeb wuxandel ambavSi Tavis monawileoba daefara. raindma, rom balzamis momzadebis wesi Seasrula, misi ue-brobix gamocda maSinve moindoma da rac WurWelSi ar Cavida, TiTqmis naxevari Careqis odena, erTianad dalia. dalevis umal saSineli gulisreva daemarTa da, rac ki ram kuWSi hqonda, sul erTianad amoanTxia; Tanac saSineli ofli daasxa. maSin moiTxova _ loginSi CaewvinaT, kargad daexuraT da marto daetovebinaT. Txovna ausrules da Cvens gmirs mTeli sami saaTi magrad eZina. roca gamoiRviZa, ise kargad igrZno Tavi. savsebiT darwmunda, fierebrasis balzamis damzadeba mcod-niao. raki aseTi saswaulmoqmedi wamlis mcodned daigula Tavi, srulebiT daarx-einda, rom amiridan SeZlo friad axirebul da saxifaTo faTerakebs Tamamad gaday-roda, da araviTar Setakebas, brZolebsa da cema-tyepas aRar Sepueboda.

don kixotis ase swrafad morCena sanCom marTla saswaulad CaTvala, da, mowyalebasaviT Txova _ neba daerTo, is mainc daelia, rac qvabSi CarCeniliyo. nebarTva, rom miiRo, orive xeli waavlo da lamis erT ylupad gadaylurWa TiTqmis imdenive, rac weRan TviTon don kixotma Sesva. albaT saWurvelmtvirTvelis kuWi raindis kuWze magari iyo, rom dalevis umal, vidre Rebinebas daawyebinebda, sanCos iseTi gulzidoba, kuWis tkivili da Wvlebi autyda, rom egona, es aris, aRsas-rulis dRe damidgao, da ise saSinlad itanjeboda, rom simwriT SeCvenebas uTvlida wamalsac da im borot sulsac, vinc mas es wamali daalevina. don kixotma, rom sanCo aseT yofaSi dainaxa, dinjad uTxra:

_ sanCo, me mgonia, agre imitom itanjebi, rom mogzaur raindad dalocvili ara xar, marTla da, rogorc maxsovs, es balzami marto raindebisaTvis aris gamosadegi.

_ RmerTma Cemi Tavic daswyevlos da Cemi mSoblebisac! _ daiknavla san-Com, - Tu ki egec icodiT, raRa jandabisTvis masmevdiT?

bolos wamalma gaWra, orive mxridan iseTi swrafi da Seuwyveteli dena dae-marTa, rom razedac iwva da rac exura, Wilobi da xamis sabani, mTlad gadasayreli Seiqna. civi ofli daasxa da gulisreva iseTi magari zidebiT hqonda, damswreT ego-naT, ai, es aris suls Tan amoayolebso. am yofam or saaTs gastana da bolos, roca moeSva, sanCom Tavis batoniviT ukeTesoba ki ar igrZno, piriqiT, ise moeSva da gaitana, rom sunTqva ZlivsRa SeeZlo da fexzedac veRar dgeboda. xolo don kixotma, raki mTlad kargad da tanmrTelad igrZno Tavi, maSinve faTerakebis saZebnelad wasvla moindoma, radgan, rogorc mudam, se axlac yoveli wamis us-aqmod gatareba pasuxsagebel saqcielad uTvlida Tavis Tavs. igi fiqroba, rom aq misi uqmad yofniT qveyanas didi vneba mouvidoda da yvela davrdomilsa da ubedurs misi mfarveloba da Semweoba daugviandeboda. amasTanave, raki Tavisi balzamis uebrosac gaigo, ufro metad moswyurda faTerakebi, radgan yovelgvar marcxsa da Wrilobas aRarafrad agdebda. am mouTmenel mdgomareobaSi raki Cavarda, adga, Tavis xeliT rosinantis Sekazma. sanCos virs kurtani daadga, sanCos tanisamosis Cacma uSvela da virze Sesva, cxens aRviri amosdo da zed moajda. am dros ezos kuTxeSi miyudebul mevelis fiwals mohkra Tvali, mivida, aiRo da sabrZolo Subis magivrad xelma daiWira.

am Cveni raindis mzadebas didi yuradRebiT ucqerodnen vinc ki imJamad fundukSi imyofeboda, _ ase ociode kaci iqneboda, _ da metadre mefundukis qali iyo gaocebuli, radgan aseTi ram Tavis sicocxleSi ar enaxa. raindsac agreTve Tvalebi sul imisaken eWira da xamuS-xamuS kidec amoioxrebda xolme: raze

98

Page 99: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

oxravda _ es marto TviTon icoda: mefundukis colsa da maritorness ki, im RamiT raindis dabegvil tans wamlebiT, rom uzeldnen, es oxvra tkivilebis kvnesad miaCn-daT.

roca oriveni TavianT bedaurebze Sesxdnen, uceb don kixotma fundukis karebTan Seayena cxeni, mefunduke moixmo da medidurad uTxra:

_ batono cixe-darbazis gamgebelo! didi da mravali samsaxuri gamiwieT am Tqvens cixe-darbazSi, rasac, vidre cocxali var, ar daviviwyeb. iqneb SeviZlo sam-agiero samsaxuri mec gagiwioT. miTxariT, Tu mteri gyavT vinme, an Tu odesme, romelime Tavxeds ram uwyeninebia TqvenTvis, _ me imaT Tqvens samagieros ga-davuxdi. Tqven kargad uwyiT, rom Cemi wminda movaleoba _ sasjelis misjaa yvela borotTa da moRalateTaTvis, sustTa da davrdomilTa mfarveloba da Sewevnaa. aba Tqvens wesierebas kargad daekiTxeT, Tqveni warsuli gaixseneT, da Tu vizedme gulzviadada xarT, pirdapir miTxariT, da Cemi raindobis wodebas geficebiT, yoveli Tqveni survili samarTliani iqneba da arc erT Tqvens Seuracxmy-ofels dausjelad ar davtoveb.

- batono raindo! - amgvaradve dinjad da medidurad upasuxa mefundukem. _ vmadlob RmerTs, rom Cems SeuracxmyofelTaTvis samagieros gadaxnas Tqven-gan ar vsaWiroeb, imitom, rom amas TviTon mec kargad movaxerxeb. mxolod imas gTxovT, gamiswordeT, rac qeri aWameT Tqvens cxensa da virs da rac TviTon Tqven daxarjeT fundukSi. uamisod aqedan aravin midis xolme.

- rogor Tu! - Sehyvira don kixotma, _ nuTu fundukia?- diax, fundukia da didad saxelganTqmulic, _ mego mefundukem.- sakvirvelia, rogor Sevcdi, _ Tqva don kixotma, _ aqamdisac cixe-darbazi

megona, magram ra gaewyoba? raki funduki fofala, gTxovT momitevoT, rom eg Tqveni moTxovna Tqveni nebiTve unda uaryoT da Tqvens movaled unda davrCe. fulad gadaxda ar SemiZlia, radgan saraindo kanonebs ver davarRvev: Cems dReSi arsad wamikiTxavs, rom mogzaur raindebs sadme fundukSi fuli gadaexadoT. saRi goneba da masTan droisagan dakanonebuli Cveuleba gvamcnebs, rom mogzaur raindebs yvelgan muqTad unda gaumaspinZldnen im mZime Sromas samadlo-belod, romelic faTerakebis ZebnaSi maT mogzaurobas Tan axlavs: dRedaRam, zamTar-zafxul, qveiTad Tu cxenosans mSier-mwyurvals, sicxe-siciveSi da, dasas-rul, yvela am qveynierebis vai-vaglaxis mourideblad.

- eg ra Cemi saqmea, _ Seelaparaka mefunduke, _ me sxva ara vici-ra, Cemi vali gadamixadeT; muqTad arc aravis vaWmev da arc vasmev.

_ Tqven friad gauTleli da saZageli mikitani yofilxarT! _ SeuZaxa don kixotma. pasuxi aRar daacada, dezi hkra rosinants, Tavis ocnebiTi SubiT dae-muqra mefundukes da ise gamovida gareT, SeCerebac ver moaswres. raindma is ki veRar gaigo, sanCo Tan gamohyva Tu ara. raki batoni gaiqca, mefundukem danaxarjis TxovsanCo did uarze daudga da umtkicebda, rom misi azriT imasac iseTive upiratesoba hqonda, rogorc namdvil rainds, gabrazebuli mefunduke aTas muqaras eubneboda, magram sanCo mainc Tavisas giZaxoda da Tavis batonis, saraindo wodebas hficavda _ arc erT maravediss ar gadavixdi, Tundac amisTvis sicocxlis daTmobac damWirdeso, ar msurso, ambobda igi, momaval droTa saWurvelmtvirTvelTaTvis sawyevrad gavixado Cemi saxsenebeli da Cemi sulmok-leobiT Cveni wodebis arsebiTi upiratesoba Sevlaxoo.

sabralo sanCos bedis ukuRmarTobas am fundukSi oTxi segovieli matylis mwewavi, sami gaiZvera kordoveli menemse da kidev oric seviliis bazrisubneli vireSmaka dalali moyvana _ yvelani metad xumara, dardimandi da oinbazi biWebi

99

Page 100: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

iyvnen. eseni TiTqos windawinve SeTqmuliyvnen, uceb sanCos mivardnen, viridan CamoaTries, erTi maTgani mefundukis sabnis motanad gaiqca, sabralo sanCo sa-banze dades da radganac alayafis kari metad dabali iyo da imaT oins dauSlida, ukana farTo ezoSi gaitanes, sadac cis meti safari ar iyo, sabnis napirebi daiWires da maRla srola dauwyes, swored ise rogorc karnavalis dros studentebi ZaRlis maRla sroliT Seeqcevian xolme.

sabralo saWurvelmtvirTvelma iseTi saSineli yvirili morTo, rom am yvirilma misi batonis yuramde miaRwia. rainds jer egona, zenarsma raRac axal faTeraks gadamkidao, magram rodesac Tavis msaxuris xma gaarCia, maSin ki mswrafl moatriala cxeni da fundukisaken ficxlav daaoTxa igi. karebi daketili daxvda. axla ezos kedels dauwyo gars rbena, egeb saidanme Sesuliyo, magram Sesavali, rom versad ipovna, kedelTan SeCerda, am dros uceb Tvali Seaswro sanCos haerSi afren-Cafrenas, ise koxtad da moxdeniT, rom ueWvelad gaecineboda Tu qajiviT gabrazebuli ara yofiliyo. gaSmagebuli raindi axla kedelze gadacocebas apirebda, magram ise iyo dabegvili da araqaTgaclili, rom cxenidan Camosvlasac ver ax-erxebda. raki ezoSi Sesvlis Rone gadauwyda, imiTRa moioxa guli, rom im amgdeb xalxs kalmiT auwereli uSveri lanZRva-gineba daayara da yvelas xmalSi iwvevda, magram isini mis lanZRvasa da saWurvelmtvirTvelis Rrialze mxolod icinodnen da mxiarul TamaSobas ganagrZobdnen. bolos, guli, rom moioxes da qanci gauwydaT, moeSvnen am TamaSs. sanCo, xan rom lanZRavda da xan ki emuqre-boda, Zirs dauSves, Tavis wamosasxamSi gaaxvies da ase uRvTod nawvalebi virze Sesves.

gulmtkivneulma maritornesma sanCos tanjva-wvalebT gulnatkenma, saC-qarod Widan axladamoRebuli civi wyali miutana. sanCom xelada pirze miiyuda Tu ara, don kixotma ficxlav dauyvira:

_ ras Cadixar, Svilo sanCo, RvTis gulisaTvis, eg wyali ar dalio. nu dalev, Torem mokvdebi. gana ar ici, rom saswaulTmoqmedi balzami maqvs da sul oriode ylupi gangkurnavs?

sanCom Tavis batons almacerad SeubRvira da ufro xmamaRla gaexmiana:_ Cemo batono, nuTu dagaviwydaT, rom raindi ar gaxlavarT wuxelis, rac

erTi bewvi Signeuli gadamirCa, uTuod gindaT, isic amomanTxevinos. eg Tqveni raRac dardubala sasmelia, eSmaksa da qajs SeunaxeT, me ki Tavi damanebeT.

es uTxra da xelada xarbad moiyuda, magram, ra igrZno, wyali iyo, ficxlav piridan moiSora da maritorness cota Rvino sTxova. am, mTeli dedamiwis pirze ugulkeTilesma adamianmac, ubadruki garegnobis miuxedavad qristianuli sikeTiT gamsWvalulma, Txovna maSinve ausrula, Tavisi fuliT uyida da moutana. Rvino, rom dalia, sanCom mekares WiSkari gaaRebina, Tavisi viri magrad Sequsla da fun-dukis ezodan gamovida _ metad kmayofili, rom xasiaTis simtkicem ar uRalata da mefundukes danaxarji ar gadauxada; imas ki aRarafrad agdebda, rom gverdebiT gadaaxdevines, rasac edavebodnen, _ magram ra uSavda, im bolo xanebSi mis gverdebs aseTi samagieroebi uimisodac xSirad xvdeboda. saubedurod samgzavro CanTa mefundukem Tavis danaxarjSi dainarCuna, magram sanCo iseTi aCqarebiT wavida, es danakargi verc ki SeamCnia. is rom gaistumres, mefundukem karebis magrad daketva daapira, magram misma mxiarulma stumrebma ar daanebes _ iseTi biWebi rodi iyvnen, rom simxdalisa rame scodnodaT: don kixoti ki maT maSinac ver SeaSinebda, TviT mrgvali magidis raindic rom yofiliyo.

Tav i XVI I I

100

Page 101: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sadac moTxrobilia sanCo pansas saubari mis batonTan dakidev saambod friad RirsSesaniSnavi sxvadasxva faTerakebi

sanCo ZlivZlivobiT Tavis batons wamoewia da ise araqaTgamoleuli iyo, rom ZlivsRa erekeboda virs. don kixotma rom am mdgomareobaSi dainaxa, uTxra:

_ Cemo keTilo sanCo, axla srulebiT davrwmundi, rom es cixe-darbazi, an, Tu ginda, funduki, ueWvelad mojadoebulia, imitom, rom is borotni, sabniT rom gis-rodnen, vin unda yofiliyvnen, Tu ara moCvenebani an saiqiodan mosulni? amaSi miT ufro metad vrwmundebi, rom, rodesac Sens sacodav yofas vucqerodi, ezos SigniT rom gemarTeboda, sul imas vcdilobdi, ezoSi Semosasvleli adgili sadme mepovna da ver vpoulobdi. es kidev araferi; verc kedelze amovel, verc gadmovel da isic ki ver SeviZel, cxenidan Zirs Camovsuliyavi. cxadia, rom borotT mec mo-majadoves. es rom ar yofiliyo, gana gadamirCebodnen? Cems patiosnebas vficav, kedelze gadmosvla Tu SemZleboda an cxenidan Camosvla, iseTs ambavs davaRw-evdi im avazakebs, rom TavianTi saZagloba didxans xsovnebodaT. me imaT pir-dapir SevebrZolebodi, saraindo wesebs aRar mivxedavdi, aRar dagidevdi; raindi marto raindTan sabrZolvelad iSiSvlebs xmals, Tu kidev sxva rame axirebul SemTxvevaSi anu Tavis sicocxlis dasacvelad.

_ raindi var, Tu ara, _ miugo sanCom, _ Cems xelT rom yofiliyo, magieris gadaxdas mec movaxerxebdi; magram ubedureba is iyo, vera movaxerxe-ra. mainc SemiZlia davifico, isini arc moCvenebani iyvnen da arc mojadoebulni, ro-gorc Tqvena brZanebT, Cemo batono, aramed iseTive adamianebi iyvnen Zval-xorcianni, rogorc me da Tqvena varT. Zalian kargad mesmoda, erTmaneTs rom saxels eZaxdnen, rodesac haerSi maxtunavebdnen. erTs pedro martinesi erqva, meores tenorio ernandesi, TviTon mefundukes kidev _ xuan palomeke cacia. Tu kedelze ver gadmoxvediT da cxenidanac ver CamoxtiT, eg imitom rodi moxda, rom mojadoebuli iyaviT, aq sul sxva mizezia. RmerTsa vficav, batono da Zalian cx-adada vxedav, Cvens am faTerakebis Zebnas iseTi ubedurebiT, davasrulebT, rom imis Ronec gamogvecalos _ marjvena fexi marcxenisagan gavarCioT. am ugzo-ukvlo xetialsa da dRe-mudam vaisagan vuis Seyras, ukeTesi ar iqneboda, CvenTvis Sinisaken gavbrunebuliyaviT da Cveni saqmisaTvis mogvekida xeli? mapatieT me ubadruks, da merwmuneT, ase emjobineboda, mere axla mkis droc aris.

_ hoi, Se sabralov, Cemo sanCo! _ miugo don kixotma. _ ra miamiti xar da saraindo saqmeebis uvici! Cemo megobaro dadumdi da Cemi rwmena iqonie; imedi gqondes, mova dro, rodesac keTilSobili raindobis dauSretels brwyinvalebas Seni sakuTari TvalebiT dainaxav, erTi miTxar, im siamovnebas ra Seedreba, pa-tiosan brZolaSi rom Seni mteri damxobili naxo? aRiare, rom amaze umjobesi araferia.

_ magisi ra mogaxsenoT ar vici. _ miugo sanCom da is ki vici, rom, rac mogzauri raindebi SeviqeniT, _ ese igi, Tqven SeiqeniT, Torem me Cems Tavs Rir-sad ara vTvli aseT warCinebulTa dass vekuTvnode, _ mas aqeT Cven arc erTi br-Zola ar mogvigia im biskaelis damarcxebis garda, da isic xom imad dagijdaT, rom CaCqani mimsxvrieT da naxevari yuric zed miaWyliteT; danarCeni Cveni gamar-jveba imis meti xom ara iyo-ra, rom Cvens gverdebs muStebi da ketebi sety-vasaviT uraxunebdnen. amas Cems wilad im aramzada mojadoebulebisagan sa-banze frenac miumateT, es frena miT ufro samwuxaroa CemTvis, rom grZneulebs samagieros ver gadauxdis kaci da maS mec im siamovnebas srulebiT ver veRirsebi, rasac Tqven Cemo batono, mtris damarcxebas eZaxiT.

101

Page 102: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ sanCo, eg is lodia, me, rom guls mixuTavs da, ueWvelia, agreTve Senca, magram damSviddi, imedT maqvs, Cqara iseTi xmlis patroni Seviqne, veraviTari jadoqroba axlo veRar momekaros, iqneb ise moxdes, rom Cemi bedis varskvlavma is xmalic Camigdos xelSi, romelsac madisi atarebda im dros, rodesac mas mgznebare maxvilis rainds uwodebdnen. is xmali mTels qveyanaze uCinebulesi xmalia da, rac Rirseba giTxar, imis garda, samarTebelsaviT basria da veraviTari abjari, rac unda magari da mojadoebulic iyos, ver gauZlebs.

_ me im bedisa var, kidec, rom moipovoT is xmali, Sveba ar momecema _ miugo sanCom. - im Tqveni balzamis ar iyos, is xmali marto raindebisaTvis iqneba gaCenili, misi SovniT Cems zurgs, ueWvelia, muStebi mainc ar moakldeba.

_ eg SiSi Tavidan moiSore rogorme, sanCo, _ uTxra don kixotma; _ mo-mavalSi zena wyalobis TvaliT Senc mogxedavs.

Cveni faTerakis maZebarni, rom aseTi saubriT miToxarikobdnen, ucbad don kixotma Sors raRac didi mtveri dainaxa; es mtveri imaTken momqonda qars. don kixotma es mtveri dainaxa Tu ara, sanCos miubrunda da uTxra:

_ is wami dadga, Cemo megobaro sanCo, rodesac mTli qveyana dainaxavs, Tu ra sixaruls mimzadebda me bedi. dadga-meTqi, geubnebi is wami, rodesac Cemma mklavma ufro mometebuli Zala unda gamoiCinos da iseT RvawliT Seimosos, rom Rirsi Seiqmnas im ukvdav saxelovan wignisa, romelSic momaval saukuneTa samoZRvreblad Cemni saqmeni aiwerebian. xedav, sanCo, ager im did mtvris buqsa da koriantels? icode, is mtveri uTvalavi jarisagan aris adenili da jaric mTeli qveynierebis xalxTa jarebisagan aris Semdgari.

_ maS Tu agrea, ori razmi unda iyos, _ SeniSna sanCom, _ radgan ager meore mxareze iseTive mtveri moCans.

don kixotma ficxlav ukan moixeda, da ra dainaxa, sanCo marTals ambobda, metis meti sixaruliT aRivso, radgan srulebiT darwmunda, (magram Tu ara srulebiT, sxvanairad darwmunebuli is arasodesac ar yofila), rom ori didi laSqari erTmaneTis winaaRmdeg sabrZolvelad midioda. aq gasaocaric ara aris ra, Tu gavixsenebT, rom areuli goneba mis Tvalebs yovel wams uxatavda grZneulebs, jadoqrebs, TvalTmaqcebs, mijnurTa siSmages, brZolebsa da falavnobas, romelTa Sesaxeb moTxrobilia raindul romanebSi. is ki ara, mtveri ori pirdapir mimaval cxvris faris-agan adioda da mtvris sisqisagan oriode nabijze Tu gaarCevda imas kaci, Torem Soridan sul ara gairCeoda-ra. raki aseTi mtkice darwmunebiT eubneboda don kixoti, is mtveri jarebisagan aris adenilio, bolos da bolos, sanComac daijera da hk-iTxa:

_ axla Cven raRa unda vqnaT, batono? _ Cven ra vqnaT, mxari unda davuWiroT uRonoTa da davrdomilT, _ miugo

don kixotma _ magram, radgan kargi iqneba im mxedarTa saxelebi icode, romelnic axlav win warmogvidgebian. saWiroT mimaCnia giTxra, rom ai Cven pirdapir mo-maval laSqars didi imperatori alifanfaroni mouZRvis, trapo banis uzarmazari kun-Zulis mflobeli; xolo Cvens ukan momaval laSqars _ misi mteri garamantebis mefe pentapolin `damklavebuli~ winamZRvrobs, _ es meti saxeli imitom hqvia, rom br-Zolis dros marjvena xels iRliamdis daimklavebs da daikapiwebs xolme.

_ am mefeebs rad mosdiT Cxubi, an gasayofi raRa aqvT? _ hkiTxa sanCom. _ imitom, rom alifanfaroni gadabrjnili warmarTia; pentapolinis qali Seuy-

varda, gasaocari mSvenieri, magram qristiani. pentapolins ar unda warmarT mefes qali misces, vidre cru winaswarmetyvel mahmadis sarwmunoebas ar uary-ofs da Cven sarwmunoebas ar miiRebs.

102

Page 103: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ Cems wversa vficav, pentapolini marTalia, _ daiZaxa sanCom, _ mzad var misi mxare daviWiro, riTac ki SeviZleb.

_ magiT Sen mxolod Sens movaleobas Seasruleb, _ uTxra don kixotma: _ aseT brolaSi monawileobis miRebisaTvis saWiro ar aris uTuod dalocvili raindi iyo.

_ miT ukeTesi, _ miugo sanCom, _ es mec kargad mesmis, magram am Cems virs raRa vuyo? iseT alags sad davmalo, rom brZolis Semdeg povna advilad Sevi-Zlo. amiT omSi Careva ki uxerxulia, mgoni. amasTanac, veWvob, did omebSi virebs odesme monawileoba mieRoT.

_ marTali xar. _ uTxra don kixotma _ girCev eg Seni viri Tavis nebaze gauSva; kidec, rom dagekargos, sananuri ara geqneba-ra: gamarjvebis Semdeg imdeni cx-eni dagvrCeba rom advilad SeiZleba erTi bedauri airCio SenTvis. alifanfaronis jarSi iseTi sagangebo bedaurebi meguleba, rom vfiqrob lamis rosinantic davTmo-meTqi. axla yuri damigde sanCo, vidre es ori jari erTmaneTs Seebmis, vinc ki oriveSi SesaniSnavi raindia yvelas dagisaxeleb, da rom ufro advilad gaarCio TiToeuli calcalke. im borcvze avideT, iqidan ufro kargad davinaxavT orive razms.

asec moiqcnen Cveni gmirebi, borcvis wverze avidnen. mtvers rom ar dae-Sala, ori jaris razmad miCneul faras advilad gaarCevdnen. magram radganac raindi yvelas Tavisi sneuli gonebis TvaliT ucqeroda, imitomac srulebiT daufiqreblad daiwyo xmamaRla:

_ ager, sanCo, xedav im rainds, naTel-yviTeli iaraRiT, rom aris SeWurvili da farze ymawvili qali uxatia ferxTiT gvirgvinosani lomiT? is aris mamaci laurkalko, puente du platas mflobeli ager meore mxedari, oqros yvavilebian TaRSi rom zis da faris laJvardovan fonze sami vercxlis gvirgvini uxatia, is mrisxane mikokolemboa, kirosis didi hrcogi: mis marjvniv uzarmazar mxedars ver xedav? is aris mamaci brandabarbaran de boliCe sami arabeTis mbrZanebeli, javSnis nacvlad gvelis qerqi acvia da faris magier, rogorc amboben, im taZris rkinis kari uWiravs, sikvdilis Jams samsonma rom Zirs dasca filistimlelTa samagieros gadasaxdelad. axla, Tu meore mxares mixedav, dainaxav, rom am meore jars winamZRolobs jer aravis-gan Zleuli da yvelas dammarcxebeli timonel kark-xoneli, patroni axali biskaisa. mis abjars oTx fonad oqro, vercxli, sevadi da minanqari aqvs gadakruli. fars oqros kata umSvemubs, muq fonze gamoxatuli da qveS sami aso uweria m. i. u. es asoebi misi satrfos saxelis dasawyili asoebia, rogorc amboben, ubadlo mSvenieri miulinisa, hercog alfeniken del algarbes asulisa. axla ager im rainds mixede, did-Ronier taiWze, rom amxedrebula da Tavisi simZimiT welSi gaudrekia; TeTr-spetaki iaraRi asxia da uniSno TeTri fari uWiravs. esa xlad dalocvili raindia _ pier papini, safrangeTis mSveneba utrikis sabatonoTa seniori. ai, is moSorebiT kidev, cisfer laJ-vardovani iaraRi rom asxia da rkinis dezebs Wrelzolebian fexmard zebras gverdebSi urWobs, is nerbiis mZlavri hercogi espartafilardo del boskea, farze sat-acuris kona aqvs niSnad da kastilur enaze aweria devizi: `Cemi bed-iRblis kvali eZie~.

da ase, don kixotma Tavisi ocnebiT moCvenebul jarebSi bevri sxva raindic CamoTvala, da rogorc misi Seryeuli goneba uCvenebda, yvelas im saxiT xatavda da im ferisa da juris iaraRsa da far-xmals asxamda. Tavisi Wkua areulobis CagonebiT gatacebulma Seusvenebliv ganagrZo:

es jarebi, Cven win rom iSlebian, mravali erisa da tomisagan arian Semdgarni: ager is xalxi RmerTTagan qsantad wodebul tkbil mdinareTa wyals, rom svams da TviTon ki im mdinares seamanors eZaxis. maT Semdeg masilionis mind-vrebze mcxovrebi mTiulni arian; imaTSemdeg im xalxis mxedroba moCans, bed-

103

Page 104: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nier arabeTSi wminda oqros qviSas rom scris, maT iqiT isini arian, Termodonis mwvane napirebamde, rom binadroben da ianic, mraealgeari saSuaRJbiT, rom oqros qviSian paktols sZarcvaven. maT misdeven upiro da cru numidielni da mSvildosnobaSi ganTqmulni sparsni, mere arian rbenis dros marjved mebrZoli mi-dielni da parTielebi, arabni, TavianTi savele karvebiT, skviTebi, kaniT TeTrni da guliT mZvinvareni, eTiopebi, tuCebSi rom rgolebs iyrian, dasasrul, mravali sxva xalxic aris, romelTa saxis moyvanilobas cxadad vxedav da kargadac vcnob, ma-gram saxelebi ki aRar maxsovs. meore jarSi im xalxis mxedroba moCans, zeTisx-ilis xeebiT daCrdilul metisis broliviT ankara wyaros rom svamen, isinic _ oqros momtani taxos uxvi wyliT pirs rim ibanen da grildebian. isinic _ RvTaebrivi xexilis samkurnalo wyliT rom stkbebian, isinic _ tasteziis poxieri saZovrebiT uxvs velebs rom Telaven; isinic _ xeresis mindvrebze udardelad rom mxiaruloben, - mdidari lamanCelebic, oqrosferi puris TavTavis gvirgvinebiT morTulni rom arian; Zveli guTebis ukanaskneli STamomavalni, jaWv-javSanSi Camsxdari vaJkacebic, mdore mdinare pisuergaSi mobanave adamianebi, isinic _ Tavis uricxv farebs daklaknili gvidianis Sua mdebare noyier xaZovrebze rom mwyemsaven, isinic _ pireneis uR-ran tyeebsa da apeninis Tovlian mwvervalebze sicivisagan rom caxcaxeben, erTi sityviT, yvela xalxi da tomi, romelsac acxovrebs da kvebavs evropa.

RmerTo Cemo, yvela am xalxisa da qveynis CamoTvla vis SeeZlo, rasac don kixoti asaxelebda da xeldaxel, daufiqreblad, im gansakuTrebul Tvisebas aZlevda, rac sicruiT savse wignebidan hqonda amonakiTxi. sanCo guldasmiT usmenda mas da, rac ki SeeZlo, aqeT-iqiT acecebda Tvalebs, rom Tavis batonisagan dasaxelebuli raindi an goliaTi daenaxa, magram raki veravin dainaxa, abezarmosulma daiZaxa:

_ eSmakma ra miyos, Tu me aq an raindsa da an goliaTs visme vxedavde, maTi msgavsi ramec ki arsad Cans; guSindeli moCvenebisa ar iyos, iqneb yvelani eseni aCrdilebi arian da yvelaferi es jadoqrobaa?

_ nuTu Sens Wkuazeda xar sanCo? _ Seutia don kixotma. - gana cxenTa Wixvini da dafdaf-sayviris xar gesmis?

_ cxvrebis bRavilis meti araferic ara mesmis-ra, _ miugo sanCom. marTalsac ambobda, radgan axla imaT axlos swored cxvris ori fara iyo. _ me rogorc vatyob, sanCo, SiSisagan yvelaferi ukuRma geCveneba, _ uTxra

don kTxotma; _ sakvirvelic ar aris, radgan SiSi grZnobebs urevs adamians da grZnobaareuli ki namdvili saxiT veras dainaxavs. Tuki SiSs agre Zalian autacixar, ganze, gadeq da marto damtove, martoc movaxerxeb im mxares gadavwono gamarjveba romelsac mivemxrobi.

esa Tqva abjari moimarjva, rosinanti Sequsla da elvis siswrafiT qveviT daeSva.

_ Cemo batono, senior don kixot moicadeT, SesdeqiT! _ ukan mihyviroda sanCo. mamiCemis cxonebam _ cxvris farebia. RvTis gulisTvis, ukan dabrundiT! aba sad eSmakebSi xedavT mand raindebs, mxedrebs, cisfer farebs, katebs, sat-acurs da sxva jandabas; mand xom cxvrebis meti ara aris-ra; Tu RmerTi gwamT... aba, ras CadixarTo RmerTo, miSvele, me sabralos!

magram don kixoti veraferma SeaCera. igi xmamaRla gayviroda:_ mamacad, raindebo, didgul imperator pentapolin damklavebulis droSis

qveS mebrZolno yoCaRad! aq momyeviT da giCvenebT, rogor Cqara da advilad gadavuxado magieri mis mters, alifanfaron trapobanels!

am yviriliT Sig Sua faraSi Seagdo rosinants da sacodav cxvrebs Subis Zgereba dauwyo. mere iseTi gaSmagebiT ugmiravda imaT, TiTqos marTla Tavis

104

Page 105: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mosisxle mtersa musravso. mecxvareebma jer vedreba dauwyes _ cxvrebisTvis Tavi daenebebina, magram raki xvewniT vera gaawyes-ra, Surdulebi moixsnes da muStis odena qvebs zuzni auyenes. don kixotma imaT yuri sul ar aTxova, Tavis jaglags feTianiviT aqeT-iqiT atrialebda da Tan yviroda:

_ erTi meCvene sada xar, amayo alifanfaron! nuTu vera xedav, rom marto erTi raindi movdivar SeTan sabrZolvelad da am Cemi laxvriT kidec gaggmirav; xom ara ggonia, SegarCino, mamac pentapolin garamantels rom Seuracxyofa ginda miayeno?

amis Tqmaze Surdulidan natyorcni erTi iseTi qva moxvda, rom ori gverdi Sig mucelSi Seedrika, es rom igrZno, don kixotma moklulad anda mZimed daWrilad CaTvala Tavi, magram Tavis saswaulTmoqmedi balzami moagonda Tu ara, maS-inve jibidan amoiRo da moiwafa. jer ori ylupic ar gadaekra da piridan ar moexsna, rom meore qva mozuzunda, WurWeli mTlad miulewa, Sig nadgomi zed gadaasxa, ori TiTi dauJeJa da Tanac sami Tu oTxi kbili Caumtvria. pirvel qvas Tumca vaJkacu-rad dauxvda, magram meores ki veRar gauZlo da cxenidan Zirs Camovarda. es rom mwyemsebma dainaxes, mswrafl saSvelebad mividnen, magram mkvdariviT gaSxlarTuli, rom naxes, SeSindnen, Svidiode daxocili cxvari akribes, zurgze wamoikides da saCqarod iqidan aibargnen.

sanCo am Tavxedur vaJkacobas borcvidan ucqeroda, gamwarebuli wvers iglejda da im dResa da saaTs wyevlida, ra dRidanac bedma am giJi batonos msax-urad gaxada, da rodesac Zirs Camovardnili dainaxa da mwyemsebic iqidan wa-sulebi, borcvidan Camovida da batonTan mivida. raindi Tumca Tavis gonebazedac iyo, mainc metad cud yofaSi daxvda.

_ axla xom gaigeT Cemi simarTle, _ uTxra don kixots, _ gana ukan dabrunebas tyuilad gexvewebodiT? tyuilad giyvirodiT, jari ar aris, cxvrebis faraa meTqi?!

_ diax, _ miugo don kixotma, _ axla cxadad vxedav, ra oinebsac miSvreba is boroti, magram didi brZeni, yvelgan Cemi mdevneli jadoqari. icode, sanCo, grZneulebisa da jadoqrebisTvis metad advilia, rac undaT, is mogvaCvenon. ai axlac im Cemze gadakidebulma, im umsgavso kudianma - grZneulma winadve icoda, rom am brZolaSi didad gaviTqvamdi saxels da SuriT mtris jari cxvris fare-bad gadaaqcia Tu Cemi ara gjera da ginda gafanto Seni eWvebi da Cems simarTleSi darwmunde, agremc RmerTi giSvelis, aba Sen virze Sejeq da Cumad ukan gaedevne im tyuil farebs da aTvaliere, _ maSin TviTon dainaxav, rom karga manZils gascildebian Tu ara, maSinve namdvili raindebisa da mxedrebis saxes mi-iReben, swored iseTs, rigoradac weRan agiwere. magrim daica, ase ucbad nu wax-val, jer CemTvisa xarñsaWiro. modi, erTi, gamisinje ramdeni kbili Camimtvries br-ZolaSi? ase mgonia, erTi kbilic aRar SemrCa-meTqi.

am brZanebaze sanCo ise axlo mivida Tavis batonTan, TiTqos Sig pirSi unda CasZroboda, da es swored im dros moxda, roca balzamma raindis kuWSi Tavise-buri moqmedeba daiwyo. saWurvelmtvirTveli don kixotis ybebis gasasinjad daixara Tu ara, man iseTi saSineli boyini amouSva, rom rac ki ram mucelSi hqonda, yvelaferi Tofis gasrolis ZlierebiT amoanTxia, Sembrale saWurvelmtvirTvels wverebze Seasxa da sul Sig cxvirSi SeuxrCola.

_ yovlad wmidao RvTismSobelo! _ wamoiZaxa sanCom, _ es ra ambavia Cems Tavs, albaT ukanaskneli saaTi daudga am ubedurs, rom wminda sisxls an-Txevs.

magram roca kargad gasinja, feriT, suniT da gemoTi darwmunda, rom, rac

105

Page 106: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

imas sisxli egona, raindis muclidan amonanTxevi Zvirfasi balzami iyo. maSin san-Cos ise aeria guli, rom gulis Zmareba daemarTa, kuWi mTlad gadmoubrunda da Sig pirSi dauwyo don kixots nTxeva. raindma da saWurvelmtvirTvelma am mSve-niers yofaSi ramdenime wami dahyves da ise gawuwes erTmaneTi da ise apriald-nen, adamians egoneboda, orivesTvis margaliti SeuyriaTo.

am siamovnebis Semdeg gons, rom mividnen, sanCo virTan gaeqana, mC-vari rom amoeRo CanTidan Tavisi da don kixotis piris mosawmendad, magram CanTa virze aRar daxvda. eldisagan kinaRam Wkuaze ar Sescda. gineba da bedis wyevla daiwyo da bejiTad gadawyvita don kiotisaTvis Tavi daenebebina da Sin dabrunebuliyo, Tumca amiT jamagirsac kargavda da dapirebuli kunZulis odesme marTva-gamgeobazedac xels ibanda.

amasobaSi don kixoti fexze wamodga, marcxena xeli ybaze miido, rom piri-dan danarCeni kbilebic ar gadmoscvenoda, marcxena xeli waavlo iqve gverdze uZravad mdgom rosinantis aRvirs (ase wynari da erTguli cxoveli iyo is cxeni!) da ris vai-vaglaxiT saWurvelmtvirTvelTan mivida, TavCaqindruli da daRonebuli Tavis virs kiserze idayviT rom dabjenoda. metad Sewuxebuli rom naxa sanCo, don kixotma uTxra:

- sanCo, erTi kaci meoreze riT ukeTesobs, Tu ara imiT, rom erTi meoreze mets akeTebs? Cven, rom vai-vaglaxi gvatydeba Tavs, imas gvauwyebs, rom kargi dReebi Cqara dagvidgeba da bednierebasac male mivaRwevT. es imitom, rom qveyanaze yvelafers, kargsac da avsac, sazRvari aqvs. ramdenad ufro didxans viqnebiT bedisagan devnilni, imdenad ufro meti imedi unda viqonioT, rom bed-nierebas Cqara mivaRwevT. maS, Cemo megobaro, Sen Zalianac ar unda daRonde im ubedurebaze, rac me memarTeba, radgan im ubedurebaSi Sen araviTari mon-awileoba ara gaqvs.

_ rogor Tu monawileoba ara maqvs? _ Sehyvira sanCom, _ guSin rom sa-banze mafrendnen, is gana mamaCemis Svili ar iyo? dRes kidev sagzao avla-didebiT savse CanTa rom davkarge, sxvisa iyo da ara Cemi?

_ nuTu marTla dakarge? _ Sehyvira don kixotma. _ davkarge, diax, davkarge! _ miugo sanCom._ maS dRes Cven lukmasac ver CavidebT pirSi, Tqva raindma. _ diaxac ver CavidebT, _ wamoiZaxa sanCom, _ garSemo, am velze, balaxi

rom ar iyos da Tqvenc amis Zebnasa da arCevaSi gaostatebuli ar iyoT; aki brZaneT, gaWirvebaSi raindebi balaxiTac kmayofildebiano, metadre TqvenisTana bedSavi raindebi.

_ eg xom agrea, magram mainc axla erTi natexi Teiri an Tundac ubralo sofluri puris yua da zedac Sesataneblad oriode Sebolili sardini yvela im balax-bu-laxs mirCevnia, rac ki ram doqtor lagunas ganmartebiT dioskorids aqvs aRwerili. mainc, Cemo keTil, sanCo, _ uTxra don kixotma, _ eg mwuxareba ikmare, virze Se-jeq da gamomyev, wavideT. merwmune Cemo megobaro, yovladmowyale RmerTi, romelic haeris koRo-buzebis, Wiis matlebisa da wylis TavkombalebisaTvis zrunavs, keTilTa da borotTa zeda erTnairad awvimebs, marTalTa da codvilTa zeda mzis sxivebs Tanabrad pfens, is RmerTi, miT umetesad, Cvenc ar dagvtovebs misi wminda saxlis sadideblad mebrZolTa.

_ RmerTmani, Tqven mqadagebloba ufro SegferodaT, vidre mogzauri rain-doba, _ uTxra sanCom.

_ mogzaur raindebs yvelaferi unda codnodaT da yvelafris gakeTeba See-ZloT, _ miugo don kixotma, _ da Zveli drois raindebSi iyvnen iseTebic, rom

106

Page 107: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Saragzebze an samxedro banakebSi saqadageblad dadgebodnen xolme da iseTi simartiviT da codniT asrulebdnen am saqmes, TiTqos parizis universitetidan yofil-iyvnen doqtorebad gamosulebi. damijere, sanCo, jer arasodes momxdara, rom xmals kalami daeClungebinos an kalams xmali.

_ egre iyos, _ miugo sanCom. _ axla ki wavideT da vecadoT Ramis gasaTevi bina vipovoT sadme. RmerTma ki nu hqnas, kvlavac axal jadoqar mavrebs, axal moCvenebebs, an sabanze frenas da sxva jandabas wavawydeT. Tu ara da eSmak-sac wauRia yvelaferi. miwam miyos piri, Tu rame survili mqondes maTTan Sexvedrisa.

_ Svilo Cemo, RmerTi axsene, da saiTac ginda, wamiyvane, _ uTxra don kixotma. _ am jerobaze amaRamisaTvis binis moZebna SenTvis momindvia. ma-gram, jer erTi, moita Seni xeli da zeda yba gamisinje, miTxar, ramdeni kbili mak-lia; am alags metismet tkivilsa vgrZnob.

sanCom pirSi xeli Cauyo, yba Tavidan bolomdis gausinja don kixots da hk-iTxa: ~

_ am mxareze ramdeni kbili gqondaT, Tu gaxsovT! _ oTxi mTlad saRi, sibrZnis kbils garda, _ uTxra don kixotma._ da mere ara cdebiT? _ hkiTxa kvlav sanCom. _ aki geubnebi, Tu xuTi ara, oTxi mainc-meTqi, _ gaumeora don kixotma, _

imitom, rom arc erTi kbili ar amomiZvria da TavisTavadac ar amomvardnia, arc matls gamouxravs da arc sicives daufSvnia.

_ maS axla am mxareze, qveviTa ybaSi Tqvens mowyalebas ori da naxevari kbiliRa darCenia, zeviT ki _ aRarc mTvli da aRarc naxevari, aq yba isea gaswore-bula, rom nakbilevic aRara Cans, xelisgulebiT mosworebulia yvelaferi.

_ vai, Cems bedSavobas! _ javrianad Sehyvira don kixotma, roca saWurvelmtvirTvelisagan es samwuxaro ambavi moismina, _ kbilebis dakargvas xelis moWra merCivna, marjvenisa ki ara, riTac maxvili miWiravs unda icode, sanCo, rom ukbilo piri udolabo wisqvils miemsgavseba, kbili CvenTvis almasze Zvirfasia. magram raRas vazam, raki raindis samZimo cxovreba vitvirTe, yvela ubedureba udrtvinvelad unda avitano. maS daviviwyoT, Cemo sanCo, kbilebi da Cvens gzas gavudgeT. virze Sejeq da win gamiZexi, sadac ki wamiyvan dRes, yvelgan uaris uTqmelad mogyvebi.

sanCom gaugona don kixots da im gzas daadga, saiTac ufro imedi hqonda, raime RamisgasaTev binaze Cqara misuliyo. Tanac im Saragzas ar Sordeboda, sadac bevri xalxi daiareboda. raki nela midiodnen, radgan don kixots ybebis Zlieri tkivilis gamo Cqari siaruli ar SeeZlo. sanCom Tavisi dardisa da varamis gasaqarve-blad da batonis odnav gasarTobadac baasi gamarTa da mravali sxvadasxva am-bavi mouTxro, rasac Semdeg TavSi gavigebT.

Tav i X IX

sanCo pansas gonivruli saubari Tavis batonTan, mkvdar kacTanmomxdari faTeraki da agreTve sxva RirsSesaniSnavi ambebi

_ yvela es ubedureba, am ukanasknel dros rac dagvemarTa, rogorc vfiqrob, Cemo batono, _ eubneboda sanCo, _ RmerTma imitom dagvatexa Tavs, rom rain-dobis wess vuRalateT, Tqveni aRTqma ar aasruleT. aki sufraze im dromdis ar unda gagetexaT puri, arc dedofalTan gecelqaT da arc is danarCeni raRac CagedinaT, rac

107

Page 108: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

im celqobas mosdevs, vidre is malandrinia, Tu viRac mavri, kargad aRar maxsovs, imis CaCqans ar iSovnidiT.

_ Sen marTali xar, sanCo, _ miugo don kixotma, _ magram RmerTia mowame, rom eg aRTqma damaviwyda. aba, Senc swored imitom daisaje sabanze freniT, rom mag Cems aRTqmas Tavis droze ar momagonebdi xolme. mainc vecdebi, eg Cemi Secdoma gamovasworo, _ arc Tu Znelia, _ saraindo wesebi gvimZRvareben, rom yovelgvari codvis monanieba SesaZlebeliao.

_ gana me aRTqma damidvia rame? _ Sehyvira sanCom. _ aRTqma dagidvia Tu ara, eg sul erTia, _ miugo don kixotma, _ Sens Tavs im

braldebidan ver gamoixsni, viTomc Cemi codvebis Tanaziari ar iyo asea Tu ise, mainc saWiroa vecado rogorme bindisa gaviwmindo da Secdoma gamovasworo.

_ Tu agrea, _ uTxra sanCom, _ maS ecadeT Tqveni sityva im aRTqmasaviT ar daiviwyoT xolme, Torem vin icis, im moCvenebebs kidevac xalisma mouaros _ CemiT Seiqcion Tavi da vin icis, iqneb Tqveni mowyalebiTac, Tu meoredac wai-borZikeT rogorme.

Cveni faTerakebis maZebarni amgvari laparakiT ise gaerTvnen, rom Sua mindorSi dauRamdaT da aRar icodnen Tu im Ramis safari sad eSovnaT. uaresi Wiri kidev is iyo, rom orives SimSiliT kuWi uxmebodaT, radgan mTeli maTi sagzali dakargul CanTas Tan gahyva. am gaWirvebas isic zed daerTo, rom axla ocnebiTi ki ara, marTali faTeraki daemarTaT. Tumca Zalian bneli Rame iyo, mainc ganagrZobd-nen gzas, radgan sanCos imedi hqonda, am Saragzaze erTi oriode milis Semdeg raime funduks mivadgebiTo. am ukuneT RameSi mimavalma, SimSilisagan Sewuxebulma saWurvelmtvirTvelma da Wamas monatrulma misma batonma uceb Sors gzaze momavali mravali anTebuli maSxala dainaxes. rac uTvalav moZrav varskvlavad moeCvenaT. amis danaxvaze sanCo srulebiT daibna, don kixots ciebis magvarma Jruantelma dauara tanSi. Cvenma faTerakis maZebrebma Tavis pirutyvebi Seayenes, erTma virs mosarTavi mouWira, meorem cxens aRviri mo-qaCa da im saocar sinaTles xmagakmendili gaSterebiT dauwyes cqera; rac ufro uaxlovdeboda es sinaTle, miT ufro izrdeboda. SeSinebulma sanCom sindiyiT mowamluliviT daiwyo caxcaxi; don kiotsac Tma yalyze daudga, magram guli Cqara gaimagra da odnav SeZrwunebulma uTxra sanCos:

_ araviTari eWvi ar aris, sanCo, rom Cven axla yvelaze metad gasaocari, RirsSesaniSnavi da usaSinlesi faTerakis winaSe vdgevarT da mec valdebuli var, sruli Cemi Zal-Rone da simamace axla gamovaCino.

_ vai Cems Tavs, _ SebRavla sanCom, _ axla ki daviRupe: Tu eseni kvlav moCvenebani arian, da anki sxvas ras unda moelodes aq kaci, axla saimaTo gverdebi visRa vTxovo?

_ ragvari moCvenebanic ar unda iyvnen, _ ganucxada don kixotma, _ mag Seni samosis sul mcire Zafsac ki ver Seexebian. Tu amas winaT gaWirvebaSi ver mogeSvele, es mxolod imitom moxda, rom kedelze gadmococeba ver movaxerxe; axla ki gaSlil mindorzeda varT da, rogorc mesurveba, Cems xmals ise davatrialeb.

amaTac Tu ise mogajadoves, rogorc amas winaT moxda, _ SeniSna sanCom, _ maSin am gaSlil mindors raRa jandabaSi moixmarebT!

_ maincdamainc suliT nu daecemi, Cemo sanCo, Seni vaJkacoba moixme da Cemsas ki Cqara daganaxveb. _ miugo don kixotma.

_ neba Tqveni iyos, _ upasuxa waqezebulma sanCom, RmerTi iyos Tqveni Semwe, vecdebi yoCaRad viyo.

mere raindi da saWurvelmtvirTveli gzas iqiT gavidnen da imaTken moZrav

108

Page 109: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sinaTles dakvirvebiT adevnebdnen Tvals. patara xans ukan TeTrad mosili xalxis gundi gaarCies. am ucnauri suraTis danaxviT, winaT gagulisebulma sanCom SiSis-agan kbilebis kawkawi morTo, TiTqos gaaciao, da roca gzaze ocamdis TeTrmosasx-amiani cxenosani xelSi anTebuli maSxalebiT cxadad gaarCia, SiSi gauorkecda. cxenosnebs Semdgg Savebgadafarebuli sakace mohqondaT. am sakaces kidev eqvsi Savebmosili kaci mosdevda da iseTi grZeli Savi tolomebi esxaT, joris fexeb-sac faravda. dinj siarulze etyoboda, rom isini jorebze isxdnen da ara cxenebze. gs TeTri moCvenebani wynari nabijiT modiodnen da dabali mwuxare xmiT raRac gaugebar sityvebs butbutebdnen. am ucnaur sanaxavs, metadre aseT dros da am udabur adgilas, ar SeiZleboda sanCosaTvis SiSis zari ar daeca. vai, rom ase ar mouxda don kixots. rac ufro guli uskdeboda sanCos, imdenad mis batons sima-mace emateboda da TvalebSi raRac didebuli, mis romanebSi aRwerili faTerakebi eCxireboda.

man warmoidgina, rom mkvdari an mZimed daWrili vinme raindi mohqon-daT da imis gulisaTvis samagieros gadaxdevineba mxolod amis vali iyo. es, rom warmoidgina, bevri aRar ufiqria da rogorc mudam Cveulebad hqonda, maSinve unagirze gasworda, Subi magra CabRuja, gabeduli saxiT Cadga SuagzaSi, rom is moCvenebani ver ascdenodnen, da rodesac moaxlovdnen, saSineli xmiT Seutia:

- SesdeqiT, raindno! vinc unda ikveT, SesdeqiT. meTqi! saCqarod miTxariT, vina xarT, saidan da sad midixarT da mag sakaciT ra migaqvT? me rogorc vamC-nev, an borotebis msxverplni xarT da an Tqven TviTon raime sazareli borotebis Camdenni. miTxariT-meTqi, radgan valdebuli var an Tqveni gulisaTvis viZio Suri, an TviTon Tqven mogkiTxoT magieri.

_ TqvenTan xangrZlivad salaparakod ara gvcalia, _ uTxra erTma TeTr peran-gianma cxenosanma. _ fundukamdis Sors aris da miveSurebiT.

es uTxra da asaCqareblad jors dezi hkra. magram amaod am pasuxiT friad nawyenma don kixotma aRvirSi waavlo xeli jors da uwindeburad dauyvira:

_ SesdeqiT-meTqi, geubnebiT, da cota meti zrdiloba iqonieT. Cems kiTxvaze mipasuxeT, Tu ara axlve yvelas erTad brZolaSi giwvevT.

jori mxdali gamodga, xelis wavlebaze yalyze Sedga, TviTonac waiqca da mxedaric qveS moiyola. amaze erTma am mgzavrebis msaxurma don kixots gineba dauwyo. uamisodac gabrazebuli raindi mivarda erT Savebian mgzavrs, vinc ki pirveli moxvda xelSi, Subi hkra da joridan Zirs Camoagdo, mere meores mi-varda, mere mesames, da unda genaxaT, am mgloviare xalxSi ra simardiTa da simarjviT aToxarikebda Tavis TiTqos frTebSesxmul, gaamayebul rosinants. ubedureba is iyo, rom yvela es mgzavri uiaraRo iyo, amasTanave mxdlebic gamodgnen. pirvelsave Setakebaze ubrZolvelad aqeT-iqiT gaifantnen anTebuli maSxalebiT; maSvareTis xalxi egoneboda kacs, yvelieris RameebSi, rom maSxalebiT darbian xolme. xolo, visac Savi tiloma esxa, ise gaixlarTa Sig, rom moZraoba eZneleboda. maS raRad gauWirdeboda don kixots, rom gulis mojere-bamdis moecxo maTTvis gverdebSi da brZolis velidan mimoefanta. im sabraloebma warmoidgines, rom don kixoti adamiani ki ara, eSmaki iyo, jojoxeTi-dan gamovardnili, da iq imaT dasasjelad mosuliyo, raTa maTTvis mkvdari gamoeglija xelidan.

sanCo TvalebdaWyetili ucqeroda am ambavs, da Tavis batonis simamaciT metad gaocebuli fiqrobda: `dalaxvra RmerTma, es Cemi batoni marTla ra yoCaRi yofila. tyvilad ki ar ambobda xolmeo. amasobaSi, pirvelad, rom jorma mgzavri Zirs Camoagdo, is isev miwaze egdo da misi maSxalac iqve axlos anTebuli darCeniliyo.

109

Page 110: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

don kixotma, rom maSxalis Suqze dainaxa igi, mivida, Subi yelSi miabjina da maR-ali xmiT ubrZana: damnebdi, Torem axlave mogklavo.

_ amaze metad rogorRa dagnebde, _ upasuxa sabralom, _ adgilidan ki veRar davZrulvar da, mgonia, fexic movitexe... magram Cemo xelmwifeo, Tu aznauri brZandebiT da amasTan qris: ani, gemudarebiT, nu momklavT. mkrexelobas CaidenT, radgan licencianti var pirveli xarisxiT dajildoebuli da ukve sasuliero wodebaSi gamwesebuli.

_ Tu sasuliero wodebisa brZandebiT, maS raRa eSmakma mogiyvanaT aq? _ hkiTxa don kixotma.

_ eSmakma ki ara Cemma ubedurma xedma-Tqo, _ miugo sabralom._ ufro uaress moelodeT, Tu axlav yvela Cems kiTxvaze pasuxs ar mom-

cemT, _ Seutia don kixotma. _ yvelaferze siamovnebiT gipasuxebT, Tqveno mowyalebav, _ wripinebda li-

cenciati, _ uwinares yovlisa, unda mogaxsenoT, rom Tumca licenciati gaTxariT, magram jer mxolod bakalavri var, alonso lopesi, tomiT alkobendaseli. me da TerT-meti sxva mRvdeli, maSxalebiT, rom aqeT-iqiT gaiqcnen, _ qalaq baesidan movdi-varT da im sakaceze mdebare cxedars segovidan mivasvenebT sagvareulo akl-damaSi dasakrZalavad. is cxedari aznaurisaa da droebiT baesSi iyo damarxuli.

_ mere da vin mohkla igi? _ hkiTxa don kixotma. _ RvTisagan movlenilma saxadma, _ miugo bakalavrma. _ maS Tu egrea,

RmerTs gauTavisuflebivar, rom magis sikvdili visme gadavaxdevino. _ Tqva don kixotma. - raki RvTis marjvenas mouklavs, isRa mrCeba davdumde, rogorc amas maSin Cavidendi, egeTi ubedureba, rom me dammarToda. xolo, unda mo-gaxsenoT, Tqveno kurTxevav, rom me gaxlavarT mogzauri raindi, don kixot lamanCeli, romelmac aRTqma davde, keTils vemsaxuro, simarTle aRvadgino da boroti davTrguno, rasac daucxromlad daveZeb mTel qveyanaze mogzaurobiT.

_ ar vici, RmerTmani, borots rogor TrgunavT, _ amooxvriT miugo bakalavrma. _ es ki vici, rom suliT da xorciT udanaSaulos iseTi sikeTe miyaviT, rom fexi momtexeT da mTelT Cemi sicocxle Cauxad damtoveT. da Tqvens pativisce-mas samudamod ver daviviwyeb. garwmuneb, udidesi boroteba da usaSinelesi us-amarTlobaa, rogorc ki SesaZlo iyo odesme, sadme Tavs damtexoda, _ es Tqveni Sexvedra iyo _ Tqvengan faTerakis Zebnis gzaze.

_ qveyanaze yvelaferi ise ar keTdeba, rogorc Cven gvsurs, _ miugo don kixotma. _ netav ra gaWirveba gqoniaT, rom am SuaRamisas modixarT, raRac su-darebSi Tu ZaZebSi gaxveulebi, anTebuli maSxalebiT, ucnauri duduniT, TiTqos moCvenebani ikveT, anu saiqiodan mosulebi. erTi miTxariT, im Tqveni raRac uc-nauri litaniis mnaxvels, gana SemeZlo Cemi movaleoba dameviwya? amis imedi Tqven maSinac ar unda gqonodaT, Tundac marTla eSmakTa urdoebi yofiliyaviT da ara adamianebi. uTuod unda damemarcxebineT.

_ ra gawyoba? Tu ki Cemi bedi ega yofila, _ mwuxared Tqva bakalavrma, _ es sikeTe mainc miyaviT, batono mogzauro raindo, mogzaurobis Rone rom gamo-macaleT, miSveleT _ Cems jorze avfofxde rogorme; es Cemi sabralo fexi uzangSi gamexlarTa da unagirze mimeWeWya.

_ mere aqamdis raRa eSmakad iyaviT Cumad? axirebula vinme yofilxarT! _ dauyvira don kixotma.

maSinve sanCos dauZaxa, magram igi am Zaxilze misvlas ar eSureboda, keTili moZRvrebis CanTebidan sxvadasxva gemrieli sanovagis amolagebiT iyo gar-Tuli. roca xalTa-gudad gadaqceuli TeTri mosasxami saSovriT piramdis gaavso,

110

Page 111: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

maSin moirbina don kiotTan da joris qveSidan bakalavris gamoZroba uSvela. mere sabralo orivem erTad jorze Sesves, xelSi maSxala misces da Cvenma gmirma uTxra: mibrZandi Sens amxanagebTanao, da Tan daabara, berebTan bodiSi moex-ada, rom wmida mamani Tavisda uneblieT gaaTaxsira da awama. sanCom ki Tavis mxriT daumata:

_ Tu, vinicobaa, am wmida mamebma moisurvon Setyoba, vin aris es, va-Jkacurad rom ganfanta isini, gadaeciT, rom es aris saxelovani don kixoti lamanCeli, anu mwuxare saxis raindi.

bakalavri, rom Tavis gzas daadga, don kixotma sanCos hkiTxa: mwuxare saxis raindi ra mizeziT damiZaxeo.

_ axlave agixsniT, _ upasuxa sanCom, _ im mizeziT, rom berebis maSxalaTa Suqze uceb SemogxedeT da Tqveni saxe iseTi sacodavi da sabralo meCvena, rom im saxisa jer arsad minaxixarT. amas winaT, rom cema-tyepa gamoviareT da mere kidev kbilebi Cagimtvries, albaT imis gamo dagedoT aseTi saxe.

_ ara, sanCo, imis gamo ki ara, _ uTxra don kixotma, aramed im brZenma, visac bedi CemTa RvawlTa aRweras argunebs, saWirod dainaxa, uwindel droTa raindebis msgavsad, CemTvis raime metsaxeli moeca, rogorc, magaliTad, erTs erqva: mgznebare maxvilis raindi, meores martorqisa, mesames qalwulTa raindi, sxvebs kidev feniqsisa, faskunjisa, zogs sikvdilisa da sxva... am metsax-elebiT arian cnobili isini mTels qveyanaze. amitomac, vfiqrob, sanCo, rom Cemma momavalma istorikosma Cagagona eg metsaxeli, mwuxare saxas raindi, gewodebina CemTvis, da mec amieridan am saxels virqmev da mwadia pirvelsave SemTxvevaSi Cems farze raime mwuxare, kuSti suraTi davaxatvino.

_ eg xom dros amaod dakargva da fulis tyuilad gadayra iqneba, _ SeniSna sanCom. _ raRac suraTebis daxatva ra saWiroa, rodesac sakmarisia Tqveni saku-Tari saxe daanaxvoT, rom ufarod da usuraTod, agre TvenTavad, yvelam mwuxare saxis raindad gicnoT. amas xumrobiT ki ar mogaxsenebT: SimSilisagan Tua da ramdenime kbilis Camtvrevisagan, rom Tqveni saxe, RmerTsa vficav, metad mwuxare Seiqna.

sanCos am guliTad sityvebze don kixots gaeRima, magram am axal metsax-elze uari ara Tqva da arc farze mis mier gamogonili suraTis daxatva daiSala.

_ ici, sanCo, _ SeniSna don kixotma, _ ase mgonia, axla me eklesiisgan ganyenebuli unda viyo, vinaidan sasuliero pirs xeli Sevaxe, Tumca marTali rom vTqva, xeli ki ara, Subi Sevaxe, xolo mRvdlebisa da saeklesio nivTebis Seuracxyofa fiqradac arasodes momsvlia, piriqiT, rogorc WeSmariti kaTolike qristiani, wmida sagans mudam Sesafer pativsa vcemdi. imaTi Seuracxyofa ki ar mindoda, aramed moCvenebaTa Semusvra mewada. esec ki maxsovs, rom raindma sid rui diasma Tumca mefis erTi gamoCenili elCis savarZeli TviTon uwmindesi papis Tvalwin daam-sxvria da papamac amisaTvis igi, kadnieri, eklesiisagan gaayena, magram saxelo-vani raindi rodrigo du vivari, ese igi sidi, am SemTxvevaSi mainc ise moiqca, rogorc Tavisi pativ-Rirseba da movaleoba aiZulebda.

es, rom gaigona, bakalavri, rogorc vTqviT, xmisamouReblad wavida, xolo don kixotma moisurva gaego, sakaceze marTla adamianis gvami Tu idva da ra iqna igi, magram sanCom dauSala.

_ magas nu izamT, batono, _ uTxra man, _ RmerTs madloba SeswireT, rom am xifaTma ufro mSvidobianad Cagviara, vidre sxva danarCenebma. rad gindaT, rom eSmaks agulisebT? marTalia, gafanteT isini da scemeT kidec, magram, erTic vnaxoT, Segrovdnen, moifiqron da Seignon, rom yvela es imaT erTma kacma

111

Page 112: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

damarTa, _ sircxvilnaWamni da gabrazebulni mogvadgnen da sul kudiT qva gvas-rolinon. ara, isev isa sjobia, aqedan Tavgautexelni wavideT. viri kargad myavs, sagzali blomad gvaqvs, madazedac ara gviWirs-ra, mTac ager axloa; andaza gav-ixsenoT: mkvdari wavides saflavsa, cocxali saZovarsao, da Cvenc Cven gzas gavudgeT.

esa Tqva, virs aRvirSi xeli mohkida, gzas daadga da don kixots ukan gayola sTxova. isic advilad daTanxmda Tavis saWurvelmtvirTvels, radganac grZnobda, rom kargad iqceoda. Sua mimaval gzas auqcies, erT mSvenier velze gavidnen da dasasveneblad Camoxtnen. sanCom virs bargi Camoxada, batoni da msaxuri molze dasxdnen, madianad Wama daiwyes da sauzme, sadili da samxari erTad mi-irTves, riTac daamtkices, rom SimSili saukeTeso mzareulia. axla im berebis meoxebiT yvelaferi blomad hqondaT. rogorc ukve yvelam viciT, qveyniuri saWiroeba berebs Znelad aviwydebaT xolme, amitomac, rasakvirvelia, rom jorebi yovelgvari nuzliT sakmaod hyolodaT datvirTuli. raindi da saWurvelmtvirTveli gaZRomiT ki karga gaZRnen, magram imaTi gasaWiri, da sanCosaTvis yvelaze ucudesi axla is iyo, rom sasmelad Rvino ara hqondaT da arc Tu erTi cvari wyali iyo sadme, rom piri gaesvelebinaT. am gaWirvebaSi, rom iyvnen, sanCom, molze, sadac isxdnen, norCi balaxi SeniSna da Tavis batons is uTxra, rasac Semdeg TavSi gavdebT.

Tav i XX

arnaxuli da gaugonari gmiroba, rac amqveynad arc erT gamoCenil rainds ufro mciredi xifaTiT ar gadauxdia, vidre es Caidina saxelovanma

don kixot lamanCelma

_ aSkaraa, Cemo batono, ar SeiZleba aq sadme mdare ar iyos, an nakaduli mainc, Torem moli ase amwvanebuli ar iqneboda. kargi iqneba, batono, oriode nabiji wagvedga win, egeb sadme wyali gvepovna, Torem am saSinelma wyurvilma lamis SimSilze metad Semawuxos.

don kixots saWurvelmtvirTvelis rCeva moewona da daeTanxma; rosinants aRvirs moWida xeli da gaswia. sanComac vaxSmis narCenebi ahkida virs da rainds ukan gahyva. ZlivZlivobiT midiodnen, alalbedze, radgan iseTi bneli Rame iyo, TvalSi TiTs ver miitandnen. orasamde nabiji, rom gaiares, TiTqos maRali da uzarmazari kldeebidan gadmomquxare CanCqeris xmauri moesmaT da es metad gauxardaT. erT wams Sedgnen, rom gaerCiaT, ra mxridan modioda es xma, ma-gram uceb raindsac da saWurvelmtvirTvelsac iseTi xmauri moesmaT, rom niSis-agan Tavzari daecaT. am xmaurobam winandeli sixarulic da wyurvilic mTlad gadaaviwyaT. bunebiT mxdali sanCo ufro metad SeSinda. axla amaT raRac Zlieri, yru da xandazmuli bgera esmadao, da am bgeras raRac rkinisa da jaWvis JRriali moyveboda. es xmebi wylis gaSmagebul Sxuils erTvoda da, rac unda guladi kaci yofiliyo, rasakvirvelia, don kixotis garda, ueWvelia, SiSs mohgvrida. rogorc vTqviT, metad bneli Rame iyo da am SemTxvevam Cveni gmirebi wablis didroni xeebis qveS miiyvana. Ramis niavze imaTi foTlebis wynari da ecnaura Sriali da butbuti erTsa da imave dros raRac sazarelsa da Tanac saamo Zrwolas hgvrida adamians. yvelaferi es: dro, ukacrieli adgili, wyvdiadi, wylis Cxriali, fTilebis Sriali _ TiTqos im-itom SeerTebuliyo, adamianisaTvis uneburad Tavzari daeca. magram es SiSi da Zrwoda ufro gauorkecdaT, radgan axla is sazareli bgerac ara Cumdeboda, qari zuzuns ar iSlida, da ganTiadic jer arsad iyo. ase, rom, Cvens faTerakebis maZe-

112

Page 113: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

barT ver gaegoT, Tu sad da ra garemoebaSi imyofebodnen. don kixotma didxans mainc ver gaZlo umoqmedod. uceb cxens moaxta, fari miifara, Subi moimarjva da sanCos uTxra:

_ Cemo megobaro, icode am rkinis saukuneSi uzenaesis nebiT qveyanaze imitom davibade, rom oqros saukune aRvadgino! udidesi saSiSroebani CemTvis arian gaCenilni, didebulni Rvawli da ukvdavni saqmeni momelian. erTxelac kidev vimeoreb, mowodebuli var-meTqi, rom mrgvali magidis raindebi, safrangeTis Tormeti dadebuli da didebis cxra raindi mkvdreTiT aRvadgino, mowodebuli var _ qveyanas davaviwyo belianisi, alatiri, febosi, olivanti, tirani, tablanti da sxva uT-valavi simravle warsulTa droTa didebul mogzaur raindebisa. da riTac isini amay-oben, maTze uaRresi saqmeni da Rvawli unda Cavidino da miT CavCrdilo isini. Cemo patiosano da erTgulo saWurvelmtvirTvelo, yuradReba miapyar am ukuneTs wyvdiadsa, gars rom gvaxvevia, am mtknars siCumes, am foTlebis yru Sriala da CurCuls, am niaRvris sazarel Sxuils _ TiTqos TviTon mTvaris mTebidan rom gadmo-quxs, da am saSinel bgeras _ yurTasmena rom dagvixSo... yvela es, rac CamovT-vale, erTad, gind cal-calke aRebuli, ara Tu ubralo momakvdavs, aramed TviTon br-Zolis RmerTs marexsac Sezaravda da SeaZrwunebda, miT ufro imaT, vinc amgvar ambebs da faTerakebs Cveuli ar aris. magram me ki mxolod mimatebs da mimt-kicebs vaJkacobas. mkerdSi guli ar damimSviddeba, vidre am faTeraks pirdapir ar SeveCexebi, rac unda saSinelic iyos igi. aba, sanCo, rosinants odnav mosarTavebi mouWire da Sen aq darCi, RmerTi iyos Seni mfarveli. sam dRe-Rames melode da Tu am xanSi ar davbrundi, maSin Sin wadi, madli hqeni da erTi ukanaskneli sam-saxuric gamiwie: tobosos midi da Cems ubadlo satrfos dulsineas gadaeci, rom Sengan tyveqmnili raindi saxelovani sikvdiliT mokvda, raindisaTvis Rirseul saqmeSi-Tqo.

es, rom sanCom gaigona, guli auCuyda, tirili daiwyo da don kixots uTxra:_ batono Cemo, ar vici, RmerTmani, ra Zala gadgaT, rom uTuod gindaT

raRac saSinel faTerakSi gaibaT Tavi. am bnelaSi xom veravin gvxedavs, ra gve-naRvleba, gzas gadavuxvioT da borots movSordeT, Tundac amisaTvis sami dRe usmeloba mogvixdes, Tu ki veravin gvxedavs, simxdales vinRa dagvwamebs? miT umetes, Cveni soflis mRvdlisagan ramdenjer gamigonia mSvenivrad rom hqadagebs xolme: vinc safrTxeSi ebmis, Tavis TavisaTvis ubedureba undao. marT-lac, RvTis lmobierebis gamocda ra saWiroa Tav-piris mtvreviT? iseT xifaTSi Careva ras gvargebs, saidanac Tavis daxsna saswauliT Tu SeiZleba, Torem sxva arafriT? RmerTi, rom gfaravT, isic cxadia; iman ar dagifaraT im SeCvenebuli sabnisagan, me rom ar damifara? iman ar giSvelaT, is raRac ucnauri xalxi, rom gafanteT, cxedars rom mosdevdnen? erTi bewvic ki ar gagkawvriaT. Tu yvelaferi es veras dagarwmunebT da Tqvens guls ver moalbobs, mag Tqvenma qvis gulma egeb im-itom mainc Semibralos, rom aqedan or nabijs gadadgamT Tu ara, iseTi SiSi Semipyrobs, rom Cems suls yvelas mivcem, vinc ki momTxovs. samSoblo da saxlkari davtove TqvenTvis, col-Svili RvTis anabarad davyare, rom Tqveni mowyalebis msaxuri gavmxdariyavi, da raRa Tqma unda, amiT mogeba mindoda da ara wageba. magram, Cans, marTali yofila andaza: parkSi metis Cadebas vinc moindomebs, parks daxevso. ai, swored im ndobam miyara tlinki da yvela Cemi imedi gaaqarwyla. ase mgonia, ager sacaa im ubadruk kunZuls xeliTac wavwvdebi meTqi, mravaljer, rom aRmiTqviT, is ki ara, Cemi samsaxuris jildo am Soreul da ukacriel adgils mitovebasac mipirebT. SemibraleT, mowyaleo batono, RvTis gulisaTvis mainc SemibraleT. da Tu aRar dagiSliaT da am saSinel faTerakSi gabma

113

Page 114: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Zalian gsurT, dilamdis mainc moicadeT mwyemsobidan rac codna gamovitane, iqidan vici, rom gaTenebamdis sul sami saaTi aRar darCenila. ucqireT, ager, patara daTvis xaxa pirdapir Tavze dagvyurebs, mis marcxena TaTs Tvali gaayoleT da dar-wmundebiT, rom axla naSuaRamevia.

_ vera gamigia-ra, _ uTxra don kixotma. _ neta ras Cmaxav da saidan xedav an daTvis xaxas, an kefas am ukuneTSi, rodesac erTi varskvlavic arsad Cans?

_ raRa Tqma unda, Tqven veras dainaxavT, _ miugo sanCom, _ marto SiSma icis mkvircxli Tvalebi, da Tu, rogorc amboben, igi miwis qveSac xedavs, maS mi-wis zeviT ufro kargad ar dainaxavs yvelafers? an ki ra saWiroa, ise aSkaraa, rom gaTenebamdis Sors aRar aris.

_ Sors aris Tu ara, CemTvis sul erTia. _ uTxra don kixotma, _ arc axla da arc sxva dros aravis vaTqmevineb, rom Txovnam anu cremlma imaze uari maTqmev-ina, rasac raindobis Rirseba mavalebda. me gTxov, sanCo, gaCumde. RmerTi, romelic am saSinel da arnaxul saqmeze maqezebs, mec damifaravs da Senc ganugeSebs, xolo Sen isRa unda hqna, rosinants mosarTavebi mouWiro da aq darCe. sityvas gaZlev, cocxali viqnebi Tu mkvdari, aqeT davbrundebi.

sanCom, raki Tavis batonisagan aseTi Seudrekeli gadawyvetileba moismina da Seigno, rom amJamad imaze veRaraferi imoqmedebda: veRarc Txovna, verc cremli da veRarc rCeva, ganizraxa _ cbierobiT mainc moexerxebina iseTi ram, rom raindi gaTenebamdis daebrkolebina. mosarTavebs rom moWera dauwyo, Cvenma saWurvelmtvirTvelma, Cumad, TiTqos aq araviTari ambavia rao, viris avSaris TokiT ukana fexebi ise gauxlarTa rosinants, rom roca don kixoti cxens moaxta, man Cveulebrivad siaruli veRar SeiZlo da xtomiTRa moZraobda. am oinis mizeziT rom saqme veRar uCqardeboda rainds, sanCom uTxra:

_ Cans, batono, zenaarsma Cemi cremlebi Seismina da rosinants adgilidan aRar uSvebs. axla Tqveni naTqvami aRar gamogadgebaT, nuRar gajiutdebiT, cx-ens nu quslavT, nurc cemas dauwyebT, Torem eg is iqneba, bedi gaarisxoT da, ro-gorc ityvian, kedels Tavis xla dauwyoT.

don kixots brazi ereoda da gaSmagebiT utevda cxens, magram rac ufro metad scemda dezebs, miT ufro nakleb eweoda Tavis wadils. ver mimxvdariyo, rosinants fexebi Seborkili hqonda. bolos, raki naxa, veras awyobda, gadawyvita _ beds damorCileboda da gaTenebamdis moecada, an iqamdis mainc, vidre rosi-nants siarulis unari daubrundeboda. don kixotma am marcxis mizezad, sanCos oins garda, yvelaferi CaTvala, da mere sanCos uTxra:

_ raki saqme ase moewyo, rom rosinants adgilidan daZvra aRar SeuZlia, ra gaewyoba, sanCo, beds unda davemorCilo da ciskris nelinel gaRimebas Tvalcrem-liani velodo.

_ Tvalcremliani ra brZanebaa, batono, _ miugo sanCom, _ mTeli Rame sul nairnairi ambebiT da zRaprebiT gagarTobT, Tu namdvili mogzauri raindis kval-obaze cxenidan CamobrZanebas ar inebebT da am mSvenier molze cotaodens ar CaiZinebT. kargs ki inebebdiT, cota mogesvenaT da sadilaod jan-Rone mogekri-baT; is raRac Seudarebeli da samagaliTo faTeraki, rom mogeliT, egeb ufro Ronivrad da mxned SexvdeT.

_ cxenidan Camoxtoma rasa hqvia? ras hqvia dasveneba? vis Tavazob amas? _ Seutia don kixotma. _ nuTu ggonia im ganebivrebul raindTagani viyo, gancxromaSi rom swored im dros arian, rodesac saSinel faTerakisken unda mi-iswrafodnen! Sen daiZine, ZilisaTvis gaCenili Sena xar, Sena hqen, rac ginda, xolo me imas Caviden, rasac Cemi movaleoba momiwodebs.

114

Page 115: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ nu wyrebiT, Cemo batono, sawyenad xom ar mogaxseneT, ise, xumrobiT, sityvas, _ upasuxa sanCom.

mere mivida raindTan, erTi xeli unagiris wina taxtas waavlo, meore ukanas, ase Tavisi patronis marcxena TeZos miekra da erTi TiTis dadebazedac ver Sorde-boda _ ise Zalian SeaSina im raRac Tanabarma braxunma, erTimeoris Semdeg rom ganuwyvetliv moismoda. maSin don kixotma uTxra sanCos: dapireba Semisrule da gasarTobad raime istoria miambeo. sanCo pansam miugo, siamovnebiT Segis-rulebdi am survils, es saSineli xaTqaxuTqi rom ar maSinebdeso.

_ eh, rac gaxdes-gaxdes, vcdi; erTs iseTs zRapars mogaxsenebT, Tu RmerTi Semewia da aravin SemiSala xeli, Tanac ara damaviwyda-ra, _ rom swored mSve-niers. aba yuri damigdeT, Cemo batono, da bejiTad momismineT. ai, viwyeb iyo da ara iyo-ra... madli da sikeTe yvela suliersa da usulos da boroti ki imaT, vinc mas daeZebs. icodeT, Tqveno mowyaleba, rom Zveli xalxi saRamos zRapars yovelTvis amgvarad iwyebda xolme da tyuiladac ar iwyebda ase, imitom rom, is sityva boroti imaT, vinc mas daeZebso, romelic vigindaras mogonili ki ar aris, TviTon ro-mael katon cenzorinis naTqvamia, da es naTqvami ise zedgamoWrilia axla CvenTvis, rogorc beWedi TiTisaTvis. amiT TiTqo imas gveubnebodes, Wkvianad viyoT da borotis saZebnelad arsad wavideT. gana is ara jobda, axlave amdgariyaviT da gzisaTvis gadagvexvia, imitom, rom aba Zalas vin gvatans, iq viaroT, sadac yovelmxriv yvela vai-ubedureba da saSineleba gvemuqreba?..

_ Sen Seni zRapari ganagrZe, _ gaawyvetina don kixotma, _ gzis arCevani Cemi saqmea.

_ hoda, Cemo xelmwifeve, _ ganagrZo sanCom... _ estremaduris erTs dabaSi iyo da cxovrobda erTi Txis mwyemsi, ese igi iseTi kaci, romelica rom Txebsa mwyemsavda, da romelsac, ese igi mwyemss, rogorc am zRaparSia naTqvami, lope ruisi erqva: ho da im mwyemsma, lope ruisma, arc aqeT, arc iqiT, aiRo da erTi mwyemsi qali toralba Seiyvara da es mwyemsi qali toralba kidev mdidari kacis qali iyo, mravali faris patronisa, da es mdidari farebis patrons kidev...

_ sanCo, Tu ase ganagrZe moyola da Tu mag Sens zRaparSi yvela sityva or-jer gaimeore, or dResac ver vaTaveb. an WkuaTamyofeli kaciviT rigianad Tqvi da an sul Tavi daanebe da dadumdi, _ Seawyvetina don kixotma.

_ ra vqna, batono, mec swored rigianad mogiTxrobT, _ miugo sanCom, _ Cvens sofelSi yvela saZilispiro zRapars ase amboben, CemTvis sxvanairad ar dauswavlebiaT da Tqveni mxriTac usamarTloba iqneba, axali wesebi moiTxovoT.

_ kargi, rogorc ici, ise Tqvi, _ daeTanxma don kixoti, _ raki iZulebuli var Sens zRaprebs davugdo yuri, CemTvis sul erTia, rogorc ginda miambe.

_ hoda, Zvirfaso batono, _ ganagrZo sanCom, is xom mogaxsene, im Txis mwyemsma mwyemsi qali toralba Seiyvara-meTqi, is qali erTi zorba, wiTel loye-biani gogo iyo, cota cxare da Wirveuli xasiaTisa, erTi sityviT, aSari dedakaci iyo, ese igi namdvili aSari dedakaci, cotaTi mamakacsa hgavda, ulvaSebic ki hqonda Turme, iseTi ulvaSebi, rom as mgonia, axla Cemi TvaliT vxedav-meTqi.

_ gana Sen TviTon icnobdi mas? _ hkiTxa don kixotma. _ ra brZanebaa, me saidan mecnobeboda, _ miugo sanCom, _ vinc es zRa-

pari miambo, iman miTxra: swored, namdvilad marTalia da Tu odesme uambo vis-meo, amis simarTleze ise SegiZlia daifico, rogorc Seni TvaliT nanaxzedao. ase amgvarad dro gadioda, da bolos eSmakma, mudam, rom mousvenrad aris da yvelgan uTvalTvalebs, sad ra gadmoabrunos yiramala, iseTi oini uyo, rom mwyemss siyvaruli siZulvilad Seucvala: amis mizezi ki Turme, rogorc grZeli da

115

Page 116: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

boroti enis patronebi amboben, eWvianoba iyo. raki Tavisi sayvareli SeiZula, mwyemss misi danaxvac ki ejavreboda da, rom aRarsad Sexvedroda, gadawyvita Tavis samSoblo qveynidan sadme gadaxvewiliyo, toralbam ki, rac mwyemsma ise SeiZula, mas Semdeg ufro Zlier Seiyvara mwyemsi.

_ dedakacis buneba egeTia, _ SeniSna don kixotma: _ isini uyvarT, visaca sZulan, da isini sZulT, visac uyvaran. ganagrZe, sanCo.

_ ise moxda, rom mwyemsma Tavisi ganzraxva aasrula, Tavisi Txebi Sea-grova, da estremaduris mindvrebisaken gaswia, rom iqidan portugaliaSi gada-suliyo. es, rom toralbam gaigo, erT xelSi fexsacmelebi daiWira, meoreSi _ joxi, zurgze CanTa akida da fexSiSveli ukan daedevna. rogorc amboben, CanTaSi Turme sarkis natexi, savarcxlis namtvrevi da erTi kolofic pirisaxeze gasalesi fer-umarili hqondao, magram raSi meWirveba, rac unda hqondes kolofSi. axla is unda mo-gaxsenoT, rom, rogorc amboben mwyemsi gvadianis napirs im dros miadga, roca mdinare adidebuli da napirebze gadmosuli iyo: amasTan napirze arc navi iyo sadme, arc menave da arc borani, rom TviTon gaRma gasuliyo, Tavisi farac gadaeyvana. aman mwyemsi Zalian daaRona da gaabraza imitom, rom Tu Cqara ar gasuliyo, toralba moeweoda da cremlTa frqveviTa da xvewna-mudariT Tavs moabezrebda. ifiqra, ucqira, ucqira da bolos aki naviT meTevze dainaxa. mere iseTi pawawkintela naviT iyo is meTevze, rom Sig erTi Txa da erTi kaci Zlivs dae-teoda. magram meti ra gza iyo mwyemsma im meTevzes dauZaxa da Tavisi samasi Txis iqiT napirze gadayvana Txova. roca morigdnen, meTevze navSi Cajda da jer erTi Txa gaiyvana gaRma; mere gamovida, meore gaiyvana, mere kvlav gamovida, mesame gaiyvana. RvTis gulisaTvis, batono, TlaSi ar SecdeT, kargad daiTvaleT, Tu ramdeni gaiyvane gaRma, Torem, Tu erTi mainc SegcdaT, maSin Cemi zRapari maSinve gaTavdeba, erT sityvasac veRar movigoneb. axla is unda mogaxsenoT, rom meore napiri Tixnari flate iyo, molipuli, ise, rom meTevzes im gasvla-gamosvlaSi bevri dro sWirdeboda. mainc mobrunda Txis gasayvanad. kidev gavida da isev gamovida... da kidev...

_ RvTis gulisaTvis, _ uTxra don kixotma, _ Tqva barem yvela gaiyvana-Tqo da mag gadavida-gadmovidas daeTxove, Torem im Sens Txebs erT weliwadsac ver gaiyvan gaRma.

_ ramdeni gaiyvana? _ hkiTxa sanCom._ eSmakma icis, ramdeni! ar vici! _ Seutia don kxotma._ rogorc vambobdi, ise gamovida. aki giTxariT, angariSi ar agerioT-meTqi, _

uTxra sanCom; _ maS gaTavda zRapari, gangrZoba aRara gziT ar SeiZleba._ dagwyevlos RmerTma, es rogor SeiZleba! _ Sehyvira don kixotma. _ saidan

sada? Txebis angariSs zRaparTan ra kavSiri aqvs? eg rogor aris, rom TvlaSi erTi Txa gauSvi da zRapris gagrZeleba aRar SegiZlia?

_ egre ki gaxlavs da! aRar SemiZlia! _ miugo sanCxom, _ imitom, rom, roca gkiTxeT, ramdeni Txa gadaiyvana-meTqi da Tqven mipasuxeT, ar vicio, swored im wams xsovna damekarga; TavSiac, rom qva vixalo, mainc veRar movigoneb, mx-olod, RmerTmani, marto isRa maxsovs, rom rac ukeTesi da saintereso iyo, axla iwyeboda.

_ maS gaTavda Seni zRapari? _ hkiTxa don kixotma._ ise, rogorc gansvenebuli dedaCemis sicocxle, _ miugo sanCom. _ simarTle unda giTxra, mag zRapris msgavsad ucnauri da araCveulebrivi jer

qveyanaze ara gamigonia-ra, metadre rogorc miambobdi da rogorc daabolove; an ki Senebr Wkuis patronisagan ukeTess rogor movelodebodi; magram,

116

Page 117: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rasakvirvelia, rom am ganuwyvetels raxuns da xmaurobas SenTvis goneba gamoecvalos.

_ qveyanaze SeuZlebeli ara aris-ra, _ miugo sanCom; _ mxolod unda mo-gaxsenoT, batono, rom es iseTi zRaparia, romelic swored im dros unda gaTavebu-liyo, rodesac Txebis saTvalavi SegcdebodaT.

_ unda gaTavebuliyo da _ gaTavdes, Tu ki giameba, _ miugo don kixotma. _ axla isa jobia, vcadoT egeb rosinanti adgilidan daiZras rogorme.

es Tqva da dezi pkra cxens, magram ras qvian! rosinantma Sextomis meti vera moaxerxa-ra da mxolod wixlebs iqnevda adgilidan erT nabijzedac ver daiZra fexebi ise kargad Seekra sanCos.

am dros, dilis sigrilisagan iyo, Tu imisagan, rom winadRiT gasafaRaraTebeli ram SeeWama an iqneb TviTon bunebam moiTxova (rac yvelaze ufro sworia), san-Cos Zlierma survilma mouara, is tvirTi moeSorebina Tavidan, is moSorebac misTvis sxvas aravis SeeZlo, magram SiSisagan ise iyo Sepyrobili, rom erT be-wvze dac veRar bedavda batons moscileboda, amasTanave is iseT survili iyo, rom sxva drosTvis misi Sesrulebis gadadeba ar SeiZleboda. raki sxva Rone aRara mqonda, unagiris taxtas marjvena xeli moaSora da frTxilad xonjari gaixsna, ris gamo nifxavi Zirs CaeSva da mis fexebs borkiliviT Semoexvia: Semdeg udidesi sifrTxiliT perangis ukana kalTa aiwia da karga zorba gavis orive naxevari gamoiC-ina es, rom Seasrula, sanCos egona Tavidan didi gaWirveba moviSoreo da Cems mZime da mtanjvel mdgomareobas bolo moeRoo, magram uaresi dRe axla daadga: icoda, saqmes isev ver Seasrulebda, xma ar gamoeRo, da amitom, rac ki Zal-Rone mqonda, kriWa Seikra da sunTqvac Seiguba, Tavi mxrebSi Camala, ma-gram, am sifrTxilis miuxedavad, mainc raRac xma gamoiRo, im xmebis sul ar ms-gavsi, rac mas axla aSinebda. es, rom gaigona, don kixotma ikiTxa:

_ sanCo, es risi xma aris, Tu ici?_ ra mogaxsenoT, batono, _ miugo sanCom. _ uTuod axali ram ambavia: xom

mogexsnebaT, yvela faTeraki da ubedureba yovelTvis Tviseburad iwyeba.mere erTxelac kidev scada bedi da survili ise marjved Seasrula, rom samZ-

imo tvirTi mTlad Cumad moiSora Tavidan. magram raki sanCo don kixots zed mikroda, imitom SeiZleboda, suni ara scemoda mas. Cvens rainds iseTive maxvili ynosva hqonda, rogorc smena. igrZno Tu ara suni, ficxlav cxvirze TiTebi moiWira da sanCos daRrejiT uTxria:

_ rogorc gatyob, sanCo, axla Sen weRandelze ufro geSinia._ diax, batono, Zalianac meSinia, _ miugo sanCom _, magram raze matyobT,

rom weRandelze Zlier meSinia?_ imaze, rom uwindelze axla ufro metad gdis suni da eg suni muSkambrisas

rodi hgavs._ es savsebiT SesaZlebelia, _ miugo saWurvelmtvirTvelma; _ magram ra

Cemi bralia? isev Tqveni bralia, rom am udabur alags da klde-RreSi udroo dro momiyvaneT.

_ oriode nabijze gamSordi, Cemo megobaro, _ uTxra don kixotma da Tan isev iWerda cxvirze TiTebs _ kvlav gafrTxildi, da nu daiviwyeb, egeTi Seuracxyofa aRar makadro, metis pativiscemiT momepyar. ueWvelia, agre imitom gabriyvdi, rom ubralod da Tavisuflad gekidebi.

_ xom ara goniT, batono, iseTi ram Camedinos, rac ar unda Camedina? Tund sanaZleos davdeb, _ wamoaZaxa sanCom.

_ kmara, kmara! magaze laparaks Tavi davaneboT, _ uTxra don kixotma _

117

Page 118: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

umjobesia xeli ar axlo Sens namoqmedars, Cemo megobaro.batonma da msaxurma aseT saubarSi gaatares Rame. da roca sanCom

gaTeneba SeamCnia, rosinants borkili frTxilad Semoxsna da TviTonac nifxavi Seikra. Tumca rosinanti Tavisi bunebiT arasodes mkvircxli cxeni ar yofila, magram, Tavi, rom Tavisuflad daigula, TiTqos gaexardao, welSi gaimarTa, wina fexebis bar-tyuni da tokva daiwyo don kixotma es ambavi karg niSnad miiCnia da imwamsve saSineli faTerakebis Sesaxvedrad gamgzavreba daapira amasobaSi gfenda kidec da don kixotma ganTiadis ciag sinaTleze dainaxa, rom wablis didroni xeebis CrdilSi imyofebodnen braxuni mainc moismoda; magram imis mizezs ki jer vera xedavd-nen. axla ki erTi wamic aRar dayovnda, rosinants dezi hkra, Tavis saWurvelmtvirTvels kvalad gamoeTxova, weRandeliviT ubrZana sami dRe Rame ecada misTvis da Tu am xanSi ar dabrundeboda, maSin im saSinel faTerakSi nebiTa RvTisaa daRupulad CaeTvala. kvlav moagona sanCos dulsineasTan SenaT-vali, sTxova Tavis jamagirze arxeinad yofiliyo da daarwmuna, rom Sinidan wamosvlamdis anderZSi Cavwere, rac jamagiri gergeba, uklebliv Cagabarono bo-los esa Tqva raindma Tu RmerTma axla gadamarCina, Cemo sanCo, maSin uciloblad SegiZlia Seni Tavi amTaviTve kunZulis mflobelad gasTvaloo. Tavisi keTili da saTno batonis am gulsaklavma gamoTxovebam sanCos metad auCuya guli da Tvalze dac cremlebi momgvara darCenas ara Tanxmdeboda da masTan samu-damod xlebas Tovda, vidre am saSinel faTeraks ar daasrulebda (sanCo pansas am cremlebisa da patiosnuri da sulgrZeli wadilis mixedulobiT am ambis mwerali daaskvnis, rom igi bunebiT gulkeTili kaci iyo, dabali wodebisa arc iqneboda da yovel SemTxvevaSi mainc Zveli modgmis qristianebs miekuTvneboda.

sanCos TanagrZnobam da cremlebma don kixots guli moulbo, magram wadili ki ver Seacvlevina. erT wamsac aRar SeCerebula da ficxlav iqiT gaemarTa, saidanac daucxromeli raxaruxi da wylis Sxuili moismoda sanCo ukan misdevda, Cveulebrivad qveiTad da Tavis WirSic da lxinSic ganuSorebeli viri sadaviT myavda wablis xeebs, rom gascildnen, Cveni faTerakebis maZebarni erTs farTo velze gavidnen da maRali klde dainaxes, saidanac xtomiT da SxuiliT Camodioda CanC-qeri kldis ZirSi raRac ubadruki qoxmaxebi idga, garegnobiT ufro nangrevebis mi-namgvani, da sanCo, rom raxaruxma Se amina. is raxaruxi swored iqidan gamo dioda. am raxaruxma da wylis Sxuilma rosinants daafrTxo, magram don kixotma dauyvava da alersiani sityvebiT daamSvida, im SenobebTan axlo miiyvana, Tan ki Tavis Tavs satrfos abarebda da Cveulebisamebr SesTxovda am saSinel wamSi mis Sesawevneblad fxizlad yofiliyo; amasTanave RvTis Sevedrebasac ar iviwyebda. sanCo kidev kudiskud miyolis dros wamiswam kiserCaweviT rosinants mucelqvevi-dan cdilobda rogorme daenaxa, Tu ra iyo, rom mTeli Ramis ganmavlobaSi aseT SiSsa da ZrwolaSi amyofebda mas am yofiT raindma da saWurvelmtvirTvelma, rom asiode nabiji gaiares, wvetian kldes gars Semouares, da cxadad dainaxes im jojoxeTuri braxunis mizezi, mTel Rames, rom aTasgvar saSiS fiqrebSi agdebda maT Tu marTali ginda gaigo, mkiTxvelo, da igi ar gagabrazebs, arc Segawuxebs, icode, rom gveli is vai-vaglaxi, Cven gmirebs Tavs, rom gadaxda, samTelavos eqvsi Carxis rig-rigad dartymis raxuni iyo.

es, rom don kixotma dainaxa, feri ecvala da ise gaxda, TiTqos saSineli simaRlidan Camovardao. sanCom Tavis batons Sexeda: igi TavCaqindruli idga, saSinlad areuli da darcxvenili raindma Sexeda sanCos: imas kidev loyebi gahber-voda Wifxvisagan, lamis gaskdeso, ise vai-vaglaxiT imagrebda sicils. Tumca am wams don kixoti daRonebuli iyo, mainc sanCos sasacilo saxe, rom dainaxa, gaeR-

118

Page 119: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ima: maSin saWurvelmtvirTvelmac, raki batonis Rimili dainaxa, Tavis Sekaveba saWirod aRar scno da iseTi xarxari morTo, kinaRam Signeuli ar amoayrevina. oTx-jer daisvena da oTxjerve xelaxlad daiwyo sicili. don kixoti imasac da Tavis Tavsac jandabas gzaniRa. metadre maSin gabrazda, rodesac sanCom misi xmiTa da kiloTi daiZaxa.

_ `icode, Cemo megobaro, sanCo, uzenaesis nebiT qveyanaze am rkinis saukuneSi imitom davibade, rom oqros saukune aRvadgino; CemTvis arian gaCe-nilni udidesi saSiSroebani, me momelian diadni Reawlni da ukvdavni saqmeni...~

da am saxiT sityva-sityviT gaimeora, rac don kixotma uTxra mas, roca pirve-lad es raxuni gaigona. ra naxa, sanCo ase pirSi dascinoda, don kixoti ise gabrazda, rom sabralo sanCos oriodejer Subis tari uTaqa zurgSi, da mere ise Ronivrad, rom Tu TavSi moxvedroda, rac saWurvelmtvirTvels jamagiri ergeboda, ueWvelad misi memkeidreebisaTvis misacemad dasWirdeboda. roca dainaxa, rom don kixoti aRar exumreboda da SiSi mieca, es alersi aRar gaeorkecebina imisaTvis, sanCom mokvdinebuli xmiT da TiTlibazuri saxiT uTxra batons.

damSviddiT, mowyaleo batono: gana vera xedavT, rom gexumrebiT?_ mec swored imitom ara vxumrob, rom Tqven xumrobT, _ upasuxa don

kixotma. _ erTi aqeT mobrZandiT, batono molizRaro, da mipasuxeT: nuTu ggoniaT, am samTelavo uroebis magier, rom saSinel faTeraks rasme Sevxvedrodi, ver gavbedavdi masTan Sejaxebas da saqmis bolomdis miyvanas? gana mogzauri raindobis wodeba valdebulad mxdis gavarCio saTelavi uroebi ra xmas gamoiRebs da sxva ram sagani kidev ra xmas? maS, raa sakvirveli, rom saTel-sabegvebis xma, raica Cems dReSi arsad gamigonia, sxva ram xmad miviRe? Tqven, xepre da briyvi, amisTana sabegvebSi xarT gamozrdilic da aRzrdilic, ginaxavT kidec da am-aTi xmac gagigoniaT, maS amaTi runi ratom ver gaarCieT? dae, am wamSi es eqvsi sabegvi eWvs goliaTad gadaiqces da yeela saTiTaod gind erTad Tavs damesxnen, Tu erT wamSi yvela yiramala ar gadavatrialo, maSin, ramdenic geneboT, imdeni damcineT.

_ kmara, Cemo keTilo batono, _ uTxra sanCom; _ davaSave, rom zedmeti sityva gagibedeT. magram vifiqre, cotas vixumreb-meTqi. raki axla Cveni Serigeba moxda da faTerakic ase keTilad gaTavda (RmerTma qmnas, yvela Cveni faTeraki ase bednierad gaTavdes xolme), erTi mibrZaneT, gana SemdgomSi saTqmeli da salaparako arisda Tanac sasacilo, Cveni wuxandeli SiSi, rom gav-ixsenoT? Cemi mainca, Torem Tqven xom arasodes arafrisa ar geSiniaT!

_ Tanaxma var, rom rac mogvixda, marTla, cota ar iyos sasaciloa, _ miugo don kixotma. _ magram ar mesmis: ra saWiroa amaze laparaki? vinc Sengan mag ambavs gaigonebs, gana imdeni mixvedra yvelas eqneba, rom yvelaferi sworad gaigos da Rirseulad daafasos?

_ ho, diax, rogorc Tqvenma Subma Rirseulad an adgili daafasa, sadac momxvda, _ miugo sanCom, _ Tqven me TavSi damiRerReT, magram Cemi gam-Cenisa da simardis wyalobiT zurgSi momxvda. eh, rac iyo-iyo. garecxvis dros yve-laferi waiSleba qveyanaze yvelafers iviwyeben da amasTanac tyuilad xom ar aris naTqvami: visac uyvarxar, is gitirebso. mere kidev, didi batonebis Tviseba iseTia, rom ver gagiwyrebian da Semdeg axali SarvliT dagasaCuqreben. joxiT nacem msaxurebs riT daasaCuqreben xolme ar vici, magram imaSi ki metismetad var darwmunebuli, rom mogzauri raindebi Taviani saWurvelmtvirTvelebs lazaTiani mi-joxvis Semdeg zRvaSi kunZuls an xmeleTze rame samefos uwyalobeben xolme.

_ marTlac! iqneb bedma da iRbalma saqme ise Seatrialos rom yvela Seni

119

Page 120: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sityva marTali gamodges sakvirveli ar aris, rom Seni naTqvami aRsruldes, sanCo, _ warmoTqva don kixotma. amJamad Cemi gabrazeba momiteve. mofiqrebuli kaci xar da Zalian kargad gesmis, rom ganrisxebis Jams adamiani Tavis pirveli aRelve-bis dros pasuxs ar agebs. xolo axla amas getyvi, sanCo, da gafrTxileb, Semdeg metismet baass nu gamimarTav xolme, radganac arc erT saraindo wignSi ar wamikiTxavs, _ wakiTxviT ki bevri wigni wamikiTxavs, _ rom visme ybed saWurvelmtvirTvels Tavis batonisaTvis imdeni elaparakos, ramdensac Sen mela-parakebi. me vfiqrob amaSi oriveni varT damnaSaveni. Sen imiT, rom sakmao pa-tivs ara mcem da mec imiT _ ise ver mogeqeci, rom pativi mqonoda Sengan. amadisis saWurvelmtvirTveli gandalini gaixsene, Tumc naxevarkunZulis batonad Seiqna, uimisod arasodes ar elaparakeboda xolme Tavis batons, Tu ar qudmoxdili da more turqueso Tavdaxril-welmoxrili, an kidev don galaoris saWurvelmtvirTveli gasabali moigone, rarigad mokle ena hqonda: krints ar iRebda da yvelgan ise mdumare iyo, rom am Cinebuli da WeSmariti istoriis avtori mxolod erTxel ixse-niebs mis saxels da isic maSin, raTa aRniSnos es misi gasaocari da saTno Tviseba _ mdumareba, yvelafer aqedan unda daaskvna, sanCo, rom saWiroa batonsa da msaxurs Soris, xelmwifesa da qveSevrdoms Soris, raindsa da saWurvelmtvirTvels Soris raime garCeva icode. amitomac Cven gTxovT, amieridan ufro meti pativis-cemiT movepyraT erTmaneTs da Tavi vaneboT sisuleleebs. amasTan Tqvens Tavs neba aRar misceT Cvens winaSe raime Tavneboba da lazRandaroba gaswioT. radgan, Tu raimeTi gagvarisxebT, rogoradac ar unda gamoixatos Cemi risxva, mainc vai litris brali. rac jildo gaqvT dapirebuli, Tavis droze mogecemaT, manam ki, TviTonac kargad iciT, rom Seni jamagiri ar dagekargeba.

_ Tqveni neba aRsruldes, _ miugo sanCom. _ yvelaferi es Zalian kargia, ma-gram, erTi es mibrZaneT (vinicobaa gansakuTrebul ram jildos ver veRirso da Cemi samsaxuri marto jamagiris anabara darCes), kargi iqneboda mcodnoda, Zvels droSi raindTa saWurvelmtvirTvels ramdeni hqonda dadebuli jamagiri da ra vadaze eZleoda xolme _ TveobiT, Tu rogorc kalatozebs _ dRiurad?

_ ara mgonia, _ miugo don kixotma, _ rom Zveli drois saWurvelmtvirTvelebs gadaWrili ram jamagiri hqonodeT, vgoneb, muqTad msaxurebdnen; da Tu Cems anderZSi jamagiri gadagiWer, es mxolod imitom, rom ar ici, ra SememTxveva; RmerTma uwyis am ubedur droSi rogor Sexedaven raindobas da ra bedi moelis mas. iseT ubralo saqmeze ki, rogorc Seni jamagiria, saiqios pasuxisgeba srulebiTac ar meWaSnikeba. merwmune, sanCo, arc erTi gza iseTi ekliani da Zneli ar aris, rogoric is gza, romelzedac faTerakebis maZebarni mimodian.

diaxac! _ Tqva sanCom, Tu saTelavis sabegvebmac ki iseTi uSiSari mogzauri raindi SeaSfoTa, rogoric Tqvena brZandebiT, magram amieridan arxeinad brZan-debodeT, rame xumrobis saTqmelad pirsac ar gavaReb da Tu krinti davar imasac imitom vizam Cemi namdvili batonisa da senioris patiosneba vaqo da vadido.

_ kargsac izam, _ uTxra don kixotma, _ imitom, rom Tqveni mSoblebis Semdeg umetesi pativiscemis Rirsi Tqveni batonebi arian, radganac imaTac mSoblebis msgavsi ufleba da movaleoba aqvT Tqvenze.

Tav i XX I

romelic mogviTxrobs diad faTerakebs, mambrinis Zvirfasi CaCqanis dapyrobas da masTan sxva ambebs, Cvens uZlevel rainds rom SeemTxva

am dros winwkvla daiwyo da sanCo im samTelavo qarxanaSi Sefarebas 120

Page 121: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

apirebda, magram don kixots, wuxandeli oinis Semdeg, is qarxana iqamdis Seez-izRa, rom TvaliT dasanaxavadac ar undoda. rosinanti moatriala da Tavis saWurvelmtvirTveliT guSindelis msgavs gzaze gamovida. am gzaze male viRac cxenosani dainaxa, romelsac Tavze oqrosaviT brWyviala raRac exura. es rom dainaxa, sanCos miubrunda da uTxra:

_ sanCo, mgonia, iseTi andaza ar aris, WeSmariti azri ara hqondes: anki, marTlac, andaza ra aris, Tu ar gamocdilebisgan gaskvnili WeSmariteba. es metadre im andazaze SeiZleba iTqvas, romelic ambobs: `erTi kari, rom miix-ureba, meore gaiRebao~. marTlac, Tu bedma guSin erTi faTerakis kari dagvixSo, sabegvebis raxuniT Tu mogvatyua, dRes meore faTerakis kars gviRebs _ ufro ukeTesisas da advilisas da Tu axla am karebSi ver movaxerxe Sesvla, mxolod Cemi danaSauli iqneba da im danaSaulSi verc im qarxnis ucno bloba gama-marTlebs da verc Ramis sibnele. amas imitom geubnebi, sanCo, rom, Tu ara vcdebi, ager Cvensken viRac, rom modis, imas swored mambrinis CaCqani xuravs, romlis gamo, Sen ukve ici, fici damidvia.

_ RvTis gulisaTvis, mowyaleo batono, kargad moifiqreT, rasaca brZanebT, _ miugo sanCom, _ da metadre, ris qmnac gwadiaT. RmerTmani, sulac aRar mex-aliseba xelaxlad samTelavo sabegvebis msgavs rasme SeveCexoT, gonebas mTlad gamogvibneven.

_ eSmakma ki waiRos Seni Tavi! _ dauyvira don kixotma. _ erTi miTxar, sabegvsa da CaCqans Soris saerTo ra aris?

_ ra mogaxseno, _ miugo sanCom, _ uwindeburad, rom laparaki SemeZlos, iseT sabuTebs warmogidgendiT, rom Tqveni Secdoma cxadad dagenanaT.

_ gana SesaZloa, rom Cems sakuTar sityvebSi vcdebode? _ hkiTxa don kixotma. _ erTi miTxar, Se sazizRaro moRalatev, gana im rainds vera xedav, oqros CaCqani, rom xuravs da Cvensken modis lurja cxenze mjdomi?

_ RmerTmani, me marto imasa vxedav, _ miugo sanCom, _ rom aqeT viRac kaci modis, iseTsave lurja virze zis, rogoric es Cemi viria da Tavzedac raRac br-Wyviala xuravs.

_ eg raRac swored mambrinis CaCqania, _ Seutia don kixotma. _ ganze gadeq da imis pirispir martod damtove. me Sen dagananeb, rogor sityvis uTqme-lad da drois daukargavad davisakuTro is Cemi didi xnis sasurveli CaCqani.

_ ganze gadgoma Cemi xelobaa, _ butbutebda sanCo, _ mxolod vimeoreb, RmerTma qnas, rom es TavSava balaxis yvavilebi aRmoCndes, magram ise ara hq-naT, rom axal sabegvebs SeeCexoT.

_ Cemo Zmobilo, ar giTxar yurebs nu mixvret mag SeCvenebuli sabegvebiTa-meTqi! _ dauWyivla don kixotma, _ Torem RmerTsa vficav... magram dauficebladac damijereb, suls amogxdi.

raki don kixoti metad gabrazda, sanCos SeeSinda, Cemma batonma muqara marTla ar amisruloso, da xma gakminda.

axla isa vTqvaT, is ra raindi iyo, don kixotma rom dainaxa rogor cxenze ijda da ra CaCqani exura. sadac axla Cveni raindi imyofeboda, im midamoebSi ori erT-maneTis maxloblad mdebare sofeli iyo. erTs, ufro momcroSi, arc afTiaqi iyo da arc dalaqi; meoreSi ki, ufro modidoSi _ erTic iyo da meorec modido soflis dalaqi Tavis xelobiT orive sofels emsaxureboda da amJamad im momcro sofelSi midioda erTi avadmyofisaTvis sisxlis gamosaSvebad da meore kargamyofisaTvis wveris mosaparsad. am saqmeze mimavals Tan sadalaqo TiTbris Tasi mihqonda: gzaze wvimam mouswro da, rom qudi ar gafuWeboda. albaT axali exura, zed Tasi

121

Page 122: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

wamoepirqvavebina. es Tasi ise kargad iyo gawmendili, rom mzeze kriali gahqonda. rogorc marTla sanCom Tqva, lurja virze ijda; don kixots ki is viri lur-jxalebian cxenad moeCvena da TviTon dalaqic _ oqros CaCqnian raindad miiRo. rac ki mis Tvalebs eucxoeboda, Tavis gonebaSi ficxlav sxvadasxva saraindo sag-nebad gardaqmnida da Tavis sulelur fantaziebs Seufardebda xolme. moaxlovda Tu ara sabralo dalaqi, don kixoti xmaamouRebliv iseTi siswrafiT mivarda mas, ra siswrafec rosinants simardisagan SeiZleboda, da surda erTi Tvalis daxamxame-baSi SubiT gaegmira igi. ase mkerdi-mkerdTan Sesajaxeblad gaqanebulma Se-hyvira dalaqs:

_ daicav Tavi, sacodavo qmnilebav, an nebiT moSec, rac simarTliT me unda mekuTvnodes.

sabralo mowinaaRmdege am moulodneli raRac moCvenebis SeteviT SeSve-buli swrafad viridan Camovarda. mere wamoxta, rac Zali da Rone hqonda, mind-vrisken mokurcxla da iseTi dafeTebuli garboda, qaric ver mieweoda. im sirbilSi Tasi Camouvarda Zirs da don kixotsac es undoda. amitomac daiZaxa: `Wkviani yofila es warmarTi, swored ise moiqca, rogorc wavma icis, roca | monadire daedevneba xolme, gaqceuli, bunebiTi alRos CagonebiT, TviTonve moikvnets da gadaugdebs xolme im nawils, risTvisac imas monadireni sdevnian~. don kixotma sanCos ubrZana miwidan CaCqani aeRo: saWurvelmtvirTvelmac aasrula es brZaneba, da Tasi, rom xelSi awona, daiZaxa:

_ RmerTsa vficav, ara uWirs ra am Tass, rva reali ise Rirs, rogorc erTi mar-avedisi.

esa Tqva da Tasi batons gadasca, imanac maSinve Tavze daixura. pirvelad didxans atriala yovel mxareze, rom saybeurebi epovna. magram raki vera ipova-ra, gajavrebulma wamoiZaxa:

_ albaT im urwmunos, vis Tavzedac pirvelad es Cinebuli CaCqania gakeTe-buli, karga mozrdili gogra hqonia, magram yvelaze samwuxaro is aris, rom am CaCqnisa naxevariRa gadarCenila.

amis gamgone sanCom sicili veRar Seimagra, magram, roca moagonda, rom don kixots imis sicili mudam ar egunebeboda da brazobda, Tavi male Seikava.

_ ras icini? _ hkiTxa don kixotma._ imas vicini, _ miugo sanCom, _ rom karga zorba Tavi unda hqonoda am

CaCqanis pirvel patrons da CaCqanic ise Zalian hgavs dalaqis Tass, rogorc erTi wveTi wyali meoresa.

_ ici, sanCo, _ uTxra don kixotma, _ me mgonia, es Cinebuli, mojadoebuli CaCqani raRac araCveulebrivi SemTxvevis gamo iseT briyvs vismes Cavardnia xelSi, rom amis Rirseba kargad ara scodnia da raki unaxavs bajaRlo oqrosiao, au-Ria, amis naxevari gadaudvnia da fulad uqcevia; amitomac es CaCqani marTlac Tass damsgavsebia. magram es araferia, _ iyos, rogorc aris: amisi fasi kargad vici da misi cvlilebac ar mawuxebs. amasTanave, sadac ki sofelSi mWedeli Semxvdeba, ise gadavaerTebineb, rom mWedlebis RmerTisagan brZolis RmerTisTvis gamokveTil CaCqansac ar dauvardes. manam ki sul araraobas esec sjobia. me Tu sadme kidev qvebi damiSines, karg samsaxurs gamiwevs.

_ diax, _ uTxra sanCom, _ Tu mtrebma SurduliviT qvebi ar dagiSines, rogorc im ori didi laSqris brZolis dros iyo, ybebi, rom TiTqmis erTianad dagalewes da im saswaulmoqmedi balzamis WurWelic migimtvries, me, rom Signeuli kinaRam er-Tianad amomanTxevina.

122

Page 123: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

- im balzamisTvis Zalian ara vwuxvar, _ miugo don kixotma, _ Sen xom ici, sanCo, rom misi Sedgeniloba kargad maxsovs.

_ mec Zalian kargad maxsovs, _ daumata sanCom, _, magram miwam aqve miyos piri da Tan Camitanos, Tu rodisme axlo mivekaro. amasTanac, marTali, rom vTqva, sulac ara mgonia, me is damWirdes odesme: amieridan yvela Cemi xuTive grZnobiT im mecadineobaSi viqnebi, arc vinme davWra da arc visganme viyo daWrili: oRond imis pirobas ki ver davdeb, imgvar oins avcde, Se Cveneul sa-banze, rom maxtunebdnen, es iseTi ubedurebaa, Tavidan verafriT ver aicdens kaci da Tu rodisme amisTana xifaTSi gaeba, isRa rCeba, mxrebi SeikumSos, suli Seigu-bos, Tvalebi daxuWos da sabans gahyves.

_ sanCo, cudi qristiani yofilxar, _ SeniSna amaze don kixotma, _ nawyen obis daviwyeba da Sendoba ar gcodnia. icode, patiosani, keTili guli maxeT ubralo celqobas arafrad Caagdebs. erTi miTxar, romeli fen, mogglijes, romeli gverdi Cagimtvries, an ra Tavi gagitexes, rom is xumroba veRar gadaiviwye? aqamdis ro-gor ver gagigia, rom is mxolod xumroba da dros gatareb, iyo da sxva araferi? sayuradRebo ram, rom yofiliyo, gana magiero, gadauxdelad gavuSvebdi, ukan ar davbrundebodi da imaze uares dRes ar davayenebdi, rac berZnebma troas daayenes, elenes motacebisaTvis samagieros, rom uxdidnen: Tumca, mogonebaze, isic unda vTqva. is elene axla, rom yofiliyo, an dulsineas qveyanaze im dros ecxovra, is berZnis qali silamaziT saxels Tavis dReSic ver gaiTqvamda.

Semdeg Tavi maRla aswia, zecas me xeda da Rrmad amoioxra. xolo sanCom ki uTxra:

_ egre iyos, Tu brZanebT, sabanze is Cemi aqnev-daqneva xumroba iyoo, dae, xumroba iyos: CemTvis axla mainc sul erTia, veRar vuSveli, magram imas ki mogaxsenebT, rom xumroba iyo, Tu ar iyo, iseve Znelad gamova Cemi gonebidan, rogorc es Cemi mxrebi Cemi tyidan ver gamovlen. magram axla amas Tavi da-vaneboT. erTi mibrZaneT, ra vuyo am lurja cxens, gaWril vaSliviT rom lurja virsa hgavs, im martinisagan upatronod datovebuls, vaJkacurad rom Zirs CamoagdeT. viliadegoze swrafad garboda. ara mgonia am Tavis iovelisaTvis kidevRa dabrun-des. am cxovels ki ara uWirs-ra, wverebsa vficav, dasawuni ar aris.

_ me Cveulebad ar maqvs, vinc vZlio, gavZarcvo kidec, _ miugo don kixotma. _ amasTanave raindebs wesad ara aqvT TavianT mowinaaRmdeges cxeni waarTvan da qveiTad siaruli aiZulon, Tu brZolaSi TviTon ar gaufuWdaT cxeni. im SemTxvevaSi ki neba aqvT Tavis mowinaaRmdegis cxeni davlad aiyvanon. amitom, sanCo, eg viria Tu cxeni, zed rac aris aqve dastove, magis patroni rom aqedan wasulebs dagvinaxavs, ueWvelad dabrundeba.

_ RvTis winaSe ki, rom vTqvaT _ amis wamoyvana Zalian minda, an ara da gacvla mainca. mgonia, Cems virs esa sjobdes, _ miugo sanCom. _ raindebis wesi metad sastiki yofila. rom virSi viris gacvlasac ki krZalavs. neta es mainc vicode, kurtnis Secvlac ar SeiZleba?

_ namdvilad ar vici, _ uTxra don kixotma; es saeWvo SemTxvevaa. vidre namdvilad gavigeb, Tu Zalian gesaWiroeba am jerobaze kurtnis Secvlis nebas ga-Zlev.

_ ise Zalian mesaWiroeba, TiTqos TviTon Cemi zurgisTvis mindodes.raki Tavis batonisagan nebarTva miiRo, maSinve mutatio kapparum-i moaxdina,

axal kurtan-samkauliT ise morTo Tavisi viri, rom Tvali zed darCeboda adamians _ sanCos mainc ase eCveneboda. amis Semdeg Cveni faTerakebis maZebarni, wmida mamaTagan warTmeul sagzals Seeqcnen, zed im wyaros wyali daayoles,

123

Page 124: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

samTelavo manqanebis sabegvebs, rom araxunebda, da es ise qnes, rom im barx-anisken arc miuxediaT. ise SeejavraT igi imRamindeli SiSisa da Zrwolis gamo.

karga danayrebis Semdeg Cven rainds mrisxaneba gadaeyara da karg gunebaze dadga. axla igi rosinantze Sejda, da radganac ar icoda, sad da risTvis unda wasuliyo (rogorc WeSmaritma mogzaurma raindma), Tavis nebaze miuSva cxeni. sanCo Tavisi viriT ukan gaedevna. Cveni faTerakebis maZebarni Saragzaze gamovidnen da alalbedze siaruli ganagrZes, Tumca es aRar icodnen, es gza saiT midioda. sanCom didxans iTmina da bolos Tavis batons ase moaxsena:

_ batono Cemo, nebas momcemT mogaxsenoT rame? rac mdumareba mi-brZaneT, mas aqeT Cems kuWSi oTxi mSvenieri ambavi Calpa da axla kidev enaze mexuTe mitrialebs; amis Caylapva ki Zalian meZneleba.

_ miTxar, ra aris, magram mokled ki Tqvi, _ uTxra don kixotma, _ imitom, rom kargi is aris, rac mokled iTqmis.

_ maS mogaxseneb: ager ramdenime dRea, batono, daiwyo sanCom, _ TavSi mitrialebs, rom veraferi xelsayrelia CvenTvis am udabur adgilebSi faTerakebis Zebna, aq rac unda bevric gaimarjvoT, rac unda aTasgvar saSiSroebas SeejaxoT, mainc ara gamova-ra: verc veravin naxavs Tqvens Rvawls da verc veravin mo-hfens imas qveyanaze. yvela Tqveni Rvawli saukuno daviwyebas eZleva, es ki Tqveni wadilebisaTvisac sazianoa da Tqveni mamacobisaTvisac. is ar emjobineba, mowyaleo batono, vinme imperatorisa an xelmwifis samsaxurSi SexvideT, vinc romelime Tavis mters did oms upirebs, iq SeiZlebdiT gamogeCinaT yvela Tqveni Rirseba, didi vaJkacoba da kidev ufro didi Wkua. is xelmwife, visac Cven samsax-urs gavuwevdiT, kargadac dagvajildoebda, visac ra gvergeboda, da amasTanave iq albaT mwignobarnic moipovebodnen, rom Tqveni Rvawli aeweraT da STamo-mavlobisaTvis gadaecaT. Cemze aRaras vambob: Cemi Rvawli da saqmeni saWurvelmtvirTvelis didebis wres iqiT ar midis, Tumca gavkadnierdebi da vityvi, rom, mgonia, saWurvelmtvirTvelebis sagmiro saqmeTa aRwerac rom Cveulebad iyos miRebuli, Tqveni mwerlebi mec maRirsebdnen TavianT yuradRebas... arc me davrCebodi imaTgan pirSi Calagamovlebuli...

_ Seni azri urigo rodia, sanCo, _ upasuxa don kixotma, _, magram saqme is aris, vidre sadac Sen mogsurvebia, Tavs amovyofdeT, qveynierebaze cotaodeni xetialia saWiro, rom saxeli movixveWoT. romelime didi monarqis sasaxleSi gasasvlelad saWiroa raindma Tavisi RvawliT iseTi saxeli da dideba moixveWos, rom sataxto qalaqis kars gadaabijebs Tu ara, qalaqis bavSvebi gars Semoex-vivnon da uyvirodnen: `es aris mzis raindi, anu gvelis raindio~. anu kidev sxva ram raindi, _ ese igi is saxeli uwodon, ra saxeliTac didi saxelovani saqmeebi Cau-denia. `ai is, _ ityvian isini, _ orTabrZolaSi Zalovani da saSineli falavani brokabruni rom daamarcxa, ai is, vinc gafanta usaSinlesi grZneulebaSi, romliTac moxibluli sparseTis didi mamluqi cxraas wels itanjeboda~. ase Seaqeben da mis diadsa da sagmiro saqmeebs mTels qveyanas mosdeben. am bavSvebisa xalxis brbos yiJinas im qveynis xelmwife, rom gaigoneb, Tavis sasaxlis sarkmelSi gadmodgeba da raindis danaxvamde abjris feriT da farze warwerili deviziT aucileblad icnobs mas da xmamaRla SesZaxebs: `ariqa, Cveni karis yvela raindo, gamodiT, raindobis mSvenebas miegebebiT, aw rom gviaxlovdeba~. da am mefis brZanebT, kvla raindi egebeba mas, TviTon mefec kibis naxevramde Camodis. stumar rainds gadaexveva, gulSi magrad Caikravs da mere pirze kocniT miesalmeba mere xels dauWers da dedoflis palataSi waiyvans. iq Cvens rainds dedofali Sexvdeba Tavisi infantaTi, romelic, ueWvelia, iseTi mSvenierebisa da saTnoebis patroni unda iyos,

124

Page 125: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rom qveyanaze badali ar moepovebodes. mere is moxdeba, , rom infanta morcxvi TvalebiT Sexedavs rainds, xolo raindi _ infantas, da erTmaneTs isini ufro RvTaebriv arsebad eCvenebian, vidre kacobrivad. wamsve orives uneblieT siyvarulis mwvave talRebi moicaven da mWmunvarebT gulgangmiruli iwyeben fiqrs, Tu TavianTi gulisTqma, survili da mwuxareba erTmaneTs rogor gauziaron. Semdeg, rasakvirvelia, rainds dedoflis palatidan gaiyvanen da sxva didmSvenier darbazSi gauZRvebian, iq saWurvels moxsnian da Casacmelad Zoweulis mantias miarT-meven. Tu igi Tavis abjarSi mSvenieri iyo, am tanisamosSi ukeTesi gamoCndeba. saRamo dgeba: raindi mefe-dedofalTan da infantasTan erTad vaxSmobs: infanta ar aSorebs Tvals, SeparviT umzers da isic agreTve malviT Sexedavs xolme, radgan, rogorc ukve vTqvi, is qali Zalian Wkviania da frTxilobs. vaxSami, rom gaTavdeba da sufras aalageben, darbazSi sazizRari patara qondriskaci Semodis, ukan mSvenieri banovani mosdevs, aqeT-iqiT ori goliaTis TanxlebiT. da is banovani winadadebas iZleva: erTi ram saqme Seasrulon _ Zveli drois brZenis xangrZlivi SromiT mogonili, pirobiT, rom, vinc imas Seasrulebs, mTels qveyanaze upirveles raindad iqneba cnobili.

mefe maSinve karis raindebs ubrZanebs TavianTi ZalRone scadon. isini mefis brZanebis aRsrulebas cdiloben, magram arc erT maTgans am saqmis Ses-rulebis Rone ara aqvs maSin is ucxo raindi wamodgeba da im saqmes Seasrulebs. amiT is raindi ufro didebiT imoseba, rac infantasac Zalian axarebs es sixaruli TiTqos mas jildod uxdeba, rom aseTi saxelovani kaci Seiyvara. am ambavSi yve-laze ukeTesi is aris, rom im mefes Tu mTavars, anu vinc unda iyos, didi omi aqvs atexili sxva, misebr Zlier mefesTan. es stumari raindi, ramdenime dRe mis sasaxleSi yofnis Semdeg, mefes fxovs, neba uboZos im omSi samsaxuri gauwios. mefe sixaruliT Tanxmdeba da raindic am wyalobisaTvis xelze mowiwebuli amboriT madlobas uxdis. imave Rames raindi midis rom Tavis axal gulis vards, mis momxi-blavs infantas gamogTxovos da baRSi misi sawoli oTaxis serserodan eTxoveba. raindma ukve icis misi bina, radgan infantas erTi mesaidumle qalis SemweobiT ramdenjerme kidec unaxavs da usaubria masTan. raindi Rrmad oxravs, infantasac guli misdis. mesaidumle qali wylis mosatanad garbis, magram Sens mters, mas, rom elda ecema, roca dainaxavs, rom gaTeneba daiwyo. SiSobs am samijnuro saqmeSi Suakacoba ar gaumJRavndes da Tavis qalbatonis umankoebasac Cirqi ar moecxos. bolos infanta gonze mova, serseroSi Tavis TeTr xels gauwvdis rainds, raindic Tvalcremliani aTasjer daukocnis xels da mSvenieri mijnurni erTad moifiqreben, Tu erTmaneTs Tavisi avi da kargi ambavi ra saSualebiT auwyon xolme. infanta rainds Cqara dabrunebas emudareba, raindic aTas fics udebs, rom imis Txovnas ar daiviwyebs. erTsac kidev ukanasknelad eamboreba xelze da ubedur infantas iseTi areuli da gatanjuli ganSordeba, rom kinaRam iqav ecema mkvdari. daRonebuli raindi Tavis oTaxSi dabrundeba, loginSi ecema, magram gan-Sorebis dardi ar daaZinebs. dilaze adrianad midis, surs mefe-dedofals da infantas gamoeTxovos, magram mefe-dedoflisagan Seityobs, rom qali SeuZlod aris da gamosaTxoveblad gamosvla ar SeuZlia. raindi imis avadmyofobas Tavis wasvlas miawers, guli metad auCqroldeba da ise Zlier aris aRelvebuli, rom lamis Tavis saidumlo gamoamJRavnos. infantas mesaidumlec iqvea, yvelafers Tvalyurs ade-vnebs da, rac rainds stanjavs, missave TvalebSi kiTxulobs, yvelafers infantas gadascems. xolo es ukanaskneli Tvalcremliani mousmens da eubneba, rom imisaTvis ubedureba is aris, _ ar icis is Cinebuli raindi vin aris, mefis STamomavlo-bisaa, Tu ara? mosamsaxure qali arwmunebs infantas, rom iseTi vaJkacoba da

125

Page 126: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

zrdiloba, rogoric im raindma gamoiCina, mxolod mefis STamomavali adamianebis Sesaferiao; daRonebuli mefis asuli amiT cotaTi moilxens da Tavis dardis gulSi Ca-marxvas ecdeba, rom mSoblebma Wmunvis mizezi ar gaugon. amiT gamxneve-buli mesame dRes sasaxlis darbazSi gamodis. es rom aq am yofaSia, raindi brZolis velze ibrZvis, mefis mtrebs amarcxebs, gamagrebul cixe-qalaqebs ipyrobs, mravaljer imarjvebs da bolos sasaxleSi brundeba; mefis asulis sanaxavad modis, sadac uwin inaxulebda xolme, da Tavisi didi samsaxuris jildo, infantas mama-mefes rom gauwia, qalsa sTxovs colad. mefe rainds uars eubneba, radganac misi vinaoba ar icis. maSin raindi an moitacebs infantas, an rogorme sxvebr axerxebs saqmes da mainc misi meuRle Seiqneba. SemdegSi mefes misi siZeobiT Tavic moaqvs, radgan saxelovani raindi didi da Zlieri xelmwifis Svili aRmoCndeba: ar vici ki, romeli saxelmwifosi, _ vfiqrob, is saxelmwifo rukaze dac ar iqneba aR-niSnuli. Tavis droze mefe kvdeba, infanta imis memkvidreobas miiRebs da raindic, mokled, rom vTqvaT, mefed dajdeba. ai maSin raindi-mefe, dapirebisamebr, ajil-doebs Tavis saWurvelmtvirTvels da yvela imas, vinc am maRal xarisxamde asvlaSi xeli Seuwyo. mere Tavis saWurvelmtvirTvels sefe qalsa rTavs colad, ueWvelia, _ in-fantas mesaidumle rom iyo, imas, _ ra Tqma unda, igi pirveli xarisxis hercogis asu-lia.

_ hoo, aba swored mec eg minda, _ wamoiZaxa sanCom. _ hoi, biWo, maS axla Cvenma xomaldma im samefosken wagviyvanos. swored mec eg minda, _ gaimeora sanCom, _ da darwmunebulic var, yvela eg asec aRsruldeba, oRond Tqvenma patiosnebam mwuxare saxis raindis saxeli ataros...

_ Sen magis eWvi nu geqneba, sanCo, _ gaawyvetina don kixotma, _ imitom, rom mogzauri raindebi samefo da saimperatoro taxtis safexurze, rogorc giambe, swored ase adiodnen da axlac adian. CvenTvis mxolod isRaa saWiro, gavigoT ro-gorme, romeli qristian an warmarT mefesa aqvs vinmesTan omi da asulic mSve-nieri hyavs. magram dro jer bevri gvaqvs da vidre romelime mefis sasaxleSi mivi-dodeT, jer saxeli unda gaviTqvaT. marto erTi ram mafiqrebs: vTqvaT, rom mefe vipovneT, omic gadavixadeT da mSvenieri aslic vnaxeT, mec umagaliTo saxeliT saqveynod saxeli gaviTqvi; is mainc veRar momifiqrebia, Tu rogor movaxerxo, rom mefis STamomavali viyo, an _ yovel SemTxvevaSi, imperatoris Soreuli biZaSvili mainc gavxde? saqme is aris, rom rac unda sakvirvelnic iyvnen Cemi saqmeni, uimisod mefe Tavis qals mainc ar momaTxovebs. xedav, sanCo, aqao da impera-torebTan naTesaoba ara maqvs, rasac ki vaJkacobiT davimsaxureb, yvelaferma fuWad unda Camiaros!? me mxolod es maSinebs. marTalia, gamoCenili da uZve-lesi aznauris Svili var, didi mamulic maqvs da SeuracxyofisaTvis Tu saCivari momixda, xuTasi sueldo sabriyvo SemiZlia moviTxovo. iqneb isic moxdes, rom Cemi ambis damwerma brZenma Cemi STamomavloba romelime mefis SviliSvilis-agan gamoiyvanos, mexuTe an meeqvse TaobaSi mainc. radgan, unda giTxra, sanCo, sagvareulo Sto da aznauroba ornairia: erTni _ mefeebisa da mTavrebisagan swarmoebs da ramdenic Zirs Camodis, imdeni wvrildeba, ase, rom ganieri Ziridan warmomavali, bolos, gadmobrunebuli piramidis msgavsad, wertilis odena xdeba. meoreni ki mdabio da uCinari winaprebisagan warmomdgaran da SemdegSi safex-uridan safexurze zeviT ver adian, vidre saxelovanni ar Seiqnebian. mere ki Tan-daTan zeviT iweven: saxelsa da didebas iZenen. amgvarad, sanCo, erTni imad gamxdaran, ranic ar yofilan, xolo meoreni is yofilan, rac axla aRar arian. da radganac me, vin icis, im meore rigs vekuTvni, urigo ar iqneboda Cemi odesme didi gamoCenili gvaris saxelovneba damtkicdes da Cemi sasimamro mefe daak-

126

Page 127: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mayofilos; Tu ara da infantas ise TavdaviwyebiT unda vuyvarde, Tundac wylismzid-velis STamomavalic viyo, mainc colad gamoyolaze uari ar miTxras, mamam bevric, rom uSalos; maSin, ra Tqma unda, imis motaceba da sadme damalva damWirdeba, vidre xani anu sikvdili misi mSoblebis risxvas ar gaaqarvebs.

_ me mgonia, am SemTxvevisaTvis is andazaa zedgamoWrili, _ SeniSna san-Com, _ yvela gaqnili kaci, rom misdevs: `imas nurasodes nu moiTxov, ris warT-mevac SegiZliao~. Tumca isic unda vTqva, meore andaza ufro zedgamoWrilia: `Robeze gadaxtoma sjobs amaod Tavis kanturso~. amas imitom vambob, rom, Tu vinicobaa baton mefes, Tqvens simamrs, ver daviTanxmebT _ Tavisi qali mogaTx-ovoT, maSin, ra Tqma unda, meti aRar gaewyoba-ra, unda moitacoT da sadme sando alagas damaloT, magram es aris cudi, rom vidre mefes SeurigdebiT ro-gorme da samefo taxtze dajdebiT, Tqvens sawyal saWurvelmtvirTvels SimSiliT kuWi gauxmeba didTa da mdidarTa wyalobiTa molodinSi, Tu momavali misi meuRle, infantas mesaidumle sefeqali, motacebul infantas ar gamohyveba: aba maSin dasWirdeba imas mTels Tavis sicocxleSi vai-vaglaxi, manam ZlivZlivobiT zenaarsis SewevniT gvergeba gamefeba. da Tu is sefeqali motacebul infantas gamohyveba, mowyaleo batono, gana ar SegiZliaT Tqvens saWurvelmtvirTvels maSinve miaTxovoT?

_ viTom magas ra damiSlis? _ miugo don kixotma. _ maS isRa dagvrCenia, RmerTs mivendoT da mivyveT, saiTac bedi wagviy-

vans, _ uTxra sanCom._ RmerTma qnas, yvela ise aRsruldes, rogorc me msurs da rogorc SenTvis

aris saWiro, _ daumata don kixotma. _ nuramc yofila CvenSi, vinc Tavis Tavs ar afasebs.

_ madloba RmerTs, rom Zveli qristiani var, _ Tqva sanCom, _ grafad gax-domisaTvis ki, mgonia, esec sakmao iyos.

_ sakmaozedac meti iqneba, _ uTxra don kixotma. _ raki mefe gavxdebi, Zveli qristiani xar Tu ara, ver damiSlis, ufulod an samsaxuris gauwevlad aznau-roba mainc giboZo. raki grafis Rirsebas mogcem, maSinve warCinebuli raindi da aznauri Seiqnebi, mere ramdenic unda ilaqlaqon borotma enebma, bolos mainc iZulebulni Seiqnebian warCinebul seniorad gicnon.

_ nuTu ggoniaT, mag raRac kapitulis damsaxureba ver movaxerxo? _ ikiTxa sanCom.

_ Se ginda Tqva tituli da ara kapituli, xom? _ SeniSna don kixotma._ dae, ase iyos, _ uTxra sanCom. _ vfiqrob, kargad Sevifereb warCinebas:

dro iyo Cems cxovrebaSi, erT amqarSi darajad viyavi da darajis tanisamosi ise mSvenoda, Cemma mzem, yvelani erTxmad gaiZaxodnen, rom Cemi warmosade-gobiT amqris meTauradac kargad gamovdgebodi. maSin Tu ase iyo, aba Tqven TviTon gansajeT, batono, axla raRa iqneba, ucxoqveyneli grafis msgavsad rom oqromkerdiTa da margalitebiT moqarguli tansacmeli Cavicva, hercogis mantia wamovisxa? RmerTmani, maSin Cems sanaxavad axi malis siSoridan daiwyeben denas.

_ ise, erTob, RvTis winaSe, ara giWirs-ra, sanCo, miugo don kixotma, _ ma-gram wveris parsva xSirad dagWirdeba, Torem iseTi sqeli, WuWyiani da aburZgvnili wevri gaqvs, rom Tu or dReSi erTxel mainc ar moiparse, Tofis gasrolis manZilze icnobs kaci Sens STamomavlobas.

_ Zalian Zneli kia, me Tqven mogaxsenoT, samudamo dalaqis daqiraveba, _ miugo sanCom, _ magram ra gaewyoba _ ukan vatareb im dalaqs, rogorc randebs

127

Page 128: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dasdeven mejinibeebi._ mere saidan ici, rom randebi mejinibeebs iaxleben xolme, _ hkiTxa don

kixotma._ axlave mogaxseneb, saidanac vici, _ miugo sanCom. _ ramdenime wlis win

erT sasaxleSi mTeli Tve yofna momixda da iq vnaxe erTi pawawina kaci, romelsac yvelani Zalian did batons eZaxdnen. is rom sadme wavidoda, ukan kudiviT erTi viRac maCanCala cxeniT misdevda xolme. erTxel vikiTxe, ratom mxarimxar ar da-dian da erTi meores ukan rad misdevs-meTqi, da ai swored maSin mipasuxes, is ukana winas mejinibeao. gamodis ase yofila: randebis ukan Turme maTi mejinibeebi miCanCaleben. ai, batono, rogor gavige esa da mas aqeT arc damvi-wyebia.

_ ise marTali xar, sanCo, rom metic ar SeiZleba, _ uTxra don kixotma, _ da arxeinad SegiZlia dalaqi dagdevdes ukan. yvela Cveuleba erTi meoris Semdeg Se-moRebulia da ratom ar iqneba, rom Sen iyo pirveli grafi, rom ukan dalaqi dagde-vdes. amasTan, vinc pirsa gparsavs, me mgonia, imas ufro meti ndoba ekuTvnis Cvengan, vidre vinc cxens gvikazmavs.

_ maS, Cemi dalaqis dardi me momandeT, _ upasuxa sanCom, _ da Tqven ki imas ecadeT, mefe gaxdeT da mec grafi gamxadoT.

_ RvTis SewevniT imedi maqvs magas mivaRwio, _ uTxra don kixotma da ze-viT rom aixeda is dainaxa rac Semdeg TavSi iqneba moTxrobili.

Tav i XX I I

Tu rogor uboZa don kixotma Tavisufleba mraval ubedurs, romelTac iZulebiT mierekebodnen iqiTken, saiTac sruliadac ar undodaT wasvla.

arabeTisa da lamanCis mwerali sad hamet benenheli Tavis am seriozul, darbaislur, warmtac, dawvrilebiTsa da maxvilgonivrul istoriaSi mogviTxrobs, rom rodesac saxelovanma don kixot lamanCelma da misma saWurvelmtvirTvelma sanCo pansam ocdameerTe TavSi naambobi zemomoyvanili saubari gaaTaves, don kixotma aixeda da imave gzaze, romliTac TviTon midioda, qveiTad momavali xalxis gundi dainaxa. Tormetiode kaci iqneboda, xelebSekruli iyvnen da krialosnis marcvlebiviT yvelani erT jaWvze iyvnen mikrulni kiserze gadacmuli rkinis rgolebiT. am gunds ori cxenosani da oric qveiTi mosdevda: cxenosnebi kaJiani TofebiT iyvnen SeiaraRebulni, qveiTebi ki _ xmliTa da SubebiT. sanCom, rom eseni da anana daiZaxa:

_ ager katorRelTa gundi, mefis monebi, romlebic galereebze samuSaod mi-hyavT.

_ rao? rogor Tu monebi mihyavT? _ ikiTxa don kixotma. _ nuTu mefe iZulebiT vismes amuSavebs?

_ me eg rodi miTqvams, _ miugo sanCom _ is mogaxseneT, rom es xalxi ganaCenis ZaliT danaSaulisTvis galereebze mefes iZulebiT unda emsaxuros-meTqi.

_ erTi sityviT, ganaCeniT aris Tu uganaCenod, Tqva don kixotma, _ sul erTia, am adamianebs mierekebian, da isinic emorCilebian Zaldatanebas da skmaoa, rom iq Tavis nebiT ar midian.

_ diaxac, rom Tavis nebiT ar midian, _ miugo sanCom._ maS Tu agrea, _ ganagrZo misma batonma, _ Cemi movaleoba unda

128

Page 129: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Sevasrulo: ubedurT unda vuSvelo da Zalmomreoba movspo._ rasa brZanebT, batono, _ gaioca sanCom, _ nu daiviwyebT, rom marTlm-

sajuleba, raica igive mefea, arc Zalmomreobs da arc Tu vismes Seuracxyofs, aramed mxolod danaSaulsa sjis.

am dros katorRelTa gundi Cvens faTerakebis maZebarT miuaxlovda da don kixotmac didi TavaniT pkiTxa darajebs, iqneb ineboT, mamcnoT da ganmimartoT is mizezebi an sxva raime sababi, ris gamoc am adamianebs ase Zalis ZaliT mierekebiTo. erTma cxenosanma darajma miugo, rom eseni katorRelebi arian, mis udidebulesobas ekuTvnian da axla galereebze migvyavso: esaa da es. amaze metis codna Cemi saqme araao.

_ mainc mindoda TiToeuli amaTganis danaSauli gamego, _ daeJina don kixotma.

amas ramdenime metad Tavaziani sityvac daumata, rom ufro vrceli pasuxi eTqmevinebina. bolos meore cxenosanma dargma uTxra:

_ Tumca am ubedur katorRelTa sia TiToeulis danaSauli aRricxviT Tana gvaqvs, magram axla ara gvcalia aq dagidgeT, qaRaldebi amovalagoT da wagik-iTxoT; sjobs, Tqveno mowyalebav, mibrZandeT: rac gindaT, TviTon amaTa vkiTxeT da, Tu xalisi aqvT, gipasuxon. magram am umaqnisT, rogorc yvela saZaglebis Ca-deni xliso aqvT, ise arc imaze laparaks dagzardebian.

es nebarTva, rom miiRo (magram Tu gauWirdeboda, TviTonac miscemda Tavi Tavs am nebas), don kixoti tusaRebs miuaxlovda da erT-erT imaTgans hkiTxa, ra danaSaulisaTvis Cavardi aseT ubedurebSi da ase upatronod rad mihyevxaro?

_ imitom, rom Seyvarebuli viyavi, _ miugo damnaSavem._ kargia, Senma mzem, _ gaioca don kixotma; _ Tu yvela Seyvarebulebs

galereebze samuSaod gzavnian, maS yvelaze uwin iq me unda gavegzavne meniCbed.

_ vai isaa, rom Cemi siyvaruli im juris rodia, rogorc Tqvena ggoniaT, _ miugo tusaRma. _ me, Cemo batono, Cems sulze utkbesad erTi fuTa TeTreuli Semiyvarda da iseTi sinaziT Cavikar gulSi, rom, Tu samarTals Zalad ar gamoeglija, mgonia, aqamdisac imis alersSi viqnebodi. magram ver iqna: naqurdalio damiWires da Cemi saqme ise cxadi iyo, rom Cems beWebze asi maTraxis moxvedras veR-araferma dauSala, da Tanac gamomicxades: Tu im maTraxebs zed sami wlis gu-rapsac davumatebdi, maSin yvela angariSs gavasworebdi.

_ eg gurapi raRaa? _ hkiTxa don kixotma._ galeraze niCbis mosmaa, _ miugo katorRelma.es iqneboda ocdaoTxi wlis ymawvili da rogorc TviTon ambobda, pedraiteli

iyo. don kixotma aseTive kiTxviT meore tusaRs mimarTa, daRonebulsa da daRvremils. man pasuxi ar misca da mis magier isev pirvelma upasuxa:

_ es vaJbatoni, _ Tqva man, _ katorRaSi midis, rogorc iadoni, anu sxvanairad, rom vTqvaT, rogorc momRerali da mesakrave.

_ eg raRaa? _ kvlav ikiTxa don kixotma, _ gana momRerlebsa da mosakrave-Tac galereebze gzavnian?

_ maS, batono, gzavnian, _ miugo tusaRma: _ esec unda mogaxsenoT, rom imaze cudi ara aris-ra, rodesac kaci gaWirvebis dros mReras mohyveba xolme.

_ piriqiT, _ Tqva don kixotma, _ CvenSi aseTa andazac aris: Wmunva mReriT iqarvebso.

_ CvenSi ki batono, sul ukuRma moxdeba xolme CvenSi Tu mReras morTav, mTel sicocxles vaiT gaatareb.

129

Page 130: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ araferi ara mesmis-ra, _ miugo don kixotma.magram erTi darajTagani Caeria laparakSi da raindi gaocebidan gamoiyvana._ senio kabaliero, _ uTxra man, _ am umaqnisebis enaze gaWirvebis dros

mRera danaSaulSi gamotexas niSnavs. am gaiZveras Zala daatanes da maSin gamotyda, rom saqonlis qurdobas ewoda. eqvsi wliT galeraze muSaoba miusajes da amTavadac maTraxebi uTavazes, _ mgonia, zurgiT orasiodes miezideba Tan. ro-gorc hxedavT, daRonebuli midis da TiTqos darcxvenilica, mTeli gza am cudi gunebiT aris, radgan amxanagebs ar uyvarT, abuCad igdeben, awvaleben da sul cxvirSi Zmars adenen, rom imdeni vaJkacoba aRara hqonda _ ZaldatanebisaTvis gaeZlo da danaSaulSi ar gamotexiliyo. amaT juris xalxs sityvis masalad aqvs: `hoca~ da `arac~ orive erTnairad advili saTqmeliao da qurdisaTvis umjobesia Tvis sicocxle da sikvdilic Tavis enaze hqondes damokidebuli, vidre mowmeTa da sabuTebis enazedao, da marTlac, batono, me mgonia, am SemTxvevaSi eseni urigod rodi msjeloben.

_ mec egre mgonia, _ miugo don kixotma. Semdeg mesame tusaRTan mivida da igive hkiTxa, rac pirvel ors. iman

Tamamad upasuxa:_ me mivdivar, raTa xuTi wliT samsaxuri gavuwio baton gurapebs imisTvis,

rom aTiode dukati ar gamaCnia. _ orjer aTsac udidesi siamovnebiT mivcemdi, rom mag batonebisagan ga-

meTavisuflebine, _ SesZaxa don kixotma._ eg siuxve, batono, Sua zRvaSi savse jibe fulsa hgavs, rodesac SimSiliT

sikvdils moeli, radgan fuliT verafris yidvas ver moaxerxeb, _ miugo tusaRma. _ neta mag Tqveni oqroebiT adre SemxvedrodiT, rom fulic rigianad momexmarebina da moxevisTvis rame wamesva, Cemi veqilis enac Cemeburad amelaparakebina. ra Tavisuflad viseirnebdi axla sokodevelis Sua moedanze, toledoSi, da im Saragzebsac ar gavTelavdi, axla rom migvaseirneben sayelurian ZaRlebiviT kiserSi jaWvebwabmulebs. RmerTi didia: moiTmine, adamiano, _ ai, batono, Cveni saubris dasasruli es aris.

don kixoti meoTxe damnaSaves miubrunda, darbaiseli Sexedulebisas, WaRara wveri rom mTel mkerds ufaravda. don kixotis kiTxvaze _ risTvis ggzavni-ano, pasuxis nacvlad qviTins mohyva, da krinti ar dasZra. magram ukanmdgarma mexuTe tusaRma mis magier upasuxa:

_ am darbaisels jer cxeniT mdidrulad morTul-mokazmulis qalaqis quCebi moatares da axla oTxi wliT galerebze meniCbed gzavnian.

_ ega , Zmobilo, imas xom ar niSnavs, _ gaawyvetina sanCom, _ rom jer sa-jarod bodiSi moaxdevines da mere xalxis saCveneblad TvalsaCino alagas samar-cxvino boZze gamoWimes?

_ swored eg aris, _ ganagrZo tusaRma, _ da eg yvela imitom gadaaxdevines, rom, rogorc ityvian, sxvisi yurebisa da TiTqmis mTeli sxeulebisac dalali iyo, ese igi siyvarulis saqmeSi gansakuTrebuli mindobilebis moxeleobas, Suamavlobas da maWanklobas Cemobda: amas garda kidev odnav jadosanic iyo.

_ mag odnav jadosnobaze aras vityvi, _ miugo don kixotma, _ magram, rac samijnuro saqmeSi Suamavlobas Seexeba, marto is rom aviRoT TavisTavad da im odnav jadosnobas Tavi davaneboT, maSin eg galerebze meniCbeobis Rirsi ar aris, Tu, rasakvirvelia, iq imitom ara gzavnian, rom ufrosoba gagiwioT. siyvarulis saqmeSi Suakacoba yvelas rodi SeuZlia. amisTvis marjve kacia saWiro, sxvisa saidumloTa dafarvis mcodne,me im azrisa var, , aseT moxeleebs yovelgvar keTil-

130

Page 131: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ganwyobil sazogadoebaSi didi sargeblobis motana SeuZliaT, Tuki isini rigiani da ganaTlebuli xalxisagan iqnebian gamosulni. me rom mkiTxon, isic ki saWiro iyo, calke zedamxedvelebi daedginaT da im pirTa ricxvi bejiTad aRenusxaT, visac eg xeloba ukisria, swored ise, rogorc savaWro dalalebis ricxvia gansazRvruli da aR-nusxuli. amiT qveyanas bevr borotebas aaridebdnen, raic mxolod imitom moxdeba xolme, rom mravalni Tavis Sesafer saqmes ar hkideben xels. CvenSi samijnuro saidumloebebs umecarni da saeWvoni ganageben: uwverulvaSo, srulebiT gamoucdeli Wabukni, zogi uCinari mandilosani, dabalxarisxovani msax-urni, romelnic mZime ram SemTxvevaSi, rodesac gabeduli moqmedebaa saWiro, iqamdis ifantebian da ibnevian, rom TavianT marjvena xels marcxenisagan veRar arCeven da pirSi Calagamovlebuli rCebian. am saganze mindoda vrclad mesaubra da damemtkicebina, Tu risTvis aris saWiro, rom am yovelmxriv rigze mowyobili sazogadoebisaTvis saro dass gansakuTrebuli yuradReba mieqces, magram axla amisTvis Sesaferi arc droa da arc adgili. odesme am saganze Cems azrs iseT kacs vetyvi, romelic amisTvis izrunebs, manam ki vityvi, rom mZime STabeWdile-bam, rogorc Cemze am WaRara Tmam da darbaislurma Sexedulebam moaxdina, ase sastikad dasjilma mijnurTa zogi ram davalebis aRsrulebisaTvis, cota ar iyos amis jadosnobaze braldeba Seasusta, _ TumcaRa darwmunebuli var, rom qveyanaze arc Selocva arsebobs, arc moxiblva, an jadosnoba, an grZneuli vaxme, rom Cveni nebis ase Tu ise mimarTva SeeZlos, rogorc zogierT beCavsa swams. Cven Tavisufali neba gvaqvs moniWebuli da misi daokeba, SezRudva an iZulebiTi aRkveTa arc misnobas da arc raime balaxbulaxs ar SeuZlia da rasac zogi dedakaci Tavisi sisuleliT da zogierTi kaci Tavisi gaiZverobiT amzadebs, yvela is sasmelebi da saWmelebi wminda Sxamia, im xalxis Wkuidan SemSleli, romelTac TavianTi miamitobiT swamT, viTomc balaxebs SeuZlia adamians is Seayvaros, vinc ar uyvars. yovelive aseTi ram, gimeoreb, mtknari sisulelea, radgan Cven Tavisufali nebis patronebi varT da SeuZlebelia am nebisyofis modreka.

_ marTals brZanebT, marTals, - daiZaxa keTilma moxucma. _ RmerTs geficebiT, rom Cems suls jadosnobis codva ar amZimebs, mijnurobis saqmeSi, rom bralsa mdeben, Tavs ar gavimarTleb, mxolod imas ki vityvi, rom amaSi cod-vas irasa vxedav. am xelobiT mxolod xalxis kmayofilebisaTvis vzrunavdi; mindoda mSvidobianad da TanxmobiT ecxovra yvelas. udardelad da uSuRlo. magram, ro-gorc xedavT, am keTilma survilma iqiTken gamgzavrebas ver amacdina, saidanac dabrunebis imedi aRara maqes, radgan xnieric var da Sirimis avadmyofobac mWirs, dRemudam mosvenebas ar maZlevs.

es, rom Tqva, iseT qviTins moyva da iqamdis auCuyda nanos gulT, rom jibidan momcro rkali amoiRo da mtiral moxuc katorRels samowyalod uboZa.

amasobaSi don kixotma sxva tusaRs dauwyo gamokiTxva, ra dagiSavebiao, da man Tamamad upasuxa:

_ imitom mivdivar, Cemo batono, rom or Cems biZaSvil qalTan da orTanac kidev sxvis biZaSvil qalTan metismetad vcelqobdi; mere im Cven celqobas iseTi raRac daxlarTuli naTesaobis mateba mohyva, rom TviT eSmakic veras gaarCevda. saqme gamJRavnda, momgebi daibares, sabuTebi amoqeqes; msajulebma wyaloba ar maRirses, arc fuli mqonda, da ganaCeni damidgines. da ukve megona _ saxrCobelaze movxvdebi-meTqi, magram galereebze eqvsi wliT muSaoba momisajes, _ dava aRar damiwyia: rac moxda, moxda! eqvsi wliT mivdivar; diaxac unda gamesaCivrebina, magram ras izam, Sevcdi. eh, ara uSavs ra, jer axalgazrda var, win didi, xnis sicocxle midevs, da Tu sicocxlea, qveyanaze yvela dards eS-

131

Page 132: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

veleba. Tu Tqveni mowyaleba raimeTi dagvexmareba da gaimetebs rasme gvi-boZeT sabraloebs, RmerTi saiqios gadagixdiT magiers, xolo Cven saaqaos dRedaRam TqvenTvis vilocebi, raTa RmerTma imdenad didxans da janmrTelad gacocxloT, ramdenadac amis Rirsi xarT.

es tusaRi studentis tanisamosiT iyo, da erTi darajTagano ambobda, Zalian molaparakea da laTinuric iciso.

yvela amaT ukan erTi tusaRi modioda, ocdaaTiode wlisa iqneboda; kargi tanadi da Snoiani saxis kaci iyo, mxolod raRac ucnaurad icqireboda _ erTi TvaliT meores umzerda _ SeboWilic sxvebiviT ar iyo. fexidan jaWvi tanze SemoxveviT kisramdis mqonda atanili. kiserze ori didi rkinis sayeluri hqonda gakeTebuli; erTze es jaWvi hqonda mimagrebuli, meoredan aqeT-iqiT welamdis ori rkinis joxi iyo CaSvebuli, boloebze mimagrebul rkinis samajurebSi majebi hqonda gayofili da didi boqlomebiT iyo Caketili. amnairad tusaRs arc Tavis daxra SeeZlo xelebamdis da arc xelebis aReba Tavamdis. don kixots moesurva Seetyo, Tu es tusaRi, sxvebTan SedarebiT, rad iyo ese Zalian SejaWvuli, darajma miugo:

_ imitom, rom martom imdeni danaSaulebi Caidina, ramdenic yvela am da-narCeni ar gaudeniaT. es iseT didi gaiZvera da gabedulia, rom gveSinia, ase Zalian SeboWilic xelidan ar dagviZvres.

_ aseTi saSineli ra Caidina, _ ikiTxa don kixotma, _ Tu ki galerebze muSaobas metic ara gadauwyvetiaT-ra?

_ aTi wliT galerebze muSaoba aqvs misjili, es ki samoqalaqo sikvdils udris, _ miugo darajma, - amaze bevri laparaki tyuili Tavis Sewyena iqneba. sakmaoa mo-gaxsenoT, rom es vaJbatoni aris gamoCenili xines de pasamonte da metsaxelad xinezilio de parapilias eZaxian...

_ wynarad, egre nu, ixarjebiT, batono komisaro, _ gaawyvetina tusaRma, _ sxvisi saxelebisa da metsaxelebis damaxinjeba Tavis Sesaqcevad nu gagixdiaT. me mqvia xinesi da ara xinezilio _ Cemi gvari pasamontea da ara parapilia, rogorc Tqveni keTilSobileba asxvaferebs. umjobesi iqneboda Tqvens STamomavlobaze gefiqraT da Tavis Tavi gagecnoT, _ ufro bevr sainteresos aRmoaCendiT.

_ Cumad iyav, batono udideso da pirvelxarisxovano aramzadav, Tu ar gnebavs Tqvens beWebs Tqveni Cumad yofna vaiZulo, _ miugo komisarma.

_ marTals amboben, rogorc RmerTs unda, adamiani ise cxovrobs, _ Seela-paraka tusaRi: _ am jerobaze marto imas getyviT, rom iqneb odesme rogorme vin-mem gaigos, Cemi namdvili saxeli rac aris.

_ maS gana agre ar geZaxian, Se gaiZverav da umaqniso! _ dauyvira darajma._ agre meZaxian, agre, miugo xinesma. _ da iqneb isic moxdes, rom aRar

damiZaxon; Tu ase moxdes, am Cems wvers Cemive kbilebiT daviglej. senio ka-baliero, _ ganagrZo man, _ Tu risame mocema gnebavT, barem male gviboZeT da gagvecaleT, Torem mag Tqveni gamokiTxviT Tavi mogvabezreT. Tu Cemi vinaobis gageba gindaT, etyviT: me mqvian xines de pasamonte da Cemi cxovrebis ambavi am Cemi cxovrebis ambavi am Cemi xeliTaa maqvs dawerili.

_ amas marTals ambobs, _ SeniSna komisarma; _ Tavisi Tavgadasavali marTla TviTon dawera da ise dawera, rom ukeTesi ar SeiZleba; mxolod wigni sapa-timroSi aqvs oras realad dagiravebuli.

_ gamovixsni kidec, _ gaawyvetina xinesma, _ Tundac oras dukatadac iyos dagiravebuli.

_ gana egre kargia? _ hkiTxa don kixotma._ ise kargia, _ upasuxa xinesma, _ rom `lasarilio termiseli~ da yvela misi

132

Page 133: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

msgavsi wignebi masTan frCxiladac ar CaiTvlebian. movaxseneb Tqvens keTilSo-bilebas, rom Sig mxolod simarTlea aRwerili da ise Snoianad, warmtacad da salaRobod, rom yvela aRweril sicrues sjobia.

_ ra saTauriT aris dwerili? _ hkiTxa don kixotma._ misi saTauria `cxovreba xines de pasamontesi~, _ miugo tusaRma._ damTavrebulia? _kvlav hkiTxa don kixotma. _ rogor davamTavrebdi, rodesac jer Cemi sicocxle ar damTavrebula, _ miugo

iman; _ Cemi dabadebis dRidan yvela im dromdea aRwerili, rodesac ai, es ukanaskneli mimisajes.

_ maS galeraze gana kvlavac yofilxar? _ SeekiTxa don kixoti._ RmerTsa da mefes oTxi weliwadi ukve vemsaxure iq, _ upasuxa xinesma, _

gemo gavige orcxobilasic da xaris ZarRvis maTraxisac; da simarTle udnda vTqva, Zalianac ara vwuxvar, rom iq wasvla kidev momixda, imitom, rom, sxva ara iyos-ra, dro meqneba Cemi wigni davasrulo. jer bevri ram kargi maqvs saTqmeli, da es-panur galeraze ki, RvTis madliT, Tavisufali dro imdenia, meti saWiroc ar aris; amasTan mosafiqrebelic ara maqvs-ra: rac saweri maqvs, sul zepirad vaci.

_ rogorc gatyob, maxvili goneba gqonia da marjve biWi Canxar, _ uTxra don kixotma.

_ diax, imitomac ubeduri var, _ SeniSna xinesma, radgan ubedureba mudam mixval gonebas sdevnis.

_ ubedureba yovelTvis avazakTa mdevnelia, _ Caeria laparakSi komisari. _ ukve ramdenjer gTxoveT, batono komisaro, _ uTxra xinesma, _ cota frTxilad iyaviT-meTqi. neba miboZeT, kvalad giTxraT, rom batonma moxeleebma Savi joxi am ubedurTa dasaCagravad ki ar mogcaT, aramed, rogorc me mgonia, imitom, rom esuna iq miaciloT, sadac mefem brZana. Tu ara da miwam miyos piri da sic-ocxles... magram kmara, aRar davamTavreb. yvela laqa SeiZleba odesme nacar-tutaSi Cavardes da odesme katas mohkiTxaven Tagvis cremlebs. maS, yvela TavisTvis Cumad iyos, kargad icxovros da ufro kargad ilaparakos: Cven kidev Cvens gzas gavudgeT; gveyo, rac sisulele davroSeT.

am muqaris pasuxad komisarma pasamontes joxi mouqnia, magram don kixoti mivarda, xeli aukra da Txova, Cxubs nu astexT da damnaSaves nu scemTo: sakvirveli ar aris, Tu xelebSekruli kaci guls imiT ioxebs, rom enas Tavisuflad xmarobso. Semdeg tusaRebs miubrunda da uTxra:

_ rac Tqvengan movismine, Zvirfaso Zmebo, cxadad vxedav, rom, Tumca sakuTari Secdomilebis mizeziT xarT Cagrulni, mainc ra cxovrebac mogeliT, ver-afrad saWaSnikoa Tqve Tvis da galerazedac Tqveni survilis winaaRmdeg midixarT: imasac vxedav, rom zogs Tqvengans Cvenebis CamorTmevis dros gaubedaoba da mxneobis nakleboba gamouCenia, zogs fuli ar hqonia, zogs ubralo ram ubedureba damarTnia, dasasrul, msajulis Secdoma da mikerZoeba momxdara. saerTod, yvela es garemoeba Tqveni daRupvis mizezi Seqmnila da Tqven win samarTlis kari dauxSavs. yovelive es, Cemo megobrebo, maiZulebs axlave yvelas davanaxvo, Tu rad var amqveynad warmogzavnili, risTvisa var miuwvdomeli gangebis nebiT raindTa gundSi Caricxuli, rad davde fici yvela devnilisa da davrdomilis Semwe viyo, susti ZlierTa Cagvrisagan davifaro. magram, radgan amasTanave vici, ara-sodes ara jer ars ZaliT vqna igi, rac SeiZleba mSvidobianad gakeTdes, amitom vTxovT TqvenTa darajTa da batons komisars, eg borkili SegxsnaT da mSvidobis gza dagilocoT. mefes samsaxurs Tqven magier sxvebi gauweven ufro ukeTes gare-moebaSi da, amasTan, suls qveS rom vTqvaT, gana sazareli ar aris, is Seiqmnas

133

Page 134: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

monad, vis RmerTs da bunebas Tavisufali gauCenia? axla Tqven, batonebo, _ don kixoti darajT miubrunda, _ veWvob TqvenTvis am xalxs daeSavebinos rame, amit-omac ganuteveT eseni mSvidobiT da dae, TiToeulma amaTganma TavianT codvebs TviTon gasces pasuxi; dae, uzenaesma msajulma iq sajos eseni. igia, romelic ajil-doebs keTilTa da sjis borotTa, xolo Cven, adamianebs, romelnic yvela Cvenganis kacobrivs Rirsebas vcemT, pativs, ar gvSvenis jalaTad gavuxdeT CvenTa msgavsT, es saqcieli adamianuri Rirsebis damamcirebelia da miT umetes maSin, rodesac ar-aviTar sargeblobas ar vpovebT masSi. maS gTxovT, batonebo qvena nebiT da mSvidobianad amisruloT es guliTadi Txovna, vinaidan msurs mizezi mqondes mad-loba gadagixadoT, da Tu uars metyviT, maSin es xmali, es Subi da es mklavi Cems Txovnas ZaliT agasrulebinebT.

_ suleluri xumrobaa, Senma mzem! _ Sehyvira komisarma. _ saqme xom ar gamogleviaT, batono raindo, rom aseTi gasaocari survilis gamosaTqmelad mag-deni abdaubda ilaparakeT. nuTu xumroba gaSvebiT ggoniaT, viTomc Cven, an Tunda imas, vinc es tusaRebi mogvando, SegviZlia, roca ki movisurvebT, eseni gavuSvaT, kmara, Tqvens mzes, Tavis agdeba. Tqvens gzaze wadiT TqvenTvis, eg Tasic gaisworeT Tavze da nu SewuxdebiT, senior, Cvens katas mexuTe fexi gamounaxoT.

_ TviTon Sena xar katac, pirutyvic da zed damatebiT briyvic da aramzadac, _ Sehyvira don kixotma, saWirod ar dainaxa winaswar ecnobebina Tavis ganzraxva da mswrafl iseTi gaSmagebiT mivarda, ros vidre mopirdapire mogeriebas moifiqrebda, miwaze ukve gaiSxlarTa.

don kixotma Tavis sabednierod, swored maJaroTi SeiaraRebul darajs damarTa es saqme da am moulodnelma Tavdasxmam sxva darajebi gaaoca da daibnen, magram gons rom movidnen, cxenosanma darajebma xmlebi iZres, qveiTebma Subebi moimarjves da don kixots Seuties. raindic gasaocari gulgrilobiT eloda maT Tavdasxmas. raRa Tqma unda rainds cudi saqme daemarTeboda, Tu am SemTxvevaSi waqezebul tusaRebs erTmaneTis SemweobiT, rac Zali da done hqondaT, jaWvebis mtvreva ar daewyoT da amiT aliaqoTi ar aetexaT. darajebma aRar icodnen ra eqnaT, xan tusaRebs ecemodnen, xan imaT ganmaTavisuflebel don kixots, magram mainc veraferi gaawyes. sanCo Tavis mxriv xines du pasa-montes Sveloda jaWvebis mtvrevas da Tavic pirvelma aman gaiTavisufla, da raki aRara iWerda-ra ficxlav miwaze gaSxlarTul komisars mivarda, xelidan maJaro da xmali gamostaca, xan erTs daumizna, xan meores da ase usrolelad darajni mifant-mofanta. isini, rac ki SeeZloT garbodnen, zogi pasamontes maJaros srolis SiSiT, zogic danarCeni tusaRebisgan-daSenili qvebis ridiT. sanCo am ambiT metad SeSinda, imas eSinoda gaqceul darajT es ambavi santa hermandadisTvis ar Seety-obinebinaT, da imasac zarebis rekviT da dafdafis cemiT mswrafl mdevari ar gamoeyenebina maTTvis. es Tavisi fiqri batons Seatyobina da exveweboda, Cqara im adgils gasclodnen, sadme mTebs Sehfarebodnen.

_ kargi, _ upasuxa don kixotma, _ magram TviTon me vici, yovlis uwinares, rac unda vqna.

Semdeg gaTavisuflebul tusaRebs dauZaxa, komisris gaZarcvis Semdeg, rom aqeT-iqiT uwesrigod garbodnen, da Seagrova: imaT metad exalisebodaT gaegoT, Tu maTi mxsneli ras etyoda. rainds gars Semoexvivnen. don kixotmac Semdegi sityvebiT mimarTa:

_ batonebo, yvela patiosani kaci movalea sikeTis madlieri iyos, imitom, rom yvelaze mometebulad RmerTs kacis umaduroba sZuls. yvelani xedavT da grZnobT

134

Page 135: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

im sikeTes, rac me Tqven mogmadleT. amis samadloblad viTxov, anu ukeT eTq-vaT, Cemi nebaa, yvelani erTad kiserze kiserze jaWvis dadebiT, romlisganac gagaTavisufleT, tobosos qalaqs waxvideT, warsdgeT Cemi mbrZaneblis dulsinea toboselis winaSe, moaxsenoT, rom mwuxare saxis raindi uRrmess pativiscemas gadamcems, da amasTanave es SesaniSnavi faTeraki dawvrilebiT uamboT mas. Semdeg yvela Tqvengans SeuZlia Tavis gzas mSvidobianad, daadges.

yvela katorRelis magier xines du pasamontem upasuxa da ase uTxra:_ eg yvela rasac gvibrZaneb, batono Cveno ganmaTavisuflebelo raindo,

magis aRsruleba CvenTvis SeuZlebelia, imitom rom yvelas erTad kiserze jaWv-dadebiT Saragzaze siaruli ar SegviZlia; axla CvenTvis TiToobiT farulad siarulia saWiro; CvenTvis zrunva gvmarTebs da ara Tu raime gzebze veCvenoT visme, aramed dedamiwis qveS unda viaroT, rom santa hermandadas rogorme arsad wavawydeT; axla igi ueWvelia, Cvens saZebnelad yovel mxares mdevars gamoagzavnis, samarTali moiTxovs, batono raindo, rom Cveni tobosos gamgza-vreba da Tqveni satrfo dulsinea toboselis winaSe wardgoma, Tqven sadRegrZelod locvad SegvicvaloT. gvibrZaneT _ ramdenjerme wavikiTxoT ave maria da credo. aseTi madlobis gadaxda imiTaa kargi, rom dRisiTac SeiZleba da RamiTac, sirbilSic da mosvenebaSic, mSvidobasa da omSic, xolo imaze fiqri, rom Cven-Cveni nebiTve Cvens egviptur qvabebs davubrundeT, anu kiserze jaWvdadebulni Tqvens dulsineasTan wavideT, is iqneboda _ gefiqraT, rom axla Ramea, Tumca jer dilis aTi saaTic ar aris da an kidev muxisagan vaSli mogeTxovaT.

_ Tu egrea da, _ mrisxaned Sehkivla don kixotma, _ vficav maRal RmerTs, don umaqniso, don xinesilio de parapilio, an eSmakma icis kidev ra gqviaT, rom sadac ggzavni, marto Tqven waxvalT kudamoZuebuli, kiserze jaWvSemoxveuli da Tavmodrekili!

pasamonte bunebiT gulficxi kaci iyo (masTan SeamCnia, rom don kixots TavSi uqroda, amis sakmao sabuTi katorRelTa sulelurad gaTavisuflebaSi dainaxa), amitom Cveni raindisagan udieri sityvebi rom gaigona, amxanagebs Tvali uyo, isinic ficxlav ganze gaxtnen. iseTi qvis setyva dauSines don kixots, rom fariT mogeriebas ver aswrebda. sawyali rosinanti kidev im mdgomareobaSi iyo Cavard-nili, rom dezebis Cxvleta sul aRar esmoda, TiTqos brinjaosgan iyo Camosxmuli. sanCo Tavis saxedars amoefara da qvis setyvas am cocxali fariT iridebda. raindis fari saWurvelmtvirTvelis farze uxeiro gamodga da marto RmerTma icis, ramdeni qva moxvda da ise Zlierac, rom bolos miwazedac gaiSxlarTa igi. cxenidan Camovarda Tu ara, studenti tusaRi maSinve mivarda, Tavidan Tasi moxada, ori-odejer lazaTianad Cahkra mxrebSi. mere is Tasi ramdenjerme miwaze daaxeTqa, ise, rom sul namsxvrevebad aqcia: Semdeg, amxanagebis daxmarebiT, abjarze-modan Cacmuli samosi gaxada, windebis gaZrobac surda, da mTlad dediSobilad dastovebda, Tu beqTars da sxva samkauls ar daeSala. sanCosac wamosasxami moxades da marto qveda samosis amara dastoves. mere es samxedro nadavli gaiyves da sxvadasxva mxares gaifantnen, im zrunviT, rom mrisxane santa her-mandadas arsad SeCexebodnen, Torem dulsineas pativsacemad jaWvdadebiT to-bosos gamgzavrebisTvis sada cxelodaT.

brZolis velze mxolod saxedari da rosinanti, don kixoti da sanCo darCnen. saxedari idga dafiqrebuli, TavCaqindruli da xandaxan yurebs abartyunebda, TiTqos isev qvebi xvdebao: rosinanti Tavis batonis gverdiT gaSxlarTuliyo, radgan isic qvebma waaqcies. uwamosasxamod darCenili sanCo santa hermandadas SiSiT caxcaxebda, xolo TviTon rain don kixots isa stanjavda, rom mis mier gabedniere-

135

Page 136: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bulma adamianebma ase umadurad gadauxades sikeTe.

Tav i XX I I I

Tu ra SeemTxva saxelovan don kixots siera morenaSi, anu erT-erTi yvelaze saiSviaTo faTeraki, rac moTxrobilia am namdvil ambavSi

am samwuxaro mdgomareobaSi, rom iyvnen, don kixotma uTxra Tavis

saWurvelmtvirTvels._ bevrjer msmenia da tyuiladac ar aris naTqvami, sanCo ginda umaqni-

sisTvis giqnia sikeTe, gind zRvaSi wyali Cagisxamso SenTvis, rom damejerebina, am usiamovnebas xom avcdebodi, magram raRas vuSveli, isRa dagvrCenia, Tavi moTminebas mivceT da vecadoT, awmyo momavlisTvis sasargeblo gakveTilad movixmaroT.

_ Tqven ki moixmarT, eg maSin Tu iqneba, roca me Turqi gavxdebi, _ waayvedra sanCom. _ raki TviTon ambobT, SenTvis, rom damejerebina, usi-amovnebas acdebodio, maS modi, axla damijereT, rom ufro uaress ubedurebas ascdeT, Torem santa hermandadas yvela Tqeeni mogzauri raindi Ciradac ar miaC-nia: ase mgonia, misi isrebi yurebSi ukve mizuzuneben-meTqi.

_ Sen bunebiT mxdali xar. sanCo, da eg aris, _ uTxra don kixotma. _ ma-gram, sikerpe, rom ar damwamo da ar damemduro, rCevas ar migonebso, am jer-obaze dagajereb da davemalebi, Sen, rom gaSinebs im saSiSroebav, mxolod erTi pirobiT ki: arc mkvdarma da arc cocxalma arasodes aravis uTxra, viTomc gansacdels SiSis gamo moveride, aramed isa Tqvi, rom Seni xaTriTa da xvewniT moviqec ase. Tu ase ar ityvi, _ icrueb, da am eridan ukunisamde da ukuniTidgan amieramde ar davcxrebi da am sicrues pirSi gesvri xolme, mudam da yovel. Tvis getyvi, rom cruob da kvlavac icrueb, vidre, gvars rasme ilaparakeb. nu Semesi-tyvebi imitom, rom marto erTi imis warmodgena, viTomc xifaTs, metadre axlan-dels, SiSis gamo veridebi, aq darCenas maiZulebs, rom marto davuxvde ara Tu santa hermandadas, anu im Zmobas, rom Tavzarsa gcems,aramed ZmaTa israelTa Tormeti muxlisas, SvidTa ZmaTa makabelTa, da agreTve kastorsa da poluqss da yovelgvar ZmaTa da moZmeTa da maTiTa ZmobiTurT, raodenica ki arseboben am qveyanaze.

_ batono Cemo, _ miugo sanCom, _ gacla gaqceva rodia da arc Tu imaSia didi sibrZne, iseT mters velodo, mis dasaxvedrad Rone ar Semwevdes; is ufro go-niereba ar iqneba, dRes Tavi Sevinaxo xvalisaTvis da mTeli arseba erT dRes ar Se-valio. merwmuneT, batono, Cems sulels glexurs Wkuas kargad esmis, kacma Tavis Tavs rogor unda mouaros. maS Cemi rCevis ayolas nu dainanebT, Cqara SebrZan-diT rosinantze, Tu Rone kidevRa SegrCeniaT, Tu ara, me giSveliT, da arxeinad

136

Page 137: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gamomyeviT ukan. RmerTmani guli miTqvams, rom CvenTvis fexebi ufro saWiroa xelebze.

don kixoti Tavis saWurvelmtvirTvelis rCevas mihyva, xmaamouRebliv afofxda cxenze da saxedarze mjdom sanCos winamZRvrobiT iqve axlos mdebare siera-morenas xeobisken gamarTa. sanCo fiqrobda mTeli is xeoba gaeara, visoSi an almodovar del kampoSi gasuliyo, da ase ramdenime dReSi mTebSi damalvoda santa hermandadas, Tu vincobaa imas maTi Zebna daewyo. axla sanCo mTebisken miT umetesi xalisiT midioda, rom katorRelebTan Setakebis Semdeg mZarcvelebis-agan Tavisi CanTis gadarCena uxaroda, _ es mas bednier saswaulad miaCnda, raki gaTavisuflebulma tusaRebma metismeti gulmodginebiT waarTves mas, rac ki ram xelSi moxvdaT da moewonaT.

Cveni faTerakebis maZebarni saRamos Sig Suagul sirena-morenaSi Sevid-nen. sanCom gadawyvita aq Camoxtoma da is Rame da ramdenime dRec darCenac, im dromde mainc, vidre sagzali eyofodaT. raindi da saWurvelmtvirTveli Ramis gasaTevad muxebis qveS or kldis Soris moewyvnen. maTTa saubedurod, be-disweram, _ urwmunoTa azriT rom yvelafers Taviseburad ganagebs da warmar-Tavs, _ ise moawyo saqme, rom aq moiyvana saxelovani gaiZvera da qurdi xines de pasamonte. don kixotis sisuleliTa da vaJkacobiT tusaRobidan ganTavisufle-bulma, santa hermandadas devnisagan SeSinebulma (mas ki sakmao safuZveli hqonda misi Sineboda) gadawyvita am mTebSi damaluliyo, da SiSma SemTxveviT jer kidev dRisiT swored im adgilas miiyvana, sadac don kixoti da sanCo pansa imalebodnen. gaiZveram im wamsve icno isini da gadawyvita Seecadna, vidre daarxeinebiT daeZinebodaT. radgan avni mudam umadurni arian, da radgan maT gaWirveba aiZulebs is imoqmedon, rac arñ unda Caidinon da awmyos iqiT mo-mavals vera xedaven, rasakvirvelia, xinessac madlierebis grZnoba imdenive hqonda, ramdenic patiosneba. man ganizraxa sanCo pansasTvis saxedari moepara (rosinantis dardi ki ara hqonda, radgan ise uxeirod miaCnda, rom arc gasayidad gamodgeboda, arc dasagiraveblad). sanCom, rom damSvidebiT miiZina da xvrinva amouSva xinesma saxedari moipara da vidre gaTendeboda, misi kvalic aRarsad iyo.

alioni amovida, dedamiwa gaaxara da sanCo pansa ki daaRona; raki Tavis sayvareli lura versad ipovna, iseTi tirili da xmamaRali moTqma morTo, rom don kixoti gamoaRviZa. sanCo ase moTqvamda:

_ vaime, Cemo RviZlo Svilo, Cems sakuTar saxlSi naSobo, Cemi Svilebis Se-maqcevaro, Cemi colis malxenelo, Cems mezoblebSi SurisaRmZvrelo, SromaSi Cemo Semweo da naxevari Cemi ojaxis marCenalo, imitom, rom Seni qiriT Se-motanili ocdaeqvsi maravedisi naxevar Cems xarjs faravda.

don kixotma, rom sanCos tirili gaigona da mizezic gaigo, riTic ki SeeZlo, nugeSs aZlevda, Txovda, moTmineba iqonieo, da dapirda: xelwerils mogcem, sami CoCori giTavazon im xuTidan, wamosvlisas Cems TavlaSi, rom davtoveo. am dapirebam, cota ar iyo, sanCo anugeSa, cremlebi SeumSrala, kvnesa dauwynara, qviTini Seuwyvita. aseTi wyalobisTvis sanCom don kixots didi madloba gadauxada.

amasobaSi, don kixoti TandaTan mTebis siRrmeSi Sedioda da es metad uxar-oda, radgan fiqrobda, aseTi adgilebi swored imgvari faTerakebisTvis iyvnen gaCCenilni, rogorsac amJamad eZebda. axla is sxvadasxva sakpirvel SemTxvevebs igonebda, rac aseT mqise da udabur adgilebSi mogzaur raindebs odesme gadaxdenodaT, da ise iyo gaTanguli da gatacebuli am fiqrebiT da mogonebebiT, rom qveynierebaze yvelaferi aviwydeboda. xolo sanCo, raki uSiSar

137

Page 138: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

alagas daigula Tavi, imasRa fiqrobda, berebisagan nadavli sagzlis narCeniT karga Ronivrad amoyeso Tavis muceli axla is qveiTad misCanCalebda Tavis batons yvela im bargwamokidebuli, guSin, rom misi lurja atarebda, da ase mimavali CanTidan amolagebul sanovagis naWrebs nel-nela pirSi itenida aseTi mgzavroba ise Zalian exerxeboda, rom amasTan SedarebiT sxva faTerakSi erT groSsac ar miscemda

am dros uecrad maRla aixeda da dainaxa: misi batoni Semdgariyo da mi-widan Subis wveriT raRac nivTis aRebas cdilobda fexi aaCqara misaSveleblad da minam mividoda, don kixotma patara CanTa da zed mikruli Cemodani azida, da, radgan karga mZime iyo, am dros misulma sanCom CamoarTva igi Cemodani mT-lad daxvretili da naxevrad dampali iyo don kixotma ubrZana sanCos gaesinja, Tu ra iyo am CemodanSi saWurvelmtvirTvelma brZaneba saCqarod aasrula da Tumca is daketili iyo, xvrelebidan mainc dainaxa, rac Sig iyo. CemodanSi holandiuri wminda tilos oTxi perangi aRmoCnda, sxvadasxva koxta tanisamosi da yvelaze ukeTesi ki xelsaxocSi gamokruli karga blomad oqros fuli es, rom sanCom dainaxa, wamoiZaxa.

_ madli zenas aseTi faTerakis warmogzavnisaTvis. Zlivs rame sargebloba ara vnaxeT!

axla gaorkecebuli yuradRebiT dauwyo Cxreka yvelafers, rac ki CemodanSi iyo, da TeTreulis, tanisamosisa da fulis garda, erTi Zvirfas ydiani ubis wignakic ipova Sig. don kixotma ubrZana sanCos, wignaki aq momeci, xolo fuli SenTvis miCuqebiao. madlobis niSnia: sanCom batons xelze akoca, da rac CemodanSi TeTreuli neo, Tavis sanovagidan CanTaSi gadaalaga, don kixotma eh, rom daanaxa, uTxra:

_ sanCo, me mgonia da asec iqneba, es nivTebi vinme mgzavrisa unda iyos! uTuod am mTebSi gza daebna, Semdeg avazakebi daecnen, mokles da is ubeduri aq sadme Camarxes.

_ eg SeuZlebelia, _ upasuxa sanCom, _ avazakebi fuls ar datovebdnen. _ marTals ambob, _ Tqva don kixotma, _ sruliad ar mesmis da ver gamigia,

ra unda yofiliyo. daica, aba am wignakSi vnaxoT, egeb saidumlo aman agvixsnas da swor gzaze dagvayenos, ris gagebac vwadia...

raindma ubis wignaki gadaSala. pirvelive lamazi xeliT Savad dawerili soneti Se xvda da xmamaRla Semdeg waikiTxa, rom sanCosac gaegona:

vfiqrob, _ an amurs araferi aqvs Wkvianuri,an mas, mrisxanes, qveynad arvin ar ebraleba,an am tkivilTa saTavea idumalebada ver gavigeb, ram aminTo gulSi almuri.

magram, cxadia, Tu ki RmerTi aris amuri,Wkvianic aris arc Seferis iyos RvTaebamkacri, mZvinvare. ho da maSin Cemi vaeba saidan modis Tan mwveli da Tan saamuri?

rom giTxra _ Sengan, _ o, Sevcdebi me albaT, fili, radgan sikeTe borotebas ver Seewyoba.rom giTxra _ RvTisgan, _ arc RmerTia ase mtarvali.erTi ki vici, axlo aris Cemi sikvdili...sadac ar viciT snebis arsi da warmoSoba,

138

Page 139: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

iq saswaulad CaiTeleba vpovoT wamali.

_ mag leqsidan Znelad rasme gaigebs kaci, _ Tqva sanCom _ mand, rom raRac Zafia moxsenebuli, mag Zafs rom mivyveT, iqneb gorgalamdis migviyvanos.

_ ra Zafs ambob? _ hkiTxa don kixotma. _ ase momesma, _ miugo sanCom, rom Tqvenma mowyalebam TiTqos raRac

Zafi amoikiTxa._ Zafi ki ara, aq fili weria, _ uTxra don kixotma, _ sadac fili gaigon sul Zafi

unda gegonos fili qalis saxelia, ueWvelia, amis damweris satrfos erqmeoda. leqss, RvTis winaSe, ara uWirs-ra, da damweric kargi moleqse yofila, Tu ki leqsebisa gamegeba rame.

_ rogor, batono, _ gakvirvebiT uTxra sanCom, _ gana Tqvenca werT leqsebs?_ diaxac vwer, _ miugo don kixotma, _ amas Seni TvaliTac naxav, rodesac

dulsinea toboselTan Tavidan bolomdis leqsad daweril werils gagatan, radgan, icode, sanCo, warsulia droTa mogzauri raindebi, Tu yvela ara, mometebuli aTi naw-ili mainc, SesaniSnavi trubadurebi iyvnen, ese igi saxelovani poetebi da gamoCe-nili mosakraveni. es ori talanti anu zeciuri niWi mogzauri mijnurebisTvis aucilebe-lia esec kia, rom Zveli raindebis leqsebi ufro Zlieri gznebiT arian SesaniSnavni, vidre SnoTi da lazaTiT.

_ aba kides waikiTxe, batono, _ uTxra sanCom, iqneb CvenTvis sayuradRebo iyos rame.

don kixotma furceli gadaSala da Tqva:_ aq prozaa, raRac werilsa hgavs. _ esec epistole iqneba, _ SeniSna sanCom. _ dasawyisiT samijnuro werils hgavs, _ miugo don kixotma._ aba, batono, gaisarjeT da xmamaRla waikiTxeT, _ sTxova sanCom, _ sami-

jnuro ambebi saSinlad miyvars._ siamovnebiT, _ miugo don kixotma da sanCos TxovniT xmamaRla waikiTxa

Semdegi: `Seni ficisa da dapirebis sicruem da Cemi ubedurebis sinamdvilem iseT alags

gadamkarga, saidanac Sens yuramdis ufro Cqara Cemi sikvdilis ambavi moaRwevs, vidre Cemi Civilis xmebi. ugrZnobelo da umadlov! Cems Tavs is kaci arCie, romelsac didi qoneba aqvs, ma-gram Cemze metad Rirseuli ar aris. grZnobaTa patiosneba, rom aq did simdidred iTvlebodes, sxvisi bedniereba rodi SemSurdeboda da Cems daRupul bednierebasac aRar davitirebdi. Senma simSvenierem moxibla, magram Senma saqcielma is moxibvla ganaqarwyla: Seni simSvenieriT gatacebuli _ angelozad gsaxavdi, Senma saqcielma ki _ SenSi mxolod dedakaci damanaxva. mSvidobianad icxovre SenTvis, Cemi aRSfoTebis mizezo, mudam, rom mebrZodi, _ RmerTma ine-bos Seni qmris veragoba arasodes gamomJRavndes, rom Seni saqcieli sananurad ar gagixdes da, rasac aRar veZeb, samagieros gadaxdis SiSi ar Cagivardes gulSi~.

don kixotma rom werilis kiTxva gaaTava, Tqva: _ am werilidan ufro naklebi gavigeT, vidre leqsidan. mxolod erTi ki cxadia, _

amis damweri romelime uaryofili mijnuri unda yofiliyo. gadafurcvla dauwyo mTel wignaks da kvalad ramdenime werili da leqsi

naxa Sig, maTgan zogis garCeva da amokiTxva moaxerxa, sxvebis ki vera; ma-gram yvela maTganSi iyo mxolod Civili, drtvinva, yvedreba, siamovneba mwuxareba da uaryofa; damweri mowyalebasa da saTnoebas, qeba-didebas asx-amda, sisastikesa da veragobas cremlis frqveviT moixseniebda. sanam don kixoti am wignaks aTvalierebda, sanCo Cemodansa da CanTas sinjavda, yvela kuTxe gasinja, yvela nakeri gaurRvia, erTi sityviT, napovnma asiode orom misi cnobis-

139

Page 140: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

moyvareoba is gaitaca, rom didis yuradRebiT gausinjavad aRara dautovebia-ra. Tumc verc CemodanSi da verc CanTaSi vera ipova-ra, mainc yvela Tavis samwuxaro mogonebas Seurigda, _ sabanze frenasac, sasaqmebeli balzamis miRebasac, mejoreTa ketebsa da muStebsac, CanTis dakargvasac, mosasxamis motacebasac, SimSilsac, wyurvilsac, daRlilobasac, erTi sityviT, yvela jafasa da vai-vaglaxs, rac ki Tavisi keTili batonis samsaxurSi gamoevlo; yvela warsuli tanjva don kixotis napovnma da misgan mowyaled naCuqarma oqroebma sargebliT au-nazRaures.

mwuxare saxis raindi ki metad wuxda, rom ar icoda im Cemodnis patroni vin iyo. sonetis, oqroebis, saucxoo TeTreulsa da werilebis mixedviT, igi kargi gvareulo-bis mijnuri unda yofiliyo da sasowarkveTilebamdis uTuod satrfos Ralatsa da gau-tanlobas unda mieyvana, magram, am udabur alagas imis Sesaxeb raime cnobe-bis Sekreba Zneli saqme iyo, amitom gadawyvita gza ganegrZo da amis rCevac rosinants miando, mimavali rom frTxilad adgamda nabijebs. rainds sul is elande-boda da mtkiced sjeroda, rom am uRransa da udabur midamoebSi ueWvelad raime faTeraki SeemTxveoda.

am fiqriT moculma uceb jagnarSi viRac kaci dainaxa, borcvidan borcvze axirebuli simardiT gardamavali. is kaci TiTqmis SiSvelsa hgavda, Savi aburZgnili wveri hqonda, grZeli awewili Tma, uqudo iyo da fexSiSveli. marTalia, TeZoebidan raRac mowiTalo xaverdis Sarvali CamoeSveboda, magram ise daglesili iyo, rom ramdensame alags xorci uCanda. Tumca igi Zlier Cqara mixtoda, magram mwuxare saxis raindma misi tani da morTuloba mainc kargad SeniSna da daapira aucileblad ukan dasdevneboda. magram rosinants aba, im qva-yoresa da jagebSi siaruli sad SeeZlo. _ uimisodac raindis bedauri axla rogorRac metad mZimed mii-zlazneboda. rogorc viciT, igi bunebiT friad zozina da auCqarebeli iyo. don kixotma maSinve ifiqra is ucnobi uTuod im dakarguli CanTisa da Cemodnis patroniao da gadawyvita moeZebna igi, Tundac amisTvis am mTa-RreSi xetiali mTel weliwadsac dasWirdeboda. amitom sanCos ubrZana Camomxtariyo da misTvis erTi mxridan moevlo, TviTon meore mxridan mouvlida. imedi hqonda, maT Tvalwin ase uceb gamqral im ucnob kacs am xerxiT daiWerda.

- magas ver vizam, batono, - uTxra sanCom, _ imitom, rom mogSordebiT Tu ara, TvalebSi aTasi ram saSineleba da moCveneba melandeba da iseTi SiSi ami-tans xolme, rom sikvdilis karze mimayenebs. erTxel da samudamod gTxov, mowyaleo batono, rom gverdidan arasodes aRar momiSoroT.

_ rogorc genebos, Tanaxma var, _ uTxra mwuxare saxis raindma _ aRtace-buli var da friad msiamovnebs, rom Cemis vaJkacobiT agre daimedebuli yofilxar. mudamac imedi gqondes Cemi, im SemTxvevaSic ki, rodesac Sens sxeuls Seni sulis imedi gadauwydeba. maSin ukan momye fexdafex, an rogorc gexerxebodes, da Seni Tvalebi maSuqad gaixade. axlav am goraks SemovuaroT, egeb is ucxo kaci SegveCexos sadme, elvasaviT rom Tvalwin gagviqra, Cveni napovari uTuod mas unda ekuTvnodes.

amaze sanCom uTxra:_ Tu agrea, maS imis Zebna raRa saWiroa, umjobesia, Tavi vaneboT am

oqroebis patroni rom gamodges, xom unda davubruno. merwmuneT, batono, umjobesi iqneba mag Zebnas Tavi davaneboT da es fuli Cven davitovoT, vidre pa-troni TavisTavad gamouCndebodes manam ki, RvTis madliT, imedi maqvs sulac Semomexarjos, da maSin xom mefe gadaxdisagan gamaTavisuflebs.

_ sanCo, am SemTxvevaSi Zalian Semcdari xar, uTxra don kixotma, _ raki

140

Page 141: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mixvedrili varT, rom is ucnobi kaci Cvengan napovni nivTebis patronia, maSin movaleni varT movZebnoT igi da misi kuTvnileba davubrunoT da Tu ar movZeb-neT, maSin napovni nivTebis patronic rom ar iyos, Cven masTan damnaSaveni viqnebiT, rogorc namdvili patronis winaSe, imitom, rom sakmao sabuTebi gvaqvs vifiqroT, napovnis patroni swored is ucnobi kacia da sxva aravin. amitomac, Cemo megobaro sanCo, eZebe igi, dardad nu gaixdi, rom misi ar moZebna uaress dar-dad me gamixade.

es, rom Tqva, dezi hkra rosinants: sanCo ukan mihyva, xinesilio de pasa-montes wyalobiT yvela im bargakidebuli, rac amas winaT misi viris sapalnes Sead-genda. rodesac raindma da misma saWurvelmtvirTvelma mTas gareSemo TiTqmis sul Semouares, erTi nakadulis pirze mkvdar jors miadgnen, jer isev aRvir-unagiri-ans, magram yvavebisa da ZaRlebisagan naxevrad SeWmuls da gamoxruls. aman ufro daarwmuna isini, rom maTi nanaxi kaci namdvilad am jorisa da napovni Ce-modnis patroni iyo.

eseni, rom am joris leSs yuradRebiT aTvalierebdnen, uceb iseTi stvena moesmaT, rogorc mwyemsi faris mosagroveblad ustvens xolme, zed datanebaze marcxena mxrisken erTi Txis fara dainaxes, romelsac ukan, serze, moxuci mwyemsi mosdevda. don kixotma xmamaRla dauZaxa mwyems da mwyemsmac yviriliT hkiTxa rainds, aq Txebis, mglebis da nadiris meti araferi WaWanebs, Sen ram mogiyvanao. mwyemsi rom Cven gmirebTan mivida, don kixots uTxra:

_ sanaZleos davdeb, rom Tqven axla mag jorsa sinjavT, es eqvsi Tvea, rac aq gdia, erTi mibrZaneT, RvTis gulisaTvis, amis patroni arsad SegxvedriaT?

_ aravinac ar Segxvedria, mxolod aqve axlo erTi Cemodani da baliSi vipoveT, _ mougo don kixotma.

_ eseni mec vipove, magram xeli ar vaxle, meSinoda safrTxeSi ar gavb-muliyav, qurdoba ar daebralebinaT. xom mogexsenebaT, eSmaki mudam mzadaa, fexebSi ram wamogvigoros da anazdad, wagvaqcios da mere risTvis da ratom, amas verc ki gavigebT.

_ swored mec agre vifiqre, _ uTxra sanCom. _ is Cemodani mec vnaxe, ma-gram gasrolili qvis manZilzedac ar mivekare: rogorc iyo, iseve davtove. aRarafrad minda ZaRli da isic eJvnebiani.

_ erTi miTxar, keTilo kaco, _ hkiTxa mwyemss don kixotma, _ xom ar iciT vin aris im nivTebis patroni?

_ marto is vici, _ uTxra mwyemsma, _ rom am eqvsi Tvis winaT Cvens qoxebs erTi viRac Tvaltanadi ymawvili kaci moadga, ai am joriTa da Tqven rom gzaze ginaxavT da xeli ar gixliaT, im CemodniT, da gvTxova: am mTebSi erTi ram udaburi adgili migveswavlebina. Cven ai, es xeoba mivaswavleT da marTalic vuTxariT; radgan naxevari milic rom gaiaroT, aqedan gasvlas veRar SeiZlebT; mikvirs aq mosvla rogor moaxerxeT, aqedan arc gzaa sadme da arc biliki, maS ase, me ganvagrZob: adgili rom mivaswavleT, man pasuxi ar mogvca, jori gaatri-ala da isariviT gamoeqana aqeT. misma Tvaltanadobam da Tanac ase saCqarod gaWram Zalian gagvakvirva. mas aqeT misi aRara vicodiT-ra, manam amas winaT Cvens mwyemss uceb ar SeCexeboda, daeWira, ramdenime muSti da erTi wixli eTavazebina, mere mis saxedars mivardnoda, rac xurjinSi puri yveli hqonda, sul amoelagebina da Svelze mardad mTebSi gaqceuliyo. es rom gavigeT, mwyemsebi SeviyareT da mis saZebnelad wavediT. or dRes viareT tyeSi da mere saRamos is kaci erTi didi muxis fuRuroSi vipovneT. Cven rom dagvinaxa, mSvidad mivida CvenTan, mTlad daglejili tanisamosiT ecva da ise garujuliyo, adamianis saxe aRar

141

Page 142: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

hqonda: ise Secvliliyo, tanisamosiT Tu ara, iqneb verc ki gagvego _ is iyo, visac veZebdiT, Tu sxva vinme. alersianad Tavi dagvikra da Wkvianurad gviTxra, Cemi aseTi yofa nu gagikvirdebaTo, SeTqmuli maqvs da aq imitom varo, Cemi mravali codvebi minda movinanioo. Cvena vTxoveT, Seni vinaoba gviTxario, magram ara gviTxra-ra. mere saWmelze vuTxariT, adgili ram gviTxar da mudam daniSnul dros mogitanTo; an Tu ase ar ginda, rodesac mogesurvos, gvTxoveo, oRond ZaliT nu wagvarTmevo. man madloba gadagvixada, bodiSi moixada, rom Cven mwyemss cudad moepyro da daifica, amas iqiT Zalas aRar vixmaro. roca momSivdeba moval da saWmels gTxovTo., sada cxovrobo, rom vkiTxeT, gviTxra: sacxovrebeli bina arsad maqvso, sadac miRamdeba iq miTendebao. mere ise Sesabralisad dai-wyo tirili, RmerTmani, qvisac rom vyofiliyaviT, misi cremlebi mainc guls mogvil-bobda, magram adrindelTan SedarebiT, misi axlandeli yofa adamians rogor ar See-braleboda. maSin mSveniero ymawvili kaci iyo; misi sityva-pasuxidan da mixvra-moxvridan Canda, rom patiosani gvareulobisa da kargad aRzrdili unda yofiliyo. masTan Cven namdvili glexuWebi viyaviT, imdenad zrdilobiani iyo, misi zrdiloba Cvenma umecrebamac ki igrZno. ase rom gvelaparakeboda, uceb gaCumda. Tvalebi dedamiwas daaStera da didxnobamdis ise idga. Cven gakvirvebulebi vuc-qerodiT da vucdidiT, es yofa riT gaTavdeboda. ufro da ufro Segvebrala sawyali; is mainc xmaamouReblad idga, Tvalebs xan aWyetda, xan xuWavda, xan Zirs xrida, xan maRla aixedavda da Tan TiTqos raRac emarTeboda. tuCebis kvnetasa da war-bebis Wmuxnas mohyveboda. maSin mivxvdiT, rom raRac sigiJe unda sWireboda da Cqara kidec gagvimarTlda Cveni eWvi: mwoliare uceb gaSmagebuli wamoxta da erTs Cvens amxanags mivarda, iseTi gacofebuli, rom, Tu xelidan ar gamogveg-lija, muStebiTa da kbilebiT mTlad gaaTavebda. am yofaSi saSineli xmiT yviroda: `hai, Se moRalate fernando, aq gagiswordebi, aq im SeuracxyofisaTvis, romelic momayene, am xelebiT amogglej mag guls; sadac yvela sibilwe, moRalateoba da sicrue budobs~! sxvac bevri ram iyvira da viRac fernandos matyuaras, ficgam-texisa da moRalatis saxeliT wyevlida da lanZRavda. Cveni amxanagi rom xelidan gamovglijeT, maSinve xmaamouRebliv jagebsa da kldeebSi ise swrafad miimala, rom veRarsad davanaxeT: iqidan ise wamovediT, rom misi vera gavigeT-ra. marto is SevityveT, rom xandaxan sigiJe mouvlis xolme da misi gaSmagebis mizezi uTuod is viRac fernando unda iyos. amaSi Semdeg da Segmdeg vrwmundebodiT, mas rom SevxvdebodiT xolme, rodesac puris saTxovnelad movidoda, an ZaliT waarTmevda xolme mwyemsebs, zogjer, rac unda aZlio, mSvidobianad rodi iRebs, uTuod Zala da muStebi unda ixmaros da ase wagarTvas. rodesac ki Tavis gonebaze aris, zrdilobianad gvTxovs xolme _ `RvTis gulisaTvisao~, da roca va-ZlevT, madlobas gveubneba da zedac tirils morTvas xolme. simarTle unda mo-gaxsenoT, batonebo, _ ganagrZo mwyemsma, _ guSin me da oTxma mwyemsma (erTma Cemma megobarma da ormac Cemma mojamagirem) gadavwyviteT moZebnoT sadme da, Tu vipoveT, ZaliT iqneba Tu nebiT, qalaq almodovarSi unda waviyvanoT, aqedan rva milia iqamdis. gvinda wamloba vcadoT, Tu ki rame moarCens sabralos, an is mainca vqnaT, gavigoT: vin aris da naTesavi hyavs vinme Tu ara, rom misi ubedureba SevatyobinoT. ai, es aris, batonebo, rac ki Sem-iZlia im kacze giamboT. axla ueWvelia, darwmundiT, rom im napovni nivTebis pa-troni swored is aris, Tvalwin rom elvasaviT gagiqraT, naxevrad SiSveli, _ an ki el-vasaviT ratom ar gaqreba, Tuki tanisamosi ar amZimebs. (elvasaviT rom gauqraT Tvalwin _ es don kixotma winaTac uTxra mwyemss).

axla Cveni raindi mwyemsis naambobiT metad gakvirvebuli iyo. mas

142

Page 143: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saSineli survili aReZra, gaego, Tu vin iyo is ucnauri kaci, da am survilis asasrule-blad gadawyvita, im mTebSi yvelgan moenaxa igi, arc erTi naprali da mRvime gauCxrekavi ar daetovebina. magram bedma ukeT moawyo saqme, vidre igi amas ifiqrebda, radgan swored im wams is kaci im mTis gasavalSi gamoCnda da swored im velze gamovida, sadac axla don kixoti iyo. sabralo wynarad midioda da Tan ise butbutebda raRacas, rom kaci ver gaigebda; morTulic ise gaxldaT, rogorc zemoT iyo aRwerili. mxolod rodesac don kixots mTlad mouaxlovda, beWebze ZonZebad qceuli kamzolis narCenebiT gaigo raindma, rom is kamzoli ambriT gasurnelebuli ir-mis tyavisa iyo. es mowmobda rom misi patroni dabali wodebisa ar unda yofiliyo.

rainds rom miuaxlovda, zrdilobianad, magram raRac yru, CaxleCili xmiT miesalma. don kixotmac aranaklebi zrdilobiT gadauxada salami. rosinantidan Camoxta, axlos mivida da ise alersianad da mxurvaled moexvia da gulSi Caikra, kacs egoneboda, didi xnis unaxav megobars Sexvdao. ucnobi gandegili (visTvisac SeiZleboda sabralo glaxa gvewodebina, ixeve rogorc TviTon don kixoti mwuxare saxis raindad iwodeboda) xvevnas moeSva Tu ara, mxrebze xelebi daawyo da ise daSterebiT daacqerda, TiTqos cdilobda ecno igi. albaT don kixotis CacmulobiT, mokazmulobiT da mTeli sanaxaobiT ufro iyo igi gakvirvebuli, vidre don kixoti misi daglejili da ubeduri garegnobiT. ramdenime wamis siCumis Semdeg ubedurma meudabnoem pirvelma daiwyo laparaki, da rac Tqva, amas Semdeg TavSi gavigebT.

Tav i XX IV

siera-morenaSi momxdari faTerakis gagrZeleba

Cveni moTxroba gvauwyebs, rom don kixoti udidesi yuradRebiT usmenda sieris dafleTil rainds, romelmac ase daiwyo Tavisi sityva:

_ mowyaleo xelmwifev, marTali rom giTxraT, me Tqven sul ar gicnobT, ma-gram, vinc unda iyoT, didad gmadlobT, rom TanamigrZnobT: amitom mindoda madloba gadamexada TqvenTvis, _ marto keTili survilebiTa da sityviT ki ara, _ im guliTadi, mzrunvelobisaTvis, roromelic Cemdami gamoiCineT, magram bedi mikrZalavs samagiero mogagoT riTime.

_ Cemi survili imis meti ara aris-ra, riTac SemiZlia, samsaxuri gagiwioT, _ up-asuxa don kixotma, _ da es Cemi survili ise Zlieria, rom am mTebSi darCena ga-davwyvite, vidre ar gavigeb da TviTon Tqvengan ar Sevityob: SeiZleba riTime eS-velos Tqvens mwuxarebas, eg Tqveni ucnauri cxovreba rom esoden cxadad xatavs. xolo Tu Tqveni ubedureba imgvaria, rom qveyanaze nugeSi ar moepoveba, maSin mzada var cotaodeni imiT mainc SegimsubuqoT dardi, rom Tqvens kvne-sasa da cremlebs Cemi kvnesa da cremlebi SevuerTo. TanamgrZnobeli Zma rom gverdiT geyolebaT, odnav mainc gagineldebaT mwuxareba. Tu ramdenadme mainc endobiT Cems wadils, gevedrebiT, senior, amixseniT im Tavazianobis gulisTvis, romliTac esoden gamoirCeviT, da imas gaficebT vinc giyvarT, anu vinc yvelaze umetesad giyvarT qveyanaze, SematyobinoT _ vina xarT da ugnuri nadiriviT aq cxovreba ram gaiZulaT, an am udabur adgilas sikvdili rad gadawyviteT? xolo aseTi cxovrebisaTvis rom ara xarT Seqmnili, amas Tqveni samoseli da Tval-tanadoba adasturebs. Cems saraindo dassa vficav, _ ganagrZo don kixotma, _ romlis wevrad gaxdomis, TumcaRa codvili, Rirsi Seviqmen, vficav

143

Page 144: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Cems mogzaurT raindis wodebas, Tu Tanaxma iqnebiT da momendobiT, amieridan Tqveni umxurvalesi, uerTgulesi msaxuri Seviqmnebi da Tqveni mwuxarebis gankurnebaze zrunvas arc erT wams ar davtoveb. xolo Tu es SesaZlo iqneba, im mwuxarebas TqvenTan erTad davitireb.

vidre mwuxare saxis raindi amas ambobda, tyis raindi TaviT fexe-bamdis sinjavda mas da, roca gasinjva gaaTava, iq myofT mimarTa:

_ RvTis gulisaTvis, Tu gaqvT, maWameT rame. roca davnayrdebi, Tqveni TanagrZnobis samadloblad, raca gsurT, yvelas agisrulebT da yvelafers giambobT.

imave wams sanCom da mwyemsebma TavianTi xurjinebidan amoiRes, rac ki ubeduri matantalas gasaZRomad gamosadegi iyo, da isic veluri adamianiviT mi-varda saWmels da iseTi gaSmagebiT ReWavda yvelafers, TiTqos ki ar Wams, mTel-mTels ylapavso. am xnis ganmavlobaSi isic da masTan myofnic mdumared iyvnen. xolo rodesac mTlad gaaTava, riTac umaspinZles, glaxakma yvelas aniSna _ Tan gahyolodnen da iqve erTi kldis mwvaniT mosil velze miiyvana. iq, isev xmaamouRebliv, mdeloze wamowva; sxvebmac mihbaZes, yvelani mdumarebd-nen, vidre ucnobma meudabnoem xma ar amoiRo da ar daiwyo:

_ batonebo, _ Tqva man, _ Tu gsurT mokled giamboT Cemi didi ubedureba, piroba damideT, laparaki ar gamawyvetinoT arc sityviT da arc rame moZraobiT. es imitom, rom sityvas SemiSliT Tu ara, Cemi ambavic im wams Sewydeba.

am Sesavalma don kixots maSinve amaswindeli sanCos zRapari gaaxsena, mdinareze gayvanili Txebis saTvalavis Secdomis mizeziT rom gauTavebeli darCa.

sityva ar SemawyvetinoTo rom Txova, amis gasamarTleblad gandegilma dasZina:

_ Tqvengan amas amitom moviTxov, rom minda Cemi ubedurebis ambavi, rac SeiZleba Cqara giamboT, radgan misi mogoneba mwuxarebas mimatebs. ram-denic nakleb momcemT kiTxvas, imdeni ufro Cqara da dawvrilebiT giambobT da iseTi ara damaviwydeba-ra, rac ki TqvenTvis sayuradReboa. vecdebi savsebiT davakmayofilo Tqveni survili.

don kixotma yvelas magier Cumad yofna aRuTqva, da dafleTilma gan-degilmac ambavi ase daiwyo:

_ me kardenio mqvia: andaluziis erT umTavres qalaqSi patiosan ojaxSi davibade. Cemi mSoblebi Tumca mdidrebi arian, mainc ubedureba ise didia, rom Tu Cemi ubedureba gaiges, simdidre maTi cremlebis SeSrobas mainc ver SeZlebs; rogorc uwyiT, amqveyniur simdidres ar SeuZlia zeciT movlenil gansacdels Sveba ram misces. sadac vcxovrobdi, imav qalaqSi erTi zeciuri angelozic cxovrobda, siy-varulis RmerTs yvela Tavisi madli TiTqos misTvis mieniWebina, misi gulis mogeba CemTvis bednierebas da siamayes Seadgenda. es margaliti lusinda iyo, igic Cem-saviT patiosani da mdidari ojaxis Svili iyo, magram Cemze ki metad bednieri, xolo simtkice da pirianoba ki imaze naklebi hqonda, vidre Cemi siyvaruli da Cemi grZnobaTa patiosneba amisi Rirsi iyo. imav ymawvilobiTve miyvarda igi da vaRmerTebdi; masac agreTve vuyvardi im siwrfeliTa da umankoebiT, rogorc mis ymawvilqalobas SeSvenoda. Cveni mSoblebi gvatyobdnen erTmaneTis mizidu-lobas da TiTqos ar amCnevdnen, radgan kargad esmodaT, rom ymawvilobis asaki-dan gamovidodiT Tu ara, Cveni miziduloba siyvarulad gadaiqceoda da siyvaruli kidev qorwinebis gvirgvinamdis migviyvanda. erTnairi simdidre da erTnairi pa-tiosani STamomavloba Cveni SeuRlebis yovelgvar dabrkolebas auqmebda. ram-denic xani gvemateboda, imdeni siyvarulic Zlierdeboda da amitomac lusindas keTilgonierma mamam Sesabamisad daisaxa saxlSi aRar miveRe xolme. (amiT

144

Page 145: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

man poetebisagan xSirad qeba Sesxmul Tisbes mSoblebs mihbaZa). am erT-maneTis naxvis akrZalvam survils survili da als ali mogvimata. Tu erTmaneTis naxva aRar SegveZlo, weras mainc Tavisuflad vaxerxebdiT, da kalami ki zog SemTxvevaSi enaze ufro savsed xelovnurad axerxebs Cveni gulis siRrmidan Cveni sulis gamofenas. satrfos siaxlove TviTon gabedul enasac xSirad amunjebs da mt-kice gadawyvetilebis gamoTqmas uSlis. oi, zenao, im xanSi ramdeni baraTi gavugzavne mas, ramdeni saamo da patiosani pasuxi miviRe misgan. ramdeni simRera, ramdeni mwvave survilebiT aRsavse, idumali SiSiT SeSfoTebuli, saamo mogonebiTa da tkbil-gatacebiT savse leqsebi aRmoTqva maSin Cemma sulma. bo-los sasowarkveTilebamdis imiT miyvanilma, rom Cemi satrfos unaxaobas veRar vZlevdi, gadavwyvite lusindas mamasTan mivsuliyavi da misi qali kanonier colad meTxova. imedi mqonda amiT Cemi sanatreli da damsaxurebuli saunje meSova. asec moviqeci. mamamisma amaze mipasuxa, rom kargad grZnobda, ra pativsac moipovebda igi CemTan danaTesavebiT da Tavis mxriv mzad iyo pativi moego CemTvis da Tavisi Zvirfasi asuli moeTxovebina, `magram, _ daumata man, _ radgan mama jer cocxali gyavs, aseTi Txovnis SemoTvla misi valiao. egeb imas es qorwineba ar moewonos, da Tu misi gulwrfeli neba-survili da Tanxmoba ar iqneba, Cemi qali iseTi ar aris, rom malviT vismes colad gahyveso~. davrwmundi, rom marTals ambobda, pirdapirobisaTvis madloba gadavuxade da vimedovnebdi, roca yvelafers avuxsnidi, mamaCemis Tanxmobas win ara edga-ra. am imediT ma-maCemTan wavel da mis oTaxSi Sevedi Tu ara, xelSi gaxsnili weriliT damxvda da jer sityva ar meTqva, is werili momawoda da miTxra. `kardenio, es werili waikiTxe da gaigeb, rom hercog rikardos SenTvis sikeTe unda~. hercogi rikardo, rogorc ukve unda uwyodeT, batonebo, espaneTis erT-erTi didebulTagania da andaluziaSi saukeTeso mamulebs flobs. werili rom wavikiTxe, davrwmundi, rom ar SeiZleboda, mamaCemi hercogis Txovnaze ar daTanxmebuliyo. is iTxovda, axlave masTan gavegzavne misi ufrosi vaJis mxleblad ki ara, aramed amxanagad, da pirdeboda iseT mdgomareobaSi Caveyenebine, rom imiT Cemdami pativiscema damtkicebu-liyo. werili rom wavikiTxe, xma veRar amoviRe, metadre, rodesac mamam miTxra: `ori dRis Semdeg, kardenio, hercogTan waxval da RmerTs madloba Seswire, rom risi Rirsica xar, is xvedri mogeliso~. amas, Cveulebisamebr, ramdenime mama-Sviluri rCevac dasZina...

dadga Cemi wasvlis dro, wina Rames lusindas naxva movaxerxe da, rac moxda, yvelaferi vuambe, agreTve mamamissac vuambe yvelaferi da vTxove, Cemi sityva saidumlod Seenaxa, ramdenime dRes asulis miTxovebas aravis dah-pireboda, vidre Sevityobdi, hercogs rikardos Cemgan ra undoda. man aRmiTqva da es aRTqma lusindam aTasi ficiTa da gulSeRonebiT Seamtkica. bolos percogTan rom mivedi, ise kargad mimiRo, rom yvela mis mxlebels gulSi Suri aReZra: yvelas SeeSinda _ ar dameCrdila isini. Cemi misvla yvelaze metad hercogis meore Svils don fernandos gaexarda. igi brwyinvale, guluxvi, lamazi da advilad gamtaci ymawvili kaci iyo. Cqara ise damimegobrda, rom Cvenma megobromab yvelas yu-radReba miipyro. mis ufros Zmasac Sevuyvardi, magram don fernandosaviT Cem-dami mxurvale daaxlovebas mainc ar iCenda. radgan megobrebSi saidumlo ar ar-sebobs, amitom don fernandom rac ki gulSi hqonda yvela ganmicxada da, sxvaTa-Soris, Tavis mtanjveli siyvarulic gamimJRavna, rac mas Zlier aRelvebda. mas erTi glexis qali uyvarda, mamamisis mdidari ymisa da iseTi mSvenieri, saTno, keTili, Wkviani da masTan mdidaric, rom mis nacnobT ar icodnen, romeli misi Tvisebe-bisTvis miecaT upiratesoba. erT glexis lamaz ymawvil qalSi Aamden Tavmoyril

145

Page 146: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tvisebas ise moexibla don fernando, rom raki misi guli verafriT daesakuTrebina, _ colad SerTvis aRTqma mieca. rogorc megobari yvela sabuTiT varwmunebdi, ram-denadac ki Wkua miWrida, am ganzraxvaze uari eTqva da, raki davinaxe, Cemi rCeva amaod rCeboda, gadavwyvite yvelaferi mamamisis _ hercog rikardosTvis gamecxadebina. magram xeiriani da marjve don fernando Cems ganzraxvas mixvda, radgan kargad esmoda, rom me, rogorc erTgul mosamsaxures, ar Seme-Zlo misi Rirsebis amgvari damamcirebeli saqcieli mamamisTvis damefara, amito-mac, rom movetyuebine, miTxra, Cemi siyvarulis gasaqarveblad imis mets saSualebas veras vxedav, rom ramdenime Tve sadme wavideo da, Tanac mTxova, me da is mamaCemTan wavsuliyaviT, viTomda cxenebis sayidlad, _ radgan Cveni qalaqi kargi cxenebiT ganTqmuli iyo mTels qveyanaze. misi ganzraxva mome-wona, rogorc am SemTxvevaSi saukeTeso da Tan es mgzavroba Cemi lusindas naxvis SemTxvevas maZlevda; am fiqrebisa da survilis gamo misi ganzraxva moviwone; amitomac miamitad vurCie, rac ki SeeZlo Cqara wavsuliyaviT. isic vi-codi, rom aseT SemTxvevaSi ganSoreba Cinebulad moqmedebs adamianze. SemdegSi gavige, rom don fernandos SerTvis dapirebiT Tavisi momxiblavi glexis qali kidec ecdina da am motyuebis cudi Sedegisa da hercogis risxvis SiSiT, undoda iqaurobas sadme gascloda. radgan ymawvili kacis siyvaruls siyvaruli ar eTqmis da igi mxolod wamieri sitkboebis survilia, gulis Cqara gamagrilebeli (raic WeSmarit siyvarulze ar iTqmis), amitom im glexis qalze guli ijera Tu ara, misi vneba dacxra da alic Cauqra, uwin, rom ganSorebas cdilobda, egeb aRTqmis micemas gaqceoda, axla imitom undoda gaqceva, rom is aRTqma ar aesrulebina. hercogma wasvlis neba darTo da mec mibrZana Tana vxlebodi.

`CavediT Cems mSobliur qalaqSi; mamaCemma don fernando ise miiRo, ro-gorc mis did Rirsebas Seefereboda. Cqara lusinda vnaxe da siyvaruli kvlav Semo-megzno, Tumca igi CemSi arc gamqrala da arc danelebula. saubedurod don fer-nandos Cemi saidumlo gavumJRavne, radgan megobrobas movaleobad mimaC-nda, masTan dafaruli ara mqonda ra da lusindas silamize, Wkua da xasiaTi iseTi aRtacebiT avuwere, rom metismeti survili aReZra _ is mSvenieri enaxa, bunebis-agan ase uxvad dajildoebuli. Cemma borotma bedmac erT Rames, wminda sanTlis Suqze Cemi xeliT maCvenebina lusinda im fanjarasTan, sadac erTmaneTs vnaxu-lobdiT xolme. naxa Tu ara, rac ki sadme mSvenieri qali enaxa, mTlad daaviwyda; mas Semdeg mdumareba daemarTa, Cafiqrebuli, gulCaTxrobili, yvelaferze gulcivi Seiqna. rogorc Cemi samwuxaro ambidan dainaxavT, Cemi sicocxle, Cemi satrfo Seuyvarda, da es uceb nafeTqi siyvaruli ufro mvtad aRegzno, rodesac, TiTqos gangeb Cems saubedurodao, xelSi baraTi Cauvarda, sadac lusinda mwerda ma-masTan mivsuliyav da misi Tavi colad meTxova. is baraTi ise savse iyo siyvaruliT, TavSekavebiT da siturfiT, rom, roca don fernandom waikiTxa, ase miTxra: mxolod lusindaSi yofila Wkua da mSveniereba SeerTebulio, sxva qalebSi ki es ori niWi mouTavebelni ariano. marTalic iyo, magram unda vaRiaro, rom don fernandosagan es qeba ar miameboda da TiTqos misi ndoba damekarga. mas Semdeg wamdauwum lusinda agondeboda da, razedac unda gvelaparaka, im laparaks uTuod Cem sacoleze gadaitanda xolme. aman nel-nela gulSi eWvi aRmiZra, da Tumca meCveneboda, rom lusindasagan Cemi Ralati mosalodneli ar iyo, mainc Cemi bedis gadabrunebas raRac bundovnad vgrZnobdi. isic unda giTxraT, rom don fernando yvela Cvens baraTs kiTxulobda, viTomc imitom, rom Cveni wrfeli da gonieri miwer-mowera metad esiamovneboda.

erTxel lusindam rogorRac Tavisi sayvareli saraindo romani `amadis galeli~

146

Page 147: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mTxova wasakiTxad...~don kixotma gaigona Tu ara saraindo romani, maSinve daiZaxa: _ Tqven ambis dasawyisSive, rom geTqvaT, seniora lusindas saraindo ro-

manebis kiTxvis xalisi hqondao, maSin aRaraviTari misi qeba aRar dagWirdebo-daT, da me uimisodac jerovnad davafasebdi misi gonebis aRmatebas; imisac mo-gaxsenebT, rom is qali egodeni RirsebiT ar iqneboda Semkuli, rogoric Tqven axla gegulebaT, Tu im sanatreli da saucxoo wignebis kiTxvis gemovnebas moklebuli yofiliyo. CemTvis sakmaoa misi gemovneba vicode, rom viwamo igi, _ uCinebules da ugonieres qalad mTels qveyanaze. mxolod amasRa visurvebdi, Cemo batono, neta amadis galelTan erTad barem saxelovani don ruxel berZenic gagegzav-naT. darwmunebuli var, Tqveni Cinebuli lusinda daraidas da garaias ambiTac gaerToboda, agreTve mwyemsi darinelis maxvilgonivruli saubriTac, misi saucxoo mwyemsuri leqsebiTac, didi lazaTiT da saamod, rom damReris musikis xmaze. ma-gram dro kidev gaqvT da Tqveni Secdomis gamosworeba advilia, Tu inebebT da Cems sofelSi wamomyvebiT, samasze met wigns mogarTmevT, romelnic Cemi gulis lxenas da Cems Svebas Seadgenen, Tumca ki, rogorc maxsovs, am wignebisa erTic aRar SemrCa, Cemi mdevneli avi da xarbi jadoqrebis Surisa da borotis wyalobiT. mowyaleo xelmwifev, bodiSs vixdi, rom dapireba ver agisruleT da laparaki gagawyvetineT, magram ra gaewyoba? gavigoneb Tu ara sityvas raindTa saqmeebsa da mogzaur raindebze, Cemi Tavi Cems xelT aRar mrCeba xolme; iseve SeuZlebelia maSin CemTvis Semagreba, rom sityva ar CavurTo, ro-gorc mzis sxivebisaTvis aris SeuZlebeli, siTbo ar mohfinos dedamiwas da mTvaris SuqisTvis _ sinotive ar gamoiRos. maS ase, gvapatieT da Tqveni ambavi gana-grZeT, radgan ukve droa Txrobas daubrundeT.

don kixoti rom amas ambobda vardenio TavCaqindruli iyo, TiTqos raRac fiqrebma gaitaceso. don kixotma Tavis saTxovari orjer gaimeora, is ki sul dumda da Tavs maRla ar iRebda bolos, ramdenime xnis Semdeg, welSi gaimarTa da war-moTqva:

_ gonebidan ver gamiSorebia da vercara Zala ver gamomaclis erTs rasme: me mgonia, udidesi borotmoqmedi da briyvi unda iyos, vinc ar daijerebs anu sx-vas dauSlis daijeros, rom dedofal madasimas mawanwala elisabeti hyvarobdao.

_ rogor, _ Sehyvira brazmoreulma don kixotma; _ eg sicrue da ciliswamebaa. maggvari sicruis damtkiceba didi siave da axirebuli sisaZaglea. dedofali madasima patiosani da saTno qali iyo da araviTari sabuTi ar aris vifiqroT, rom mas viRac cxenis eqimbaSTan gaewios arSiyoba. vinc amis winaaRmdegs metyvis, igi icruebs, viTarca ukanaskneli aramzada da umaqnisi cilismwamebeli. amas davumtkiceb, ra mdgomareobaSiac unda viyo, cxenze mjdari Tu qveiTi, SeiaraRebuli Tu uiaraRo, dRisiT, gind RamiT, erTi sityviT, rogorc TviTon igi inebebs, ise davumtkiceb.

amasobaSi kardenio don kixots daSterebiT ucqeroda, radgan sneulebis qarebi eSleboda, _ da Tavisi ambis gangrZobis Rone imdenadve hqonda, ramde-nadac don kixots dedofal madasimas Seuracxyofis gamo ganrisxebuls, misi mos-mena SeeZlo. sakvirvelia! ise waesarCla im dedofals, TiTqos sakuTari da kanonieri dedofali yofiliyos, SeCvenebuli wignebi ise Zalian hqonda TavSi gamjdari. sen-moreulma kardeniomac, rom gaigona: cilismwamebels, matyuarasa da aramzadas eZaxdnen da sxva saucxoo sityvebiT amkobdnen, verafrad nasiamovnebma, erT kargad mozrdil qvas wamoavlo xeli da don kixots mkerdSi ise magra Caartya, rom miwaze gaSxlarTa. batonis gaupatiurebiT gulnawyeni sanCo pansa muStebiT mi-

147

Page 148: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

varda gonebaareuls, magram dafleTili raindi is marjved dauxvda, rom isic Tavis batons miayola. esec ar ikmara, zed mucelze daajda da gverdebi lazaTianad dauzila. mwyemsma sanCos miSveleba ganizraxa, magram manac igive miiRo, da ase sami kacis galaxvis Semdeg gandegilT arxeinad mTebisken wavida. yvelaze Cqara sanCo movida gons da gabrazebuli sul umizezod mivarda mwyemss: misi azriT yvela am davidarabis mizezi mwyemsi iyo. uyviroda, ratom windawinve ar gagvagebine, rom im gaubedurebul kacs sigiJe emarTeboda xolmeo, winaswar gavfrTxildebodiT da dasaxvedrad movemzadebodiTo. mwyemsi arwmunebda, gagafrTxileTo, da Tu ver gaigoneT, Cemi ra braliao. sanCo ewinaaRmdegeboda, mwyemsi Tavisas gaiZaxoda da iqamdis SeekamaTnen erTmaneTs, rom sityva muStebamdis miiyvanes da ise gametebiT waZiZgilavdnen, Tu don kixots ar gaeSvelebina, mgoni, erTmaneTi nafleTebad eqciaT. don kixoti rom imaT gaSvele-bas cdilobda, sanCos mwyemsi magra myavda CabRujuli da don kixots eubne-boda:

_ gamiSviT, batono mwuxare saxis raindo; es mwyemsi xom dalocvili raindi ar aris, iseTive glexia, rogoric me var; rogorc meprianeba, Cems gabiabrue-bas ise gadavaxdevineb da rogorc patiosani adamiani, Tanabari iaraRiT Sevebr-Zolebi.

_ es marTalia! _ miugo don kixotma, _ magram, rac moxda, moxda. vici, es sabralo arafriT ar aris damnaSave.

gaSmagebul moCxubarT Serigeba ubrZana; Semdeg hkiTxa mwyemss: sad SeiZleboda kardenio epovnaT rogorme? rainds Zalian undoda im gadareuli kacis ambavi gaego. mwyemsma gaumeora is, rac ukve winaT uTxra: kardenios bina da misi asaval-dasavali danamdvilebiT ar vicio, da daumata, Tu don kixoti am are-mares ZirisZirobamdis moivlida da moaTvalierebda, ueWvelad sadme Sexvdeboda mas _ an Wkuaze myofs an gadareuls.

Tav i XXV

sadac moTxrobilia saxelovani lamanCeli raindis siera-morenaSi Tavs-gadamxdari araCveulebrivi faTerakebi da sinanuli, pirquSi mzeWabukiviT

rom ikisra

don kixoti rom mwyemss gamoeTxova, kvlav rosinantze Sejda da sanCos viriT Tan gayola ubrZana. saWurvelmtvirTvelma uxalisod aasrula brZaneba. dai-wyes siaruli da TandaTan udaburi mTebis SuagulSi Sevidnen. sanCos metad moesurva laparaki, Tumca ki brZanebis gadasvlas ver bedavda; sul eloda, egeb la-paraki TviTon don kixots daewyo. magram didxans siCume veRar aitana da lodiniT gabezrebuli TviTonve alaparakda:

_ senior don kixot, mowyaleba moiReT, batono, gza damiloceT da damiTx-oveT. Sin manda wasvla Cems col-SvilTan. imaTTan laparaks mainc aravin damiS-lis, roca momesurveba, axla ki Cemi yofa ra yofaa am tyeRreSi, dRe-Ramis gau-rCevlad ukan unda gdioT da xmis amoRebac ki ar SemeZlos: gamodis, rom Cemi Tavi cocxladve davmarxe. am droSi pirutyvi mainc rom alaparakdes, ise rogorc hi-zopetis dros yofila, maSin Tqven ki aRar SegawuxebdiT, Cems saxedars davuwyebdi laparaks, an sxva cxovels, rac Semxvdeboda, imas gamovexmaure-bodi, da rogorc iqneboda, am Cems gaWirvebas avitandi. axla ki ra vqna, faTer-

148

Page 149: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

akebis devnaSi tantals veRar vitan, sul vitantalo, qvebi, joxebi da muStebi mxvde-bodes, sabanze alaymalayiT frena gamoviaro da Tanac ar SemeZlos sityva wamovayrantalo, pirgakeriliviT munjad viyo da rac gulze lodiviT mawevs, imaze xmis amoReba ar SemeZlos es yofa, mowyaleo batono, veRar amitania.

_ Seni dardi mesmis, sanCo, _ miugo don kixotma, _ didi survili gaqvs mag enas yadaRa avxsna da uwindeburad Tavisufleba mivce; kargi, ilaparake, magram im pirobiT ki, rom mato am mTebSi yofnis dros gqondes magis neba

_ keTili, _ uTxra sanCom, _ oRond axla movijero laparakiT guli da Semdeg rac iqneba _ marto erTma RmerTma uwyis. dasawyisisaTvis visargebleb Tqveni nebarTviT, gavkadnierdebi da gkiTxavT: neta risTvis gamoesarCleT im viRac dedo-fals, maqimassa Tu viRaca? an imis codna ra eSmakad gesaWiroebodaT, viRac abati iyo misi megobari, Tu sxva? RmerTmani, me rom mkiTxoT, yvelas is emjobineboda, Tavi migenebebinaT, _ aba misi msajuloba ra Tqveni saqme iyo, TqvenTvis rom yofiliyaviT, is giJi kaci Tavis ambavs bolomdis gviambobda, aRarc Tqven gTxleSdaT qvas da aRarc aTiode sila da aTiode wixli me momxvdeboda.

_ garwmuneb, sanCo, _ miugo don kixotma, _ Sen rom CemsaviT kargad icode, ra patiosani da pativcemuli mandilosani iyo dedofali madasima, mjera, maSin gagikvirdeboda, Tu rogor movuTmine, Tavi Suaze ar gavuxeTqe da is piri ar Sevmusre, romelmac aseTi saZageli ciliswameba amoanTxia. imaze saSineli cil-iswameba gana SeiZleba, viTomc dedofals viRac uxeiro eqimi hyvareboda? istoria gvamcnobs, rom elisabati _ im giJma kacma rom axsena _ gonieri kaci iyo da kargi mrCevelic, rom igi marto eqimi ki ara, aramed dedoflis xelmZRvanelic iyo. magram is fiqri, viTomc mas dedofalTan sxva ram gansakuTrebuli ganwyobilebac hqonodes, aseTi fiqri sastiki sasjelis Rirsi kadnierebaa. dasarwmuneblad rom Tvi-Ton kardenios ar esmoda, ras ambobda, aba moigone: im sisulelis Cmaxva rom daiwyo, raRac sneuleba swored im dros daemarTa.

_ aba, swored magitomac ar unda migeqciaT yuradReba, _ miugo sanCom, - giJs gana moeTxoveba rame? Tqveni bednieri varskvlavi rom ar SegweodaT da is qva mkerdis magier TavSi mogxvedrodaT, maSin im viRac mSvenieri qalis gamosarCleba veRaras giSvelidaT, axla rom TavisTvis damSvidebiT miwaSi lpeba. kardenios ki verafers gamorCebiT: is xom giJia!

_ gaige, sanCo, rom am SemTxvevaSi kardenios sigiJe Tavis gasamarTleblad ver gamoadgeboda. xolo mogzuri raindis movaleobaa rogorc Wkvianebisagan ise gJebisaganac daicvas yvela qalTa Rirseba da pativi, miT umetes iseTi maRali wodebis mandilosnis, rogoric dedofali madasima iyo. didi pativiscema maqvs misi: imas Tavi davaneboT, rom metismetad lamazi iyo. amas garda is iyo Wkviani, momTmeni da mravalgvari ubedurebis iSviaTi simxniT amtani. ai swored aseT dros elisabatis siaxlove da rCeva bevrad Sveloda bedis simuxTle mtkiced da go-nierad aetana; RvarZlianma meWoreebma da umecrebma aqedan daaskvenes, viTomc dedofali misi xasa iyoo. amas ise scruoben, rogorc aTasjer icruebs yvela, vinc gabedavs maggvari ram ifiqros, anñTqvas.

_ me magas arca vfiqrob da arc vambob, _ miugo sanCom. _ da visac eg zRapari moswons, Tavis purs Seatanos. erTad wolilan Tu ara, Cven ras davsdevT, mis pasuxs RmerTs TviTon gascems me CemTvis Cemi zvrebidan movdivar, arc ara vici-ra, arc amaSi verevi, sxvisa saqmes ar Sevexebi, da vinc hyidis da scruobs, mis daxls Tavis qisaSi xedavs. SiSveli davibade, SiSveladve vrCebi. arc arafers vigeb, arc arafers vageb, isev sayvarlebi iyvnen, ra menaRvleba? gana cotani arian, rom lori iq egulebaT, sadac imis Camosakidebeli kaCoc ki ar aris!

149

Page 150: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mindvris daketva vis SeuZlia? amasTanac, rac Seexeba Zraxvasa da kilvas, gana TviTon RmerTi ki aravis ugmia?

_ yovladwmidao RvTismSobelo! _ Sehyvira don kixotma, _ ramdeni sisulele aasxi erTmaneTze? mag Sens andazebs Cvens saubarTan ra kavSiri aqvs? sanCo RvTis gulisaTvis erTxel da samudamod dadumdi da marto Seni saxedari gareke; im saqmeSi nu eCxirebi, rasac ara gkiTxaven, yvela Seni xuTi grZnoba daixmare da Seigen, rom yovelive, rac Camidenia, rasac Cavdivar da kvlav Caviden, sruliad Tanaxma iqneba saRi gonebisa da saraindo kanonebisa, raic mTeli qveynis rainde-bze ukeTesad vici.

_ ar vici, RmerTmani, batono, _ miugo sanCom, _ mag Tqvens saraindo kanonebSi ra aris kargi? maTi gadamkide ar SemoveCxireniT am mTebSi, gzadab-neul bavSviviT da iseT alagebSi davZrwivarT, sadac gzisa anu raime bilikis nakvalevic ki arsad aris? viRac giJ kacs veZebT da Tu vipoveT, vin icis, imis gaTaveba moeprianos, rac daiwyo, rasakvirvelia, Tavis ambisa ki ara, Tqveni Tavisa da Cemi gverdebis mtvreva.

_ kvlav geubnebi, sanCo, dadumdi-meTqi, _ uTxra raindma, _ Sen ar ici, rom am udabnoSi ara marto giJi kardenios naxva mizidavs, aramed raime Rvawlis Ca-denis survilica maqvs, rom saxeli gamiTqvas mTel qveyanaze da yvela is Tviseba damisakuTros, raic mogzaur raindebs Seesabameba an aRamaRlebs.

_ mere eg Rvawli saSiSi ar aris? _ hkiTxa sanCom._ ara, saSiSi ar aris, _ miugo don kixotma; _ magram esec kia, rom SeiZleba

koWi alCuzec dajdes. es orive Sens xerxianobaze iqneba damokidebuli._ ra xerxianoba brZaneT? _ gaocebiT wamoiZaxa sanCom._ imaze, rom Tu iqidan Cqara dabrundebi, sadac ggzavni, _ ganagrZobda

don kixoti, _ maSin Cemi tanjva Cqara dasruldeba da Cems didebas dasabami daedeba. magram SenTvis rom yvelaferi cxadi iyos, getyvi: SesaniSnavi amadis galeli erT-erTi didebuli mogzauri raindi iyo, magram ras vambob _ erT-erTi dide-buli-meTqi? _ ara, igi iyo erTaderTi, pirveli, sworupovari, im raindTa xelmwife, vinc ki odesme yofila qveyanaze. da vinc amtkicebs, rom don belianisi da zogierTi sxva viTomc mas ar Camouvardebodneno, RmerTsa vficav, samarcxvinod cdebian. axla isic unda icode, sanCo, rom, magaliTad, mxatvari Tu cdilobs xelovnebiT saxeli gaiTqvas, mxolod imas mecadineobs saukeTeso mxatvrebis suraTebs mihbaZos. yvela im xelobaSi, rac ki qveyanas aRamaRlebs, amasve vxedavT. mimbaZveloba yvelas movaleobaa, vinc saxelis gaTqmas iswrafvis. Cvens moqmedebaSi Segvi-Zlia uliss mivbaZoT, romelSic homerosma gonieri da ubedobaSi mtkice xasiaTis kaci, swored ise, rogorc virgiliusma eneasSi mamis erTguli Svilis siqvele da ma-maci jarTwinamZRvris gamWriaxoba da sibrZne dagvixata. homerosmac da vir-giliusmac imgvarad ki ar dagvixates TavianTi gmirebi, rogorebic namdvilad iyvnen, aramed iseTebad, rogorebic unda yofiliyvnen, radgan surdaT momavali Tao-bisaTvis dasrulebuli siqvelis nimuSi daetovebinaT. amadisic swored ase, mamac gamijnurebul raindebisaTvis iyo kompasi, manaTobeli varskvlavi da mze. amito-mac Cven yvelam, raindobisa da mijnurobis droSis qveS mebrZolT, yvelaferSi mas unda mivbaZoT. is raindi, romelic ufro daaxloebiT mibaZavs mas, sruli uebro raindis saxes ufro miuaxlovdeba. axla imas getyvi, rom Rvawli, raSic ufro brwyin-valed iCina Tavi amadisis Rirsebam, sibrZnem, mamacobam, simtkicem, moT-minebam, siyvarulma, _ es is Rvawli iyo rom, rodesac Tavis satrfos orianes siZulvili da ukmayofileba igrZno, penia pobreze sacxovreblad gandga, sinanuli ikisra, dairqva beltenebrosi, mravalmetyveli da im cxovrebisaTvis metad Sesaferisi sax-

150

Page 151: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

eli, ra cxovrebasac Tavis nebiT kisrulobda. radgan CemTvis amisi mibaZva ufro advilia, vidre imisa, rom devebi vxoco, andriakebs Tavebi vWra, didi laSqari va-marcxo, mtris flotiliebi vfanto da jadoqarTa grZneuleba gavaqarwylo, amasTanave es adgilebic TiTqos tanjvisaTvisaa gaCenili, amitom ar minda es marjve SemTxveva xlidan gavuSva, saxelis gasaTqmelad rom TavisTavad givardeba xelSi.

_ bolos da bolos, mainc ver gamigia, am gadakargul adgilas ra unda CaidinoT? _ hkiTxa sanCom.

_ gana ar giTxar, miugo don kixotma, _ amadiss minda mivbaZo-meTqi _ Smags, sasowarkveTils, gaxelebuls da baremRac saxelovan rolandsac, swored im wamidan, rodesac Wkua aeria, wyaros pirs xeebze niSani naxa, riTac mixvda, rom turfa anjelikam meRore medoris SeyvarebiT Tavi gaiupatiura, da gaSmagebulma daiwyo fesvebianad xeebis gleja, ankara wylis nakadulebis amRvreva, mwyemse-bis Jleta, farebis musvra, qoxebis gadawva, saxlebis ngreva, Tvis taiWis Treva da aTasgvari sacxo xsenebis Rirsi damTxveuloba. rasakvirvelia, rolandis, Tu orlandis, Tu rotolandis (am sami saxeliT aris igi cnobili) yvela giJur saqciels TiToeulad rodi mivbaZav; mxolod vecdebi, ramdenadac ki SeviZleb, is gavimeoro, rasac ufro sayuradRebod miviCnev. iqneb marto amadisis mibaZviTac gavaTavo; imas, sanCo, rame mavnebeli Smagoba ar Caudenia, mxolod stiri. da, itanjeboda da amiT iseT didebamde miaRwia, rom sxvas aravis Rirsebia.

_ mgonia, es gagiJebuli da tanjuli raindebi, uTxra sanCom. _ rame gansakuTrebuli garemoebiT da mizezebiT iqnebodnen yvela am sisulelemde miy-vanili. Tqven ki, mowyaleo batono, ra mizeziT unda gagiJdeT romeli qali gagi-wyraT? an ra sabuTi gaqvT, rom Tqven minjur dulsinea tobosels raime Secodeba daswamoT, rom mas vinme qristianTan an mavrTan CurCur-kurkura daewyos?

_ saqmec eg aris, rom araferi sabuTi ara maqvs, _ miugo don kixotma, _ gana didi ram iqneboda, mogzauri raindi raime mizeziT Wkuaze Semcdariyo! saqme is aris, igi sul umizezod Secdes Wkuaze, rom SemdegSi Tavis gulis satrfos uTxras; Tu yvela es umizezod Cavidine, aba, warmoidgine, mizezi rom mqonoda, raRas vizamdio? amasTanac Cemi satrfo mbrZanebelis dulsinea toboselis xangr-Zlivi ganSoreba gagiJebisa da tanjvisaTvis gana sakmao mizezs ar maZlevs? xom gaigone amas winaT Cveni megobari mwyemsi ambrosio rom ambobda, ganSore-buls yvelafris SiSi aqvso, yvelafriT itanjebao. amitomac, Cemo sayvarelo sanCo, dros cud-upraRod nu kargav da nurc sityvebs hkargav, nu mirCev, aseTi sakvirveli da ar gagonili saqmis mibaZvaze uari vyo. giji var da giJadac unda davrCe, vidre ar dabrundebi da im werilis pasuxs ar momitan, Cems satrfo dulsineasTan rom mi-weras vapireb. Tu pasuxi Cemi imedebis Sesaferi iqneba, Cemi sigiJe da sinanuli misi miRebisTanave moispoba; Tu ara da _ maSin vapireb marTla gavgiJde da goneba mTlad daekargo. maS, agre, sanCo, rogori pasuxic ar unda momitano, igi mainc mospobs CemTa tanjvaTa. keTili iqneba, damamSvidebs da gonebas dami-brunebs; ukeTuri iqneba _ grZnobis niWs gamomaclis da tanjvasac veRar gavigeb. marTla, erTi miTxari, mambrinis CaCqans xom kargad inaxav? im umadlo tusaRs rom misi damsxvreva ewada da ver SeiZlo, maxsovs miwidan aiRe. ra saRad damtkicda, rom SesaniSnavi CaCqania, Cinebulad da mkvidrad nakeTebi.

_ Semoqmedsa vficav, batono mwuxare saxis raindo, Tqveni patiosneba rasac xandaxan brZanebs, zogierTi ram sul ver mominelebia marTali rom vTqva, lamis megonos, rasac im raindobaze brZanebT, an momavali imperiebisa da samefoebis dapyrobaze, kunZulebis gamoyenebaze da sxva baton raindebis znis Sesafer wyalobasa da siuxveze, yvela es mxolod baqibuqi da sicrue yofila, im-

151

Page 152: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

itom, rom vinmem Tu gaigona, rom sadalaqo Tass mambrinis CaCqans eZaxiT da isic gaigo, rom mTeli xuTi dRea vera gziT ver damirwmunebixarT mag SecdomaSi, marTla WkuazeSeSlilad CagTvlodaT. is Tasi mTlad dagrexil-daWyletilia da xurjinSi migdia; vfiqrob, Sin waviRo-meTqi, gavasworebino da piris saparsavad vixmaro xolme, Tu RmerTi Semewia da kidev rodisme Cems col-SvilSi dabruneba meRirsa.

_ gamigone, sanCo, swored mec imave Semoqmedsa vficav, Sen rom ficu-lob, racñqveyanaze saWurvelmtvirTvelebi yofilan, yvelaze mokle Wkuisa xar. aba rasa hgavs? imdeni xania memsaxurebi da aqamdisac ver Seigne, rom rac mogzaur rainds gars axvevia, yvela zmanebad, sisuleled da ucnaur ramed eCveneba adamians. mis garSemo yvelaferi ukuRma xdeba; da es imitom ki ar aris, viTom namdvilad ase xdebodes, aramed imitom, rom Cvens winaaRmdeg mTeli TvalTmaqcTa brbo daucxromlad moqmedebs, yvelafers yiramala atrialebs, yvelas uCveulo saxes aZlevs, imisda kvalad, rasakvirvelia, Cveni vneba surs, Tu mfarveloba. ai amitomac aris, sanCo, rom im nivTs, Sen rom dalaqis Tasad geCveneba me mambrinis CaCqnad vxedav, sxva kidev amas sul sxva nivTad dainaxavs. Cemi mfarveli grZneulis mxriv diax brZnuli windaxeduleba iyo _ SesaniSnavi mambrinis CaCqani, _ diax, vamtkiceb, igi namdvilad mambrinis CaCqania, _ mTels qveyanas dalaqis Tasad moaCvena: ase rom ar eqna, im dau-fasebeli nivTis wasarTmevad mTeli qveyana dameseoda. axla ki zedac aravin uc-qeris, im umaqnisma tusaRmac ki mxolod misi damtvreva ganizraxa da ar waiRo. mas rom scodnoda, ra daufasebeli nivTi iyo, veWvob, xelcarieli wasuliyo. maS, Cemo megobaro, mag CaCqans gaufrTxildi, kargad Seinaxe; axla CemTvis saWiro ar aris, piriqiT, iaraRic unda aviyaro da tanisamosic unda uarvyo, Tu, rolandis mibaZvas amadisis didi tanjva-mwuxarebis mibaZva varCie.

Cveni faTerakebis maZebarni aseTi laparakiT erT gancalkevebiT amarTul mTas miadgnen; am mTas erT alagas cxvirwamowvdili klde hqonda. mis ferdobze wyaro moCxrialebda, xolo garSemo xaverdis xalisebr mwvane veli gaSliliyo, zed xeebi da mindvris yvavilebi mohfenoda da es ufro metad amSvenebda im adgils. mwuxare saxis rainma dabinaveba da sinanuli aq moisurva. dainaxa Tu ara es adgili, Tavi ficxlav mTlad giJad CaTvala da xmamaRla daiyvira:

_ hoi, zenao! ai adgili, sadac Cemi bedis dasatirlad vrCebi! ai adgili, sadac Cemi cremlebi mTis patara nakaduls Tavs gadaefineba da oxvrani am udabnos xis foTlebs daucxromlad Searxeven im didi mwuxarebis aRsaniSnavad, Cems gan-degilo guls rom Suaze mipobs. hoi, Tqven vinc unda iyoT, am udabnoTa mcx-ovrebno Zalno, usmineT imas, romeli moval, raTa xangrZlivi ganSoreba da aCeme-buli eWvianobiT gaCenili suliskveTeba SemogCivloT... usmineT im guls, romeli modis, raTa ubadlo mSvenieris sisastikeze imwuxaros, im mSvenierisa, amqveyni-uri silamazis xatebad rom gaCenila. Tvenc, tyisa da velis feriebo, sacxovreblad rom mTebis guli agirCeviaT, Tqvens tkbil myudroebas amieridan ukunisamde nu SeakrToben Tqvenda urgebad maRmerTebelni mkvircxlni, avxorci da tkbil vnebiani satirni. mxolod momeciT Rone CemTa tanjviTa siRrme gangicxadoT, an is mainc qeniT, ar ganmaridoT da samwuxaro Cemi moTqmani moismineT hoi, dulsinea to-boselo! Ramisa Suqo, CemTa tanjvaTa didebav, Cemi bednierebis gzis maCvenebelo varskvlavo! egremc ucvlelad giciskrovnos Sen zecis Suqma, egremc zenaarsi Sens survilebs dayovnebliv agisrulebdes, Senni Tvalni iqiT moiRe, sadac Senma ganSorebam momiyvana da geajebi, mwyalobelo, moiRe saboZvari Cemi esdeni erTgulebisaTvis! hoi, Tqven, xeno udabnosano, amieridan Cemi oblobis moziareno, Tqveni foTlebis tkbilma Srialma miTxras, Tu Cemi obloba ar gesi-

152

Page 153: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

amovnebaT! Senca, Cemo erTgulo saWurvelmtvirTvelo, bedsa da ubedobaSi Cemo ganuyrelo Tanamgzavro, kargad daixsome, rasac aq Caviden, da Cemi mwuxarebis mizezsa da sagans savsebiT gardaec da amcne yvelaferi!

es rom Tqva, rosinantidan Camoxta, saCqarod unagiri da aRviri moxsna, gavaze xelis mocacunebiT miualersa da uTxra:

_ Tavisufleba miiRe misgan, vinc TviTon dahkarga Tavisufleba. poi, merano, Seni saqmeebiT egoden saxelovano, ramdenadac xvedridan ubeduri xar! Sens Cinebul Sublze sweria, rom simkvircxle-simsubuqeSi veravis daujabnixar: verc as-tolfis hipogrifs, verc SesaniSnav frontins, bradamants rom egoden Zvirad daujda. axla, Cemo merano, iare Sens nebaze, sadac Senma survilma wagiyvanos.

xolo sanCom es rom dainaxa, wamoiZaxa:_ neta ar iqneboda, axla Cemi saxedaric aq yofiliyo; misTvisac xom cotao-

den qebas da alerss ar daiSurebdiT. magram misi kurtnis moxsnis nexas ki aravis mivcemdi; an ki risTvis? ra mijnurebisa da tanjulebisa scxela mis patrons, TviTon me rom var, romelsac, vidre RmerTi Sveloda, arc rodisme yvarebia da arca tan-jula! mowyaleo batono, Tu tanjvas emzadebiT da Cemi gagzavna gwadiaT, sasacilod ki nu gagzavniT; urigo ar iqneba, rosinanti ise SehkazmoT, radgan fexiT Tu waval, vin icis, rodisRa davbrundebi, siarulSi uxeiro var.

_ rac gesurvos isa hqen, _ miugo raindma, _ Sens ganzraxvas ara vkicxav. sam dRes ukan waxval, am xanebSi ki dulsineas sadideblad rasac Caviden da vi-tyvi, mowmed unda daeswro da yvelaferi imas gadasce.

_ rac vnaxe imaze meti raRa unda vnaxo? _ hkiTxa sanCom._ jer sada xar? sanaxavi kidev bevri gaqvs, _ miugo don kixotma. _ gana

tanisamosi ar unda Semovixio da iaraRi ar gadavyaro? gana ramdenjerme am kldeze malays ar unda gadavide, Tavi qvebs ar vaxalo, da kidev sxva sakvirveli saqme ram ar unda Cavidino?

_ oRond amas gTxovT, RvTis gulisaTvis, am qvebze malayebs cota frTxilad gadadiT, _ uTxra sanCom; _ SeiZleba gadavardeT da iseT qvaze daeceT, rom Tqveni tanjvebi pirvelsave malayze daasruloT. Tu TqvenTvis es malayebi da SubliT qvebze xeTqeba Zalian saWiroa, da Tu mTeli es istoria mTlianad siyalbe, tyuili da komediaa, ukeTesi ar iqneboda wyalSi an bambasaviT rbil rameze gemalaynaT? xolo me qalbaton dulsinea tobosels movaxsenebdi, rom Tqvens malayebs sul al-masiviT magar kldeebze gadadiodiT.

_ mag keTil rCevisaTvis gmadlob, Cemo megobaro sanCo, magram imasac getyvi, rom yvela is, rac aq mwadia Cavidino, seriozuli iqneba da ara xumroba da sasacilo ram. ase rom ara vqna, saraindo kanonebs Sevlaxav, kanonebi yovelgvar sicrues gvikrZalaven da amis sasjelad gadayenebiT gvemuqrebian; erTis magier meoris qmna ki igive sicruea. amitomac Cemi malayebi da qvaze TavisxeTqeba namdvili unda iyos da ara moCvenebiTi. mgonia, iarebis Sesaxvevad cotaodeni naZenZi damWirdeba, raki beds eneba Cemi balzami damkargoda.

_ yvelaze uaresi is iyo, rom saxedari davkargeT, _ warmoTqva sanCom, _ im-itom, rom naZenZic mas gahyva da yvela Cveni qonebac. magram batono, RvTis gulisaTvis, im raRac saeSmako sasmels nuRar moigonebT xolme, mis mogonebaze gulmuceli mewvis da mervea. amasac gTxovT; alaymalayis sacqer-lad rom sami dRe Cemi aq datoveb gnebavT, ukve gavlilad CavTvaloT; RmerT-mani, ase mgonia, kidec vnaxe-meTqi malayebi. iseT saswaulebs vuambob Tqvens mbrZanebels qals, meti aRar SeiZlebodes, baremRa werilis dawera daiSureT, da Cqara gamgzavneT. metismetad minda salxineblidan Cqara

153

Page 154: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gamogixsnaT, axla rom gtovebT._ salxinebelio? ara, sanCo, es jojoxeTia, _ Tqva don kixotma, _ jojoxeTzedac

uaresia. Tu ki qveyanaze uaresi arisRa rame._ ara, batono, vinc jojoxeTSi Cavardeba _ SeniSna sanCom, ase amboben,

imasaTvis nulla est retentio._ ar mesmis, ras niSnavs, retentio, _ uTxra don kixotma._ Retentio niSnavs imas, rom vinc jojoxeTSi Cavardeba, ukuniTi ukunisamde iq

unda darCes, _ miugo sanCom, _ Tqven ki, batono, aqedan unda aibargoT, ase Tu ar iyos, maS es rosinantis amaCqarebeli fexis quslebi gamixmes. axla ki qalbaton dulsineasTan gamgzavneT tobosoSi. Tqvens sigiJesa da gadarevaze (rac erTi da igivea) iseTi rameebi vuambo, rom TaTmanze rbili gavxado igi, Tunda kunZiviT magaric damxvdes, iqidan TqvenTan misaniviT haerSi movfrindebi TafliviT tkbili pasuxiT da am salxinebelisagan gamogixsniT; RvTis madliT Tqvenc dameTanxmebiT, rom aseTi salxineblisagan gaTavisufleba SesaZlebeli saqmea, radgan Tqven rodi kargavT imeds aqedan Tavi daixsnaT, xolo, rogorc mo-gaxseneT, codvilebs jojoxeTSi es imedi aRara aqvT da, vfiqrob, Tqvens mowyale-basac araferi eqneba Cemi gasamtyunebeli,

_ marTals ambob, sanCo, _ miugo mwuxare saxis raindma, _ magram werili rogor davwero?

_ am mogonebaze, CoCrebis baraTic ar dagaviwydeT, _ daumata sanCom._ ar damaviwydeba, masac CavurTav, _ uTxra don kixotma, _ magram

radgan qaRaldi ara gvaqvs, urigo ar iqneba ZelTa Cveulebas mivbaZo da xis foTlebze davwero, an cvilis firfitaze, magram, rom arc erTi gagvaCnia da arc meore? marTla, karga momagonda; kardenios dakarguli ubis wignakis furclebze davwer da Sen ki pirvelsave sofelSi erT furcel karg qaRaldze soflis maswavlebels an diakons lamazi xeliT gadaawerineb, magram aramca da aramc soflis mwerals ar daawerino, Torem ise gadabmulad weren, maTs iklikantur nawers TviTon eSma-kic ver gaigebs.

_ mere Tqvens magier xels vin moawers? _ hkiTxa sanCom._ amadisi Tavis werilebs xels sul ar awerda, _ miugo don kixotma._ Tqveni nebaa, egre iyos, _ uTxra sanCom; _ magram CoCrebis baraTi ki

uTuod xelmowerili unda iyos; is rom gadavawerino, metyvian, xelmowera yalbiao, da cariels damtoveben.

_ yvelaferi ubis wignakSi iqneba dawerili da xelmowerilic, _ uTxri don kixotma; _ Cems diswuls uCveneb da isic uaris uTqmelad aasrulebs. samijnuro werilze ki ase moawerine: `sikvdilamdis Tqveni mwuxare saxis raindi~. ara uSavs-ra, rom sxvsi xeliT iqneba xelmowerili. Tu ar ecdebi, dulsineam arc kiTxva icis da arc wera, Cemi naweric arasodes arñ unaxavs. Cveni siyvaruli mudam pla-tonuri iyo, mxolod, roca iSviaTad davinaxavdiT erTmaneTs, Tvals CavukravdiT xolme, isic Soridan; damSvidebuli sindisiT SemiZlia davifico, rom Tumca Tormeti weliwadicaa, rac is Cems TvalTa gugaze umetesad miyvars, odesme rom miwis matlebi isazrdoeben, _ mainc oTxjer metad ar minaxavs; amñoTx naxvaze iqneba erTxelac ar SeumCnevia Cemi cqera: ise mokrZalebiT da qveynisagan moSorebiT azardes misma mSoblebma _ mamam _ lorenso korCuelom da dedam _ aldona no-galesma.

_ rasa brZanebT? _ Sehyvira sanCom, _ maS eg Tqveni dulsinea toboseli lorenso korCuglosi da aldonsa nogalesis qalia? mas xom aldonsa lorensos eZax-ian!

154

Page 155: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ swored is aris da im bedis Rirsicaa, rom mTeli qveynierebis dedoflad Seiq-nas, _ miugo don kixotma.

_ kargad vicnob, _ uTxra sanCom. _ da unda mogaxsenoT, baras tyorcnaSi isea gamojejgili, rom arc erT soflis biWs ar dauvardeba. Cemma mzem, kai zorba gogoa, jansaRi, Ronieri, erTi sityviT, iseTia, rom yvela mogzaur rainds, vinc ki Tavis mbrZanebel mijnurad gaxdis mas, swored aslad mouva da wverebiT talaxi-dan amoaTrevs! dalaxvros RmerTma, mere ra zorba gul-mkerdi aqvs; axla, xma aqvs iseTi, rom erT ramed Rirs. erTxel rogorRac samrekloze avida da iseTi xmiT dauZaxa mindorSi momuSave mamamisis mojamagireebs, rom Tumca isini sofli-dan naxevar molze iyvnen, ise garkveviT gaigones, TiTqos samreklos ZirSi ariano. kargi kidev esa sWirs, Wkviani gogoa, arc avzniani aris da arc ipranWeba; yvelas emaslaaTeba, yvelas ucinis, ise rom, Tamamad SemiZlia mogaxsenoT, batoni mwuxare saxis raindo: swored rom saTqvenoa, RmerTsa vficav, mixi gulisaTvis ara marto unda gagiJdeT, aramed sasowarkveTilebiT Tavic ki CamoixrCoT; vinc magas Seityobs, yvela ityvis, kargad Caudeniao, Semdeg Tundac eSmakebma jojoxeTSi wagiRon. rom icodeT, rarigad minda axla gzas vadge, rom is Tqveni satrfo Cqara vnaxo; karga xania, aRar minaxavs; vin icis, rarigad gamoicvala, an ki rogor ar gamoicvleboda? TviTonac kargad iciT, batono, rom imaze Zalian ara afuWebs-ra qalis elfers, rogorc mudam mindorSi, mzesa da qarSi yofna. es xom asea, magram mainc marTali unda mogaxseno, _ ganagrZo sanCom, _ radgan aqamdis ar vicodi, is Tqveni mijnuri qali dulsinea toboseli vin iyo, Cemi alali guliT sul imas vfiqrobdi, uTuod mefisa, an sxva vinme didkacis qali iqneba meTqi. raki vxedavdi, rom sul iseT Zvirfas saCuqrebs ugzavnidiT, magaliTad: sabralo biskaels, tusaRobidan gaTavisuflebul katorRelebs da kidev mraval sxvas, rogorc mravali iyo Tqveni gamarjveba, im dros mainc, rodesac me jer Tqven saWurvelmtvirTvelad yofnis bedniereba ar mqonda. axla erTi es mibrZaneT, batono, im aldonsa lorensos, an Tqveneburad dulsinea tobosels, ra eSmakad eWirveba muxlmodrekili biskaeli an sxva Tqveni damarcxebuli viRac-viRaceebi? raSi unda gamoiyenos? mere, Tu im drosac miadgen, rodesac qali selsa wewavs an xorbalsa cxrilavs; erTic vnaxoT, aseTi dedoflis xleba im batonebma iwyinon da gawyrnen kidec, man kidev pirSi si-cili miayaros imaT da amgvari saCuqrebisTvis kidec gagiwyreT.

_ sanCo, ramdenker miTqvams SenTvis, _ uTxra don kixotma, _ rom didi ybedi xar-meTqi da sxva araferi; mag Seni fuye WkuiT maxvilobasa da xum-robasac ki bedav. erTxel da samudamod rom dagarwmuno, Tu Sen raoden suleli xar da me raoden gonieri, erT patara zRapars giambob: iyo erTi axalgazrda, mSvenieri, mdidari, gonieri, Tavisufali da umetesad qeifis moyvaruli qvrivi. man erTi ymawvili da, rogorc ityvian, zorba biWi Seiyvara. es ambavi gaigo abatma da erTxel mamobrivi darigebis kiloTi uTxra keTil qvrivs: `seniora mikvirs, da arc Tu usabuTod, rom TqvenisTana gvariSvilma, mSvenierma da mdidarma qalma iseTi binZuri, xepre da suleli glexkaci SeiyvareTo; saxlSi imdeni eqimi gaxveviaT, imdeni mecnieri da RvTismetyveli, rom mis meti ara dagWirdebodaT-ra, erTi agerCiaT, ro-gorc ass msxalSi erTs airCevs xolme adamiani da ambobs: ai es mowonso~. amaze gonebagamWriaxma qvrivma Tamamad da moswrebulad upasuxa: `Tqveni mowyaleba, Cemo batono, Zalian cdeba, da rogorc vxedav, isev Zveleburad sjis, Tu hgonia, cudad miqnia, is suleli rom Seviyvare; ra mecnierebac me me-saWiroeba, im mecnierebaSi is TviT filosofos aristotelezedac meti mcodneao~. mec swored ase getyvi, sanCo risTvisac dulsinea toboseli minda, imaSi igi mTeli qveynis did gvarovan sefeqalebsac ar dauvardeba. rodi unda vifiqroT, rom poete-

155

Page 156: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bisagan yvela naqebi qali imaTi sayvarlebi yofiliyvnen. iqneba ggonia, yvela is amarilisebi, filisebi, silvebi, dianebi, galaTeebi, filidebi da sxvani amgvarni, riTac savsea Cveni wignebi, Sairebi, romansebi, sadalaqoTa Taroebi da Teatrebi, _ cocx-ali Zval-xorciani arsebani maT maqebar poetTa satrfoni yofiliyvnen. sulac ara. isini mxolod poetTa warmodgenaSi cocxlobdnen, maTi Sairebis sagans Seadgenen, rom Tavi mijnurad gamoeCinaT an mijnurobis niWis mqoned mainc! amitom CemTvis isic sakmaoa warmovidgino da mjerodes, rom aldonsa lorenso Wkvianic aris, mSvenieric da patiosanic. rac Seexeba misi gvareulobis siwmindes, amas ras dav-eZeb, CemTvis mniSvneloba ara aqvs, monazonis kabiT xom ar vapireb Sevmoso igi. amitom misi didi gvareulobis cnobebi CemTvis saWiro ar aris da SemiZlia, Tavi srulebT davirwmuno, rom igi yvela sefeqalze uaRresi STamomavlobisaa. ori Rirse-baa iseTi, sanCo, rom adamians Tavs ayvarebs: silamaze da kargi saxeli, es orive ki dulsineas diax, uxvada sWirs, silamazeSi mas veravin Seedreba da saxeliTac cota megulgba, rom iseTi kargi saxeli hqondes, rogorc mas. sityva rom ar gava-grZelo, amasRa davZen: Cemi mijnuri qali rogoradac msurda, iseTad war-movidgine, iseTi simSveniere da garegnoba miveci, rom masTan verc elene, verc lukrecia, verc Zveli romisa, saberZneTisa da barbarosTa yvela qebuli qali fexs ver gaiwvdian. dae, amaze visac ra unda, isa Tqvas: umecarni damZraxaven, go-nierma mainc iqneb sxvarigad Sexedos saqmes.

_ isRa damrCenia mogaxsenoT, _ uTxra sanCom, _ rom Tqven, batono, marTlac yvelaferSi brZeni brZandebiT da me ki namdvili viri vyofilvar. dalaxvros RmerTma, es sityva ra sul enaxe mitrialebs? gana CamomxrCvalis saxlSi Toki unda axsenos kacma? Tqvensa mzes, miboZeT werili da gzas gavudgebi.

amis pasuxad don kixotma kardenios ubis wignaki aiRo, ganze gadga da metismeti dadinjebiT werilis wera daiwyo. roca gaaTava, sanCos uTxra. wagikioxav, rom zepirad kargad daiswavlo da, vinicobaa gzaze dahkargo, SegeZ-los gadamwers sityvaSeucvlelad daawerinoo. raindisaTvis rom gekiTxaT, iseT ubedur varskvlavze iyo dabadebuli, rom aseTi marcxi misTvis advili mosalodneli iyo.

_ ise jobia orjer an samjer CaweroT mag wignakSi, _ miugo sanCom, _ nu SewuxdebiT, ar davkargav. zepirad ki erT sityvasac ver daviswavli _ amis imedi nu geqnebaT. iseTi uxeiro mexsiereba maqvs, rom xSirad Cemi saxeli da gvari mavi-wydeba xolme. mainc waikiTxeT, Zalian minda Sevityo, ra dawereT, swored dabe-WdiliviT kargi iqneba.

_ maS yuri daugde, Tu ra davwere, _ uTxra don kixotma.

don kixotis werili dulsinea toboselTan

Cemo dido mbrZanebelo xelmwifeo! kideganobis mwvave isrebiT gvemuli, Sig gulSi dakodili raindi, hoi udulsineaso

dulsinea toboselo, kargamyofobas visurveb SenTvis, romelsac TviTon mTklebuli var. Tu Seni mSveneba ganmarinebs, Tu Senni Rirsebani Seni raindisaTvis gauqmdebian, Tu Seni gulgriloba Cems mwuxarebas xangrZliv hyofs, maSin, didi xnis tanjviT isec Sewuxebuls, kvlav axali da ara Tu ufro Zlieri, aramed ufro xangrZlivi tanjva momelis. Cemi keTili saWurvelmtvirTveli sanCo dawvrilebiT mogiTxrobs, Cemo saTayvanebelo mtero, ulmobelo mSvenierebav, rasac Seni gulisaTvis viTmen. Tu xels aRmipyrob, Seni var, Tu ara da, iyos neba Seni, _ sicocxles movispob da amiT Cems survilsac avisruleb da Sens simkacresac davakmayofileb.

156

Page 157: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sikvdilamdis Seni mwuxare saxis raindi.

_ mamiCemis sicocxlesa vficav, _ wamoiZaxa sanCom, _ aseTi mSvenieri werili jer arsad wamikiTxavs! daswyevlos eSmakma! ris Tqmac gindaT, ra mSvenivrada brZanebT yvelafers, ra mSvenivrad uxdeba eg xelmowera: mwuxare saxis raindi. swored eSmakiviT yvelaferi gcodniaT, Cemo batono.

_ eg imitom, rom Cems wodebaSi yvelaferi unda vicode, _ miugo don kixotma.

_ axla, mowyaleo batono, ukana gverdze sami CoCoris baraTic zed daurTeT, _ ganagrZo sanCom, _ da rac SeiZleba garkveviT moawereT, rom Tqveni xeli ficxlav icnon.

_ siamovnebiT, _ upasuxa don kixotma, baraTi saCqarod dawera da sanCos Semdegi waukiTxa:

keTil inebeT, Cemo diswudlo, da am nomer pirveli asignobis momtans, Cems saWurvelmtvirTvels sanCo pansas, im xuTi CoCridar, Tqvens mzrunvelobas rom davu-tove, sami CoCori uboZeT. vbrZaneb, igi sami CoCori zemoreaRniSnul sanCos unda mieces Tanabar safasurad im fulis jamSi, rac man me sruliad Camabara; am baraTze misgan CamorTmeuli qviTariT masTan yovelive angariSi gasworebuli Seiqneba. es baraTi mieca siera-morenis uRran xeobebSi ocdaor agvistos aw mimdinare welsa.

_ mSvenieria! axla marto xelismoweraRa dagWirdebaT, _ uTxra sanCom._ es saWiro ar aris, _ miugo don kixotma; _ mxolod niSans davusvam da

maSin am baraTs ara-Tu marto sami CoCris Zala eqneba, aramed samasisac._ mjera, srulebiT gerwmunebiT, batono, _ uTxra sanCom. _ axla neba mi-

boZeT, rosinanti Segkazmo, da Tqvenc moemzadeT, gza damilocoT; axlave minda gzas gavudge; gTxovT, im sigiJes nu macqerinebT, risñCadenac gwadiaT; arxeinad brZandebodeT, ris Cadenasac apirebT, yvelafers ise dawvrilebiT vuambob, rom ukeTesi ar SeiZlebodes.

_ ara, sanCo, es aucliebelia da bejiTadac viTxov, _ upasuxa don kixotma, _ Cemi WkuadamTxveulobis aTi an Tormeti nimuSi naxo, _ sul naxevar saaTSi ga-vaTaveb. Seni TvaliT rom naxav, ufro gabedviT da damSvidebuli SegeZleba daifico, rom is danarCenebic naxe, rasac SeniT miumateb. darwmunebuli iyav, Sen imdens mainc ver etyvi, ramdensac me aq Caviden.

_ RvTis gulisaTvis, batono, _ uTxra sanCom, _ nu gatitvldebiT mainc, rom Tqveni kani arñdavinaxo, Torem gulCvili kaci var, maSinve tirils movrTav. isedac, viri rom davkarge, guSindeli tiriliT Tavi axlac mtkiva; dRes mainc nuRar matirebT. Tu gindaT rame sigiJe, sisulele maCvenoT, tanT nu gaixdiT, agre erTbaSad. ro-gorca xarT, ramdenime alaymalayi gadadiT, esec kmara. me rom mkiTxoT, RmerTsa vficav, sulac araferia saWiro; Cemi aq dabrkoleba ki saamo, Tafliani pa-suxiT Cems dabrunebas didxans salodnels gagixdiT. dae, qalbatonma dulsineam kargad icodes: Tu is Sesaferisad ar gipasuxebT, aRTqmas vdeb, Tqvens saamo pa-suxs sul muStebiT gamovwov Signeulobidan. CvenSi ki darCes, batono, da, magis-Tana Cinebul mogzaur rainds raRac umizezod Wkuaze areva raSi mogeprianaT im viRac... nu maTqmevinebT, vinc aris; vityei ki ara, Sig pirSic mivaxli; me xumro-bisa ara vici-ra. vai, rom is qalbatoni ar micnobs, Torem CemTan farTi-furTebs ver gabedavs...

157

Page 158: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ sanCo, _ sityva gaawyvetina don kixotma, _ me mgonia, Senc CemsaviT Wkua gamogelia?

_ ara, batono, _ upasuxa sanCom, _ Wkua, RvTis madliT, Tqvenze meti Sem-rCa, magram es aris, rom Tqvenze gulficxi var; magram es araferi, erTi es miTxariT, sanam davbrundebode, ra unda sWamoT? Tqvenc im kardeniosaviT xom ar CausafrdebiT mwyemsebs da saWmels ZaliT ar waarTmevT?

_ gTxov, CemTvis nu izruneb, _ uTxra don kixotma; _ sasmel-saWmeli bevric rom mqondes, maSinac balaxisa da xilis mets arasa vWam, rasac am tyeSi da velze vipovni. saca samarTalia, sulac ar unda meWama-ra da yvela sxva nakle-bobac unda momeTmina.

amaze sanCom miugo: _ axla esec, batono. es iseTi udaburi adgilia, rom meSinia _ dabrunebisas

gza ar davkargo. _ yvelafers yuradReba miapyar, _ uTxra don kixotma, _ yvela niSneulad

daixsome, mec aqedan arsad movSordebi da imasac vecdebi _ xandaxan sul umaRles kldeze avfofxde, rom dabrunebulma Soridanve daminaxo; magram, rom ufro advilad mipovo, SavTavas totebi blomad daWer, _ xom xedav irgvliv ramdeni izrdeba es mcenare, _ da mimavalma gza-gza dafante, sanam swor gzaze ar gax-val: is totebi iqneba Seni gzis maCvenebeli, rogorc Tezeosis Zafi labirinToSi, da dabrunebisas advilad momagneb.

_ keTili, egre vizam, _ miugo sanCo pansam.Semdeg mTeli kona TavSava daWra da locva-kurTxevis misaRebad don kiot-

Tan mivida. Cvens gmirebs TvalT cremli moeriaT da erTmaneTs gamoesalmnen. don kinoma grZnobieri sityvebiT Caabara sanCos rosinanti, Txova, ise moevlo misTvis, rogorc Tavis TavisTvis. sanCoc zed Sejda da gzas gaudga. gza-gza batonis darigebisamebr TavSavas aqa-iq yrida da Cqara TvalTagan miefara, raindi metad daRonda, rom sanCo ise swrafad wavida, ver moaswro Tavis sagulisgulo survili aesrulebina, _ damTxveulobis oriode ram nimuSi eCvenebina. sanCos asi nabiji ar gauvlia, rom ukan dabrunda da Soridan dauZaxa batons:

_ mowyaleo batono, weRan Tqven sworad TqviT, rom Cemi damTxveulobis erTi nimuSi mainc naxeo, rom SemeZlos wminda guliT davifico Tqveni gagiJeba sakuTari TvaliT vnaxe-meTqi, rogorc brZanebdiT, erTi ram giJuri saqme marTlac unda maCvenoT, Tumca RvTis madliT erTi Tqveni didi sigiJe kidec vnaxe: Tqveni aq darCenis survili didi sigiJe ara aris, maS raa?

_ gana tyuilad geubnebodi, _ daiZaxa don kixotma. _ maS daica, sanCo, vidre `mamao Cvenos~ warmoTqmas moaswrebde, Tvalis daxamxamebaSi erT sigiJes kidec gaCveneb.

wamsve saCqarod Sarvali gaixada, perangis amara darCa, kiserSi orjer xeli waikra, maRla Sexta, quslebi ukanalze amoikra, fexebaSverili xelebze dadga, orjer malays gadavida da iseTi ram gamoiCina, rom sanCom aRar isurva misi meored danaxva, rosinanti moabruna da gzas gaudga. am sanaxavma savsebiT daakmay-ofila sanCo da daarwmuna, rom mis batons srulebiT Wkua aeria, da Cvenc aq gav-SordeT sanCos, sanam ukan gabrundebodes.

Tav i XXVI

sadac moTxrobilia don kixotis Semdgomi samijnuro Tavgadasavali

158

Page 159: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

siera-morenaSi

im ambavs rom davubrundeT, Tu martod darCenili mwuxare saxas raindi ras akeTebda, amaze istoria mogviTxrobs, rom don kixotma, naxevrad titvlma, welzeviT Cacmulma, weRqveviT SiSvelma, xtoma da malayebi rom daasrula da sanCoc Tavisi sigiJis mowmed veRar ixila, erTi maRali kldis wverze avida da dai-wyo fiqri imaze, ris Sesaxebac mravaljer ufiqria, magram aqamdis swor gzas ver daadga, saxeldobr, ra ufro umjobesi da sasargeblo iqneboda: rolandis Smagi damTxveulobisaTvis miebaZa, Tu amadisis sevdiani sigiJisaTvis? TavisTgis msjelobda da ambobda:

_ imaSi gasaocars dids verafers vxedav, rom rolandi mamaci raindi iyo, ro-gorc es ukve mTelma qveyanam uwyis, amasTanave, rogorc cnobilia, igi mojadoe-bulic iyo, misi mokvla aravis SeeZlo, Tu ubralo qinZisTaviT quslSi ar uCxvletdnen, amitomac igi mudam Svidkeci rkinis lanCian Ceqmebs atarebda. mainc jadom ver uSvela, bernardo del karpiom gaugo eSmakoba da ronsevalis viwroebSi Tavis xeliT daaxrCo. magram mis simamaces ras davdevT, mis sigiJeze vifiqroT, radgan is marTlac gagiJda, roca erTi mwyemsisagan gaigo da erTa wyaros garSemo xeebze imis sabuTebic naxa, rom anJelikas im wyarosTan orjerze metad sZineboda agra-mantis paJTan, TmaxuWuWa mavr medorTan. utyuari sabuTiT darwmunebuls, rom misma satrfom aseTi oini uyo, meti ra Rone pqonda, Tu ar gagiJebuliyo? es misgan did Rvawlad ar CaiTvleba, magram sakiTxi es aris, me risi gulisaTvis unda mivbaZo mis sigiJes, roca amis msgavsi araviTari mizezi ar maqvs? kargad vici da ficic SemiZlia, rom Cems dulsinea tobosels misdReSi eroi cocxali mavric ar unax-avs, arc Cacmuli da arc SiSveli, rom igi iseve umankoa, rogorc Tavis dabadebis pirvel dRes iyo; maSasadame, misi Ralatis gamo rolandi Smagoba rom daviwyo, amiT xom aSkara Seuracxyofas avayeneb. meores mxriT, kargad vici, amadis galeli arc Smagobda da arc mometebulad abezrobda, magram mijnurobiT ki saxeli yvelaze metad gaiTqva. misi istoriidan Cans, rodesac Tavisi satrfo orianis samdu-ravi daimsaxura da brZaneba miiRo, mis nebarTvamde TvaliTac aRar danaxve-boda, maSinve penia pobres kldeze gandegiliviT daeyuda erT meudabnoesTan er-Tad, da iq im dromde tiroda, vidre zenam ar Seibrala da tanjva-tirilisagan ar daixsna. Tu es marTalia (xolo eWvi ki Znelia viqonioT), _ maSin ra saWiroa gavtitvlde, rogorc pirvelad vapirebdi, da es sabralo xeebi, CemTvis rom ara dauSavebiaT-ra, Zirfesvianad amovglijo, anda Cemi wyurvilis momkvlel wyaros wyals mRvreva davuwyo. maS dideba amadisis saxsenebels da mibaZis mas, raSiac ki SesaZloa, don kixot lamanCelma, egeb momavalSi masze igive Tqvan, rogorc romeliRac gmirze uTqvamT: `Tu sicocxleSi saxelovani ram saqme ar Caid-ina, is mainca hqmna, rom saxelovani saqmeebis mizeziT daiRupao~. Tu amadi-siviT Cemi satrfo dulsineasgan gandevnili da moZulebuli ara var, is xom mainc aris, rom mas daSorebuli var. maS Cqara Sevudge saqmes. Tqve ki, didno saq-menT amadisisano, maswavleT, riTi da saidan daviwyo Tqveni mibaZva? rogorc maxsovs, amadisi mometebul dros RvTis locva-vedrebaSi atarebda, _ mec egre vizam, mxolod krialosani rom ara maqvs, netavi sad viSovno?

magram male moigona, Tu rogor gaekeTebia krialosani; fexebamdis daSve-bul perangis kalTas farTo zoli Camoaxia, masze TerTmeti skvnidi gaukeTa, erTi maTgani ufro msxvili gamoiyvana da mzad iyo krialosanic. igi eyo milion Ave Maria-sTvis, rac iq yofnis dros waikiTxa. marto isRa awuxebda, rom axlos meudabnoe ar-avin hyavda, aRsareba rom eTqva da nugeSiscema mieRo misgan. saxelovanma

159

Page 160: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

raindma axla velze seirnoba daiwyo da am seirnobis dros xis qerqze mraval leqssa swerda da maTi Sinaarsi dulsineas qeba-dideba da Tavisi Wmunvis gag-amomJRavneba iyo. magram, roca Cveni raindi moZebnes, yvela am leqsidan gadarCeniliyo da waikiTxeboda mxolod Semdegi:

o, balaxno, buCqno, xeno, irgvliv mwvaned aqoCrilno! minda dardi mogaxsenoT, Cemi tanjva SemogCivloT. maS mismineT, mSvenierno

dae, Cemi gulis SfoTi nu aRgiZravT sevdas mwvelsa... ramdenic gaqvT Rero, toti,

imden cremls vRvri don kixoti, rom davSordi dulsinea toboselsa

adgilia udaburi, sad trfialis Sno da eSxi

gardmomxvewa bedma SuriT... vexetebi orwoxebSi...

rad? ver mivxvdi ubeduri. ar masvenebs me eroti, damilurjebs zurgs da mxrebsa... es mdinare ki ar modis, o, cremlebs vRvri don kixoti, rom davSordi dulsinea toboselsa.

vinc faTeraks eZiebda, TviTon tyvea pirquS kldeTa. vinac dahgmo mZulvareba, dRes ufskrulSi Caiketa, rom iwvnia damarcxeba gana TasmiT, mZime SoltiT mcems amuri mwuxaresa. igi yrua da boroti... o, cremlebs vRvri don kixoti, rom davSordi dulsinea toboselsa.

es leqsi rom ipovnes, sityva toboselis mimatebaze bevri icines. wamkiTxvelni fiqrobdnen: iqneb raindis azriT am sityvis miumateblad veravis gaego romel dulsineaze werda da marTlac don kixotma swored ase ifiqra, rogorc SemdegSi TviTon aRiara. man kidev mravali leqsi dawera, magram, rogorc vTqviT, mxolod am sami taepis garCeva da wakiTxva moxerxda mTlianad. ase atarebda dros gamijnurebuli raindi, xan leqsebs Txzavda, xan oxravda, xan tyee-

160

Page 161: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bis mcxovreb favnussa da silvanuss, wyaroebis nimfebs, mwuxare da haerovan eqos mouwodebda da aficebda, esminaT misi da nugeSi ecaT misTvis; xan gamosakvebad balaxebs daeZebda da ase atarebda ganmartoebul tanjul sic-ocxles sanCos mobrunebamdis. aseTma yofam iqamdis gastana, rom Tu saWurvelmtvirTvels sami dRis magier sami kvira dahgvianeboda, mwuxare saxis rainds iseTi saqme daemarTeboda da ise gamoicvleboda, rom RviZl dedasac veRar ecno.

magram amas Tavi davaneboT, dae, ioxros, vai da viS amravlos da leqsebi sweros. axla isa vTqvaT, mociqulobaSi sanCos ra mouxda. Saragzaze gavida Tu ara, Cvenma saWurvelmtvirTvelma tobosos Zebna daiwyo da am ZebnaSi meore dRes swored im funduks miadga, sadac bedma amas winaT sabanze frena arguna. is Senoba dainaxa Tu ara, maSinve moezmana, viTom xelmeored haerSi frinavda, da gunebaSi gadawyvita, im fundukSi arafriT ar Sesuliyo, Tumca is funduki metad izidavda Tavisken. sadiloba iyo da cxeli ram saWmelis didi mada hqonda, radgan ramdenime dRe sul civi sanovagiT ikvebeboda.

kuWma mainc Tavisi gaitana, fundukTan axlo miiyvana, magram mainc yoy-manobda, radgan namdvilad ar icoda, iSovida rasmes Tu ara. am orWofobaSi rom iyo, fundukidan vadac ori kaci gamovida da saWurvelmtvirTveli rom dainaxa, erTma meores uTxra:

_ erTi mobrZandiT, batono licenciato, es cxenosani rom modis, sanCo pansa ar aris, Cveni faTerakmaZieblis saxlis gamge rom irwmuneba, viTom saWureelmtearTvelad gahyolodes Tavis batons?

_ swored is aris, _ miugo licenciatma, _ cxenic Cveni don kixotisaa.maTTvis Zneli rodi iyo sanCos cnoba, radgan es batonebi rveni nacnobi

mRvdeli da dalaqi iyvnen, misi mezoblebi, don kixotis saraindo wignebi rim gaasamaraTles da dawva miusjes. raRa Tqma unda, rosinanti da sanCo male ic-nes da saWurvelmtvirTvelTan saCqarod mividnen, rom TavianTi megobris ambavi gamoekiTxT.

_ CemT megobaro, sanCo pansa, Seni batoni sadRaa, an rogor aris? _ hk-iTxa mRvdelma.

sanComac maSinve icno isini, magram gadawyvita, ar eTqva, sad da ra yofaSi datova don kixoti, da upasuxa, Cemi batoni erT rasme alagas aris, da erT rasme TavisTvis Zalian saWiro saqmes akeTebso. Tqma ki ar SemiZlia, Tvalebic rom damTxaroTo.

_ ara, megobaro sanCo, unda gviTxra, _ uTxra dalaqma, _ Tu ara da unda vi-fiqroT, da kidevac vfiqrobT, Seni batoni gagiZarcvavs da mogiklavs kidec; maS eg ra aris misi cxeniT rom daseirnobz? Tu pasuxs ar mogvcem da am jaglagis patrons ar dagvibruneb, RmerTsa vfcav, eg kiseri dauzelavi ar gadagirCeba.

_ tyuilubralod memuqrebiT, _ uTxra sanCom, _ RvTis madliT arc qurdi var da arc kacismkvleli. dae, yvela Tavis weriT mokvdes, rogorc Cvens gamCens RmerTs ubrZanebia. Cemi batoni ager aim mTebSi dabinavda _ codvaTa mosananieblad.

Tanac sanCom yvelaferi dausvenebliv uambo, Tu ra yofaSi datova don kixoti, ra faTerakebi SeemTxva; Semdeg daumata, axla werili mimaqvs qalbaton dulsinea toboselTan, lorenso karCuelos qali rao, da is qali Cems batons gagiJebiT uyvarso.

Tumca raindis ucnauri areva mRvdlisa da dalaqisaTvis axali ram ambavi ar iyo da masTan isic kargad icodnen, Tu ra xasiaTisa iyo es sigiJe, mainc sanCos naTqvamma isini metad gaaoca. sanCos Txoves dulsinea toboselTan gagzavnili

161

Page 162: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

werili eCvenebina maTTvis da sanComac uambo, rom werili don kixotma ubis wig-nakSi Cawera da ubrZana pirvelsave sofelSi gadaewerinebina, sadac ki qaRaldis faratins iSovida. `aq momeci~, _ uTxra mRvdelma, _ `vecdebi sagangebod ga-davwero~. sanCo pansam ubeSi Caiyo xeli, rom wignaki amoeRo, magram amaod dauwyo Zebna, radgan dRevandlamdisac rom eZebna, ver ipovnida. ubedureba is iyo, rom don kixots daaviwyda is wignaki sanCosaTvis mieca da sanCosac aRar moagonda gamoerTmia.

wignaki rom ver ipovna, sawyal saWurvelmtvirTvels mkvdris feri daedo, Sublzedac civma oflma daasxa; yvelgan dauwyo Zebna da rom ver ipovna, wverSi xeli waivlo, naxevarze meti gamoiglija da Tavisi xliT cxvirpirSi xuTi Tu eqvsi laza-Tiani muSti gaikra ise Ronivrad, rom pirisaxe daisisxliana. mRvdeli da dalaqi gao-cebuli _ ucqerodnen da bolos hkiTxes: ra dagemarTa, Sens Tavs egre udierad rad epyrobio?

_ rogor Tu rada? _ Sehyvira sanCom, _ Cemi xeliT sami CoCori davRupe, sul mciredi imaTgani mefis sasaxled miRirda.

_ eg, viTom, rogor? _ hkiTxa dalaqma. _ ise, rom ubis wignaki damikargags raSic dulineasTan werili iyo Cawerili;

magram imas vin Civis, Sig Cemi batonis baraTic iyo Tavis diswulTan, rom simi Co-Cori moeca CemTvis im oTxidan, Tu xuTidan, TavlaSi rom hyavs.

am ubdurebasTan sanCom isic uambo, rom Tavisi viri dakarga. mRvdelma nugeSi sca sanCos da uTxra, roca don kixots vipovniT, im baraTs xelaxlad movaceminebT yvela saWiro wesebis SesrulebiT, magram calke qaRaldze daweril-sao. xolo ubis wignakSi Caweril sabuTebs ki araviTari Zala ar eqnebodao.

sanCo amiT damSvidda da uTxra mRvdels, rom dulsineasTan werilis dakargvas Zalianac ara swuxda, radgan zepirad icoda da Tavidan bolomdis SeeZlo gadamwerisaTvis ekarnaxa, Tu es saWiro iqneboda.

_ gvikarnaxe da Cven gadavwerT, _ uTxra dalaqma. sanCo dafiqrda, Tavi moiqeqa, fexebis tortmani daiwyo, maRla aixeda, dabla

daixeda, frCxilebi naxevrobamdis daikvnita da, bolos da bolos, daiZaxa:_ eSmakma wamiRos, Tu im werilis damxsomebodes rame. mgonia ase

iwyeboda: `dido SezRudulo qalo~._ SezRudulo? - daiZaxa dalaqma, _ eg SeuZlebelia. uTuod man ase dawera

SeuzRudavoo... _ diax, diax, swored ase iyo Zalian kargad maxsovs, rom ase iyo, _ dae-

Tanxma sanCo, _ mere... RmerTo, momagone, mere ra iyo. mgonia, ase iyo. `zari dameca, Zili gamityda... dawylulebuli xelebsa vkocni Tqvens patiosnebas, umadlo da mTlad gamocvlilo mSvenierebav~... mere... veRar magondeba... raRac iyo kargamyofobaze da avadmyofobaze... rac viTom imisaTvis surda... da sul amisTanebi iyo. bolos amiT Tavdeboda; `sikvdilamdis Tqveni mwuxare saxis raindi~.

mRvdeli da dalaqi siciliT ixocebodnen. sanCosaTvis ki rom gekiTxaT _ misi Cinebuli mexsierebiT iyvnen aRtacebulni. Seaqes sanCo da sTxoves oriodejer kidev gaemeorebina, rom kargad daxsomebodaT da pirvelsave SemTxvevaSi qaR-aldze daeweraT. sanCom samjer gaimeora da samjerve sami tomara aTasnairi sisulele daroSa; Semdeg laparaki gaaba, Tu masa da mis batons ra faTerakebi SeemTxvaT, magram imaze krintic ar dauZravs, sabanze rom afrendnen swore im fundukSi, axla rom pirdapir TvalebSi eCxireboda da iq Sesvlis survili sulac aRar hqonda. yvela amas isic dasZina, rom Cemi batoni Tavis dulsinea toboselisagan

162

Page 163: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sasurvel pasuxs miiRebs Tu ara, maSinve axal mogzaurobas Seudgeba da impera-torobis an sul cota mefobis miRebas ecdebao, _ piroba ise gvaqvs dadebulio; Tanac daumata: Cemi batoni iseTi mamaci da Ronieria, rom misTvis xelmwifed gaxdoma, Zneli sulac ar ariso. meore kidev is Tqva, don kixoti samefo taxtze ava Tu ara, maSinve cols SemrTavso (da saimdrood kidec davqvrivdebio, radgan uamisod saqme ver garigdebao), da don kixoti dedoflis mxlebels gamirigebso, dids da mdidari xmeleT-samflobelos memkvidresao; yvela amas sanCo udidesi se-riozulobiT roSavda, Tan wversa da cxvirs iwmendda da ise hgavda Wkuidan Semc-dars, rom mRvdeli da dalaqi imas hkvirobdnen _ don kixotis gadareva raoden axirebuli unda yofiliyo, rom sxvaze dac ase gadamdebi seniviT emoqmeda. mRvdelma da dalaqma sanCos Secdomilebis gaqarwyleba jerxanad ar moindomes undodaT cotaodeni kidev ecinaT mis sulelur roSvaze, radgan icodnen, rom gulu-bryvilo da sindis SeubRalavi iyo. mxolod urCies, Tvis RmerTs Sevedreboda, egeb marTla, SemTxveviT iqneboda, Tu myobadis dasazvriT, _ imperatori Seqmniliyo, an sul cota mTavarepiskoposi mainc, an kidev sxva ram amgvari.

_ Cemo xelmwifeo! _ uTxra sanCom, _ Tu saqme marTla ise cudad wavida, rom Cemma batonma imperatoroba ar indoma da mTavarepiskoposad gaxdoma moepriana, kargi iqneboda axlav vicode: mogzauri mTavarepiskoposebi TavianT saWurvelmtvirTvelebs riT ajildoveben.

_ Cveulebrivad rame samrevlos aZleven, _ miugo mRvdelma, _ an benefi-cias, mRvdlisa an diakvnis Tanamdebobas _ karg jamagirians da amis garda Se-mosavliansac, Semosavalic SeiZleba jamagirs udrides.

_ aseT Tanamdebobaze saWurvelmtvirTveli xom ucolo unda iyos, _ Tqva sanCom, _ da wirvac unda SeeZlos? vai Cems Tavs ra eSmakma macdina, ra Cemi codvis kiTxva iyo, rom coli SevirTe: mere wera-kiTxvac ar vici anbansac ver amovikiTxav. RmerTo momkali ra meSveleba, rom Cemma batonma mogzauri raindebis Cveulebas uRalatos da imperatoris magier mTavarepiskoposi gaxdes.

_ nu idardeb, Cemo megobaro, sanCo, _ uTxra dalaqma, _ Cven vurCevT Sens batons da TiTqmis kidec gvexmarebiT, rom imperatori gaxdes da davarw-munebT, Tu ase ar moimoqmeda, did codvas Caidens: misTvis imperatoroba ufro advilia, radgan mamaci mebrZoli ufroa, vidre naswavli da mecnieri.

_ mec egre vfiqrobdi, _ miugo sanCom, _ Tumca marTali unda mogaxsenoT, Cemi batoni yvelaferSi marjve da moxerxebulia. mainc RmerTs imas Sevevedrebi, Cemi batoni imad gaxdes, rac ufro SeSvenis da rac CemTvis ufro saxeiro iqneba.

_ ho, eg Wkvianuri Tqvi da maS, rogorc karg qristians Sehferis isec moiqcevi, _ Tqva mRvdelma, Sens batons im usargeblo sinanulze xeli avaRebinoT, risTvisac, Seni sityviT, Tavi daudvia. am saqmis mosafiqreblad, modi, barem sadilobis droc aris, am fundukSi SevideT.

sanCom upasuxa, Tu surdaT TviTon Sesuliyvnen fundukSi da is ki gareT daic-dida; ratom ar miyveboda, amis mizezis Tqma ki SemdegisTvis aRuTqva. mxolod Txova, rom cxeli saWmeli cota misTvisac gamoegzavnaT da isic ebrZanebinaT, rom rosinantisTvis qeri daeyaraT. Cvenma megobrebma gareT datoves sanCo da cota xans ukan dalaqma sadili gamoutana. mRvdeli da dalaqi roca marto darC-nen, imaze daiwyes fiqri, don kixotis wamoyvanis saqme rogor moegvarebinaT. mRvdelma am saqmisaTvis Cqara iseTi gegma Seadgina, rom maT survilsac Seef-ereboda da don kixotis areul Tavsac gaitacebda; man ganicxada dalaqs: mogzaur qalad movirTvebi, Tqven Cems saWurvelmtvirTvelad moikazmeT, am saxiT mTebSi wavideT, don kixoti movZebnoT. me, mwuxare, Semweobis maZebar qalad

163

Page 164: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

davsaxav Cems Tavs, don kixots wamoyolas vTxov, rom Cems Seuracxmyofel rainds magieri gadauxados. don kixoti, rogorc mogzauri raindi, amaze uars ar metyvis. asTan vTxov, rom pirbade ar amxdoda da Cemi saqmisa ara mkiTxos-ra, vidre Cems moRalates sazRaurs ar gadaaxdevinebso. mRvdeli darwmunebuli iyo, rom don kixoti am pirobebSi yvelafers aasrulebda, vinc rasme aseTs Tovda da am xerxiT im mTebidan gamoityuebdnen, Sin miiyvandnen da iq misi araCveulebrivi sigiJis gankurnebaze ifiqrebdnen.

Tav i XXVI I

rogor Seasrules mRvdelma da dalaqma TavianTi gegma da kidev am SesaniSnav TavgadasavalSi mosaxseneblad Rirsi ambebi

mRvdlis gegma dalaqs Zalian moewona, da megobrebma gadawyvites imis aRsrulebas dauyovnebliv Sesdgomodnen. mefundukes cols kaba da Tavis samkauli gamoarTves da mRvdelma imaSi giraod Tavis axali anafora dautova. dalaqma laba xaris veeberTela kudi gaikeTa wverad _ es kidev mefundukes hqonda fundukSi kedelze dakidebuli. savarcxlis Casagebad, da imas gamoarTves. mefundukis colma moisurva, gaego, am xalxs is nivTebi raSi eWirvebodaT, da mRvdelmac oriode sityviT Seatyobina don kixotis Wkuaze areva da isic, rom aseTi morTulobiT undodaT im klde-Rreebidan rogorme gamoetyuebinaT, sadac gan-degiliyo. mefunduke da misi coli maSinve mixvdnen, rom gadareuli raindi swored is unda yofiliyo, amas winaT rom estumra da balzami gaakeTa. im saWurvelmtvirTvelis batoni, fundukis ezoSi rom sabniT maRla isroles, da mRvdelsa da dalaqs uambes, rac im dauviwyar Rames im fundukSi moxda da isic ar dafares, ris dafarvasac sanCo Zalian cdilobda. amis Semdeg mefundukis colma metad sasacilod morTo mRvdeli. erTi maudis kabis daglejili qvedatani Caacva, cidis siganeze Savi xaverdis qobiani, mere mwvane xaverdis zedatani gadaacva, TeTri atlasis naqargiT morTuli! (orive Casacmeli veWvob, im dros unda yofiliyo Sekerili, rodesac keTili vamba mefobda). Tavze samkauls gakeTeba ki mRvdelma ar moindoma da isev Tavis tilos saRamuri araxCini daixura, zed ganivrad Savi leCaqi Semoixvia, erTi iseTi leCaqis naWeric pirbaded gaikeTa da amnairad wverul-vaSi mTlad daifara. zevidan Tavis samRvdelo qudi Camoifxata, romelic qolgis ma-givrobasac wevda. mere Tavisi mosasxami wamoisxa da jorze qalurad Sejda. dalaqic, rogorc ukve vTqviT, laba xaris TeTr-wiTeli kudis wveriT morTuli, welamdis rom CahgrZeleboda, meore jorze Sejda.

yvelas gamoeTxovnen da keTili maritornesic ar daviwyebiaT; man, TumcaRa codvilma, RvTis vedreba aRuTqva, rom am mZime qristianul saqmeSi maTTvis xeli moemarTa, da Cveni megobrebi gzas gaudgnen. magram jer fundukis ezos karebs ar gascilebodnen, rom mRvdeli Seyoymanda, radgan fiqrma gauara, rom sasuliero pirs qalurad morva ar Sehferoda, Tundac igi keTilganzraxviTac yofiliyo. es azri dalaqs gaando da uTxra, modi, tanisamosi SevicvaloT, mogzaur qalad morTva Tqven ufro SegferiT, xolo me Tqveni saWurvelmtvirTveloba momandeTo. es ufro Seesabameba Cems wodebas. Tu amas ar izamT, wasvlas ver vikisreb, Tundac don kixoti eSmakebmac waiRono. am dros sanCo moaxlovda da, Cveni megobrebis tansacmels rom Sexeda, axirebuli sicili morTo. dalaqi mRvdels daTanxmda, morTu-loba Seicvales da mRvdelma darigeba dauwyo dalaqs, rogor moqceuliyo, ra eTqva

164

Page 165: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

don kixotisTvis, rom im bunagidan gamoetyuebinaT, sadac, rogorc giJi, damTxveu-lobis Casadenad da satanjvelad gasuliyo. dalaqma mRvdeli daarxevina, Cems movaleobas daurigebladac movaxerxebo. tanisamosi maSinve ar Caicva da Tan wasaRebad daaxvia igi. amasobaSi mRvdelma ukve wveri gaikeTa. orive sanCo pansas TanamgzavrobiT wavidnen da sanCom gzadagza uambo, Tu masa da don kixots mTebSi erTi viRac giJi kaci rogor SexvdaT, Cemodani rogor ipovnes _ Sig nadebi fulebi ki damala Tumca miamit kacsac hgavda, magram, roca mis sarge-blobas rame Seexeboda, Tavis Tavis yadri icoda.

meore dRes Cvenma mgzavrebma im adgils miatanes, sadac sanCom don kixotis binis sapovnelad gza SavTavas totebis mimofantviT daniSna. Cqara mis bi-nasac miagno da Tavis TanamgzavrT uTxra, axla ki dro iyo, tanisamosi gamoec-valaT, Tu ki amiT rasme gaxdebodnen. saqme imaSi iyo, rom mRvdelma da dalaqma winaswar daarwmunes sanCo, rom misi batonis dasaxsnelad tanisamosis gamocvla iyo saWiro. amasTan Zalian gaafrTxiles, laparakis dros don kiotTan maTi saxeli ar exsenebina da, vinicobaa rainds ekiTxa, dulsineas werili gadaecio, san-Cos epasuxa, rom gadasca, da radgan, saubedurod, im mSvenierma qalma wera ar icoda, axlav saCqarod TavisTan misvla paradad daabara, raRac didad saWiro saqmisaTvis, da, Tu ar mividoda, Zalian gauwyreboda. amas daumates: Sen rom amas etyvio da Cven, rac ganzraxuli gvaqvs, imasao, imedia erT wamsac aRar dayovndes da maSinve wamogvyveso. ra aris, Cqara xelmwife an imperatori gaxdes, amisi eWvi ki, rom Senma batonma amJamad mTavarepiskoposad gax-doma ganizraxos, tyuilia, nu geqnebao. yvela es naTqvami sanCom yuradRebiT moismina, Tavis mexsierebas Zala daatana, yvelaferi daxsomeboda, da Cvens tanisamos Secvlil megobrebs madloba moaxsena dapirebisaTvis, rom don kixots urCevdnen mTavarepiskoposi gamxdariyo da uwindeburad isev imperatorobis Sov-nas cdiliyo. sanCo fiqrobda, imperatorebs ufro SeuZliaT TavianTi saWurvelmtvirTvelebis uxvad dajildoveba, vidre mogzaur mTavarepiskoposebso. Semdeg daumata, emjobineba, davwinaurde da Cems batons mis mijnuri qalis pasuxi movaxseno, iqneb esec sakmarisi iyos da Tqvens gaurjeladac igi qveyanaSi gamoviyvanoTo. megobrebs sanCo pansas azri moewonaT da gadawyvites, moecadnaT, vidre dabrundeboda da don kixotis rame ambavs moutanda maT.

sanCo mTebSi wavida da Tavis mgzavrebi maRal kldeebisagan da didroni xeebisagan daCrdilul viwro xeobaSi datova. am xeobis Sua mSvenieri vercxlisfrad molaplape nakadi moCxrialebda. idga agvistos Takara, dRe, roca papanaqeba am midamoebSi metad autaneli xdeba. naSuadRevis sami saaTi iqneboda, roca isini aq movidnen. es garemoeba Cveni megobrebis axlandels binas metad sasi-amovnos xdida da uadvilebda sanCos dabrunebisaTvis moTminebiT elodaT. asec moiqcnen, grilSi rom xalvaTad dabinavdnen, uceb axlodan wminda, tkbili nazi xmis simRera moesmaT da misi mSvenierebiT mTlad moixiblnen. am udabur ala-gas sul ar elodnen aseTi mSvenieri momRerali yofiliyo: marTalia, amboben _ tye-mindorsa da mwyemsis qoxSi xSirad SeiZleba kaci saucxoo xmas Sexvdeso, ma-gram saqmiT poetis ocnebaSi ufroa es, vidre namdvil cxovrebaSi. Cveni mgzavrebi iman ufro gaaoca, rom iseTi leqsis mRera moesxaT, romelic uxeSi mwyemsis leqss ara hgavda. xolo momRerali saucxoo xelovani unda yofiliyo. da isini marTali iyv-nen, radgan uxilavi ucnobi amas mReroda:

bedniereba damemsxvra risgan?

165

Page 166: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

siamayisgan.raa odiTve mtanjveli grZnoba?

eWvianoba.ram daabnela Cemi goneba?

eh, ganSorebam.ho da wamalic ar iSoveba

rom esalbunos Cems mZime naRvels,radganac imeds hklavs siamaye,

eWvianoba da ganSoreba.

riT daavadda es Cemi guli?mwvel siyvaruliT.

win dabrkolebas rad vxvdebi aTass?beds aRumarTavs.

me erebosis rad mergo tanjva?cam momisaja.

ho da avad var, dRe Ramed meqcada veli mxolod ubedurebas,

radgan mipirebs ganadgurebasme siyvaruli, bedi da zeca.

riT mwyalobs RmerTi me Ronemixdils?migzavnis sikvdils.

TviT siyvarulSi raa maradi?satrfos Ralati.

ra aris mtanjvel fiqrebis bolo?sigiJe mxolod.

ho da mivdioT Wkvianur mcnebas.sxva ra veZioT gamosavali, _

radgan mohyveba, rogorc wamali,sikvdili Ralats da gagiJebas.

drom, ganmartoebulma adgilma, mSvenieri hangis simReram da momRerlis ostatobam Cveni megobrebi gaaoca da gaitaca. kvlav axali simReris molodinSi suli ganabes, magram imedi gaucruvdaT. gadawyvites gaegoT, es saocari momR-erali vin iyo. am ganzraxviT wamoiwies Tu ara, imave xmam kvlav axali simRera daiwyo:

hoi, umwikvlo megobrobav, sad gagvifrindi...am qveyanaze darCa mxolod Seni xseneba,TviTon ki asvla unetares caSi genebada empireas samyofelSi nebivrob mSvidi.

bevrjer ecade gagerRvia siSoris bindi,CvenTvis mogeca madli cisa sulis mSvenebad,magram miwaze uborotes saSinelebad

166

Page 167: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gadaiqca, rasac saTnoebiT Sen gigzavnidi:

cidan Camodi, o sicrues nu miscem nebas,iyos simarTlis tansacmelSi gamowyobili,riTac siwminde Rirseuli dRes iRupeba.

nu gaaxareb TvalTmaqcobas da cbierebas,Torem, icode, mTels qveyanas pirvelyofiliSuRli da mtroba samudamod daeufleba.

momReralma simRera Rrma amooxvriT daabolova da Cvenma megobrebma kvlav daiwyes lodini, egeb kidev axali ram gavigonoTo. magram rodesac simRera oxvra-tirilad gadaiqca, maSin ganizraxes, gaegoT, Tu vin iyo is tanjuli, urva rom imdenadve mware hqonda, ramdenadac misi xma iyo tkbili. misi Zebna didxans ar mouxdaT. erTi kldis Sesaxvevze Cvenma megobrebma kaci dainaxes, taniT da moyvanilobiT swored imis msgavsi iyo, romelic sanCo pansam auRweraT, roca kardinios ambavi uambo. ucnobi xalxis danaxvaze im kacs arc SiSi ram daetyo da arc gakvirveba. Sedga da TiTqos Rrmad dafiqrebulma Tavi Cahkida, Tvalebic ki ar auRia maRla, rom is ucnobi xalxi gaerCia; mxolod es ki iyo, pirvel SeCerebaze maT odnav Sexeda. gonierma da moxerxebulma mRvdelma maSinve icno, rom igi swored is ubeduri unda yofiliyo, romelzedac sanCom uambo, mivida masTan da oriode, magram bejiTi sityviT sTxova, an gandegili cxovrebisaTvis Tavi daenebe-bina, rom amqveyniers udides saSiSroebas _ sikvdils acdenoda. sabednierod var-denio amJamad srulebiT damSvidebuli iyo, da zogjer rom siSmage moereoda xolme, im gvemisagan sruliad Tavisufali iyo. am ori kacis Sexvedra Zalian gaukvirda, radgan eseni samoseliT imaT sul ar hgavdnen, vinc am udabur adg-ilebSi Sexvdeboda xolme, da ufro kidev is gaukvirda, rom imaTTagan Tavis saku-Tari Tavgadasavali moismina, is dawvrilebiT naambobi, TiTqos maTi sakuTari TvaliT nanaxi yofiliyo (es savsebiT aSkarad Canda mRvdlis sityvebidan) da ase miugo:

_ vinc ar unda iyoT Tqven, batonebo, vxedav rom zenaarsi, yvela keTilTa da zogjer borotTac uzomo mwyalobeli, am kacTa sazogadoebisagan ganSorebul adgils Tqveni mosvliT CemTvis damsaxurebul wyalobas migzavnis. Tqven cxadi ferebiT mixatavT im cxovrebis savalalo suraTs, ra cxovrebisTvisac Tavi gavwire. cdilobT, ukeTes cxovrebaSi mimiwodoT. magram, batonebo, is aRar iciT, rom, Tu es boroti uarvyav, sxva uaress Seveyrebi. SeiZleba, ara Tu marto sulelad, aramed gonebadakarguladac mTvlideT, da marTals getyviT _ me es sulac ar makvirvebs. Cemi ubedureba is aris, rom metad mZime, moulodneli naRveli mqejnis; CemTa ubedurebaTa mogoneba ise mSlis xolme, rom xandaxan usulo qandaks vems-gavsebi da grZnoba-Segnebis Rones maclis. amas me sxvebi meubnebian da kidec unda davijero, metadre, rodesac amis sabuTebsac miCveneben xolme, _ im dros Cadenilebs, roca saSineli siSmage memarTeba. im wamebSi Cems bedSavs etls vwyevli da viTomda Cemi siSmagis sabodiSod, CemTa tanjviTa ambebs gav-ixsene xolme da mzad var yvelas vuambo igi, vinc ki mis mosmenas moisurvebs. vici, Tu gonierma xalxma momismina da Cems saSvelad vera iRona-ra, arc imas izams, rom gamamtyunos, Cemi saqcieli imaT ar Sezaravs, piriqiT, kidec Semi-braleben. Tu, batonebo, Tqvenc am ganzraxviT mosulxarT, ra ganzraxviT sxvebic yofilan, gemudarebiT, jer Cemi sazaro Tavgadasavali momisminoT da Tqveni gulSematkivari rCeva mere momceT; maSin egeb Tavi aRar SegawyinoT ubeduris

167

Page 168: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nugeSiscemiT, romlisTvisac qveyanaze aRarc nugeSia sadme da aRarc araferi, sul aRaraferi.

mRvdelsa da dalaqs imis metic ara undodaT-ra, TviTon kardeniosagan gae-goT misi ubedurebis mizezi, da erTxmad Txoves, yvelaferi eambna maTTvis da Tanac mxolod imgvari Svela aRuTqves, ragvar Svelasac Tavis SeRavaTisa da gankurnebisaTvis TviTon igi dainaxavda sasargeblod. maSin bedSavma ka-balierom meored aRar aTxovnina da daiwyo gulismomwveli da samwuxaro Tavgadasavali. TiTqmis ise da imave sityvebiT, rogorc ramdenime dRis winaT don kixotsa da Txis mwyemss uambo, da ver daasrula ki, viRac batoni elisabatisa da im dawvrilebiTi sinamdvilis mizeziT, rogorsac don kixoti hpovebda saWirod yvela saqmis Sesrulebis Jams, viTarca mogzauri raindobis wesebis mtkice aRmsrulebeli, rac ukve iyo Tqmuli. sabednierod, am jerobaze, kardkniosaTvis siSmages ar mou-vlia da amitomac Tavisi ambavi bolomdis miiyvana. roca amadis galelis wignSi don fernandosagan napovni lusindas werili moaxsena, kardeniom Tqva: es werili zepi-rad maxsovs da Sig ase eweria:

lusinda kardeniosadmi

rac dRe midis, me TqvenSi axal Rirsebas vxedav da miT Tqveni pativiscema ufro da ufro memateba. Tu gsurT Cemi Tavi, ise ki rom pativi ar SemebRalos, TqvenTvis amis asruleba advilia. mamaCemi gicnobT, mec Zlier vuyvarvar; survilis asrulebiT Tqvens survilsac aasrulebs, Tu ki marTla fassa mdebT rasme, rogorc mgonia, da Tqvenc marwmunebT.

_ am werilma, _ ganagrZo kardeniom, _ me lusindam colad Txovna gam-abedvina, don fernandos kidev yuradReba lusindaze miapyrobina, radgan metad Wkvian da saTno qalad eCvena igi; imave werilma Cemi daRupva Caudo gulSi. lusindas mSoblebis survili don fernandos vuambe, rom maT surdaT lusida TviTon mamaCems eTxovna CemTvis colad da me ki maTi survilis Tqmas mamaCems ver vubedavdi, imitom ki ara, rom meSinoda, lusida ar daewunebina, an ki rogor dai-wunebde rodesac Tavis simSvenieriT da sxva RirsebiT SeeZlo espaneTis yvela ojaxi daemSvidebina; marto imas vSiSobdi, vaiTu uari eTqva, radgan Cems daqor-winebas naadrevad Tvlida. vidre ar gaigebda, hercogi rikardo risTvis mibarebda don fernandos veubnebodi, rom am da sxva mizezebiT rasac saubedurod windaw-inve bundovnad vgrZnobdi, veragziT ver vbedav mamaCems Cemi siyvaruli gavumJRavno-meTqi; es rom meqna, ase megona, yvela Cems saukeTeso imedebs unda gamovsalmebodi. don fernandom mipasuxa, mamaSenis yovelgvar mola-parakebas me vikisrebo da kidevac daviyolieb, lusinda sTxovos SenTvis imis mSoblebso. oi zviado marieso! oi, gulqva katilinav! oi, ukeTuro sula! oi, verago ganelono! oi, moRalate gelido! oi, mosisxe iulianus! oi, xarbo iudav! oi, uwvalo, moSurne da muxTalo moRalatev! Sehyvira kardeniom, ra dagiSave me ubedurma, Cemi sixaruli, imedebi da gulis saidumlo rom gagimJRavne? ra giyav? ra giTxar, ra girCie iseTi, rom Seni sasargeblo ar yofiliyo? magram vai Cems Tavs! axla CemTvis aseTi dagvianebuli sinanuli raRa xelsayrelia? gana iseTi kidev aris vinme, eWvi mqondes, rom ubedureba Cveni SavbediTi etlidan Seukavebeli siswrafiT gvecema Tavs da araviTari kacobrivi Rone ar arsebobs Seikavos da Cvens Tavs dasacemad ar mouSvas igi? vin ifiqrebda, rom gamoCenili aznauri don fernando, didi gvariSvili da didad niWieri, uaxloesi Cemi megobari, Cemgan imdenad davalebuli, iseTi be-dis mqone, rom, vinc ar unda moesurvebina, siyvaruliT iqneboda, Tu

168

Page 169: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

vnebaTaRelvis iZulebiT, yvela dausakuTrebda mas Tavis guls. aseTi bedis mqone moiwadinebda erTaderTi kravi moetacna CemTvis, isic iseTi, rom jer arc ki dame-sakuTrebina? magram es usargeblo Civili da uWirveli godeba raRas miSvelis, _ isev Cems ambavs davubrundebi. radgan Cemi iq yofna don fernandos biwieri, upa-tiosno wadilis SesrulebaSi xels uSlida, amitom Tavis ufros ZmasTan gamgzavna, viTomda fulis mosatanad im eqvs cxenSi misacemad, swored im dRes rom iyida, ra dResac mamaCemTan Cems saqmeze unda elaparakna; es vaWroba im dRes imitom moiwadina, rom Tavidan moveSorebine, da Tavisuflad emoqmeda. RmerTo Cemo! gana aseT Ralats warmovidgendi? an ki amis msgavs rames vifiqrebdi? piriqiT, misi navaWriT aRtacebulma im wamsve siamovnebiT davTanxmdi wasvlas. am Ramesve movelaparake lusindas, vuambe, don fernando ra sikeTes dampirda, da vanugeSe, Cveni wadili Cqara aRsruldeba-meTqi. CemsaviT verc lusinda mixvda fernandos Ralats da mTxova, Cqara davbrunebuliyavi; fiqrobda, saqme mamaCemzeRa iyo damokidebuli da, raki igi Cvens qorwinebaze daTanxmdeboda, Cvens SeuRlebas win veRaravin gadaeRobeboda. es rom Tqva, uceb xma Cauwyda da TvalTagan cremlebi gadmoscvivda. cdilobda, kidev raRac eTqva, ma-gram ver SesZlo, TiTqos yelSi uWerda vinme. aman Zalian gamakvirva, radgan aseTi ram Tavis ReSi ar mosvlia. uwin, rodesac ki bednieri ram SemTxveva an Cemi gabeduleba erTad Segvyrida xolme, mudam Tavisuflad da xalisianad la-parakobda, da arasodes ar yofila rom an cremlebs, an oxvras, anu ram winaT-grZnobas da eWvs misTvis laparakSi daeSalos. RmerTs vmadlobdi xolme, rom aseTi sacole momivlina; aRtacebiT vesaubrebodi da am saubris sagnadac mxolod misi arseba, Wkua damSveniereba iyo. masac, Tavis mxriv, TiTqos madlobis niS-nad, CemSic is moswonda da aqebda, rasac mowonebisa da qebis Rirsad xe-davda. SigadaSig am saubarSi vxumrobdiT xolme, nacnob-mezoblebis cxovre-bidan zog ram SemTxvevebs vuambobdiT erTmaneTs da am xanebSi imis meti neba ar mimicia Cemi TavisTvis, rom mis mSvenier xels mivkarebodi da ZalisZalad tuCTan mimetana. axla ki Cemi wasvlis wina Rames, igi tiroda, Wmunavda da bo-los sityvisuTqmelad gamSorda da SeSinebuli da Sewuxebuli damtova, radgan es saqcieli imas mowmobda, rom Cemi ganSoreba wyinda. ar mindoda misi imedebis sinaTle riTime dameCrdila, amitomac misi saqcieli siyvaruls da ganSorebas mi-vawere, radgan vicodi _ mijnurni ganSorebas Znelad itanen. bolos Cems sacoles dafiqrebuli da daRonebuli gavSordi, cuds raRacas vgrZnobdi da meSinoda, is ki ver gamerkvia, rasa vSiSobdi; guli TiTqos meubneboda, ukan dabrunebisas. saSineli ubedureba unda damtexoda Tavs.

don fernandos ZmasTan mivedi, werili mivutane, kargad mimiRo, magram saubedurod mTeli erTi kvira aRar gamiSva. es xani iq iseT alags vcxovrobdi, rom hercogs Cemi naxva ar SeeZlo, radgan don fernando Txovda, ise gamoegzavna fuli, rom mamas ver gaego. rogorc SemdegSi aRmoCnda, yvela es matyuara don fernandos mier ganzrax iyo moxerxebuli, Torem mis Zmas maSinve SeeZlo dave-brunebine, radgan TviTonac hqonda fuli da mamisgan gamorTmevac ar dasWirde-boda. Tumca don fernandos davaleba nebas maZlevda pasuxisaTvis ar momecada da maSinve davbrunebuliyavi, miT ufro, rom aravis SeeZlo Cemgan ase xangrZli-vad lusindas ganSoreba moeTxova, miT umetes, rom wasvlisas igi metad mwuxare davtove. mainc don fernandos megobrobis gulisaTvis gadavwyvite udrtvinvelad melodna, Tumca ki gulSi raRac idumal SfoTsac vgrZnobdi. Tanac cx-adad vxedavdi, rom es lodini did radme damijdeboda. oTx dRes ukan Sikrikma werili momitana. misamarTze lusindas xeli vican. samwuxaro winagrZnobiT

169

Page 170: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

aRelvebulma, werili gavxsen, Tanac winaTve viyav darwmunebuli, rom moweris mizezi didi ram unda yofiliyo, radgan metad iSviaTad icoda werilis wera. wakiTx-vamde vkiTxe momtans, vin gamoatana werili da ramdeni xani mounda gzas. man momigo `SuadRis dros qalaqis erT-erT quCaze movdiodi, uceb fanjridan viRac mti-ralma lamazma qalma damiZaxa da saCqarod miTxra `Cemo Zmobilo! Tu qristiani xar, RvTis gulisaTvis Txovna amisrule, es werili, rac SegeZlos, Cqara aqa da aq mi-itaneo, visac vugzavni, isica da is adgilic, saca aris, yvelam icis es davaleba damde da keTili saqmisaTvis RmerTi samagieros gadagixdiso. es davaleba rom ufro advilad Seasrulo, aha, rac am xelsaxocSia, moixmareo~. es miTxra, Tqva Sikrikma, da xelsaxocSi gamokruli asi reali gadmomigdo, Tanac, am TiTze rom maqvs, es beWedi, da, xelSi rom werili giWiravs egao, da raki dainaxa, xelsaxoci da werili aviRe da vaniSne yvelas avasruleb meTqi, ucnobi mSvenieri fanjaras moSordao. ase uxvad dajildoebulma, werilis misamarTidan raki gavige im baton-Tan mgzavnida, romelsac, RvTis madliT, kargad vicnobdi, da ufro metad kidev im turfa qalis cremlebiT gulmowylulma, gadavwyvite, aravisTvis ar mendo da TviTon Cemi fexiT wamomeRo. da ai, rogorc xedav, Teqvsmeti saaTis ganmavlobaSi Tvrameti mili gamoviareo~. is madliani kaci rom amas miambobda da mec ise videq, TiTqos, rogorc ityvian, mis sityvebTan viyav mijaWvuli, fexebi ise saSinlad amikankalda, tani ZlivsRa meWira. bolos werili gavxsen da Semdegi wavikiTxe:

don fernandom rom sityva mogcaT _ moaxerxebda mamaTqveni mamaCems mo-laparakeboda, _ Seasrula, magram ufro Tavis sasargeblod, vidre Tqveni gulisTvis. icodeT, senior, rom man Cemi Tavi Txova colad da mamaCemmac, im upiratesobiT Tval-abmulma, rac misi azriT, don fernandos TqvenTan SedarebiT gaaCnia, uari ar Txra. es ambavi saxumaro ar aris, or dRes Semdeg Cveni, TiTqmis saidumlo, qorwineba unda moxdes, amis mowmed mxolod zenaarsi da Sinaurebi iqnebian. ra mdgomareobaSi unda viyo axla da saWiroa Tu ara Tqveni saCqarod mosvla, amaze Tqven TviTon ifiqreT, miyvarxarT Tu ara, amas momavali giCvenebT. RmerTs vvedri, es werili imaze adre mi-iRoT, vidre Cemi xeli im kacis xels CaerTvis, romelmac aRTqmuli sityvis aRsruleba ar icis.

miRebuli werili aseTi iyo. wavikiTxe Tu ara aRarc pasuxs davucade, aRarc

fuls da maSinve gzas gavudeqi. CemTvis cxadi Seiqna, rom don fernandos cx-enebma misacemi fulisaTvis ki ar gavegzavne, aramed Cemi mSorebiT undoda Tavisi veragi ganzraxva ufro Tavisuflad aesrulebina. im upatiosno megobris saq-cielze saSinelma gaSmagebam da Tanac SiSma, ra didi xnis siyvaruliT da mor-CilebiT naSovn guls vkargavdi, frTebi Semasxes. meore dResve Cems qalaqSi gavCndi da pirdapir lusindas sanaxavad mivel. jori im werilis momtan keTil biWs davutiav da idumlad Sevel masTan. bedze lusinda im rkinis serseroian fanjarasTan damxvda, Cveni mijnurobis erTaderTi mowme rom iyo. lusindam maSinve micno ise, rogorc me vican igi, magram, vahme, rom ise aRar Semxvda, rogorc megona vnaxavdi. vah, neta aris vinme qveyanaze iseTi momakvdavi, rom moRalate dedakacis daudegari azrebis siRrme da saqcielis uxanoba gamoecnos? mgoni, arvin. rom daminaxa, daiZaxa: `ai, vardenio, saqorwinod ukve movirTe, moRalate don fernando da pativmoyvare mamaCemi sxva mowmeebiT darbazSi melian, magram Cems qorwils ki ara, Cems sikvdils naxaven. nu SeZrwundebi, Cemo megobaro, ecade Cems jvrisweras Senc daeswro, da Tu im wesis aRsrulebas Cemma sityvebma ver dauSales, ubeSi rom xanjali maqvs, is mainc damixsnis Za-ladobisagan da Sendami siyvaruls Cemi sikvdiliT dagimtkicebo~. Relvisagan aTr-Tolebulma mivuge da Tan meSinoda, vaiTu pasuxi ver damesrulebina: `Senma

170

Page 171: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saqcielma gaamarTlos Seni sityvebi da Tu ubeSi xanjali gaqvs damaluli Sens gasagmirad, me Tan xmali maqvs Sens dasafarad, da, Tu bedma mimuxTlos _ Tavis mosaklavad~. am dros eZaxdnen, eklesiaSi wasvlas iSurebdnen, amitomac ar vici, gaigo Tu ara Cemi pasuxi.

gamSorda da Cemi sixarulis mzec Caesvena, mwuxarebisgan ukuneTi Rame damidga. Wkua ameria, TvalT damibnelda, veRar SeviZel gamosavali gza mepovna, adgilidanac ki ver daviZar, magram raRac idumalma STagonebam male gamagebina, Tu ra didi mniSvneloba eqneboda lusindasaTvis am samZimo wamSi Cems iq darCenas. Zal-Rone movikribe da Cemi yofili sacolis saxlSi Sevedi. radgan yvela misi Sesavali didi xnidanve vicodi, amitom sazogado aliaqoTiT visargeble da yvelas SeumCnevlad im darbazSi Sevel, sadac jvriswera unda momxdario. fan-jarasTan davdeq fardebs ukan mofarebiT ise, rom yvelas danaxva SemeZlo, me ki veravin daminaxavda. SfoTi gana SemiZlia sityviT gamovxato, rasac gulSi mTels im xans vgrZnobdi? is azrebi rogor gadmogceT rac maSin TavSi momdioda, an is gadawyvetileba, rasac guli meubneboda? imaTi ganmeoreba SeuZleblia da iqneb arc rigi iyos. patara xans ukan davinaxe, sasiZom darbazni gaiara, saSinao tanisamosiT iyo, ukan mayrad lusindas biZaSvili mosdevda, mTels saxlSi mosam-saxureebis meti aravin iyo. cota xani kidev rom gavida lusinda dedisa da ori moaxlis TanxlebiT sapirfareSo oTaxidan gamovida, mSvenivrad, swored Tavisi sila-mazis Sesaferisad morTuli. Relvisagan kargad daTvaliereba ver movaxerxe, mx-olod is SevniSne, tansacmeli TeTr-wiTlad RadRadebda, Tmasa da kabaze mobneuli Zvirfasi Tvlebi aTasferad ubrWyvialebdnen. magram gana Seedreboda rame mis qera Tmis mSvenebas, Zvirfas Tvlebze umetesad mokaSkaSes? vah, mogonebav! Cemi mosvenebis dauZinebelo mtero! mudam wams Tvalwin rad warmomidgen ubralo nakvTs, Cemgan gaRmerTebuli Cemi mtrisas? marto imasRa unda vigonebde, rasac maSin is Cadioda, rom misgan ase medgrad dacemuli Tavzari egeb gulSi miRviZebdes, Tu samagieros gadaxdas ara, imas mainc, rom sikvdils vnatrobde... batonebo, es wamieri aRgzneba da gadaxveva mTmiteveT, mapatieT, isic, rom Tavi mogabezreT. magram ra vqna Cemi samwuxaro ambavi imgvari ar aris, rom Cqara da mTkled gadmosacemi iyos. me rom mkiTxoT, am saqmis TiToeuli garemoeba amis Rirsia, rom kacma igi grZlad uambos yvelas... masze msjeloba dalagebiT gaswios.

amis pasuxad mRvdelma kardenios uTxra, rom Seni ambavi sulac ar mogvbezrebiao, piriqiT, yvela am wvrilmanis mosmena didad saxalisoa da imave yuradRebis Rirsia, rogorc TviTon ambis arsio.

_ yvelani rom Seiyarnen, _ ganagrZo kardeniom, _ mRvdeli darbazSi Sei-wvies. man sarZlos da sasiZos qorwinebis wesis gadasaxdelad xeli gamoarTva; da rodesac lusindas am saRmrTo xatyvebiT mimarTa: `Tqven geerdiT mdgomare don fernando gsurT kanonier qmrad Cveni wmida eklesiis wesis Tanaxmadao~, wamsve fardidan Tavi gamovyav da Relvisgan aTrTolebuli smenad gadaviqeci, rom lusindas pasuxi gamegona, rac Cemi sicocxlis anu sikvdilis momaswavebeli unda yofiliyo. vah! am bediTs wamSi neta iqidan ratom ar gaviqec? ratom ar davuyvire: ` lusinda, kargad moifiqre, ras Cadixar! gaixsene, rac Cemi gmarTebs! Cemi xar da sxvisi gayola ar SegiZlia! Seni bediTi `hos~ warmoTqma Cemi sikvdilis ganaCeni iqneba! xolo Sen, moRalate don fernando, Cemi sicocxlis da saunjis mparavo, ra ginda? ra gsurs? gana ver xedav, ar SegiZlia survili qristianulad Seasrulo, radgan lusida Cemi colia da mec imis qmari var!..~ me sabralo ubedurs, moRalatisagan Sors myofs, mesmis, rac maSin unda meqna da ki ar vqen; axla,

171

Page 172: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rodesac Cemi Tavi gavaZarcvine, mZarcvels SeCvenebas amaod vuTvli, misTvis samagieros gadaxda SemeZlo, maSin rom mis mosaklavad imdeni gabeduleba mqonda, ramdenic axla mis wyevla-krulvisaTvis maqvs, magram, raki maSin ugunuri da mxdali viyav, am sasjelad axla gaupatiurebuli unda movkvde, sinanulSi vataro dReni da Wkuaareuli vimyofebode!

mRvdels lusindas pasuxis lodini didxans mounda, da mec vfiqrobdi, ager sacaa ubeSi damaluls xanjals xels waavlebs, rom Tavis sityvas ar uRalatos-meTqi, an movagondebi da yvelafers gaamJRavnebs-meTqi, da amis nacvlad wynari, akankalebuli xmiT warmoTqmuli momesma: `diax, msurso~. don fernandomac igive sityva Tqva, xelze qorwinebis beWedi gaukeTa da im wamidan ganuyreli kavSiriT SeuRldnen, SekavSirdnen. qmari mivida colis sakocnelad. magram man mkerds xeli itaca da gulSemoyrili dedis xelebze daeSva. axla isRa darCa giTxraT, ra momivida, roca am bediTma, `hom~ Cemi imedebi abuCad aigdo da damarxa, roca lusindas Ralati gamomJRavnda da CemTvis cxadi Seiqna, rom danakargs veR-arasodes ver davibrunebdi. me vgrZnobdi, rom cam da dedamiwam ganmarides, Cems kvnesas haeri ara hyofnida, Cgms cremlebs _ wyali, cecxli mwvavda da Cems guls eWvianobis da Suris als ukidebda. lusindas gulSeRonebam yvelani SeaSfoTa. dedam kaba gauxsna, rom sunTqva Tavisudlad SesZleboda, am dros ubeSi dabeWdili werili upovna; es werili don fernandom xelidan gamoglija da erT-erTi CiraRdnis Suqze kiTxva dauwyo, wakiTxvis Semdeg savarZelSi daeca. colis mosulierebas yuradReba aRar miaqcia, xelebze daiyrdno Tavi da Cafiqrebuli ijda.

am areulobiT visargeble da saxlidan gamosvla davapire, dafarvas aRar vfiqrobdi, piriqiT, mzad viyav, Tuki SemTxveva moitanda, iseTi saqme Camedina, rom mTels qveyanas gaego, Tu ra sazarelma da masTan samarTlianma guliswyro-mam gamomaRebina xeli im moRalate don fernandoze da vin icis, TviTon moRalate lusindazedac, im wams rom iqve ugrZnoblad iwva. magram Cemma etlma, axla rom goneba mTlad wamarTva, maSin goneba bevri momca, _ egeb imisaTvis, rom ufro uaresi borotebisaTvis Sevenaxe, Tuki imaze uaresi kidevRa iqneba rame. Cemi mZvinvare mtrebi damSvidebulma davtove (Tumca sam-agieros gadaxda advilad SemeZlo, radgan CemTvis maSin aRaravis scaloda), da gadavwyvite imaT nacvlad samagiero Cemi TavisaTvis gadamexada, da rac Cem-gan boroti sxvas unda gastexoda, isev Cemi TavisaTvis mimezRo. aki Cemi Tavi amazedac Zlier davsaje, vidre Cems jalaTebs davsjidi, _ isini rom momekla maSin. xom asea: rodesac satanjveli moulodnelad da swrafad gvsravs, Zalasac Cqara kargavs, xangrZlivi tanjva ki neli SxamiTa gvwamlavs, mudam kveTebas gvgvris da ara gvklavs ki. erTi sityviT, iqidan gaviqec da jori rom mivabare, im kacTan mivede, xelaxla Sevakazmvine da qalaqidan ise wamovel, rom aravis ar gamovTx-ovebivar: loTiviT ukan mixedvisac ki meSinoda. trial mindorze, ukuneT RameSi rom marto davigule Tavi, garSemo myofi siCume TiTqos Zalas matanda, Cemi naRveli wamomenTxia da Cemi ubedurebis samagierod don fernandos da lusindas RvTisagan SeCvenebas vuTvlidi. umetes lusindas vwyevlidi da moRalates vu-wodebdi, ficis gamtexad da imazedac uaress _ xarb arsebad, angarebismoyvared vTvlidi: imitom, rom Cemi rayifis simdidrem auxvia Tvali da is arCevina, vinc fortu-nas uxvad daejildovebina, magram am wyevla-krulvis dros mis gasamarTlebel sabuTsac vpovebdi. sakvirveli ra aris-meTqi, vfiqrobdi, rom ymawvili qali, xalxis moSorebiT aRzrdili, mudam mSoblebis neba-survilis aRsrulebas miCveuli, axlac mSoblebis survils daemorCila, rodesac imaT saqmrod ymawvili, kargi gvarisSvili, brwyinvale, mdidari da Tvaladi kaci aurCies-meTqi. uari rom eTqva, xom afiqre-

172

Page 173: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

binebda, rom Wkuidan SeiSala, an Tavisi guli ukve sxvas akuTvna, es ki mas sax-els Zalian gautexda-meTqi. magram risxvis xma Serigebis xmas ayruebda da CamCurCulebda: ratom ar uTxra, rom me viyav misi qmari? gana aseTi arCevani misTvis ukadrisi iyo? vidre don fernando gamoCndeboda, misi mSoblebi xom Cemze ukeTess aravis isurvebdnen? an gana ar SeeZlo im saSineli saubeduro nabijis gadadgmamdis _ sxvaze miTxovebamdis _ gamoecxadebina, rom sxvas ekuTvnoda? mec xom maSinve davemowmebodi, da rasac ki maSin ityoda, gana yvelaferSi sarCls ar gavuwevdi? magram bolos davrwmundi, rom igi ugrZnobeli, qarafSuta da pativmoyvare arseba yofila, romelsac amao didebis wyurvilma aRTqmis daviwyeba aiZula da Cemi siyvaruli da erTguleba gamicrua.

am fiqrebiT aRelvebulma mTeli Rame viare, aRSfoTebuli Cems Tavs vela-parakebodi da ganTiadisas am CemTa wadilia mizans mTebs movadeqi. sam dRe-Rames kidev viare da TviTonac ar vicodi, sad mivdiodi. bolos sadRac velze gavel, misi mdebareoba axla aRar maxsovs, da mwyemsebs vTxove, yvelaze metad sazaro, udaburi da mqise adgili ram eswavlebinaT. maT ai, es adgili maswavles da mec Sevefare im ganzraxviT, rom Cemi dReni aq davlio. joric aq momikvda SimSil-isagan da daRlilobisagan, an iqneb imitomac, rom Cemi sxeulis usargeblo tvirTis-agan daeRwia Tavi, am udabur adgilamdis rom moitana. amgvarad marto davrCi daRaluli da Sewuxebuli, aravis veZeb da arca msurs movZebno vinme, rom aqedan damxsnas. ar vici am mdgomareobaSi ramdenxans davrCi, magram, rode-sac gonze movedi, ramdenime mwyemsi Semomxveoda da SimSilsac adara vgrZnobdi, albaT imaT maWames rame. mwyemsebma miambes, rogor mipovnes, aTasi sisulele rogor davroSe da rogor gonebaareulad CamTvales. vai Cems Tavs! TviTonac vgrZnob, rom drodadro goneba mereva xolme, Seryevisagan misustdeba da zogjer vgiJdebi kidec, tanisamoss zed vifxrew, am ukacriel aremareSi xma-maRla vlaparakob, Cems ubedur varskvlavs vwyevli da jerac isev Cemi sayvareli mtris saxels vaxseneb mal-male... aseT wamebSi natrob xolme, Cemi suli Cems oxvras Tan amovitano da, rodesac gonze movdivar, iseTs daqanculobas vgrZnob, rom fexze ZlivsRa gdgevar.

Ramis gasaTevad binad erTi didi xis Rru amovirCie da iq vafareb Cems tanjul sxeuls. am mTebSi Zroxebisa da Txis mwyemsavi glexebi mibraleben, saWmeli moaqvT da iseT alagas sdeben, rom povna SemeZlos: ra vqna, sxeuli kveTebis drosac Tavisas iTxovs, da bunebiTi moTxovnileba maiZulebs xolme, lukma ram moviZio, SimSili movikla. xandaxan kidev, rogorc mwyemsebi meubnebian, roca damSvidebuls mxedaven, vimalebi, safaridan davecemi xolme da Zalad vtaceb im saWmels, Tavisi nebiT rom moaqvT CemTvis. Cems sazarel sicocxles ase vatareb da imasRa vnatrob, egeb ufalma sxva cxovrebaSi mixmos, an mexsiereba wa-marTvas, rom lusindas siturfe da Ralati, xolo don fernandosagan moyenebuli Seu-racxyofa aRar magondebodes. Tu zena aseT wyalobas moiRebs da ar momklavs, iqneba goneba ukan damibrundes; Tu ara, imis meti aRara damrCenia-ra, ufals Sevevedro, Cemi suli Seiwynaros, radgan aRarc vaJkacoba maqvs da aRarc Zala, rom es sxeuli im tanjvisagan davixsna, ra tanjvaSic TviTon me Cavagde.

aseTia, batonebo, Cemi ubedurebis mware ambavi. aba miTxariT, gana Sei-Zleboda amaze uro gulgrilad meambna igi da misi gaxsenebiT gulSi dardi ar gam-Cenoda? axla amas gTxovT, Tavs nu SeiwuxebT, Cemi tanjvis gankurnebisaTvis mirCioT rame, Tqveni rCeva iseTive sargeblobas momitans, rogorc avadmyofs saxelovani eqimis mier gamowerili wamali, romelsac is dasalevad ar miikarebs. lusindas gareSe kargamyofobas da gankurnebas me aRar veZeb da, Tu man arCia

173

Page 174: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sxvas ekuTvnodes, rodesac Cemi unda yofiliyo, mec virCev ubedurebas vekuTvn-ode, Tumca SemeZlo bednieric vyofiliyav. Tavis daudevrobiT mas Cemi daRupva surda. aRsruldes misi survili, _ dae, mec daviRupo amieridan. dae Tqvan, rom mx-olod CemTvis ar moipoveba qveyanaze, rac yvela tanjuls nugeSs aZlevs _ unuge-Soba. me ki, piriqiT, vgrZnob da im SegnebiT vitanjvi, rom Cems mwuxarebas Cems sicocxlesTan erTad ar moeReba bolo, aramed saiqiosac Tan wamyveba!

kardeniom Tavisi mijnurobis grZeli da samwuxaro ambavi am sityvebiT daasrula, da rodesac mRvdels mis sanugeSeblad rame unda eTqva, im dros raRac xma moisma da yvelas yuradReba man miipyro. is xma sacodavad moTqvamda da Tu ras, am istoriis meoTxe nawilSi gaigebT, radgan am adgilas brZeni da SorsmWvreteli istorikosi sad hamet benenheli amTavrebs Tavisi moTxrobis mesame nawils.

Tav i XXVI I I

sadac moTxrobilia axali da sasiamo Tavgadasavali, imave mTebSi mRvdelsa da dalaqs rom mouxdaT

bednieri da kurTxeuli iyo is dro, rodesac qveynierebas uSiSari raindi don kixoti lamanCeli moevlina. marTlac didsulovnuri iyo misi wadili _ mogzaur raindTa momakvdavi da TiTqmis mTlad gamqrali wodeba unda aRedgina _ da am wadiliT Cven imiT varT davalebuli, rom am mxiarul gasarTobebiTa da saxaliso TavS-esaqcevebiT Rarib droSi, ara Tu marto iseTi ambebis wakiTxviT vtkbebiT, romelnic mogonilni sulac ar arian da mis did saxelovan Rvawlze arian dawerilni, aramed mravali sxva wvrilmani ambiTac SeviqcevT Tavs, iseve utyuariTa da sayu-radReboTi, rogoric TviTo lamanCeli gmiris istoriaa. am Cveni istoriis daxlarTuli Zafebis daSlas rom viwyebT, vigebT, rom, rodesac mRvdels kardanisaTvis sanugeSo ram unda eTqva, im wamSi mis yurebs uceb es samwuxaro sityvebi moesma:

_ viS, RmerTo, nuTu adgili vpove Cemi Znelad satarebeli sxeulis Sesafarad? diax, mgonia, vpove, Tu bedma Cems ganmartoebas am udabno mTebSic xeli ar SeuSala. viS, es jagnari da es kldeebi, es udaburi adgilebi. aq SemiZlia zenaars guli Tavisuflad gadavuSalo, es udaburi adgili bevrad sayvareli Seiqneba CemTvis. im adamianebze, romelTa Soris erTsac ver ipovi, Seni mwuxareba gankurnos, Wmunva Segimsubuqos da rCeva-darigeba mogces!

radgan mRvdelsa da mis Tanamgzavrs ise moeCvenaT, rom es Civili iqve sadme axlodan moismoda (rac marTlac ase iyo), amitom maSinve wavidnen Tavisi bedis ubeduri momCivnis mosaZebnad. ociode nabijic ar gaevloT, rom erTi ifnis qveS, kldis ZirSi, glexurad Cacmul ymawvil biWs miadgnen. pirsaxe ki ver dau-naxes, radgan zurgSemoqceviT moxrili idga da wyaros nakadulSi fexebs ibanda. fexebis banaSi garTul WabukTan Cumad mividnen da da dainaxes, rom misi fexebi nakadulSi sxva qvebs Soris naSob or TeTr brolis natexs emsgavseboda. maTma siTeTrem da silamazem gaakvirva isini. etyoboda, es fexebi, guTnis ukan devniT beltis saTelad ar iyvnen gaCenilni, Tumca tansacmeli glexkacisas ugavda. raki Seatyves, rom igi amaT ver amCnevda, mRvdelma Tavis amxanagebs aniSna, kldes mohfarebodnen. iqidan xarbi cnobismoyvareobiT Tvalyuris devneba

174

Page 175: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dauwyes. am sayuradRebo ucnobs iafunjis msgavsi mokle raRac da JRali maudis Sarvali ecva, zevidan TeTri qamari hqonda Semortymuli da JRali qudi exura. muxlebs zeviT akarwaxbuli Sarvali TeTri marmarilosagan naqandakevis msgavs wvivebs uCenda. mSvenieri fexebis bana rom gaaTava, qudidan pirsaxocis mag-vari xelsaxoci amoiRo, Tmebi aiqnia da prisaxe gamoaCina. misma mSvenierebam yvelani gaaoca da TviTon kardeniomac ki Cumad uTxra mRvdels:

_ radgan es lusinda ar aris, amitom amqveyniuri arsebac ar unda iyos.amasobaSi mSvenierma Wabukma qudi moixada da Tavis qneviT iseTi

mSvenieri Tmebi gaSala, rom TviTon mzis sxvebsac SeSurdeboda. axla ki megob-rebisaTvis cxadi Seiqna, rom es glexi qali iyo da masTan iseTi mSvenieri, romlis ulamazesi aramc Tu maT, kardeniosac ar enaxa jer, lusinda rom ar cnobeboda. SemdegSi TviTon kardenio arwmunebda maT, rom marto Cems satrfos SeeZlo am ucnob qalTan metoqeobis gawevao. misi grZeli qera Tma ara Tu marto beWebze eyara, aramed xSiri talRebiT mTlad faravda mas da mTeli tanidan mxolod fexebiRa rCeboda saCinari. mSvenieri TiTebi savarcxlis magivrobas uwevdnen da amJamad swored TiTebiT Tmis varcxnaSi iyo garTuli. Tu misi fexebi wyalSi brolad moCand-nen, axla TiTebi Tmebis talRebSi mgorav Tovlis qulebs emsgavsebodnen. yve-laferma aman Cven mgzavrebs Sefrfinva da aRtaceba gauorkeca da TavianTi sa-fari daatovebina. am moZrobiT gamoRebuli xmauroba rom gaigona, mSvenierma qalma moixeda, Tvalebidan Tma gadaiwia da, sami ucnobi kacis danaxviT SeSinebulma tanisamosis boRCas xeli dastaca da Tavmoglejili gaiqca, magram nazma fexebma wvetiani qviT modenil gzas didxans ver gauZles, eqvsiode nabijis Semdeg sabralo qali Zirs daeca. Cveni megobrebi misaSveleblad micvivdnen da mRvdelma saCqarod uTxra:

_ qalbatono, vinc unda iyoT, gverwmuneT Cveni nu geSiniaT, Cveni ganzraxva mxolod is aris, riTac ki SegviZlia samsaxuro gagiwioT. gaqcevas nu ifiqrebT, magis nebas aRarc Tqveni fexebi gaZleven da arc Cven mogcemT.

aRelvebul da SemkrTal turfas xma Cauwyda da gaqvavebuliviT adgilidan veRar daiZra. maSin isini ufro miuaxlovdnen, mRvdelma xeli gamoarTva da kvalad uTxra:

_ rasac Tqveni tanisamosi gimalavdaT, is Tqvena Tmebma gamoamJRavnes, CvenTvis cxadi Seiqna, rom am udabnos siRrmeSi marto wamiers Jins ar gamoutacnixarT mag TqvenTvis ukadris tansacmeliT; Cvens Tavs bednierad vTvliT, rom aq gipovneT, mzada varT rCeviT mainc gemsaxuroT, Tu mwuxarebis gansakurn wamals veras vipovniT TqvenTvis. icodeT, vidre adamians suli udgas, qveyanas, iseTi Wiri ar moipoveba, rom wminda guliT naTqvami rCeva ar mo-isminios. damSviddiT, Cemo turfa qalbatono, anu turfa batono, anu vinc gindaT iyoT, sul erTia; Cvenma danaxvam rom SiSi dagmarTaT moiSoreT da, rac gulze dardi gawevT, yvelaferi gulaxdiT gviambeT. darwmunebuli iyaviT, rom Cven yvela da TiToeuli Cvengani mzadaa, riTac ki SeuZlia tanjva SegimsubuqoT.

tanisamosSecvlili mSvenieri asuli moxibluliviT idga xmaamouReblad da im gaocebuli saxiT ucqeroda masTan mosaubre mRvdels, ra gaocebiTac glexi biWi uc-qeris rame iSviaTs, unaxav sagans da mRvdelma xelmeored rom misadmi keTili survilebis rwmuneba dauwyo, sityva gaawyvetina da uTxra:

_ Tu am udaburma mTebma ucxo TvalTagan ver damifares da CamoSlilma Tmam gamca, maS tyuiliRa iqneba Cemgan gadasxvaferebiT imisi Tqma, rasac mxolod zrdilobis gamo Tu daijereben da ara sxva raime mizeziT. Tu asea, maS neba miboZeT, batonebo, yuradRebisaTvis madloba mogixadoT, rac maiZulebs

175

Page 176: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

yvelaferi mogaxsenoT, rac gsurT. unda gagitydeT, rom meSinia, vaiTu Cemi ubedurebis ambavma Tqvenze mZime STabeWdileba moaxdinos, imitom, rom verc rasme wamals da verc nugeSs CemTvis veras ipoviT. magram, rom ymawvilma, tanisamosgamocvlilma da am mTebSi moxetiale qalma araferi eWvi ar aRZras TqvenSi da qalis patiosneba ar damiZraxos, mzad var giamboT, ris da-farvac mindoda.

es sityvebi dausvenebliv warmoTqva da ise lazaTianad, iseTi mSvenieri xmiT, rom Cveni megobrebi misma Wkuam ise moxibla, rogorc winaT misma saxis silamazem. kvlav daxmareba aRuTqves da gulmodgined Txoves, danapirebi Cqara eambna. qalma bevri ar aTxovnina, fexsacmeli Caicva, Tmebi aikriba, erT lodze gars sami msmeneli Semoisxa, Zala daatana Tavs _ mozRvavebuli cremlebi ar wamskdomoda da dinji, JRerovani xmiT Tavis cxovrebis samwuxaro ambavi dai-wyo.

`Cvens mezoblad mdebare andaluziaSi erTi patara qalaqia, da im qalaqis saxeliT erTi hercogi iwodeba, ris gamo igi espanelis didebulTa Soris iricxeba. im hercogs vaJiSvili hyavs: ufrosi, misi sabatonos memkvidre, ueWvelia, misi didi RirsebaTa memkvidrec aris: xolo umcrosi ki, ar vici, RmerTmani, sxvas ras daimkvidrebs Tu ara ganelonis veragobas da velidos gamcemlobas. Cemi mSoblebi im hercogis vasalebi arian, dabali Camomavlobisani, magram iseTi sim-didre aqvT, rom Tu bunebiTi morWmuloba qveyniuri saunjis _ fulis Tanabrad fa-sobs, maSin, mgonia, sanatreli aRara eqnebodaT-ra da mec im ufskrulSi Cavard-nisa ar SemeSindeboda, ra ufskrulis napirzedac axla vdgavar. Cemi ubedureba is aris, rom didi STamomavlobis qali ara var. marTalia, Cemi mSoblebis STamo-mavloba iseTi dabali ar aris, rom maT arcxvendes, magram arc iseTi maRali, rom, rac ubedureba Tavs damatyda, imis mizezad is ar CavTvalo. isini miwis muSebi ar-ian, da rogorc ityvian, _ Zveli qristianebi da ojaxiSvilebi, magram wminda espanuri sisxli ki udgaT ZarRvebSi; amasTanac maTma simdidrem da uxvma cxovrebam TandaTan moupoves maT idalgos wodeba da TiTqmis kabalierobac. magram Tavis udides simdidred da pativad isini me mxdidnen _ erTaderT TavianT memkvidres da fufunebaSi mzrdidnen. veWvob, Tu visme ise efufunebinos Tavisi Svili. me maTTvis sarke viyav, romelSiac TavianT Tavs Sestrfialebdnen, TavianT siberis yavarjnad me mTvlidnen, maTi fiqrebis sagani, maTi moqmedebis mizani me viyav; Cemi fiqrebi da moqmedebac maTi Tanamoziare iyo da amiT vuxdidi Cems keTil mSoblebs Cemdami siyvarulis samagieros. raki maTi guli Cems gamgeobaSi iyo, maT sim-didresac Cems nebad ganvagebdi. Cems nebaze viWerdi da viTxovdi mosamsax-ureT. rac iTeseboda da rac imkeboda, misi angariSic me meWira. zeTis saqa-Cavebi, sawnaxeli, wvrili da msxvili farebi, futkari, erTis sityviT, yvela is qoneba, rac ki mdidar meurnes Sehferoda, sul Cems gankargulebaSi iyo. me viyav Cveni ojaxis saxlTuxucesica da qalbatonic. yvela saqmes iseTi mzrunvelobiT da iseTi siamovnebiT vasrulebdi, rom amas sityvebiT ver gadmogcemT. meurneobis saqmes rom movrCebodi, muSebsa da mosamsaxureT rom Tadarigs mivcemdi, mere, rac amas dro gadamrCeboda, kervasa da yaisnaRs vaxmarebdi. xanac jaraze varTavdi da roca saqme momwyindeboda, kargs rasme wigns vkiTxulobdi. an qnarze vukravdi; gamocdilebiT gavige, rom adamianisaTvis musika Cinebuli dasvenebaa, daRlil guls Svebas aZlevs da gonebas asvenebo mSoblebis WerqveS ase vcxovrobdi da Tu amaze grZlad giambeT, imitom ki ar momsvlia, Cemi sim-didre damekvexna, mxolod mindoda TqvenTvis damenaxvebina; Cemi nebiT moxda Tu ara, rom is fufuneba davTme da am sacodav mdgomareobaSi Cavvardi.

176

Page 177: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gamovida, rom mTel dros saqmeSi amaod vatarebdi; amaod vcxovrobdi monazoniviT oTx kedelSi ganmartoebiT, amaod megona, Cems Sinaurebs garda aravin mxedavda, kvira-uqmeobiT eklesiaSic ki dedaCems an moaxleebs adrianad mivyvebodi xolme da iseT sqel pirbades avifarebdi, rom fexs razedac vadgamdi, im dedamiwis naWris mets veras vxedavdi, magram mainc siyvarulis Tvalma, an ukeT rom vTqva, usaqmobis Tvalma, focxvris Tvalze ufro gamWvretma, damRupa: hercogis umcrosma Svilma don fernandom mnaxa da mijnuroba, ukan devna damiwyo~.

fernandos xsenebaze kardenios uceb saxe Seecvala da iseTma kankalma ai-tana da mRelvareba daetyo, rom mRvdelma da dalaqma ifiqres, albaT Tavisma Cveulebrivma siSmagem mouarao, radgan maT icodnen, rom drodadro mas aseTi zne sWirda, magram kardenios ofls asxamda, kankalebda, adgilidan ar iZvroda da mSvenier qals Tvals ar aSorebda: igi mixvda vinc iyo is qali. ucnobma qalma mas yuradReba ar miaqcia da Tavisi ambavi ganagrZo:

`momkra Tu ara im kacma Tvli, saSineli siyvaruli igrZno, romelic male kidec damimtkica. magram es Cemi ubedurebis ambavi rom Cqara davasrulo, imaze aras vityvi, Tu ra xerxebs xmarobda Tavisi siyvaruli gamoecxadebina CemTvis. mosamsaxureebs qrTamavda, Cems mSoblebs saCuqrebs ugzavnida, Cvens qu-CaSi dRisiT dResaswaulebs marTva da RamiT serenadebiT aravis aZinebda. uCi-nari gziT aTas samijnuro baraTebs migzavnida da am baraTebSi aRTqma da fici meti iyo, vidre sityva. yvela es ufro mamwarebda da mosisxle mteriviT maZulebda mas. es mitom ki ar momdioda, rom mis Rirsebas ver vxedavdi, an misi siyvaruli CemTvis ukadrisad mimaCnda. piriqiT, momwonda kidec, ar vici ki rad, rom aseTi brwyinvale Wabuki metrfoda da mis moweril baraTebSi Cems qebas diax rom siamovnebiT vkiTxulobdi. ra gaewyoba? Cven, qalebs, rac unda gonjebi viyveT, Zalian gvesiamovneba, rodesac lamazebs gveZaxian, magram Cemma sifrTxilem da mSoblebis rCevam Seminaxa, rom ar davyevi mis aRTqmas da survilebs. Cemi mSoblebi don fernandos wadils Cqara mixvdnen, da arc Tu Zalian isa hfaravda Tavis gulisTqmas. mSoblebi sul imas CamCiCinebdnen, rom maTi bedniereba, mSvidoba da pativi Cemi kargi saxeli iyo da Cemsa da don fernandos Sua mde-bare manZilis gaTvaliswineba iyo saWiro, rom davrwmunebuliyav, Tu misi wadili, Tumca bevrsac ificavda, wminda wylisa ar iyo. mSoblebi meubnebodnen, Tu mas daJinebuls Cems devnas movaSlevinebdi, axlav jvars gadamwerdnen _ vizedac ki movisurvebdi, gind Cveni qalaqeli yofiliyo saqmro, gind sxva mxridan. iseTi qonebis patronebs amis aRsruleba arc gauWirdebodaT, miT ufro, maT simdidresa da Cems karg saxelze yvelgn xma iyo gavardnili. yvela es simtkices aZlevda Cems gadawyvetilebas _ pasuxi ar gameca don fernandosaTvis, mcire imedic ar megrZnobinebina misTvis, rom rodisme mainc mivyvebodi mis gulisTqmas.

magram yvela amiT mas guls wadili ufro aRgzneboda. gulis wadils vambob imitom, rom es mis yalb siyvaruls ufro axasiaTebs. misi siyvaruli rom namdvili yofiliyo, axla me aq ver mnaxavdiT. bolos rogorRac gaigo, rom Cemma mSoblebma saCqarod gaTxoveba damipires, ra aris mfarveli gaeCinaT CemTvis, misgan uSiSari vyofiliyav da misTvisac Cemi dasakuTrebis imedi moespoT. am mabavma, an iqneb eWvma, rom SesaZlo iyo ase momxdariyo, mas is Caadenina, rasac axla giambobT. erTxel RamiT, rodesac me da Cemi moaxle Cems sawol oTaxSi martoni davrCiT da yvela kari umalve gvqonda daketili, rom saWoraod vin-mesTvis mizezi ar migveca, uceb... warmoidgineT ra elda meca da rarigad gamaoca, rom don fernando Cemwin gaCnda. mxolod RmerTma uwyis, rogor Se-

177

Page 178: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mosuliyo, radgan sifrTxilis Tadarigi yovelmxriv daWerili mqonda. erT wams gaoce-bisa da risxvisagan TvalT damibnelda da xmac Camiwyda, dayvirebac rom mdobeboda, ver movaswrebdi, radgan imwamsve momxvia xeli, _ SiSisa da aRelvebisagan mogerieba ver SevZeli, _ iseTi fici da darwmuneba damiwyo, axla rom movigoneb, mxolod is makvirvebs, saidan aris is uZleveli Zala, sicrues rom utyuar WeSmaritebad gvaCvenebs xolme? Tavis sityvebs cremliT azavebda da Tavis aRTqmas oxvriT umatebda Zalas. me sabralom, gamoucdelma, umweo qalma, TviTonac ar vici, rogor moxda, rom TandaTan virwmune, rasac is matyuara meubneboda; aqamdisac mikvirs, rogor Cqara gamitaca misma yofam. Tumca pirvelSi Cems Tavs imis mets nebas ar vaZlevdi, rom mxolod mebraleboda mwuxarebisa da TvalTmaqcuri cremlebis gamo. SiSma rom gamiara, Tamamad vuTxari: `mZvinvare loms rom veWiro axla brWyalebSi, swored ise, rogorc axla Tqven giWerivarT, da rom imisagan gaTavisufleba sxvebr ar SemeZlos, Tu ar Cemi qalwulebis daTmobiT, merwmuneT, amaze Tanxmoba iseve Zneli iqneboda CemTvis, rogorc droTa viTarebaSi momxdaris ukan gamobruneba aris SeuZlebeli, Tu Cemi xorci axla Tqvens xelT aris, suli mainc Cems xelT rCeba da mxolod Cemi sindisis CaZaxils emorCileba, da rom igi Zalian gansxvavebulia Tqveni sindisis-agan, amas dainaxavT, Tu Zaladobas moindomebT. Tqvens xelSi var, magram ki mona ara var Tqveni da Tqveni didi STamomavloba Tqveni ufleba rodia _ Cemi mdabio gvari gaaupatiuroT. me, ubralo qals, SeiZleba, imdenadve mqondes saku-Tari Rirsebis grZnoba, ramdenic Tqvena gaqvT. Tqveni didkacoba da simdidre CemTvis arara aris: Tqveni sityvebi ver momatyueben da Tqveni cremlebi ver momilboben guls. magram Cemma mSoblebma Cemi survilis winaaRmdeg rom Tqvenze momiTiTon viTarca momaval meuRleze, maSin, Tuki amiT Cems karg sax-els Cirqi ar moecxeba, me maTs nebas xmaamouRebliv davmorCildebodi, samu-damod misi aRmasrulebeli davrCebodi da Cemi nebiT giZRvnidiT imas, rac axla ZaliT gindaT wamarTvaT. geficebiT, Cemi guli marto Cems kanonier qmars ekuTv-nis~. `Tu magis meti saWiro ara aris-ra, _ Sehyvira upatiosno da macdurma ka-balierom, _ maS ai, Cemi xeli, gamomarTvi! Senia igi RvTaebrivo doroTea! (es sax-eli mqvia me ubdurs) _ me Seni meuRle var da am ficis mowmed zenaarss vux-mob, romlisaganac araferi daifareba, da ai kidev _ win rom gvisvenia, am RvTism-Soblis xatso~.

kardeniom rom doroTeas saxeli gaigona, kvlav siSmage aeSala da axla im eWvebSi srulebiT darwmunda, rac pirvelad am mSvenieri ucnobi qalis Sesaxeb daebada. rom ambavi ar Seewyvetinebina, romlis dasasruls winadve mixvedrili iyo, kardeniom mxolod es uTxra qals:

_ maS, Tqven, qalbatono doroTea gqviaT? erT doroTeaze me cota ram maqvs gagebuli: da im doroTeas sve-bedi Tqvensas Zalian miemsgavseba. gTxovT ganagrZoT Tqveni ambavi. dro mova, mec iseTs rames giambobT, rom imdenadve guli mogiklaT, ramdenadac gagaocoT kidec. es rom moismina doroTeam, Sexeda, mere misi ZonZebi CaaTvaliera da Txova axlave eambna, rac mis Sesaxeb icoda. bedma marto isRa damitova, daumata man, rom SemiZlia axali ram kveTeba va-Jkacurad da gulgrilad avitano. darwmunebuli var, aRarafers SeuZlia Cems ubedurebas miumatos ram~.

_ axlav getyodiT, rasac vfiqrob, _ miugo kardeniom, _ rom Cemi fiqrebis sinamdvileSi darwmunebuli viyo; magram CemTvis imis saTqmelad dro ar damdgara, ris codnac jer TqvenTvis agre rigad saWiro ar aris.

_ ar agixirdebiT, _ uTxra doroTeam, _ da isev Cems ambavs davubrundebi.

178

Page 179: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

don fernandom Cems oTaxSi dasvenebuls RvTisSoblis xats waavlo xeli da imaze damifica, rom colad SemirTavda. am ficamdisve movagone, rom misgan mdabio qalis Se rTva misi mamis, hercogis, saSinel wyromas gamoiwvevda: vurCie, gat-acebas nu ahyveboda, Cemi silamaze gasasamarTlebel sabuTad arñgamoadge-boda. isica vTxove, Tu marTla Cemi sikeTe undoda, damxsnoda _ iseT kacs mivTx-ovdebodi, STamomavlobiT da mdgomareobiT Cemi fardi yofiliyo. bolos isic movagone, rom uTanasworo SeuRleba, umetes nawilad, SeurCeveli bednierebis nacvlad. mswraflwarmavali datkbobiT Tavdeba-meTqi. yvela es da kidev bevric sxva, _ axla yvela sad mxsomebia, _ maSinve vuTxar, magram don fernandos Tavisi wadili ver davaSlevine, rogorc veraviTari movaxSis piroba ver daaSlevinebs im valis aRebs, vinc vals im ganzraxviT iRebs, rom sulac aRar gadaixados. ma-gram Tanac Cems Tavs vuTxar: `me xom ar viqnebi pirveli qali, rom aseTi bedi mergos-meTqi, da arc don fernando iqneba pirveli kaci, qalis silamazem rom gaitacos-meTqi; gana Tavisze dabali STamomavlobis qali amis mets aRaravis Seu-roavs-meTqi? raki qveynis Cveulebis Secvla Cems xelT ar aris, Cemgan sigiJe ar iqneba, karze momdgarñbeds xeli vkra-meTi~. ase vfiqrobdi: `don fernandos siy-varuli vnebaTa dakmayofilebis Semdeg kidec rom ganeldes, mis colad xom mainc davrCebi_meTqi, da Tu uari vuTxar, xom, ueWvelia, aRaras daerideba, sindiss gadaudgeba, Zalas moixmars da maSin xom gaupatiurebuli davrCebi. isic ki aRar SemeZleba, rogorc srulebiT udanaSaulom, Tavi gavimarTlo-meTqi, Cems mSoblebs rogor davajereb, rom Cems uneburad sawol oTaxSi kaci Semomivarda?~ yvela aman swrafad gamiara TavSi; magram iqneba amasac ara eqna ra, Tu don fernandos ficiT ar avevse, Tvalebidan cremli nakadulad ara sdenoda da amas-Tanac iseTi garegnobisa ara yofiliyo, rom civi gulis patron qalsac ki gaitacebda. winaaRmdegoba veRar SeviZel, moaxles davuZaxe, rom mis fics mowmed daswreboda, radgan sxva mowme zenaarsis meti aravin iyo. ficis gamtexma moaxlis win fici da aRTqma warbSeuxrelad gaimeora, da warbSeuxreladve siw-minde Seginebulhyo, cisa da dedamiwas mexis kveTeba daitexa Tavs, Tu fics gas-texda. Tvalebi kvlav cremliT aevso, ufro magrad momxvia xeli da im xvevnisagan daRwevis Rone aRara mqonda. moaxle oTaxidan gavida da Cemi Sercxvenisa da misi Ralatisa da veragobis saqmec aRsrulda.

Cemi sicocxlis bediTi Rame ise Cqara ar Tendeboda, rogorc veWvob, don fer-nandos surda. xom isea: rodesac adamiani Tavis uwmindurs survils isrulebs, axali survilebi ebadeba _ is adgili Cqara dastovos, sadac survili aisrula. me mainc isv meCvena, don fernandos wasasvlelad aCqarebul mzadebas rom vucqerodi. gaTenebamdisve gaistumra igi, CemTan rom SemoeSva, imav moaxlem. gamomSvidobebisas mTxovda, TiTqos ki naklebi grZnobiT, damSvidebuli vyofil-iyavi, mis aRTqmaze daimedebuli da, rom Tavis sityvisTvis viTomda Zala mieca, jibidan Zvirfasi beWedi amoiRo da TiTze gamikeTa. bolos erTmaneTs ganvSordiT da ar vici, RmerTmani, mwuxare viyaviT maSin, Tu mxiaruli. mxolod is maxsovs _ metad mrcxvenoda da vwuxdi, Cemi Tavisa aRara gamegeboda-ra, imasac ki ver vaxerxebdi, moaxlisTvix sayveduri meTqva, Cems oTaxSi ase veragulad don fer-nandos damalvisaTvis: moazreba ver SemeZlo maSin, yvela es Cems sabednierod moxda, Tu saubedurod. mxolod don fernandos is vuTxar, rom amieridan Sen gekuTvni da, vidre Cvens qorwinebaze mSoblebis daTanxmebas moaxerxeb, ra gz-iTac amaRam moxvedi, imav gziT yovelRam SegiZlian mixvide-meTqi. magram erTxel ki meCvena kidev da amis Semdeg aRar damnaxvebia. aRarc quCaSi sadme Semxvedria, arc saxlSi, arc eklesiaSi da mis amaod molodinSi mTeli erTi

179

Page 180: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

tanjvis Tve gavatare, Tan isic vicodi, don fernando arsad iyo wasuli da mTel dros Tavis sayvarel nadirobaSi atarebda.

viS, RmerTT, rarig grZeldeboda is dReebi, da yvela wami rarig mware iyo CemTvis. Tavidan mxolod eWvi Semepara, magram male mis aRTqmaSi rwmena sul davkarge. maSin Cems moaxles yvedreba davuwye, da rom mSoblebi ar ameSfoTebina, maTTvis Cemi dardi ar SememCnevinebina, iZulebuli ar gavmx-dariyavi, Cemi mwuxareba maTTvis gamemJRavnebina, rac ki Rone mqonda, TvalebSi mozRvavebul cremlebs vikavebdi. amñarabunebriv mdgomareobas didx-ans ver gavuZlebdi. is wamic dadga, rom moTmineba mTlad dameSrita, goneba damidumd da Cemi Sercxvenac unda gamomJRavnebuliyo. Cemamdis ambavma moaRwia, rom don fernandom mdidari da warCinebuli gvaris qali SeirTo colad; Za-lian'lamazi, magram'arc Tu imdenad mdidari, rom aseTi saqmros Sovna Tavisi mz-iTvisaTvis daebralebina. amboben, im qals lusinda qviano da don fernandosTan misi jvarisweris dros raRac ucnauri ambavi moxdao.

lusindas saxeli rom gaigona, kardeniom mxolod mxrebi aitoka, warbebi Ca-mouSva, tuCebs kvneta dauwyo, magram amiTac ver Seimagra Tavi da Tvalebidan Cqara cremlebic wamoskda. xolo doroTeas Tavis ambavi mainc ar Sewyvita da ganagrZobda:

`es samwuxaro axali ambavi male gavige da mis magier, rom iqve gavq-vavebuliyav, raRac iseTi iSmage damemarTa, guli cofiTa da braziT amenTo, ki-naRam quCaSi ar gamovvardi da is sazareli Ralati, ris msxverplad gaxdoma mar-guna bedma, qalaqis moedanze sajarod ar gamovacxade, magram sxva azrmac gamielva TavSi da siSmage iman damicxro: is azri meore Ramesve Sevasrule. Cemi saSineli da samwuxaro ambavi erT Cvens mwyems biWs gvande, es ZonZebi movatanine, Cavicvi da iq davapire wasvla, sadac, imedi mqonda Cems damRupvels Sevxvdebodi. mwyemss vTxove Tan gamomyoloda, man am gabed-ulebisaTvis da urigo qcevisaTvis cota datuqsa, magram raki vera gaawyo-ra, gamoyolaze damTanxmda, Tundac jandabaSiac wavsuliyavi. im wamSi am Cems tilos parkSi yvela moulodneli SemTxvevisTvis zogi ram tanisamosi da fuli Cavide da didi sifrTxiliT, xmisamouReblad, raRac borotis momaswavebeli winaTgrZnobiT aRelvebulma, moRalate moaxlis gaufrTxileblad, Cemi saxli davtove da marto is mwyemsi biWi waviyvane. qveiTad mivdiodi, magram qalaqSi Cqara Casvlis survilma TiTqos frTebi Semasxa da imas veSurebodi, rom, Tu ficis gamtex don fer-nandos Tavis danaSaulis gzaze ver gadaveRobebodi, is mainc meqna, mekiTxa misTvis _ axla igi Tavis Tavs ra TvaliT ucqeroda. mesame dRes qalaqs rom Cavel, maSinve is vikiTxe, lusinda sad cxovrobda. pirvel kiTxvazeve pasuxad, rac min-doda, imaze meti Sevityve. visac vkiTxe, im kacma Cemi rayifis saxli maCvena da yvelaferi dawvrilebiT miambo, rac lusindas jvrisweris dros momxdariyo. Sevityve, rom lusindam jvrisweris Jams mRvdlis kiTxvaze `ho~ warmoTqva don fernan-dosTan SeuRlebisaTvis, magram maSinve daeca da didxans gulSewuxebuli iyo. rodesac qmari mivarda da kabas uxsnida, ubeSi baraTi epovna, raSic don fernan-dos werda, rom imis clad yofna ar SeeZlo, radgan kardenios coli iyo ukve, pa-tiosani ymawvili kacisa, imave qalaqis mcxovrebisa, sadauric lusinda iyo, da rom man is bediTi `ho~ mSoblebis nebis Tanaxmad warmoTqva. sxvaTa Soris igi werda, rom gadawyvetili hqonda, jvrisweris Semdeg Tavi moekla, radgan amas garemoeba aiZulebda. es misi ganzraxva imiT mtkicdeboda, rom ubeSi damaluli xanjalic upovnes. Seuracxyofili da gacruebuli don fernando eca, Turme, Tavis cols, rom misi napovni xanjliT guSeRonebulisTvisve gaegmira guli, magram lusindas

180

Page 181: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mSoblebsa da sxva damswreT ar gaeSvaT. amboben, don fernando, Turme, Tavis sacoles saxlidan maSinve gavardnila, lusinda ki meore dRes mosula gonze da Tvis mSoblebisaTvis uambia, Tu kardenios kanonier colad rogor Seiqna igi. esec Tqves kidev, _ ganagrZobda doroTea, _ viTomc kardenioc daswrebia im jvrisweras da, rodesac Tavisi sacole sxvaze jvardawerili unaxavs, rasac igi ar moeloda, ubedurs sasowarkveTilebiT qalaqi dautovebia da werili daugdia, sadac lusindas wyevlida da werda: veRarasodes veRar mnaxavo... mTels qalaqSi yvelani am ambavze la-parakobdnen... magram, roca mamis saxlidan lusindas gaparva da qalaqidanac gaqceva Seityves, maSin ufro meti miTqma-moTqma atyda. ubeduri, Turme, yvel-gan Zebnes da Sewuxebulma mSoblebma ar icodnen, rogor moqceuliyvnen, ra eRonaT, rom sadme epovnaT.

yvela am cnobebma, cota ar iyos, Cemi imedebi gamicxoveles. raRa Tqma unda, is ufro iyo CemTvis sasiamovno, rom don fernando ucolod davigule. maSin megona Cemi dardi gaqarvebuli iyo da imas vcdilobdi _ Tavi damerwmunebina, rom don fernandos meore colis SerTvaSi gangeba gadaeRoba win, rom misTvis an aRTqma moegonebina, rac pirvel sacole daudo: moegonebina misTvis, rom, ro-gorc qristiani, mivale iyo sulis cxonebisa da bednierebisaTvis ufro ezruna, vidre am qveynis wamieri sitkboebisaTvis. am azrebs Zalad vnergavdi CemSi da sabuTis uqonlad vnugeSobdi, raRac bundovani imedT vasuldgmulebdi Cems Tavs, raTa amqveyniuri, axla CemTvis metad saZulveli sicocxle, gameadvilebina. am fiqrebiT rom qalaq-qalaq davZrwodi da ar vicodi ra meqna, radgan don fernandos ver vpoulobdi, uceb moedanze gziris xma gavigone. igi acxadebda, rom didi jildo eniS-neboda, vinc me mipovnida, Tanac Cems tans, wlovanebas da tansacmels aRw-erda. isic gavigone, rom garSemo xalxi mkicxavda, erTmaneTs eubneboda, viTomc mSoblebis saxlidan im msaxurs gamovetacne, TviTon me xalxis TvalSi ise Zalian davcemulyav da Cemi mSoblebis saxlidan gamoqcevas ubralo, sazizRar, dabali wodebis kacTan SeTqmulebas abralebdnen. mTlad sasowarkveTilebaSi Cavvardi. qalaqidan maSinve gaviqeci, rom im xmebs gavqceodi, da msaxuric Tan gaviyole, magram Sevatyve, rom igi, rogorc dampirda, ise aRar meqceoda. rom aravis ve-povne, imave dRes am STebSi wamovedi. magram marTalia naTqvami, rom erTs ubedurebas Tan meore mosdevs da erTis bolo meoris dasawyisi xdeba. udabur alags rom marto damigula, erT gulma msaxurma garyvnili survilebiT ufro, vidre Cemi silamaziT gatacebulma, CemTan marto darCeniT moindoma Taviseburad esargebla. RvTis SiSi daiviwya da Tavisi winandeli qalbatonis pativiscema mTlad dahkarga da kadnieri winadadebiT mommarTa da, rodesac mZulvare da mwvave pasuxi miiRo, Txovna-mudaras Tavi aneba da Zaldataneba damiwyo. magram yovladmowyale RmerTi xom adamianis keTil ganzraxvas umweod ara stovebs. am gaWirvebaSi momxeda da iseTi Rone momca, is kadnieri kldeze gadavCexe, is ki aRar vici, mokvda Tu cocxali gadarCa. Cems daRlilobasa da SiSs aRar davxede. udabur mTebSi wamovel da imis meti sxva ganzraxva ara mqonda-ra, vinc meZebda, mas davmalodi.

mas aqeT ramdenime Tvem gaiara. aq erTi mwyemsi Semxvda, TanaSemwed amiyvana da Tavis qoxSi damabinava; ramdenime xans davyavi masTan da yovelTvis mTeli dRiT mindorSi wavidodi xolme, rom es Cemi gamcemi Tma imisagan rogorme damemala; magram mainc Cqara Sematyo, rom biWi ar viyavi da imave wadiliT mommarTa, rogorc Cemma msaxurma. radgan bedi gaWirvebis Jams mudam ver gvSvelis xolme da amxelad ufskrulic arsad mqonda _ isic im saxurisaTvis Tan mimeyolebina, amitomac masTan uTanasworo brZolas

181

Page 182: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gaqceva varCie da am mkvdar alags davide bina. ase movedi am mTa-RreSi, rom xalxisagan ganSorebiT zecieris win cremlebi vRvaro da vevedro, egeb wyaloba moiRos, samudamod damtovos am udabnoSi, an udanaSaulod kicxviT devnils saxsenebeli momispos~.

Tav i XX IX

sadac moTxrobilia is saucxoo xriki da xerxi, romelic ixmares nakisri monaniebisagan Cveni gamijnurebuli kabalieros gamosaxsnelad

_ ai, batonebo, Cemi ubeduri Tavgadasavals namdvili ambavi es aris. axla

TviTon Tqven gansajeT: mizezi maqvs Tu ara, imaze ufro mZimed voxravde, rac Tqven ismineT, da imaze metad cxare cremli vRvaro, rac Tqven win vRvare. ro-gorc xedavT, sanugeSo aRara maqvs-ra. Cems mwuxarebas veRarafriT ver eS-veleba. mxolod erTsa gTxovT, amis aRsruleba TqvenTvis advilia: iseTi adgili maswavleT sadme, rom darCena SemeZlos da SiSisagan mousvenrad yofnam ar damakargvinos. metad vSiSob, vinc meZebs, Cems binas ar moagnos. vici, Cemi mSoblebis saxlSi Cinebulad mimiReben; amis Tavdebi is aris, rom me maT Zalian vuyvarvar, magram roca momagondeba, rom me imad veRar veCvenebi, radac imedi aqvT mnaxon, iseTi sircxvili Semipyrobs xolme, rom isev damalvas varCev; rogor avitano maTi saxis mwuxare gamometyveleba, daRupuli qalis danaxviT gamowveuli?

es rom Tqva, sabralo qali gaCumda, saxe wiTlad aetkrica; sircxvilma da sinanulma norCi guli auRelva, misi ubeduri siyvarulis ambavma msmenelT guli mouwyla da metad Seabrala igi. mRvdelma qalis damSvideba da nugeSiscema daapira, magram kardeniom daaswro da ase uTxra:

_ rogor, qalbatono, _ uTxra man. _ maS, mSvenieri doroTea Tqven xarT, mdi-dari klenardos mamiserTa asuli?

_ doroTea gahkvirda Tavis mamis saxeli rom gaigona, vinc es kiTxva misca, mis ZonZebs Sexeda (xom viciT, kardenio rogor Raribulad iyo Cacmuli) da hkiTxa:

_ Tqven vina xarT, Zmobilo? mamaCemis saxeli saidan iciT? me mgonia, Cems ambavSi erTxelac ar mixsenebia misi saxeli?

_ me is ubeduri var, _ upasuxa kardeniom, _ romelsac lusindaze jvari unda damewera; me var bedSavi kardenio, daglejili, daZonZili, SiSvel-titveli, yovelgvar nugeSs moklebuli da, rac uaresia, gonebadakarguli, radgan Cems Wkuaze ramod-enime wams var xolme. am saSinel mdgomareobamdis swored im kacma mimiy-vana, visac Tqven dauRupixarT. diax, doroTea, is TviTon me var, don fernandos Ralatis mowmed rom daveswar da im Ralatis msxverpli Seviqmen; is me viyav, rom im wams vucdidi sulganabuli, lusindam rom bediTi `ho~ warmoTqva da don fernandos coli Seiqmna; me is viyav, rom dacda veRar SeviZel, gamego _ lusindas gulSeRoneba riT damTavrdeboda da ubeSi rom baraTi upoves, _ ra ewera. moT-

182

Page 183: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

minebagamoleuli saxlidan gamovel, werili davutove da am udabnos wamovel da Semovexizne, im ganzraxviT, rom mosisxle mteriviT siZulvili Cemi sicocxle aq davlio. magram RmerTma mxolod Wkua gamomacala da sicocxle ki damitova, al-baT, imitom, rom Tqven SemxvedrodiT. Tu raca TqviT, sul marTalia, me ki yvela mjera Tqveni naTqvami, _ maS iqneb orives imaze ukeTesi dro mogvelis, rac aqamdis mZime sasowarkveTilebaSi gvitarebia? Tu lusindas don fernandos colad yofna ar SeuZlia, radgan igi Cemia, rogorc TviTon saqveynod gamoacxada, da Tu don fernandosac ar SeuZlia mis qmrad yofna, radgan igi Tqvenia, maS SegviZlia imedi viqonioT, rom zena Cven-Cvens skuTrebas mTlianad daicavs da orives Cven-Cvensas mogvcems. es nugeSi iqonieT, igi amao ocnebasa da tyuil imede-bze ar aris damyarebuli: ukeTesi momavlis imedi viqonioT: axla gTxovT, qalbatono, Tqveni winandeli wadili uaryoT, rogorc mec uarvyof Cems ganzraxvas, rogorc qristiani da patiosani kaci, sityvas gaZlevT, amieridan ar dagtovebT, vidre Tqvens saqmros _ don fernandos ar CagabarebT. da Tu Cemma sityvam ver gasWra, maSin Tqveni pativis dasacavad, don fernandos rom gauqelia, xmals viSiSvleb da, rogorc Cemi aznaurobis wodeba uflebas maZlevs, ZaliT movacemineb, rac TqvenTvis waurTmevia, Tqveni ubedurebis samagieros gadaxdiT Cems ubedure-bas gaviqarveb; erTi sityviTac ar gavuxseneb don fernandos misgan Cemdami moyenebul Seuracxyofas; misi samagieros gadaxdas RmerTze mivagdeb.

kardenios sityvebma ise gaakvirva da gaaxara doroTea, rom ubedurma aRar icoda am dapirebisaTvis madloba rogor gadaexada, da is iyo fexebSi unda Cavardnoda kardenios, magram man ar gauSva. axla im orives magier keTilma mRvdelma daiwyo laparaki kardenios patiosnuri ganzraxva mouwona da sofelSi Tan gayolaze daiTanxma, aRuTqva, rac aklda, iq Seusrulebda, moifiqrebda... don fernando rogor epovnaT, doroTea Tavis mSoblebTan rogor mieyvanaT, da rom yve-lafers, rogorac emjobineboda, ise moawyobda. aseTi wadilisaTvis doroTeam da kardeniom mRvdels mxurvale guliTadi madloba gadauxades. aqamdis mdumare dalaqic Caeria laparakSi da Tavis mxriv aRuTqva, rom isic yovelgvar samsaxurs gauwevda, rac ki mis Rones Seswevda; Tanac mokled uambo, am udabnoSi isini ram moiyvana. kardeniosa da doroTeas don kixotis ucnauri gagiJeba uambo, rom aq mis saWurvelmtvirTvelis mosvlas elodebodnen, batonis saZebnelad rom gae-marTa amis Tqmaze kardenios raRac bundovani sizmariviT moagonda don kixot-Tan momxdari usiamovneba da es ambavi imaTac uambo. Tumca is ki veRar moigona, imasa da rainds Cxubi raze mouvidaT. am dros sanCo pansas xma mo-isma. radgan mRvdeli da dalaqi sadac datova, iq veRar naxa, amitom saSineli xmiT eZaxda maT. Cveni megobrebi, doroTesa da kardenios TanxlebiT misken gae-marTnen, da rom Seiyarnen, don kixotis ambavi hkiTxes. sanCo pansam upasuxa, rom don kixoti ipova sruliad SiSveli, perangisamara, gayviTlebuli, nafotiviT gamx-mari, SimSilisagan miqancebuli da sul Tavis mijnuri qalis gamo tanjvaSi myofi. dulsineas brZaneba movaxseno, rom tobosoSi elis da axlave wasvla ubrZana; ma-gram raindma mipasuxao mis mSvenier Tvalebs im dromdis ver davenaxvebi, vidre iseT dids rasme Rvawls ar Caviden, rom Cemi saucxoo mijnuris keTilmidrek-ilebis Rirsi Seviqmneo~. `me is mawuxebs, im jurRmulSi ramdenime dRe Tu kidev darCa, - daumata sanCom, _ RmerTsa vficav, imperatorobas ki ara, rogorc TviTon aqvs gadawyvetili, sul ubralo mTavar episkoposobasac ver eRirseba. erTi ifiqreT rame, RvTis gulasaTvis, rom iqidan rogorme gamovityuoT~.

mRvdelma uTxra sanCos arxeinad yofiliyo da daarwmuna, rom don kixots gasaWiridan gamoiyvanda, Semdeg kardeniosa da doroTeas uambo, ra saSuale-

183

Page 184: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bac moefiqrebinaT misi gankurnebisaTvis; an Sin dabrunebisaTvis mainc. doroTeam winadadeba misca, Tu surdaT dRevnadel qalad TviTon gaxdeboda, da arwmunebda, rom am rols dalaqze ukeT aasrulebda. miT ufro, rom misTvis Sesaferi samkaulic hqonda da imis Se mweobiT ufro meti sinamdviliT warmoad-genda komedias. qali arwmunebda, rom mravali saraindo wigni hqonda wakiTxuli, amitomac kargad icoda, saqmisTvis xeli rogor moekida da mogzaur raindTan ra kiloTi elaparakna.

_ eg ukeTesia _ aRtacebiT Tqva mRvdelma _ maS isRa dagvrCenia, saqmes Cqara SevudgeT. bedi swored Cvensken aris. Cven, qalbatono da mowyaleo xelmwifev, moulodnelad da moufiqreblad im iaraRad SeviqeniT, ramac imedis kari unda gagiRoT; amasTanave TqveniT maSveli gveZleva, amJamad CvenTvis metad saWiro.

imave wams doroTeam Tavis boxCidan mdidruli kaba da farCis wamosasx-ami amoiRo, yuTidanac margaliti farduli da zogi ram sxva samkauli amoalaga da mcire xanSi namdvili mdidari da didebuli banovanis msgavsad moikazma. es mor-Tuloba, rogorc ambobda, moulodneli ram gaWirvebisaTvis wamoeRo, magram amis metad jer arsad exmara. ase mSvenivrad morTuli rom naxes, misi mSve-nierebiT yvelani moixiblnen da daaskvnes, rom don fernando uTuod gemovneba moklebuli kaci unda yofiliyo, rom aseTi mSveniereba uaryo. magram yvelaze Za-lian sanCo pansa moixibla da gancvifrda. aseTi gasaocari mSvenieri qmnileba mas Tavis dReSi arsad Sexvedroda. metismeti cnobismoyvareobiT aRZrulma hkiTxa mRvdels; vin aris eg gasaocari qali da am mTebSi ra undao?

_ es mSvenieri qali, Cemo megobaro sanCo, _ miugo mRvdelma, _ mama-papiT, pirdapiri STamomavali didi mikomikonis samefos memkvidrea. am mTebSi Seni batonis saZebnelad mosula, unda sTxovos im gaWirvebidan gamoiyvanos, amisTvis rom erT borot devs miuyenebia. Senma batonma rom mTel qveyanaze didi saxeli gaiTqva, rogorc gamoCenilma mogzaurma raindma, am princesas yu-ramdisac miuRwevia da esec don kixotis mosaZebnelad gvineis qveynidan pir-dapir aq wamosula da unda Tavisi bed-iRbali mas Caabaros.

_ bednieri azria da sapovaric Cinebulia, _ warmoTqva maSin sanCo pansam, _ Tuki Cemi batoni amis Txovnas Seismens da im borotebas mospobs amisTvis rom umaqniss devs miuyenebia, eSmakma wamiRos, Tu Cemma batonma ar mok-las is devi, Tu marTla devia da moCveneba ar aris, _ moCvenebis mokvla ki Cems batonsac ar SeuZlia. magram, batono moZRvaro, TqvenTan erTi mcire saTxovari maqvs: egeb Cems batons mTavarepiskoposad gaxdomis xalisi mTlad gauqroT, _ amisi me Zalian meSinia, egeb urCioT am princesaze axlave gadaiweros jvari. col-ian kacs xom episkoposoba ar SeuZlia, maSin ra meti Rone eqneba, Zalauneburad imperatori unda gaxdes da mec magis mets aras veZeb. me, batono, yvela kargad maqvs gamoangariSebuli da cxadad vxedav, rom i raRac episkoposobaa, xels ar momcems: eklesiisaTvis gamosadegi sul ara var; amasTan, Cemda saubedurod, colic myavs da Svilebic. mecadineoba rom daviwyo, colSvilian kacs beneficiis Se-mosavliT sargeblobis neba damrTon, eg xom is iqneba, amTaviTve yvelaferze xeli davibano. maS axla saqme mxolod imaSia, rom Cemma batonma am qalbatonze, saxeli ar vici rom dauZaxo, _ rac SeiZleba Cqara jvari daiweros.

_ amas hqvia princesa mikomikoni, _ miugo mRvdelma, _ radgan amis samefos mikomokonis samefo hqvia, amasac mikomikoni unda ewodebodes.

_ raRa Tqma unda, egre unda iyos, _ Tqva sanCom. _ xSirad Semxvedria zo-gierTi batoni, rom im qveynis saxeli da gvari rqmevia, sadac yofila dabadebuli. ai,

184

Page 185: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

magaliTad, ramdens vicnobdi: pedro de alkalas, xuan du ubeda, diego de vali-adolids: da albaT, im gvineis qveyanaSic aseTi Cveuleba aqvT, rom dedoflebi Ta-vianT samefos saxeliT iwodebian.

_ swored egre iqneba, _ daeTanxma mRvdeli _ Seni batonis colis SerTvaze arxeinad iyav. mTels Cex mWvermetyvelebas movixmareb, rom am princesis SerTvaze daviTanxmo.

sanCo mRvdlis dapirebiT metad kmayofili darCa: xolo mRvdeli imaze iyo gaocebuli, Tu raindis gadareva mis saWurvelmtvirTvelsac rarigad gadasdeboda da rogor darwmunebuliyo, rom misi batoni adre iqneba Tu gvian, imperatori gaxde-boda.

amasobaSi doroTea mRvdlis jorze Sejda, dalaqma xaris kudi gaikeTa wverad da sanCom brZaneba miiRo gaZRoloda da don kixotTan mieyvana isini, magram aramc da aramc don kiotTan ar wamoscdenoda, rom mRvdelsa da dalaqs icnobda igi. daarwmunes, rom mxolod aseTi TavdaWeriT SeiZleboda don kixoti imperatori gamxdariyo. mRvdeli da vardenio imaT ar wayvnen kardenios efifqeboda don kixotis masTan amaswinandeli Cxubi ar gaxseneboda, mRvdeli kidev iq wasvlas jerjerobiT zedmetad Tvlida. amaT doroTea, sanCo da dalaqi win gaistumres da Tvi-Ton nel-nela qveiTad ukan mihyvnen. gza-gza mRvdelma saWirod dainaxa doroTesTvis cota ram darigeba mieca, Tu rogor moqceuliyo, magram qalma daamSvida da daarwmuna, rom yvelafers ise aasrulebda, rogorc aseT SemTxvevebSi saraindo romanebSi iyo aRwerili. milis sami meoTxedi gaiares da bolos kldeebs Sua erT viwro gasavalSi don kixots miadgnen: tanisamosi ukve Caecva, magram iaraRi jer ar aesxa. doroTeam rom dainaxa da sanCo pansas-ganac Seityo, rom swored es iyo don kixoti, maSinve maTraxi gadaartya Tavis be-daurs, dawinaurda. dalaqic Tavis wveriT ukan mihyva. rainds rom miuaxlovdnen, cru saWurvelmtvirTveli ucbaT joridan Camoxta, doroTeasTan miirbina da joridan unda Camoeyvana, magram qali, mis dauxmareblad marjved Camoxta Zirs, mere don kiotTan mivida, win dauCoqa da, Tumca don kixoti bevrs ecada fexze wamoeyenebina, mainc ase daCoqilma uTxra;

_ ar wamovdgebi, hoi, mamaco, gmirTa gmiro raindo, vidre Tqveni gulkeTilo-biTa da vaJkacobiT ar gamabednierebT da im saqmes ar CaidenT, romelic Tqvens didebas aRamaRlebs, mfarvelobas gauwevs da anugeSebs qalwuls, egoden Seu-racxyofils, rom misi msgavsis mowme jer mze ara yofila. Tu marTalia, rom Tqveni uZleveli mklavis simamace Tqvengan moxveWil ukvdav didebas eTanasworeba, maSin Tqveni movaleobaa xeli gauwodoT ubedurs, Tqveni didebuli saxelis brwyin-valebiT moxibluli Soreuli qveynidan Svelis saTxovnelad rom mosula.

_ mSveniero da patiosano sefeqalo, _ miugo do kixotma, _ vidre daCoqili iqnebiT, me arc Tqveni ubedurebis ambebs mogismenT da arc pasuxs mogcemT.

_ xolo me ar avdgebi, _ ganagrZo nawyeni xmiT princesam, _ vidre sityvas ar momcemT, rom rasac gTxovT, SemisrulebT.

_ gaZlevT sityvas da gpirdebiT, _ uTxra don kixotma, _ Tu iseTs aras mTxovT, rom saziano iyos Cemi mefisTvis, Cemi qveynisTvis da kidev misTvis, visac Cemi gulisa da Tavisuflebis gasaRebi xelT uWiravs.

_ iseTs irasa gTxovT, _ miugo ubedurma princesam, _ rom yvela imisaTvis raca TqviT, mavnebeli da sawinaaRmdego iyos.

am dros sanCo mivida da don kixots CauCurCula: _ RmerTsa vficav, batono, Tamamad SegiZliaT saTxovris asruleba aRuTqvaT,

sul ubralo saqmea, erTi viRac umaqnisi devis mokvla ki mogindebaT, sxva araferi:

185

Page 186: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

es sabralo mandilosani, Tqven rom am ubralo samsaxurma gTxovT, ukeTilSobilesi princesa mikomikonia, eTiopiis qveyanaSi mdebare didi mikomikonis samedis ded-ofali.

_ vinc unda iyos. _ miugo don kixotma, _ me marto imas vizam, rasac Cemi rainduli movaleoba da Cemi sindisi mibrZanebs.

mere devnil qals miubrunda da uTxra:_ gTxovT, mSveniero mandilosano, fexze wamodgeT, aRTqmas gaZlevT, ag-

isruloT, rasac mTxovT._ maS Tu egrea, _ SesTxova princesam, _ sulgrZelo raindo, gTxovT axlave

wamomyveT, sadac wagiyvanT: magram piroba ki unda damidoT, rom vidre Cems moRalates magiers ar gadauxdiT, romelmac RvTiuri da kacobrivi kanonebi gaqela da samefo wamarTva, im droS sxva fTeraks ar gamoekidoT.

_ vimeoreb, rom pirobas gaZlevT, - uTxra don kixotma, _ da amasTanave gTxovT, amave wamidan Tqveni mtanjveli mwuxareba gaiqarvoT da damWknari imedi kvlav gaicocxloT. RvTisa da Cemi marjvenis SemweobiT Tqvens saxelmwifos Cqara CaibarebT, da dasTrgunavT ra mters, winaparTa saxelovan taxtze dajdebiT. maS, dauyovnebliv davadgeT gzas, radgan amboben, dagvianebas xifaTi mosde-vso.

mTxovnelma qalwuma don kixotisTvis xelze kocna moisurva, magram zrdil-ima da Tavazianma raindma es metad iuara. piriqiT, TviTon wamoayena qali, mowiwebiT eambora xelze, da sanCos ubrZana rosinantisTvis mosarTavebi moeWira da dauyovnebliv iaraRi moerTmia.

sanCom Tavis batonis brZaneba aasrula, rosinanti moamzada, mere muxi-dan nadavlis msgavsad Camokidebuli don kixotis iardi CamoiRo da rainds mi-arTva. Tavi rom mTlad mokazmuli dainana, don kixotma xmamaRla daiZaxa:

_ axla, RvTis SemweobiT, am sefe qalis daxmarebas SevudgebiT.am xnis ganmavlobaSi dalaqi isev daCoqili iyo, sicils Zlivs imagrebda da Tan

wveri xeliT eWira, rom ar gamovardnoda. xolo, rodesac don kixotma ara Tu saWiro aRTqma daudva doroeas, aramed im aRTqmis asasruleblad mzad iyo gzas gasdgo-moda, maSin dalaqi fexze wamodga, wveris Werisagan moclili meore xeli doroTeas mohkida da raindis daxmarebiT jorze Sesva; Semdeg don kixoti rosinantze Sejda, da dlaqi Tavis jorze. marto sanCos ergo isev fexiT CanCali. ramac Tavisa dakarguli viri erTxel kadev moagona da gulidan Rrma oxvra amoaSvebina. magram amjer-obaze, cota ar iyos, es dardi nakleb awuxebda, radgan fiqrobda, rom mi batoni axla swored namdvil gzas daadga saimperatoro taxtamdis misasvlelad: sruliad ar eWvneulobda, rom don kixoti princesas SeirTavda da, sul cota, mikomakonis mefed mainc gaxdeboda. mas axla is TuRa awuxebda, rom misi batonis momavali samefo zangTa qveyanaSi mdebareobda da yvela misi vasali Savkaniani iqneboda, agram saWurvelmtvirTveliseburma mkvircxlma fantaziam es dardic Cqara gauqarva: `ra menaRvleba, Tu ymebad Savkaniani zangebi meyolebao, Sesaqce-varad xom ar mindao, _ fiqrobda is; _ aq espaneTSi gadmoviyvan da sul wminda bajaRloebze gavcvli, im fulebiT CemTvis mamuls SeviZen da im mamulSi danar-Cens Cems dReebs uzrunvelad gavatarebo. ara da marTla, ra iseTi briyvi me var, an suleli _ ocdaaTi an aTi aTasi vasalis gayidva advilad ver movaxerxo! didpatari-anad gavasaReb, patara var Tu didi, is ki vici, Cexi saqmeebi rogor movawyo: advilad mteri momikvdes, advilad me is Savi xalxi Cems jibeSi TeTr an yviTel-yviTel eskudoebad gadavaqcio, Tunda eSmakis gulzedac uSaveso iyos. axla erTi ki xelSi Camigdon is xalxi da maSin naxaven, ra biWica var, doylapiasaviT gulxeldakrefili

186

Page 187: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ki ar davjdebio~. am saamo fiqrebiT garTuli sanCo qveiTi siarulisagan fexebis gaWirvebas veRara grZnobda.

kardenio da mRvdeli am ambavs buCqebidan ucqerdnen da ar icodnen, don kixotis momyol jgufs rogor Sehyridnen. gamWriaxi gonebis patronma SRvdelma Cqara moifiqra, am gaWirvebidan rogor gamosuliyvnen. Tavisi sagzao makratliT kardenios marjved wveri mohkriWa. Tavisi JRali mosasxami wamoasxa da Savi sayelo gaukeTa, TviTon ki marto kamzolisa da Sarvlis amara darCa. am morTu-lobam ise Sescvala kardenio, rom TviTonac ver icnobda Tavis Tavs, sarkeSi rom Caexeda. sanam isini ase ewyobodnen, cxenosnebma ukve gaaswres da dawinau-rdner. magram isini wavidnen da don kixotsa da mis mgzavrebze adre Saragzaze gavidnen, radgan amaT dawinaurebas, Tumca ukanac iyvnen CamorCenilebi, ise ar uSlida oRroCoRro gza, kldeebi da Sambnari, rogorc cxeniT mosiaruleTaTvis iyo gasaWiri da Semaferxebeli. amgvarad isini gamovidnen xeobidan da vakes daadg-nen, xolo, roca Sors don kixoti da misi Tanamgzavrebi gamoCndnen, mTebis gamosasvlelSi kardenio da mRvdeli Sedgnen. mRvdelma rom don kixoti dainaxa, daSterebiT dauwyo cqera, Semdeg viTom icno raindi, da xelebgaSlili misken gae-qana.

_ o, ra bednier saaTSi SegvxvdiT, _ rac Zali da Rone hqonda Sehyvira man _ mivesalmebi raindobis sarkes, Cems saTno da keTil Tanamemamules don kixot lamanCels, yvavils mSvenierebisas, mwuxareTa Semwes da mfarvels da mogzauri raindobis kvitesencias!

amas ambobda da Tan marcxena barZayze xelmoxveuli miyveboda don kixots; xolo is gaocebuli usmenda da dakvirvebiT ucqeroda mRvdels, radgan ver gaego, vin iyo, ase rom gadaekida; bolos kargad daacqerda da Tavisi megobari li-cenciati icno. am aremareSi mis Sexvedras sul ar moeloda; ficxlav cxenidan Camosvla daapira, magram mRvdelma ar gauSva igi. maSin don kixotma uTxra:

_ senior licenciato, neba miboZeT ise moviqce, rogorc rigia, rodesac Tqveni maRalRirseba fexiT mobrZandebiT, cxeniT siaruli ar Semferis.

_ ara da ara, arasgziT ar vizam magas, _ SeekamaTa mRvdeli, _ cxenze mj-dari SeefeTebiT udides saSiSroebaTa da CaidenT saxelovan saqmeTa, romelTa ms-gavsi Cvens droSi jer ar momxdara. amitomac cxenzeve darCiT, Tqveno didebav. xolo me uRirs xucess neba miboZeT am Tqvens mxleblebSi romelsame jors ukan Semovjde; ise warmovidgen, viTomc pegasze vzivar, an im velur cxenze, mavri musaraki rom mgzavrobda, aqamdis sulemis uzarmazar mTaze did qalaq kom-plutis axlos, mojadoebuls rom Zinavs.

_ amaze ar mifiqria, senior licenciato, _ miugo don kixotma, _ darwmunebuli var, qalbatoni princesa Cemi siyvarulis gulisaTvis Tavis saWurvelmtvirTvels ubrZanebs jori Tqven dagiTmoT da TviTon ukan SemogajdeT, Tuki is sabralo jori gauZlebs da misi xvedri ori kacis zidva yofila.

_ rasakvirvelia, gauZlebs, _ miugo princesam, _ magram Cems saWurvelmtvirTvels magis brZaneba ara sWiria. Cems sasaxleSi iseTi wvrTna aqvs miRebuli, is imdenad Tavaziania da zrdili, rom arasodes ar ikadrebs sasuliero piri qveiTad midiodes, rodesac SeuZlia jori SesTavazos.

_ savsebiT sworia, _ daatana dalaqma.wamsve joridan Camoxta da mRvdels miarTva; isic uaris uTqmelad zed Se-

jda. samwuxarod es jori naqiravebi iyo da amitomac kargi naxedni ar iyo, ris gamoc, dalaqma rom ukan Semojdoma daapira, iseTi tyupi wixli gaiqnia, rom, Tu baton nikolas TavSi an mucelSi moxvedroda, ueWvelia, dalaqi don kixotis qveynad

187

Page 188: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mosvlas SeaCvenebda. Tumca didi marcxi ar mosvlia, magram am wixlis gaqnevisagan mainc lazaTianad daeca da yvelaze uaresi is mouvida, rom wveri daaviwyda, rac am dacemis dros movarda. es rom SeniSna, ukeTesi vera moigona-ra, maSinve saxeze xelebi miifara da vai-vais Zaxili daiwyo, viTomda jorma yvela kbili Camamtvriao. don kixotma rom dacemuli saWurvelmtvirTvelis axlos miwaze davardnili wveri dainaxa, uxorco da usisxlo, gakvirvebiT SesZaxa:

_ ai, didi saswauli! RmerTs geficebiT, am kacs ise sakvirvelad moaglija jorma wveri, TiTqos daniT moasxipao!

mRvdelma ra dainaxa, saqme saxifaTod motrialda da misi ganzraxuli saqme ifuSeboda, maSinve miirbina, wveri aiRo da nikolass miutana, isev Zirs rom egdo da kvnesoda. dalaqis Tavi muxlebze daido, wveri xelad gaukeTa, Seukra da Tanac raRac sityvebs butbutebda, viTomda iseTi saocari Zalis mqones, rogorc damswreebs eubneboda, rom am SelocviT yvela wveris xelad wazrda SeeZlo. mar-Tic nikolass moSorda Tu ara, cru saWurvelmtvirTveli uwindeliviT saRsalamaTi da wverosani Seiqna. aseTma swrafma gankurnebam don kixoti gioca da mRvdels Tx-ova, rodisme moclil dros is saocari locva eswavlebina misTvis; misi azriT am Se-locvas ara Tu marto wveris waxrda SeeZlo Tavis alags, aramed ufro meti Zalis mqonec unda yofiliyo. imitom, rom rodesac wveri moeglijeba kacs, maSin loyebic uziandeba, maSasadame, yvela is, rac erTs gankurnavs, meoris ganmkurnavic unda iyoso.

_ savsebiT sworia, _ miugo mRvdelma da aRuTqva, pirvelsave marjve SemTxvevaSi gaswavli am Selocvaso.

am xifaTis Semdeg gadawyvites, mRvdeli marto Semjdariyo jorze da mere xan kardenios dauTmobda am jors da xan dalaqs, vidre fundukamde mividodnen, iqidan oriode milis siSorezeRa rom iyo. amgvarad mTeli jgufi orad gaiyo _ cxenos-nebad da qveTebad: don kixoti, mRvdeli da princesa cxenebiT midiodnen, dalaqi, sanCo da kardenio qveiTad miCanCalebdnen. don koxotma uTxra doroTeas:

_ axla Tqveno umaRlesobav, qalbatono, saiTac gsurT, wamiZexiT.princesas jer pasuxi ar mieca don kiotisaTvis, rom mRvdelma hkiTxa:_ romel samefoSi apirebT Cvens wayvanas, Tqveno brwyinvalebav?

mikomikonis samefoSi xom ara? mgonia, ase unda iyos, Tu samefoebisa rame gamegeba.

doroTea mixvda, risTvisac iyo es kiTxva da saCqarod upasuxa:_ diax, Cemo batono, Cemi gza am samefosaken miemarTeba. _ Tu egrea, maS Cvens sofelze gvidevs gza, _ ganagrZo mRvdelma, _ iqidan

karTagens waxvalT da iq, RvTis SewevniT, gemSi CasxdebiT; Cemi fiqriT, Tu zRva damSvidebuli iqneba, zurgis qarma giberaT da tarosic kargi dagidgaT, cxra wlis Semdeg im alags miaRwevT, saidanac meonis anu meotiis tbas dainaxavT, iqidan ki Tqveni umaRlesobis samefo sul asi dRis savalzeRaa.

_ mgonia, cota cdebiT, Cemo batono, _ miugo princesam: _ or weliwadze meti ar ar, rac Cemi samefodan wamovel; zRviT ise viare, rom pirqari ara yofila da tarosic xels ar miwyobda, da mainc am mokle xanSi vpove raindi don kixoti lamanCeli, visi didebis zarmac Cemi smena ganmexa _ espaneTis miwa-wyalze davdgi Tu ara fexi umagaliTo RvawlTa ambebma maiZules es raindi momenaxa, Cemi Tavi da Cemi marTali saqme misi mamacobisa da Zalumi marjvenisTvis mi-mendo.

_ kmara, kmara, princesa, _ daiZaxa don kixotma; _ magdens qebas Tavi anebeT, yovelgvari pirferobis mteri var, Tumc Tqveni sityvebi pirferoba rodia,

188

Page 189: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mainc qebis sityvebi ubiwo yurebSi usiamovnod JReren. mxolod erTs mo-gaxsenebT, qalbatono mamaci var Tu ara, Cemi sicocxlis dasasrulamde samsaxurs gagiwevT im simamacis raodenobiT, ris patronic var. Tqveni gulisaTvis sicocxlesac ar daviSureb, magram amis droc kidev mova, amiT gavaTavoT axla ki imis Sety-oba minda, batoni licenciati aq ram moiyvana, marto, umsaxurod da masTan ase ubralod Cacmuli. yvelaferi es Zlier makvirvebs.

_ magis pasuxs mokled mogaxsenebT, _ daiwyo mRvdelma. _ me da Cveni saerTo megobari dalaqi nikolasi sevilias mivdiodiT karga blomad fulis misaRebad, _ ase samoci aTasi peso iqneboda, arc Tu ise umniSvnelo Tanxaa. es fuli erT Cems naTesavs gamoegzavna, am ramdenime wlis winaT rom indoeTs wavida. da ai, roca guSin am midamoebSi gavla mogvixda, oTxi avazaki dagveca da sul erTianad gagvZarcves, ase gasinjeT, wverebic ki mogvtaces, ase rom dalaqi iZulebuli Seiqna yalbi wveri gaekeTebina; ai es batoni ki (kardenioze uCvena) mTlad gaatitvles. magram yvelaze gasaocari da sayuradRebo ki is aris, rom, amboben, viTomc isini katorRelni iyvnen, viRac ucnauri mamaci kacisagan gaTavisuflebulni; is viRac arc komisars Sepuebia, arc im tusaRebis badrags. yvelani TavTavisTvis gauSvia. is viRaca yofila, albaT Wkuaze Semcdari iyo an im tusaRebiviT aramzada da boroti, urigo da usindiso; Torem aba mgels cxvris faraSi rogor SeuSvebda, an melas saqaTmeSi da an onavars _ futkris skaSi. man xom amiT marTlmsajulebi gaqela da Seuracxyofa miayena, Tavis kadnier baton mefes win aRudga, raki brZnuli brZanebebi ugulebelhyo, galerebs, vimeoreb, saWiro muSa mostaca da karga xans gansvenebaSi myofi santa hermandada SeaSfoTa. erTi sityviT, iseTi saqme ganizraxa, rom amiT Tavis sulic daRupa da xorcsac ara argo-ra.

unda vTqvaT, rom mRvdelsa da dalaqs sanCosagan hqondaT ukve naam-bobi tusaRebTan momxdari faTeraki, romlidanac didebiT mosili gamovida misi ba-toni da mRvdelma amitomac daiwyo gangeb laparaki, undoda gaego, ra pasuxs miscemda don kixoti. mRvdlis yvela sityvaze sabralo rainds saxe ecvleboda da ki ver bedavda eTqva, rom igi TviTon iyo galeraze gagzavnilTa gamaTavisuflebeli.

_ ai amgvarma vaJbatonebma gagvZarcves guSin da aRara SegvarCines-ra, _ daamTavra mRvdelma. _ mainc yovladmowyale ufalma apatios, vinc maT damsaxurebuli sasjelis gadaxda dauSala.

Tav i XXX

romelic mogviTxrobs mSvenier doroTeas maxvilgonierebas da agreTve mraval sxva Cveulebriv da TavSesaqcevar ambebs

mRvdels jer laparakic ki ar daesrulebia, rom sanCom wamoiZaxa:_ iciT, mamao batono, is vin iyo, egre rom gamoiCina Tavi? TviTon Cemi ba-

toni brZandeboda! Tumca maSinve vTxove, moifiqreT, ras CadixarT-meTqi; isic vuTxar amao patiosnebas, rom cudkacobisa da udidesi borotmoqmedebisaTvis galeraze gagzavnili avazakebis gaTavisufleba didi codva da sulis wawymeda aris-meTqi.

_ regveno! _ dauyvira don kixotma _ mogzauri raindebi, rodesac Saragzaze Seeyrebian ubedurT, damcirebulT da SeborkilT, gana movaleni arian ikiTxon, rad SeuyriaT imaTTvis borkili: kargi kacobisaTvis, Tu cudi kacobisaTvis? raindis saqme isaa, imaT uSvelos, yuradReba marto maTs ubedurebas miapyras da ara maTs

189

Page 190: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

danaSauls. ubedurebi Semxvdnen erT jaWvze krialosaniviT, an fardulis mZivebiviT erTmaneTze gadabmulni da isa vqen, rac unda meqna, viTarca rainds, xolo Semdeg ra moxdeboda, ras davsdev. da vinc amis winaaRmdegs metyvis rasme (pativcemul baton licenciats garda, romlis sasuliero xarisxs did pativsa vdeb), mas vupasuxeb, rom raindis movaleobisa ara gaegeba-ra, is tyuis, rogorc ukanaskneli xepre da aramzada da amas davumtkiceb kidec xmliT, Tund SubiT, qveiTi, gind cxenze mjdari, anu ise, rogorc TviTon moisurvebs.

es rom Tqva, don kixoti unagirze gasworda da CaCqani Tvalebamde Camoifxata. mambrinis CaCqnad miCneul sadalaqo Tass ki axla igi unagiris tax-taze Cakruls atarebda im drois molodinSi, rom marjve SemTxvevaSi gaesworebina im zianisagan, misganve gaTavisuflebuli sagalere avazakebis uxeSma xelebma rom miayenes.

gonierma da xerxianma doroTeam, icoda ra, rom don kixoti Wkua Seryeuli iyo da sanCo pansas garda yvelani mas dascinodnen, laparakSi Careva moiwadina da ase uTxra gulmosul don kixots:

_ keTilSobilo raindo, gTxovT aRTqma ar daiviwyoT, rom dromdis araviTar br-ZolaSi ar CaereviT, rac unda saWirodac dainaxoT. damSviddiT, daiokeT Tqveni mrisxaneba, da darwmunebuli iyaviT, batonma licenciata rom icodes, ra Zalo-vanma xelma gaaTavisufla is damnaSaveni, maSin igi TavisTa bageTa samkec du-milis beWeds daasvamda da imas arCevda, umal samjer ekvnita enaze, vidre Tqveni mowyalebisaTvis usiamovno erTi sityva mainc warmoeTqva.

_ RmerTsa vficav, rom es marTalia. _ wamoiZaxa mRvdelma, _ umal ulvaSs moviglejdi da amgvar saqmes ki ar Cavidendi.

_ vdumvar, Cemo patiosano sefeqalo! _ miugo don kixotma, _ am samarTlians risxvas, Cems gulSi rom aRigzno, Cavaqrob da im dromde viqnebi mSvidi da wynari, vidre Tqvenda mocemul aRTqmas ar Sevasruleb. magram ki gTxovT, Tu TqvenTvis samZimo arñiqneba, mibrZanoT: ra gvaria Tqveni ubedureba da is ra xalxia, romelsac Tqvens gamo magieri unda gadavuxado? ro-gori da ramdenni arian isini, romelTac Tavs unda daatydes Cemi samariliani da Rirseuli SurisZieba?

_ yvelafers siamovnebiT giambobT, _ upasuxa doroTeam, _ Tu ki Cemi grZeli da vrceli ubedurebis ambavi Tavs ar SegawyenT.

_ ra brZanebaa, sulac ar Svmawyens, Cemo qalbatono! _ miugo don kixotma.

_ maS Tu asea, gTxovT yuradRebiT momisminoT, _ uTxra doroTeam. rogorc ki es sityvebi warmoTqva, am dros kardenio da dalaqi doroTeas

gverdiT amoudgnen, rom kargad moesminaT, Tu Tavis mogonil ambavs rogor mouTxrobda don kixots. batoniviT motyuebuli sanCoc ase moiqca. qali unagirze gasworda, xmisamosawmendad Caaxvela da Tamamad da Snoianad ase daiwyo:

_ Tavdapirvelad, batonebo, unda mogaxsenoT, rom me mqvia...magram Sedga, radgan daaviwyda, mRvdelma ra saxeli daarqva bedze

mRvdeli Cqara mixvda qalis gaWirvebas, maSinve mieSvela da uTxra:_ Cven rodi gvikvirs, Tqveno umaRlesobav, rom Tqveni ubeduri ambis

gaxsenebaze mRelvareba gemarTebaT... ubedureba Tavis msxverpls xSirad mexsierebas arTmevs; xSirad moxdeba, rom sakuTar saxelsac ki aviwyebinebs, ro-gorc axla, Tu ara vcdebi, Tqven mogividaT da gonebidan gadagivardaT, rom Tqven princesa mikomikoni gqviaT, rogorc mikomikonis samefos kanonier memkvidres. axla, Tqveno umaRlesobav, am mogonebis Semdeg, egeb ukeT gaixsenoT Tqveni

190

Page 191: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mwuxarebis ambavi, CvenTvis rom unda geambnaT._ Tqven namdvili simarTle brZaneT, _ miugo doroTeam, _ magram axla

arafris mogoneba ar dagWirdebaT, TviTonac SemiZlia Tqvens dauxmareblad bolomdis giamboT Cemi utyuari istoria.

_ mefe mamaCemi, romelsac erqva tinakrio brZeni, misnobis mecnieri iyo. am mecnierebis SemweobiT man aRmoaCina, rom dedaCemi dedofali xaramilia, imaze win mokvdeboda, magram mamac mas ukan didxans ver icocxlebda da Tavis Semdeg mTlad oblad damtovebda. es kidev ise Zalian arñawuxebda, rogorc meore aRmoCenam Seawuxa: man danamdvilebiT gaigo, rom Cvens samefosTan axlo mdebare did kunZulze imyofobda erTi saSineli devi pandavilando mZvin-vareTvala (yvelasaTvis cnobilia, rom Tumca Tvalebi sworad da rigze esxda, _ elamiviT ganze icqareboda da amas mzakvruli ganzraxviT Cadioda, rom yve-lasaTvis SiSis zari daeca). da ai, mamaCemma gaigo, rom is saSineli devi Cemi mSoblebis sikvdilis Semdeg uTvalavi jariT daecemoda Cems samefos, yvelafers wamarTmevda, erT mcire sofelsac arñdamitovebda, sadac TavSefarebas Sev-Zlebdi. sruli aklebisa da ganadgurebisagan mxolod misi qmrad SerTva damixs-nida. raki winaswarve icoda, rom me mas colad ar gavyvebodi, _ arc Tu cdeboda, arasodes arcerTi devis SerTva fiqradac ar momsvlia, _ mamam mibrZana, roca mokvdeboda da pandafilando Cems samefos Semoeseoda, misTvis winaaRmde-goba ar gamewia, Cemi samefo Cemi nebiT dameTmo misTvis da amiT Cemi Tavic sikvdilisagan gadamerCina da Cemi qveSevrdomnic daRupvas amecdina, radgan am goliaTo qajuri Zalis winaaRmdegoba CemTvis srulebiT SeuZlebeli iyo. amas-Tanave Cemi mSoblebis survili iyo, Cems samefos rom davutevebdi, ramdenime erTguli kariskacis TanxlebiT espaneTSi wavsuliyavi da, misi winaswarmetyvelobiT, iq erTi mogzauri raindisagan momecemoda Semweoba; im dros is raindi mTels samefoSi metad saxelganTqmuli iqneboda, saxelic miTxra, da Tu mexsiereba ar mRalatobs, mgoni, ase unda iyos; don asoci Tu don xivoti...

_ don kixoti, qalbatono, _ gaawyvetina sanCom pansam, _ anu sxvanairad _ mwuxare saxis raindi.

_ swored, swored egre Tqva, _ miatana doroTeam, _ mamaCemi ambobda, is raindi maRali tanisaao, gamxdar-gamxdario da marcxena beWs qveS, an sadme axlos im alagebSi, muqi xali aqvs, Roris jagris msgavsi balnianio.

es rom gaigona don kixotma, mswrafl dauZaxa Tavis saWurvelmtvirTvels:_ aba, erTi aqeT modi, Zmobilo sanCo, da tanT gaxda miSvele, minda davr-

wmunde, swored is raindi var, im brZen mefes rom uwinaswarmetyeelnia?_ tanT gaxda rad gindaT, _ hkiTxa doroTeam._ minda Sevityo, is xali maqvs Tu ara, mamaTqvens rom uTqvams, _ miugo

don kixotma._ magisaTvis tanT gaxda ra saWiroa, _ uTxra sanCom, _ me vici, rom egeTi

xali Sig beWebs Sua gaqvT; eg Turme didi Ronis niSania._ egeca kmara, _ Tqva doroTeam: _ keTil megobrobaSi aseTi wvrilmani sis-

wore ra saWiroa? niSani gind beWze yofila, gaxda zurgze, sul erTia, oRond ki iyos. yvelafridan Cans, rom keTil mamaCems igi raindi gamoucvnia, mec ar Sevmcdar-var da baton don kixotSi vipove igi. ueWvelia, mamaCemma swored amaze miTxra; amis saxis niSnebi srulebiT eTanxmebian im did saxels, ara marto es-paneTSi, aramed mTels lamanCaSic rom mouxveWia. amas garda gemidan gad-movel Tu ara osunSi, maSinve amis didebul Rvawlze laparaki momesma da gulma TiTqos maSinve miTxra, vinc unda momeZebna.

191

Page 192: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ erTi es mibrZaneT, Cemo qalbatono, osunSi rogor gadmoxvidodiT gemi-dan. osuni, mgonia zRvispira qalaqi ar aris? _ uTxra don kixotma.

doroTeas ar daacada mRvdelma, laparakSi Caeria da upasuxa:_ qalbaton princesas, ueWvelia, is undoda eTqva, malagaSi rom gemidan

gadmovida, Tqveni Rvawlis ambebi pirvelad qalaq osunSi gaigo._ diax, diax, swored eg unda meTqva, _ daatana doroTeam._ cxadia, rom egre unda yofiliyo, _ SeniSna mRvdelma. _ axla, Tqveno

umaRlesobav, SegiZliaT Tqveni ambavi ganagrZoT._ Cemi ambavi kidec gavaTave, _ Tqva doroTeam, isRa SemiZlia davumato,

rom raindi don kixotis Sexvedra didi bednierebaa CemTvis. misi meoxebiT Cems Tavs kvalad Cems samefos mefed da mflobelad vxedav, imitom, rom sulgrZelma raindma Cemi wamoyola ukve aRmiTqva. waviyvan mas pandafilando mZvin-vareTvalas winaaRmdeg, raTa igi devi daamxos da, rac im veragma RvTiuri da ka-cobrivi kanonebis gaqelviT warmtaca, ukanve damibrunos. daamxobs kidec, ro-gorc brZeni mamaCemis tinakrios winaswarmetyvelebaSia naTqvami; es winaswarmetyveleba mas Tavis wignSi aqvs berZnulad Tu qaldeurad dawerili, _ kargad ar vici, radgan maTi wakiTxva ar SemiSlia, magram iq asea aRniSnuli: Tu raindi im goliaTze gamarjvebis Semdeg Cems colad SerTvas moindomebs, misi survili uaris uTqmelad unda Sevasrulo da viT Cemi Tavi, ise samefoc mis mflo-belobas unda gadavce.

_ aba ras ityvi amaze. Cemo megobaro sanCo, _ waitrabaxa don kixotma; _ an iqneb vera xedav, rac Sen Tvalwin xdeba? axlac ityvi, samefo ara gaqvs, rom vimefoTo, da arc sacole ara gvyavs, rom SevirToTo?

_ RmerTmani sworia! _ Sehyvira sanCom. _ Cems wversa vficav, suleli iqnebiT, Tu im pandailados kisers ar mougrexT. mag Tqven xmals Sig gulSi ar gauyriT da am qalbatonsac colad ar SeirTavT! aba ras brZanebT? aseTi dedofali gverdiTa myavdes da kidev sxva rame veZebo? gana cudi dedofalia? netav aseTe-bad miqcia Cemi sawolis yvela rwyili!

es rom Tqva gadametebuli aRtacebisagan orjer Sexta, mere doroTeas jor-Tan miirbina, daayena igi, win dauCoqa da emudareboda, neba mieca Tavisi mo-mavali dedoflisa da mbrZanebelisaTvis xelze ekocna. vis ar gaecineboda batonis aseT sisulelesa da msaxuris gulubryvilobaze! magram doroTeam xeli gauwoda sanCos da dahpirda, ra wams RmerTi uSvelo da da eTiopiis samefos mflobeli Seiqneboda, sanCosac maSinve didkacobas mianiWebda. sanCom madlobis gadaxda iseTi sityvebiT dauwyo, rom yvelani xelaxlad gaacina.

_ Cemi utyuari ambavi aseTia, batonebo, _ ganagrZo doroTeam _ isRa dam-rCenia, mogaxsenoT, rom mTeli Cemi amalidan, rac Cems samefodan gamomyva, esRa damrCa, Cemi keTili didwvera saWurvelmtvirTveli; danarCenebi saSineli qariSxlis dros zRvaSi daiRupnen swored maSin, roca navsadgurs mivataneT. me da es Cemi erTguli msaxuri vai-vaglaxiT or ficarze SevrCiT da raRac saswauliT napirze gamoviriyebiT. magram ra? mTeli Cemi sicocxle ganuwyveteli saswaulia da saidumloebani, _ ueWvelia, amas TviTon Tqvenc SeniSnavdiT. da Tu xandaxan areulad vlaparakob, es imitom momdis, rom metismetma gamudmebulma tanj-vam da araCveulebrivma gansacdelma, rogorc am Cemi ambavis dasawyisSi ukve pativcemulma licenciama SeniSna, goneba gamomacala...

_ me Cemis mxriT dagarwmunebT, maRal keTilSobilo da mamaco qalbatono, _ ganucxada don kixotma, _ rom veraviTari ubedureba, rac unda saSineli da ar gagonilic iyos, gonebas mainc ver wamarTmevs, vidre Tqven samsaxurad viqm-

192

Page 193: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nebi! Cems aRTqmas kvlavad gagimeorebT da geficebiT, qveynierebis sazRvramde waamogyveT, vidre Tqvens verag mters ar Sevxvdebi da RvTiasa da Cemi marjvenis imediT am maxviliT mis geslian Tavs ar gavagdebineb, Tumca ki am maxvilis sikeTes verc ki davikvexni, radgan Cemi sakuTari xmali xines du pasa-montem gamomtaca.

ukanaskneli sityvebi don kixotma wailuRluRa da mere xmamaRla ganagrZo:_ rodesac im devs Tavs movkveT da Tqvens samefo taxtze mSvidad agiy-

vanT, maSin sruli Tavisufleba mogecemaT Tqveni Tavi ise ganagoT, rogorc Tqveni neba iqneba; imitom, rom vidre Cemi neba SeboWilia, guli tyveobaSia, mexsiereba dazafruli da azric damonebulia, im... sxvas aRar vityvi... im dromde, princesa, colis SerTvis fiqri ver gamivlis, TviTon frinveli feniqsis SerTvac rom Se-momTavazos vinmem.

don kixotis am ukanasknelma sityvebma colis SerTvis Sesaxeb sanCo ise gaakvirva da gaamwara, rom brazmoreulma Tavi veRar Seikava da Sehyvira:

_ RmerTsa vficav, batono raindo don kixoto, Tqvens Wkuaze ara brZandebiT! gagonila aseTi didebuli princesis SerTvaze kacma iyoymanos da uari Tqvas? nuTu ggoniaT, bedi yovelTvis gamogigzavniT aseT iRblian faTerakebs, rogorc es axlan-delia? gana Tqveni mijnuri dulsinea am qalbatonze lamazia? rasakvirvelia, ara! is xom princesas naxevradac ara Rirs. Tund davificeb, is xom imis Rirsi ar aris, amas fexsacmelsa pxdides? Tu ase ganagrZeT, ra imedi unda mqondes, rom Tqvengan aRTqmul sagrafos male miviReb, Tu yurZenSi margalitis Zebnas gamoudeqiT. aba, rasakvirvelia! _ SeirTeT, batono raindo, yvela eSmaks geficebiT, SeirTeT, da is samefo aiReT, TjvisTavad rom xelSi muqTad givardebaT; da mefed rom gaxdebiT, mec nu damiviwyebT, markizoba momeciT anu gubernatoroba... sxva yvelaferi eSmakebsac wauRia.

don kixotma Tavis gulisvard dulsineas augi da gaTaTxa rom gaigona, aseTi Seuracxyofa veRar aitana. xmaamouRebliv aiqnia Subi da ori iseTi sdruza sanCos, rom iqve gaSxlarTa, da doroTeas rom ar daekivla don kiotisaTvis, SesdeqiTo, swored iqve suls gaacxebinebda.

_ sulmdabalo yeyeCo. _ ramdenime xnis Semdeg uTxra man sanCos. _ nuTu ggoniaT, rom yovelTvis uvneblad CagivliT CemTvis aseTi kvantis gamodeba? nuTu me da Tqven imis meti saqme aRara gvaqvs, rom Tqven mudam TavxedobdeT, saqmes aSavebdeT da me yovelTvis gapatioT? amas nu ifiqrebT, SeCvenebulo aramzadav, aramzadav-meTqi, imitom, rom ubadlo dulsineas zraxva da upatiurad xseneba gabedeT. gana jer ar iciT, lenCo, umaqniso, briyvo, rom am marjvenas Tu is qali ar asuldgmulebdes, baRlinjos gaWyletis Ronec ar meqneboda! aba erTi es miTxariT, gvelis eniano gaiZverav, Tqvens WkuaSi es samefo vin daipyro, devs Tavi vin mohkveTa da TviTon Tqvenc markizad vin gagxadaT (yvela es xom Ses-rulebul saqmed SeiZleba CavTvaloT), _ vina, Tu ar dulsineas Zalam, didi saqmee-bis iaraRad rom Cemi marjvena airCia? igia, brZolisTvis rom maqezebs da Zlevas maniWebs, is aris Cemi macocxlebeli, is masuldgmulebs da Zalas matebs Cems arsebobas! hoi, saZagelo aramzadav, raoden umaduri xar! talaxidan surT Tqveni amoTreva, warCinebul kacad gxdian da samagierod Tqvens keTilismyofelebs mad-lobas ciliswamebiT uxdiT!

Tumca sanCos zurgi ewvoda, mainc, rac don kixotma uTxra, yvela kargad gaigo saCqarod fexze wamodga, doroTeas jors moefara da iqidan uTxra Tavis ba-tons.

_ mowyaleo batono, Tu am princesaze jvari ar dawereT, samefoc ar

193

Page 194: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

geqnebaT da Tu samefo ar geqnebaT _ mec uararaod davrCebi. me swored amas vCivi. damijereT, batono, es dedofali SeirTeT, TiTqos cidan rom Camogvivarda, da mere mibrZandiT Tqvens dulsineasTan da ramdenic gnebavT iximankleT masTan, xom iyvnen qveynad mefeebi, xasebi rom hyavdaT! xolo, rac Tqveni mijnuri qalis simSvenieres Seexeba, mag saqmeSi, RmerTmani, ar verevi; CemTvis es orive qali mSvenieria, Tumca qalbatoni dulsinea arasodesac ar minaxavs.

_ rogor Tu ar ginaxavs, moRalatev da cilismwamebelo! _ Seawyvetina don kixotma. _ Sen ara xar, rom es-esaa axla dabrundi da misgan pasuxi ar momi-tane?

_ me is mindoda meTqva, didxans da, rogorc rigia, ise ar minaxavs, rom yovelmxriv dameTvalierebina misi siturfe da mSveniereba; _ gaaswora sanCom, _ mainc ki, ho, erTob rigiani meCvena.

_ sanCo, warsuli mipatiebia, _ uTxra don kixotma, _ Senc is mcire ukmay-ofileba mapatie, axla rom mogayene; Cveni pirveli afeTqeba, Cvenze rodia damokidebuli.

_ vxedav, _ wailaparaka sanCom; _ unda mogaxseno, mowyaleo batono, rom Cemi pirveli afeTqebac laparakis xalisia da, rac enaze momadgeba xolme, ve-ras gziT ver vaxerxeb, rom ara vTqva.

_ maS, mainc gafrTxileb, sanCo, _ SeniSna don kixotma, _ Sens sityvebs meti yuradReba miapyar xolme, imitom, rom koka mudam wyals... danarCeni xom Senc ici, aRar gavagrZeleb.

_ vici, _ miugo sanCom, _ da isic mgonia, rom yovlis mxilveli RmerTi caTa Sina gansjis, Cvengani vin ufro cudad irjeba: me _ sulelurad molaparake, Tu Tqven _ laparakSi rom Cemze uaresad iqceviT.

_ kmara, kmara, _ gaawyvetina doroTeam. _ midiT, sanCo, Tqvens batons xelze akoceT, Sendoba mosTxoveT da kvlav qebasa da zraxvaSi mofiqreba iqonieT. metadre iq qalbaton toboselze nuras ityviT, romelsac, Tumca ar vicnob, mainc mzad var vemsaxuro. danarCenSi RvTis imedi gqondeT, igi umamulod ar dagtovebT, rom Tqveni sicocxle didebuliviT uzrunvelad gaataroT.

sanCo braleuli saxiT lmobierebiT mivida da Tavis batons xeli Txova. man me-diduri da mrisxane saxiT gauwoda. sanCom rom don kixots xelze akoca, raindma Tavis saWurvelmtvirTveli daloca, mere fexi auCqara da sansoc Tan waiyola, raTa TiTqos radac saqmeze ewada masTan laparaki. sanCo gahyva don kixots da, roca cotaodnad darwmundnen, raindma uTxra:

_ mas aqeT, sanCo, rac Sen dulsineasgan dabrundi, dro ara mqonda _ yve-laferi mekiTxa, rac ki Sens elCobas da motanil pasuxs Seexeboda. axla, roca bedi am bednierebas gvigzavnis da Cvenc Tavisuflad SegviZlia molaparakeba, nu daayovneb dulsineas kargi ambebiT gamaxaro.

_ mkiTxeT, mowyaleo batono, raca gsurT, _ miugo sanCom, _ yvelafers ise mogaxsenebT, rogorc iyo, magram, RvTis gulisaTvis, wyromas nuRar inebebT.

_ magas rad meubnebi? _ hkiTxa don kixotma. _ imad, batono, _ miugo sanCom, _ rom es aris axla joxiT cema miwyalobeT,

es sul imRamindeli Cxubis gamoa, Cvens Soris rom eSmakma gaaCina, da ara qal-baton dulsineas gamo. mogexsenebaT, qalbaton dulsineas did pativs vcem, ro-gorc wmidanis nawils ise veTayvanebi (Tundac amis Rirsic ar ayos); imitom, rom TqvenTvis ase Zvirfasia da Tqvens satrfod iTvleba.

_ RvTis gulisaTvis, sanCo, rac iyo, nuRar igoneb da amaze mets nuRarafers ityvi, _ uTxra don kinotma; _ eg mogoneba mawuxebs da maRelvebs. axla ar iyo,

194

Page 195: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gapatie? andaza xom ici: Zviris gaxseneba cudkacobaao. ase rom daiwyes laparaki raindma da saWurvelmtvirTvelma, moulodnelad,

maT pirdapir viriT momavali viRac kaci dainanes da rom moaxlovda, boSa egonaT. yvela viris danaxvaze sanCos Tvalebi gadmoekarkleboda xolme da es virzemjdari cru boSa rom dainaxa, maSinve xines de pasamonte icno da viri kidev Tavis saku-Tar virs miamgvana; da rogorc ki Zafs, ese igi boSas, xeli waavlo, gorgalic gamoxsna, ese igi mixvda, rom lurja viri, romliTac pasamonte modioda, misi saku-Tari iyo. marTlac ase aRmoCnda. misi iyo is viri. rom aravis ecno da sarfianad gae-saRebina saxedari, xiness boSurad Caecva, raki boSurad mSvenivrad laparakobda da ramdenime sxva enac Tavis mSobliur enasaviT Cinebulad icoda. sanCom rom is dainaxa, icno, raki dainaxa da icno, saSineli yvirili morTo:

_ ha, Se avazako xinesilo! mome Cemi sakuTreba, damibrune Cemi sicocxle, Cemi logini, romelzedac visveneb xolme; aqedan mousvi, Se qurdbacacav, gadaeTrie, umaqniso, Cemi viridan! momec, rac Sen ar gekuTvnis!

sanCom amdeni salanZRavi sityva sul tyuilad dahkarga, radganac xinesi pirvel dayvirebisTanave swrafad gadmoxta viridan da ise mokurcxla, rom raindisa da saWureelmtvirTvelis TvalTagan swrafad miefara. sanCo Tavis lurjas mivarda, moexvia, kocna dauwyo da Tan eubneboda:

_ gamarjoba Seni, Cemo gvrito, Cemo saxedaro, zemo Svilo, Cemo amx-anago, Cemo TvalisCino! xom kargad xar, Cemo mSveniero?

Tan amas eubneboda da Tan virs efereboda da hkocnida. sawyalma virma ki ar icoda amden alerssa da kocnaze ra epasuxa. amasobaSi danarCeni mgzavrebic movidnen da yvelam erTad sanCos bednieri sapovaris miRocva dauwyes, xolo don kixotma mis sanugeSeblad daumata: miuxedavad amisa, Cems piroba ar gavtex da amis nacvlad rom sami CoCori gaCuqe, SenTvis damitovebiao. da sanComac am siuxvisaTvis kvlav madloba gadauxada.

ganmartoebiT mimaval raindsa da saWurvelmtvirTvels rom baasi hqondaT, mRvdelma doroTeas miuloca da madloba uTxra ise xerxianad moyolili ambisaTvis, saraindo wignebSi mraval naambob zRaprebs rom metad miemsgavseboda doroTeam upasuxa, rom mowyenilobis Jams saraindo wignebi bevri waekiTxa da, TiTqos bodiSis mosaxdelad, daumata, rom, radgan mazrebisa da zRvispira qveynebisa da qalaqebis mdebareoba kargad ar icoda, amitom alalbedze Tqva, gemidan osunSi gadmovedio.

_ me magas mivxvdi, _ miugo mRvdelma, _ da Secdomis gasworebaSi im-itom dagexmareT. magram ar gikvirT, rom es ubeduri idalgo yvela zRapars da monaWors ra advilad ijerebs, rac ki Tavis wakiTxul sisuleles miemsgavseba?

_ diaxac sakvirvelia, _ Tqva kardeniom; _ eg iseTi raRac gaugebari da gasao-cari Wkuis arevaa, gangeb rom moendomebia vinme maxvilgonieri Wkuis pa-trons, maSinac, veWvob, Znelad moaxerxebda.

_ ufro sakvirveli is aris, _ Tqva mRvdelma, _ rom Tu am abdaubdas Tavi ane-beT da sxva ram saganze dauwveT laparaki, sul veRar icnobT; yvelaferze metad saRad da gonivrulad msjelobs am raRac eSmaki raindobis gareSe, garwmunebT, mas yvela gonier da metad ganaTlebul kacad CaTvlida.

sanam isini ase saubrobdnen, don kixoti sanCosTan baass ganagrZobda:_ Cemo megobaro sanCo, _ eubneboda mas, _ Tavi vaneboT Cxubsa da ayal-

mayals, dae, ganibnes da ganqardes Cvengan yoveli SfoTi da boroteba, daviviw-yoT Zveli Seuracxyofa, da axla uwyromlad da guldamSvidebiT miTxar, dulsinea sad, rogor da rodis naxe? ras akeTebda? ra uTxar? ra gipasuxa? misi saxe ras

195

Page 196: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gamoTqvamda, rodesac Cems ustars kiTxulobda? is ustari vin gadagiwera? erTi sityviT, yvelaferi miTxar, rac ki saWiro dainaxo aseT SemTxvevaSi, nurc rasme mi-umateb Cemi sixarulis gasamravleblad da, rac mTavaria, nurc rasme daakleb mis Sesamcireblad.

_ Cemo batono, marTali rom mogaxsenoT, _ miugo sanCom, _ Tqveni werili aravisac ar gadauweria da arc mimitania misTvis, radgan arc wamiRia igi.

_ marTali xar, _ uTxra don kixotma; _ Seni wasvlis Semdeg or dRes ukan aqve vipove Cems ubis wignakSi da aman Zalian damaRona. ar vicodi, ras izamdi, werils rom ver ipovidi. sul gelodi, egeb dabrundes-meTqi

_ davbrundebodi kidec, rom zepirad ar damxsomeboda, roca Tqven mikiTx-avdiT, _ miugo sanCom. _ ero diakons vukarnaxe da ise davawerine; im diakonma friad xelmarjved da sityvasityviT Cawera da ase miTxra, Cems sicocxleSi bevri werili minaxavso, magram aseTi lamazi da kargi werili jer arc Semxvedria da ar wamikiTxavso.

_ axlac gaxsovs zepirad? _ hkiTxa don kixotma._ ara, Cemo batono, aRar maxsovs, _ miugo sanCom; _ diakons davawerine

Tu ara, vifiqre, raRa jandabad damWirdeba-meTqi, da maSinve damaviwyda. marto ai es dasawyisi maxsovs. `aRmaSfoTebelo...~ ara, bodiSi, `aRmatebulo qalbatono~ da mere kidev bolo: `Tqveni samaremdis mwuxare saxis raindi~; am dasawyissa da dasasruls Sua erTi samasamdis mainc `Cemo su-liko~, Cemo sicocxlev~ da ~Cemo TvalisCino~ CavurTe.

Tav i XXXI

don kixotis RirsSesaniSnavi saubari mis saWurvelmtvirTvelsanCo pansasTan da sxva SemTxvevebi

_ es yvelaferi kargia, _ Tqva raindma. _ mere mere raRa iyo? im mSveniere-bis dedoflis win rom warsdeg, rasa saqmobda? ueWvelia, oqros Zafze margalits asxamda, anu Tavis tyve raindisaTvis samijnuro ram sityvas hqargavda oqromkediT.

_ ra brZanebaa, _ miugo sanCom. _ saqonlis bakis ezoSi Semxvda. tomriT ori fanega xorbali edga da imas cxrilavda.

_ mis xelSi xorblis marcvlebi, ueWvelia, margalitis marcvlebad iqceodnen, _ uTxra don kixotma; Cemo megobaro, yuradReba miapyar, Tu ara, rogori iyo is xor-bali: sufTa da momuqo ferisa?

_ ara, yviTeli, _ miugo sanCom.- garwmuneb, Cemo megobaro, _ uTxra don kixotma, _ rom misi xeliT gacrili

xorblidan mSvenieri TeTri, puri gamocxveba axla is miTxar, Cemi werili rom gadaeci, eambora im werils; Tavze ar daidva? iseTi ram ar Caidina, miRebuli us-taris sakadrisi rom yofilo, da, bolos, mainc ra hqna? miTxar, Tu RmerT gwams nu-Rara mtanjav!

_ me rom masTan Tqveni weriliT mivedi, uTxra sanCom, _ rogorc Sevatyve, 196

Page 197: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

werilebisTvis ara scxeloda, saqmeSi iyo garTuli, emag tomaraze dade, Zmobiloo, miTxra da Tan cxriliT xvavi aiRo. saqmes rom gavaTaveb, mere wavikiTxavo.

_ mesmis, meyureba Seni saqcieli, ubiwo da brZeno mSveniero! _ SesZaxa don kixotma; _ ganmartoebiT da da auCqareblad gindoda wagekiTxa, rom yvela misi sityviT damtkbariyavi. mere, sanCo, ganagrZe, miTxari saqmianobas dros Cemze ras gelaparakeboda, da Sen ras upasuxebdi? Tqveni saubari sityvasityviT gadmomec, aRaraferi daitovo saTqmeli! miTxar, ra gkiTxa?

_ araferic ara mkiTxa-ra, _ miugo sanCom; _ me ki vuambe, Tu mis sadide-blad rogor itanjebiT, ra yofaSi dagtoveT, klde-RreSi SiSveli, rogorc erTi veluri vinme; rom usufrod WamdiT, wvers ar ivarcxnidiT, cariels miwaze iweqiT, sul tanj-vaSi iyaviT da Tqvens beds wyevlidiT.

_ eg ki tyuilad giTqvams, rom Cems beds vwyevlidi, _ SeniSna don kixotma. _ piriqiT, me Cems beds vmadlob da sicocxlis dasasrulamdec madlobeli viqnebi. gana man ara hqna, rom iseTi diadi da maRali mandilosnis siyvarulis Rirsi Se-viqeb, rogorc dudulsineaRrinea toboselia?

_ marTlac rom diadia da maRali, _ SeniSna sanCom; _ Se vfiqrob Cemze sami gojiT maRali iqneba.

_ eg Sen saidan ici, daetole Tu? _ hkiTxa don kixotma._ ai rogor davetole, _ upasuxa sanCom: _ virze xorbliani tomaras akidebas

rom vSvelodi, Zalian axlos mivel da maSin davinaxe, rom mTeli mtkaveliT Cemze maRali iyo.

_ misi maRali tani, _ uTxra don kixotma, _ xom metad eTanxmeba mis maRal gonierebas da didad mSveniers mixra-moxrasa? mis uras xom ver ityvi, sanCo, rom roca miaxlovdi, sagangebo ram nazma surnelebam mogbera da mis garSemo iseTi mSvenieri suni hfSvenda, eniT ar gamoiTqmeba, gegona surnelovani wamlebisa da moduri xelTaTmanebis savaWroSi Sevelo.

_ erTi ram sunis meti ar momdenia, _ miugo sanCom, - da isic, mgonia, imis-gan iyo, rom muSaobaSi gaoflianebuliyo Tu xviTqi gadadioda, raRac mamakacis suns magonebda.

_ es SeuZlebelia! _ wamoiZaxa don kixotma. - maS surdo gWirvebia, an Tvi-Ton Seni suni mogdenia, Torem kargad vici, ra surnelovanic aris igi vardi askilebs Soris, igi baRis zambaxi, igi muSkambri...

_ iqneb Cemic momdenodes, _ ganagrZo sanCom, marTlac iseTi suni Cem-gan xSirad momdis xolme, rogorc Tqveni qalbatoni dulsineasagan momedina, es arc ise gasakvirvelia, imitom rom, rogorc amboben, erTi eSmaki meores hgavso.

_ mere, _ hkiTxa don kixotma, _ roca xorbali gacxrila da wisqvilSi gagzavna, ra hqna, Cemi werili rom waikiTxa.

_ Tqveni werili sulac ar waukiTxavs, _ miugo sanCom, _ imitom, rom, rogorc TviTon Tqva, arc wera colnia da arc kiTxva. aiRo da maSinve naWer-naWer daxia, albaT eSinoda, aravis waekiTxa da misi saidumlo ar gaego. Cemi laparakidanac sakmaod gaigo Tqveni siyvaruli da tanjva da isic, misi gulisTvis codvaTa is gasao-cari monanieba rom ikisreT. Tan isic mibrZana, TqvenTvis gadmomeca, rom xels geamborebaT da Tqvens werilze umetesad Tqveni naxva iameba; amitomac gibrZanaT, axlave es jagnari datovoT, am sisuleleebs Tavi aneboT da sxva ufro mniSvnelovani saqmeebi ar dagakaveben, tobosos wabrZandeT. unda mo-gaxsenoT, metad swyuria Tqveni naxva; mere imaze ramdeni icina, rom mwuxare saxis raindi gqviaT, siciliT sul ferdebi gamoscvivda. isa vkiTxe, biskaeli eaxda Tu ara; mipasuxa _ meaxlao, Zalian zrdili da saamo kaci iyoo. tusaRebzedac vkiTxe,

197

Page 198: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

magram jer arc erTs ar gauWaWania. _ jer yvelaferi Cinebulad midis, _ ganagrZo don kixotma. _ maS erTi esec

miTxar, roca gamoeTxove, ra Zvirfasi nivTi gaCuqa im ambis jildod, rac misi raindisagan miutane? es unda icode, sanCo, Tu jer ar ici, rom banovanTa da mogzaur raindTa Soris arsebuli Zveli, Seuryeveli CveulebiT saWurvelmtvirTvelebs, qondriskacebs da moaxle qalebs rame Zvirfas nivTebs uZRvnidnen, rodesac isini satrfosagan mis rainds, anu raindisagan mis satrfos ambavs miutandnen xolme.

_ iqnes aseTi Cveulebac yofiliyos, _ Tqva sanCom, _ da arc Tu cudi yofila eg Cveuleba, magram, Cans, Cveuleba Zvel droSi yofila miRebuli: axla ki kargi ambis motanisaTvis erTi natexi purisa da yvelis naris mets aras aCuqeben: CemTvis mainc qalbaton dulsineas amis meti saCuqari ar moucia. yveli swored Semom-Tavaza, roca gamovemSvidobe da bakis wnuls gareT gamovel. naTqvams isic SemiZlia davumato, yveli cxvrisa iyo.

_ ramdenadac vicnob, dulsinea Zalian guluxvi qalia, _ uTxra don kixotma, _ da Tu Zvirfasi saCuqari ar migiRia, eg, ueWvelia, imitom, rom im dros xelT ara hqonia-ra. Torem rame Zvirfas nivTs gaCuqebda. mainc ara dagikargavs-ra, radgan, roca dulsineas vnaxav, yvelafers maSin movarigeb saCuqari nadResaswaulebsac rodi gvawyens. magram ici, Cemo megobaro, ra makvirvebs? ise naxvel da moxvel, TiTqos haerSi gevlos: sam dReSi kai ocdaaTi mili imgzavre, es mafiqrebinebs, rom Cems mfarvels da megobar brZen jadoqars (erTi mfarvel, jadoqari uTuod unda myavdes, Torem uimisod mogzauri raindi ar viqnebodi) uTuod uCinrad haerSi utarebixar. amas nu gaikvirveb; jadoqari xSirad mZinare rainds loginidan aiyvans, da im rainds meore dilas uceb aTasmils iqiT gaeRviZeba xolme. es rom ase ar iyos, raindebi gaWirvebaSi erTmaneTs ver uSvelidnen, rogorc axla Svelian xolme. magaliTad, moxdeba xolme, vinme raindi somxeTis mTebSi ibrZvis mZvinvare urCxulTan, an andriakTan, anu kidev sxva raindTan; ager sacaa ficxel omSi mtrisgan unda gaigmiros da erTic vnaxoT, uceb, sul moulodnelad Rrublebze an cecxlis etliT misi megobari raindi eSveba Zirs, ramdenime saaTis win, rom, vin icis inglisSi iyo. igi megobars eSveleba, sikvdilisgan ixsnis da imav Rames ukve in-gliss gadaqandeba. iqa Wams vaxSams da daiZinebs, imis miuxedavad, rom es adgilebi erTmaneTisagan or an sam aTas milze arian daSorebulni. yvela amas Cemo megobaro Cveni mfarveli jadoqrebi gvixerxeben, da Senca, sanCo, sul nu Seitan eWvs, rom marTla tobosoSi iyav da iqidan dabrundi. xelmeored getyvi, rom, ueWvelia. TviTon Senc ver amCnevdi, rom Cemi brZeni megobris meoxebiT sul frinveliviT dafrinavdi.

_ Zalian SesaZlebelia asec iyos, _ uTxra sanCom, _ radgan rosinanti ise mi-ahqroda, TiTqos yurebSi vercxliswyali CausxamT, rogorc boSebma ician, gasaficxeblad virs rom Caasxamen xolme.

_ ris vercxliswyali! _ Sehyvira don kixotma, _ avi sulebis mTeli legioni mi-gaqrolebda; isini arasodesac ar iRlebian. TviTon rom mifrenen, sxvas miafrenen da ra manZilic unda iyos, srulebiT ar iRlebian. magram, Cemo megobaro, es aRar vici: Cemi mijnuris brZaneba rogor avasrulo? axlav masTan rom wavide princesas rom sityva miveci, xom veRar avasruleb. amasTanac raindebi TavianT aRTqmaze ufro mometebulad unda fiqrobdnen, vidre TavianT siamovnebaze. erTis mxriv Cemi mijnuris naxvis survili mexideba da, meores mxriv, movaleoba magonebs micemul aRTqmas da im didebasac, raic momelis. magram ici, ras vfiqrob? jer saCqarod iq waval, sadac is saSineli devi binadrobs, da rodesac imas Tavs gav-agdebineb da princesas Tavis samefos Cavabareb, maSin im manaTobel varskvlav-

198

Page 199: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tan gaveSurebi, Tavis Suqs rom mfens. Cems uneblie dagvianebaze bodiSs movixdi, Tavs gavimarTleb; da darwmunebulic var, ara Tu gamijavrdes, mraval qe-basac Semasxams. da Cems dayovnebas momiwonebs, radgan is Rvawli TviTon masve gauTqvam saxels da aRamaRlebs kidec, viTarca mizezs yvela im dide-bisas, rac am cxovrebaSi Cemi xmliT momixveWia da rasac kvlav movixveW.

_ yovladwmindao RvTismSobelo! _ Svhyvira sanCom, _ batono Cemo, RmerTmani Tqvens Wkuaze aRara xarT! erTi mibrZaneT, senior, ra eSmake-bisTvisRa mixvalT cxra mTas iqiT? gasaseirneblad? nuTu apirebT, sacole-dedofali xelidan gauSvaT, mziTvad rom oci milis sivrce samefos mogitanT, metad dovla-Tians da adamianTa arsebobisaTis yvelafriT uxvad Semkuls, imaze udidess, portu-galia da kastilia rom erTad aviRoT, sadac yvelaferi modis, rac ki adamianisaTvis saWiroa. gaCumdiT, RvTis gulisaTvis, batono raindo; an ki rogor ara grcxveniaT, magas ambobT? damijereT, sadac pirvelad sofeli SegxvdeT, rom mRvdeli moipovebodes, mag princesaze jvari daiwereT; an ki mRvdeli ra saWiroa? gana batoni licencianti Tqvens jvaris daweras ver moaxerxebs? me, mowyaleo batono, RvTis madliT patara biWi ara var da cotaodeni rCeva SemiZlia; rasac axla girCevT, swored rom TqvenTvisaa zedgamoWrili. andazisa ar iyos dRevandeli kvercxi xvalindel qaTams jobiao, roca beWeds gaZleven, TiTi gauwodeo.

_ gamigone, sanCo! _ uTxra don kixotma; _ Tu marto imitom mirCev colis SerTvas, rom, movklav Tu ara devs, maSinve taxtze avide da wyalobiT agavso, eg xom colis SeurTavadac Zlier advilad SemiZlia. ici ra, jer devTan SebrZolebamdisve princesas pirobas davudeb: Tu gavimarjve, jvars daviwer imaze, Tu ar daviwer, mainc Tavis samefos erT-erTi nawili unda damiTmos, im uflebiT, rom visTvisac minda, gadacema SemeZlos, aba miTxar, Tu ar Sen _ sxvas vis gadavcem?

_ hoo, eg Wkvianurad brZaneT, _ miugo sanCom, _ magram ise ki hqeniT, mowyaleT batono, rom samefos iseTi nawili airCioT, zRvispiri iyos, rom ra vici, vinicobaa iqauroba ar momewonos, Cemi mona zangebis xeliT gemi movawyo da, saiTac mindodes iqiT gavgzavno, xolo, Tqven Cemo batono, qalbaton dulsineasTan jer nu inebebT wabrZanebas; jer RvTis sadideblad da Cveni sargeblobisaTvis dev-Tan gavaTavoT saqme.

_ srulebiT geTanxmebiT, sanCo! _ miugo don kixotma, _ da vidre dulsineas-Tan wavidode, sjobia im devis damxobas daveSuro. magram aramc da aramc es Cveni saubari vismes ar gadasce, Tundac imaT, ukan rom mogyvebian, imitom, rom, Tuki mokrZalebul dulsineas ar unda misi saidumlo gamxelili iyos, maS Cemis mxriv da yvelas mxrivac misi gamJRavneba urigoba iqneba.

_ magram am SemTxvevaSi, Tuki Tqveni mijnurobis saidumlod Senaxva gin-daT, _ miugo sanCom. _ maS imas raRad CadixarT, rom visac ki amarcxebT, yve-las maSinve dulsineas aaxlebT xolme? magiT xom yvelas eubnebiT, rom giyvarT. aba, erTi es gamagebineT, Tqveni brZanebiT rom Tqven satrfos muxls udreken da yurmoWril monobas ucxadeben, rogor moaxerxeben Tqveni saidumlo daicvan?

_ ra CerCeti xar, sanCo, _ miugo don kixotma. _ imdeni rogor ar gesmisa rom yvela eg Cems mijnur qals aRamaRlebs da mis didebas ufro adidebs? aba, iseTi qali sad ginaxavs, imiT ar amayobdes, rom ramdenime raindi hyavs morCile-basa da im mecadineobaSi, rom mas emsaxuron da jildodac marto is akmaron, kvlavac mis samsaxurSi rom imyofebodnen.

_ Cveni mRvdeli ambobda, da mec gamigonia, marto RvTis siyvaruli undao aseTi, _ miugo sanCom, _ rom RmerTi imitom uyvarT, rom RmerTia da ara imitom, rom misgan samoTxes moelian, an jojoxeTSi Cavardnis SiSi aqvT; uyvarT da em-

199

Page 200: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saxurebian ise, rom arc ki ician, rad da risTviso. _ eSmaksac wauRia es yeyeCi! me rom amisi ara gamegeba-ra! _ Sehyvira

don kixotma; _ ra azrebi mouvlis xolme; xandaxan kacs afiqrebinebs, swored sko-laSi uswavliao.

_ me ki, RmerTmani, wera-kiTxvac ki ar vici, _ daumata sanCom.am dros dalaq nikolasis xma moisma. velis piras wyaro Camodioda da mgza-

vrebma im wyarosTan moiwadines Camoxtoma, amitomac dalaqi uyviroda don kixots, rom Seecada. don kixoti Sedga da amiT sanCo Zalian gaaxara, radgan im-deni tyuilis laparaki moswyinda da Tanac eSinoda, raime sicrue ar wamomcden-oda Tumca acoda, dulsinea erTi ubralo toboseli glexis gogo iyo, magiam mainc Tavis dReSi arsad enaxa igi.

amasobaSi kardeniom doroTeas Zveli tanisamosi Caicva; is tanisamosic magdeni ara iyo-ra, mainc mis ZonZebs ki sjobda. mgzavrebi wyaros piras dasxd-nen da im sanovagiT isauzmes, rac mRvdelma duqanSi iyida.

eseni rom Seeqceodnen, gzaze erTi patara biWi gamoCnda, wyaros axlos myofi mogzaurebis dasaTvaliereblad cota xans Sedga da don kixoti rom Seicno, ficxlav masTan miirbina, muxlebze moexvia da tiriliTa da cremlebiT uTxra:

_ keTilo batono, ver micnobT? me is sabralo andresi gaxlavarT, muxidan rom amxseniT.

don kixotma patara biWi maSinve icno, sabralos xeli mohkida, Tanamgza-vrebs didgulad miubrunda da amayad uTxra:

_ batonebo, rom darwmundeT, mogzauri raindebi ramdenad sasargebloni arian qveynisaTvis, ramdenad sdevnian isini borots da spoben usamarTlobas, upa-tiosno da garyvnili xalxisagan Cadenilsa, mogaxsenebT, rom amas winaT, rodesac erT tyeSi viRacis mwuxare yvirili momesma, momagonda-ra Cemi movaleoba, erT wamsac aRar Sevmdgarvar da myisve iqiT gaveqane, saidanac godeba mesmoda; iq ai es patara biWi vipove, axla rom Tqven winaSe dgas, da moxaruli var, rom Tavis piriT SeuZlia Cem naTqvams umowmos. welamdis gaSiSvlebuli muxaze iyo mikruli da viRac uxeSi glexi (Semdeg gavige, rom is am biWis patroni yofila) aRviriT zurgze keckecad tyavs aZrobda. am sanaxaobam Cemi Tvalebi Sezara da im briyv glexsa vkiTxe: mag patara biWs egre sastikad rad scem-meTqi? im daTvma mipasuxa: Cemi mojamagirea da danaSaulisaTvis vsjio. qurduli Cvevebi dasCemdao. styuiso, SebRavla bavSvma, imitoma mcems, rom Cems jamagirs vTxovo. glexi raRacas mohyva, mec movusmine, magram itom ki ara, mis gasamarTleblad gamomeyenebina. roca daasrula, vubrZane, sabralo bavSvi xidan aexsna da fici daedva, rom jamagirs sruliad Caabarebda da sargebelsac mis-cemda. marTals ar vambob, andres? _ hkiTxa biWs don kixotma, _ xom gaigone, rogor sastikad vubrZane Sens patrons da manac yvelafris aRsruleba, rac ki movTxove, rogor mowiwebiT aRmiTqva, Tqvi, nu geSinia, yvelaferi rogorc iyo; dae, am Cemma megobrebma Seityos, Tu raodeni sargebloba moaqvT Saragzaze mogzaur raindebs.

_ sul marTali gaxlavT, raca brZaneT, _ miugo andresma. _ magram vai is aris, rom bolo iseTi ar iyo, rogorc ggoniaT yvelaferi piriqiT moxda.

_ rao? _ Sehyvira don kixotma, _ rogor Tu piriqiT? gana Senma patronma ja-magiri ar mogca?

_ arc ara momca-ra da, piriqiT, tyidan gaxvediT Tu ara, raki isev marto damigula, xelmeored imave muxaze mimakra da aRviris TasmebiT ise mimSolta, rom wmida barTlomesaviT sul tyavi gamaZro. ramdensac damartyamda, imdens

200

Page 201: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

iseTnairad gigdebdaT sasacilod, rom tkivils Tu ar daeSala, mec masaviT didi siamovnebiT gikiJinebdiT ise uRmerTod viyav nacemi, dRemdis samkurnaloSi vi-weqi da im saZageli glexuWas mier miyenebul iarebs virCendi, sul ki Tqveni brali iyo, batono raindo; Tqven rom Tqvens gzaze wasuliyaviT da Cven saqmeSi Se-moCxirvda ar genebebinaT, erT aT-Tormetiodes momartyamda da gaaTavebda; rac jamagiri mergeboda, imasac srulad momcemda Tqven ki sul udrood wamogve-taneT, maSinve lanZRva dauwyeT da ufro metad gaabrazeT; raki Cems garda ver-avisze iyrida javrs, isic momdga da iseTi saqme dammarTa, rom ar vici, rodisme moyvrebiRa, Tu ara.

_ marTalia, cudad vqeni da Sevcdi, rom Cqara wamovel, _ uTxra don kixotma, _ unda damecada, vidre jamagirs srulad Cagabarebda. gamocdilebiT gana ar unda mcodnoda, rom misi juris umaqnisi xalxi Tavis dReSi danapirebs ar asruleben, Tu Tavis sargeblobasac ara xedavs. magram, Cemo kargo andres, xom gaxsovs, rom ficiT davemuqre, Tu fuls ar gadauxdi, yvelgan mognaxav da gipovi, Tundac veSapis mucelSic daimalo-meTqi.

_ marTals brZanebT, _ miugo andresma, _ magram aqedan aRara gamova-ra.

_ aba vnaxoT, Tu ra gamova, _ daitrabaxa don kixotma. da am sitJvebiT maSinve sanCos dauZaxa, rosinanti Seekazma, TavisTvis

velze rom mSvidobianad balaxsa sZovda, roca batonebi wyarosTan Seeqceodnen.doroTeam hkiTxa don kixots, ra gwadiano?man miugo:_ am biWis patroni unda movZebno, urCobisaTvis davsajo da am sawyal an-

dresisaTvis, rac fuli ergeba, mivacemino. mTeli Tqvenis glexuWebis jibrze erT mar-avedissac ar SevarCen.

doroTeam rainds Tavisi aRTqma moagona, rom araviTar saqmes ar dai-wyebda, vidre Tavis samefo taxts ar Caabarebda; Tanac SeniSna _ gana TviTon Sen yvelaze ukeT ar ici, rom patiosnuri guliswyroma unda Seikavo, vidre saqmes ar gamiTaveb da Cemi samefodan ar dabrundebio.

_ Tqven marTalsa brZanebT, _ miugo don kixotma, _ andresma Cems dabrunebamde unda moiTminos. magram vficav, rom ar davmSviddebi da arc mo-visveneb, vidre im aramzadas am sawyali biWisaTvis jamagirs srulad ar gavacem-ineb.

_ eg Tqveni fici CemTvis saWiro ar aris, _ miugo andresma, _ yvela magieris gadaxdis nacvlad maWameT rame, an imdeni fuli momeciT, sevilias mivaRwio ro-gorme da RmerTma Tqvenc mSvidoba mogceT da yvela mogzaur raindsac. yvela imaTTvis im sikeTes visurveb, rac me maT damaRwies.

sanCom Tavis sagzlidan puris natexi da yvelis waWeri amoiRo, andress mia-woda da uTxra:

_ aha, Zmobilo, Cveni saerTo gaWirveba Zmurad gaviziaroT!_ gaWirvebaSi CemTan saerTo ra gaqvs? _ gakvirvebiT hkiTxa andresma._ ai es puri da yveli. _ miugo sanCom. _ mxolod erTma RmerTma uwyis, es

puri da yveli rad miRirs, imitom, Cemo sayvarelo megobaro, rom mogzauri rainde-bis saWurvelmtvirTvelni SimSilsac iTmenen, vai-vaglaxsac da bevr iseT ramesac, rac sagrZnoblad ufro saxerxoa, vidre saTqmelad.

andresma puri da yvela gamoarTva da, ra naxa, rom sxva risame micemas aravin upirebda, Tavi Cahkida da wasvla daapira, magram Sedga da gamosamSvi-dobeblad uTxra don kixots:

201

Page 202: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ batono mogzauro raindo! Tu vincobaa, sadme rodisme kidev SevxvdeT erTmaneTs, RvTis gulisaTvis gTxovT Cems wasarClebas nu inebebT, Tundac mnaxoT aso-aso mglejdnen, isev Cemi bedis anabara damtoveT, imitom, rom Tqvens wasarClebaze uaresi arasodesac ara damemarTeba-ra. RmerTma dag-wyevloT da dagkruloT yvela raindianad, romelnic ki rodisme qveyanaze dabade-bulan!

don kixotma rom es gaigona, gabrazebuli wamovarda, rom is Tavxedi biWi daesaja, magram patara biWma, rac ki fexebSi Rone hqonda, mokurcxla, _ Tumca mis gamodgomas aravinac aRar fiqrobda, _ da Cveni raindi am naambobiT saxtad datova. damswreni ki didi gaWirvebiT imagrebdnen sicils, rom don kixoti uaresad ar gaececxlebinaT.

Tav i XXXI I

sadac moTxrobilia, Tu ra SeemTxva fundukSidon kixotis amalas

Cvenma mgzavrebma, didebuli sadilis Semdeg, jorebi Sekazmes, kvlav gzas daadgnen da mTeli dRe ise iares, rom aRweris Rirsi faTeraki ara SexvedriaT-ra. meore dRes swored im fundukSi mividnen, sanCo pansasaTvis, rom safrTxobelas Seadgenda; magram dRes iq Sesvla misTvis aucilebeli iyo. mefundukem, misma colma, qalma da maritornesma don kixoti da sanCo pansa rom dainanes, maS-inve gamoegebnen da didi sixaruliT miiRes. raindi maT, cota ar iyos, amayad Se xvda da maSinve loginis momzadeba ubrZana, magram amaswinandel loginze ukeTesi ki unda yofiliyo. mefundukis colma upasuxa, Tu ki fass gaiReb, Tavadur lo-gins gagiSlio; don kixoti fasis micemas dapirda, da isev im Cven nacnob sxvenze marTlac ukeTesi logini gauSales. raindi maSinve dasaZineblad wavida, radgan misi sxeuli axla iseve iyo moSlili, rogorc goneba hqonda SeSlili.

rogorc ki don kixoti sxvenze avida da karebi Caiketa, mefundukis coli dalaqs mivarda da Tavisi xaris kudi mosTxova:

_ Cemi kudi momeciT, _ eubneboda igi. _ geficebiT yvelawmndans, kvlav nebas ar mogcemT Cemi kudidan wveri gaikeToT. geyofaT magis Treva, RmerTo Cemo, gagonila amisTana sasacilo ambavi, Sercxvena da Tavis moWra? Cemi qm-ris savarcxeli iatakze talaxSi gdia da me ki kudi aRara maqvs, rom aviRo da zed Camovago.

dalaqi uarze iyo, Tumca mefundukis colma xelic waavlo wverSi da Tavisken eweoda, is mainc ar aZlevda kuds, vidre mRvdelma ar uTxra, rom niRabi saWiro aRar iyo da yvelas SeeZlo axla don kixots Tavis saxiT Cveneboda. ise uTxario, dau-mata man, rom misgan gaTavisuflebul sagalero tusaRebs gamoeqcia da aq moxvedi. da Tu princesas saWurvelmtvirTveli ikiTxos, vuTxraT _ dawinaurda-Tqo, rom dedoflis qveSevrdomT Tavis saxelmwifoSi dabruneba da Tan misi xalxis gam-Tavisuflebelis mobrZaneba Seatyobinoso. maSin dalaqma mefundukis cols Tavis kudi daubruna da agreTve yvela sxva morTulobac, rac don kixotTan mTebSi

202

Page 203: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

wasasvlelad gamoarTves.doroTeas mSvenierebam da mwyems-kardenios saamo da Snoianma saxem

fundukSi yvelani moxibla. amasobaSi mRvdelma sadilis gankarguleba moaxdina da mefundukemac, kargi jildos molodinSi, rigiani sadili moumzada. don kixoti ki Zils ganagrZobda da mis gaRviZebasac aravin apirebda, radgan fiqrobdnen, rom misTvis Zili Wamaze ufro saWiro iyo. sadilobisas mefundukem, misma colma, qal-iSvilma, maritornesma da yvela iq damswrem don kixotis ucnaur sigiJeze Camoagdes laparaki da kidev imaze, Tu ra mdgomareobaSi ipoves igi mTebSi. mogonebaze mefundukis colma uambo, rac rainds im fundukSi moarSiye mejoris-agan gadaxda da, raki sanCo oTaxSi versad dainaxa, isic uTxra, Tu Cveni saWurvelmtvirTveli sabanze rogor axtunaves da am ambiT bevri acina yvela. rodesac mRvdelma SeniSni, don kixots tvini saraindo wignebma aurieso, mefun-dukem gaocebiT Tqva:

_ ver gamigia, eg rogor momxdara; me rom mkiTxoT, Cemma mzem, saraindo wignze ukeTesi ara aris-ra, da, unda mogaxsenoT, am wignebs xSirad sic-ocxlisaken gamoubrunebivar, ara Tu marto me, aramed bevri kidev sxva. mkis dros, uqmeebSi, saqeifod aq bevri modis xolme; bevr xalxSi kiTxvis mcodne xom yovelTvis moipoveba: aseTi vinme aiRebs wigns da daiwyebs kiTxvas, Cvenc oc-daaTamde kaci SemovusxdebiT da iseTi siamovnebiT vugdebT yurs, rom merw-muneT, is siamovneba, sul rom cota vTqva, Tavze aTas Rer TeTr Tmas mogvaklebs xolme. Cems Tavze mainc SemiZlia vTqva, rom, roca raindebis saSineli xmlis tri-alis da CaxaCuxis ambebs vismen, mec maTsaviT brZolis Jini momivlis xolme da maT smenas minda yuri ar movaSoro: mgonia, mTvli dReebi da Rameebi rom ek-iTxaT, maTTvis yurisgdeba ar momwyindeboda.

_ maTi mosmena mec Zalian miyvars, _ daumata mefundukis colma; _ Sen rom imaT yurs ugdeb, marto maSin var mosvenebuli: aRar ilanZRebi xolme.

_ WeSmaritebaa, mec miyvars maTi yurisgdeba, RmerTmani, _ Caeria mari-tornesi, _ da yvelaze metad is momwons, rodesac vinme qali forToxlis CrdilqveS exveva rainds da am dros SuriTa da SiSiT aTrTolebuli moaxle Tavis qalbatons udarajebs, aravin moaswroso. es ise tkbilad meCveneba, TiTqos Tafliao.

_ Tqven raRas ityviT, patara qalbatono, _ hkiTxa mefundukis qals mRvdelma.

_ ar vici, RmerTmani, ra mogaxsenoT, _ miugo qalma. _ roca im wignebs kiTxuloben, mec yurs vugdeb xolme da, Tumca imaTi cota ram mesmis, mainc mgonia, gasarTobi unda iyvnen magram xmlis triali ki ar momwons, mamaCemi rom aRtacebaSi mohyavs; me is ufro momwons, raindebi rom oxraven da tirian, roca TavianT mijnurebs Sordebian. xandaxan ise Zalian mebralebian, rom TviTon mec tirils movyvebi xolme.

_ im raindebis tirili, rom Tqvens gamo iyos, _ hkiTxa doroTeam, _ maSin didxans ar atirebdiT da nugeSs scemdiT, ara, qalbatono?

_ swored ar vici, ras vizamdi, _ miugo qalma, magram im mijnur qalebSi bevri iseTi gulqvaa, rom raindebic ki Zu vefxvebs, afTrebs da sxva cud saxels ar-qmeven maT. ieso macxovaro! ra gulqvani da uguloni unda iyvnen is qalebi, rom iseTi patiosani kacebi iqamdis miiyvanon, rom kvdebodnen an Wkuaze cdebod-nen. ar mesmis, ise rad Cadian: Tu gonierebiTa da mokrZalebiT mosdiT da ar surT saxeli gaitexon, ara sjobia TavianT raindebs miTxovdnen? maTac xom amis meti ara undaT ra?

_ xma Caiwyvite, gombio! _ Seutia mefundukes colma. _ egonebaT mag

203

Page 204: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saqmeebisa bevri ram gagegeba; Sens xanSi bevris codna da laqlaqi rigi da wesi rodia.

_ batoni SemekiTxa da rogor SeiZleba ar vupasuxo! _ uTxra qalma._ axla kmara, maspinZelo, _ uTxra mRvdelma mefundukes _ aba is wigngni

gvaCveneT, minda vnaxo ra wignebia?_ batoni brZandebiT, _ miugo mefundukem; Tavis oTaxSi gavida, erTi Zveli

daketili yuTi gamoaTria da iqidan sami sqeli, didtaniani wigni da ramdenime koxta xelnaweri amoiRo. mRvdelma wignebs sinjva dauwyo da erTi aRmoCnda `don sironxilio Trakieli~ meore `felismarte hirkaneli~ da mesame `didi kapitnis gonsalo ernandes kordovelis istoria da diego garsia de pere -desis Tavgadasavali~. pirveli ori wignis saTauri rom waikiTxa mRvdelma, uTxra dalaqs:

_ codva ar aris, axla don kixotis Zmiswuli da saxlis gamge aq rom ar arian?_ uimaTodac movaxerxebT bakSi mag wignebis aqedan gadasrolas, _ uTxra

dalaqma _ an ki ra Sors mivdivarT, ai am buxarSi SevuZaxoT, barem cecxlic anTia._ rao? eg wignebi unda SeuZaxoT buxarSi? _ wamoaZaxa mefundukem._ mxolod es ori, _ miugo mRvdelma _ `don sironxilio~ da `felismarte~. _ radao, mere? gana eg wignebi eretikulia an flegmaturi? _ ikiTxa mefun-

dukem._ uTuod sqizmatikuri gindodaT geTqvaT da ara flegmaturi? _ gauswora

dalaqma._ Tundac egre iyos, _ miugo mefundukem. _ Tu romelime wignis dawva au-

cilebelia, isev `didi kapitani~ da `diego garsiaa~ daswviT, imitom, rom umal sakuTar Svils gavimeteb dasawvavad, vidre romelime maTgansa.

_ Zmao Cemo, _ uTxra mRvdelma, _ es wignebi siregveniT da sisuleliT arian savse. `didi kapitnis~ ambavi ki WeSmaritebaa. is saxelovani sardlis gonsao er-nandes kordovelis namdvil Rvawlsa da saqmeebs agviwers. mas Canebuli da mravali gamarjvebiT mTels qveyanaze didi kapitnis saxeli daumsaxurebia da es didi saxeli mis metsac aravis ekuTvnis, xolo diego garsia de peredesic patiosani raindi iyo da masTanve didi mxedari, estremaduris qalaq truxiloSi dabadebuli; amas garda igi Tavis saocari RoniTac iyo SesaniSnavi, magaliTad, wisqvilis dolabs erTi TiTis minanebiT Turme aCerebda, rac unda gaCqarebul trialSic yofiliyo. erTxel xmalamoRebuli mTeli didi laSqrisagan martodmarto icavda xids, da saerTod kidev iseT sazRapro saqmeebs Cadioda, rom Tu yvelaferi es TviTonve ar moeTxro da ar aewera aznaurisa da sakuTari istorikosis TavmdablobiT, aramed es sxva vinme Tavisufali da miudgomeli mowmisaTvis miendo, _ maSin igi gmiruli RvawliT heq-torebs, aqilevsebs da rolandebsac ki daCrdilavda.

_ Zalian ar gagkvirvebiaT? eg sakenki bebiaCems dauyareT! _ daiZaxa me-fundukem. _ didi ram kia wisqvilis dolabis gaCereba? felismarte hirkanelis am-bavi waikiTxeT, ra sweria? xuTi goliaTi erTi xmlis SemokvriT Suaze gauCexia, ise dauCexia martos, TiTqos Talgamisagan yofiliyvnen gakeTebulni. erTxel kidev Tavi-dan fexebamde SeiaraRebul mTel did laSqars, milion eqvsasi aTasi jariskacisagan Semdgars, dascemia da sul cxvris farasaviT mimoufantavs. im saxelovan vaJkac don sironxilio Trakielze raRas ityviT, romelic iseTi mamaci da gambedavi raindi yofila, rogorc wignSi sweria? erTxel Turme zRvaSi micuravda da uceb wyalSi uzarmazari cecxlismfrqveveli gveleSapi daunaxavs, arc ucivebia, arc ucxelebia, zed Sextomia, mis zurgze gadaulajnia da qerqian kiserSi ise magra wauWeria xelebi, rom gveleSaps Tavis dasaRwevad meti Rone ar hqonia, zRvis Zirs daSve-

204

Page 205: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bula da, radgan rainds misi xelidan gaSveba arasgziT ara ndomebia, isic Tan Cahy-olia. zRvis Zirs rom Casula, mSvenier sasaxleSi ki amouyvia Tavi, sagangebo ram walkotiT SemkulSi: gveleSapi kidev saucxoo moxucad gadaqceula da raindisTvis iseTi sityvebi uTqvams, adamiani Turme smeniT ver dastkbeboda. Tqven rom gaigoT mere, rainds ra uTqvams gveleSapisTvis siamovnebisgan swored gagi-JdebiT. Tqveni didi kapitani da diego garsia, me, rom mkiTxoT, masTan cal fuladac ar Riran.

es rom doroTeam moismina, kardenios wasCurCula: _ mgonia, es mefunduke Cven don kiotze Sors aris wasuli da advilad gauw-

evs mas amxanagobas._ mec egre mgonia, _ upasuxa kardeniom; _ rac ki ram Tavis wignebSi

amoukiTxavs, hgonia, yvelaferi namdviliao da swored ise momxdara, rogorc aRw-eriliao; winaaRmdegs fexSiSveli karmelitebic ver daajereben.

_ gamigoneT Zmao Cemo, _ uTxra mRvdelma mefundukes: _ qvveyanaze arc araviTari felismarte hirkaneli yofila, arc don sironxilio Trakieli da arc sxva vinme maTi msgavsi vaJbatoni raindebi, vinc ki Tqvens wignebSi arian aRwerilni. yvela es sicruea da zRaprebia, moclili mjRabnelebisagan ganzrax SeTxzuli, rom maTs kiTxvaSi Cvenc ise gavataroT dro rogorc Tqven, Tqvenive sityviT, momkleb-Tan atarebT xolme dros, magram WeSmaritebas geficebiT, eg raindebi arc rodisme yofilan qveyanaze da arc is saxelovani saqmeebi da sigaje CaudeniaT, rasac maT axveven Tavs.

_ eg laTaiebi me ar minda, sxvas uambeT; girCevniaT enis mosaqaveblad sxva ram moZebnoT salaparako, RvTis madliT bavSvi ara var da arc mTlad lenCi, xuTamdis daTvla kargad SemiZlia, fafa fufa aRar meWirveba. gasaocaria, Tqvenma mzem! gindaT damarwmunoT, viTomc rac wignebSi sweria, sul sicrue da sisulelea, is ki gaviwydebaT, rom is wignebi samefo saTaTbiros nebarTviT arian dabeWdilebi; yvela eg rom sicrue yofiliyo, is saTaTbiro, mgonia, nebas ar mis-cemda imdeni ram brZola da mojadoeba daebeWdaT, _ kaci rom kiTxulobs, swored Tavbru exveva.

_ aki weRanac mogaxseneT, Zmao Cemo, _ gaawyvetina mRvdelma, _ rom eg yvela imisTvis aris daweril, rom moclil dros gaverToT da guli gadavayoloT. ro-gorc rigianad mowyobil sazogadoebaSi Wadrakis, burTisa da biliardis TamaSia nebadarTuli, raTa dro gaataros, visac saqmis gakeTeba ar SeuZlia, an ara surs, swored aseTi wignebis beWdvisa da gayidvis nebas rTaven _ xalxi gaerTos da dro gaataroso, gana fiqrad mouva vismes iseTi beCavi da miamiti adamiani moipove-bodes, rom es zRaprulad naTqvami Tavgadasavlebi namdvil ambad miiRos? dro rom mqondes da msmenelnic myavdnen, dawerilebiT vuambobdi, Tu ra aklia saraindo wignebs, rogor unda daeweraT isini, rom imaTi kiTxva sasiamovnoc yT-filiyo da sasargebloca. mainc imedi maqvs odesme SemTxveva momecema am saganze TvalsaCino pirebs movelaparako. manam ki, batono maspinZelo, Cems sityvas erwmuneT, gqondeT eg Tqveni wignebi, mxolod mimaleT sadme, magaTi sicrue da simarTle SeigeniT da RmerTi iyos Tqven mwyalobeli, me mxolod imis meSinia, Tqvenc Tqveni stumari don kixotiviT cal fexze koWloba ar daiwyoT.

_ magaze ki nuras ukacravad, _ miugo mefundukem, _ RvTis madliT jer ise ar gavsulelebulvar, mogzauri raindoba daviwyo. kargad mesmis, rom axla is aRar aris, rac uwin yofila, rodesac is Cinebul raindebs, rogorc weren, mTeli qveyana fexqveS hqoniaT.

sanCom am saubris bolos Semouswro da Zalian gaukvirda, Tanac Sewuxda,

205

Page 206: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

raki moismina, mogzauri raindobas dro wavidao, da saraindo wignebi sicruiTa da sisuleliT arian savsenio. gunebaSi bejiTad gadawyvita Tavis batonis mogzaurobis dasasrulisaTvis moecada da, Tu is mogzauroba, rogorc imedi mqonda, is ar dabolovdeboda, maSin Tavis col-SvilTan dabrunebuliyo da isev Cveulebrivi SromisaTvis mieyo xeli.

amasobaSi mefundukem wignebis yuTis gatana daapira, magram mRvdelma Seayena igi.

_ moiTmineT, _ uTxra man, _ aba maCveneT eg ra wignia, mSvenieri xeliT rom aris naweri.

mefundukem yuTidan xelnaweri amoiRo da mRvdels miawoda. es iyo rva Tabaxiani rveuli; saTauris furcelze msxvili asoebiT ewera: `ugunuri cnobis-moyvris ambavi~. mRvdelma sami-oTxi striqoni waikiTxa da daiZaxa:

_ amis saTauri ise momwons da ise macdunebs, rom mTeli moTxrobis wak-iTxva momesurva.

_ kargsac inebebT, Tqveno Rirsebav, _ upasuxa mefundukem, _ bevr Cems stumars waukiTxavs es rveuli da Zalianac moswonebia; bevrsac uTxovia, magram verasgziT ver davuTme; amasTanac imedi maqvs, patrons davubruno, visac es yuTi darCa aq wignebiT da qaRaldebiT. ra vici, egeb rodisme dabrundes da, Tumca gulaxdilad rom mogaxseno, am romanebis daTmoba Zalian meZneleba, mainc davubruneb, _ marTalia mefunduke var, magram qristiani kaci gaxlavar.

_ diax, Cinebulad brZaneb, Cemo megobaro, _ miugo mRvdelma, _ magram, _ Tu moTxroba rigiani gamodga, xom nebas momcemT CemTvis gadaviwero?

_ didi siamovnebiT, _ upasuxa mefundukem. manam eseni laparakobdnen, kardeniom ramdenime striqons gadaavlo

Tvali, masac Zlier mowona da Semdeg mRvdels sTxova _ moTxroba xmamaRla waekiTxa.

_ siamovnebiT, _ uTxra mRvdelma, _ Tuki aq mbrZanebelni am dros Zils kiTxvas amjobineben.

_ CemTvis ukeTesi dasveneba iqneba oriode saaTi am moTxrobis kiTxvas davugdo yuri, _ Tqva doroTeam. _ mRelvarebisagan mainc sruliad ver davmSvide-bulvar da imedi ara maqvs male dameZinos.

_ maS Tu egrea, siamovnebiT wagikiTxavT, _ miugo mRvdelma, _ Tundac marto cnobismoyvareobisaTvis da iqneb is cnobismoyvareoba arc gagvicruvdes da kmayofilic davrCeT.

dalaqma nikolasma da TviTon sanComac agreTve wakiTxva sTxoves mRvdels. raki darwmunda, rom moTxrobis wakiTxviT yvela iqmyofT da TviTon masac asiamovnebda da masTan imedic hqonda _ Sroma tyvilad ar Cauvlida, mRvdelma Tqva:

_ maS Tu asea, yuradRebiT mismineT, moTxroza ase iwyeba:

Tav i XXXI I I

sadac moTxrobilia `ugunuri cnobismoyvaris ambavi~

italiaSi, toskanis provinciis Cinebul da mdidar qalaq florenciaSi, odesme ori kargi gvareulobis aznauri cxovrobda: anselmo da lotario. am ymawvilkacebs erT-

206

Page 207: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

maneTTan iseTi mtkice megobroba hqondaT, rom vinc ki maT icnobda, yvelani erTmaneTis Zmobilad Tvlidnen. orniv axalgazrdebi iyvnen, ucoloni, amasTan erTi wlovanebisa da erTnairi xasiaTisani, da es garemoeba sakmao iyo, rom erTmaneT-Tan megobroba da siyvaruli hqonodaT, Tumca anselmos sazogdoebaSi triali da mi-jnurobis saqme ufro arTobda, xolo lotario ufro nadirobas ewyoboda. mainc Tuki SemTxveva moiTxovda, anselmo lotarios Seqcevas advilad ayveboda xolme, lotar-ioc Tavis nadirobas anselmos Seqcevaze advilad Seicvlida xolme. amgvarad, maTi survilebi erTmaneTs ise eTanxmebodnen, rogorc ori erTnairad kargad momarTuli saaTis isrebi TavianT moZraobaSi erTmaneTisaga arafriT gansxvavdebian.

anselmos erTi mSvenieri, keTilSobili florencieli qali Seuyvarda. es qali iseTi pativcemuli mSoblebis asuli iyo da TviTonac iseTi znisa da Rirsebis pdroni, rom anselmom Tavis megobris nebarTviT da mowonebiT, uromlisodac arafers ar akeTebda, misi colad SerTva ganizraxa da qalis patronebTan Suakacoba TviT lotar-iom ikisra. manac es Suakacoba ise kargad da megobris gunebisad aRasrula, rom anselmo mokle xanSi Tavis mijnuris patroni Seiqna, xolo kamilac im denad kmay-ofili iyo misi colobisa, rom RmerTsa da am netarebis mizezs lotarios amisTvis mu-dam madlobas uZRvnida.

qorwilis wina dReebSi lotario Cveulegisamebr daiareboda anselmos saxlSi, ra aris, amiT Tavis megobrisaTvis mometebuli pativi eca. magram raki qorwilis dReebi gaTavda, milocvebic daasrules da stumrebic wavid-wamovidnen, maSin lotariom megobarTan siaruls TandaTan mouklo. rogorc gonierma da mofiqrebulma kacma ifiqra, rom colian megobarTan ase xSirad siaruli, rogorc ucolosTan, aRar SeiZleboda. Tumca gulwrfel megobrebSi raime eWvis aReba usafuZvlo iyo, mainc icoda, rom qmris guli saTuTia da grZnobieri da ara Tu megobrisagan, aramed Tvi-Ton RviZli Zmisaganac SeuZlia ganawyendes.

Tumca anselmo colis trfobiT Zalian iyo garTuli, mainc lotarios Tavisadmi gulis ayra male SeniSna. yvedreba dauwyo lotarios da arwmunebda, rom Tavis dReSi colis SerTvas ar ganizraxavda, Tu scodnoda, es garemoeba maT erTmaneTs daa-Sorebda. anselmo eubneboda, Cems cols mxolod mesame pirad vTvli Cveni erT-maneTis ufro mtkice SekavSirebisaTviso da tyuilubralod sifrTxile da raRac qveyni-uri wesis mimdevroba Cveni Zmobis gamqarwyleblad ar unda Seiqneso. amas-Tanave arwmunebda, rom misi colisTvisac didad sasiamovno iqneboda im kacis xSirad stumroba, romelic misi gabednierebis mizezad Seiqna, da rom kamilac Sewuxebuli da gakvirvebulia maTi aseTi daSorebisa, radgan orives uwindeli wrfeli megobroba gagonili hqonda. erTi sityviT, anselmo yvela RonisZiebas xmarobda uwindeli ganwyobileba aRedgina da Tan arwmunebda, uamisod misi bedniereba sruli ver iqneboda.

yvela am sabuTebze lotariom iseTi gonivruli pasuxi misca, rom anselmom srulebiT irwmuna megobris keTili ganzraxva, da, bolos, rogorc iyo, piroba daade-bia, lotarios yovel dResaswauli dRes da amas garda kidev kviraSi orjer esadila masTan. piroba ki misca lotariom, magram mainc gadawyvetili hqonda ise mo-qceuliyo, rogorc misi megobris pativis dacvas mouxdeboda, radgan misi kargi sax-eli da pativi Tavisaze Zvirad miaCnda. is fiqrobda, da diax sabuTianadac fiqrobda, rom lamazi colis patroni qmari iseve frTxili unda iyos Tavis megobrebis arCevaSi, rogorc agreTve sifrTxile marTebs Tavis colisTvis tol amxanagebis amorCevaSic: im-itom, rom, ra ganzraxvac saydarSi ver moxerxdeba, anu seirnobis dros, an sxva sazotado adgilas, is ganzraxva, meti ndobiT mosili, toli-qalis anu naTesavis saxlSi advilad xerxdeba. lotario imasac fiqrobda: yvela coliani kacisTvis erTguli megobari

207

Page 208: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

aris saWiro, rom Secdomilebas umxeldes xolmeo. radgan mometebul nawilad moxdeba qmari metismeti siyvarulisgan anu sifrTxiliT _ cols ar vawyeninovo _ mis cuds ver amxels, ver etyvis: `Cemo sicocxlev, egre nu izam, ase hqeni~. am gaqirvebaSi Svela, lotarios azriT, mxolod erTul mggobars SeeZleboda. magram sad moipoveba aseTi wrfeli, patiosani da erTguli megobari? amgvari megobari sxva vin iqneboda anselmosTvis, Tu ara TviTon lotario, ise bejiTad rom zrunavda Tavis megobris patiosnebis dacvas da aTas mizezs igonebda, oRond aRTqmul dReebSi masTan misvla Tavidan aecilebina. igi amiT cdilobda uqmi TvalebisTvis da boroti enisaTvis masala ar mieca _ mdidari da lazaTiani ymawvili kacis (rogorc Tvi-Ton egona) mSvenier kamilasTan xSiri siarulis gamo Worebi ram gaemarTaT. mar-Talia, im qalas keTilzneobas veraviTari boroti miTqma-moTqma ver SebRalavda, mainc ara surda, eWvi rame SeetanaT imaze. anselmosTan sasiarulo dReebs lotario xSirad sxva saqmes axmarebda da Tan imiT ixdida bodiSs, rom is saqmeebi saCqaro aRsasrulebeli iyo. am garemoebis gamo, roca ki erTmaneTs Sexvdebod-nen, anselmosa da lotarios salaparako is iyo, rom erTi sul ayvedrida da meore Tavs imarTlebda.

erTxel qalaqgareT seirnobis dros anselmom xelixel gauyara lotarios da Semdegi laparaki daiwyo:

_ Cemo megobaro lotario, Sen, ueWvelia, imas ara fiqrob, rom me RvTis umaduri viyo yvela im wyalobisaTvis, rac man mommadla; im bunebiTi niWisa da amqveyniuri sikeTisaTvis, riTac man damajildova da metadre im udidesi wyalo-bisaTvis, rom Seni Tavi megobrad gamiCina da kamila meuRled momca, _ es ori saunjeni, romelnic Tu Sesaferisad ver miyvaran, imdenad mainc arian CemTvis sayvarelni, ramdenadac amisaTvis Zal-Rone Semwevs, amasTan keTalSobili mSoblebis Svili var. magram ra gamovida! yvela amqveyniuri bednierebis patroni sicocxles ise mivaCanCaleb, viT kaci mwuxare, davrdomili da uimedo, da Cemze usacodavesi am wuTisofelSi, veWvob, Tu sxva kidev vinme moipovebodes, es ramdenime xania erTi ucnauri, axirebuli survili mawevs gulze. iseTi ucnauri, rom TviTonve mikvirs da umaduri var Cemi Tavisa: minda qveyanas da Cems Tavsac davumalo es survili, magram veras gziT ver momixerxebia! sul erTia, is mainc gamomJRavndeba, da radgan Seni megobrobis imedi maqvs, vici, Cemi gankurnebisaTvis Sens mzrunvelobas ar momkleb, ecdebi, kvlav damibrundes bedniereba da Cemi sixaruli ise sruli Seiqnas, rogorc axla, Cvmive gadareulebis mizeziT, guli mwuxarebiTa maqvs aRsavse. amitom minda gagityde da Cemi Se-mawuxebeli survili Segatyobino.

anselmos laparaks lotario gulmodgined ismenda da gaocebuli iyo, Tu aseTi grZeli winasityvaoba ras moaswavebda. amaod cdilobda mixeedriliyo _ ra survili unda yofiliyo iseTi, rom misi megobris sulis mSvidoba ase Zalian aeria, magram namdvils mainc ver mixvda. bolos aTasgvari eWvebisagan rom Cqara gamosuliyo, lotariom uTxra anselmos: Seni gulis saidumlos rom egre kilokavad meubnebi, eg megobrobis Seuracxyofaao, radgan nacadi megobrisagan kaci yovelTvis unda moelodes an survilis misaRwevi gzis maCvenvbels rCevas da anu kidev saxsars im survilebis miRwevisaTviso.

_ marTals ambob, _ upasuxa anselmom, _ da imitom gagitydebi da getyvi, ra survilic mawuxebs. es is survilia, rom minda Sevityo, marTla iseTi erTguli da keTilzneobiania kamila, rogorc es meCeeneba? me amas ver virwmuneb, vidre amas ar gamovcdi da is gamocda ar gamoaCens Cemi colis zneobis sispetakes ise, rogorc oqros siwmindes cecxli gamoaCens xolme. me darwmunebuli var,

208

Page 209: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Cemo megobaro, qalis saTnoeba maSan gamoCndeba, rodesac mas gansacdels miayeneben. mxolod is qali unda vcnaT keTilsaTnoianad, romelic arc mudaras ayveba, arc cremlebs, arc saCuqrebs da arc motrfeTagan daJinebul devnas. viTom ra didi Rvawlia qalisTvis, _ ganagrZobda is, _ Tu zneobiT ar ecema, rodesac SemTxveva ara aqvs dacemisaTvis? rodesac marto imitom ar Ralatobs qmars, rom aTasi Tvali udarajebs mis yofaqcevas da yvela cdunebas aridebs mas? rode-sac masTanave isic icis, rom Ralatis pirvelsave ganzraxvas qmari mas sicocxled dausvams? gana im qals, romelic keTilzneobiani marto imitom aris, rom SiSi aqvs, an cdunebis SemTxveva ar eZleva, SeiZleba iseTi pativi vceT, rogorc im qals ekuTvnis, vinc yvela cdunebis maxes gaglejs da yovelgvari trfobisagan Seuryeveli darCes, es kiTxvebi erTierTmaneTze mebadebian da ise mawuxeben rom ga-davwyvite kamilas iseTi kaci mivuCino gamomcdelad, rom misi siyvarulis Rirsi iyos. Tu am cdunebidan, rogorc imedi maqvs, gamarjvebuli gamova, maSin Cems Tavs ubednieres kacad CavTvli amqveynad da vityvi: CemTa survilTa sawyauli pir-Tamde aRivso da bedma iseTi saTno meuRle marguna-meTqi, romelzedac brZenma Tqva: `vin ukve hpovos igi?~. Tundac es gamocda mis sasargeblod ar dabolovdes, maSasadame, arc Cems sasargeblod, maSin imiT viqnebi dakmay-ofilebuli, rom Cemma eWvebma ar momatyues, da es momcems Rones am bediTi gamocdis yvela Sedegi vaJkacurad avitano. am ganzraxvis winaaRmdeg rac unda miTxra, mainc Cems wadils ver gadamaTqmevineb. axla amas gTxov, Cemo megobaro lotario, am gamocdis iaraRad Sen gaxde da amiT Cemi survilic amisrulo da eWvebic gamiqarwylo. moqmedebisaTvis Semixvevas da yvela im saSualebas mogcem, rasac ki saWirod davinaxav, rom patiosani, namusiani, wrfeli, da uan-garo qali Searyio. am Znel saqmes ufro imitom gandob Sen, rom vici, Tu kamila Sengan damarcxebuli iqneba, mainc gamarjvebis sazRvars ar gadaxval da mxolod imas damanaxveb, Tu sadamdis SegeZlo Seni gamarjvebis mayvana. amgvarad me Seuracxyofili viqnebi wadiliT da ara moqmedebiT, da radgan es Seuracxyofa Cven orTa gulSi iqneba damarxuli, ise mZimed aRar daawveba Cems guls. Cemo megobaro! Tu gsurs im sicocxliT vstkbebode, rac imis Rirsia, rom sicocxle ewodos, maS axlav dauyovnebliv daiwye mijnurobis laSqroba, magram zantad akrZalviT ki ara, aramed im gulmodginebiTa da grZnobiT, rogorc me msurs da rogoriTac ufleba maqvs Seni megobrobisagan movelode.

ase laparakobda anselmo, xolo lotario xmagakmendili usmenda mas da, rom gaaTava, jer didxans daSterebiT da gaocebao cqera dauwyo, TiTqos rame saocarsa da unaxav sagans SeaCerdao, da bolos uTxra:

_ anselmo! ar mjera, rom, rac miTxar, xumroba gaSvebiT meubnebode, Torem yurs arc ki dagigdebdi. me is mgonia, an Sen ver micnob, an me ver gic-nob, magram ara, Sen Zalian kargad ici, rom me lotario var, da arc Tu Sen gaqvs eWvi rom Sen anselmo xar; magram, saubedurod, mgonia, rom Sen uwindeli anselmo aRara xar da mec uwindeli lotario aRar ggonivar. rac axla Sen miTxar, im anselmosgan gagoneba ucnauria, romelsac me uwin vicnobdi, da rasac Sen mTxov, ar SeiZleba im lotarios mosTxovo, romelsac uwin icnobdi. nuTu dagavi-wyda poetis sityvebi, rom keTili megobrebi gamocdian TavianT megobrebs da maT daxmarebas usque ad aras-s mimarTaven, rac imas niSnavs, rom araviTar megobrebs ar SeuZliaT megobrobas is mosTxovon, rac RvTis mcnebis winaaRmdegia! Tu war-marTi iyo am azrisa, maS Cven, qristianebs, gana Zval-rbilSi ar unda gvqondes gamjdari es rwmena, Cven, romelTac viciT, rom araviTar adamianur grZnobas Rv-Taebrivi grZnoba msxverplad ar Seewireba? nuTu ar dameTanxmebi, Cemo mego-

209

Page 210: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

baro, rom Tu adamiani megobruli movaleobis gulisTvis RvTisadmi movaleobas ivi-wyebs, is mainc unda iyos, rom es daviwyeba marto maSin moxdebodes, rodesac megobris patiosnebisa anu sicocxlis dacvam moiTxovos, Tu ara, ras ityvian im kacze vinc Tavis saRvTo movaleobas daarRvevs, aqao da imis megobars moepri-anao? aba, erTi miTxari, ra aris gansacdelSi: Seni sicocxle, Tu patiosneba? es unda vicode, rom, rasac Cemgan iTxov, is sazizRari saqme ufro Tamamad vikisro.

_ arc sicocxlea Cemi gansacdelSi, arc patiosneba, _ upasuxa anselmom._ maS, rogorc gatyob, _ uTxra lotariom, _ Sen ginda Sevecado, rom sicocxle

wagarTva da pativic agyaro, da rogorc Sen gizam amas, ise Cems Tavsac ase davmarTo; patiosnebas Tu agyri, maS sicocxlec wagerTmeva, radgan gaupatiure-buli kaci mkvdarze uaresia. da Tu Seni ubedurebis iaraRad me gavxdebi, maSin mec upatiosno Seviqnebi da, maSasadame, mec mkvdars unda davemsgavso; Seni daRupviT Cemi Tavic davRupo. Cemo megobaro, aba moTminebas mieci Tavi da Cemi pasuxi moismine, Tu winaaRmdegi ram geqneba saTqmeli, moeswrebi, dro bevri gvaqvs.

_ Tanaxma var, Tqvi, rac gsurs _ uTxra anselmom. _ anselmo, me mgonia, Sen amJamad im Wkuazeda xar, ra Wkuazedac

mavrebi arian mudam, rom imaTi sarwmunoebis sicrues verafriT ver daumtkiceb verc saRvTo werilis sabuTebiT da verc saR msjelobaze damyarebuli mosazrebiT. maT cxadi, ueWvo, sagrZnobeli sabuTebiT unda elaparakos kaci, ra sabuTebis eWvi da uaryofa ar SeiZleba; magaliTad, imgvari sabuTebiT, rom or tol sagans Tanaswori nawilebi rom moaklo, isev tolni darCebiano ; magram radgan sityvierad aseT WeSmaritebasac ver gaagebineb (rogorc es xSirad xdeba), aramed saWiroa, dauReWo, da pirSi Caudo, amitomac SeuZlebelia isini Cveni sar-wmunoebis WeSmariti swavliT gaanaTlo. rogorca vxedav, anselmo, SenTvisac amgvari Cagonebaa saWiro. Sens gulSi rom survili gaCenila, ise Sors aris saR msjelobasTan, rom Cveulebrivi wesiT Seni uWkuo ganzraxvis damtkiceba Cems mxriv tyuili dros dakargva iqneba. unda gamogityde, rom mindoda cotaxnobiT mainc dametovebine mag mdgomareobaSi da miT mag Seni giJuri ganzraxvisaTvis damesajne, magram megobroba ase mkacrad mopyrobis nebas ar maZlevs da imas mavalebs, mag ufskruls mogaSoro rogorme, gadavardnas rom miaswrafvi. Sen dasarwmuneblad, rom marTals vambob, gTxov Wkvianurad moiqce da Semdeg kiTxvebze mipasuxo: Sen ar ambob, samijnuro devna namu-sian qals unda davuwyo? Sen ar meubnebi, patiosani qali gavaupatiuro? uangaro qali saCuqrebiT movisyido? dasasrul, Sen ar meubnebi, samsaxuri gavuwio qals, romelic aravisgan ar iTxovs samsaxurs? Tu darwmunebuli xar, rom Seni coli namu-siania, uangaro, patiosani, maS, neta vicode, sxva raRa ginda? Tu darwmunebuli xar am gansacdelisagan gamarjvebuli gamova, erTi miTxar, amiT is ras moigebs? am gamocdis Semdeg gana ukeTesi Seiqneba? orSi erTi unda iyos: an eWvi gaqvs Seni colis patosnebaSi, an TviTon Sen ar ici, ra ginda. Tu mis patiosnebis eWvi gaqvs, gamocda raRas giSvelis? ise moeqec, rogorc zneobadacemuls dedakacs Sehferis. magram, Tu igi marTla iseTi patiosani da saTnoiania, rogorc ggonia, maSin xom ugunurebaa WeSmaritebis gamocda, radgan amiT WeSmaritebas ara miemateba-ra. maS, aba moifiqre, Seni survili ucnauri da sasacilo ar aris? vnebis mets gana mogitans rasmes, miT ufro, rom es ambavi windauxedavi da arago-nivrulia da magis Casadenad mizezi srulebiT ara gaqvs. anselmo! qveyniurs Rvawls adamiani an RvTis gulisTvis Caidens, anu qveyniuri ram sargeblobisaTvis da an kidev orivesTvis erTad. wmidaTa saqmeni _ RvTis sadideblad Cadenili

210

Page 211: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Rvawlia im adamianTagan, romelTac surT amqveynad angelozebrivi cxovreba igrZnon. miwieri sargeblobisTvis Cadenili saqmeni_im adamianTa saqmea, rom-lebic unapiro zRvebze mimocuraven, ucxo qveynebSi mimovlen, civsa da cxels haers ar eridebian, raa simdidre SeiZinon. dasasrul, RvTis sadideblad da qveynis sasargeblod Cadenili saqmeni _ es mxedarTa Rvawlia, romelnic mtris simagreSi zarbaznad yumbarisagan mcireoden Sengreul xvrels dainaxaven Tu ara, mswrafl, im surviliT gatacebulni, rom sarwmunoeba daicvan, Tavis ersa da mefes samsax-uri gauwion, Tamamad da uSiSrad ieriSi miaqvT cixeze da imas aRar dasdeven, rom pirdaRebul sikvdils win efeTebian. ai es saxelovani saqmeebia mxolod, rom adamiani pativiT da didebiT Caidens qveynis sasargeblod, yvela gaWirvebisa da SiSis miuxedavad, magram Sen rom saqmes apireb, miT verc saxelovani Seiqnebi, verc simdidre mogemateba da verc wmidanobas daimsaxureb; is saqme arc SenTvis iqneba sasargeblo, arc RvTisaTvis da arc xalxisaTvis. misi mogeba Sen verafers Segmatebs, xolo wageba ki ganukurnebels sasowarkveTilebaSi Ca-gagdebs... verc is mogcems rame nugeSs, rom Sens ubedurebas saidumlod daimarxav gulSi. SenTvis imis codnac sakmao iqneba, rom guli dagebzaros da mTeli sicocxle CageSxamos. Cemi sityvebis WeSmaritebis dasamtkiceblad saxelo-vani poetis luiji tansilos poema `wmida petres cremlebidan~ Semdegi unda mogagono:

imata sevdam da gamZafrda qejna sindisis,rom petrem igrZno ganTiadis moaxloeba,zogjer Tumc kacis Secodeba aravin icis, _guls sinanuli TavisTavad ganewoneba.

ra saWiroa aq sxvaTagan kicxva, braldeba?sindisis qejna saTno gulSi TviT ibadeba,codvas mtanjveli sinanulic mudam Tan mosdevs,Tund ca da miwa ar xedavdes am siborotes.

veraviTari saidumlo ver gixsnis, anselmo, mwuxarebisagan. Sen mudam im

cremlebiT ki ar itireb, TvalTagan rom dagedineba, aramed gulidan gadmogCqefs sisxlis cremlebi. im cremlebiT, ra cremlebiTac Cveni poetis sityviT, cnobils gulu-bryvilo eqims utiria, rodesac TasiT gamocdis saSualebiT im saidumlos gageba ganuzraxavs, ra saidumlos gagebasac keTilgonierma ronaldom Tavi aarida. es am-bavi, marTalia, poeturi gamogonebaa, mainc azriT savsea. da urigo ar iqneba Cvenc magaliTad gamogveyenebia. erTsac getyvi rasme, egeb iman mainc agixi-los Tvalebi da mag Seni giJuri survilis aRsrulebis xalisi dagikargos. warmoidgine, anselmo, RmerTsa da beds mSvenieri ram briliantis patronad rom gaexade, Zalian sastik javairCs rom eqo igi da yvelas erTxmad eZaxna _ wylianobiTa da elvarebiT imdenad sagangeboa, ramdenadac ki SeiZleba sagangebo gyos Zvirfasi Tvalio, amasTan Senc rom imave azrisa yofil iyav, erTi miTxar, iseTi windauxedavi survili mainc gagivlida TavSi zindanze dagedo da CaquCio gvecadna, marTla ise magaria Tu ara Zvirfasi Tvali, rogorc meubnebiano? amgvaris gamocda rom aetana Tvals, gana amiT an elvareba miemateboda an fasi? piriqiT, rom gatexiliyo (rac advili mosalodnelia) xom mTels Sen simdidres dakargavdi da masTan ugunuris saxelsac daimsaxurebdi. Cemo megobaro! qveynis TvalSi da Sens TvalSiac eg Tvali pa-tiosani kamilaa. axla TviTon ifiqre, ra sisulele iqneba Sengan, im garemoebaSi

211

Page 212: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Caagdo, rom misi gatexa SeiZlebodes: Senma colma rom misda miyenebuli gansacdeli aitanos, miT xom ukeTesi ar Seiqneba; da Tu daeca, aba, manam dro gaqvs, axlav ifiqre, ra moelis im gaupatiurebul qals; maSin gana is azri ar dagtan-javs, rom TviTon Sen, ganzrax, mofiqrebiT, isica da Seni Tavic daRupe? nu iviwyeb, rom qveyanaze patiosan dedakacze Zvirfasi ara aris-ra; dedakacis patiosneba ki imaSi mdgomareobs kargi azrisani iyvnen imaze da am mxriv ki Seni coli metad maRla dgas. maS axla sisulele ar aris Sengan, yvelasagan cnobil WeSmaritebas eWvi daswamo da gansacdelSi Caagdo? gana ar ici _ dedakaci susti arsebaa? rac ki Rone gaqvs, gansacdeli unda moarido da yovelgvari maxe moacalo, rom Sig ar gaebas; piriqiT, yvelas saSualeba unda misce, cxovrebis gzaze mtkice da msubuqi nabijiT vidodes da im sisrules uaxlovdebodes, rac aklia da risi gvirgvinic aris pa-tiosneba. amis nacvlad maxes ugeb, yvela RoniT cdilob daeces igi. bunebis mec-nierni erTi patara saocari TeTri bewvis mqone cxovels yaryums eZaxian da am-boben, monadireni mis dasaWerad am xerxs xmarobeno: jer gaigeben sad dadis xolme, im adgils aatalaxeben, daedevnebian da zed im talaxze miagden; yaryumi talaxSi arasodes ar Seva da urCevnia mdevnelebs daeWerinos, Tavisufleba da sic-ocxle dasTmos, oRond umtvero, TovliviT TeTri balani ar gaisvaros! Cemo megob-aro! patiosani da ubiwo qali yaryumsa hgavs. misi suli Tovlze uspetakesia; da visac unda misi sispetake bolomdis daicvas, mis siwmindes afasebs, ise rodi unda moeqces, rogorc _ monadireni yaryums. misi cxovrebis gzaze abezar Tayvanism-cemelTa saCuqrebisa da gatacebuli arSiyobis saxed talaxi ar unda mohfinos. vin icis? vaiTu imdeni Zala ara hqondes, cdunebas gauZlos. yvela aseTi ram unda moaridos kacma da mxolod sikeTis simSveniere da uzado patiosnebis brwyinva-el-vareba unda daanaxos. saTno da erTguli coli Zvirfasi sarkea, wminda da elvare, TviT msubuqi qSeniTac daubindavi. qals ise unda moeqces kaci, rogorc wmida ram nawilebs Seefereba _ Tayvani sces da xeli ki ar Seaxos: igi unda daicvas, rogorc vard-yvavilebiT savse walkoti, romlisac WvretiT datkboba SeiZleba, mowyveta ki akrZalulia: isic sakmaoa, Tu gamvlel-gamomvlels im walkotis Robidan Wvreta da surnelebiT datkboba ar daeSleba, dasasruls, erT leqss getyvi zepirad, romeliRac Tanamedrove komediidan damamaxsovrda. am Cems salaparako sagans metad uxdeba igi. Rrma moxucebuli kaci urCevs erTi ymawvili qalis mamas, Tavisi qali daketilSi yavdes, bejiTi Tvalyuri adevnos, gaufrTxildes da, sxvaTa Soris, eubneba:

qali mogavs saTuT minas,da is tydeba _ Tu ar tydeba _ar dauwyo Semowmeba,RmerTma susti gaaCina.

ho, gatydeba _ rogorc xdeba,magram zogjer WkuaTxeliimas amsxvrevs Tavis xeliT,rac arasdros gamrTeldeba.

mjera sibrZne ueWveli.Tu Cvens Soris sadme brwyinavsdanaia, oqros wvimacmova misi momnaxveli.

212

Page 213: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rac aqamdis giTxari, anselmo, sul Sen Segexeboda: axla ki neba miboZe, Cemzedac oriode sityva giTxra, da Tu Cemi saubari grZeli gamovides, nu damem-durebi: meti Rone ar iyo, grZlad unda meTqva, rom Seni Txovnis Tanaxmad labir-inTidan gamomeyvane, sadac gzadabneuli daexetebi. anselmo, Sen me megob-rad mTvli, da, amis mxedavad, Cemi pativis ayra ki mogindomebia, _ es gana megobruli saqcielia? es kidev cotaa. imasac iTxov Cemgan, TviTon Sen gagau-patiuro. aba ifiqre, Tu swored ase ar aris? Cemidan daviwyeb. Cems gaarSiyebas dainaxavs Tu ara kamila, mswrafl usircxvilo da upatiosno kacad CamTvlis, radgan megobris moRalated damsaxavs. masTanve ifiqrebs, rom raime sisuste SevamC-nie, qarafSuta qalad CavTvale da misi gamijnureba aman gamabedvina, da Tu is gamijnureba Tavis gaupatiurebad CasTvala, es xom Seni Tavis gaupatiurebac iqneba. xom kargad ici, colis Ralati qmarsac amcirebs. xalxi rodi kiTxulobs qmaria damnaSave colis orgulobisa da misma saqcielma Caadenina Ralati Tu ara? ara, xalxs isic eyofa Seityos, TviT qalma mruSoba Caidina, rom ganusjelad imis qmars Sebralebis magier siZulviliT dauwyos cqera, Tundac kargad icodes, rom qmari araferSia damnaSave. axlave dagimtkiceb, ratom aris, rom colis upatiosnoba da Ralati marTla Cirqs scxebs qmars, Tundac araferSi iyos igi damnaSave da aravi-Tari mizezi ar mieces. imedi maqvs es msjeloba ar mogwyindeba, radgan igi Sens sasikeTodaa momarTuli. saRvTo werili ambobs: RmerTma rom pirveli kaci _ adami _ Seqmna, qveyniur samoTxeSi Rrma ZiliT daaZina igi, marcxena gverdidan wibos Zvali amouRo da im Zvlidan Cveni pirveldeda eva Seqmnao. adams rom gaeRviZa da Tavis gverdiT dedakaci naxa, SesZaxa Turme: `ai, xorci xorcTagan CemTa da Zvali ZvalTagan CemTa~. xolo RmerTma uTxra mas `dauteos kacman mamai Tvisi da dedai Tvisi da Seyos colsa Tvissa da iyvnen orive igi erT xorc~. maSin dadginda wmida saidumlo qorwinebisa da misi kavSiri ise mtkicea, rom sikvdilis meti veraferi ver daarRvevs. iseTi Zala aqvs am sakvirvel wmida saidumlos, rom amiT ori adamianis sxeuli erT sxeulad iqceva da imis msgavsad, rogorc ori suli _ colisa da qmrisa _ xandaxan erT survilSi gamoixateba xolme. da Tu colisa da qmris sxeulebi erTs Seadgenen, colis sxeulis gamsvreli yvela laqa qmris sxeulsac gasvris, Tundac rom qmari rogorc weRan vTqvi, masTan SekavSirebul dedakacis danaSaulSi sul arafriT iyos monawile. fexis tkivils mTeli tani grZnobs, radgan mas-Tan erTad erT sxeuls Seadgens. am tkivils Tavic grZnobs, Tumca igi fexis tkivilis mizezi sulac ar yofila. swored aseve colis mwuxarebas qmaric unda grZnobdes, radgan masTan erT xorcs Seadgens. xom isea rom yovelgvari urigoba colisa Tu qmrisa sisxlisa da xorcisagan warmodgeba; Ralatic xom urigobaa, maS moRalate colis qmaric, nebauneblieT gaupatiureblad da Seuracxyofilad unda Seiracxos, Tun-dac, kidev vityvi, mis SecdomaSi araferi monawileoba ar mieRos. anselmo! Tvalebi gaaxile da is jurRmuli dainaxe, sadac Cavardnas lamob imiT, rom Seni ubiwo megobris myudroebis darRveva ginda. Seigne Tu ra Tavxeduri JinisTvis, ra sacodavi cnobismoyvareobis dasakmayofileblad ginda gaaRviZo vnebani, kamilas umanko gulSi rom mSvidobianad sZinavT. Seigne, Tu ra mcireodeni mogebiT, amasTan ra uzomo wagebiT SeiZleba dabolovdes eg Sengan mogonili TamaSoba. es iseTi wageba iqneba, rom mis gamosaxatavad sityvac ver mipovnia. da Tu yvela Cemi naTqvami Sens gadawyvetilebas ver mosdreks, maS Seni samarcxvino ganzraxvis aRmsrulebel iaraRad da Tan, vin icis, Sens samudamo damRupavadac sxva vinme moZebne; me ki magis aRsrulebaze uars geubnebi, Tundac am uarma CemTvis udidesi saunje _ Seni siyvaruli kidec damakargvinos.

patiosanma lotariom amiT daasrula laparaki. anselmo ise SeSfoTebuli da

213

Page 214: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Cafiqrebuli iyo, rom didxans vera upasuxa-ra, bolos goneba moikriba da uTxria:_ Cemo megobaro lotario! xom naxe, ra yuradRebiT mogismine sityva. Sen-

gan naTqvams magaliTebSi, SedarebaSi da, erTi sityviT, yvela Sens sityvaSi go-nivruli msjeloba vcani da megobruli survili _ keTilze dageyenebine rogorme. dage-Tanxmebi, rom Seni rCevis miuxedavad Cemi wadilisken daJinebiT miviswrafvi da cudis gulisTvis keTils uarvyof. magram ra gamewyoba? warmoidgine, rom me axla iseTive sneulebiTa var avadmyofi, ra sneulebac gunebanaqcev dedakacs naxSiris, miwis, alizisa da xan kidev iseTi uaresi sagnis Wamas moasurvebs, rac kargamyof adamians marto erTi warmodgenac ki zizRs geris. maS ar unda scados kacma Cemi gankurneba? an ki ra Znelia? mxolod gangeb da ise TiTqos daudevrad, dauwye, Cemo megobaro, kamilas arSiyoba; ra Tqma unda iseTi susti ar aris, pirvelive ieriST damarcxdes. am msubuqi gamocdiT srulebiT damamSvideb da Tanac im movaleobas aRasruleb, rasac megobroba gdebs valad. lotario Cems Tx-ovnas unda daemorCilo, Torem am Cemi surviliT ise var gatacebuli, rom iZulebuli viqnebi, sxvas mivmarTo da maSin namdvilad ameyreba is pativi, Sen rom agre Zalian ufrTxildebi da cdilob SemirCino. Tu kamilas TvalSi misi arSiyoba erTi wamiT dagamcirebs, eg araferia, radgan mis simtkices gavigeb Tu ara, maSinve Cems ganzraxvas gavagebinebT da miT misi uwindeli pativiscema kvlav dagibrundeba. lotario, gimeoreb, Tuki SegiZlia am mcireodeni Tavis gamometebiT metismeti davaleba gamiwio, nuTu am Txovnis aRsrulebaze mainc uars metyvi? gimeoreb, amisrule Txovna, Tundac Zalian saZnelod migaCndes igi, da damerwmune _ dai-wyeb Tu ara brZolas, maSinve Tavs gamarjvebulad miviCnev da gamocdasac damTavrebulad CavTvli.

anselmos aseTi daJineba rom naxa da aRarc rame sabuTi moepoveboda _ Tavxeduri wadili gadaeTqmevinebina, amasTan eSinoda _ muqara marTla ar aes-rulebina da am TxovniT sxvisTvis aravisTvis miemarTa, lotario Tavis megobris survilis aRsrulebaze daTanxmda, iqneb amiT misTvis uaresi ubedureba aecdina; mavram im mtkice ganzraxvas ki daadga, rom saqme ise waeyvana, anselmoc daekmayofilebina da kamilas gulsac survilebiT ar Sexeboda. anselmos sTxova, es ambavi aravisTvis ar gaemJRavnebia da aRuTqva, pirvelsave moxerxebul SemTxvevaSi daiwyebda saqmes. aRtacebuli anselmo nazad da siyvaruliT gadaexvia lotarios da ar icoda, ra sityvebiT eTqva madloba, TiTqos metad did davalebas moeloda misgan; Semdeg megobrebma gadawyvites, ganzraxuli aRar daegvianebiaT da dilidanve daewyoT saqme. anselmom aRuTqva rom SemTxvevas miscemda lotario kamilasTan marto darCeniliyo, agreTve qalis dasasaCuqreblad fulsa da Zvirfaseulobas dapirda, rom cduneba ufro Zlieri yofil-iyo. is urCevda lotarios kamilasTvis serenadebi gaemarTa, mis Sesamkobad leqsebi moewera da, Tu saWiro iyo, am leqsebis dawerasac TviTon kisrulobda. lotario yvelaferze daTanxmda, Tumca im ganzraxvaze Zalian Sors iyo, rasac ak-isrebdnen. Semdeg anselmom lotario TavTan waiyvana. Sin rom mividnen, kamila cotaoden SeSfoTebuli daxvdaT, radgan qmris ase gvian dabrunebas Cveuli ar iyo. lotario Cqara wavida Sin da nakisri saqmiT imdenadve iyo SeSfoTebuli ramde-nadac amave saqmiT anselmo iyo kmayofili. im Rames lotariom erTi xerxi moifiqra, riTac anselmoc unda daekmayofilebina da misi gulasTvisac Seuracxyofa ar mieyenebina.

meore dRes lotario anselmosTan wavida sadilad. kamilam igi ise miiRo, ro-gorc misi qmris saukeTeso megobars Sehferoda. nasadilevs anselmo sxvagan wavida da lotarios Txova, dabrunebamdis, kamilasTan darCeniliyo, Tanac daurTo,

214

Page 215: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saWiro gadaudebeli saqmeebi maqvs da oriode saaTSi davbrundebio. kamila cdilobda qmari ar gaeSva, lotario kidev Tan gayolas sTxovda, magram anselmom arc erTis Txovna ar miikara; piriqiT, lotarios piroba CamoarTva _ arsad wasuliyo, radgan, Sin dabrunebisas viTom erT did saqmeze rCeva unda ekiTxa. colsac Tx-ova, arsad gaeSva lotario da arc marto daetovebina. am saxiT anselmo wavida da am wasvlisaTvis iseTi aucilebeli (ufro sworad _ suleluri) mizezebi moigona, rom tyuilsa da ganzraxulobas veravin SeamCnevda.

lotario da kamila mTlad martoni darCnen, radgan mosamsaxurenic sasadilod wavidnen. amgvarad lotario uceb im brZolis velze gaCnda, razedac anselmom Zalad Seagdo; mteri mas pirispir dga da iseTi mteri, romlis mxolod marto mSvenierebas SevZlo aRWurvil raindTa mTeli razmisTvis iaraRi daeyrevinebina. warmoidgineT, ra safrTxeSi Cavarda igi! am mdgomareobaSi mis meti vera moigona-ra, _ savarZlis saxelurs idayviT daeyrdno, Tavi xelze daido, am uzrdelobaze kamilasTan bodiSi moixada da uTxra: anselmos dabrunebamdis cotas movisvenebo. kamilam baliSi SesTavaza da taxtze wamowola Txova, radgan iq ufro moisvenebo, magram lotariom civi uariT upasuxa da miiZina. anselmo rom dabrunda da coli Tavis oTaxSi daxvda, xolo lotario savarZelSi mZinare, ifiqra, albaT kargi dro gasula, rom laparaki gauTavebiaT da mosvenebas miscemiano. mouT-menlad eloda lotarios gamoRviZebas, rom maTi laparakis Sedegi gaego. bolos misi survilic asrulda, lotariom male gaiRviZa da orive maSinve sadRac wavidnen. anselmom gamokiTxva dauwyo, xolo lotariom upasuxa, rom radgan pirvel Sexve-drazedve siyvarulis gamocxadeba ugunureba iqneboda, mTeli dro viTom qalis qe-baSi gaatara da kamilas arwmunebda, rom mTeli qalaqi mis gonierebasa da mSve-nierebaze laparakobda. am dasawyisiT, ambobda lotario, nel-nela Tavs mova-woneb da misTvis sasiamovno mosaubre Seviqnebi. ise vimoqmedeb masze, ro-gorc macduri eSmakio, rogorc boroti suli, suli wyvdiadisa naTeli angelozis saxes iRebs da momxibvlel garegnobas iTvisebso da am sanaxaobas maSin stovebs, rodesac saqmes daaboloebs da Tavis msxverplze gaimarjvebso, Tuki misi mza-kvruli ganzraxva Tavidanve ar gamoamJRavneso. am moulodneli dasawyisiT aR-tacebulma anselmom aRuTqva lotarios, rom aseT SemTxvevas yoveldRe mis-cemda kamilasTan SexvedrisaTvis da ise moaxerxebda, TviTonac Sinve Tvis oTaxSi darCeniliyo da ise imoqmedebda, kamilas misi ganzraxvis alRoc ki ver aeRo.

ramdenime dRem ise gaiara, lotarios erTi sityvac ar uTqvams kamilasTvis da anselmos ki arwmunebda, TandaTan ufro da ufro gabedulad vmoqmedeb, magram mainc veraferi gavawyo. da arc Tu momavalSi maqvs imedi, rame gavarigoo, radgan viTomc kamila emuqreboda, Sens saqciels qmars gavumJRavneb, Tu mag arSiyobas ar daexsnebio.

_ jer kargad midis saqme _ Tqva anselmom, _ kamila sityvebs umagrdeba. vnaxoT, axla, ra iqneba, xval ori aTas oqros mogcem _ saCuqrad uTavaze; ori aTas-sac kidev Zvarfasi nivTebis sayidlad mogcem iqneb maTma brwinvalebam mainc acdunos. xom ici yvvela lamaz qals rac unda keTil zneobianic iyos, morTva-mokazmva da Tavis mSvenierebis gabrwyinebulad gamoCena metad uyvars. Tu am cdunebasac gaumagrda, maSin Cemda sasixarulod saqmes daboloebulad CavTvli da Tavsac aRar mogabezreb.

lotariom upasuxa: `raki saqmes xeli movkide, bolomdisac miviyvano, Tumca ki amTaviTve darwmunebuli var davmarcxdebio~. meore dRes lotariom oTxi aTasi oqro miiRo da masTan oTxi aTasi mwuxareba daemarTa, radgan aRar icoda ra moegonebia rom Tavisi tyuilebi bolomdis gaeyvana. mainc gadawyvita

215

Page 216: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tavis megobrisTvis eTqva rom saCuqarica da fulic kamilas SeryevisTvis agreTve uRononi gamodgnen da saqmis kvlav gangrZoba tyuilad dros dakargvaRa iqne-boda. mainc amiT ar dabolovda saqme. erT dRes anselmom kamila da lotario mar-toni datova, Tivion ki meore oTaxSi daimala da gasaRebis WuWrutanidan zverva dauwyo. metad ganecvifrda, rom mTeli naxevari saaTis ganmavlobaSi lotariom kamilas ori sityvac ki ar uTxra da isic etyoboda, rom arc etyoda, Tundac mTeli nax-evari saukune darCeniliyo masTan. axla mixvda anselmo, rom lotario mas atyuebda. magram Tavis eWvSi rom ufro bejiTad darwmunebuliyo, anselmo oTaxi-dan gamovida da hkiTxa lotarios, axali ra aris da kamila rogor gunebazeao. lotar-iom pasuxad gadawyvetili uari uTxra mijnurobis gangrZobaze, radgan xalisi da gabeduleba srulebiT damekarga, kamila Zalian civsa da mkacr pasuxebs meub-nebao.

_ eh, lotario, lotario ra cudad asruleb Sens aRTqmas, _ SesZaxa anselmom, _ ra urigod mixdi megobruli ndobis samagieros. karis WuWrutanidan dagzvere da aSkarad davinaxe, rom araferic ara giTqvams-ra kamilasaTvis amiT mivxvdi, rom wina paemnebis drosac aseve dumdi. Tu es asea, da, rasakvirvelia, swored asec iqneba, _ neta risTvis matyueb? rad ginda Cemi sagulisgulo survilis aRsrulebis saSualeba aseTi cbierebiT xelidan gamomacalo.

anselmom meti aRara Tqva-ra da rac Tqva, amiT Zalian SeaSfoTa lotario. ase aSkarad mxileba mis patiosnebas laqas cxeba. axla ki fici daudga anselmos da aRuTqva, gamocda bejiTad da utyuarad daewyo _ TviTon Sen SegiZlia gamom-cado xolme, _ eubneboda lotario, _ Tvalyuri adevno Cems moqmedebas, Tundac am dRidan yovelgvari Tvalyuris devneba tyuil-ubraloRa iqneba: uamisodac aSkarad daganaxveb, rom gulxeldakrefili aRar davjdebio. anselmom srulebiT irw-muna megobris sityva da, Tavisuflad moqmedebis saSualeba rom ufro mieca, gadawyvita, kamila marto daetovebia da ramdenime dRiT qalaqgareT erT Tavis megobarTan wasuliyo. im megobars TviTon daapatiJebina Tavi da amiT moaxerxa kamilas winaSe Tavi gaemarTlebina wasvlaze. ubeduro da ugunuro anselmo ra ga-gizraxavs, ras Cadixar, ra ubedurebas imzadeb! Seni coli ubiwoa; mSvidobianad cxovrobT erTad; Seni daRupva aravis swadia, Sens Tavs TviTon Sen gadaqcevixar mtrad, TviTon Sen iTxri SenTvis samares; kamilas fiqrebi Tavis ojaxs iqiT arsaiT midis; Sena xar misi amqveyniuri samoTxe, misa survilebis mizani, misi sixaruli, misi neba-survilebis sazomi da sawoni, RvTisa da Sens nebasTan SeTanxmebuli; Tu silamaze da saTnoeba Sengan uSromlad mogmadlebs yovelive TvisTa saunjeTa, romelTa uaRres ar ZalgiZs isurvo rame, maS raRad dagiwyia mis siRrmeSi raRac sxva ucnobi saunjis Zebna; rad gaviwydeba, rom rasac axla flob, SeiZleba Searyio, Zirs dasce, radgan yvela igi saunje xrwnadi bunebis sust safuZvelzea dayrdnobili! anselmo! gaxsovdes, rom SeuZlebelis mZebneli kaci SesaZlebelsac veRar ipovis, rogorc es Cemze ukeT da mSvenivrad gamoxata poetma am sityvebiT:

avdarSi veZeb saamur darsa,WirSi _ simarTles da netarebas,satusaRoSi _ Tavisuflebas,gauval CixSi - gzas gasavalsa.mware RalatSi ki _erTgulebas.

sikeTes ukve me aRar veli...o, bediswera mkacri da bneli

216

Page 217: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ise, viT zeca, CemTvis yru ari,radgan mas vTxove SeuZlebeli,SesaZlebelzec miTxra uari.

meore dRes anselmo sofelSi wavida da kamilas Txova, rac ki SeiZleboda, alersianad mieRo lotario; amasTan uTxra, lotario upatronebda da yovel dRes sadi-lad imasTan movidoda. es ambavi umanko da erTguli kamilas Tavmoyvareobam, cota ar iyos, iwyina da anselmos usayvedura, qmars ar SeSvenis Sin aryofnis dros Tavis adgili sxvas dauTmoso; da Tu amas imitom Cadixar _ ar mendobi, geSinia, vaiTu martom rogorc rigia, saxls ver movuaro, axla xom SemTxveva geZleva Cemi diasaxlisobis niWi gamoscadoo. kamila arwmunebda qmars, rom diasaxlisoba ki ara, aramed, ufro didi saqmis gaZRolasac moaxerxebda. amaze anselmom upa-suxa, rom aseTi iyo misi neba, rom misgan marto morCileba moeTxoveboda, da sabralo qalic didi damSvidebiT dahyva mis nebas. anselmo wavida, xolo meore dRes lotario movida da kamilamac Rirseulad da siamovnebiT miiRo igi. magram ise ki axerxebda, rom lotariosTan marto erT wamsac ar darCeniliyo. Tan yovelTvis yavda xolme moaxle leonela, romelic bavSvobidanve mSoblebis ojasSi misi TanSezrdili iyo, gansakuTrebiT uyvarda igi da Tan iaxla anselmoze gaTxovebisas, _ an ar iSorebda romelime sxva mosamsaxures. pirvel dRes lotarios erTi sityvac ar uTqvams kamilasaTvis, Tumca xandaxan sufris alagebis Semdeg, sanam mosam-saxureni brZanebisamebr xeldaxel isadilebdnen, marto darCeboda xolme kamilas-Tan. leonelas, marTalia, nabrZanebi hqonda. - yvelaze adre esadila da, roca sxva mosamsaxureni sadilobdnen, is kamilasTan yofilio, magram moaxles iseTi saqme gaeCina, rom ufro Tavis gunebisa iyo da isic swored sadilobis dros esaWiroeboda TavSesaqcevad, amitom qalbatonis brZanebas xSirad ver asrulebda. qalbatons Zalian xSirad, TiTqos gangebac, lotariosTan martosa stovebda xolme. amis dauxe-davad kamilas mowiwebiT qceva, qaluri krZaluleba da TavdaWerili laparaki lotar-ios enas TiTqos lagmavda.

magram, rac maT Tavdapirvelad aCerebda, male swored imanve daRupa isini, imitom, rom, rodesac maTi ena dumda, maTi gulis zraxva Tavisuflad mo-qmedebda. kamilas mSvenierebis Tavisuflad mWvreti, iseTi mSvenierebisa, rom ara Tu kacis gulis, aramed marmarilos qandakebis aRZvrac ki SeeZlo, lotario ufro da ufro rwmundeboda, Tu raodeni siyvarulis Rirsi iyo es qali. magram am rw-munebasTan megobrisadmi valdebulebac agondeboda. asjerac gauelva fiqrma daetovebina qalaqi da Sors sadme gadavardniliyo, rom anselmo TavisdReSi aRarsad Sexvedroda, kamilac aRarasodes aRar enas, magram Tan imasac grZnobda, rom im qalis Wvretis kmayofileba akavebda da aRarc sadme gauSvebda mas. am yofaSi Tavis grZnobebs ebrZoda, lamobda Tavis TavisTvis eR-alatna _ im sitkboebaze uari eyo, rasac kamilas momxiblavi mSvenierebis mzera aniWebda da Tavis Tavi daurwmunebia, rom es sitkboeba _ mswrafl warmavali cdunebaao. kamilas rom moSordeboda, Tavis ugunur vnebebs swyevlida, muxTal megobrad da upatiosno kacad saxavda Tavs. magram nel-nela misi goneba mSviddeboda da SeumCnevlad iwyebda xolme anselmosTan Tavis Tavis Sedarebas da mudam im daskvnamdis mividoda xolme, rom Tu marcxi moxdeboda rame, misi brali ki ar iqneboda, aramed, imisi, visma ugunurma survilmac STaagdo igi am ufskrulSi. ufro da ufro rwmundeboda, rom, Tu isev rigianad SeeZleboda RvTis samsjavros winaSe Tavis gamarTleba, rogorc xalxis sajavros winaSe SeeZlo es, maS misi gatacebisTvis raRa saSiSi iqneboda zeciuri sasjeli.

217

Page 218: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

erTi sityviT, saqme imiT gaTavda, ros kamilas mSvenierebam da TviTon anselmosgan Tavxedurad micemulma SemTxvevam misi Seryeuli simtkice male gastexes, anselmos wasvlis Semdeg samma dRem rom gaiara, im drom, rodesac lotario yvela RonisZiebas xmarobda _ gulSi agzenebuli grZnoba Caeqro, da mTeli am xnis ganmavlobaSi ki Tavis garSemo im grZnobis aRmZvreli arsebi smeti sxvas veravis xedavda, man kamilas Tavisi gadareuli siyvaruli gaumJRavna. mTlad aRelvebulma es gamJRavneba iseTi gaSmagebuli sityvebiT uTxra, rom gonebadafantulma kamilam imis ukeTesi vera moaxerxa ra xmaamouRebliv adga da Tavis oTaxSi gavida. magram qalis am gulgrilobam lotarios imedi mainc ver Se-umcira; is imedi adamianSi rom siyvarulTan erTad ibadeba xolme; piriqiT, survili gauZliera _ sayvareli qali daZlia, romelmac, mismina ra lotariosagan siyvarulis gamJRavneba, aRar icoda _ ra gzas dasdgomoda, magram gadawyvita rom sax-ifaTo da umarTebulo iqneboda rime axali sababi mieca lotariosaTvis msgavsi ram SemTxveva kvlav gaemeorebina. im Ramesve anselmosTan kaci gaagzavna da Semdegi Sinaarsis werili gaatana.

Tav i XXXIV

sadac grZeldeba `ugunuri cnobismoyvaris ambavi~

`amboben, cudia laSqrisaTvis usardlod da cixe-simagrisaTvis ukomendantod darCenao. me kidev imas davumateb, rom yvelaze ufro cudi axalgazrda qmriani qal-isaTvis uqmrod darCenaa, Tu amas metad dadmniSvnelovani garemoeba ar moiTxovs. Tqvengan moSorebulma ar vici, ra vqna. uTqvenod ise Zlier cudad vgrZnob Tavs da sic-ocxle gamimwarda, rom, Tu axlave Sin ar dabrundebi, maSin iZulebuli viqnebi Cems mSoblebTan wavide da Cveni saxlkari davtovo upatronod da umeTvalyureod, radgan is meTvalyure, romelic Tqven damitoveT (Tu ki am saxelis Rirsia igi da marTlac mas daak-isreT es movaleoba), mgoni, Tavs kmayofilebaze ufro mets fiqrobs, vidre Tqvens myu-droebaze. Sen mimxvdomi kaci xar, amitom mets aRar vityvi da, mgoni, metis Tqma arc saWiroa da arc Semferis~.

am werilis miRebisas anselmo mixvda, rom lotarios moqmedeba daewyo da kamilac ise Sexvedroda mas, rogorc imedi hqonda. am ambiT aRtacebulma ansel-mom pasuxad miswera kamilas, arsad wasuliyo, da pirdeboda, rom TviTonac Za-lian male dabrundeboda Sin. am pasuxma metad gaakvirva da Tan SeaSfoTa kidec kamila. axla aRar icoda, ra eqna, _ Sin darCenisac eSinoda da mSoblebTan wasvlisac; Sin darCena misi patiosnebisaTvis iyo saSiSi, mSoblebTan wasvliT kidev qmris unebur saqmes Caidenda; da rogorc yovelTvis moxdeba _ orWofobaSi myofi adamiani or borotSi yovelTvis uaress daadgeba xolme, ise kamilamac uaresis qna gadawyvita, ese igi, ara Tu Sin darCena, aramed lotariosac aRar erideboda, raa am moridebiT Tavis mosamsaxureebSi eWvi ram ar aReZra. isic dardad gauxda, rom qmars werili miswera. eSinoda, vaiTu anselmom ifiqros, Cemi TavdauWereli qceviT lotariom rame gamibedao. am fiqrebiT RmerTsa da sakuTari patiosnebis grZnobebs miendo da gadawyvita, pasuxi ar mieca lotariosaTvis da ansel-mosTvisac ara eTqva-ra imaze, raa SuRli ram ar mosvlodaT. isic sazrunveli gauxda, Tu ra sabuTebi moegonebia lotarios gasamarTleblad, vinicobaa qmars im werilis miweris mizezi ekiTxa. am ufro patiosnur, vidre sasargeblo da gonivrul

218

Page 219: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gadawyvetilebis zegavleniT imyofeboda, roca meore dRes kamila lotarios Sexvda da amjerad ise Sors wavida, rom kamilas simtkice Seirya. metismeti bejiTi yuris-gdeba undoda Tavis Tavisa, rom Tvalebis gamometyvelebas imedi ram ar mieca lotariosaTvis da mis gulSi eWvi ar aReZra, rom misma mijnurobam da cremlebma gulSi TanagrZnoba gauCines. es kamilas ryeva, ufro gatacebul lotarios Tvalebs ar gamoepara. Tavis megobris Sin aryofniT waqezebulma gadawyvita, ufro Zlierad mietana cixeze ieriSi. qebas Seasxamda kamilas mSvenierebas da amiT, viT saberveli, ufro da ufro aRvivebda qalis gulSi Tavmowonebas mbJutav naperwkals. es ki metad uebari saSualebaa, qals Tqveni saubris mosmena aiZuloT da misi zvi-adoba gastexoT. es is aris, rom Tqveni wadalebisaTvis TviTon zviadoba daixmaroT da Tanac macduri eSmakis eniT qalis grZnoba aRZraT. lotarioc swored ase moiqca. Tavis mdgomareobiT da, rac xelT hqonda im iaraRao, ise xerxianad isargebla, rom, kamila, mgoni, maSinac ki darbilebuliyo, brinjaosagan rom yofiliyo Camosxmuli. lotario eficeboda, tiroda, emudareboda, aCqarebda da dasasrul, imdeni gulwr-feloba da gulisTqma gamoiCina, rom kamilas simtkice dairRva da lotariomac imas miaRwia, rac yvelaze mometebulad surda da risic yvelaze mciredi imedi hqonda.

kamilas patiosnebam veRar gauZlo da kamila danebda, kamila daeca _ da ra aris aq gasakvirveli? lotarios megobrobamac xom ver gauZlo da isic xom daeca! rom trfoba dasjabno _ erTaderTi saSualebaa _ unda gaeqce; am sazareli mtris daZleva, misi qveyniur Zalebze gamarjveba mxolod araqveyniur Zalebs Seu-ZliaT. Tavis qalbatonis damarcxeba marto leonelam icoda. mijnurT is veRar moax-erxes, TavianTi Cadenili saqme misTvisac daemalaT. lotariom xom rasakvirvelia, kamilas ar gaumJRavna, rom TviTon misma qmarma misca saSualeba colis guli daesakuTrebina da rom TviTon anselmo exmareboda mis gamarjvebas, _ eSinoda am gamomJRavnebiT kmilas misadmi siyvaruli arñSesustebuliyo, da vin icis, srulebiTac gamqraliyo. qals ar efiqra, rom gansakuTrebuli ram iZulebis uqonlad, SemTxveviT ecada misi mopoveba da cduneba.

ramdenime dRis Semdeg anselmoc dabrunda Sin, magram ver SeniSna mis ojaxs ra dahkleboda, Tumca is danaklisi misi ojaxisaTvis yvelaze uZvirfasesi saunjec iyo da mi dakargvac yvelaze metad mainc Seawuxebda. dabrunebis umal anselmo lotarios sanaxavad wavida. megobrebi erTmaneTs gadaexevivnen da Semdeg anselm lotarios is ambavi hkiTxa, rac imJamad mis sicocxles Tu sikvdils Seadgenda.

_ SenTvis saTqmelad isa maqvs, Cemo megobaro, uTxra lotariom, _ rom Seni coli samagaliTo zneobisa da saTnoebis patronia, igi Rirsia yvela erTguli colis magaliTi da gvirgvini gaxdes. Cemi sityvebi mis yurebs ar ekarebodnen, TiTqos qars mihqonda, yvela Cemi samsaxuri mZulvarebiT uaryo, araviTari saCuqari ar miikara, Cemi TavlTmaqcuri cremlebi samasxarod gaxada. erTi sityviT, kamila ro-gorc mSvenieri margalitia, agreTve igi taZaricaa, sadac patiosnebas da saTnoebas Tavisi sakurTxeveli auSenebia da iq zrdiloba, krZaluloba da yvela is saTnoeba imy-ofeba, rac qalsa da meuRles amSvenebs. Seni fulebi da saCuqrebi waiRe. eseni CemTvis saWiro aRar aris. aseTi yalbi saTamaSoebi da fuWi aRTqmani kamilas ubiwo guls ver Searyevs. es gamocda ikmare, anselmo da axal-axals nuras ga-nizraxav. dedakacebi rom mousvenrobisa da eWvianobas zRvaSi gvagdeben, im zRvidan Sen mSrali gamoxval. im mRelvare zRvaSi nuRar Securdebi da axali me-saWiT nuRar gamocdi im gemis simagres, rac zenam am cxovrebis gzis gasavlelad garguna. darwmundi, rom karg navsadgurs mosdgomixar, frTxilad damyardi iq keTilgonierebis Ruzaze da mag Cinebuli adgilidan im dromde nu daiZvri, vidre im

219

Page 220: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

valis gadasaxdelad ar mogiwodon, ra valsac adamianis STamomavali versad wauva.

anselmo lotarios sityvebiT aRtacebuli iyo da, rogorc qurumis winaswarme-tyvelebas, ise erwmuna. mainc sTxova, kamilas trfoba kvlav ganegrZo, Tundac Tavis Ssaqcevad da cnobismoyvareobisaTvis, oRond ki siSmage da daJineba Seemcirebina. me isic minda, leqsi ram dauwero da Seamko igi Tunda qloridas saxeliT. kamilas davarwmuneb, viTomc Sen erTi qali giyvars da qloridas saxeliT amkob mas, raa namdvili saxelis gamomJTavnebiT ar daamciro, Tu Sen gezareba leqsis wera, me TviTon dagiwero.

_ nu Sewuxdebi, _ upasuxa lotariom, _ ise rodi vZulvar muzebs, drodadro mainc Cemi stumroba ar moesurvoT. Cems tyuil trfobaze, rac ginda uTxar kamilas da leqsebis dawera ki me momande. marTalia, iqneb iseTi ver davwero, rom Tavis sagans savsebiT Seeferebodes, mainc vecdebi, rac SeiZleba saukeTesod davwero.

bolos, erTi moRalate da meore gabriyvebuli megobrebi erTmaneTs mTlad kmayofilni ganSordnen. anselmo Sin rom dabrunda, kamilas hkiTxa, im baraTis mowera ram gaiZulao. kamilas gaukvirda, aqamdis es ratom ar mkiTxao, da upa-suxa, viTomc imas eCvena, rom lotario TiTqos Cveulebrivad ufro Tamamad epyro-boda da rom axla ki es fiqri mTlad gaumtyunda, radgan lotario, TiTqos cdilobda mis Sexvedras morideboda da masTan marto darCenac TiTqmis eSinoda. ansel-mom aseTi fiqrebi Zalian gauqarwyla da Txra: me Zalian kargad vici, rom lotarios erTi keTilSobili ymawvili gasaTxovari qali gagiJebiT uyvars da im qals, qloridis sax-eliT, leqsebiTac Seaqebs xolmeo, magramo, daumata man, Tundac lotarios guli Tavisufalic iyos, is maSinac saSiSi kaci ar ariso. kamilas rom es oinebi lotariosagan winaTve gagebuli ar hqonoda da ar cododa, rom qloradac im azriT iyo mogonili, rom anselmosTvis Tvalebi aexvia da am saxeliT kamilasaTvis Tavisuflad Seesxa qeba, maSin, uTuod, kamila eWvianobis maxeSi gaebmeboda, magram raki yvela es winaTve mqonda Setyobili, amitomac ise moismina qmris laparaki, TiTqos aq araferi ambaviao.

meore dRes samiveni erTad sadilobdnen da tkbili saWmeli rom miirTves, anselmom lotarios sTxova, rame leqsi waekiTxa Tavis satrfo qloridaze, Tanac dau-mata, rom raki kamila ar icnobda im qals, amitom Tavisuflad SeeZlo eTqva da waekiTxa imaze, rac ki esiamovneboda.

_ kamilas kidec rom scnoboda is qali, _ upasuxa lotariom, _ mainc ra saWiro iyo, damefara rame. motrfe rom Tavis satrfos mSvenierebas damReris da gul-civobas ayvedris, gana amaSi visTvisme ram sawyenia? magram, rogorc ar unda iyos, wagikiTxavT im leqss, guSin im gulciv da uwyalo qloridaze xeldaxel rom davwere:

soneti

maSin, rodesac SuaRame dadgeba wynari,da Zils kurTxeuls miecema xalxi srulebiT,cas da qloridas Sepyrobilma ganwirulebiTminda vuambo Cemi tanjva da satkivari.

maSinac, roca maRla adis mze momRimari,ferad qlamidiT, vardisferi safexurebiT,velav ganukurnel wuxils Cemsas vexmaurebi

220

Page 221: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

oxvra-CurCuliT, Zlivs gasagon xmiT moubari.

TviT oqros taxtze wamomjdari mze moelvare,naTel sxivebiT rom aSuqebs vrcelsa samyaros,dards miZlierebs da Tvals mwveli cremlebiT mivsebs.

miwas ewveva Rame, me ki _ fiqrebi mware...Seyvarebuli unugeSo ram gamaxaros?yrua cis TaRi da qloradac arafers mismens.

leqsi moewona kamilas da metadre anselmos. man Zlier Seaqo leqsi da Tan daumata, rom qlorida uTuod Zalian pirquSi vinme unda iyoso, rom magvar wuxils, gulis siRrmidan gamomdinare sityvebs da gulwrfel grZnobas pasuxi ar gascao.

es rom gaigona kamilam, ikiTxa: _ Tqveni fiqriT, gamijnurebuli poetebi razac weren, gana sul namdvilad

marTalia?_ diax, marTalia, _ upasuxa lotariom, _ imitom, rom rasac isini amboben, ise

ki ar amboben, rogorc poetebi, aramed rogorc trfialni; rogorc poetebi, isini tyuian, magram rogorc mijnurebi, yovelTvis Tavmdabalni da gulwrfelni arian, maTi ena imasve ambobs, rasac guli grZnobs.

_ magis eWvi aravis aqvs, _ SeniSna anselmom. igi cdilobda, viTom kami-lasaTvis lotarios azri gaerkvia, is ki aRar icoda, rom kamila axla Tavis qmars aRar-aviTar yuradRebas ar aqcevda, da misi Tvali da yuri mxolod mijnurs xedavda da is-menda.

raki kargad icoda, rom es qeba da leqsebi mas ekuTvnodnen da mogonili qloriRa TviTon is iyo, kamilam hkiTxa lotarios, _ amgvari leqsi an soneti kidev Tu gaqvs an xom ar gaxsovso.

_ maxsovs, diax, _ miugo lotariom, _ magram, mgoni amaze uxeiro unda iyos. mainc wagikiTxavT da Tqven TviTon gansajeT:

soneti

ai me vkvdebi, jibrze mware daeWvebisa;isev sjobia Sens winaSe davlio suli,vidre aRmovTqva Tund mciredi ram sinanuli,Tu ratom gavxdi msxverpli Seni trfialebisa.

TiTqos var ukve qveyanaSi daviwyebisa:ukve gaTavda yvela tanjva da sixaruli,magram Zgers guli aRgznebuli kvlav siyvaruliT,Sig suraTia Seni saxis mSvenierisa.

me xom imisTvis Seminaxavs es silamaze,rom gaminaTaos avbediTi is brZolis wami,romelsac, mkacri miaxlovebs eg mrisxaneba?

vai, mogzaurs boboqarsa da velur zRvaze,rodesac zecas daswolia Rrubeli Ramis,

221

Page 222: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nislSi aRar Cans navsadguri varskvlavic qreba.

anselom es meore sonetic pirvelze naklebad rodi Seaqo, da amiT im jaWvs, ra jaWviTac Tavis patiosan saxels borkavda, erTi rgolic moumata. ramdenadac lotario anselmos metad aupatiurebda da Seuracxyoafas ayenebda, imdenad anselmos Tavis TvalSi metad pativi edeboda da, ramdenic kamila usircxvilobis, uf-skrulisken iZireboda, imdenad is Tavis qmris azriT zneobisa da didebisken maRla-maRla iwevda. erTxel kamila Tavis moaxlesTan marto darCa da uTxra mas:

_ ra rigad mrcxvenia Cemi Tavisa, Cemo megobaro leonela, ra mciredad davafase Cemi Tavi, ra advilad da Cqara gavupyar xelebi lotarios, Cemi damarcxe-bisaTvis mas arc Sroma rame dauxarjavs da arc dro. netav ra rigad meSinia garyvnileba da qarafSutoba ar Semwamos da ar SevezizRo. gana damijerebs, rom Rone aRar mimyva im trfobis alisaTvis gameZlo, mTels Cem arsebas rom sda-gavda?

_ magaze nu iwuxebT, qalbatono, _ upasuxa leonelam, _ aba erTi iseTi Zvir-fasi nivTi mibrZaneT, rom advilad gacemiT fasi dahkargodes; piriqiT, ase am-boben: Cqara gacema orzomad gacema ariso.

_ marTalia, _ uTxra kamilam, _ magram imasac amboben: rac iafia, mcire fasi aqvso.

_ eg andaza Tqven rodi SegexebaT, _ uTxra leonelam, _ radgan siyvaruli, ro-gorc, gamigonia, xan dadis da xan dafrinavs: erTTan mirbis, meoresTan mixoxavs, erTs acivebs, meores saxmils aaprialebinebso; aqeT hkodavs, iqiT hklavso. isec moxdeba xolme, rom siyvaruls Tavis saqme jer arc ki dauwyia, da is ki ara Tu, mizans miRweulic aris. diliT ieriSi miaqvs cixeze, saRamos ukve aRebuli aqvs igi; imitom qalbatono, rom imdeni Zala aravis aqvs, siyvaruls gauZlos. netav vicode _ rasa swuxarT? gana lotariom ar icis, rom unda aCqarebuliyaviT da yvelaferi mo-gewyoT, vidre batoni anselmo Sin dabrundeboda, Torem misi mosvlis Semdeg mi-jnurobis saqmes xels veRar mohkidebdiT. siyvarulisaTvis SemTxveva didi saqmea, metadre pirvel xanebSi. me es yvela gamocdilebiT vici, radgan, qalbatono, mec sxvebiviT xorcieli adamiani var: Cems ZarRvebSic axalgazrduli sisxli sCqefs da moZraobs. amaze merec giambobT rodisme, da axla ki, Tqven sanugeSod amas mogaxsenebT, rom Tqvens satrfos, ise xom ar CamokidebixarT kiserze da male ar dnebebixarT, vidre mis TvalebSi, mis cqerasa da saCuqrebSi mTeli misi sulis moZraoba ar dainaxeT; mgonia, dro gqondaT _ gagecnoT: siyvarulis Rirsi iyo, Tu ara. kmara, qalbatono, nu swuxdebiT. ukuagdeT eg Tqveni eWvianoba da un-dobloba. isa sjobia _ Tavi daajeroT, rom lotaroasac ise uyvarxarT, rogorc oqven giyvarT is; rom memaxuri, romelmac mijnurobis maxeSi gagabaT, Tavis nanadire-vis Rirsia; ase rom ifiqroT, RmerTmani, sjobia, vidre imas CiodeT Cqara davmorCil-dio. an ki raRa gindaT! Tqvens mijnurs ara Tu marto oTxi S aqvs, rac yvela pa-tiosan mijnurs unda qondes, aramed mTeli anbanic. aba yuri daugdeT, qalbatono, ra anbania es da rogor vici me igi. axlave zepirad getyviT. rogorc vxedav da ramdeanadac SemiZlia is aris _ Agradecido, Bueno, Caballero, Dadivoso, Enamorado, Firme, Gallardo, Honrado, Jlustre, Leal, Mozo, Noble, Onesto, Principal, Quantioso, Rico (anu madlieri, keTili, rainduli, guluxvi, Seyvarebuli, piriani, lamazi, pativsacemi, saxelovani, erT-guli, axalgazrda keTilSobili, patiosani, didebuli, ampartavani, mdidari), Semdeg oTxi S, romlis Sesaxeb ukve vlaparakobdiT; Semdeg Tacito (mdumare), Verdadero (marTali), X _ uxeSi asoa, ar udgeba, ise rogorc Y, rCeba patiosnebis Z _ Zelador (qomagi).

222

Page 223: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

moaxlis am anbanze kamilam bevri icina da Tanac aRiara, rom aqamdis ver warmoidgenda, Tu misi moaxle saarSiyo saqmeebSi esoden iqneboda daxelovneb-uli, da leonelac gautyda, rom ukve erT kargi gvaris ymawvil kacTan samijnuro oinebi hqonda gamarTuli. am aRsarebam daafiqra kamila, radgan gulSi SiSi Cau-varda _ leonelas oinebs misi sakuTari uzneoba ar gamoeaSkaravebia. moaxles kiTxva kiTxvaze miayara, undoda gaego, misi mijnuroba siyvarulis gamJRavnebaze Sors xom ar iyo wasuli. leonelam Tamamad da urcxvad upasuxa, siyvarulis gamomJRavnebis xanam didi xania gaiarao da ufro Sorsac SevtopeTo. ra gaewyoba? qalbatonebis dacema moaxleebsac Tan itacebs da maTac akargvinebs sircxvils; erTi ki dainaxos moaxlem, rom misi qalbatoni waborZikda, da maSin mas orive fexiT koWlobac aRarafrad miaCnia. kamilam mxolod is sTxova leonelas, Tavisi sayvarlisaTvis araferi eTqva qalbatonis mijnurobaze da TavianTi mijnurobis saqmec frTxilad da dafarviT hqonodaT, rom anselmos an lotarios veraferi gaegoT. leonelam amis aRsruleba aRuTqva, magram ise ki aasrula, rom kamila mudam SiSSi iyo _ leonelas oinebs misi sakuTari oinebi ar gamoemJRavnebia.

gaTamamebulma da garyvnilma leonelam, raki Tavisi qalbatonis saidumlo gaigo, iqamde gaTamamda, _ Tavis sayvarels Sin miiRebda xolme, im imediT, rom, Tundac kamilas SeemCnia es, saxlidan mainc ver daiTxovda. ai, dedakacis sis-ustes aseTi Sedegi moaqvs; isini Tavissave moaxles uxdebian monad, iZulebulni xdebian dafaron maTi oinebi da garyvnilebaSi xeli moumarTon. kamilam es Tavis Tavze gamoscada; ramdenjer unaxavs, rom misi saxlis erT-erT oTaxSi moaxle da misi sayvareli Caketilan, magram araTu amaze xma ar amouRia, aramed TviTonac cdila, motrfeni mis qmars rogorme ar aRmoeCina. magram am mecadaneobamac veraferi gaawyo da erTxel, ganTiadisas, lotariom kamilas saxlidan gamomavavali kaci dainaxa. ver gaigo, vin unda yofiliyo is kaci, da jer moCvenebad miiRo, ma-gram raki naxa, rom is moCveneba mosasxamSi iyo gaxveuli da frTxilad miipare-boda, maSin winandeli fiqri miatova da sxva azrma gauelva, iseTma azrma, rom TviTonac daiRupeboda da kamilasac daRupavda, Tu am gansacdelis gaqarwyleba TviTon kamilasve ar moexerxebina. lotarios eCvena, rom is ucnobi kaci, udroo dros kamilas saxlidan gamosuli, leonelasTan ki ar iyo, _ an ki axla sad miagondeboda, rom leonela iyo sadme qveyanaze, aramed TviTon kamilasTan unda yofiliyo; man ifiqra kamilas axla guli ase advilad sxvisTvis gauSliao, rogorc amas winaT me damnebdao. qmris moRalate dedakacis bedi es aris _ visTvisac Tavis patiosnebas Tmobs, TviTon misganve hkargavs Tavis patiosnebaSi rwmenas. mas mudam hgo-nia, is axla sxvisTvis ufro advilad daTmobs, vidre misTvis daTmo, eWvianoba emarTeba da Tvlebaxveuli erwmuneba yvelafers, rasac ki SeuZlia Cirqi moscxos mis patiosnebas. am wamSi lotariom TiTqos mTlad dakarga goneba. kamilas moxsenebiTma Ralatma mis guls eWvianobis ali mosdo, mTlad gadaria da iqamdis gaaSmaga, rom isev mZinare anselmos mieWra da uTxra:

_ icode, anselmo, _ uTxra man, _ icode, rom es ramdenime dRea erTi saSineli brZola maqvs Cems TavTan: Cems Tavs Zalas vatandi damefara, ris dafar-vac ar SemiZlia da arc Tu neba maqvs davfaro. icode, kamilas simtkice Seirya da mzad aris, rac ki mnebavs, yvela amisrulos. am bediTi ambis Setyobineba Tu dagigviane, es imitom momivida, rom mindoda, bejiTad davrwmunebuliyav: vneba iyo Semcode, Tu gangeb mcdida Seni coli. surda darwmunebuliyo, namdvilad miy-varda igi Tu ara, rac Seni surviliT gamovucxade. aqamdis sul imas vfiqrobdi, Tu kamila, marTla, rogorc gvegona, iseTi zneobiani qalia, SenTvisTve unda Seety-obinebina Cemgan Tavgamodebuli misi devna, magram raki amis Setyobinebas ar

223

Page 224: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

eSureba, amitom vfiqrob, marTali guliT daminiSna Sens sapirfareSo oTxSi miReba pirvelsave SemTxvevaSi, rodesac ki Sen Sin ar iqnebodi (marTlac kamila da lotario im oTaxSi Seiyrebodnen xolme samijnurod). mainc magieris gadaxdas jer nu daeSurebi. danaSaulis Cadena gadawyvetilia, magram jer aRsrulebuli ar aris da aRsrulebis wami rom dadgeba, vin icis, egeb maSin mis gulSi sinanuli aRiZras. ro-gorc aqamdis misdevdi Cem rCevas, erTs garda, ise axla aasrule, rac giTxra mo-qmedeba maSin daiwye, rodesac Seni colis moRalatoba damtkicdes da SemTxveva mogeces, misi saqcielis mixedviT imiqmedo. moigone, viTomc xval ori sami dRiT sofelSi mixval Sens megobarTan da sapirfareSo oTaxSi ki daimale, _ RvTis madliT blomad dasamalavi aqvs fardebsa da avejs ukan, _ maSin orni Cveni sakuTari TvalebiT davinaxavT, erTgulia kamila Tu moRalate. Tu amis ganzraxva danaSaulis Cadenaa, rac samwuxarod ufro mosalodnelia, vidre ara, maSin mofiqrebiT, aliaqoTis autexlad, Seni SercxvenisaTvis iqve samagiero gadaaxdevine.

sabralo anselmo lotariosagan am megobruli ambis mosmeniT TiTqos gaq-vavda. saqme is aras, rom mis Tavze maSin iWeqa mexma, rodesac srulebi aRar moeloda amas; rodesac gamarjvebis sixarulsa grZnobda da miT stkbeboda, sru-liad darwmunebuli, rom kamilam lotarios moCvenebiTi siyvaruli da samijnuro de-vna zizRiT uaryo. ramdenime wuTs gaqvavebulivT idga, TvalebdaSvebuli, xmaamouRebeli da bolos Tqva:

_ lotario, Cemi imedi ar gamicrue, aqamdis ise moqmedebdi, rogorc Cemi megobari, da yvela Sens rCevas mivdevdi. axlac is hqen, rac gerCios, oRond ise saidumlod imoqmede, rogorc amas moiTxovs esoden moulodneli SemTxveva.

lotariom yvelafris aRsruleba aRuTqva, rac ki anselmom Txova, magram Cqara gons movida da Tavis sulelur naTqvams Zalian nanobda. axla mixvda, Tu ra Seundobeli Secdoma mouvida, ase daundoblad da TavlafdasxmiT rom ar yofiliyo, gana sxvanairad ver SeeZlo kamilasTvis magieri gadaexada? Tavis ugunur aC-qarebas wyevlida da ar icoda, ra saSualeba exmara, rom Secdoma gamoeswore-bina, da, raki vera gaawyo-ra, gadawyvita yvelaferi kamilasaTvis gaemJRavnebina. misi saidumlod naxva, roca ki moasurvebda, yovelTvis SeeZlo. amitomac imave dRes wavida masTan. mivida Tu ara, kamilam rogorc ki dainaxa igi da darwmunda, rom aravin ar usmenda, am sityvebiT mimarTa:

_ Cemo megobaro, saSineli naRveli mawevs gulze da, roca iqneba, es naRveli gadamitans usircxvilo leonelas yovelRam Semoyavs Tavisi sayvareli da gaTenebamdis aqa yavs xolme. warmoidgine, ra xifaTSi var Cavardnili, vinc mas Cemi saxlidan dilaadrian malviT gamomavals dainaxavs, ramdeni mizezi miecema, TviTon me damwamos cili da Cems patiosnebaze eWvi Seitanos. CemTvis didi ubedureba isaa, rom ara Tu misi gagdeba gakicxvac ki ar SemiZlia, man Cveni saidumlo siyvaruli icis da mec xma ver amomiRia. ase var gaCume-buli. metad meSinia am yofam rame ubedureba ar dammarTos.

lotarios es kamilas saCivari jer gangeb, im azriT mogonili egona, TiTqos surda daejerebina igi, rom am diliT naxuli kaci leonelas sayvareli iyo; magram satrfos cremlebma da xvewnam am eWvidan gamoiyvanes, Tvalebi auxiles, mar-Tali daanaxves da aman dilandeli Tavxeduri saqcielis Cadenis gamo ufro meti mwuxareba damarTa. kamilas damSvideba Txova, leonelas Seupovrobis Sekaveba aRuTqva da bolos uambo, rom eWviT gaSmagebulma anselmos saidumlo gaumJRavna, rom anselmo sapirfareSo oTaxSi unda daimalos da samalavidan Tavis TvaliT dainaxos, Tu siyvarulis samagieros rogor uxdian. lotario

224

Page 225: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

am ugunuri saqcielis patiebas emudareboda kamilas, Tanac Txovda erTad mTe-fiqrebinaT im gaWirvebidan rogor gamosuliyvnen, misma bediTa, moufiqrebelma aCqarebam rom Caagdo.

am ambavma kamilas Tavzari dasca, jer eWvis aRebisaTvis da mere ufro kidev im cudi saqcielisaTvis, rac gagulisebis umal ganezraxa. alersianad usayve-dura lotarios, da radgan susti dedakacis Wkua keTilisa da borotis Casadenad ma-makacis Wkuaze ufro gamWriaxia (samagierod mas ar ZaluZs damSvidebulad da dalagebulad gansja), amitom kamilam Zneli da gamouvali ubedurebis saSvelad RonisZieba male ipova. dasturi misca lotarios, anselmo xval sapirfareSo oTaxSi damaluliyo, da dapirda yvelafers ise moagvarebda, rom im gamocdiT maT mi-jnurobas ufro meti gasaqani miecemoda da kvlav ufro SeuSfoTeblad da uSiSrad SeeZlebodaT erTmaneTTan datkboba. ras apirebda? is ki aRar uTxra, mxolod sTx-ova maSin Semosuliyo oTxSi, roca leonela dauZaxebda, da yvela kiTxvaze ise epasuxa, rogorc maSin upasuxebda, roca anselmos iq damalva ar ecodineboda. lotario kamalas Txovda, Tavisi ganzraxva aexsna misTvis.

_ gimeoreb, _ uTxra kamilam, _ Tqveni sazrunavi marto is unda iyos, ra kiTx-vac mogceT, imaze mipasuxoT.

kamilas ar undoda amTaviT aexsna misTvis ras upasuxebda, eSinoda _ lotario mis gegmas ar mihyveboda da sxva rame uxerxul rCevas miscemda. lotario wavida, xolo meore dRes anselmo viTomc sofelSi gaemgzavra Tavis megob-arTan. Sinidan wavida, magram Sinve dabrunda da sapirfareSo oTaxSi daimala. leonelam da kamilam windawinve xeli Seuwves, rom advilad, rigianad damaluliyo. damaluli anselmo im tanjviT iyo aRsavse, ra tanjvasac imis momlodine grZnobs, rom ager sacaa, sakuTari TvaliT dainaxavs yvelaze uZvirfasesi qalisagan Tavis pa-tivis Seginebas. raki darwmundnen, rom anselno Tavis samalavSi ukve dabinavda, qalbatoni da moaxle oTaxSi Sevidnen da kamilam mwuxare amooxvriT uTxra leonelas.

_ viS, leonela, is ara sjobia umal am maxviliT gavigmiro es urcxvi guli, am mkerdSi rom micems, vidre Cems sawadels avasrulebde. ar minda gagimJRavno es sawadeli, radgan meSinia misi aRsruleba ar damiSalo, magram ara, sxvis danaSauls me rad unda vanacvalo Tavi, jer erTi, unda gavigo, ram aiZula lotario, im uSveri wadiliT rom mommarTa da miT Cemi patiosnebac gaqela fexiT da Tavis megobrisac? leonela, fanjara gaaRe da aniSne Semovides, ueWvelia, axla mand quCaSi icdis im imediT, rom Tavis usircxvilo survils daikmayofilebs, magram vidre im survils aisrulebdes, umal Cems sawadels avasruleb, sazarelia es sawadeli, ma-gram amasTanave patiosnuric.

_ viS, Zvirfaso qalbatono! _ SesZaxa mosazrebulma leonelam, netav ra gwadiaTi hqnaT? mag xanjliT ras apirebT? lotario unda mohklaT, an Tqven Tavs autexoT rame? aba ifiqreT qalbatono, boroti enebi ra mioqma moTqmas astexen Tqvenze? is ara sjobia, Tqveni Seuracxyofa daviwyebas mascT da is avazaki aq aRar SemouSvaT? sust, umweo dedakacebs im umaqnisis winaaRmdeg ra Segvi-Zlia! is xom araviTari saZaglobis win ar daixevs? axla mas Tavis Tavi xelT aRara aqvs, mTlad aRgznebulia da vaiTu, vidre moaswrebdeT rasmes, iseTi ram dagmar-ToT, TqvenTvis sikvdilzedac uaresi iyos. netav egre ras miendo is dalocvili Tqveni qmari, aseT garyvnil kacs saxlSi rogor uSvebda. qalbatono, axla rom marTla mohklaT is kaci (ise xarT areuli, rom arc ki gamikvirdeba), mere mkvdars raRa unda vuyoT?

_ ra vuyoT! aq egdos, vidre anselmo dabrundebodes. dae, TviTon man

225

Page 226: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

damarxos, Tavisi sakuTari gaupatiureba Tavisive xeliT Cahflas miwaSi. Cqara dauZaxe am moRalates, Torem ramdensac magevris gadaxdas vagvianebT, im-deni Cemi qmrisadmi Tqmul erTgulebas vRalatob.

kamilas TiToeulma sityvam anselmos azrebi mTlad gadaubruna da lotarios mokvlis muqara rom gaigona, maSin cotas gawyda samalavidan ar gamovida, rTa kamilasaTvis misi gadawyvetilebis aRsruleba daeSala; magram Tavi Seimagra rom gaego, Tu colis gmiruli Tavgamodeba riT gaTavdeboda. darCa im fiqriT, rom droze Svelas gaWirvebis wamsac moaswrebda.

mere kamilas gangeb guli Seuwuxda, xolo leonelam anselmos sawolze daawvina igi da mwuxared dastiroda.

_ vahme, ubedurs, _ mosTqvamda igi, _ Cemi bedi gana es iyo, rom Cems mklavze damWknariyo es krZaleulebis yvavili, es samoTxis angelozi, es mTeli qveynis qalebis TvalisCini da umankoebis gvirgvini!

bevric sxva amgvari iratrata, ise, rom, vinc mis laparaks gaigonebda, mTels qveyanaze uerTgules, didad Sewuxebul moaxled CasTvlida, xolo mis qalbatons _ bedisagan devnil meore peneloped. kamila male mobrunda, Tvalebi gaaxila Tu ara, maSinve daiZaxa:

_ leonela! neta raRas ucdi, ratom ar dauZaxeb im Cemi qmris upatiosno megobars, im gulmarTali adamianis megobars, romlis msgavsi cis qveS da dedamiwis zurgze aravin daiareba? gaswi, gaiqe, gadrindi, RvTis gulisaTvis, daeSure, rom Senma dayovnebam Cemi risxvis ali ar gaanelos da Cemgan gadawyvetilT samarTliani SurisZieba marto muqarad da SeCvenebad ar Seicvalos.

_ axlave davuZaxeb, qalbatono, _ miugo leonelam, _ magram jer eg xanjali momeciT Torem meSinia, rom gaval, ara aitexoT ra da visac gviyvarxarT, Tqvens axloblebs mTeli sicocxle satirali ar gagvisaRoT.

_ nu swuxar, Cemo kargo leonela, rac unda gabedulad da TavgamodebiT giswrafode Cemi gamaupatiureblis magieris gadaxdevinebas, manc lukrecias gabeduleba ver meqneba, udanaSaulod rom gaigmira guli da Tavis daRupvis mizezi ki cocxali dastova. Tavs ise ar movlav, jer magieri mas ar gadavuxado, vinc udanaSaulod am cremlebs mafqvevinebs.

leonelam lotarios daZaxeba erTic kidev aTqmevina Tavis qalbatons da Semdeg brZanebis asasruleblad gavida. manam dabrundeboda, kamila Tavis Tavs eubneboda:

_ RmerTo, Seminde Cemi Secodeba! ar emjobineboda axla ise dameTxova lotario, rogorc kvlav daviTxovdi xolme, vidre misTvis mizezi mimeca unamuso, msubuqi znis qalad davesaxe, Tundac es Cemi ganzraxva amis winaaRmdegis damtkicebac yofiliyo? diax, ase rom meqna, emjobineboda, magram Cemi gau-patiurebisaTvis magiers rogorRa gadavuxdidi, Cemi qmris pativs rodisRa aRgad-gendi, Tu ki moRalate Tavis usircxvilo ganzraxvebs ase advilad dauZvreboda? ara, ara, Tavis ugvanoba Tavis sicocxliT unda zRos; qveyanam unda gaigos, Tu ki qveynisaTvis saWiroa amis gageba, rom kamilam ara Tu marto qmrisadmi erT-guleba daicva, aramed isic dasaja, vinc misi gaupatiureba ganizraxa. magram mainc emjobineboda yvelaferi anselmosaTvis Semetyobinebia. magram, aki yvela mivwere sofelSi, meti raRa Setyobineba undoda? da Tu borotis mosaspobad maSinve raime RonisZiebas ar daadga, vfiqrob imitom mouvida es, rom metismeti gulkeTilia da mindobili xasiaTisaa. amitomac ver daijera, rom misma veragma megobarma misi pativis axda moiwadina. didxans arc Tu me mjeroda es da arc rodisme davijerebdi, Tu im avazaks Tavisi Tavxedoba Zvirfasi saCuqrebiT ar

226

Page 227: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gamoeaSkaravebina. dausrulebeli devniT da dauSreteli cremlebiT ar moetana ieriSi. magram amaze laparaki raRa drosia? bejiTs gadawyvetilebas ryeva aRar Se-feris, ara, ara, Ralati unda daemxos da Surisgebam Zleva Seimosos, maS modi, moRalatev, da aq mokvdi, mere, dae, iyos _ rac iqneba, umanko Seveyare, visac zenam colad marguna da umankodve unda gaveyaro mas, Tundac imasaTvis sakuTari sisxlis daTxevac damWirdes da im megobarTa Soris upatiosno kacs sisxlisac, megobrobis grZnobas rom Seuracxyofs.

amas ambobda da Tan xanjalmoRerebuli ucnauri xelis qneviTa da mixra-moxriT aCqarebuli dadioda oTaxSi da nazi dedakacis saxe raRac mZvinvare, TavzexelaRebuli adamianis saxed Sescvloda.

anselmo samalavidan yvela amas ismenda da xedavda. da, misi azriT, es sanaxavic sakmao iyo, rom mis yovelgvar eWvebze udidesi eWvebic gaeqarve-bina. ra Zalian surda am saxifaTo wamSi lotario ar Semosulico, ubedurebas zed ar gadayrida, da, is iyo daapira samalavidan gamosvla, kamilas gadaxveva da moalerseba, swored am dros leonela Semovida oTaxSi da Tan xelmokidebiT lotario Semoiyvana. dainaxa Tu ara lotario, kamilam xanjlis wveriT iatakze wre Semoavlo da im wreze miTiTebiT uTxra:

_ lotario, am wris gadmobijeba, Tundac moaxloeba Tu gagibedia, imwamsve Cems guls xanjliT gavigmirav. jer manam Cems kiTxvebze mipasuxebde, ise mo-ismine, rom sityva arsad gamawyvetino; mere mipasuxe, rac genebos. jer es miTxar: Cems qmars anselmos icnob, Tu ara, da imaze Sen ra azrisa xar? mere _ micnob Tu ara me, axla rom gelaparakebi? damSvidebiT mipasuxe, daubrkole-blad, radgan Znel sapasuxo kiTxvebs gaZlev.

raki lotariom icoda, iqve gverdze anselmo iyo damaluli, am kiTxvis azrs maSinve mixvda da sabednierod iseTi marjve pasuxi misca, rom gareSe msmeneli verafer eSmakobas ver SeamCnevda.

_ ar megona, mSveniero kamilav, _ upasuxa lotariom, _ rom Sen me am kiTxvebis sapasuxod damiZaxebdi, romelnic Cemi aq mosvlis ganzraxvebs srulebiT ar Seesabamebian. Tu Sen amas imitom Cadixar, Cemi aRgznebuli siy-varulis samagiero jildo ufro damiSoro, maS barem ufro Soridan daiwyebdi, im-itom, rom netarebis survili imdenad metad maxelebs da mqancavs, ramdenadac misi miRwevis imedi miaxlovdeba, magram, rom ar gegonos Seni kiTxvebis pa-suxze uarsa vyofde, getyvi, rom bavSvobodanve vicnob anselmos da isic micnobs me. magram Cveni erTmaneTis megobrobaze ki davdumdebi, Cveni megobroba Senc ici, da, amasTanave imitom davdumdebi, rom is Seuracxyofa ar minda gav-ixseno, rasac megobrobas vayeneb imiT, rom Sen miyvarxar. ra gaewyoba? yovladSemZlebeli siyvaruli ufro umetes danaSaulsac amarTlebs da xdis bodiSs, ramdenadac anselmos vicnob, Senc imdenad gicnob, da Seni dasakuTreba CemTvis iseTive bednierebaa, rogorc misTvis. an ki rogor ganvizraxavdi Cemi Tavis Ralats, megobrobis im wminda kanonTa darRvevas, axla rom CemSi daTr-gunvili arian, magram yvelaferi SememTxva im Zalovani da mkacri mtrisagan, rasac siyvaruli hqvia, mere isic Seni mSvenierebisagan Canergili.

_ Tu Se magas kidec aRiareb, Se dauZinebelo mtero yvela imisa, rac amqveynad sayvarelia, _ wamoiZaxa kamilam, _ rogor bgdav TvalebSi ucqiro dedakacs, Senganve im sarked dasaxuls, romelSic is adamiani icqireba, vizedac amJamad Tvalebi unda gqondes miqceuli, rom dainaxo, Tu ra axirebulad Seu-racxyof Sen mas! magram, vai, me ubedurs! axla vgrZnob, ramac damakargvina Seni Tavis pativiscema; iqneb rogorme moufiqreblad daviWire Tavi; magram, mgo-

227

Page 228: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nia, saZraxisi ki ara Camidenia ra Sendami. dedakacisaTvis Tavisufali qceva ra saZraxisia, rodesac mosarideblad aravin miaCnia. aba, miTxar, moRalatev, Sen rom Cems siyvaruls aRiarebdi, xvewna mudariT rom aRar masvenebdi, gana me SenTvis iseTi pasuxi ram momicia sityviT an qceviT, rom adre Tu gvian Seni uw-minduri survilis aRsrulebis imedi mogcemoda? aba miTxar, rodis momismenia Sengan trfobis sityvebi da piriqiT, mudam ar damiTxovnixar da mkacri satyvebiT ar damigmixar? gana mrwmenia rodisme Seni fici, Seni aTasgvari aRTqmani, mimiRia rodisme Seni macdunebeli saCuqrebi? magram, radgan ver wamomidge-nia, rom mudam daTxovnili da ugulebelyofli kacisTvis SesaZlo iyos egre axarebT devna da mijnuroba, imitom eg Seni gajiqebuli kadniereba Cems Tavs unda dvabralo, iqneb Cemma raime uneblie qcevam imedi gaamtkica SenSi _ mainc da mainc Segecdine, amitom Cems Tavs minda mivce sasjeli, ra risxvac Senma danaSaulma daimsaxura, is risxva TviTon Cems Tavs unda davatexo, magram ramdenadac Cemi Tavis dandoba ar minda, imden arc Seni dandoba mwadia da amitom mogixme aq, rom im msxverpls Sewirvis mowmed yofiliyav, ra msxverpli-Tac msurs Cemi qmris did Seuracxyofili pativi da saxeli gavwmindo. kidev vityvi, rom mis SeuracxyofaSi danaSauli meca maqvs, radgan frTxilad ar meWira Tavi da amiT gulSi imedi gagiCine _ odesme Seni Semcode miznisTvis migeRwia. is fiqri metad maSfoTebs, rom Cemma gaufrTxileblobam Seni uSveri ganzraxva gagimt-kica da Zalas matans _ Cemi Tavi Cemive xeliT ganvmexo, sxva jalaTis Zebna xom Cemi Secdomis saqveynod gamomJRavneba iqneboda. magram kidev getyvi, marto ar movkvdebi da Tan imasac waviyoleb, visi sikvdilic Cems SurisZiebas gaaZRebs, maSin gaigebs igi, sadac unda iyos misi suli, gaigebs, rom simarTle damnaSaves yvelgan mosZebnis da daTrgunavs kadec.

es ukanaskneli sityva rom Tqva kamilam, iseTi siswrafiT mivarda lotarios gaSiSvlebuli xanjliT da iseTi mtkice ganzraxva gamoiCina misi gulis gangmirvisa, rom TviTon Rotariosac cota ar iyos, SiSisagan feri ecvala da iZulebuli Seiqna yvela xerxi da Rone exmara, rom dartyma aecdina; am TvalTmaqcurma moqmedebam iqamdis gaitaca kamila da iseTi gulmodginebiT asrulebda iavas oinbazobas, rom oriode wveTi Tavis sakuTari sisxlis Siwirvac ki gabeda, raa oins ufro namdvili saxe miscemoda. Tavi miCvena _ viTom lotarios veras aklebda da Sehkivla:

_ Tu Cems beds ar unda sruliad davikmayofilo Tavi, imas xom veRar damiS-lis, sanaxevrod mainc Sevasrulo Cemi ganzraxva.

xanjlis wasarTmevad ejajgura lotarios da, rom ver waarTva, wveri Tavisaken miizida da im adgilas itaka, sadac tanSi Rrmad wasvla ver SeeZlo; marcxena gverdSi iZgera, cotaodenad gaikawra da, viTom ugono, iatakze daeca.

kamilas am moulodnelma saqcielma lotariosa da leonelas Tavzari dasca: gulSeRonebulsa da gasxlianebuls rom xedavdnen iatakze, SiSsa da gancvifrebis-agan ar icodnen ra eqnaT. lotario gamalebuli mivarda kamils xanjlis wasarT-mevad, magram ra naxa kani odnav hqonda gakawruli, sruliad damSvidda da mx-olodRa am qalis simarjve da ostatoba ukvirda. da rom TviTonac magieri miezRo, kamilas gvamze grZelsa da mwuxare godebas mohyva, TiTqos marTla momkv-dariyos, Tavis Tavsac swyevlida da imasac, vinc am sisxlieri ubedurebis mizezi iyo. raki anselmo ismenda amas, amitom ise sabralod mosTqvamda, rom amis gamgoni lotarios ufro Seibralebda, vidre kamilas, Tundac rom marTla mkvdaric yofiliyo. amasobaSi leonelam kamila aiyvana da sawolze daawvina, xolo lotario emudareboda iseTi vinme moeyvana, rom qalbatonis Wriloba saidumlod Seexvia da Tanac rCevas ekiTxeboda, am Wrilobis mizezad anselmosaTvis ra eTqvaT, Tu

228

Page 229: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

vinicobaa soflidan mis morCenamdis dabrunebuliyo. lotariom upasuxa, rom axla rCevisaTvis ara scxeloda da is eTqva, rac TviTon WkuaSi mouvidoda; mxolodRa imas sTxovda leonelas, rogorme sisxlis dena Seeyenebina; Semdeg TvalTmaqcuri sasowarkveTilebiT, krulva-wyevliT gaemarTa wasasvlelad da Tanac Tqva, axla iseT alagas mivdivar, rom kvlav veraravin mnaxavso. marto rom daixela Tavi da darw-munda, veraravin xedavda, parjvris wera daityo da saocrad ukvirda, qalbatonma da moaxlem ase ostaturad da xerxianad rogor iTvalTmaqces da anselmoc rarigad unda yofiliyo darwmunebuli, rom misi coli _ meore porcia ariso. amasTan fiqrobda, anselmos da mas sagangebod edResaswaulaT es ambavi, sadac sicruem ise Cinebulad miiRo WeSmaritebis saxe, rom adamiani raime misi msgavsis Cadenas verasodes ver warmoidgenda.

leonelam, rogorc vTqviT, Tavis qalbatons sisxlis dena Seuwyvita (da imde-nadac ara sdenia, rom Sewyveta gasWirveboda, magram rac edina, anselmos mosatyueblad isic sakmao iyo), Wriloba RviniT gahbana, rogorc ki SeeZlo, Seukra da Tan iseTs sityvebs ambobda, rom anselmos advilad daarwmunebdnen: misi coli ganxorcielebuli saTnoeba iyo. leonelas naTqvams kamilamac daurTo oriode sityva da Tavis Tavs ayvedrida, rom swored im wamSi SeSinda da daemarTa sulmok-leoba, rodesac misTvis simtkice iyo saWiro saZulveli sicocxlis Tavisive xeliT mo-spobisaTvis. axla Tavis moaxles kiTxavda rCevas, saWiro iyo Tu ara yvelaferi es Tavis Zvirfasi qmrisaTvis Seetyobinebia. leonelam ar urCia es, radgan amis Sety-obinebiT anselmos iZulebuls xdida lotariosaTvis magieri gadaexada da vaiTu amas TviTon anselmos ubedurebac myoloda Tan; rigian cols ki qmrisaTvis sisxlieri Se-takebis mizezi ara Tu ar unda mieca, aramed yvela Rone unda exmara aseTi SemTxveva moeridebina rogorme. kamila moaxlis rCevas daeTanxma, mxolod esRa iyo misi gaWirveba _ im gakawruls xom ver daumalavda qmars da maSin mizezad raRa unda eTqva misTvis. leonelam amaze upasuxa, tyuilis Tqma ar mis-wavliao, Tundac keTili ganzraxvisaTvis saWiro iyoso.

_ gana me ki miswavlia tyuilis Tqma, Cemo dao, Seutia kamilam. _ Cemi sic-ocxlis dasacveladac rom iyos saWiro tyuilis mogoneba, maSinac ver movigonebdi. da Tu am gaWirvebidan sxva vera gvixsnis ra, isev isa sjobs, anselmos yvelaferi marTali vuTxraT da sawuxrad nu gavixdiT _ vaiTu tyuili gamogvaCndeso.

_ xvalamdis jer kidev bevri droa, qalbatono, _ moaxsena leonelam, magram Tqvens Wrilobaze baton anselmos saTqmelad an movifiqrebT rasmes, an sxva saSualebas gamovnaxavT, rom davfaroT, vidre RmerTi inebebs da Cvens keTil ganzraxvas xels moumarTavs. oRond axla ki damSviddiT, qalbatono, da guli moibruneT, rom batonma anselmom SfoTsa da mRelvarebaSi ar mogaswroT, dan-arCeni Cemze moagdeT da RvTis sasoeba iqonieT, _ is aris yvela keTili saqmis gammarTavi.

amasobaSi anselmo didi yuradRebiT ismenda da gafacicebiT umzerda Tavis patiosnebis daRupvis tragedias, sadac moqmedni pirni iseTi sinamdviliT da bune-briobiT asrulebdnen TavianT rolebs, TiTqos droebiT marTla im pirebad Seiqmnen, visac warmosaxavdnen. axirebuli mouTmenlobiT eloda daRamebas, samalavidan Tavi daeRwia, Tavis Zvirfas megobarTan gafreniliyo da masTan erTad ezeima es sasixarulo ambavi da am ufaso ganZis povna, kamilas gamocdiT SeZenili. oin-bazebma daRamebamdisac aasrulebines es survili, da daixela Tu ara anselmom dro, mswrafl oTaxidan gavida da lotariosaken gaeSura. adamianis enam ar Sei-Zleba Sesaferad gamoTqvas, Tu ra cxared gadaexvia Tavis momtyuebel megob-ars, ra qeba-didebas Seasxamda Tavis cols da rarig bednierad saxavda Tavis Tavs.

229

Page 230: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

magram lotario misi sixarulis gaziarebas ver axerxebda. sindisi sicrues amxilebda da imaze fiqrobda, Tu rogor sastikad motyuvda anselmo da ra usamarTlod Seu-racxyo lotariom is. anselmo Tavs bednierad mxolod am sicruis meoxebiT Tvlida. anselmo xedavda, rom lotario mowyenili iyo, magram es imas miawera, rom lotar-ios kamilas Wriloba awuxebda, radgan amis mizezi, umTavresad TviTon is iyo. mo-tyuebuli qmari cdilobda megobari daemSvidebina, arwmunebda, rom kamilas imiT ara uSavda-ra, rom Wriloba ueWvelia msubuqi unda yofiliyo, raki kamilam da misma moaxlem erTmaneTs piri misces Wriloba anselmosaTvis daemalaT, `geTayva, nuras iwuxeb, _ eubneboda igi, _ CemTan erTad gaixare, radgan Seni saSualebiT da xerxianobiT Cems Tavs bednierebis umaRles wertilamde ayvanils vxedav. amieridan yvela Cemi Tavisufali wamebi mxolod imas unda movaxmaro, rom kamilas pativsacemad leqsebi vwero, vaqo da vadido igi da amiT mas samar-adiso saxeli gavuTqvao~. lotariom Zalian moiwona anselmos brZnuli azri da Tavis mxrivac aRuqva misi colis saukuno sadideblad Zeglis aRmarTvaSi Seswevnoda.

amgvarad anselmo mTels qveyanaze saukeTesod motyuebul qmrad darCa. kvlav megobrulad miiRebda xolme lotarios, Tavis didebis iarRad miCneuls, namdvilad ki misi gaupatiurebis da daRupvis iaraRs; xolo kamila ukmayofilo da kuSti saxiT daxvdeboda xolme mas, gulSi ki kmayofili da aRtacebuli iyo. am TvalT-maqcobam cota xans kidev gastana da ramdenime xnis Semdeg Carxi ukuRma datrialda; didxans dafaruli upatiuroba damoaSkaravda da anselmomac ugunuri cnobismoyvareoba sicocxliT zRo.

Tav i XXXV

sadac moTxrobilia sastiki da araCveulebrivi brZolis ambavi, don kixots rom wiTeli Rvinis tikebTan mouxda, da `ugunuri cnobismoyvaris

ambavis~ dasasruli

am moTxrobis ramdenime kabadoni rom darCaT wasakiTxi, sxvenidan, sadac don kixots eZina, uceb sanCo gamovarda da rac Zali da Rone hqonda Rri-alebda:

_ RvTis gulisaTvis, batonebo, Cqara uSveleT Cems batons! iseTs saSinels br-ZolaSi da sisxlis RvraSia, rom misi msgavsi jer ara minaxavs ra! RvTis madlma, princesamikomikonis damCagrav devs iseTi dahkra xmali, rom Tavi TalgamiviT gaagdebina.

_ ras gagiJebulxar, _ dauyvira mRvdelma da kiTxva Sewyvita. _ devi saidan mogeCvena, Zmobilo? is aqedan ori aTasi milis siSoreze mainc iqneba.

am dros don kixotis sxvenze saSineli xmauri gaisma da Tan misi yvirilic moyva:

_ dadeq! Se moRalatev, Se qurdo da yaCaRo! _ Rrialebda don kixoti; _ dadeq! Se ficis gamtexo, gamvlel-gamovlelTa mZarcvelo, xelSi myavxar dabRuJuli da eg maxvili veRarafrad gamogadgeba!

am bolo sityvebTan kedelze xmlis tyapa-tyupic moisma. sanCom ki wamoiZaxa:

_ gulxeldakrefili da yurebCamoyrili sxdomis dro ar aris, modiT, mebrZolni gaaSveleT, Cems batons uSveleT rame. magram devma, mgonia, Tqveni Wiric

230

Page 231: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

waiRo da axla, vin icis, RmerTebs Tavisi warsuli cxovrebis angariSsac abarebs. Cemi TvaliT davinaxe, rom iatakze sisxlisRvari dainTxa da swored tikis odena Tavi kunWulisaken gagorda.

_ Tqveni moZulebuli movkvde, _ daiZaxa mefundukem, _ Tu im don kixots Tu don jandabas Cemi Rvinis tikebi ar daeWras, mis sasTumalTan rom ewyo, da am regvensac is Rvino sisxlad ara sCvenebodes.

esa Tqva Tu ara, maSinve sxvenze avarda, yvelanic Tan ayvnen da maT don kixoti sasacilo sanaxavi daxvdaT. perangisamara iyo da isic iseTi mokle ecva, rom win barZayebs naxevrad Zlivs ufaravda da ukan eqvsi TiTis dadebaze ufro mokle iyo. grZeli, kanWa da balniani fexebi sakmao WuWyiani hqonda; Tavze patara wiTeli CaCi exura, mefundukis Tavis cximiT didxnobidanve gaqonili; marcxena xelze daexvia sanCos saZulveli sabani (misTvis cnobili mizezis gamo _ marTlac saZulveli), xolo marjvenaSi gaSiSvlebuli xmali eWira da saSineli muqariT aqeT da iqiT uTxlaSunebda, TiTqos marTlac devs ebrZodao. magram yvelaze ukeTesi is iyo, rom es omi devTan sizmarSi hqonda da TvaldaxuWuli ibrZoda. cxadliv sul imis fiqrSi iyo, rom brZola unda gadaexada, da amitomac esizmra, viTom mikomikonis samefoSi ukve mivida da devs SeebrZola, mis magier ki savse tikebs Cexda da mTeli sxveni RviniT moRvara.

es rom dainaxa, gabrazebuli mefunduke mivarda don kixots da muStebiT iseTi mibegva dauwyo, rom, Tu mRvdeli da kardenio ar miSvelebodnen da xelidan ar gaegdebinebinaT, vin icis, misTvis es devTan brZola ukanaskneli iqneboda. ma-gram im muStebmac ver gamogaRviZes raindi, maSinRa Zlivs gamofxizlda, roca dalaqma Widan erTi tolCa civi wyali amoiRo da Tavze Camoasxa. gamofxizlebisas mainc didxans ver movida gonze, Tu sad iyo da an rogor iyo Cacmuli. doroTeam rom don kixotis xalvaTi morTuloba dainaxa, Tavis mCagvrelisa da mosarClis brZo-las veRar daeswro, sanCo ki devis Tavs bobRviT eZebda yvela kuTxeSi, da rom versad ipova, daiZaxa:

_ kargad vicodi, rom es SeCvenebuli saxli jadoqrobiTaa savse, amas winaT swored amave adgilas muStebiTa da wixliT ramdeni mbegves da is ki mainc ver gavige da verc vxedavdi, vina mcemda. axla ki devis Tavi Caiylapa. netav Cemi TvaliT mainc ar damenaxos, rom mokveTes da sisxlis nakadulebma rusaviT dai-wyes dena.

_ netav ras miedmoedebi, ris sisxli, ris nakadulebi, ris Sadrevani, RmerTma dagwyevlos, Se eSmakis naglejo, Sena! _ Seutia mefundukem, _ gana vera xedav: eg Seni nakaduli da Sadrevani xmliT daWrili tikebia da sisxlic Cemi wiTeli Rvinoa, lamis rom oTaxi moitivtivos da Sig kaci acurdes? ise magis suli eSmakebma tanjon da ajaxiron jojoxeTSi, rogorc Cemi tikebi dauWria.

_ mageebisa me ara vici-ra, _ miugo sanCom, _ me marto is vici, rom Tu de-vis Tavi ver vipove, Cemi grafoba ise gadneba, rogorc wyalSi marili.

mRviZare sanCo Tavis mZinare batonze ufro metad iyo gadareuli, don kixo-tis dapirebam mis sust tvinze ise Zlierad imoqmeda. mefundukes brazi ereoda, saWurvelmtvirTveli rom Tavisi batonisagan aoxrebul Rvinoze gulgrilad ucqeroda. ficavda, rom am jerobaze don kixoti da sanCo pansa winandeliviT fulis gadauxde-lad veRar gausxltebodnen xelidan, rom raindobis upiratesoba veRaras uSvelida maT da sazRaurisagan veRar daixsnida; imasac ki ar SearCenda, rac gafuWebuli tikebis dakerebas moundeboda. amasobaSi don kixotis dasamSvideblad mRvdels misi xelebi eWira; raindmac faTeraki dasrulebulad CaTvala da ise eCvena, viTom axla princesa mikomikonis win idga, mRvdels dauCoqa da moaxsena;

231

Page 232: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ mSveniero, maRal keTilSobilo da didebulo mflobelo sefeqalo! amieridan uzrunvelad SegiZliaT icxovroT da aRaravisi SiSi aRar gqondeT. mec agreTve amave dRidan im movaleobisagan gaTavisuflebulad vTvli Cems Tavs, rac amaswinaT aRgiTqviT; radgan RvTis SewevniTa da im qalis wyalobiT, visiTac vcocxlob da vsunTqav, is aRTqma diax bednierad aRvasrule da Tqveni saqme davabolove.

es rom moismina sanCom, wamoiZaxa._ axlac ityviT, tyuiliao? ara, gana me mTvrali viyav, Tu ra iyo! axlac ityviT,

rom Cemma batonma devi ar dasCexa? RmerTsa vficav, Cemi saqme gakeTda. erTi sityviT, yvelaferi rigzea, grafoba viTom jibeSic mdebia.

am ori giJi kacis damTxveulobaze vis ar autydeboda sicili, da marTlac imdeni icines, rom TvalebSi cremlebi moeriaT. marto mefunduke ver iyo sicilis gunebaze. gabrazebuli Tavsa da beds awyevlida. bolos mRvdelma, dalaqma da kardeniom, rogorc iyo, don kixoti loginSi daawvines da raindsac dawolis umalve daeZina, ro-gorc didi SromiT daqancul kacs daeZineba xolme. don kixoti daaZines Tu ara, yve-lani qveviT oTaxSi Camovidnen da Sewuxebul sanCo pansas, devis Tavi rom ver ipova, riTac iyo anugeSebdnen. magram mefundukis nugeSiscema ki Zalian gauWirdaT, radgan Tavis Rvinis ise uceb erTianad xelidan gamoclam sasowarkveTilebamdis miiyvana. mefundukis colmac erTi uSvelebeli Rriali astexa da xelebis qneviT iZaxda:

_ Sav da ukuRma is dRe, da risTvis Tvalebi maSin ar damidga, ra dResac Cems saxlSi es SeCvenebuli motantale raindi Semovida, zaralis mets ki verasa xe-davs kaci amisagan. amas winaT, ise wavida aqedan, arc binis fasi gadauxdia, arc vaxSmisa, arc bzisa da qerisa, arc Tavis danaxarji mogvca, arc Tavis msaxurisa, arc cxenisa da arc virisa, aqao da raRac eSmaki faTerakebis maZebari raindi varo. iseTi faTerakic damarTia magasac da yvela magisfer faTerakis maZebarsac, rom kiseric moetexoT. Cvenao, arafris gadaxdis Tavi ara gvaqvso da arc gadaxdis movaleni varTo! raRac eSmak motantale radarebis kanonebSi ase sweriao. mere kidev, amis gadamkide, es viRac batoni mobrZanda da imanac Cemi kudi moitaca da dabrunebiT ki naxevarRa damibruna, isic ise gayvlefili, rom Cems qmars veR-arc ki gamoadgeba. dResac kidev, batono, am raindma, Cemi tikebi daxeTqa da Rvino mTlad damiRvara. viS, netav axla imas sisxlsa vxedavde ase daRvrilsa. ma-gram vici, mamaCemis Zvlebsa vficav da dedaCemis sicocxles, bebiaCemis sulis ganaTlebam, aqedan fexsac ar gadavadgmevineb, manam yvelaferSi ar da-vaTvlevineb fuls, ukanasknel groSsac ar SevarCen; Tu ase ar vuyo, maS Cemi mSoblebis qali nuRar vyofilvar da is saxelic nuRar mrqmevia raca mqvia.

gajarebul gulze, mravali aseTi mrisxanebiT aRsavse sityva warmoTqva me-fundukis colma da am sityvebs bans aZlevda misi Zeli da erTguli mosamsaxure maritornesi; mxolod misi qaliSvili aras ambobda da marto CumCumad iRimeboda. da, bolos, mRvdelma, rogorc iyo daawynara es davidaraba da aRuTqva _ yvela zarals aunazRaurebda: daxeul tikebisasac, daqceulT Rvinisac da umetesad kidev gafuWebuli kudisas, romelzedac diasaxliss yvelaze meti ayalmayali aetexa. doroTea sanCo pansas anugeSebda da pirdeboda: Tu Senma batonma devs Tavi namdvilad mohkveTa, roca Cemi sexelmwifos mflobelobaSi Seval, rac ki iq saukeTeso sagrafo meguleba swored imas mogcemo. am dapirebam daaSoSmina sanCo, da princesas emudareboda, damerwmune, rom iatakze gagorebuli devis mokveTili Tavi CemT TvaliTa vnaxeo, am niSniT, rom sasartylemdis wveri qondao, da Tu veRarsad vipovneT, es imitom, rom am saxlSi yvelaferi mojadoebuliao; es

232

Page 233: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mojadoeba TviTon Cems Tavze gamovcadeo. doroTeam upasuxa, yvelaferi mjerao, sTxova sanCos damSvidebuliyo, nurafers inaRvli, yvelafers mogigvareb da Seni survilisamebr mogiwyobo. roca mSvidobianoba Camovarda da yvelam moisvena, maSin kardeniom, doroTeam da yvela iqmyofT mRvdels sTxoves _ moTxrobis oriode darCenili furceli waekiTxa. mRvdelma dainaxa, rom maT ise siamovnebdaT mosmena, rogorc TviTon mas wakiTxva, kvlav miubrunda xelnaw-ers da Semdeg waikiTxa:

`colis erTgulebaSi darwmunebuli anselmo ramdenime xans srulebiT damSvidebuli iyo da bednierad Tvlida Tavs. kamila ganzrax ukmayofilo bRveriT daxvdeboda xolme lotarios. undoda Tavisi namdvili gulis Zgera anselmosaTvis gadabrunebiT eCvenebin da rom sayvarlis TvalTmaqcoba gaeyvana. lotario Tavis megobars mudam uars eubneboda masTan siarulze, radgan viTom cxadad xe-davda, rom kamilasaTvis misi mosvla sasiamovno ar iyo. Tvalebabmuli anselmo imaze arasgziT ar Tanxmdeboda da amiT swored maSin, rodesac Tavis Tavs uaRres xarisxamde bednierad saxavda, aTasnairad xdeboda Tavisi gaupatiurebis mizezad. saubedurod leonela, imiT gatacebuli, rom aznauri motrfe yavda, ufro da ufro meti aRtacebiT eZleoda mijnurobas da Tanac darwmunebuli iyo, rom qalbatoni ara Tu dauTmobda am usaqcielobas, piriqiT, xelsac Seuwyobda. erT Rames anselmos leonelas oTaxidan fexis xma moesma; gaReba moesurva, vin dadioda oTaxSi da Sesvla daapira, magram karebi ver gaaRo, radgan Signidan viRac iWerda. amiT gabrazebulma anselmom, rac ZaliT da lone hqonda, erTbaSad gamoswia, da swored im dros gaaRo kari, rodesac viRac kaci fanjridan quCaSi gadaxta. anselmo gaeqana misken, undoda daeWira, an gaego mainc vin iyo is kaci, magram verc erTi ver moaxerxa, radgan leonela win gadaeRoba, xelebi moxvia da uTxra:

_ damSviddiT, batono, RvTis gulasaTvis, xmaurobas nuRar astexT, nu gamoekidebiT. eg kaci Cemi Zalian axlobelia... Cemi qmari gaxlavT.

gaSmagebul anselmos, ra Tqma unda, ar sjeroda es sityvebi, xanjali iSiSvla da mokvlas uqadda leonelas, Tu axlav marTals ar ityoda, leonela ise SeSinda, rom TviTonac ar icoda, ras ambobda:

_ nu momklavT, batono, iseT mniSvnelovan saidumlos SegatyobinebT, rom Tqven fiqradac ar mogsvlodeT.

_ Cqara miTxari, _ uTxra anselmom, _ Tu ara da axlave gagaTaveb!_ axla ar SemiZlia, batono, _ upasuxa leonelam, _ guli ver momibrunebia.

xvalamdis damacadeT, iseT ambavs SegatyobinebT, rom gagakvirvoT: imaze ki nuras SeswuxdebiT, axla rom fanjridan kaci gadaxta: erTi aqauri ymawvili kaci gaxlavT, colad SerTvis piroba damido.

am sityvebma anselmo daamSvides. Tanaxma gaxda xvalamdis daecada da imas ki sul arñmoeloda rom kamilaze Seityobda rasmes: mis saTnoebaSi mtkiced iyo darwmunebuli. ubeduri qmari leonelas oTaxidan gamovida, garedan karebi gadauraza da Tanac uTxra: oTaxidan im dromdis ar gamouSvebda vidre ar Seity-obda, rac hqonda misTvis saTqmeli.

Semdeg saCaqarod Sevida kamilasTan da, rac moaxlesTan SeemTxva, yvela uambo da isic daumata, rom igi saxvliod didi saidumloebis Setyobinebas dampirdao. raRa bevri laparaki unda, am ambavma kamilas Tavzari dasca. im faqrma, rom leonelas albT anselmosTvis colis Ralatis gamJRavnvba undoda (da es fiqri Semcdari rodi iyo), ise SeasSfoTa kamila, rom man imdeni Rone ver moikriba moecada, misi fiqri gamarTldeboda Tu ara. imave Rames, roca anselmos daZina, adga qveSagebidan, moikriba rac ufro Zvirfasi nivTeuloba qona, cotaodeni fuliic

233

Page 234: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Caido, fdrTxilad gareT gamovida, lotarosTan gaiqca, yvelaferi uambo, rac SeemTxva da emudareboda: an sadme daemala, an arada erTad sadme wasuliyv-nen da amiT anelmos risxvas gadarCeniliyvnen. lotario kamilas moulodneli mosvliT ise airia, rom ar icoda _ ra epasuxna da umetesad ver moifiqra, Tu ra gzas dasdgomoda. bolos urCia kamilas monasterSi gayoloda, sadac winamZRvrad lotarios da iyo. kamila daeTanxma, da lotariomac garemoebis Sesaferisi aCqarebiT kamila monasterSi miiyvana da TviTonac Cumad qalaqidan gaiqca.

meore dRes, gaTenebisas, anselmo saCqarod adga. isic ki ver SeniSna, rom kamila gverdiT aRar yavda, da rom Cqara gaego, ra saidumlos etyoda leonela, imis oTaxisken gagmura. oTaxi rom gaaRo da Sevida, moaxle Sig aRar daxvda, mxolod fanjaraze mibmulma zewrebma gaagebines, ra gziTac gaparuliyo. daRonebuli dabrunda, rom kamilasTvis eambna es xali ambavi, magram raki isic veRar ipova, Zilad gonebadafantuli darCa. amaod akiTxavda msaxurebs qalbato-nis ambavs, veravin veraferi Seatyobina. kamilas ZebnaSi rom oTaxidan oTaxSi Sedioda, SeniSna: kamilas skivrebi daRebuli iyo da rac ufro Zvirfasi ganZeuloba eguleboda Sig, aRarsad iyo: maSin mixvda saSinel WeSmaritebas da gaigo, rom leonela aq rafer SuaSi iyo. tanT Cacma arc ki daasrula, mwuxare da dafiqrebuli gaeSura, Tavis ubedureba megobrisTvis Seetyobinebina. magram raki arc lotario daxvda Sin da msaxurisagan gaigo, rom isic RamiT sadRac wasuliyo qalaqidan da, rac fuli mqonda, sul Tan waeRo, anselmo kinaRam Wkuaze ar Secda. Sin rom dabrunda, aRarc erTi msaxuri da moaxle aRar daxvda, saxli mTlad dacarielebuli iyo.

axla ki aRar icioda ra efiqra, an ra eTqva, an ra eqna; Tavis mdgomareobas rom Caukvirda: aRarsad coli, aRarad megobari, arc mosamsaxureni, yvelas dae-tovebina, casac da dedamiwasac, da yvela am ubedurebasTan raki kamilas gaqce-vam Tavi gaupatiurebulad aCvena, gonebam TandaTan ryeva dauco, bolos cota rom gons movida sofelSi wasvla gadawyvita im megobarTan, odesme rom estum-reboda xolme, da amiT sakuTar daRupvas xels uwyobda, surda, Tavis ubedureba misTvis eambna. saxlis karebi daketa, cxenze Sejda da dardiani gzas gaudga, ma-gram mwuxare fiqrebma ise dasZlies, rom naxevari gza Zlivs gaiara, cxenidan Camoxta, xeze miaba, da TviTonac datanjuli da daqanculi oxvriTa da vaebiT xis Zirs miegdo da daRamebamdis ise darCa. am dros qalaqidan momavalma erTma cxenosanma gamoiara. anselmo miesalma da hkiTxa axal ambavs ras la-parakoben florenciaSio?

_ Zalian ucnaur ambebs laparakoben, _ miugo mgzavrma _ iseT ambebs, rom msgavsi didi xania aRar gagvigonia. amboben, viTomc lotarios, Tvis guliTadi megobris, mdidari anselmos, wmida ioanas axlos rom cxovrobs, imis coli, kamila, moetacnos da TviTon anselmoc viTom sadme gadavardniliyos. es ambavi kamilas moaxles uambia gubernatorisaTvis. da es moaxle kidev wuxelis swored im dros dauWeriaT mcvelebs, rodesac anselmos xaxlis fanjridan Turme zewrebiT quCaSi CamoSvebula. dawvrilebiT ar vici, es ambavi rogor momxdara, is ki vici, rom mTeli qalaqi am ambiT gaocebulia, radgan aseT rames im mtkice megobrobisagan, ro-gorc lotariosa da anselmos hqondT erTmaneTSi, aravin moeloda, iseTi megobrebi iyvnen, yvelani _ `or Zmobils~ eZaxdnen.

_ SemTxveviT xom ar gagigonoT, lotario da kamila saiT gaqceulan? _ mkiTxa anselmom.

_ magisi ki ra mogaxseno, _ upasuxa mgzavrma da Sequsla cxeni.am saSinelma ambavma sabralo anselmos kinaRam goneba ki ara da _ sic-

234

Page 235: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ocxlec ar waarTva. rogorc iyo, wamodga da, Zlivs, vaivaglaxiT Tavis megobrian mivida. mas jer amis ubedureba ar gaego da gafiTrebuli, saxeSeSlili da aTrTolebuli rom dainaxa anselmo, mZime avadmyofi egona, miT ufro, rom anselmom maS-inve loginSi dawola moindoma da sawer-kalami da qaRaldi moiTxova. Txovna swrafad ausrules. marto datoves da misive TxovniT karebic Cauketes. marto rom darCa, Tvalwin Tavis ubedureba warmoudga, mwuxare fiqrebma moicves. javri da varami saSinelT tanjviT uqejnidnen guls da am yofaSi grZnobda rom xicocxlis bolo uaxlovdeboda. Tvisi udroo sikvdilis mizezi surda aexsna, kalami aiRo, wera dai-wyo, magram vidre werils daasrulebda, suli Seugubda da Tvisa ugunuri cnobis-moyvareobisagan eldanakravma da gatanjulma suli ganuteva. meore dRes, raki dro gavida da anselmos oTaxSi CamiCumi ar ismoda, maspinZeli Sevida masTan mizezis gasagebad, uZravad ki daxvda igi. fexebi loginSi gwyo da tani sawer magidaze edo, win qaRaldi hqonda gadaSlili, xelSic kalami isev eWira. maspinZeli miuaxlovda jer dauZaxa da, raki pasuxi ar miiRo, xelze xeli mohkida, magram civad rom igrZno, maSin gaigo, rom anselmo mkvdari iyo. Tavzardacemulma da Sewuxebulma msaxurT dauZaxa, rom am ubedurebis mowmeni yofiliyvnen, Seg-mdeg xelnaweri qaRaldi aiRo da es ramdenime sityva waikiTxa:

`ugunurma da sulelurma survilma momiRo bolo. Tu Cemi sikvdilis ambavma

kamilas yuramdis miaRwios, icodes, rom mipatiebia misTvis, radgan is amqveynad saswaulmoqmedad rodi iyo mowodebuli, arc me mqonda ufleba saswauli momeTxovna misgan. TviTon me viyav Cemi Sercxvenisa da gaupatiurebis mizezi, amitom usamarT-loba iqneboda rom...~

werili aq wydeboda, etyoboda metis dawera aRar SeeZlo da am sityvaze daelia svli. meore dRes anselmos sikvdili naTesavebs Seatyobines, maT ukve icod-nen misi ubedureb; agreTve im monasterSic icodnen, sadac kamilas swadda qmris kvals dasdgomoda, mitom ki ara, rom qmris sikvdilo Seityo, aramed mitom, rom Tavis mijnuris cudi ambebi esmoda. amboben, daqvrivebul kamilas monastris da-toveba aRar surda, magram arc Tu qveynierebis datoveba da monazvnad aRkveca undoda, vidre lotarios sikvdili ar gaigo. gvian Senanebuli megobari neapolis same-foSi gaiqca da iq lotreksa da did kapitan gonsalo fernandes kordovels Soris momx-dar brZolaSi mohkles igi. am ambis Setyobis Semdeg kamila monazvnad aRikveca da didxans imasac aRar ucxovria. cremlsa da sinanulSi dauteva es qveyana. ai ra bolo moyva erT-erTi maTganis windauxedav survils~.

_ urigo rodia es moTxroba, me momwons, _ Tqva mRvdelma. _ magram imas ki ver davijereb, rom namdvilad momxdariyo. Tu mogonilia da _ es mogonebac uxeirodaa mofiqrebuli: ar SeiZleba qveyanaze iseTi suleli qmari moipovebodes vinme, rom aseTi suleluri gamocda moiwadinos, rogorc anselmos ganuzraxavs. mijnurebs Sua rom momxdariyo aseTi ambavi _ kidevac dasajerebe-lia, magram colsa da qmars Sua ar SeiZleba. ise ki rigiani kiloTia moTxrobili.

Tavi XXXVI

sadac moTxrobilia fundukSi momxdari sxvadasxva saiSviaTo ambebi

am dros karibWeze mdgarma mefundukem daiZaxa:

235

Page 236: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ dideba RmerTs! ra Cinebuli stumrebi modian. Tu aq Camoxtnen, swore kai saqme dagvemarTeba.

_ vin mgzavrebi arian? _ hkiTxa kardeniom. _ oTxi cxenosania, _ miugo mefundukem, _ msubuqad Sekazmul cxenebze,

SubebiTa da farebiT, saxeze Savi niRbebi aqvT gakeTebuli, SuaSi viRac qali mo-hyavT, TeTrebiT mosili, iseT unagirze zis, TiTqos savarZeliao; masac niRabi aqvs saxeze, ukan ori msaxuri mosdevT qveiTad.

_ axlos arian? _ hkiTxa mRvdelma._ ise axlos arian, rom ager sacaa WiSkarSi Semovlen kidec, _ miugo mefun-

dukem.doroTeam rom es gaigona, pirbade aifara, xolo kardenio saCqarod im oTaxSi

avida, sadac don kixots eZina. eseni rom Tavis dasafaravad moemzadnen, am dros mgzavrebi fundukTan SeCerdnen. oTxi lamazi da mdidrulad Cacmuli kaci Camoxta cxenebidan; qals cxenidan Camosvla uSveles da erTma maTganma at-acebuli miiyvana selTan, im oTaxis karebTan rom idga, sadac kardenio daimala. am xnis ganmavlobaSi arc qalsa da arc kacs niRbebi ar mouxsniaT da arc erTi sityva ar uTqvamT. mxolod qali rom skamze dajda, Rrmad amoioxra da RonemixdiliviT xelebi Zirs dauSva. msaxurebma amasobaSi cxenebi sajiniboSi Seiyvanes.

mdvdels metismetad moesurva Seetyo, Tu vin iyo es xalxi, ase bejiTad rom Tavs imalavda, da sajiniboSi wavida, rom msaxurebisaTvis gamoekiTxa. iq erTi msaxuri moaxela da, rac undoda yvela imas gahkiTxa.

_ ra mogaxsvnoT, batono, _ upasuxa msaxurma, _ Zneli gasagebia maTi vinaoba; mgonia ki, rom didi kacebi unda iyvnen, metadre is, qali rom xelSi aiy-vana. yvelani pativiT epyrobian mas da rasac ubrZanebs, usruleben.

_ qali vinRaa, _ hkiTxa mRvdelma._ verc magas mogaxsenebT, _ upasuxa msaxurma. _ mTeli gza gamoviareT

da magis pirisaxe erTi bewvic ar daminaxavs; oxvra ki, me Tqven mogaxsenoT, bevri gavigone magisagan, xanac iseT gminvas amouSvebs xolme, kacs egoneba, es aris RmerTs suls abarebso. nu gagikvirdebaT, batono, rom me da Cemma amx-anagma rac moaxseneT imaze meti magaTi vinaobisa araferi vicodeT. sul ori dRea, rac movdevT. gzaSi Semogveyarnen da karg jildos dagvpirdnen Tu andaluzi-amde gagvyvebiTo, da Cvenc mivdevT.

_ saxels mainc aras eZaxian erTmaneTs? _ hkiTxa mRvdelma._ ara Cemma mzem, _ miugo msaxurma, _ rac movdivarT, erTi sityvac ar

dauZravT, TiTqos piroba miuciaT, erTmaneTs xma ar gavceTo. am sabralo qalis oxvra da gminvis meti ara gagvigonia-ra, da es guls gviklavs, me da Cemma RmerTma. me mgonia, es qali Zalad mihyavT da TviTonac ar icis, sad miyavT. mis Savk abas Tu mivxedeT, an monazoni unda iyos, an monazvnad emzadebodes, da, albaT, imitomac aris ase mwuxare, rom monazvnoba ar unda da Zalad mihyavT monasterSi.

_ SeuZlebelia yvela eg marTali iyos, _ uTxra mdvdelma, isini datova da doroTeasTan mivida.

amasobaSi, doroTeas rom mosuli qalis oxvra esmoda, misadmi Tana-grZnoba aReZra, rogorc dedaTa sqess Tvisebada sWirs, mivida im qalTan da uTxra:

_ ra gawuxebT, qalio, xom araferi gtkigaT-ra? Tu Tqveni mwuxareba img-varia, rom dedakacs Tavis gamocdilebiT da daxmarebiT SeuZlia misi gankgurneba, miTxariT da siamovnebiT gagiwevT samsaxurs.

236

Page 237: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mwuxare qali xmagakmendili iyo da araviTar pasuxs ar aZlevda, Tumca doroTea ufro da ufro gulmodgined Txovda misi samsaxuri mieRo. bolos im kacma, msaxuris sityviT rom danarCenni emorCilebodnen, uTxra doroTeas:

_ tyuilad nu swuxxarT, qalbatono, da nura winadadebas nu aZlevT am qals, amaod dros dakargvaa Tqvengan; amas Cveulebad ara aqvs, madloba gadauxa-dos vinmes samsaxurisaTvis, nurc imas ecdebiT pasuxi rame miiRoT misgan, Torem sicruis meti amis piridan ara amova-ra.

_ sicrue Tavis dReSiac ar miTqvams, _ mardad wamoiZaxa qalma, aqamdis medgrad rom mdumarebda; _ piriqiT, ase gamwarebuli da ubeduri imitom var axla, rom mudam wrfeli da metad martivi viyav. Tu am is mowme damWirdeba, TviTon Tqvenve mogixmobT mowmed; diax, Tqven, romelic, Ceqma marTlis moy-vareobam matyuara da ficisgamtex kacad gagxadaT.

_ RmerTo Cemo, es ra mesmis? es ra xma moesma Cems yurebs!wamsve mwuxare xmiT daiZaxa kardeniom, romelsac ucnobi qalis yvela

sityva esmoda, radgan don kixotis oTaxSi imyofeboda, da imaT Sua erTi karis meti ara iyo ra. aRelvebulma da gaocebulma qalma iqiTken miixeda, saidanac karde-nios sityvebi moesma; magram, raki veravin dainaxa, adga da Sig oTaxSi daapira Sesvla, magram ucnobma kacma yvela mis moZraobas rom Tvalyurs adevnebda, Seayena da win erTi nabijic ar gadaadgmevina. qals SeSfoTebisagan piridan niRabi Camouvarda da gamouCnda mzeTunaxavi simSveniere, angeloziseburi saxe. qals, Tumca fermimkrTalebulic iyo da Tvalebs raRac ucnaurad acecebda grSemo, mz-era iseTi SeSfoTebuli da areuli hqonda, rom adamians WkuaSeSlili egineboda; am SeSlilobis gareganma niSnebma doroTeas da yvela mis mnaxvels Sebralebis grZnoba aRuZres, Tumca ki am sulieri SeSfoTebis mizezi aravin icoda. mis mosaubre kacs orive xeliT qalis mxrebi eWira da miT daxafrulma niRabi veRar Seimagra, Camouvarda da masac gamouCnda saxe. uceb doroTeam axeda im kacs da uceb don fernando warmoudga Tvalwin. am naxvaze saSineli mwuxare gminva amouSva da guli SeuRonda, kargi rom dalaqi edga gverdze da xeli mi-aSvela, Torem daecemoda. saCqarod mieSvela mRvdelic da pirbade moxsna, rom wyali epkurebina. axla don fernandom icno doroTea da gaocebisagan gaqvavebuli darCa. mainc ki xelidan ar uSvebda lusindas (ucnobi qali, don fernandos xelidan rom dasxletas cdilobda, lusinda iyo), romelmac xmaze icno kardenio da imanac agreTve lusinda icno. kardeniom rom doroTeas gulSeRonebis Jams amoSvebuli gminva gaigona, lusindas gminva egona, gaxelebuli gamovarda oTaxidan da don fernandos SeeCexa, romelsac lusinda eWira xelmoxveuli. don fernandomac maS-inve icno kardenio da gaocebisagan oTxive xmaCawyvetilebi darCnen da ise daifantnen, rom ar esmodaT, maT garSemo ra xdeboda.

xmagakmendilebi erTmaneTs ucqerodnen: doroTeas don fernandoze darCa Tvalebi, da don fernandos kardenioze, kardenios lusindaze da lusindas kardenioze. pirvelma lusindam amoiRo xma. man mimarTa don fernandos da uTxra:

_ Tavi damanebeT, batono don fernando, Tqveni pativis gulisaTvis mainc, Tu sxva ram sabuTi ar gaiZulebT amas. gamiSviT isev Cems dasayrdens, Cems muxas davubrunde, romelsac me faTalod Seveqmen da ver momaSora mas, verc Tqvenma devnam, verc muqaram, verc Tqvenma aRTqmam da saCuqrebma. xom xedavT, ra ucnauri da miuwvdomeli gziT momiyvana me zecam Cems namdvil qmarTan. aTasgvari mZime gansacdelis meoxebiT ukve unda darwmunebuliyaviT, rom marto sikvdils SeuZlia Cemi gulidan amis aRmofxvra, maS, dae, Tqvenma imedebma, aw ase uwyalod CafuSulma, Tqveni siyvaruli siZulvilad Secvalos da

237

Page 238: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tqveni wyaloba risxvad gadaaqcios. ginda momkaliT kidec, oRond ki neba mo-meciT Cemi meuRlis Tvalwin erTi ukanasknelad mainc amovioxro da maSin Cems sikvdils bednierebad CavTvli. egeb am sikvdilma daanaxos, rom ukanasknel amo-sunTqvamde misi erTguli viyav.

amasobaSi doroTea gons movida, lusindas sityvebi rom moismina, mixvda, vinc iyo is qali, da dainaxa-ra, rom don fernando xelidan ar uSvebda lusindas da arc mis gulismomwylav mudaraze pasuxs aZlevda, ZalRone moikriba, fexebSi Cauvarda Tavis macdunebels, Tavisi mSvenieri Tvalebidan unazesi cremlo, ori nakaduli gamouSva da mTrTolvare xmiT uTxra:

_ Tu mag mzis sxivebi, Cemo batono, emag xelebiT rom abneleb, Tvals ara gWrian, Sen win daCoqili ubeduri, _ ubeduri, vidre Sen gsurs, _ da mwuxare doroTea unda icno. diax, swored me var is sawyali glexis qali, Sen rom, gulisTqmiT iyo Tu gulkeTilobisagan, moiwadine egoden agemaRlebina, rom ufleba hqonoda Senad ecno Tavi. me is ubeduri qali var, Cems cxovrebas rom mSvidad da bed-nierad im dromde vatarebdi, gidre Senma silamazem da siyvarulze moubarma xmam ar amiyolia, Tavdaculobis karebi gagiRo da Cemi Tavisufleba da umankoeba xelSi Cagigdo. magram Sen es saCuqari cudad miiRe da aqamdisac Senve mimiyvane, rom aq mxedav, da Senc agreTve imav yofaSi gxedav. magram ar ifiqro, rom aq Cemi usaqcielobis kvals moveyvane. ara, aq Cemma mwuxare-bam momiyvana da im tanjvam, rom Sen damiviwye. Sen isurve Seni Sevqm-niliyavi da kidec miaRwie am wadils, magram amisaTvis Sen iseTi saSualeba ix-mare, rom axla bevric rom gindodes, mainc ar SegiZlia me ar mekuTvnode. kar-gad icode, Cemo keTilSobilo batono, rom Cems uzomo siyvaruls Tamamad SeuZlia im simSvenieresa da did STamomavlobas unacvlos, romlis gulisTvisac mtoveb... Sen mSvenieri lusindasi ver gaxdebi, radgan me mekuTvni: da verc lusindas Seu-Zlia Seni gaxdes, radgan is kardenios ekuTvnis. kargad moifiqre, SenTvis ufro advilia Zala daatano Sens Tavs da is Seiyvaro, visac uyvarxar da Tayvansa gcems, vidre Tavi imas Seayvaro, visac sZulxar. Sen warmtace umankoeba, Sen daamxe Cemi keTilzneoba; Cemi STamomavloba ar damimalavs, da isic ici, ra pirobiTac davye Sens survilebs. maS Tavis gasamarTlebeli aRara gvaqvs-ra da arc ram sabuTi Tavs motyuebulad racxde. Tu rasac vambob marTalia da Tu rogorc aznauri, iseTiveq ristiani xar, maS rRad iltvi Cemgan raRac mixvev-moxveviT da arginda dasasrulic iseTive bednieri momce, rogori bednieric dasawyisSi gamxade. Tu kanonier colad ar ginda Cemi aRiareba, mxevlad miyole: Sens xelSi rom viqnebi, miTac bednierad da dajildovbulad CavTvli Tavs. nu izam, nu damtoveb da Cems karg saxels boroti xalxis sakicxavad nu gaxdi! Cems mSoblebsac moxucebulobas nu Caumwareb: imaT erTgulad umsaxuriaT Seni mSoblebisaTvis da Sengan aseTi jildo ar daumsaxurebiaT. Tu imas fiqrob, rom Cems sisxlTan Seni sisxlis SereviT gvars daimcireb, moigone, rom qveyanaze iseTi gvari cota moipoveba, am xifaTs ascdenodes da es sayveduri ar eTqmodes. amasTanac dedakaci xom ar amaRlebs gvars. isic gaixsene, rom WeSmariti patiosneba qvelmoqmedebiT gamoixateba, da Tu uaryof amas da, rac mekuTvnis, ar damibruneb, maSin Senze patiosani me viqnebi. dasasrul, isRa damrCenia giTxra, rom ginda Tu ara, Seni coli var, da amas Seni sityvebi dagimtkiceben: amis uars vera hyof Tu imiT mogaqvs Tavi, risTvisac me gZulvar, ese igi Seni keTilSobilebiTa da didebulebiT, amas Seni werilebic daamtkiceben, zenac mimowmebs, Tavdebad rom miyenebdi, rodesac aRTqmas maZlevdi. dasasrul, yvela esenic rom xelT ara mqondes, sindisi xom manda gaqvs; Semcode sixaruliT gaxelebis Jams igi mudam aRimaRlebs Sens gulSi Tavis

238

Page 239: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mrisxane xmas. igi iqneba Cemi simarTlis mosarCle da Sen sicocxlis tkbil wamebs CagiSxamebs.

es sityvebi da kidev sxva mravali sabralo doroTeam iseTi mwuxare xmiT da cremlebis RvriT warmoTqva, rom yvela iq myofs da TviTon don fernandos amalis xalxsac ki TvalebSi cremli mohgvara. don fgrnando xsaamouReblad usmenda doroTeas, vidre qals gulze mowolili naRvelisa da mwuxarebisagan xma xauwyde-boda. qvis guli unda hqonoda kacs, rom misi mwuxarebiT ar aRZruliyo. lusidac daSterebiT ucqeroda doroTeas da imdenadve misi naRveliT iyo Sewuxebul ramde-nadac misma mSvenierebam da Wkuam gaaoca. didi survili hqonda misuliyo da ramdenime nugeSsacemi sityva eTqva misTvis, magram don fernandos isev CabRujuli eWira. don fernando gancvifrebuli da aRelvebuli jer ramdenime xans idumal brZolaSi iyo da gaSterebiT ucqeroda doroTeas. Semdeg gauSva lusida da SesZaxa:

_ Sen mZlie, mSvenierT doroTea, Sen damjabne. gana SeiZleba amdens WeSmarit sityvebs gaeZlos kacma?

lusida rom don fernandos xelidan gaTavisuflda, iqamdis SemkrTali iyo da gonze ver mosuliyo, rom sisustisagan iatakze daecemoda, Tu kardenio ar miSvele-boda. is fernandos ukan idga, radgan ar surda mas ecno, magram axla aRarafris SiSs aRar dasdia, mivarda lusindas, Tavis sayvarel arsebas xeli moxvia da SesZaxa:

_ Tu mowyale zenas nebavs Sveba mogvces, Cemo mSveniero, patiosano da erTgulo qmnilebav, merwmune im mSvidobas, ufro saimedos da myudros, versad ver hpoveb, Tu ar am xelebze dayrdnobiT, axla rom uWerixar. rogorc maSin eWire xolme, rodesac bedi nebas maZlevda Cemad megulvebine.

am sityvebze lusindam Sexeda kardenios, winaTac TiTqos xmaze scnobda da axla ki mTlad darwmunda, vinc iyo igi. yovelive marTebulebi daaviwyda, ma-grad moexvia kardenios, saxe saxeze miado da sixaruliT SesZaxa:

_ Tqvena xarT diax, swored Tqvena xarT, im qalis namdvili meufe, odesme rom Tqven gekuTvnodaT da axlac Tqven gekuTvniT, imis miuxedavad, rom mux-Talma Savbedma gagvTiSa da mravalo tanjva sikvdils memuqreboda.

am moulodnelma ambavma yvelani gaakvirva. doroTeam SeniSna, rom don fernandos saxe Seecvala da xmalze waivlo xeli; mixvda, rom kardenios magieris gadaxdas upirebso, da elvaze uswrafesad fexebSi Cauvarda, muxlze moxvia xelebi, cxare kocna dauwyo da cremlebis RvriT uTxra:

_ am moulodneli bednierebis wams ra gwadia, Caidino, Cemo erTaderTo nugeSo? Sens fexT winaSe muxlmodrekili gidgas Seni meuRle, xolo is, vinc Sen colad gindoda, Tavis qmarsa hyavs gulSi Cakruli. gana SegiZlia daarRvio, rac zenasa surs? ar girCevnia. _ is qali aamaRlo, Seni Tanaswori gaxado, romelmac yvela dabrkolebas gauZlo, Tvis simtkiciT yvela ubedureba daTrguna da axla TvalebSi Semogcqeris da siyvarulis cremlebiT Tavis namdvil meuRlis saxesa hbans? gaficeb RmerTs, sakuTar Sens mzes gaficeb, erT wams risxva dauteve, dafiqrebiT Sexede imas, rac axla Sens Secdomilebas arRvevs da es dagamSvidebs da xels aRar SeuSlis, rom es mijnurni imdens xans dastkbnen bednierebiT, vidre amas zena anebebdes. amiT Sen Sens patiosans sulgrZelobas aCveneb da qveyanac dainaxavs, rom Seni vnebani Sens gonebas morCileben.

manam doroTea amas eubneboda, kardenios magra moxveuli eWira lusinda da Tan don fernandos Tvals ar aSorebda, gadawyvetili hqonda, Tu mis winaaR-mdeg vinme rasmes ganizraxavda, isic mamacurad daxvdeboda, Tundac es

239

Page 240: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

daxvedra sicocxledac dasjdomoda. magram am dros, erTis mxriv, don fernandos megobrebi da, meores mxriv, mRvdeli da dalaqi, agreTve Cveni keTili xanCo pansa Semoexvivnen don fernandos da xvewna dauwyes: doroTea Sebraleboda da misi samarTliani imedi ar gaecruebina, Tuki, rasac doroTea ambobda, marTali iyo, Tumca arc erT maTgans amaSi eWvi ar epareboda.

_ CaufiqrdiT, Cemo batono, am SemTxvevas, _ daumata mRvdelma, _ es ubralo ram SemTxveva rodia, aramed RvTis gangebis gansakuTrebuli gankargule-baa, raki aseT alagas SegyaraT erTad, sadac, rasakvirvelia, arc erTi Tqvengani ar fiqrobda Sexvedras. igulisxmeT agreTve, rom mxolod sikvdils SeuZlia lusida kar-denios waarTvas, da Tundac amaT gayras basri maxviliT emuqrebodnen, mainc erTmaneTis ganSorebas sikvdis arCeven, _ es amaT siamovnebad da netarebad eCvenebaT, igulisxmeT, rom axirebul SemTxvevaSi, imgvar garemoebaSi, rode-sac saqmes xsna arsaidan aqvs, gonebis uaresoba imiT damtkicdeba, rom kacma Tavis Tavs dasZlios da sulgrZeloba gamoiCinos. maS neba mieciT am erTmaneTis mosiyvarule meuRleT im bednierebiT dastkbnen, rac maTTvis zenas gauCenia, xolo Tqven mixedeT doroTeas da aRiareT, rom qveyanaze iseT qals ver ipoviT, romelmac ara Tu gadaaWarbos amas, aramed mxolod daedaros amis mSve-nierebs. imasac nu daiviwyebT, rom amis mSvenierebas zed erTvis gulis-momwyvleli simSvide da Tqvendami uzomo siyvaruli. dasasrul yovlisa, is igulisxmeT, rom Tu Tqven imas radme afasebT, rom qristiani da aznauri brZan-debiT, maS movale xarT Tqveni, aRTqma aasruloT da amis meti ararais qmna ar SegiZliaT. amiT RmerTsac asiamovnebT da im xalxsac SeurigdebiT, visac cno-bierad esmis, rom siqveles ZaluZs mSveniereba yovelgvar aznaurobaze uaRres hyos, da vinc imas umaRles xarisxamdec aiyvans, amiT Tavis Rirsebas ar daam-cirebs. ganviTarebul xalxs kargad esmis, rom vinc vnebaTa Zalas emorCileba, igi gakicxvis Rirsi ar aris, Tu amasTanave cudi ram ar Caudenia.

mRvdlis sabuTebs sxvebmac ramdenime sityva dasZines, da am saerTo mecadineobis meoxebiT don fernandos patiosani guli (tyuilad ki ar Cqefda iq keTil-Sobili sisxli!) damSvidda, keTilmoqmedebis Zalis win qedi moixara, rom eCvenebina _ keTil rCevas emorCileboda, don fernando daixara, moexvia doroTeas da uTxra:

_ abrZandiT, Cemo seniora, usamarTloba iqneba Cems win daCoqils mas vuyurebde, visac Cems gulSi vatareb; da Tu aqamde ver movaxerxe saqmiT damemtkicebina, rac axla vTqvi, _ es iqneb gangebis nebiT moxda, egeb gange-bas surda Tqveni mtkice da wrfeli siyvaruli eCvenebina da miT Tqveni im zomad pativiscema eswavlebina CemTvis, ra zomadac amis Rirsi xarT. nu gamkicxavT, rom Tavi daganebeT, imave Zalam damatovebina Tqveni Tavi, ra Zalamac Tqven-Tan momizida. Tu Cemi ara gjeraT, miixedeT da bednierad momzirali lusinda dainaxeT, Cemi Secodebis bodiSs imaSi ipoviT, magram, radgan man ipova, vinc surda, da mec isa vpove, vinc me mekuTvnis, dae, mravalJamier bednierad da kmayofilad icxovros Tavis kardeniosTan, da mec muxlmodrekili Sevevedrebi zenas, mec imdenive sicocxle mommadlos Cems doroTeasTan.

esa Tqva da doroTea gulze magra miikra da iseTis grZnobiT mieweba tuCebiT, rom Tavis Semagreba dasWirda, cremlebs ar gaemxilaT misi siyvaruli, da Tan sinanulic. lusida da kardenio ki cremlebs veRar imagrebdnen da maTTan erTad yvela iq myofT saerTo tirili morTes. zogs Tavis siyvaruli atirebda, da zogsac sxvisi sixaruli da, vinme gareSes rom Seexeda maTTvis, egoneboda, raime axirebuli moulodneli ubedureba damarTiaTo. sanCo agreTve cremlebs afrqvevda, magram,

240

Page 241: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rogorc SemdgomSi aRiara, mxolod imitom tiroda, rom doroTea mikomikonis dedo-fali ar gamodga, romlisaganac mraval wyalobas moelodeboda. ramdenime xans tirili ar Sewyvetila da saerTo CoCqolic isev grZeldeboda. bolos lusindam da karde-niom don fernandos win muxli moidrikes da iseTi momxibvleli sityvebiT eubnebod-nen madlobas wyalobisaTvis, rom don fernando mTlad daifanta da ar icoda _ ra epasuxa, mxolod isRa moaxerxa, rom fexze wamoayena isini da siyvarulisa da sinanulis niSnad exveoda da hkocnida maT.

Semdeg Txova doroTeas _ eambna Tavis samSoblodan am siSoreze rogor wamosuliyo. doroTeam igive ambavi Tqva, rac amas winaT kardenios uambo, da ise mSvenivrad da lazaTianad gadasca yvela Tavis ubedureba da Tavgadasavali, rom don fernandosa da mis amalas, am ambebiT aRtacebulT, enatrebodaT misi la-paraki kidev da kidev gagrZelebuliyo. rom gaaTava, axla don fernandom uambo, rac mas Semdeg SemTxveoda, rodesac lusindas ubeSi baraTi upovna da im baraTSi amoikiTxa, rom misi meuRleoba ar SeeZlo, radganac kardenios kanonieri meuRle iyo. don fernandom jer qalis mokvla gadawyvita da kidec aasrulebda, Tu mis mSoblebs ar daeSalaT. aRelvebulma da gaxelebulma maSinve maTi saxli das-tova da SurisZieba Cainerga. meore dRes Seityo, rom lusinda Tavis mSoblebisagan gaparuliyo da aravin icoda, sad wasuliyo. bolos, ramdenime Tvis Semdeg, gaigo, rom erT monasters Sexizneboda im gadawyvetilebiT, rom mTeli sicocxle iq gaetarebina, Tu kardeniosTan mTeli sicocxle ver mouxerxdeboda. gaigo Tu ara es ambavi, maSinve sami megobari waitana da monasterSi wavidnen lusindas mosataceblad. ramdenime dRe monastris axlo imalebodnen, rom maT mosvla ar SeetyoT da ar gafrTxilebuliyvnen. im dromdis udarajes, sanam monastris WiSkars gaaRebdnen. maSin fernandom ori Tanamgzavri sadarajeblad karebze dayena, xolo mesame Tan Seiyola da lusindas senakSi Sevida. am dros lusida viRac mona-zons elaparakeboda. imdeni aRar daacada, rom gonze mosuliyo da saSvelad daeZaxa, maSinve moitaca da erT maxlobel sofelSi miiyvanes: rac saWiro iyo, iqve iSoves da samgzavrod Seemzadnen. qalis motaceba Zneli ar iyo, radgan monasteri udabur alagas dgas, xalxis sacxovreblidan moSorebuli. lusindam raki Tavis Tavi don fernandos xelSi dagula, jer guli SeuRonda da roca mosulierda, mas Semdeg mxolod tiroda, oxravda da erT sityvasac ar eubneboda mas. ase Cumi tiriliT miiyvana fundukamdis, sadac don fernandos TiTqos ca gaexsna da yvela amqveyniuri mRelvareba dausrulda da daaviwyda.

Tav i XXXVI I

sadac grZeldeba infanta mikomikonis ambavi da sxva TavSesaqcevari faTerakebi

sanCo yvela amas mwuxare guliT ismenda, radgan akrad xedavda, rom misi grafad gaxdomis imedebi hqrebodnen, viTarca boli qarisagan im wams Semdeg, rac momxiblavi princesa mikomikoni doroTead gadaiqca da devi pandafilando don fernandod, mis batons ki am dros netari ZiliT eZina sruliad ar esmoda, Tu mis garSemo ra ambavi xdeboda. xolo doroTea, kardenio da lusinda guls ver ajebebd-nen, Tu maTi bedniereba sizmari ar iyo; don fernando ki madlobas swiravda zenaars, rom wyaloba, moiRo da im daxlarTuli mdgomareobidan gamoiyvana, rac

241

Page 242: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mas pativsa xdida da daRupvasac uqadda. yvela maTi macqeralni sixarulisagan aRarñiyvnen, rom esodeni maTi saeWvo da samwuxaro faTerakebi bednierad dabolovdnen, xolo mRvdeli TiToeuls maTgans Tvis waladxdomil bednierebas ulo-cavda. magram yvelaze xmamaRla mefundukis coli acxadebda sixaruls, da is axarebda, rom mRvdelma da kardeniom don kixotisagan miyenebuli zaralis anazRaureba aRuTqves. am saerTo sixarulSi, rogorc vTqviT, martodmarto sanCo iyo daRvremili da guldawyvetili. erT adlze cxvirCamoSvebuli Tavis batonTan Sev-ida, _ imas is iyo gahRviZeboda _ da moaxsena:

_ Tqveno mowyalebav, batono mwuxare saxis raindo, axla SegiZliaT imdeni daiZinoT,ñramdenic gnebavT. nuRarc devis mokvlaze gairjebiT da nuRarc ded-oflebisTvis samflobeloebis dabrunebaze. yvelaferi uTqvenod garigda da kide gaTavda.

_ diaxac garigdeboda _ mougo don kixotma, _ es es iyo, iseTi saSineli brZola mqonda devTan, rom msgavsi, mgonia, Cems sicocxleSi arsad momixdes. erTi mo-qneviT gavagdebine Tavi da sisxlmac nakadulebad ise daiwyo Cqefa, wyali gegoneboda.

_ isa sjobia brZanoT kidev, Rvino gegonebodaTqo, da uwyodes Tqvenma mowyalebam, Tu jer kidev ar uwyis, rom Tqvengan mokluli devi RviniT savse tiki gamodga da daRvrili sisxlic eqvsi aroba wiTeli Rvino gaxldaT, mis mucelSi rom idga. Tqvengan moWrili Tavic Cemi ubeduri bedia, qveyanaze rom gauCeniv; yvela am masxaraobas jandabamdisac gza hqonia.

_ ras roSav mxeco, xom ar gagiJebulxar, _ Seutia don kixotma._ abrZandiT btono, _ ganagrZo sanCom, _ abrZandiT da Tqveni TvaliT

dainaxavT, Cinebuli saqmec CaidineT da raSic blomad fulis gadaxda mogixdebaT; mikomikonis dedofalsac naxavT, axla rom Cveulebriv qalad _ doroTead gadaiqca da bevric kidev sxva ram gagakvirvebT, Tuki risame gageba kidev SegiZliaT.

_ me araferic ar gamakvirvebs, _ uTxra don kixotma, _ radgan Tu kargi mexsiereba gaqvs, gexsomeba, amas winaT am sastumroSi rom erTi Rame ga-vatareT, maSin ar giTxari, aqaoba mTlad moxibluli da mojadoebulia meTqi, da rac ki ram aq xdeboda, sul TvalTmaqcobisada manqanebis saqme iyo?maS raRa sakvirveli iqneba, rom amjerobazedac aseTi ram momxdariyos.

_ yvelafer amas dagijerebdiT, batono, _ miugo sanCom, _ rom sabanze Cemi afrena da Camofrena TvalTmaqcurs hgvaneboda: saubedurod swored namdvili iyo da WeSmariti. Cemi sakuTari ovaliT vxedavdi, rom sabnis erTi kuTxe, swored ai aq rom aris, amñmefundukes eWira da haerSi alaymalays maTamaSebda, Tanac dam-cinoda da memasxaraveboda. marTali, suleli da briyvi gaxlavar, magram is ki gamegeba, rom Tu adamiani gavarCie da vican, maSin imdenadve mojadoebuli vyofilvar rogorc axla es Cemi xelia mojadoebuli; da rodesac muStebs martyamen da tans milurjeben, mec swored muStebad da tanis dalurjebad mimaCnia. aq moxibvlas, grZneulebas an jadoqrobas ra xeli aqvs!

_ kmara, kmara, Cemo megobaro, _ uTxra don kixotma; RmerTi mowyalea. moita erTi tanT Cavicva, da vnaxo, ra gardaqmna momxdara.

sanCo rom don kixots tanT Cacmas Sveloda, amasobaSi mRvdelma don fer-nandos da mis amalas raindis gadareva uambo da isic, Tu ra xerxiTa da motyuebiT ZlivZlivobiT gamoeyvanaT `penia pobredan~, sadac Tavis WkuiT viTom mijnuri qalis simkacris mizeziT iyo gavardnili; agreve don kixotis yvela faTeraki uambo maT, rac ki sanCosagan hqonda naambobi. am ambavma don fernando da misi megobrebi bevri acina da Tan kidec gaakvirva. maT ise miiRes (rogorc yvela mi-

242

Page 243: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

iRebda), rom don kixotis SeSliloba ucnauri da umagaliTo SeSliloba unda yofiliyo. mRvdelma daumata, rom dedoflis am bednierma gardaqcevam maTi uwindeli gegma Sescvala da axla sxva oini rame unda moegonaT, rom don kixoti Sinamdis rogorme mieyvanaT. kardeniom Tavis samsaxuri aRuTqva, oinis bolomdis misay-vanad da doroTeas magier am saqmeSi lusida miiSvela.

_ ara, ara, _ daiZaxa don fernandom, _ dae, isev doroTeam ganagrZos dawyebuli saqme da, Tu am keTili kacis sofeli Sors arsadaa, CemTvisac Zalian sasiamovno iqneboda mis gankargulebaSi wili Camedo.

_ aqedan Cvens soflamdis ori dRis savalze meti ar iqneba, _ miugo mRvdelma.

_ metic rom iyos, _ miugo don fernandom, _ mainc siamovnebiT wamoval, oRond ki keTil saqmes eSvelos rame.

am dros oTaxSi Semovida don kixoti, mTlad SeiaraRebuli, Tavze mambrinis CaCqani exura, Zalze daJeJili da daWyletili, mklavze fari hqonda gakeTebuli da xel-Sic margili Tu Subi eWira. am ucnaurma moCvenebam don fernando da misi megobrebi gaaoca. gakvirvebiT ucqerodnen mis gamxmar, gayviTlebul naxevari alabis sigrZe saxes, mis sxvadasxva feris iaraRasxmulobas, mis damSvidebuls da diad Sexedulobas da xmagakmendilni ucdidnen, Tu es saocari kaci ras etyoda maT don kixoti doroTeas daaStera Tvali da medidurad wynari xmiT uTxra:

_ es aris axla Cemi saWurvelmtvirTvelisagan Sevityve, mSveniero da keTil-Sobilo qalo, rom Tqveni dideba dafuSula da Tqveni arseboba mospobila, rom ded-oflidan, didebuli sefeqalidan, rogorc Cveulebriv brZandebiT, ubralo qalad gar-daqmnilxarT. Tu es jadoqari mefe mamaTqvenis gankargulebiT moxda, egeb im eWviT, rom Tqveni Tanxlebis Rirsi ar vyo, amaze mxolod erTi is damrCena mo-gaxxenoT, rom mamaTqvens raindTa istoria Zalian mcired scnobia. mas rom yu-radRebiT waekiTxa da mTlad gadaekiTxa es moTxrobebi, rogorc me Cavdiodi amas, maSin ecodineboda, rom im raindebsac ki, romelnic saxelganTqmulobiT Cemze Zalian Sors CamorCenilni yofilan, keTilad dauboloebiaT xolme bevrad ufro saZnelo saqme, vidre isa, rogorac axla me mxvda wilad. ar vici, RmerTmani, ra didi saqmea erTi patara devis mokvla, rac unda saSineli iyos igi. didi xani ar gasula mas aqeT, rac me pirdapir Sevebi mas da... magram mets aRaras vityvi, rom sicrue ar damwamoT; yovlis gamomCeneli dro daamTavrebs Cems sityvas da es swored maSin moxdeba, rodesac Cven amis molodini sulac ar gveqneba.

_ devs ki ara, da or tiks ki SeebiT, _ Caeria mefunduke.magram don fernandom maSinve aniSna gaCumebuliyo da don kixotisaTvis

laparaki ar daeSala._ dasasrul, amasac mogaxsenebT, didebulo, gvirgvinaxdilo qalbatono, _

ganagrZo don kixotma, _ Tu mamaTqvenma CamogarTvaT mefoba im mizeziT, ra mizezsac me vfiqrob, gTxovT, mainc nu SewuxdebiT amaze, radgan araviTari saSiSroeba ar aris qveyanaze iseTi, rom am maxvilma ara sZlios, es maxvili, dagigdebT ra aw ferxTa winaSe Tqveni mtis Tavs, merwmuneT, igive maxvili Tqvenda kuTvnil gvirgvinsac Tavze male dagadgamT.

don kixoti Sedga da princesasavan pasuxs daeloda. doroTeam, raki don fer-nandos gadawyvetileba icoda, rom dawyebuli oini iqamdis ganegrZoT, vidre don kixots Sinamde miiyvandnen, metad xerxianad da Tamamad upasuxa:

_ Rvawlmosilo, mwuxare saxis raindo! ucruvnia, visac TqvenTvis Cemi gar-daqmna uTqvams, imitom, rom dResac igive var, rac guSin viyav, marTalia zo-gierTi bednieri SemTxvevis mizeziT cota ram cvlileba moxda CemSi da aman bed-

243

Page 244: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nierebis umaRles xarisxamde mimiyvana, magram mainc kvlav getyviT, rac viyav, isev isa var. axlac uwindeburad vsaWiroeb Tqveni uZleveli marjvenis daxmarebas. maS, Cemo patiosano raindo, eWvs nuras iqoniebT mamaCemze, winandeburadve gonier da gamocdil kacad CaTvaleT igi, vinaidan man Tavisi mecnierebiT diax namdvili da advili saSualeba aRmomiCina Cemi ubedurebisagan gamoxsnisaTvis. bednieria CemTvis is wami, rodesac Tqven SemxvdiT, uamisod me im netarebas verasodes ver mivaRwevdi, ra netarebasac axla vgrZnob. aq mbrZanebelni mi-mowmeben, rom WeSmarit simarTles vambob. maS axla dagvrCenia, xval gzas gavudgeT; _ dRes ki bevr manZils veRar gavivliT, radgan gviania, _ darom Cemi saqme bednierad dabolovdeba, amis imedi maqvs jer RvTisa da mere Tqveni pa-tiosani gulis vaJkacobisa.

es uTxra moxerxebulma dTroTeam da amis pasuxad don kixoti miubrunda sanCos mrisxane saxiT da umaduri kiloTi uTxra:

_ axla, Cemo sawyalo sanCov, unda giTxra, rom Sena xar udidesi aramzada da suleli mTels espaneTSi. Sen ar meubnebodi, qurdbacacav da umaqniso qmnile-bae, rom dedofali viRac ubralo doroTead gadaiqcao, Sen ar iyav, rom is Cemgan mokveTili devis Tavi im raRac Sav bedad gaxade, ramac qveyanaze gagaCina? Sen ar mied-moedebodi raRac sisuleles da miT amaRelve da cnoba damifante im-zomad, rom Cems sacocxleSi jer ar momsvlia? RmerTsa vficav, _(caSi axedviT da kbilebis kraWuniT daumata man), ar vici ra miWers, erTi kargad ar migbegvo da yvela SenisTana crupentela saWurvelmtvirTvelebs es mibegva samaradiso saxsovrad ar davutovo.

_ damSviddiT, Cemo Zvirfaso batono, _ miugo sanCom, Zalian SesaZlebelia princesa mikomikonis gardaqmnaze Semcdari vyo, magram rac devis Tavs, anu RviniT savse tikebs Seexeba da imas, rom Tqven sisxli ki ara, wiTeli Rvino dahRvareT, _ amas ki ara vtyui, RmerTia mowme, Tqvengan daWrili Txis tyavi jerac Tqveni sawolis TavTan devs da TviTon Tqveni oTaxic Rvinis tbad aris gadaqceuli. Tu ase ar iyos, gaigebT, roca dro mova, da Tavismoqeqva mogixde-baT, ese igi, roca mefunduke yvela daWrilisa da daRvrilis fass mogTxovT. me ki namdvili guliT mixaria, rom dedofali rogoric iyo, imave dedoflad darCa, radgan mis samflobeloSi mec wili maqvs, rogorc yvela monawiles wili aqvs amxanagob-aSi.

_ me mxolod geubnebi, sanCo, rom briyvi xar da sxva araferi; amaze met-sac aras getyvi, _ SeniSna don kixotma, _ mapatie Tu gewyina, da yvela es, rac ki iyo, daviviwyoT.

_ diax, diax, _ daiZaxa don fernandom, _ daviwyebas ara sjobia-ra, da radgan gvian aris da princesas xval nebavs gamgzavreba, amitom imis survils unda davemorCiloT. es Rame gaTenebamdis sasiamovno baasiT gavaTioT, xolo gaTendeba Tu ara, gzas gavudgeT da batoni don kixoti gavaciloT, Cveni TvaliT vnaxoT misi didni saqmeni da saxelovani Rvawli, rasac misi vaJkacoba Caidens mis mier egoden sulgrZelad nakisr gmirobiTa Sesasruleblad.

_ me Tqven unda geaxloT da gemsaxuroT, da ara Tqven me, _ upasuxa don kixotma. axla ki imis meti aRara damrCenia ra, madloba giZRvnaT mag wyalo-bisaTvis da davalebulad vTvlide Cems Tavs, radgan keTili azrisa xarT Cemze, vecdebi yvela Rone vixmaro da eg azri gavamarTlo, Tundac ara marto sicocxles, aramed sicocxlezedac mometebuRs moiTxovdes Cemgan.

manam don kixoti da don fernando erTmaneTs alersianad elaparakebodnen da erTmaneTs samsaxuris gawevis survils ucxadebdnen, fundukSi erTi viRac axal-

244

Page 245: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gazrda mgzavri mavida da yvelas yuradReba miizida. misi tansacmeli amxelda, qristiani unda yofiliyo, mavrebis qveynidan axlad dabrunebuli. lurji maudis us-ayelo moklesaxeloebiani kamzoli ecva, mwvane Sarvali da iseTive qudi exura, fexT yviTeli mokleyeliani waRebi ecva. mxariRliv foladis yaimze mavruli mrude xmali ekida, Tan virze mjdomare mavrulad tanTCacmuli qali mohyavda, pirbade Camofarebuli da Tavze did saburavmoxveuli. am saburavs zevidan patara farCis qudi exura. tanze qals grZeli arabuli kaba ecva da wiTel, grZel CadrSi iyo fexe-bamdis gaxveuli. kaci Savgvremani saxisa iyo, Casxmuli da Snoianad moyvanili tanisa, xniT ormoc wels cota gadacilebuli unda yofiliyo. wverulvaSi xSiri da grZeli hqonda, koxtad dayenebuli. garegnoba da mixra-moxra keTilSobili da didebuli kacisas ugavda, Tu ubralod ar yofiliyo Cacmuli. fundukSi rom Sevida, calke oTaxi moiTxova, da Zalian ukmayofilo darCa, roca gamoucxades, yvela oTaxi dakavebu-liao, Semdeg Tavis qalTan mivida da viridan Camosvla uSvela. doroTea, lusida, maspinZlis coli, misi qali da maritornesi Semoexvivnen im qals. misma ucnaurma tanisamosma miizida isini, radgan msgavsi jer ar enaxaT. mudam Tavazianma da keTilma doroTeam qals, calke oTaxis uSovnelobis gamo, wyena SeamCnia da day-vavebiT uTxra:

_ nu Sewuxdebodi, qalo, am saxlis mowyobilobaze, yvela fundukis Tvisebaa, rom mowyobiloba aklia. Tu moisurvebT CvenTan erTad (lusindaze aCvena) yofnas, imedi maqvs, mTels Tqvens mgzavrobaSi Cvenze siamovnebiT aravin migiRoT.

mgzavrma qalma, isev pirbade Camofarebulma, ara upasuxa-ra, xolo seli-dan wamodga, xelebi gulze gadaijvaredina da madlobis niSnad mZimed Tavi daukra. misma Cumad yofnam mTlad daarwmuna yvela, rom igi mavri iyo da qristianebi ena ar eyureboda. am dros tyvednamyofic movida, aqamdis rom sxva saqmeSi iyo garTuli. ra naxa, yvela qali mis qals Semoxveoda, is ki maT laparakze pasuxs ar aZlevda, uTxra qalebs:

_ mSveniero qalbatonebo, am qals Cveni ena mZlivs eyureba da marto Tavis samSoblos enaze laparakobs; amitomac Tqvens kiTxvaze pasuxi ver moucia.

_ Cven imas vTxovT mxolod, _ upasuxa lusindam, _ amaRam Cvens oTaxSi moisvenos, ramdenadac ki SegviZlia da es adgilic xels Segviwyobs, im pativiT movuvliT, ra pativiTac movaleni varT ucxo tomi da metadre ucxo tomis qali mivi-RoT.

_ xelebs gikocniT, qalbatono, amis magier da Cems magieradac da Rirseulad vafaseb mag Tavazs. Cems garemoebaSi myofi kacisaTvis TqvenisTana pirovnebaTagan aseTi wyaloba did fasada Rirs.

_ erTi miTxariT, ymawvilo, _ sityva gaawyvetina doroTeam, _ es qalbatoni qristiania, Tu mahmadiani? amis tanisamosi da Cumad yofna gvafiqrebinebs, rom es qali im sarwmunoebisaa, ra sarwmunoebisac ara gvsurs rom yofiliyo.

_ tanisamosiT da sxeuliT mahmadiania, _ miugo tyvednamyofma, _ xolo suliT da guliT namdvili qristiania, radgan didi survili aqvs gaqristianebisa.

_ maS jer mounaTlavi yofila, _ dasZina lusindam._ diax jer mounaTlavia, _ miugo tyvednamyofma, _ SemTxveva versad

mogveca monaTluliyo, rac amis samSoblo alJiridan gamovedi, da raki arc iseTi gaWirveba ram dasdgomia, rom sjulis Seuswavlelad monaTvla aucileblad saWiro yofiliyo, esec ar daCqarebula. RmerTi mowyalea, im RirsebiT monaTvlas male Sea-Zlebinebs, rogoric magis did STamomavlobas Sehferis, Tumca ki tanisamosi ar mowmobs amas.

am sityvebma yvela mis msmenels survili aRuZra SeetyoT, is tyvednamyofi

245

Page 246: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

da mavri qali vin iyo; magram ver gabedes maSinve ekiTxaT, radgan kargad es-modaT, rom is ufro marTebuli iqneboda, jer maTi dasvenebisaTvis ezrunaT, vidre maTi ambis gamokiTxvas mohyolodnen. doroTeam mavr qals mohkida xeli, gverdiT daisva da pirbadis axsna sTxova. amis pasuxad man tyvednamyofs Sexeda. ukanasknelma arabulad gadasca, pirbadis axdas gTxoveno, da Tanac dau-mata, kargi iqneba ausruloo. qalma maSinve aixada pirbade da egoden mSvenieri pirsaxe gamoaCina, rom doroTeas lusindaze da lusindas _ doroTeaze mSvenieri eCveaT, xolo yvela iq myofi im azrisa iyo, rom Tu lusindas da doroTeas momxiblavi mSvenierebis metoqe gamoCndeboda vinme qveyanaze, _ es metoqeoba mxolod mavr qals SeeZlo; zogni am qals kidec amjobinebdnen maT. da radgan simSve-nieres is Tviseba aqvs, rom yvelas ixmobs da izidavs, amitom yvelani cdilobdnen mSvenieri mavri qalisaTvis samsaxuri ram gaewiaT, xolo don fernandom tyved-namyofs im qalis saxeli hkiTxa. `lela-zoraida~, _ upasuxa tyvednamyofma, am sityvebze mavri qali mixvda qristianis kiTxvas da TiTqos wyeniT, saCqarod wynarad wamoiZaxa.

_ ara, zoraida ara, maria, maria! _ amiT surda aexsna maTTvis, rom mariami erqva da ara zoraida. iseTi saamo kiloTi da turfa xmiT iyo es sityvebi warmoTq-muli, rom msmenelT cremlebi mogvara, metadre qalebs, romlebic bunebiT ufro grZnobierni da lmobierni arian.

_ dax mariami, marami, _ gaimeora lusindam da aRtacebiT moexvia qals._ diax, diax, mariami, zoraida _ makanSi (rac aras niSnavs).amasobaSi bindmac moatana da fuzdukis patroni don fernandos Tanamgza-

vrTa brZanebiT, vaxSmis mzadebas Seudga da yvela RonisZiebas xmarobda, rom rac ki SeeZlo, saukeTeso vaxSami gaekeTebia. vaxSmoba rom dadga, mgzavrebi Semousxdnen grZel virwro tablas, radgan fundukSi arc mrgvali da arc oTxkuTxi magida ar aRmoCnda. TavSi don kixoti dasves, Tumc is Zalianac uarobda am pa-tivs. mas gverdiT misive surviliT mikomikonis dedofali moujda, viTarca Tavis saku-Tar rainds. Semdeg lusinda da zoraida dasxdnen. da pirdapir don fernando da kar-denio dausxdnen; qalebs gverdiT mRvdeli da dalaqi mousxdnen da maT qveviT tyvednamyofi da sxva kacebi dasxdnen. mxiarul maslaaTSi madianad miirTmevd-nen; magram metismeti sixaruli maSin miecaT, rodesac SeniSnes, rom don kixoti Wamas morCa da imave grZnobaT aRZruli, ra grZnobiTac odesme Txis mwyemse-bis winaSe grZeli sityva warmoTqva, axlac raRac sityvis saTqmelad emzadeboda.

_ batonebo, _ daiwyo man, _ unda dameTanxmoT, rom visac Tavi mogzauri raindebis dasSi Seuricxavs, is mudam xedavs saqmeTa sakvirvelTa, saswaule-brivTa da ar gagonilTa. aba erTi mibrZaneT, iseTi adamiani moipoveba vinme qveyanaze, rom amwamSi am cixe-darbazis bWeSi Semodgas fexi, tablis garSemo am saxiT mjdomareni dagvinaxos da warmodgena SeeZlos da daijeros, rom Cven swore isini varT, vinca varT! vin ityoda, rom es Cems gverdiT mjdomare mandilosani, didi dedofali mikomikoni brZandeba, yvela Cvenganis mcnobi, da mec is mwuxare saxis raindi var, visi didebac mTels qveyanaze moifina! gana Sei-Zleba eWvi iqonios vinmem, rom mogzauri raindis xeloba, yvela im xelobas aRe-mateba, rac ki odesme adamianis gonebas mougonia! rom adamiani miT umetesi pativis Rirsia, radganac igi umetes safrTxeSi agdebs Tavis Tavs. CemTa TvalTa-ganac gamqralan is vaJbatonebi, romelnic amtkiceben, viTom kalami xmalze uaR-resobdes, Tu ara, da me vetyvi maT, vinc unda iyvnen isini, rameTu ara uwyian, ras amboben. Tavisi sityvebis dasamtkiceblad maT Cveulebrivad is sabuTi mo-hyavT, rom gonebrivi Sroma sxeulis Sromaze uaRresobso da rom samxedro

246

Page 247: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

xelovnebaSi marto sxeuli moqmedebso. TiTqos mxedar kacs tvirTmzidvel muSasaviT marto Ronieri mxar-beWi moeTxovebodes; TiTqos samxedro xelo-bisaTvis salaSqro mecnierebis swavlas Wkuis didi ganviTareba ara sWirdebodes; da TiTqos, dasasrul, spasalari laSqrobis Jams, brZolis velze rom jars amoqmedebs, an mecixovneT ufrosi, alyaSemortymul cixes rom icavs mtrisagan, gonebiTac iseve ar moqmedebdes, rogorc sxeuliT. gana ZalgviZs Cveni sxeulebrivi RoniT vscnaT mtris ganzraxvani, misi mosazreba da moZraoba gamovicnoT, mivuxedeT mis gaWirvebas da amiT moulodneli boroteba Tavidan aviciloT? es yovelive gonebrivi SromiT moxdeba xolme da am saqmeSi Cvens sxeuls araviTari jafa ar mosdis. Tu samxedro xeloba mecnierTa da mwignobarTa xelobis msgavsad gonebis Sromas moiTxovs, maS ecdebi agixsnaT, Tu vis Sromas ekuTvnis upiratesoba: mxedrisas Tu mwignobarisas? amis gageba CvenTvis Zneli ar iqneba, rodesac im mizans gav-iTvaliswinebT, ra mizansac TiToeuli maTgani eltvis, da im azrsac davadgebiT, rom mometebuli pativis Rirsi xelobaa, ra xelobac diadi da patiosani ganzraxviT aRiZreba Tavi da bolo mwerlobisa da mwignobrobisa is aris (saRvTo mwerlobaze rodi mogaxsenebT, sasufevelSi Sesasvlelad rom sulTa momzadeba aqvs miznad; am diads mizans sxva vera romeli ver Seedreba. me saerTo mwignobrobaze mo-gaxsenebT), diax, mwerlobis Tavi da golo is gaxlavT, me gogrebo, rom samarTlian kanonis aRsrulebas daexmaros, marTlmsajulebas gamarjveba misces da yvelas is mianiWos, vis ra ekuTvnis: Tqma ar unda, rom didi da sapatio mizania es mizani da yovelive qebis Rirsic aris, magram mxedrobis mizans mainc ver udris, romlis ganzraxva da mecadineoba is aris, qveynierebas kacobriobisaTvis yvelaze uaRresi keTili _ mSvidoba mianiWos. laSqrobis TavidaTavi mizani mSvidobaa, xolo laSqroba mxedris xelobaa. pirveli sasixarulo ambavi, qveyanam rom im Rames moismina, ra Ramis msgavsic dRes Cven mogveca, is ambavi iyo, rac angelozebma caSi ga-lobiT auwyes kacobriobas: `dideba maRalTa Sina RmerTsa, da qveyanasa zeda mSvidoba kacTa Soris saTnoeba~. agreTve saukeTeso netareba, romelic cisa da qveynis udidesma moZRvarma Tavis sayvarel mowafeT aswavla, is iyo, rom odes Sevidodnen isini visime saxlSi, unda eTqvaT:` mSvidoba saxlsa amas~.. bevrjer etyoda xolme maT igi moZRvari: me gaZlevT Tqve Cems mSvidobas, iyos Tqvenda mSvidoba. mSvidoba Zvirfasi Tvalia, Tvinier romlisac arc qveyanasa zeda da arc caTa Sina veraviTari bedniereba ver SesaZlo ars. mxedrobis mizanic es mSvidobaa da amiT igi mwerlobis mizans aRemateba. maS axla SevadaroT mxedris sxeulebrivi Sroma mwignobris sxeulebrivs Sromas, da vnaxoT, romeli maTgani ufro Znelia.

don kixotma Tavisi sityva iseTi dalagebiT da iseTi Cinebuli kiloTi ganagrZo, rom msmeneli mTlad gaitaca da sruliad daaviwya, rom maT naxevrad Wkuaareuli kaci elaparakeboda piriqiT, raki mis msmenelTa mometebuli nawili aznauroba iyo, Cveulebisamebr samxedro wodebisaTvis gamwesebuli, amitom isini didis siamovnebiT usmendnen. don kixoti ki ganagrZnobda:

_ ai, batonebo, me vambob, rom mecnierTa da mwignobarTa siZnele da gaWirveba Semdegia: yvelaze upirvelesi, rac masTanve umTavresic aris _ siR-aribea (amas imitom ki ar vambob, rom yvela mwignobari Raribi iyos, aramed im-itom, rom minda maTi cxovrebis ucudesi mxare warmogidginoT). raki siRaribe vTqvi, vgoneb saWiro aRar iqneba mwignobris sxva bedkrulobac movixsenio; im-itom, rom vinc Raribia, mas qveyanaze kargi aRara eWirveba-ra. am siRaribes mwignobari xan nawil-nawil iTmens; xan Sia, xan civa da xan fexSiSvelia, xanac kidev yvela es erTad emarTeba xolme. esec kia, rom igi arasodes ar aris ise Raribi,

247

Page 248: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rom lukmapuri ver iSovnos, Tumca es lukma iqneb cota gvianac Sexvdvs da vinme mdidris nasufralic iyos. yvelaze udidesi ubedureba mwignobrisaTvas is aris, rac CvenSi wvenze siaruls eZaxian, amas garda gaTboba sadme sxvis samzareuloSi SeuZliaT an sxvis RumelTan, da Tu mTlad gaTbobas ver moaxerxeben, cota mainc moilxvoben gaSeSebul tans; dasasrul, RamiT yvelas daxurul saxlebSi ZinavT. iseTi wvrilmanebis CamoTvla ki saWirod ar mimaCnia, rogorc, magaliTad, uperangoba da waRebis uqonloba. Zveli da daglejili tanisamosi da is Tviseba, yelSi rom amoidenen xolme, Tuki sadme karg sadils Sexvdnen. ai, am narekliani gziT, mZ-ime da ZneliT, aqa-iq mixla-moxliT, xan aq waborZikebiT, xan iq waqceviT, erTgan wamodgomiT, rom meoregan waiqcnen, isini bolis TavianT mizans aRweven; da maSin yvela im eklnars gacilebulni, Tavisebur scilasa da qaribdas Sua gavlilni, TiTqos bednieri zurgis qariT xelSewyobilni, im savarZlisken mifrinaven, saidanac mwyalobeli fortunis frTebze maRla mjdarni iwyeben qveynis marTvas, aRweven maRal Tanamdebobebs da nacvlad SimSilisa _ maZRrisad Wamen, sicive saamo sigriled ecvlebaT, ZonZebis magier sadResaswaulo tansacmels icvaven, Wilobis cvlad wminda holandiur tilos zewrebs igeben, damaskur qsovilebs icvamen da fardebsac dibisas ikeTeben. es yvela imaT codnisa da niWis samarTlian jildod uxdebaT. magram, Tu avwoniT maTs Sromas da mxedarTa SromasTan SevadarebT, isini amaT Zalian Sors CamorCebian da amas me Tqven axlav dagimtkicebT.

Tav i XXXVI I I

sadac gadmocemulia don kixotis sayuradRebo sityva samxedro saqmesa da mwignobrobaze

don kixoti Sedga, rom suli moebrunebina, da Semdeg ganagrZo:_ radgan mwignobrebze CamovagdeT laparaki, maT siRaribesa da im siR-

aribis sxvadasxva gvarobaze, amitom minda aSkarad daganaxoT, vin ufro Raribia: espaneli mxedari, Tu espaneli mwignobari; da maSin darwmundebiT, rom espanel mxedarze Raribi qveyanaze aRaravin aris. igi iZulebulia an Tvisi mciredi jamagiri ikmaros, rac Tavis droze ar eZleva da xan sulac ar eZleva xolme, da an imiT irCi-nos Tavi, rasac qurdobiT iSovnis da amiT sulica da xorcic mudam safrTxeSi amy-ofos; xandaxan iqamdis Semoacvdeba xolme tanisamosi, rom igi Tavis gacveTil tyavis kamzols erTsa da imave dros perangadac xmarobs da saparado mundi-radac, da aba miTxriT, ram unda gaaTbos, roca Sua zamTarSi, trial mindorzea xolme. Tvis piridan gmiruli orTqliTve gaaTbobs, magram vai im gaTbobas; bunebis kanoniT carieli kuWidan gamosuli haeric xom civi unda iyos. axla, Ramdeba _ da mxedarmac, mTeli dRis SromiT daqanculma, unda moisvenos Tavis loginSi. vin uS-lis, _ moisvenos, da Tu logini viwro mouvida, Tavisi brali iqneba, ramdenic unda, imdeni adgili xom SeuZlia mozomos dedamiwaze da imdeni gadabrund-gadmo-brundes, ramdenic esiamovneba, viTom zewris daWmuWnis SiSi eqneba Tu? bolos, Tavis xelobis Sesaferisi brZolis dRe dgeba da jildo-xarisxebis moxveWis imedi eZl-eva. am dRes civ wyalSi dasvelebul tilos ZenZs daadeben Tavze da doqtoris qud-isodena Wrilobas Seuxveven, vin icis erTi safeTqlidan meoreSi gavardnil tyviisa? an yumbarisagan xelisa an fexisa. magram vTqvaT, es arc erTi ar SeemTxva da mowyale zenam mxedari brZolidan cocxali da dausaxiCrebeli gamoiyvana; mainc

248

Page 249: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ra iqneba? SeiZleba uwindeburadve Raribad darCes da kvlav sxva omebs ucados. iqidanac mudam gamarjvebuli da uvnebeli gamodiodes, rom odesme mainc rames miaRwios: magram aseTi saswauli xom iSviaTad moxdeba xolme. erTi mi-brZaneT, batonebo, Tuki rodisme yuradReba migipyriaT amisaTvis, bevria iseTi mxedari, rom oms daejildoebinos im mxedarTa ricxvTan SedarebiT, romelnic omSi daRupulan? ueWvelia damerwmunebiT, rom am orTa ricxvis Sedareba SeuZlebe-lia, rom omSi daxocilTa ricxvi uzomoa, da gadarCenilTa da dajildoebulTa raode-noba ki sam niSniani ricxviT SegviZlia aRvniSnoT. mwignobar da swavlul xalxis cx-ovrebaSi sul sxvasa vxedavT. isini Tavisi kabis kalTiT, ar vityvi saxeloebiT-meTqi, TavianT sacxovrebels iSovnian, maSin rodesac mxedris Sromis jildo imdenad mcirea, ramdenic ufro mZimea misi Sroma. amaze windawinve vici, imas mipa-suxeben, rom ori aTasi veqilis rixianad dajildoeba ufro advilia, vidre ocdaaTi aTasi mxedrisao; miT umetes, rom pirvelebs wodebisa da Tanamdebobis micemiT ajil-doeben, rac uTuod maT unda ekuTvnodes da sxvas araviso; xolo mxedars jildo marto iman unda misces Tavis sakuTari jibidan, visac is emsaxurebao. swored es mxedris rigiani dajildovebis SeuZlebloba sabuTad uxdeba Cems sityvas. magram amasac Tavi davaneboT, Torem vai Tu iseT labirinTSi SevexeteT, gamosvla veRar movaxerxoT, da isve am sagans mivubrundeT, rom iaraRs mwignobrobaze upi-ratesoba aqvs. amaze dava jer aqamdis ar gadawyvetila, orive mxares am saganze Tavisi sabuTi mohyavs. sityviereba Tavis mxriv amtkicebs, rom saWurveli Tvinier mwignobrobisa ver iarsebebda, vinaidan oms Tavis kanonebi aqvs da im kanonebs eqvemdebareba igi; xolo kanonebs mwerloba da mecniereba mqmnis. amaze winaaRmdegi mxare upasuxebs, rom kanonebs dacva unda da misi dacva mxolod iaraRs SeuZliao, rom iaraRi ifaravs saxelmwifoebs, mwed eyofis samefoTa, darajad udgeba dabaTa da qalaqTa, igi uSiSar hyofs Saragzebs, zRvaTagan sdevnis mekobreT; umisod respublikani, samefoni, yovelive samoqalaqo sazogadoebani, gzebi da zRvebi mudam omisagan iqnebodnen SeZrwunebulni, aoxrebulni da naZaladevnio. aRiarebulia, rom ramdenadac Zvirad Rirs nivTi, imdenad ukeTesia igi. samoqalaqo asparezze rom saCino adgili daiWiros kacma, amisaTvis dro, sifxi-zle, SimSili, siSiSvle, Tavis tkivili, Wkuis moSliloba da sxva amgvari gaWirveba aris saWiro, rac zogierTi kidec mogaxseneT. magram, visac samxedro asparezze amaRleba surs, man igive gaWirveba unda gadaixados, rac swavlulma, magram im gansxvavebiT, rom yvela es gasaWiri, mxedrisaTvis erTiaTad Znelia, radgan yvela am gaWirvebis Jams misi sicocxle gansacdelSia. rogor SeiZleba swavlulis SimSili an fexSiSvloba im gaWirvebas SevadaroT, ra gaWirvebasac mxedari grZnobs, rodesac igi mtrisagan alyaSemortymul cixeSi sadme burjze darajad dgas, miwaT misken mimavali sanaRmo gvirabis Txra esmis da iqidan ki daZvra ar SeuZlia, rom xifaTs gaeqces? mas marto is SeuZlia, es ambavi ufross Seatyobinos; igi xifaTis asarideblad manqanis dadgmas Seudga, daraji ki mainc Tavs alagisve unda idges da yovelwams afeTqebas elodes, ese igi, srulebiT misda daukiTxavad, Rrublebamdis afrenas da iqidan ufskrulSi Cavardnas. Tu aseTi sikvdili sazarlad ar geCvenebaT, maS axla ori xomaldi warmovidginoT sabrZolvelad gadabmulebi un-apiro okeaneSi, erTmaneTTan ieriSis misatanad qimebze oriode futis sifarTe ficar-gadebulni, aq mxedars imdeni pirdaRebuli sikvdili uqadis STanTqmas, ramdenic mopirdapire gemidan zarbaznebisa da arkebuzebis tuCia misken damiznebuli, sul erTi Subis taris manZilze; igi xedavs, rom xidad gadebul ficarze cotaodeni datort-maneba neptunis samflobelos siRrmeSi gaamgzavrebs, magram mainc Tavmoy-vareobiT aRZruli da simamaciT waqezebuli, mTel im saWurvels Tavis mkerdiT miz-

249

Page 250: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nad udgeba da im viwro xidiT mtris gemze Sevardnas cdilobs. ai, xdeba saSineleba, erTi rom Cavardeba aq, saidanac meore mosvlamdis veRar amova, mswrafl mis adgilos meore dgeba, da Tu esec CainTqa zRvaSi, mis alags im wams sxva dgeba mis magivrad. da ase, amgvarad, erTi meores mosdevs da erT-maneTis sikvdils ar ucdis; es iseTi gabeduleba da simamacea, rom qveyanaze ver-aferi ver Seedreba. netar iyo is dro, rodesac im sazarel Tof-zarbaznis siSmage jer ar icodnen; maTi momgoni SeCvenebulad da jojoxeTis ufskrulSi STavardnilad mi-maCnia, sadac isini am eSmakeul mdgomareobisaTvis Rirseulad sasjels miiReben. maTi mizeziT mxdali da upatiosno xeli bolos uRebs mamac raindsa, vaJkacobiT aR-frTovanebuls uSiSar guls, saidan ar ginda, gzadafantuli, royio tyvia xvdeba, vin icis, iseTi kacisagan gamosrolili, romelic Tavisive SeCvenebuli manqanis cecxlis-agan SeSinebuli gaqceula dasamalavad. uspobs azrebsa da sicocxles iseT mxedars, romelic Rirsi iyo mravalJamier sicocxliT damtkbariyo. merwmuneT, amaze rom vfiqrob xolme, didad vnanob, rom mogzauri raindobis movaleoba vide kisrad. amgvar uSver da saZagel droSi. marTalia veraviTari SiSi warbsac ver Segaxrevinebs, magram maic is fiqri maZrwunebs, rom erTi bewva Tofis wamals da tyvias SeuZlia momiRos bolo da miT SeZleba wamarTvas _ Cemi mklavis ZaliTa da Cemi maxvilis sibasriT dedamiwas zurgze saxeli gaviTqva. magram iyos neba RvTisa, Cems sawadels Tu mSvidobiT mivaRwie, imdeniT meti pativis Rirsi Se-viqnebi, ramdenadic warsulia droTa raindebTan SedarebiT mometebul SiSsa da gaWirvebas davjabni.

am grZel sityvas rom warmoTqvamda don kixoti, sxvebi vaxSams See-qceodnen da mas ki pirSi lukmac Cadebac daaviwyda, Tumca sanCo pansa ram-denjerme Seexvewa, jer vaxSami mierTmia da mere ramdenic nebavda, imdeni eqadaga. msmenelT ki Zalian ebralebodaT da wuxdnen, rom aseTi Wkuiani kaci yvela saganze ase mofiqrebiT da mWermetyvelurad ganmsjeli, raRac SeCvenebul raindobaze gadareuliyo. mRvdelma dasZina, rom Tumca TviTonac mwignobarTa dass ekuTvnoda da samecniero xarisaca hqonda miRebuli, mainc yvelaferSi Tanaxma iyo, rac don kixotma Tqva iaraRT xelSi samsaxuris upiratesobaze yvela sxvagvar samsaxurTan SedarebiT. navaxSmevs sufra rom aiRes, da mefundukis coli, misi qali da maritornesi don kixotis dasaZinebel oTaxs qalebisaTvis alagebd-nen, don fernandom tyvednamyofs Txova Tavgadasavali eambna. `Zalian sayu-radRebo unda iyos Tqveni ambavi, _ daumata man, _ radgan Tqveni ucnauri mgzavri qalis ambavTan kavSiri unda hqondeso~. yofilma tyvem upsuxa, rom siamovnebiT aRasrulebda Txovnas, mxolod SiSobda, vaiTu mis ambavs maTi molo-dini gaebcruebina; mainc maTi Txovna aasrula. mRvdelma da iq damswreT mad-loba gadauxades da TviTonac dasZines Txovna. ra naxa, yvelani Txovdnen, upa-suxa:

_ Txovnaze rad swuxdebiT, rodesac brZaneba SegiZliaT. maS, gTxovT, ba-tonebo, yuradReba moiRoT da, mgoni, verc erTi SeTxzuli ambavi ver Seedreba mas, rac unda ostaturad da gulmodgined iyos moTxrobili.

es rom Tqva, yvela damswre Tavis adgilze gasworda da oTaxSi sruli siCume Camovarda. ra naxa, yvela mosasmenad moemzadao, tyvednamyofma dawynare-buli da sasiamovno xmiT daiwyo Tavisi ambavi:

250

Page 251: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tav i XXXIX

sadac moTxrobilia tyvednamyofis Tavgadasavali

Cems gvareulobas dasabami leonis mTebSi mdebare erT patara sofelSi mis-cemia. buneba ufro mwyalobeli iyo da guluxvi CemTvis, vidre bedi. qveyana Raribi yofila, magram mamaCems mainc imdeni mouxerxebia, mdidari kacis saxeli daumsaxurebia, da marTlac mdidari iqneboda, rom iseve gulmodgined egrovebina qoneba, rogorc gulmodgined flangavda Turme. guluxvobas da flangvas ymawvilobaSi SeCvevia, salaTad yofnis dros, _ samxedro samsaxuri ki, yvelam icis, iseTi skolaa, sadac Zunwi uxvobas swavlobs da uxvi flangvas. xom iSviaTi movlenaa, rom Zunwi mxedari iyos vinme. mamaCemis guluxvoba mflangvaobas udrida Turme da es Tviseba ki jalabis patroni kacisaTvis diaxac gasakicxia, radgan adamianis qonebac da kargi saxelic Svilebis samkvidros Seadgenen. mamaCems sami vaJi yavda da samni imdenad mozrdilebi iyvnen, rom SeeZloT rame saqmes Sesdgomodnen. grZnobda, fulebis moxmarebaSi uxeiro iyo, da am Tavis sens arc malavda, amitom undoda mflangvelobisa da xelgaSlilobis Rone rogorme gamo-clida. am azriT moiwadina Tavisi qoneba sxvisTvis gadaeca. ese igi imaze eyo uari, risi uqonlobac TviTon aleqsandre makedonelsac ki Zalauneburad Zunwad gar-daqmnida. es rom gadawyvita, Tavis oTaxSi dagviZaxa, karebi Cagviketa, da ase gviTxra: `Cemo sayvarelo Svilebo! me rom TqvenTvis keTili msurs, amis eWvi ar SeZleba iqonioT, imitom, rom Cemi Svilebi xarT: xolo, TqvenTvis rom boroti ara msurs, amaSic Tqven TviTon damerwmunebiT, raki SeityobT, rom ar minda Tqvens mamuls zed davajde. rom dagimtkicoT Cemi mamobrivi siyvaruli da isic, rom Tqveni gaRatakeba ar minda, Cemi wadili unda SegatyobinoT, razedac didi xania vfiqrob da axla yovelmxriv mofiqrebulic maqvs. Tqven axla im asakSi xarT, rom SegiZliaT raime iseT saqmes daadgeT, rom Rirseba da fuli SegZinoT. Cemi fiqri is aris, mTeli Cemi mamuli oTxad gavyo, sams Tqven mogcemT saTiTaod, da meoTxe nawils CemTvis davitoveb, rom miT danarCeni Cemi dReebi vicxovro. me mxolod isa msurs, raki TiToeuli Tqvengani Tavis xvedr wils miiRebda, im xelobas dasdgomoda, rasac me avurCevdi. Cven espanelebs, erTi Zveli, diax marTali da brZnuli andaza gvaqvs, _ mainc yvela andazebi xom aseTebi arian, radgan xangr-Zlivi gamocdilebisagan arian SeZenilni: andaza ambobs: `eklesia, zRva, anu mefis samsaxurio~, ese igi ufro mkafiod, visac surs dideba da qoneba SeiZinos, is an berad unda Sedges, an zRvaze siaruli daiwyos vaWruli mizniT da an mefis sam-saxurSi Sevides da mis karze iyoso. am ukanaskneli samsaxuris Sesaxeb, Tqvenc iciT, CvenSi ase amboben: `mefis namcecebi sjobs batonis uxv mowyalebasao~. me msurs, rom erTi TqvenTagani mwignobrobas daadges, meorem vaWrobas mi-hyos xeli da mesame mefis samsaxurSi Sevides, mis mxedrobaSi, radgan sasaxleSi samsaxuri Zalian Znelia. marTalia, laSqroba simdidres ver SesZens kacs, magram magierad didebas aniWebs, saxels gauTqvams. rva dRis Semdeg TiToeuls naRd fulad mogcemT Tqven Tqvens wils da erT maravedissac aravis da-gaklebT. axla ki miTxariT, Tanaxma xarT, Tu ara daadgeT Cems rCevas da Cemi survili aRasruloT?~ mamaCemma jer me mkiTxa pasuxi, radgan ufrosi viyav. me vTxove ar gaeyo mamuli, yvelaferi TavisTvis daetovebina da ise ganego da moex-marebina, rogorc TviTon esiamovneboda, xolo CvenTvis nuras zrunavda, radgan Cven TviTon Cveni SromiT SegveZlo sazrdos mopoveba; Tanac vuTxari, rom mzad

251

Page 252: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

viyavi misi survili amesrulebina, da samxedro samsaxuri avirCie. Cemma meore Zmam, agreTve jer uari uTxra Tavis wilze da Semdeg survili ganacxada _ Tavisi xvedri wiliT amerikaSi wasuliyo da iq vaWroba daewyo. yvelaze umcrosma, da mgoni yvelaze Wkvianma, u8pasuxa, rom eklesiis samsaxurs irCevda, da surda swavla salamankaSi daesrulebina.

yvelam rom Cveni survili vTqviT, _ mamaCemi mogvexvia, gvakoca da Tavis dapirebis aRsrulebas saCqarod Seudga. TviToeuls Cvengans Cveni wili Cagvabara naRd fulad, _ jerac kargad maxsovs, _ samas-samasi aTasi oqro (es fuli biZaCems mieca misTvis da mTeli mamuli sul mas Seesyida, raa sagvareulodan ar gasuliyo da ucxos xelSi ar Cavardniliyo). gamoTxovebis dro rom dadga, me vifiqre Cem-Tavad, rom Cemi mxriT usvindisoba iqneboda siberis dros ise mciredi fuliT dame-tovebina mamaCemi, da rogorc iyo Zala davatane, Cemi wilidan ori aTasi oqro ukanve avaRebine; rac damrCa, isic sakmao iyo saldaTisaTvis yvela saWiro samkauli momepovebina. Cemi ori Zmac Cems magaliTs mihyva, da maTac aTas-aTasi oqro daubrunes, ase, rom mamaCems Tavisi wilis garda, mamulidanve rom dainarCuna, oTxi aTasi oqroc kidev sxva ergo. Semdeg masa da biZaCems didi mwuxarebiTa da cremlebiT gamoveTxoveT. orivem yvelaze mometebulad is gviTxres, rom roca ki SemTxveva mogvecemoda, Cveni kargi da cudi ambavi Segvetyobinebina maTTvis. amis aRsruleba aRvuTqviT, da gamoTxovebis, kocnisa da locvis Semdeg erTi Cvengani salamankis gzas daadga, meore seviliisas, xolo me alikantes wavel, radgan im xanSi genueli gemi idga iq da genuaSi wasasvlelad matyliT itvirTeboda.

dRes swored ocdaori weliwadia mas aqeT, rac mamaCems da Cems saxl-kars gamoveTxove da am didi xnis ganmavlobaSi, Tumca radenime werilic mimiw-eria, mainc araferi ambavi ar mimiRia arc mamasagan da arc Zmebisagan. xla vecdebi imdroidan aqamomde Cemi Tavgadasavali mokled giamboT. alikantes navsadgurSi gemSi Caevjeq da genuaSi mSvidobianad mivedi; iqidan milans wavel; iq Tof-iaraRi da samxedro tanisamosi viyide da mindoda piemontis jarSi Sevsuliyav; magram, aleqsandrias rom mivdiodi, gzaze Sevityve, rom saxelganTq-muli hercogi alba flandrias wasuliyo. maSinve gza Sevicvale da hercogis kvals davedevne. bevr brZolaSi viyav masTan; grafebi horni da egmoni rom sikvdiliT dasajes, imasac daveswar da alamdaris xarisxi miviRe, mamaci gvadalaxreli kapit-nis diego de urbinas xelqveiTi Seviqen. flandriaSi misvlis Semdeg ramdenime xanma gaiara, xma gavarda, rom mis uwmindesoban netarxsenebul paps pius mexuTes espaneTTan kavSiri Seekra mTeli saqristianos mtris _ Turqebis winaaR-mdeg, romelsac Tavisi Zlieri flotis meoxebiT kviprosis cnobili kunZuli daepyro, _ rac venecielebisaTvis diax didsa da unacvlo danakliss Seadgenda.

agreTve utyuari cnoba miviRe, mokavSireda jarebis mTavarsardlad uganaTlebulesi mTavari don xuan avstrielT daeniSnaT, Cveni keTili da didi mefis don filipes ukanono Zma. salaSqrod didi mzadebis xma ismoda yvelgan. am am-bebze metad momesurava zRvis omSi monawileoba mimeRo, da Tumca darw-munebulic viyav, rom pirveli kapitnis adgili daicleboda Tu ara, maSinve me mom-cemdnen, mainc Tavi davanebe da italias wavel. Cems bedze swored im dros mivel iq rodesac don xuan avstrieli neapols wasvlas apirebda, radgan Tavisi xomaldebi veneciis samxedro xomaldebTan unda SeeerTebina, magram es Seer-Teba mas ufro axlos, mesinaSive mouxda. amgvarad, unda giTxraT, rom infan-teriis kapitnobas rom mivaRwie, im sapatio xarisxs, rac beds ufro unda davabraloT, vidre Cems damsaxurebas, me im dids da maradis saxsovar lepantos

252

Page 253: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

brZolas daveswar. im qristianobisaTvis bednier dRes, ra dResac TurqTa siamaye Seimusra da qveyanam dainaxa, rom isini zRvaze marTla uZlevelni ar iyvnen. im dRes, imden gabednierebul xalxSi bedma marto me ar marguna sixaruli (im did brZolaSi daxocilma qristianebma ufro bedniereba naxes, vidre, sikedils gadarCe-nilma gamarjvebulebma). mis nacvlad, rom zRvaze gamarjvebis gvirgvini mimeRo, rogorc romaelebis dros iyo Cveulebad, is diadi dRe rom daRamda, me Cemi Tavi xelfexSeboWili davinaxe. ai rogor SememTxva es ubedureba. Tamami da bednieri mekobre alJiris mefe uxali Seeba maltas ordenis kapitnis umTavres xomalds. im xomaldze mxolod sami raindiRa gadarCa da isinic mZimed iyvnen daWrilebi; imaT kapitani jovani lorias xomaldi mieSvela. me Cemi mxedrebiT im xomaldze viyav da, roca movaleobis gamo mtris xomaldze gadavxti, im dros igi saCqarod daiZra, rom Cvenze dadevnebul xomaldebs gaqceoda, da Cemma mxe-drebmac veRar moaswres Tan gadmomyolodnen. amgvarad marto davrCi mravali mtris Sua, da Tumca bevri vibrZole, magram am simravlesTan ras gavawyobdi. bolos mravalgan dakodili da qancgamoclili damimorCiles, da, radgan uxalim Tavs uSvela da Tavisi xomaldebiT wavida, me tyved Tan wamiyvana. amgvarad marto me viyavi ubeduri imden bednierebSi da marto me viyav tyve imden tyveobidan gaTavisuflebulebSi: im dRes TxuTmeti aTas qristian tyves, TurqTa xomaldebze meniCbeebad myofs, mieca nanatri Tavisufleba.

stambolSi wamiyvanes, iq sulTanma selimma Cemi patroni, raki lepantos br-ZolaSi yvelaze metad isaxela Tavi da gamarjvebis niSnad maltis ordenis droSa mi-arTva, zRvis generlad daniSna. Semdeg, aTas xuTas samocdaTormet wels navari-nis brZolaSi viyav da meniCbed vemsaxurebodi umTavres xomaldze, saxelad rom `sami foToli~ erqva. maSin gavige, Tu rarigad wavageT Wkua, rom lepantos brZo-lis Semdeg SemTxveviT ver visargebleT da mTeli TurqeTis xomaldebi navsadgurSi ar SevipyariT. Cvenma xomaldebma Turme iseTi Tavzari dasces TurqTa gemebze myof albanelT da ianiCarT, rom Sig navsadgurSi moelodnen Cvengan Tavdasx-mas, brZolis mocdas aRar apirebdnen, tanisamosi da fexsacmelebi daimzades da Turme xmeleTze gasaqcevad emzadebodnen, magram zenam CvenTvis am bed-nierebis moniWeba ar ineba, imitom ki ara, rom Cveni ufrosebi daudevrebi iyvnen anu mouxerxeblebi, aramed mTeli saqristianos codvis kiTxva iyo; RmerTma is ineba, rom Cvens qristianebs axlos jalaTebi sdgomodnen da yovel wams Cveni dasja SesZlebodaT. uxali navarinis axlos modonis kunZulze wavida, iq Tavisi jari xmeleTze gadmosxa, navsadgurSi Sesavali gaamagra da damSvidebiT dahyo kun-Zulze, vidre don xuani ukan dabrundeboda. am laSqrobis dros qristianebs xomaldi `lapresa~ CauvardaT xelSi, im gems gamoCenili mekobris barbarosas erT-erTi Svili ufrosobda. es gemi neapolis xomaldma `loobam~ daipyro, ufrosad jariskacTa mama, omis mexistexa, bednieri da uZleveli kapitani alvao de basani, markizi santa yrusi rom yavda; isic unda giamboT, Tu ra moxda `lapresis~ Sepy-robis dros. barbarosas Svili avi kaci iyo da ise cudad epyroboda Tavis tyveebs, rom misma meniCbeebma maTken mimavali xomaldi `loba~ dainaxes Tu ara, da mixvdnen, rom male daeweoda maT, aRar dasdies ufrosis brZanebas, mardad aRar mousves da erTianad Tavi daanebes niCbebs. mivardnen ufross, imdeni ur-tyes da aTries, rom vidre gemis qimamde aaTrevdnen _ suli eSmaks Caabara, ise saZaglad epyroboda Tavis tyveebs da ise saSinlad sZuldaT igi.

stambols aTas xuTas samocdacamet wels davbrundiT. iq SevityveT, rom don xuan avstriels tunisi aeRo ieriSiT, muli hametisaTvis gadaeca, da amnairad metad saSineli da umamacesi mavris muli gamidisaTvis tenisis taxtze kvlav dabrunebis

253

Page 254: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

imedi srulebiT xelidan gamoecala. am danakargma sulTans Zalian daswyvita guli, da winaparTagan damkvidrebulma gonierebam arCevina venecielebTan Serige-baze laparaki Camoegdo. es Serigeba ki venecielebs ufro uWirdaT, vidre Turqebs. aTas xuTas samocdaTxuTmet wels TurqTa jarebi goleTasa da im cixes Semoerty-nen, senior don xuanma rom tunisis SesavalSi aago, magram, saubedurod, daus-rulebeli darCa. am omebis dros me xomaldze viyav meniCbed da srulebiT imedi mqonda dakarguli, rom odesme tyveobas Tavs davaRwevdi; sasyidliT mainc amis imedi ara mqonda, radgan gadavwyvite Cems ubedurebaze mamaCemisaTvis araferi ar mimewera.

bolos goleTeac daipyres da cota xans Semdeg cixec aiRes. am ori adgilis dapyrobis dros TurqTa jarSi, rogorc angariSobdnen, samocdaTxuTmeti aTasi daqi-ravebuli TurqTa mxedroba iyo da oTxas aTasze meti kidev mTeli afrikidan mosuli mavri da arabi am auarebel mebrZolTa bunts imdeni samxedro iaraRi da sursaTi mohyveboda Tan da imdeni matantala usaqmo xalxi asdevneboda, rom yvelas TiTo muWa miwa rom mitana da daeyara, goleTasa da cixes mTlad Caqolavda. pirvelad golTa daipyres im dromdis es qalaqi uZlevel qalaqad iTvleboda; misi dacema imitom ki ar moxda, rom damcvelT yvelaferi ar aasrules, rac misi dacvisaTvis iyo saWiro, aramed imitom, rom mis garSemo qviSiani niadagi aR-moCnda da safari Txrilebs gakeTeba metad advili gamodga; jer isev egonaT, rom sami mtkavelis siRrmeze gamoCndeba wyali, is ki ara da, Turqebma naxevari metris siRrmeze dac ver uwies wyals. uricxvi tomrebi gatenes qviSiT da sangrebs yoreze dauwves, rom safari ufro amaRlebuliyo. yvelaze ufro maRali Txrilidan dauwyes cixes srola da iseTi saqme damarTes, rom ara Tu pasuxis gacema, iqidan Tavis gamoyofac veRaravin gabeda.

yvelani im azrisani iyvnen, rom jari goleTaSi ar unda Sesuliyo, aramed gaSlil mindorze unda daxvedroda mters, da misTvis zRvidan gamosvla daeSala, ma-gram vinc amas ambobs, etyoba salaSqro saqmisa ara gaegeba-ra, imitom rom, maSin goleTasa da cixeSi Cveni jari sul Svidi aTas kacamdis Zlivs iqneboda. es erTi muWa xalxi gaSlil mindorze, aba, rogor Seebmoda, Tundac rom uricxv mterze bevrad mamacebic yofiliyvnen? an ara da, rogor SeiZleboda cixis dacva, rodesac garedan araviTari Semweoba ara hqonda, uricxvi gaafTrebulo jarisagan alyaSe-mortymuls da isic sxvis qveyanaSi? magram am cixis dacema CemsaviT bevr sx-vasac RvTis wyalobad miaCnia espaneTisaTvis, radgan misi dacemiT garyvnilebis bude dairRva, xvreli Wia Seimusra, daRrenili piri mokuma, unayofod rom sul auarebel fuls nTqavda, da imitom, rom uZlevel karllos mexuTesagan misi aReba saxsovrad darCeniliyo, TiTqos imis ukvdavebisaTvis qva da kiri iyo saWiro rogorc mogaxsenebT, goleTas Tan cixec mihyva; misi aReba Turqebma erTbaSad ver moaxerxes mecixovneni iseTi simamaciT ibrZodnen, rom ocdaorjer mitanili ieriSi ukuvagdeT. ocdaxuTi aTasze meti jari davuxoceT mters da sul samasi gadarCenili mecixovnisagan Turqebs tyved erTic ar Cavardnia saRad. amaze cxadi damtkiceba raRa ineba, rom cixis damcveli mecixovneni mamacurad da TavganwirviT ibrZod-nen. am cixesTan erTi koSkic damorCilda mters, estanos kunZulma Sua agebuli; am koSks valensieli kabaliero da mamaci mxedari don xuan sanogeri meTaurobda. Turqebma goleTis cixisTavi don pedro puertokarero tyved waiyvanes. am mxedarTufrosma yvela RonisZieba ixmara cixis dasacavad, da rom veras gaxda, javrisagan stambolis gzaze mokvda. Turqebma agreTve cixis ufrosi gabrio servelonic Seipyres tyved; es ki milanas aznauri, Cinebuli inJineri da mamaci mxedari iyo. am ori cixis ieriSis dros bevri gamoCenili xalxi daixoca xeTa Soris,

254

Page 255: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

wminda ioanes kavaleri, sulgrZeli pagano doria, egoden keTilSobilurad rom moepyra Tavis saxelovan Zmas jovani andrea dorias, misi sikvdili miT ufro samwuxaro iyo, rom arabebma simuxTliT mokles. raki naxa cixis dacva SeuZlebeli iyo, am arabebs miendo igi, magram ar daindes. maT aRuTqves mavruli tanisamosiT gaaparebdnen da tabarkis patara navsadguramdis miiyvandnen, romelic genuelebs uWiravT marjnis dasaWerad; magram amis nacvlad gzaze Tavi mohkveTes da Turqebis xomaldebis sardals miarTves. man is ZRveni gaiRo da Cveni kastiliuri andaza daumtkica: kacma SesaZloa Ralati moiwonos, magram moRalate ki _ arasodes. amboben, is moRalate arabebi maSinve CamoaxrCobinao, imitom, rom raindi doria cocxlad miyvanis magivrad mkvdari miutaneso.

cixidan tyvedwayvanil qristianebs Soris erTi andaluziis romeliRac qalaqidan iyo, saxlad don pedro agilari, mecixovneTa razmSi alamdarad iyo. es kaci metad mamaci mxedari da iSviaTi kuWis patroni iyo, masTanve poetobis gasaocari niWi hqonda. me amas Tamamad imitom vambob, rom kargad vici, radgan ubedurma svem imave kacs Caugdo is xedSi, vis tyveobaSic me Cavvardi. orive erT xoma-ldze giyaviT, vidre navsadguridan gamovidodiT. don pedrom ori epitafiis msgavsi soneti daswera, erTi goleTaze da meore cixeze, jerac zepirad maxsovs is sonetebi da wagikiTxavT, radgan, mgonia, mogewonebaT.

tyvednamyofma don pedro de agilaris saxeli warmoTqva Tu ara, im wams don fernandom Tanamgzavrebs gadaxeda da yvelam gaiRima, xolo, rodesac leqsebzedac Camoagdo laparaki, maSin don fernandos erTma megobarma ka-balierom uTxra yofil tyves:

_ sanam ambavs ganagrZobdeT da leqsebs waikiTxavdeT, Tqveno mowyale-bav, ver gvetyviT, ra mouvida am don pedro de agilars, romelic axla axseneT?

_ marto es vici, _ miugo tyvednamyofma, _ rom stambolSi ori weliwadi dahyo da Semdeg albanuri tanisamosiT erT gzis maCvenebel berZens gahyva da gaiqca. Tavisufali gadarCa Tu ara, _ es ki aRar vici. mgoni ki, Tavisufali unda iyos, radgan mas Semdeg erTi weliwadic ar gasvla, is berZeni stambolSi vnaxe, ma-gram, saubedurod, veraferi gamovkiTxe.

_ maS me mogaxsenebT mis ambavs, _ uTxra kabalierom, _ don pedro Cemi Zmaa, is axla Tavisufalia, Tavis qveyanaSia, kargad cxovrobs, myudrod da bed-nierad, coli yavs da sami Svilis mamacaa.

_ madloba ufals, _ SesZaxa tyvednamyofma, _ rom egodeni wyaloba miuni-Webia misTvis. gana imaze sanukvari bedniereba iqnebaRa rame, rogorc dakarguli Tavisuflebis dabruneba?

_ Tqven rom Cemi Zmis mier SeTxzul sonetebs ambobT, isini mec vici, _ daumata kabalierom.

_ maS, isev Tqven waikiTxeT is leqsebi _ miugo yofilma tyvem. _ ueWveli Tqven Cemze ekeTesad waikiTxavT.

_ didi siamovnebiT, _ miugo kabalierom, _ ai, is soneti, goleTeze rom Tqva.

Tav i X L

sadac grZeldeba tyvednayofis Tavgadasavali

255

Page 256: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

soneti

sulno wmindano, Tqven, romelTac dauzareblad marTal saqmisTvis ganiZarcveT sxeuli xrwnadi, da amaRlebiT gabrwyinebul zecaSi adiT, sadav sinaTlis sufevaa da netareba;

Tqven, visac gqondaT wminda swrafva da mgznebareba, gebrZolaT mtkiced, ukanasknel amosunTqvamdi, da Tqveni sisxliT, Tu mtris sisxliT tramalebs rwyavdiT, zRvac gaawiTleT, sad naparebs emCqefareba.

gana mxneobam jer sicocxlem Tqven migatovaT, TviTon sikvdilSi momxveWelno gamarjvebisa... da Tqvens saxelsac daviwyeba ar ekareba.

saZmo saflavi tial velze axla martoa, rogorc niSani naRvliani, rom Tqven geRirsaT qveynad dideba da zecaSi ki ukvdaveba.

_ sul sityvasityviT dagxsomebiao, _ uTxra tyvednamyofma. _ cixisadmi miZRvnili soneti ki, rogorc maxsovs, asea:

soneti

o, am darbeul midamoTa zRude-safridan, am koSkebidan rom dainTqnen cecxlsa da kvamlSi, samoTxis wynari savanisken, kaSkaSa caSi sami aTasi gmiris suli cocxlad afrinda.

qveyana SesZres maT da yiJiniT, brZoliT mZafriTa,da mere zecas miaSures... es moxda maSin,roca Zal-Rone daeliaT daZabul mklavSi,ukanasknelic imaT Soris rkinam dafliTa.

Cvens dedamiwas, bevris mowmes da memasxovresmZime ambavni Cveni drois Tu winandelizedve aCnia mwuxarebiT mosagonari.

magram mis wiaRs, unayofos, jer arasodesaRugzavnia caSi suli ufro naTeli,da arc uzidavs gmirni ufro Seupovarni.

orive soneti yvelas moewona, da Tavis amxanagis kargi ambiT gaxarebulma, yofilma tyvem Taegadasaeali ganagrZo:

_ goleTisa da cixis dapyrobis Semdeg Turqebma goleTie dangrevis brZaneba gasces, magram cixe-simagres dangreva aRar eWirveboda, radgan miwasTan gas-worebuli iyo. rom Cqara aesrulebinaT es brZaneba, sami mxridan naRmi aufeTqes,

256

Page 257: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

magram verc erTgan ver daangries is, rac ufro naklebad mkvidri egonaT, ese igi Zveli kedlebi; xolo, rac axali naSenoba iyo, iJiner fratinosagan agebuli, yvela advi-lad aafeTqes. mas Semdeg Zlevamosili eskadra zeimiT stambols dabrunda da ramdenime xnis Semdeg Cemi batoni uxalic mokvda. mas uxali fartaqss eZaxd-nen. rac Turqulad qecian gandgomils niSnavs, da marTlac aseTi kaci iyo igi. unda mogaxsenoT, Turqebs Cveulebad aqvT, adamians misi Rirsebisa da naklo-vanebis Sesaferi saxeli uwodon xolme. namdvili Turquli gvari imaT sul oTxi aqvT, romlebic otamanTa saxelidan momdinareobs. danarCeni gvarebi, rogorc mo-gaxseneT, an xelis sikeTisa da an sxeulis mankierebis saxelisagan miuRiaT. es qe-ciani gandgomili, Tavis monobis Jams, ToTxmet weliwads didi sulTanis xomaldze meniCbed yofila. ocdaToTxmeti wlis rom Seqmniliyo, erT viRac Turqs sila gaewna misTvis, roca is niCabs usvamda Turme; misi javris amosayrelad Tavis sarwmunoe-bas gandgomoda da Turqis rjuli mieRo Turme, im ganzraxviT, rom odesme magieri gadaexadna Tavis SeuracxmyofelisaTvis. didi da guladi kaci iyo da am guladobiT alJiris Sefoba da sazRvao jarebis sardloba miiRo da amgvarad mTel TurqTa sax-elmwifoSi mesame pirad Seiqna. am did xarisxamdis ise miaRwia, rom qvemZro-mobiT Tavi ar daumdablebia, rogorc sxvebma ician xolme sulTanas wyalobis damsaxureba. CamomavlobiT kalabrieli iyo da, marTali rom Tqvas kacma, rigiani kaci iyo Tavis tyveebs, _ TiTqmis sam aTasamdis eyoleboda, _ Zalian gulkeTilad epyroboda. misi sikvdilis Semdeg anderZis Tanaxmad, misi tyveebis misma memkvidreebma da, sulTanma gaiyves (xom mogexsvnebaT, sulTani yvela Tavis qveSevrdomis memkvidred iTvleba da, Tanabar wils iRebs sxva memkvidreebTan erTad). me wilad erT veneciel gandgomils verge; es kaci, rodesac erTi qristianis xomaldze momsaxure biWad iyo, maSin uxalis Cauvarda tyved da SemdegSi misi sayvareli Seiqna. am Cems axal batons asan aRa erqva da yvela gandgomilze usastikesi kaci iyo; didi simdidre SeiZina da amitom alJiris mefed gaxades. stam-bolidan alJirSi wamiyvana da amiT Zalian gaxarebuli viyaei, radgan espaneTs davuaxlovdebodi. es daaxloeba imitom ki ar mixaroda, rom Cems samwuxaro md-gomareobaze waweras vapirebdi vinmesTan, ara, me vfiqrobdi, egeb bedma alJirSi mainc gamiRimos-meTqi, da stambolSi rom davapire gaqceva da ver movaxerxe, iqneb iq mainc rogorme movaxerxo-meTqi. vfiqrobdi, alJirSi sxva raime saSuale-bas mogZebnidi da miT didixnis survils mivaRwevdi, _ gaTavasuflebis imedi guli-dan ar meSveboda. Cemi gaTavisuflebis cda erTxel rom gamicruvdeboda, xelaxlad sxva saSualebis Zebnas viwyebdi da kvlav momecemoda xolme imedi, da, rac unda susti yiviliyo es imedi da saSvaleba, mainc is mamxnevebda. ase vatarebdi Cems sicocxles, sapatimroSi Sepyrobili, Turqebi rom banios uwodeben. yvela qris-tiani am banioSi hyavdaT datyvevebuli, imis ganurCevlad _ kerZo pirebs ekuTv-nian isini, mefes, Tu qalaqas sabWos. am ukanasknelebs almasenis tyveebs uwodeben da samoqalaqo saqmeebsa da mSeneblobebze amuSaveben. am muSa tyveebisaTvis odesme gaTavisufleba Zneli mosalodnelia, radgan sakuTari patroni ara hyavT, da gamomxsnelic rom gamouCndeT, ar ician, vis mimarTon morige-bisaTvis. im sapyrobileebSi, banioSi, bevri kerZo piri amwyvdevs Tavis tyveebs, metadre iseTebs, romelTa gamoxsnasac moelis. isini aq gamoxsnis dRemde arian gamomwyvdeulni, rogorc ufro saimedo adgilas, da amasTan arafer saqmes ar akeTebineben. agreTve alJiris mefis tyveebsac amwyvdeven xolme, rodesac maT gamoxsnaze daiwyeba molaparakeba. arc maT gzavnian xomaldze samuSaod; magram, Tu gamosyidva gelandeba, maSin ki, im azriT, rom Zala daadges da Tavis daxsnaze bejiTad imecadinos, sxva tyveebiviT xe-tyis saWrelad gzavnian; es

257

Page 258: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Sroma, unda mogaxsenoT, advili rodia.Tumca varwmunebdi, rom me araferi SeZleba da gamosyidvis imedi ar-

saidan mqonda. mainc Sevmle tyveebSi Camricxes, radgan kapitani viyavi da az-nauri. fexebSiac borkilebi gamiyares, ufro imis niSnad, rom gamosaxsneli tyve viyav da ara imitom, viTomc Cemi damoneba undodaT. am saxiT iseT sapatimroSi Cavvardi, sadac bevri rigiani xalxi iyo. Tumca mudam SimSilsa da siduxWires viT-mendi, mainc iseT mwuxarebas araferi gvayenebda, rogorc is, rom TvaliT vuyurebdiT, Tu ra saSinlad stanjavda qristian tyveebs Cemi patroni. dRe ar gavi-doda, rom vinme maTgani ar CamoexrCo; dRes rom erTs Camoacvamda margilze, xval meores yurebsa sWrida sul mcire danaSaulisaTvis, xan sul umizezodac, da, rogorc TviTon Turqebi ambobdnen, am borotebas mxolod imitom Cadioda, rom mZvinvare bunebis patroni iyo da TiTqos kacobriobis mtarvalad iyo dabadebuli. marto erTi tyve epyroboda mas xerxianad. is iyo espaneli mxedari, saxelad saave-dra. man bevrjer momidoma gaqceva da bevri iseTi saSualeba ixmara, rom didx-ans daxsomebodaT im qveyanaSi. mainc asan aRas erTxelac ar daukravs misTvis joxi, joxi ki ara, erTi maRali sityvac ar uTqvams; Cven ki mudam imas movelode-bodiT _ masac ki hqonda amis SiSi, _ rom sul ubralod tyavs gagvaZrobda, an margilze Camogvacvamda. me rom dro nebas maZlevdes, bevr rames giambob-diT im mxedarze da mis ambiT ufro metad gagarTobdiT.

magram isev Cems ambavs unda mivubrunde. Cveni sapyrobilis ezos uc-qerodnen erTi mdidari da didi STamomavlobas mavris saxlis fanjreb, ufro sana-Turebis msgavsebi da msxvili rkinis gisosianebi. erTxel me da Cemi sami amx-anagi Cveni banios koSkTan visxediT da dros gasatareblad borkilebiT xtomaSi veji-brebodiT erTmaneTs. martoni viyaviT, radgan sxva qristianebi samuSaod iyvnen wasulni. uceb zeviT avixede da davinaxe rom mavris erT-erTi sanaTuridan lerwmis joxi iyo gadmoSverili da boloze patara cxvirsaxoci eba. im lerwams zeviT-qveviT aqnevda, TiTqos gvaniSnebdnen mivsuliyaviT da cxvirsaxoci mogvexsna. mivixed-movixedeT da, rom davrwmundiT, aravin gvicqeroda, erTi Cemi amxanagi movida da lerwams qveS daudga. im miaxloebaze lerwami maSinve aswies da isev dauwyes qneva, rogorc aras niSnad Tavs gaiqneven xolme. axla meore amxanagi mivida da lerwami isev awia da imave nairad qneva daiwyo, Semdeg mesame mivida da mesamesac iseve uari uTxres, rogorc pirvelebs. Cemze modga rigi, axla me unda mecada bedi, da kedlamdis arc ki mivsulvar, rom lerwami Camomigdes Zirs. swrafad movxsen xelsaxoci, erTi bolo gamonaskuli hqonda, gavxsen da aTi oqro amoviRe, mavrebi sianis rom eZaxian, da TiTo Cvenebur reals udris. gana SeiZleba giTxraT, Tu ra rigad masiamovna am saSovarma; saSinlad gamexarda, magram amasTan Zalianac gamaoca, radgan ar vicodi, saidan mogvevlina es bed-niereba, da ufro me momevlina, imitom, rom Cems misvlaze iyo Camogdebuli, maSasadamde, es fulebic me mekuTvnoda. aviRe is Zvirfasi saCuqari, lerwami ga-davagde da isev koSkisken amovel, rom erTic kidev Semexeda Cemi mwyalobeli fanjrisTvis da, rom Sevxede, davinaxe, TovliviT TeTrma xelma saCqarod gaaRo da aseve mixura fanjara. aman gvafiqrebina, rom uTuod mavris saxlis erT-erTma qalma moiRo mowyaleba. madlobis niSnad mavrulad gulze xelebis gadaj-varedinebiT da welSi moxriT davukariT Tavi. erT wams Semdeg imave fanjridan patara lerwmis jvari dagvanaxes da im wamsve ukan waiRes: am niSanma dag-varwmuna, rom vinme qristiani qali unda yofiliyo im saxlSi tyved da mowyalebac misi mocemuli undna yofiliyo. magram es fiqri xelis siTeTrem da misma sama-jurebma gagviqarwyles. axla vifiqreT, uTuod rjulidan gadamdgari vinme qristiani

258

Page 259: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

qali unda yofiliyo. da es imitom gvegona, rom mavrebi aseT qalebs TavianT qale-bze met pativs scemen da maTs colad SerTvas TavianTTvis did saxelad Tvlian. ma-gram yvela es fiqri WeSmaritebisagan Zalian Sors iyo. im droidan isRa gagvixda saqmed, rom im bednier fanjaras vucqerodiT, saidanac ucnauri varskvlavi mogvevlina, magram mTeli ori kviris ganmavlobaSi iqidan aRarc lerwami, aRarc spetaki xeli da aRarc Tu rame sxva niSani gamogvacxadebia. bevri vecadeT Segvetyo, Tu vin cxovrobda im saxlSi da iyo iq vinme rjulidan gadamdgari qristiani qali, Tu ara. mainc imis meti vera gavigeT-ra, rom iq erTi mdidari da didi gvaris mavri cxovrobda. xaxelad aji morato erqva, la patis gubernatori iyo, im droSi diax, didi da sapatio Tanamdebobis patroni. bolos, rodesac imedi srulebiT davkargeT im fanjridan kidev ram saCuqari migveRo, xelaxla gadmoeSva lerwami, boloze ufro mozrdil naskviani xelsaxoci hqonda mobmuli. banioSi im dResac Cvens meti ar-avin iyo darCenili. pirvendeliviT jer Cemi amxanagebi mividnen TiTo-TiTod, ma-gram amaod; me rom mivel, lerwami Zirs Camoagdes xelsaxocSi ormoci espanuri oqro iyo da arabulad dawerili barTi, baraTis bolos didi jvari iyo gamoxatuli. me vakoce jvars, fulebi aviRe, isev koSkze avel da iqidan yvelam salami miveciT. fan-jaraSi kvlav xeli gamoCnda da me rom vaniSne baraTs wavavTixav meTqi, fanjara mswrafl miixura. am ambiT yvelani gakvirvebulni da gaocebulni davrCiT, magram Cvenda saubedurod arc erTma Cvenganma arabuli kiTxva ar vicodiT. ramdenadac didi survili gvqonda _ Tu ra ewera im baraTSi, imdenad Zneli iyo CemTvis iseTi kacis povna, rom is baraTi waekiTxa. bolos gavbede da erT gandgomil murCiels gavende: is kaci Cems megobrobas didi xnidanve cdilobda. manam gavendobodi ra, Tqma unda, yvela Rone vixmare, rom iZulebuli gamexada Cemgan gandobili saidumlo mtkiced daecva. mahmadianTa qveyanaSi iseT gandgomilebs Sexvdeba kaci, romelaTac TavianT saqristiano samSobloSi dabruneba surT da amitom cdiloben gamoCenili gvaris qristiani tyveebisagan kargi mowmoba iSovon, saidanac Candes, rom gandgomili patiosani da kargi kacia, yvela qristiani tyvee-bisTvis samsaxuri, gauwevia da didi survili aqvs pirvelsave SemTxvevaSi mahma-dianebs gaeqces. zogi gandgomili imgvar mowmobebs keTili ganzraxviT eZebs, zogi ki eSmakobiT, rom piradi sargebloba ram moipovos. es ukanasknelni saqris-tiano qveynebSi mxolod saqurdlad da saZarcvelad midian, da Tu ubedureba SeemTxvaT rame, maSinve im mowmobas aCveneben da imiT daamtkiceben, rom surdaT qristes sarwmunoebas dabrunebodnen da amitom SemTxveviT isargebles da Turqebs gamohyvnen saqristianoSi. amgvarad isini devnasa da siZulvils adgi-lad irideben Tavidan, eklesiisagan Sendobas da xalxTan Serigebas axerxeben, ma-gram gairigebdnen Tu ara saqmes da moixeleben SemTxvevas, maSinve berberSi brundebian da isev uwindel Tavis xelobas adgebian. zogi gandgomili ki marTla keTilad xmarobs am mowmobas, keTili ganzraxviT cdilobs mis Sovnas da saqris-tiano qveyanaSi samudimod rCeba. is megobaric amgvar gandgomilTagani iyo. yvela Cemi amxanagisagan hqonda mowmoba da yvelani rigian kacad ixsenebd-nen. Turqebs rom misTvis is mowmobebi epovnaT, cocxladve daswvavdnen. me Sevityve, rom man laparakis garda mavrulad wera-kiTxvac kargad icoda. jer mainc srulad ar gavutydi. ase vuTxari, baraTi Cemi saknis kuTxeSi vipove meTqi, da wakiTxva gTxove. man baraTi gaSala, jer bejiTad daaTvaliera da Semdeg but-butiT daiwyo kiTxva; vkiTxe, Sig rac sweria, Tu gesmis-meTqi?

_ Zalian kargad, _ mipasuxa gandgomilma _ da Tu gindaT, gadagiTargmniT. sawer-kalami momeciT, qaRaldze gadaTargmna ufro mexerxeba.

Cven maSinve miveciT sawer-kalami. man wynarad daiwyo wera da, rom

259

Page 260: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gaaTava, Tqva, rac aq epanurad davwere, am baraTSi sityvasityviT umetnaklebod es weria. mxolod icodeT, `lela marieni~ sadac SegxedeT, yvelgan `Cven qal-baton qalwul mariams~ niSnavso. baraTi wavikiTxeT da Sig Segmdegi ewera:

`Cems bavSvobaSi mamaCems erTi tyve qristiani qali hyavda, man maswavla Cems enaze qristianebis locvebi da lela marienze mraval ambavs momiTxrobda xolme. es qristiani qali mokvda da misi suli jojoxeTis cecxlSi ki ar Cavardnila, alahTan wasula zecaSi, es imiT vici, rom sikvdilis Semdeg orjer gamomecxada da miTxra, qristianebs qveyanaSi wavide da iq vnaxo lela marieni, romelsac Turme Zalian vuyvarvar. ar vici ki rogor wavide. bevri qristiani minaxavs am fanjridan, magram Sens meti aznaur kacad aravin mCvenebia. me ymawvili var da lamazi; bevri fulis wamoReba SemiZlia. aba ifiqre, SegiZlia moaxerxo, rom erTad wavideT saqristianoSi, da Tu isurveb, Cemi qmari Siqnebi, Tu ara da sulerTia CemTvis, lela marieni momcems vinmes qmrad. amas Sena gwer, magram gafrTxildi, vinme karg kacs waakiTxe, aramc da aramc romelime mavrs ar endo, Torem giRalatebs, es Zalian mawuxebs. ar mindoda visTvisme gamemJRavnebia es baraTi, Torem mamaCemma Tu Seityo, maSinve WaSi Camagdebs da qvebiT Camqolavs. lerwams me Zafs movabam da im Zafze Seni pasuxi Seabi, da Tu Sen aravina gyavs iseTi, rom arabulad dagiweros, raime niSnebiT mainc dawereT. lela marieni miSvelis is niSnebi gavigo. isa da alahi iyos Seni Semwe da es jvaric, romelsac me xSirad vkocni, rogorc qristianma tyve qalma maswavla~.

ver warmoidgenT, batonebo, Tu ra rigad gagvaoca da aRtacebaSi mogviy-vana am baraTma. raki Cveni sixaruli ver davfareT, gandgomili mixvda, rom baraTi SemTxveviT ki ar iyo napovni, aramed erT-erTTan iyo gangeb mowerili, da xvewna dagviwyo, gagvendo misTvis Cveni saidumlo: samagierod aRqmas gvidebda Cveni ganTavisuflebisaTvis sicocxle gaewira. amas rom ambobda, ubidan patara jvarcma amoiRo da cremliT savse TvalebiT dagvifica jvarcmuli Rv-Taeba, rom Tumca rjulisagan gandgomili iyo, mainc isev swamda jvari da, rasac gavumJRavnebdiT, mtkiced daicavda saidumlod. is gveubneboda, me ise mgonia. anu ufro namdvilad rom vTqvaT, guli miTqvams, rom am baraTis damweri qalis SemweobiT Tqven Tavisuflebas miiRebTo. xolo me imedi meZleva Cemi sagulis-gulo survili avisrulo _ kvalad wmida eklesiis waRs davubrunde, axla rom Cemi cod-vasa da umecrebisagan, rogorc sxeulis sneuli ram nawili, moSorebuli varo. amas rom ambobda, gandgomili iseTs cremlebs afrqvevda da iseTi sinanuli gamosWvioda mis sityvebSi, _ rom Cven erTxmad gadavwyviteT yvelaferi gagvemJRavnebina misTvis, da, marTlac, rac moxda, yvelaferi vuambeT, agreTve is patara fanjarac vaCveneT, saidanac lerwams gadmouSvebdnen xolme da manac bejiTad daaTvaliera is saxli da aRgviTqva _ yvela RonisZiebas moix-marebda Seetyo, Tu vin cxovrobda im saxlSi. Semdeg gadavwyviteT mavri qalis baraTze pasuxi migvewera da gandgomilmac maSinve dagviwera. es pasuxi Cemi karnaxiT iyo da SemiZlia sityvasityviT mogaxsenoT misi Sinaarsi, yvela am ambis wvrilmani SemTxvevac ki ise CamebeWda mexsierebaSi, rom vidre pirSi suli midgas, arasodes ar damaviwydeba. ai ra mivwere mavr qals:

`WeSmariti alahi iyos Seni Semwe da maradis sanatreli lela marieni, WeSmariti deda RvTisa Cvenisa. Sen mas Zalian yvarebixar, rom Sens gulSi saqristiano qveyanaSi wasvlis survili Caudvia, evedre mas RonisZieba gaCvenos, misi neba rogor aRvasruloT. igi egoden keTilia, rom am Txovnas agisrulebs. me da CemTan myofi yvela Cemi qris-tiani amxanagi mzad varT yvelaferi vikisroT da Seni gulisTvis sikvdilsac ar moveridebiT. aba momwere, ras apireb da me pasuxs Segatyobineb. rogorc am baraTidan dainaxav, didma alahma erTi qristiani tyve mogvca, Sens enaze laparakisa da weris mcodne. amitom srulebiT uSiSrad SegiZlia yvelaferi Segvatyobino, rasac ki moisurveb Se rom

260

Page 261: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mwer, colad gagixdebi, roca saqristiano qveyanaSi mivalTo, amaze qristianul aRTqmas gaZlev, colad SegirTav, Tu Seni survili iqneba; icode, qristianebi Tavis aRqmas mavre-bze ukeTesad asruleben. alahma da lela marienma Tavisi wminda safarveliT dagifaros Sen~.

es werili davwere da dabeWdili Sevinaxe, manam sapyrobile Cveulebrivad dacarieldeboda. orma dRem rom gaiara, martoni davrCiT sapyrobileSi da maSinve erdoze gavel, egeb fanjridan lerwami gamoCeniliyo. didxans ar milodnia, rom fan-jridan lerwami gadmoeSva. davinaxe Tu ara maSinve werili davanaxve da vaniSne, Tumca ki veravis vxedavdi, lerwmisaTvis Zafi moebaT, magram Zafi mobmuli hqonda da zed werili Sevabi. ramdenime wamis Semdeg xelaxlad mogvevlina Cveni varskvlavi, Tavis mSvidobis droSiT, patara TeTri boxCiT. Zirs rom CamouSves, gavxseniT da ormocdaaT eskudoze meti iyo Sig; aman ormocdaaT-gzis mogvimata sixaruli da gaTavisuflebis imedic dagvimkvidra. gandgomili imav Rames dabrunda sapyrobileSi. mas gaego, rom im saxlSi swored mavri aji morato cxovrobda, saarako simdidris patroni; da mTeli Tavisi qonebis memkvidred er-TaderTi qali hyavda. mere iseTi mSveniero, rom mTels berberTSi ukeTesi ar moipoveboda; rom im qals aliJiris mefis bevri moadgile Txoulobda colad, magram yvelas uars eubneboda, da rom mas moaxled qristiani tyve qali hyavda, romelic didi xani ar iyo, rac momkvdariyo. yvela es qalis werilis Sinaars srulebiT eTanxme-boda.

Semdeg rCeva vkiTxe gandgomils, rogor mogvetacna is'qali da rogor gavqceuliyaviT saqristianoSi. gandgomilma gvirCia zoraidas pasuxisTvis mogvecada. es saxeli erqva im qals, axla rom mariams irqmevs, radgan am md-gomareobidan gamosasvlelad marto mas SeeZlo rame saSualeba moenaxa. gand-gomili gvamxnevebda da Tan gveficeboda, rom Tavs dasdebda da gagvaTavisu-flebda ki. amas Semdeg mTeli oTxi dRis ganmavlobaSi sapyrobile xalxiT iyo savse. amitom lerwamic aRar dagvinaxavs fanjridan. mexuTe dRes, dapyrobilidan rom Cvens meti yvelani gaixvetnen, lerwami iseTi didi boRCiT gadmoeSva fanjridan, rom karg saCuqars gviqadda. boRCa rom gavxseni, Sig baraTi aRmoCnda da asic oqros eskudo. gandgomilic iqve CvenTan iyo da maSinve wagvikiTxa werili; ai rasa gvwerda is qali:

`ar vici, batono Cemo, ra Rone vixmaro, rom Cven espaneTSi SeviZloT wasvla; arc lela marienma maswavla rame, Tumca davekiTxe kidec, me imis meti ara SemiZlia-ra, am fanjridan bevri oqros fuli mogceT. amiT Sen da Senma megobrebma sapyrobiledan Tavi gamoixseniT, erT-erTi Tqvengani axlave saqristianos qveyanaSi wavides, iq barkasi iyidos da Cvens wasayvanad dabrundes. Cemi naxva mamaCemis baRSi SegiZliaT; me iq barbazonis SemosavalTan viqnebi zRvispiras da mTels zafxuls me da mamaCemi Cveni tyveebianad iq gavatarebT. iqidan RamiT Cems motacebas advilad SeiZlebT da barkasamdis uSiSrad mimiyvanT. kargad gaxsovdes rom colad SerTvis piroba damide; Tu ar amisruleb, lela marinesa vTxov, dagsajos, Tu Sen imdenad veravis endobi, rom barkasisaTvis gagzavno, maSin Tavi gamoixsen da TviTon Sen wadi; mainc Sen sxvaze ufro adre dabrundebi, radgan aznauri da qristiani xar. ecade iswavlo, Cveni baRi sadac aris. roca mag ezoSi seirnobas daiwyeb, amiT gavigeb, rom sapyrobileSi aRaravin aris, da bevr fuls mogcem. alahi iyos Seni Semwe, Cemo batono~.

meore werilSi amas mwerda, rom wavikiTxeT, yvela Cemi amxanagi siamovnebiT midioda espaneTSi barkasis sayidlad da aRTqmasac sdebda _ ukanve dabrunebuliyo; agreTve mec mzad viyav wasasvlelad, magram gandgomili winaaRmdegi Seiqna, Cvengans visme sxvaze adre daexsna Tavi, radganac

261

Page 262: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gamocdilebiT icoda, rom gaTavisuflebuli kaci tyveobaSi micemul sityvas bejiTad veRar icavda xolme. igi gveubneboda, Zalian xSirad momxdara, rom vinme didi gvaris tyves romelime Tavisi amxanagi gamoexsnas da fuli gaetanebinos valensi-aSi, an maiorkaSi barkasis misatanad gamomssnelebis wasayvanado, magram gagzavnilebi ukan dabrunebuli aRaravis unaxavso: Tavisuflebis SovniT moniWebuli beniereba da xelmeored tyveobaSi Cavardnis SiSi maT mexsierebidan yovelgvari movaleobis grZnobas srulebiT fxvridao da yovelive aRTqmas aviwyebdao maT. am sityvebis dasamtkiceblad erTi ambavi gviambo mokled, im cota xanSi rom alJirSi ramdenime qristian aznaurs SemTxveoda. iseTi ucnauri, rom yvelani gaekvirve-bina, Tumca im qveyanaSi dRec ar gavidoda ise, rom sakvirveli ambavi ar momx-dariyo. dasasrul, gviTxra, Tu erTis gamoxsnaze midgeboda saqme, jer uTuod is gamogvxsna, fuli migveca da igi alJirSive iyidda barkass, viTom im ganzraxviT, rom tutuanTan da zRvispiris sxva qalaqebTan vaWroba gaemarTa; barkasi rom meqnebao, ambobda gandgomili, sapyrobiledan Tqveni gamoparebañadvilad Sei-Zlebao, da Tu mavris qali Tavis sdyvas aasrulebs da marTla imden fuls mogvcems, rom Cven yvelas Tavis daxsna SegveZleba, maSin xom aqedan gasvlas dRisiTac aravin dagviSliso. axla Cveni gaWirveba is iyo, rom mavrebi gandgomilebs navis yidvis nebas ar aZlevdnen da, Tu aseTi ramis yidva iyo, uTuod didi xomaldi unda eyidaT: es imitom, rom SiSobdnen, vinc barkass yidulobda, metadre Tu espanelic iyo, imitom yidulobda, rom miT saqristiano qveyanaSi gaqceuliyo. magram am gaWirvebasac vuSvelio, daumata gandgomilma, barkasis yidvaSi erT vinme Tagarel mavrs gaviamxanageb da aReb-micemobis mogebas gavuyofo. misi sax-eliT viyidi da Cvens saqmes ase gavCarxavo.

Tumca, marTali mogaxsenoT, me da Cems amxanagebs misi winadadeba verafrad gveWaSnikeboda da ufro ukeTesad migvaCnda maiorkaSi barkasisaTvis vinme Cvengani gagvegzavna, rogorc TviTon mavris qalic gvwerda. mainc gand-gomilisTvis uaris Tqma ver gavbedeT, radgan gveSinoda _ gajavrebuls ar eRalata da xifaTSi ar gavbmuliyaviT, rogorc Cven, ise zoraidac, romlisaTvisac yvelani mzad viyaviT Tavi gagvewira.

amgvarad meti Rone aRar gvqonda, Cveni bedi RvTisa da gandgomilisaTvis unda migvendo. zoraidas maSinve pasuxi mivwereT, rom mzad viyaviT yvela misi rCeva agvesrulebia, radgan ise sakeTilod migvaCnda is rCeva, TiTqos TviTon lela marienis Cagonebuli yofiliyos, da rom axla qalze isRa iyo damokidebuli, dagveC-qarebia am azris dasruleba, Tu jer kidev Segvecada. bolos davurTe, rom aRTqmas uTuod avusrulebdi da colad SevirTavdi mas. amis Semdeg, roca ki sapyrobileSi Cvens meti aravin darCeboda xolme, ramdenjerme lerwmisa da xelsaxocis SemweobiT aTasamde oqro Camogvawoda. erTerT baraTSi imas gvwerda, rom pirvel jumas (paraskevs) baRSi mivdivar da wasvlamdis fulebs kidev mogcemTo, da Tu sakmao ar iqneba, SematyobineT da imdens CamogawodebT, ramdensac moiTxovTo; mamaCems mdeni fuli aqes, rom verafers gaigebs da amasTanac mTeli misi simdidris gasaRebi Cems xelSiao.

maSinve xuTasi oqro gandgomils gadaveci barkasis sayidlad, xolo rvaasi oqroTi Cemi Tavi davixseni erT valensieli vaWris saSualebiT, im xanaSi rom alJirSi Semxvda. man im pirobiT damixsna, rom sasyideli valensiidan xomaldis mosvlis-Tanave Caebarebia; maSinve rom mieca Cemi sasyideli, mefis moadgile ifiqrebda, is fuli didi xnidanve hqonia mosulio da aqamdis Tavis sasargeblod utrialebia aReb-micemobaSio. amasTanave Cemi patroni iseTi veragi kaci iyo, rom TviTon mec ar vurCie vaWars, Cemi gamosaxsneli fuli maSinve Caebarebia. im paraskevis wina

262

Page 263: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dRes, rodesac zoraida baRSi unda gamosuliyo, aTasi oqro kidev mogvca da Tanac gvwerda, rom mzad iyo wamogvyoloda. amasTanave mTxovda, rom, rawamsac Tavs gamovixsnidi, maSinve mamamisis baRi momenaxa da, rogorc unda yofiliyo, im baRSi misi naxva momexerxebia. ramdenime sityviT mivwere, rom aucileblad avasrulebdi mis survils da vTxovdi, lela marienisaTvis SevevedrebineT im locvebiT, ra locvebic qristian moaxles uswavlebia misTvis. Semdeg rogorc iyo, Cemi sami amxanagic gamovaxsnevine, radgan meSinoda, raki me Tavdaxsnils mxedavdnen, eSmaks ar ecdina isini da SuriT Cemsa da zoraidas sawinaaRmde-god rame sisulelc ar CaedinaT. Tumca rigian kacebad vicnobdi imaT da urigo ram saqcielis eWvi ar unda mqonoda maTgan, mainc ar mindoda Cemi saqme safrTx-eSi Camegdo. isinic CemsaviT Cems nacnob vaWars gamovasyidvine imave xerxiT, rogoric Cemi gamosyidvisaTvis vixmare, fulic amTaviTve gadavuxade, rom Cemi patronisaTvis ufro guldandobiT mieca saWiro piroba. is ki sul ar gagvimxila masTan, Tu ra saidumlo SeTqmuleba gvqonda, radgan aseTi gandoba Zalian sax-ifaTo iqneboda.

Tav i X L I

sadac tyvednamyofi ganagrZobs Tavis ambavs

jer ori kvirac ar gasuliyo, rom Cvenma gandgomilma erTi kargi barkasi iyida, iseTi, rom Sig ocdaaTi kaci kargad moTavsdeboda. Tvalis asaxvevad, rom eWvi ar-avis aeRo, sarjels wavida, alJiridan oci milis manZilze, iranis axlos, sadac leRvis CiriT didi vaWroba iyo gamarTuli. orjer Tu samjer imgzavra im qalaqSi da, weRan rom mogaxseneT, is Tagaric Tan hyavda, _ Tagarebs berberSi aragonel mavrebs eZaxian da granadel mavrebs ki mudexarebs uwodeben; am ukanasknelT fecis samefoSi elCebi qviaT; am qveynis mefe maTgan krebs Tavis jarebs. gandgomili rom Tavis barkasiT gaivlida xolme, Ruzas mudam im patara navsadgurSi CauSvebda, romelic zoraidas sacxovrebeli xlidan Tofis ori gasrolis manZilze iyo. im navsadgurSi isa da misi axalgazrda meniCbe mavrebi gangeb locvad dgebodnen da xanac viTom xumrobiT imas Caidendnen xolme, ris Cadenasac marTla apirebd-nen. magaliTad, zoraidas mamis saxlSi wavidodnen xolme xilis saTxovnelad da isic ise aZlevda, rom vinaobasac ar hkiTxavda. Zalian surda Turme zorada enaxa da eTqva, rom Cemi brZanebiT mas unda waeyvana igi saqristiano qveyanaSi. amitom mas dandoboda da mudam molodini hqonoda misi. magram es ver moex-erxebia, radgan mavris qalebi mavrebsa da Turqebs ar eCvenebian, Tu mamisa an qmrisagan amis nebarTva ara aqvT (qristian tyveebs ki ufro Tamamad eCvenebian da elaparakebian xolme). marTali unda eTqva, kidec mixaroda, rom mas zoraidasTan laparaki ar Sexvda. Zalian SeeSindeboda, roca gaigebda, rom misi saidumlo gandgomilis enis anabara unda gamxdariyo. magram, albaT, RmerTi ganagebda Cems saqmes, rom ar miuSva misi survili asrulebuliyo. bolos gandgomilma, raki naxa, roa sarjelSi gangebisi misi mogzauroba uxifaTod Cauvl-ida da sadac undoda, Ruzas iq uSvebda xolme, raki misi amxanagi Tagaric yve-laferSi emorCileboda da amis meti aRara iyo ra saWiro, meniCbeebad qristianebi gveSovna, miTxra, sam gamosyidul aznaurs garda amerCia, vinc wasayvanad msurda, da pirveli paraskevisaTvis yvelani mzad vyofiliyaviT, rom dauyovnebliv

263

Page 264: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gzas gavdgomodiT. mec maSinve Tormeti espaneli saukeTeso meniCbe daviqirave, iseTebi, rom qalaqidan gasvla Tavisuflad SeeZloT. im droSi amdeni meniCbis erTad Sovna advili ar iyo, radgan winadReebSi oci gemi gavida navsadguridan sameko-brod da TiTqmis yvela meniCbe maT daiqiraves. is Tormetic imitom viSovne, rom maTi patroni im dros samekobrod ver gadioda, radgan gemi hqonda SesakeTebeli da mis dasrulebas eSureboda. daqiravebuli meniCbeni davarige, rom pirvel paraskevs diliT TiTo-TiTod gasuliyvnen qalaqidan da aji moratos baRis gzaze elod-naT CemTvis. es darigeba yvelas saTiTaod miveci da masTanve vuTxar, rom, Tu vinicobaa sxva qristianebs Sehyrodnen, imaTTvisac uswavlebiaT adgili, sadac unda elodnaT CemTvis.

am Tadarigis Semdeg erTiRa damrCa _ Cveni saqmis viTareba zoraidasaTvis Semetyobinebina, rom mzad yofiliyo da ar SeSineboda, Tu vinicobaa barkasi adre mosuliyo da daniSnul droze adre mogvetaca igi. amisaTvis gadavwyvite TviTon me wavsuliyav aji moratos baRSi, egeb rogorme salaparakod Sevxvedrodi qals. wasvlis wina dRes Sevel baRSi, viTom mwvanilis mokrefa mindoda; Sevel Tu ara, zoraidas mama SemeCexa win da laparaki damiwyo im enaze, ra enasac mavrebi tyveebTan salaparakod xmaroben mTeli berberis samflobeloSi da TviTon stambol-Sic; es ena arc arabulia, arc kastiliuri, da arc romelime xalxisa, _ yvela enis nare-via, magram mahmadianebisaTvisac da CvenTvisac srulebiT gasagebi. misi pirveli kiTxva iyo, vin viyavi da ra mindoda mis baRSi. me vupasuxe, rom albaneli mamis tyve var (ase imitom vupasuxe, rom vicodi, albaneli mama aji moratos didi mego-bari iyo) da mwvanilis mosakrefad SemovelmeTqi. mere isa mkiTxa, gamoxsnas Tu moelio da Seni patroni radens iTxovso. pasuxi jer ar mimeca, rom baRSi mSve-nieri zoraida Semovida. didi xani iyo ar venaxe, da radgan mavris qalebi, rogorc mogaxseneT, qristianebs ar eridebian, amitom Cemsken Tamamad wamovida. mamam, piriqiT, kidec dauZaxa _ Cqara mosuliyo, CvenTan.

CemTvis axla Zneli mosaxerxebelia gadmogceT, Tu Cemi sayvareli zoraida ra brwyinvale mSvenierebiT, ra narnari rxeviT da ra Zvirfasi samkauliT warmoudga maSin Cems Tvalebs. mxolod imas getyviT, rom rac mas kiserze, yurebSi da kave-bze margaliti ekida, imdeni Tma ar eqneboda Tavze. odnav titvel kanWebze (iqauri Cveuleba aseTia) pitaloaoqros karkaWebi hqonda gakeTebuli (ase ewodeba mavrulad fexebze gasakeTebel rgolebs), imdeni almasiT mofenili, rom, rogorc SemdegSi zoraidam miambo, misi mama aTi aTas dublonad afasebda. uTvalavi Zvirfasi margalitiT mofenili samajurebic imdenive Rirda. Turme mavri qalisaTvis saukeTeso samkauli margalitia, amitomac mavrebs margaliti yvela sxva xalxze mometebuli aqvT. zoraidas mama mTel alJirSi imiT iyo ganTqmuli, rom yvelaze meti da saukeTso margalitis patroni iyo. sazogadod amboben, rom mas orasi aTas espanur eskudoze meti qoneba hqonda da yvela am simdidris mflobeli is qali iyo, vinc axla me mekuTvnis. axla Tqven mxolod mSvenierebis aCrdilsa xedavT, mx-olod im naSTs, rac mravali tanjvisa da mwuxarebisagan gadarCa; mainc SegiZliaT warmoidginoT Tu ra momxiblavi da mSvenieri unda yofiliyo maSin, uTvalavi Tval-margalitiT Semkuli, siamovnebisa da fufunebis droebSi. simSvenieresac xom Tavisi dro da xani aqvs; cxovrebis garemoeba an aklebs an umatebs qals silamazes da, Tumca sulieri Relva silamazis mteria, mainc xan isic moxdeba xolme, rom es Relva qals silamazes umatebs kidec. zorada maSin iseTi momxiblavi mSvenierebis pa-tronad meCvena, rom msgavsi mSvenieri da turfa Cems Tvalebs ara unaxavs-ra. amasTan, raki madlobis grZnobac mimiZRvoda misadmi, amitom ase megona, TiTqos Cems win zecieri arseba dgas-meTqi, Cemi daxsnisa da netarebisTvis qvey-

264

Page 265: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nad movlenili.moaxlovda Tu ara, mamam uTxra arabulad, rom misi megobris mamis tyve

viyavi da mwvanilis mosakrefad mivel iq. maSin daiwyo laparaki zoraidam da im narev enaze mkiTxa, aznauri xar Tu ara, da ratom aqamdis arvis dauxsnixaro? me vupasuxe, rom es aris gamovixseni Tavi da Zalian Zviradac damafasa Cemma pa-tronma. aTas xuTasi solTani gamomarTva-meTqi.

_ WeSmaritad, Sen rom mamaCemis tyve yofiliyavi, ise vizamdi, rom ormag fasadac ar gagiSvebdi xelidan, radgan qristianebi mudam cruobT da sawylad mo-gaqvT Tavi, raTa mavrebi moatyuoT.

_ eg SesaZlebelia, qalbatono, _ vupasuxe me, _ magram garwmunebT, am batons marTali movaxsene da amas yvelas vetyvi, vinc ki Semxvdeba qveyanaze.

_ rodis Cadixar Sens qveyanaSi? _ mkiTxa zoraidam. _ xval vapireb, _ vupasuxe; _ aq erTi franguli xomaldia, romelic xval auSvebs

ialqnebs, da vfiqrob mas gavyve. _ ukeTesi ar iqneboda, _ miTxra zoraidam, _ frangebis gayolas espanuri

xomaldebisaTvis mogecada da imaT gahyolodi, frangebi xom ara gmegobroben Tqven?

_ namdvilad rom vicode, espaneTis gemi modis rame, movicdidi, magram xval wasvla ukeTesi iqneba. Cemi samSoblo qveynis naxva ise Zalian msurs da ise meCqareba Cems naTesavebsa da megobrebSi davinaxo Cemi Tavi, rom meore SemTxvevamdis aRar SemiZlia movicado, rac unda ukeTesi SemTxvevac iyos.

_ Sen uTuod coliani xar da colis naxvas eSurebi. _ ara, _ vupasuxe, _ ucolo var, magram piroba maqvs micemuli _ ra wams

Caval, coli SevirTo._ lamazi qalia, visac SerTvis piroba mieci? _ mkiTxa zoraidam._ iseTi lamazia _ vupasuxe me, _ rom imis Rirseulad dafasebisaTvis da

marTlis saTqmelad unda vTqva, rom sul mTlad Sena ggavs.am sityvebze zoraidas mamas gulianad gaecina da miTxra:_ alahsa vficav, qristiano, Zalian lamazi yofila, Tu Cems qalsa hgavs, romlis

badali Cvens qveyanaSi ar moipoveba; Tu ara gjera, aba kargad Sexede da darw-mundebi, rom marTals vambob.

me da zoraidas, laparakSi mamamisi gvexmareboda, radgan ufro kargi mcodne iyo im narevi enisa; zoraidas Tumca esmoda, magram Tavisi azrebis gamoTqmas niSnebiT ufro axerxebda, vidre sityvebiT. am laparakSi rom viyaviT, erTi mavri movarda, mTlad daqanculi, da rac Zali da Rone hqonda, yviroda _ baRis Robeze oTxi Turqi gadmovida da mkvaxe xilsa krefeno. am ambavze moxuci da zoraida acaxcaxdnen, radgan mavrebs Turqebisa eSiniaT da umetesad kidev maTi jariskacebisa, radgan metad gaTamamebulni arian da TavianT qveSevrdom mavrebsa da monebze uaresad epyrobian maT, amitom mamam uTxra zoraidas:

_ Sin Sedi, Svilo, da karebi Caikete, me ki im ZaRlebTan waval, vnaxo erTi ra undaT, Sen ki, qristiano, _ momibrunda me, _ mwvanili moZebne SenTvis da RmerTma Sin mSvidobiT migiyvanos.

me dabla davukar Tavi, man qalis wasvlas aRar daucada, Turqebisaken gaswia da amgvarad zoraidasTan marto damtova. iman moaCvena, viTom midioda da, xeebs moefara Tu ara mamamisi, ukanve dabrunda.

_ TamSiSi, qristiano, TamSiSi? _ cremliani TvalebiT miTxra (ese igi midixar, qristiano, midixaro?).

_ diax, magram uSenod ki arasodes ar waval. pirvel jumas melode da, rom

265

Page 266: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

movalT, Sen nu SegeSindeba, mogitacebT da saqristiano qveyanaSi wagiyvanT. rac vuTxar, gaigo, kiserze xeli momxvia da mTrTolvare nabijiT wavida

saxlisaken. beds TiTqos Cveni daRupva undoda, magram Cvenda sabednierod, zenam dagvifara. Cven rom gadaxveulebi mivdiodiT, swored maSin, mamas Turqebi gaereka da ukanve dabrunebuliyo; raRa Tqma unda, dagvinaxa da Cvenc agreTve droze SevaswariT Tvali. am saxifaTo wamSi, gonierma da moxerxebulma zoraidam, ara Tu xeli CamoiRo Cemi kisridan, aramed ufro axlos momekra. Tavi mkerdze damayrdno, muxlebi odnav moiduna da gulSeRonebuli saxe miiRo. mec ise vaCvene Tavi, viTom Cemda uneburad meWira igi. aji morato TiTqmis sirbiliT wamovida Cvensken da am ugono mdgomareobaSi rom naxa Tavisi qali, mizezi hkiTxa, magram raki qalisagan pasuxi ver miiRo, TviTonve daiZaxa:

_ uTuod im ZaRlebis SiSiT SehRonebia guli.qali gamomarTva da gulze miikra. maSin qalma erTa amoioxra, me gad-

momxeda da jer isev cremliani TvalebiT miTxra:_ ameSi, qristianT, ameSi (ese igi wadi, qristiano, wadio)._ es qristiani ras giSvelis, Svilo, _ upasuxa mamam; _ amas xom SenTvis

boroti ara uqnia-ra; Turqebi wavidnen aqedan, nurafrisa geSinia, Svilo! aki geub-nebi, Turqebi wavidnen-meTqi.

_ diax, batono, marTalsa brZanebT, swored Turqebma SeaSines, magram raki Sens qals Cemi wasvla surs, mec aRar Sevawuxeb. mSvidobiT brZandebodeT da, Tu nebas miboZeb, xandaxan moval mwvanilis mosakrefad. Cemi patroni ityvis xolme, Sen baRze ukeTesi mwvanili Turme sxva baRSi arsad aris.

_ roca gindodes, modi, _ mipasuxa aji moratom. _ Cemi qali imitom ki ar geubneba wasvlas, rom qristianis danaxva ejavrebodes; ara, wadio, rom ambobs, viTom Turqebi wavidneno, an iqneb imas ambobdes, mwvanilis dakrefas nuRar ag-vianebo.

mamasac da qalsac gamoveTxove da wamovel; yvela Cemi nabijis gadadg-maze zoraida ise TrToda, TiTqos sulsa xdidnen da am mdgomareobaSi mamam igi Sin meiyvana. mwvanilis mizeziT mTeli baRi Tavisuflad Semoviare, yvela Sesasvleli da gasasvleli kargad davaTvaliere, yvela gza da kvali gavsinje da gavige, saidan rogor ufro advilad SegveZlo Cveni ganzraxva agvesrulebina. Sin rom davbrundi, gandgomilsa da Cems amxanagebs vuambe, rac vnaxe da gavige. da mouTmen-lad vfiqrobdi, is dRe rodis gaTendeboda, ciT movlenili saunjis, Cemi mSvenieri zo-raidas mflobeli Sevqmniliyav. ase gadioda dReebi da bolos sanatreli dRec gagvi-Tenda. piroba davdeT, yvelas Cveni winaT mosazrebuli saqme bejiTad agves-rulebina da, rogorc imedi gvqonda, ise mivaRwieT survils. zoraidas naxvis Semdeg pirveli paraskevi rom Tendeboda, gandgomilma winaRamiTve Tavisi barkasis Ruza TiTqmis im adgilis pirdapir CauSva, sadac pirobisamebr aji moratos mSvenier qals unda elodna.

qristiani meniCbenic agreTve mzad iyvnen da aqa iq damalulebi gvicdidnen. xalisianad da mxiarulad iyvnen da mouTmenlad elodnen, Cqara mivsuliyo, rom er-Tianad scemodnen maT Tvalwin mdgomare barkass. raki Cemi da gandgomils piroba ar icodnen, egonaT, TavianTi Tavisuflebis gzis gasakvlevad barkasSi myofi mavrebis daxocva dasWirdebodaT, daminaxes Tu ara Cemi oTxi amxanagiT, maS-inve samalavebidan gamovidnen da CvenTan movidnen. qalaqis karebi am dros daketili iyo da im adgilebSi aRaravin Canda. erTad rom SeviyareniT, viTaTbireT: jer zoraida mogveyvana Tu mavri bagarebi Segvepyro. am yofaSi rom viyaviT, Cveni gandgomilic movida da karga gamogvlanZRa, rom Zvirfas drosa vkargavdiT. man

266

Page 267: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ase gviTxra, yvelaze upirvelesad barkasis dapyroba aris saWiro da es advilia, radgan mebarkase mavrebi araviTar Tavdasxmas ar moelian da mSvidobianad sZi-navTo; amas rom gavaTavebT, maSin zoraida movitacoTo. misi azri yvelas mogve-wona, gandgomili mswrafl wagviZRva win da yvelani barkasTan mivediT. jer is avida zed, xmali iSiSvla da arabulad dauyvira mavrebs;

_ ganZreva aravin gabedoT, Torem sicocxles gamogasalmebT! yvelani Tan avyeviT barkasze, mxdal mavrebs SiSiszari daecaT, raki TavianTi

mkacri araesisagan aseTi sityvebi gaigones. isini xelgaunZrevlad da xmagak-mendilebi dagvnebdnen da Cvenc xelfexi SevukariT maT, Tan vemuqrebodiT, Tu vinme xmas amoiRebda, maSinve maxvils gul-mucelSi gavutarebdiT. es rom ga-vaTaveT, naxevari Cveni xalxi barkasze daetoveT tyveebis sadarajod, xolo me, gandgomili da danarCeni naxevari, isev gandgomilis winamZRolobiT aji moratos baRisken avediT. Cvens bedad baRis karebi ise gavaReT, TiTqos daketili arc ki iyoo. ise Cumad mivuaxlovdiT mSvenieri mavri qalis saxls, rom Cveni xma aravis gaugia. zoraida fanjarasTan gvelodeboda da, gaigona Tu ara fexis xma, maSinve wynaris xmiT gvkiTxa, nazarevelni xom ara xarTo, ese igi _ qristianebio. me vupa-suxe, rom swored isini varT-meTqi da davatane Cqara qveviT Camosuliyo. micno Tu ara erT wamsac ar Semdgara, saCqarod qveviT Camovida, kari gaaRo da iseTi brwyinvale mSvenierebiT da Zvirfasi TvlebiT morTul-mokazmuli gamogvecxada, rom amis gamoxatva ar SemiZlia. mivvardi da xelebi davukocne, gandgomilmaa da orma Cemma amxanagmac agreTve xelze akoces, sxva qristianebic Cvens ma-galiTs mihyvenen, Tumca srulebiT ar icodnen, Tu ra sikeTe miuZRoda Cvenze zo-raidas. am saxiT TiTqos yvelani madlobas vwiravdiT da Cven mxsnelad vTvlidiT mas. gandgomilma arabulad hkiTxa: mamaSeni baRSiao?

_ diax, _ upasuxa zoraidam, _ baRSi Zinavso._ maS unda gavaRviZoT, _ Tqva gandgomilma da yvela am mSvenieri baRis

Zvirfasi ganZeuliT Tan waviyvanoTo. _ ara, ara, _ upasuxa man, _ mis erT Tmasac veravin Seexeba. am saxlSi

imaze Zvirfasi aRara aris-ra, rac me Tan momaqvs; esec sakmaoa, rom Tqven yve-lani gagamdidroT da gagabednieroT. cota moiTmineT da darwmundebiT.

_ es rom Tqva, gvTxova dagvecada da wynarad vyofiliyaviT, xolo TviTon Sin Sebrunda. me vkiTxe gandgomils, ras elaparakeboda zoraidas, da, rom gavige, vTxove yvelaferSi ise moqceuliyo, rogorc zoraida isurvebda. amas, rom veubne-bodi, zoraidac gamovida, Tan didi gaWirvebiT mohqonda erTi yuTi, sul oqros esku-doebiT gatenili. swored am dros gRviZeboda mis mamas da, xmauroba rom gaig-ona, fanjarasTan gadmomdgariyo. dainaxa Tu ara mis saxls qristianebi Se-moxveodnen, sazareli xmiT arabulad daiwyo yvirili:

_ ariqa, maSveleT, qristianebi, qristianebi, qristianebi! qurdebi, qurdebi! am yvirilma Cven yvelani SegvaSina. gandgomilma rom naxa raime xifaTs

gadavawydebodiT, Tu saCqarod ar dagveboloebina saqme, manam aqauroba xmaurobaze gaiRviZebda, ficxlav airbina kibeze da aji moratos oTaxSi Sevarda; zogi Cvengani Tan ahyva, me ki daZvra ar SemeZlo iqidan, radgan zoraida TiTqmis gulSeRonebuli meWira xelSi da Tavs veRar davanebebdi; ramdenime wamis Semdeg aji morato xelebSekruli da piraxveuli Camoiyvanes da Tan mokvlas emuqrebodnen, Tu xmis amoRebas gabedavda. qalma misi cqera veRar SeZlo da Tvalebi daxuWa; xolo aji morato gaSterebuli darCa, radgan is aocebda, Tu ra mizezi unda yofiliyo, rom misi qali TavisTavad dagvnebeboda. axla, raki CvenTvis fexebis simkvircxle iyo saWiro, saCqarod davbrundiT barkasTan, sadac Cveni bi-

267

Page 268: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Webi Sewuxebulebi dagvxvdnen, radgan eSinodaT Turme, xifaTi ram ar dagvmar-Toda.

SuadRis ori saaTi iqneboda gasuli, rodesac Cven yvelam barkasSi moviyareT Tavi; zoraidas mamas xelebi gavuxseniT da piridanac xelsaxoci CamovxseniT. aq gandgomilma kvlav gaumeora, rom, Tu xmas amoiRebda, maSinve moklavdnen. aji moratom rom Tavisi qali CvenTan dainaxa, mwared tirili morTo. magram ufro metad imaze wuxda, rom misi qali CemTan Caxutebuli ijda, am moxvevas ar uarobda da ar cdilobda Cemgan Tavis daRwevas, mainc xmas ver iRebda, radgan eSinoda gandgomils Tavis muqara ar aesrulebina. niCbebi rom wyalSi CavuSviT da mosma davapireT, zoraidam barkasSi Tavis mama da xelfexSekruli mavrebi dainaxa. maSin gandgomils Txova, CemTvis gadaeTargmna, rom wyaloba mo-meRo da is mavrebi gameTvisuflebina da misi mamac gameSva, radgan zRvaSi Cavardnas ufro aitanda, vidre Tavis mosiyvarule mamis tyved Sepyrobilis cqeras. me Tanaxma gavuxdi, Txovna amesrulebia, magram gandgomili uarze dadga. Cven rom eseni aq gavuSvaT, Tqva man, qalaqSi Seatyobineben da msubuqi ngegbiT mdevars gamogviyeneben, gars Semogvertymian zRviTa da xmeleTiT da xsnis Rone aRarsaiT gveqnebao. Cven amaTi gaTavisufleba mxolod maSin Segvi-Zlia, roca romelime pirvel saqristiano qveyanaSi mivalTo. am azrs yvelani dave-TanxmeT da zoradac aRar agvixirda, raki avuxseniT, rom iqve ganTavisufleba CvenTvis mavnebeli iqneboda. bolos, Ramis siCumeSi mxurvale locviT mivmarTeT RmerTs, meniCbeebma niCbebi Ronivrad mousves da gaxarebulebma gavcureT maiorkis kunZulebisaken, radgan yvelaze axlomdebare saqristiano qveyana es kunZulebi iyo, magram am dros aRmosavleTis qari Zlierad qroda da zRvac cota SfoTavda. amitom maiorkisken curva SeuZlebeli Seiqmna. iZulebuli viyaviT napir-napir gvecura alJiridan samoc milze mdebare qalaq sarjels axlos unda gagvevlo; gveSinoda, kidev romelime xomaldi ar Segvxvedroda gzaze, tetuanidan rom savaWro saqoneli moaqvT xolme. Tumca savaWro xomaldis Sexvedrisa ki ar gve-fifqeboda, radgan TiToeul Cvengans imedi hqonda, rom ara Tu dagvimorCilebda, aramed, piriqiT, im xomalds Cven davimorCilebdiT da imiT ufro uSiSrad ganvagr-ZobdiT Cvens mogzaurobas. zorada gverdidan ar momSorebia da pirisaxec Cems mxarze hqonda miyrdnobili, ra aris mamamisi ar daenaxa, Tan CurCuliT lela mariens evedreboda Cveni Semwe yofiliyo.

riJraJma rom moatana, ocdaaT milze meti gvqonda gavlili, mainc napiridan Tofis sami gasrolis manZilze Zlivs viqnebodiT daSorebuli. napiri sruliad udaburi iyo da Cvenc SiSi aRara gvqonda, rom iqidan davenaxeT vismes. maSin niCbebs Zala davataneT da TandaTan damSvidebul zRvaSi SevediT. napiridan rom ori malis manZilze viqnebodiT, meniCbeebs vubrZaneT rigrigad moesvaT, manam yvelani danayrdebodnen; magram meniCbeebma gvipasuxes, dasvenebis dro ar aris da vinc usaqmod arian, man isauzmoso, niCbebs xelidan ar uSvebdnen, Cvenc aRar avuxirdiT, magram TiTqmis imave xanSi Ronieri qari amovarda da niCbebis mosma saWiro aRar iyo. axla ialqnebi avuSviT da iranisken aviReT gezi, radgan sxva gziT curva SeuZlebeli iyo. ialqnebiT saaTSi rva milze mets gavidodiT da amis meti SiSi aRarafrisa gvqonda, mekobreTa gems ar SexvedrodiT. mavrebs sauzme gaWameT da gandgomili guls umSvidebda maT, rom isini tyved ar migvyavda da pirvelsave SemTxvevaSi gavaTavisuflebdiT. zoraidas mamasac aseve uTxra, ma-gram moxucma upasuxa:

_ qristianebo, me Tqveni sulgrZelobisa da zrdilobisgan yvelafers move-landebi, magram Tavisuflebas ki ara, gana iseTi gulubryvilo var, rom eg sityva

268

Page 269: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dagijeroT? gana tyuilad gawiravdiT Tavs Cemi datyvevebiT, rom gaTavisuflebas agre advilad movelode Tqvengan? metadre, rodesac isic iciT, vinca var da Cemi Tavis dasaxsnelad ra didi sasyideli SegiZliaT miiRoT. baremRa daminiSneT fasi, rasac mTxovT, dauyovnebliv mogcemT Cemi da am sacodavi bavSvis, am Cemi sulis saukeTeso da uZvirfasesi nawilis dasaxsnelad.

am ukanasknel sityvebze mware qviTins mohyva, Cven yvelas guli agviC-qrola da zoradac aiZula misTvis Seexeda. mamis mware qviTinma qals guli metad auduRa, Cemi kalTidan wamodga, mamasTan mivida, moexvia, tuCi tuCs Sea-webes da orivem ise gulsaklavad daiwyes tirili, rom Cven yvelas Tvalebze cremli mogveria. magram, rodesac aji moratom Tavisi qali sadResaswaulo tanisamosiT morTuli da mravali Tval-margalitiT Semkuli dainaxa, Tavis enaze hkiTxa:

_ eg ras niSnavs, Svilo? guSin saRamos, vidre es saSineli ubedureba SegvemTxveoda, saSinao tanisamosiT gxedavdi; axla ki iseTi Zvirfasi samkauliT gxedav morTuls, rom Cems bednier dResac ukeTess ver gaCuqebdi. an dro sad gqonda gamosacvlelad, an ra ambavi Seityve Cemgan iseTi sasixarulo, rom egre| sadResaswaulod morTulxar? mipasuxe Svilo: axla eg ufro metad mawuxebs da maocebs, vidre es Cemi ubeduri yofa.

gandgomilma yvela gviTargmna, rasac mavri Tavis qals eubneboda. zo-raidam pasuxad ara uTxra-ra, magram, rodesac aji moratom navSi Tavis skivri dainaxa, romelSic mTeli simdidre hqonda Senaxuli, da axsovda, rom zoraidam is skivri alJirSi datova da agarakze aRar wauRia, _ ufro momatebulad gaocda da kiTxva dauwyo zoraidas, is skivri Cven rogor Cagvardnoda xelSi da an Sig ra iyo? maSin gandgomilma aRar daacada zoraidas da upasuxa moxucs:

_ Tavs nu iwuxeb, Cemo batono, zoraidas nurasa hkiTxav, erT sityvas mo-gaxseneb da danarCeni SenTvis cxadi iqneba. icode, rom Seni qali axla qristiania, rom aman daamsxvria Cveni borkili da aman mogvca Tavisufleba. Tavisi Tavi nebiT Cagvigdo xelSi da, mgonia, ar vcdebi, axla iseve bednieria, rogorc bnelidan na-TelSi gamosuli adamiani, rogorc mkvdreTiT aRdgenili da jojoxeTidan samoTxeSi asuli.

_ Svilo, es kaci rasac ambobs, marTals ambobs? _ Sehkivla mavrma._ marTals ambobs, marTals, _ upasuxa zoraidam. _ rogor, _ Sen qristiani xar? qristiani xar? _ warmoTqva moxucma, _ maS

mamaSenic mtrebs Sen TviTon Caugde xedSi? _ diax, me qristiani var, _ Tqva zoraidam, _ magram Seni aq yofna ki Cemi

brali ar aris, me ar mindoda mogSorebodi rodisme, SenTvis keTilis meti arasodes ara msurvebia.

_ Sen Tavs raRa damarTe, Svilo?_ magis pasuxi lela mariens hkiTxe, is ukeTesad agixsnis, _ miugo zoraidam. mavrma rom es moismina, saocari siswrafiT gadavarda wyalSi da ueWve-

lad daixrCoboda, Tu sacodavi grZel tanisamoss cota xniT zeviT ar amoetivtivebina. zoraidas kivilze maSinve mvcvivdiT, kalTebze xeli wavavleT da wylidan amova-TrieT ugono da cocxalmkvdari. SeSinebulma zoraidam mware qviTini morTo Tavis mamaze, radganac mkvdari egona. mavri maSinve Tavqve davdeT; wyalma piri-dan dena dauwyo da oriod saaTs Semdeg mosulierda kidec. amasobaSi qari Seic-vala da napirisken gagvRo, da Tu niCbebisTvis ar dagvetana Zala, ueWvelad napirze gagvriyavda. magram Cvenma bednierma varskvlavma, rogorc iyo, erT patara mofarebul navsadgurSi migvacura. mavrebi rom kava rumias eZaxdnen da Cvens enaze ki roskip qristian dedakacs niSnavs. mavrebis gadmocemiT im

269

Page 270: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

alagma is kava iyo damarxuli, romlis wyalobiT maT espaneTi dakarges. arabulad kava roskip dedakacs niSnavs, xolo rumia qristian qals. mavrebis azriT raime cudis momaswavebelia, rodesac Ruzis CaSveba aq mouxdebaT, da gauWirveblad am adgils arasodes ar moadgebian xolme. Cven ki Zalian stumrismoyvared gveCvena es adgili, radgan imJamad zRva saSinel frTonas iwyebda. darajebi gad-movsxiT xmelze, da naCbebi xeladan ar gauSviaT, ise danayrdnen im nuzliT, rac gandgomils sagzaod wamoeRo; masukan mxurvaled SevTxoveT RmerTsa da yovlad wmida qalwuls Segvweodnen, rom Cinebulad dawyebuli Cveni saqme keTi-lad dagvebolovebina. zoraidas TxovniT aq davapireT mamamisisa da sxva mavre-bis napirze gadasxma, qali ver itanda, mamamiss rom avazakiviT SeboWils da datyvevebul TanamemamuleT ucqeroda; am sabraloTa sanaxaoba saTuT guls uko-davda. aRvuTqviT, rom, rawams aqedan daviZrodiT, Txovnas avusrulebdiT, _ am udabur alagas misi mamisa da sxva mavrebis datoveba uSiSrad SeiZleboda, ze-cam Seiwynara Cveni locva qari gmoicvala dazRvac damSvidda, TiTqos gzad wasasvlelad gviwvevdao, dro davaxeleT Tu ara, mavrebs xel-fejxi gavuxseniT da maTda gasaocrad Tioo-TiTiod napirze gadavsxiT. rigi zoraidas mamazec midga; man daSmvidebiT gviTxra!

_ qristianebo, nuTu Tqven gjeraT, rom am borot dedakacs uxaria Cemi gaTavisufleba? nuTu ggoniaT, rom me amas vebralebi? ara, ara, mas unda Tavidan momiSoros, rom Cemma aq yofnam ar daaZalos Tavisi Semcode survilebis as-ruleba. man imitom ki ar dauteva Tavisi mama-papaTa sarwmunoeba, rom Tqveni sarwmunoeba amjobina, aramed imitom, rom Tqvens qveyanaSi dedakacs ufro advilad SeuZlia Semcode survilebi aisrulos da garyvnilebas mihyos xeli.

Semdeg daubrunda qals, da mec maSinve sifrTxilisTvis xelebi davuWire, radgan gabrazebuli iyo da meSinoda axirebuli ram ar Caedina. ase Cemgan xeleb-daWerilma dauyvira Tavis qals:

_ hoi, Se pativaxdilo, ase udrood garyvnilo! brmav da ugulov, sad mixval, sad? amaT rogor misdev, am ZaRlebs, Cvens mosisxle mtrebs? wyeuli iyos is saaTi, roca Sen gaCndi amqveynad! wveuli iyos Cemi mzrunveloba da alersi, Sen rom gafufunebda siyrmeSi!

raki Se vatyue, rom moxuci Tavis sityvis gaTavebas aRar apirebda, saCqarod gadmoviyvane napirze, magram axla iqidan dauwyo maRali xmiT wyevla-SeCveneba da Tan mahmads evedreboda, alahTan miSuamdgomle, rom es yvelani zRvam danTqaso. xolo rodesac ialqnebi avuSviT da imdnad gavSordiT napirs, rom misi xma aRar gvesmoda, maSin ZlivsRa varCevdiT, rom moxuci Tmas iglejda, saxes ixokavda da miwaze goravda. bolos, erTic kidev moikriba Zala da iseTi saSineli xmiT daiZaxa, rom Cvenamdisac moaRwia im xmam.

_ Svilo, sayvarelo Svilo, _ yviroda moxuci, nu midaxar, dabrundi! modi Cem-Tan aq, kideze! yvelafers gapatieb, mieci magaT yoveli Seni saunje da Sen ki aq CemTan modi, Seni moxuci mama anugeSe, uSenod veRar gicocxleb. am udabur alagas nu momklav, nu mtoveb martos!..

es rom gaigona zoraidam, mwdxarebiT ise aemRvra guli da ise moeria cremlebi, rom es oriode sityvaRa upasuxa:

_ mamaCemo, inebos alahma, rom vinc me qristianad maqcia _ lela marienma, _ nugeSi gces mag Sens mwuxarebaSi! alahma icis, rom, rac vqen, imis uqmneloba ar SemeZlo da am qristanebsac es saqme marto Cemi nebiT rodi CaudeniaT. kidec rom mindodes Tavi davanebo amaT da Sens saxlSi davbrunde, _ amis aRsruleba SeuZlebelia Cemgan. Cemi suli miiswrafvis aRasrulos Tavisi didi

270

Page 271: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saqme; es saqme imdenadve wmindad mimaCnia, ramdenadc Sen codva ggonia igi.

zorada amas rom ambobda, mamamisi TandaTan migvefara TvalTagan da moxuci, ueWvelia, Tvis qalis sityvebis mosmenas veRar SeiZlebda. me vanuge-Sebdi qali, vcdilobdi damemSvidebina rogorme. amasobaSi meniCbeebic erTgulad Seudgnen TavianT saqmes, Tan zurgis qaric gveSveleboda da iseTi srialiT miv-diodiT, rom imedi mogveca gaTenebisas espaneTis kideebic dagvenaxa. magram radgan amqveyniuri bedniereba sruli arasodes aris, aramed Tan rame ubedurebac daerTvis xolme, amitom Cvenma borotma varskvlavma, an iqneb mavrisagan Tavis qalis wyevla-SeCeenebam (mamis SeCvenebisa unda gveSinodes), Cveni sixaruli CagviSxames. Rame ialqnebis SemweobiT niCbebakrefilni mivcuravdiT arxeinad, radgan Tanamgzavri qari meniCbeebs dasvenebis nebas aZlevda. ue-crad mTvaris sinaTleze erTi mrgvali xomaldi davinaxeT, gaCqarebiT Cvensken mo-mavali. is axlos movida CvenTan, rom SegveSinda, ar dagvjaxeboda, da iZulebuli Seviqenio _ ialqnebi CamogveSva; maSin, xomaldma gadaRrica saWe da gza agviqcia. xomaldis qoredidan dagviZaxes: vina xarT, saidan moxvalT da sad mix-valTo? da radgan Cven es frangulad dagviZaxes, amitom gandgomilma gviTxra:

Cumad iyaviT, araferi upasuxoT, eseni uTuod safrangeTis mekobreebi arian, yvelas daecemian xolme, aravis ar indoben.

Cven gavugoneT gandgomils, araferi ara vupasuxeT_ra. amasobaSi cota manZilzedac davSordiT, xolo xomaldic mTlad qars mieca. mSvidobiT gadarCenis imedi rom mogveca, am dros ori zarbaznis srola gviTavazes ukanidan. pirvelma srolam anZa Suaze gadagvimtvria da ialqnianad zRvaSi gadagvigdo, xolo meore zedzmoyolili TviTon barkass moxeda da ramdenime alagas Seangria. Sig myofebs ki aravis mikarebi.a wyalma barkasSi dena daiwyo, aman gvaiZula xmamaRla agvetexa Zaxili. xomaldidan maSinve sandali CamouSves da arkebuziT SeiaraRebuli Tormeti frangi mocurda CvenTan anTebuli maSxalebiT da TavianT sandalSi migviwvies, Tanac gviTxres, rom es maTi saqcieli uzrdelobisaTvis Wkuis swavleba iyoo. rodesac sandalSi gadavdiodiT, gandgomilma zoraidas saunjis skivri aiRo da Cumad yvelas SeumCnevlad zRvaSi Caagdo.

sandalidan frangebis xomaldze gadavsxediT. jer yvelaferi gamogvkiTxes, rac undodaT, da Semdeg ise gagvZarcves, rom zed aRara SegvarCines-ra, zoraidas yvelaferi moxsnes da fexsacmlis abzindebic ki aaWres. magram me Cvens danakargze imdenad ara vfiqrobdi, rogorc imisi meSinoda, rom mekobreebs uaresi ar eqnaT da zoraidasaTvis isic ar waerTmiaT, rac ufro Zvirfasi ganZi iyo misTvis. Cems bedad gamodga, rom is xalxi mxolod fulsa da nadavls etaneboda, da am mxriv iqamdis gaumaZRari iyo, rom utansacmlodac dagvyrida, Tuki imedi hqon-oda, rom raimes gamoiyenebda. zog mekobres ewada ialqanSi gavexvieT da zR-vaSi gadaveyareT, radgan britaneTis droSiT espaneTis navsadgurebSi apirebdnen vaWrobas, da Cveni iq cocxlad miyvanisa ki eSinodaT. gaugebdnen da dasjidnen, magram zoraidas gamZarcvelma xomaldis ufrosma Tqva, nadavliT ise kmayofili var, rom espaneTis navsadgurebSi savaWrod Sesvlas aRar vsaWiroebo da gamoacxada, im Ramesve hibraltaris srutes gaivlida da saCqarod isev la roSels mividoda. amitom mekobreebma TavianTi xomaldis sandali mogvces da Tan im-deni sazrdo gagvatans, ramdenic Cveni mokle mogzaurobisaTvis gveyofoda. meore dRes espaneTis napirebi davinaxeT da sul dagvaviwyda, rac ki ram ubedureba da gaWirveba Tu siglaxake gamogvevlo, _ Tidqos Cven ki ara sxvas gamoevlo is gaWirveba: ase tkbilia dkarguli Tavisuflebis dabruneba!

271

Page 272: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

SuadRe iqneboda, mekobreebma sandalSi rom gadmogvsxes da ori kasri wyali da cota orcxobila mogces; kapitanma kidev, raRac gulmtkivneulobiT aRZrulma ormoci iqros eskudo aCuqa zoraidas da neba ar misca mekobreebs es kaba gicxadaT, romelic axla mas acia. CavsxediT sandalSi da RmerTs madlobas gwiravdiT moniWebuli wyalobisaTvis; im wamSi Cven madlierebi viyaviT; meko-breebisagan miyenebuli boroteba sruliad dagvaviwyda. mekobreebma srutisaken gauxvies, xolo Cven kompasisaTvis yuri aRar gvigdia, xmeleTi rom moCanda, niCbebi iqiT movvusviT erTgulad da imedi gvqonda daRamebamdis napirsac mi-vatandiT. ca moqufruli iyo, mTvarec ar gamoCnda da amitom CvenTvis kargi ar iqneboda bnel RameSi mivdgomodiT napirs. magram bevrni winaaRmdegi azrisani iyvnen da ueWvelad napirze gasvlas iTxovdnen, Tundac rom udaburi kldovani adg-ilic yofiliyo napiri. maTi azriT marto napirze gasvliT SegveZlo tetuanis meko-breebs xelidan gavsxltomodiT, romelnic berberis napirebidan RamiT gamovidod-nen xolme, rom diliT espaneTis napirebze mosuliyvnen, iq eparpaSaT da iqidan RamiTve Sin dabrunebuliyvnen. avwon-davwoneT es winaaRmdegi azrebi da bolos gadavwyviteT nelnela mivaxloebuliyaviT napirs da, Tu zRvis simSvide xels Segvi-wyobda, _ im alagas gadmovsuliyaviT napirze, sadac ufro advili iqneboda. SuaRame unda yofiliyo, roca erT maRal mTis Zirs mivadeqiT. am mTas zRvis napir-Tan kalTa imdenad vake hqonda, rom Cveni gadmosvla SesaZlebeli iyo. sandali qviSaze movapirqvaveT da napirze gamovediT, samSoblo miwas muxlmodrekili veamboreT da sixarulis cremliT savse TvalebiT madloba SevwireT ufals, mgza-vrobobis dros rom Tavis safarvel qveS gvifaravda. mas ukan avikideT Cveni sagzali da mTas SevudeqiT; magram guli ki mainc ver dagverwmunebia, ros is adgili, sadac Cven gideqiT, swored saqristiano adgili iyo. Cveni fiqriT gariJraJi Zalian ig-vianebda, magram mainc zeviT-zeviT mivdiodiT mTaze. egeb maRlidan sofeli an mecxvaris qoxi dagvenaxa. bevri vicqireT aqeT-iqiT, Sor manZilze Canda midamo adgilebi, magram mainc verafgri ver davinaxeT. verc adamianis sacxovrebeli, verc biliki da verc ram sulieri arseba. mainc mtkiced vadeqiT gzas da imeds ara vkar-gavdiT, rom vinmesgan raimes SevityobdiT iqaurobisas. yvelaze Zalian zo-raidasaTvis vwuxdi, radgan sawyali qva-Rreebze fexiT modioda, marTalia, patara xans xelSi ayvanili momyavda, magram Cems daRlilobas is imdenad swuxda, rom amgvari SeRavaTiT verafers Svebasa grZnobda. isev fexiT wamosvla arCia, xeli-xels gamiyara da mxiarulad moTminebiT momdevda. meoTxedi mili rom gaviareT, zaris wkaruni mogvesma. am naxiris siaxlovis niSanma mswrafl aqeT-iqiT mog-vaxeda, da erT xis Ziras davinaxeT _ ymawvili biWi ijda da joxs Tlida. maSinve davuZaxeT, magram igi swrafad wamoxta da, rac Zali da Rone hqonda, mokur-cxla. Semdeg gavigeT, gandgomili da zoraida rom mavruli tanisamosiT iyvnen, im biWs moeCvena, viTom mTeli berberis mavrebi daedevnen. tye-tye mirboda da Tan saSineli xmiT Rrialebda:

_ ariqa, mavrebi Semogvesivnen! gviSveleT, gviSveleTo!es rom gavigoneT, jer ar vicodiT ra gveqna, magram, raki mogvagonda, rom

mwyemsi avis RrialiT im aremareSi aliaqoTs astexda da mosazRvre darajebs mogvisevda, gandgomils maSinve Tavis Turquli tansacmeli gavaxdevineT da erTi CvenTan myofi gaTavisuflebuli qristianis usaxelo axaluxi CagacviT, Semdeg RvTis nebas mivendeT, im biWis kvals mivyeviT im fiqriT, rom sadacaa mosazRvre dara-jebs SevxvdebodiT. marTlac ase moxda. jer ori saaTi ar iqneboda gasuli, rom jag-naridan velze gavediT. am dros ormocdaaTi daraji davinaxeT, WenebiT Cvensken momavali. rom dagviaxlovdnen da mavrebis magier sawyali qristianebi dagv-

272

Page 273: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

inaxes _ gaocebulni Sedgnen. bolos mainc erTma maTganma gekiTxa: Tqven xom ara xrT mizezi, menaxirem rom aliaqoTi astexao? diax, Cvena varT-meTqi, _ vupa-suxe. _ da manam vuambobdi, vin viyaviT da saidan mivdiodiT, erTma CvenTan myofma qristianma erT-erTi daraji icno da Sehyvira:

_ madloba ufals am keTil navsadgurSi rom movuyvanivarT! Tu ar vcdebi, axla veles-malagaSi vimyodebiT da Tu xangrZlivma tyveobam mexsiereba ar damisusta me Tqena gcnobT, mgonia, biZaCemi pedro de bustamente unda iyoT.

mxedarma rom es gaigona, mswrafl cxenidan Camoxta da Tavis diswuls sixaruliT gadaexvia.

_ gican, Cemo Zvirfaso diswulo! _ SesZaxa man, ase megona, amqveynad aRarc ki iyav. dedaSenma, Cemma dam da yvela Senma naTesavma davkargeT Seni naxvis imedi. magram RmerTs gadaurCenixar. maT gasaxareblad ra bed-niereba iqneba maTTvis dakarguli Svilisa da naTesavis naxva. vicodiT, rom alJirSi iyav, da, Seni amxanagebis tanisamoss rom vucqer, ase vfiqrob, rame saswauli momxdara uTuod, rom tyveobisaTvis Tavi dagiRwevia.

_ diax, marTalia, _ upasuxa ymawvilma kacma, _ yvela Cvens Tavgadasavals mere dawvrilebiT giambobT.

raki Seityves, rom tyveobidan dabrunebuli qristianebi viyaviT, mxedarni maSinve daqveiTdnen da cxenebi gviTavazes. veles-malagamdis misasvlelad; erT-naxevari miliRa iyo iqamdis. mere gviTxres, sandali sad dastovTo, da ramdenime cxenosani wavida imis qalaqSi wamosaRebad. danarCeni cxenebze Segvsves da zoraidas Cveni amxanagis biZis cxeni ergo. erT darwmunebul darajs Seety-obinebina qalaqSi Cveni misvla da mTeli qalaqi gamogeba Cvens sanaxavad, _ tyveobidan gaTavisuflebuli qristianebis naxva iqaurebs ise ar gaakvirvebda, rgorc agreTve arc datyvevebuli mavrebis naxva iyo maTTvis sakvirveli: veles-malagaSi amgvari ambebi iSviaTi rodi iyo, magram zoraidas simSvenierem ki, imJamad metismetad damSvenebulma, yvelani gaaoca. Zneli mogzaurobiT daqanculobam da im sixarulma, saqristiano qveyanaSi rom Tavisufal da uSiSar mdgomareobaSi imyofeboda, axla iseTi sakvirveli ferebi mofina mis saxes, rom me siyvarulisagan Tvalebi abmuli rom ara mqonoda, Tamamad vityodi, rom mTels qveyanaze im droSi imaze umSvenieresi qmnileba ar moipoveboda.

yvelani pirdapir eklesiaSi mivediT, da Sevida Tu ara taZarSi zoraida da lela marienis xati dainaxa, gaocebisagan uneblieT Sehkivla, Cven vuTxariT, rom RvTismSoblis xatia, xolo gandgomilmac, rogorc ki moaxerxa _ auxsna, Tu ras niS-navda xati da fiqrad is hqonda, rom misi guli imgvarive mowiwebiT aRivso RvTismSoblis xatisadmi, ra mowiwebiTac TviT lela mariens Sehferoda. zoraidam Tavisi gamWriaxi bunebrivi WkuiT yvelaferi swrafad gaigo, rac gandgomilma auxsna xatebis Sesaxeb. eklesiidan qalaqs wavediT da iq sxvadasxva saxlSi davbi-navdiT. me, zoraida da gandgomili veleselma qristianma, Cvenma Tanamgzavrma, Tavis naTesavebis saxlSi migviyvana, Zalian SeZlebul ojaxSi, da maTac Tavisi SvilebiviT migviRes.

velesSi eqvsi dRe davyaviT manam iq viyaviT, gandgomili renadas wavida inkviziciisagan nebarTvis asaRebad, rom kaTolikuri eklesiis wiaRSi kvlav dabruneb-uliyo; sxva qristianebic TavTavisTvis wavid-wamovidnen. marto me da zoraida davrCiT da fulic imis meti ara gvqonda, rac frangma kapitanma Tavis sadRegrZelod misca zoraidas. im fuliT es viri viyide da Cems qveyanaSi amiT mimyavs zoraida, ara rogorc mis meuRles, aramed viTarca mis saWurvelmtvirTvels da gzis maCvenebels. iq Sevityob, cocxalia Tu ara mamaCemi,

273

Page 274: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Cemze bednierad mowyobila romelime Cemi Zma Tu ara, Tumca marTali mo-gaxsenoT, raki zenam zoraidas patroni gamxada, amiT iseTi saunje momaniWa, rom Cems beds aravis ar gavucvlidi. rasac es gaWirvebas iTmens, rasac es naklo-vanebasa da siRaribes itans da masTanave mxurvale survili aqvs gaqristianebisa, ise sakvirveli da saocaria, rom miT srulebiT moxibluli var da didis aRtacebiT da siamovnebiT vuZRvni amas Cems danarCen sicocxles magram, vai, rom is bed-niereba, es rom me mekuTvnis da mec amas vekuTvni, uecrad gamiSxamdeba xolme, ridesac vifiqreb: neta viSovni-meTqi Cems samSobloSi rame myudro TavS-esafars amisaTvis da CemTvisac. vin ics, drom da sikvdilma moSales ma-maCemisa da Cemi Zmebis yofa-cxovreba, da CemTvis Zvirfasi adamianebis naxvis nacvlad, meSinia, vaiTu samSoblo qveyanaSi iseTic veravin Semxedes, rom gamocnaurebis Rirsi gamxados.

ai, batonebo, es gaxlavT Cemi ambavi. gasiamovnaT Tu ara, ar vici, amisi msjavri TqvenTvis momindvia, mindoda, ufro mokled meambna, magram ver movaxerxe, mainc ki Tavi rom ar Semewyina TqvenTvis, zogierTi SemTxveva sul gamovtove da zogic kidev mokled mogaxseneT.

Tav i X L I I

sadac moTxrobilia, Tu ra moxda kidev im fundukSi,da zogic sxva ram Rirssacnobi ambavi

es rom Tqva, tyvednamyofi dadumda, xolo fernandom aRtacebiT wamoiZaxa:

_ mowyaleo xelmwifev, batono kapitano, eg Tqveni ucnauri Tavgadasavali ise rigad gviambeT, rom Txrobis kilom TviT ambavze aranakleb Segvaqcia. mag ambavSi yvelaferi araCveulebrivia, Rirsacnobia da imgvari SemTxvevebiT aris aR-savse, rom msmenels kidec akvirvebs, kidec izidavs. xelmeored rom daiwyoT eg ambavi da xvalamdisac ilaparakoT, mainc didi siamovnebiT movismendi magis ganmeorebas.

am sityvebis Semdeg don fernandom, kardeniom da sxvebma tyvednamyof kapitans wrfelis guliT gamoucxades samsaxuris gawevis survili da mainc mxur-vale madloba gadauxada. don fernandom, sxvaTa Soris, Tavisi Zma markizi Ses-Tavaza zoraidas naTliad da TavisTan epatiJeboda mas, Tanac aRuTqvamda, rom mgzavrobaSi mis siamovnebas ecdeboda. kapitanma Tavazianad madloba gadauxada don fernandos, magram mas gulkeTil mipatiJebaze ki uari uTxra.

amasobaSi daRamda kidec da karga xani iyo gasuli, rodesac funduks kareb-Tan erTi etli dadga, ramdenime cxenosanis TanxlebiT mosuli, da mefundukis cols hkiTxes: amaRam aq dabinaveba xom SeiZlebao. diasaxlisma rom upasuxa, mTels fundukSi erTi Tavisufali kuTxe arsad gamaCniao, erTma cxenosanma Sehyvira da Tan cxenidan Camoxta:

_ rogor Tu ar gagaCnia! batoni auditorisaTvis adgili axlav unda gaaCino!auditoris gagonebaze diasaxliss, cotas gawyda, cieba ar daemarTa, da saC-

qarod upasuxa:_ ubedureba is aris, rom logini ara maqvs Tu baton auditors logini aqvs, mo-

brZandes, keTili iyos misi mobrZaneba. me da Cemi qmari Cvens oTxs davuT-

274

Page 275: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mobT. ' _ kargi da patiosani, _ upasuxa cxenosanma. am dros etlidan erTi kaci gadmovida, misi tansacmeli adasturebda, vinc iyo

igi. grZeli samoseli yurTmajiani saxeloebT amtkicebda msaxuris sityvas, _ marTla auditori iyo. mas Tan gamogva sagzaod mSvenivrad morTuli ymawvili qali, ase, Teqvsmeti wlisa, metad lamazi, erTi sityviT iseTi mSvenieri, rogorsac agre adgilad ver Sexvdeba kaci; amas TviTon fundukSi myofi mgzavrebic ityodnen, rom Tvali-win zoraida, lusinda da doroTea ara hyolodaT.

don kixoti migeeba auditors da am sityvebiT miiRo igi: _ mowyaleo xelmwifev! am cixe darbazSi diax uSiSrad SegiZliT gaataroT

Rame, Tumca pataraa da mdidruli mowyobilobT vera saluqobs, mainc qveyanaze iseTi gansacdeli ar aris, arc imgvari mouwyobloba, rom maxvilis Zalas win aRudges da codnis SesaZleblobas gaumagrdes; miT umetes, rodesac im maxvilsa da codnas win uZRvis da Tan axlavs mSveniereba, mis msgavsad, viTarca TqveniT ganpirovnebuls mecnierebas Tan axlas es mSvenieri qalwuli, romlis winaSec ara-marto farTod unda iRebodnen bWeni cixe-darbazisani, aramed yvelidan gza gaxs-niT unda ipobodnen kldeni da Tavs idrekdnen mTani. maS SemobrZandiT, mowya-leo xelmwifev, am samoTxeSi, mun hpovebT mnaTobT, mag Tqveni mzis mxleblad RirsTa, mun hpovebT saWurvels ubrwyinvalesad darajad mdgarsa da mSveniere-bas misi sruli elvarebiTa.

es Sesxma rom moismina, auditors TiTqos reti daesxao, don kixotis SesaxedaobiTa da sityvebiT gaocebulma Tavidan fexebamde sinjva dauwyo, ar icoda ra epasuxa, da am gaWirvebaSi rom iyo, axla zoraida, lusinda da doroTea dainaxa, da aman kidev ufro gaaoca, mefundukis coliagan axali stumrebis mosvla da mgzavri qalis gasaocari silamaze gaegoT da es sami mSvenieri mis sanaxavad gamovida. don fernandom, kardeniom da mRvdelma SerCeulis zrdilobiT zogi ram SesTavazes. auditori rasac xedavda da ismenda, yvelafriT gaocebuli darCa da fun-dukSi Sevida. xolo Cveni nacnobi mSvenieri qalebi kidev imas cdilobdnen, rac ki SeiZleboda misi qalisTvis esiamovnebinaT. auditorma male gaigo, rom fundukSi sul rigian xalxs moeyara Tavi, mxolod don kixotis mokazmuloba da saerTod mTeli sanaxaoba aocebda. Tavazianobas rom morCnen da Zvelma da axalma stum-rebma erTmaneTi, ase vTqvaT, gaicnes, axla zrunva imaze daiwyes, Tu rogor ufro xerxianad dabinavebuliyvnen fundukSi. gadawyvites, rom qalebs im oTaxSi gae-TiaT Rame, romelic ukve ramdenjerme mogixsenieT, xolo kacebi gareT dabinave-buliyvnen, viTom qalebis sadarajod. auditori siamovnebiT daTanxmda, rom axal-gazrda qals (romelic misi asuli iyo) danarCen qalebTan erTad daeZina. ise kar-gadac moewyvnen, mefundukes sawolsa da auditoris motanil loginze, rom ukeT-ess arc ki moelodebodnen.

pirvel Sexedvazeve tyvednamyofs gulma Seuyo, rom auditori misi Zma unda yofiliyo, oTaxidan gamovida da auditoris erT-erT msaxurs hkiTxa misi batonis saxeli, gvari da sadauroba. msaxurma miugo, Cemi batoni licenciati xuan peres de viedmaa da, rogorc Cans, misi gvareuloba leonis mTebSi mdebare erTi patara qalaqidan unda iyoso. am sityvebma da auditorsa saxem mTlad daarwmuna tyvednamyofi, rom is misi umcrosi Zma iyo, odesme rom mecnierebis Seswavlis gzas daadga. sixaruliT aRtacebulma don fernando, kardenio da mRvdeli gaixmo da auditoris vinaoba gaumJRavna. msaxurma uambo agreTve, rom Cemi batoni amerikaSi midis, meqsikis provinciaSi auditorad daniSneso, Tan rom qali hyavs, misi Sviliao, coli ki am qalis dabadebaze moukvdao, colma didi mziTevi moutana da axla Zalian mdidariao, da es erTi qalia amis simdidris memkvidreo. axla ra vq-

275

Page 276: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

nao? hkiTxavda tyvednamyofi mRvdels, kardenios da don fernandos; pirdapir gamovecnauro, Tu jer davrwmunde, gaexardeba Cemi naxva, an uars xom ara myofs, sawylad rom mnaxeso.

_ neba miboZe, eg saqme me movagvaro, _ uTxra mRvdelma. _ axlave vici, batono kapitano, rom Tqveni Zma ise SegxvdebaT, rogorc RviZl naTesavs Seef-ereba. misi keTilSobili saxe da qceva aSkarad aCvenebs, rom igi arc gulzvavia, arc ampartavania da isic esmis, Tu bedis kveTebas ra SeuZlia.

_ mainc pirdapir gamocnaureba ar minda, _ Tqva kapitanma._ damerwmuneT, _ uTxra mRvdelma, _ mag saqmes ise movawyob, yvelas

mogewonoT.am dros vaxSamic moitanes da kacebi, garda tyvednamyofisa, sufras

miusxdnen, qalebi kidev savaxSmod TavianT oTaxSi Sevidnen vaxSamze. mRvdelma dro moixelTa da uTxra auditors:

_ me rom stambolSi tyved wamiyvanes, iq ramdenime wels davyavi. iq erTi amxanagi myavda, Tqveni gvarisa; diax mamaci mxedari iyo, da espaneTis jarSi saukeTeso kapitnad iTvleboda, magram sabralo ramdenadic vaJkaci iyo, imde-nadve bedi ara swyalobda.

_ saxelad ra erqva im kapitans? _ hkiTxa auditorma. _ rui peres de viedma, _ upasuxa mRvdelma; leonis romeliRac qalaqidan iyo.

bevri ram uambia CemTvis Tavis mamasa da Zmebze, da, didi rwmuneba rom ara qonoda misi, yvela misi naambobi iseTive zRaprebad meCveneboda, rogorebsac zamTarSi kerasTan bebrebi ityvian xolme. ambobda, viTomc mas mamas mTeli ma-muli Tavis sami vaJisTvis gaeyos Tanasworad da maTTvis katonze ukeTesi darigeba mieces. me ki mxolod es vici, rom im kapitans misgan arCeul asparezze Zalian wyalobda bedi, da Tavis vaJkacobiTa da saiSviaTo niWierebiT sxvis Seuwevnelad, Cqara infanteriis kapitnis xarisxi miiRo da momavalSic kidev polkovnikobas moeloda, magram bedma male umuxTla, rodesac yvela keTilis molodini hqonda, swored maSin daxvda win ubedureba. lepantos brZolis bednier da didebul dRes, rodesac mravalma qristianma moipova Tavisufleba, marto is Cavarda tyveobaSi. me goleTaSi damatyveves da Semdeg, sxvadasxva SemTxvevis gamo stambolSi erTad Segvxvda uRlis gaweva; masukan is alJirSi gadaiyvanes iq, rogorc SemdegSi gavige, erTi friad sakvirveli SemTxveva daemarTa Turme...

ase ganagrZo mRvdelma saubari da auditors tyved namyofisa da zoraidas ambavi uambo, auditoric iseTi yuradRebiT usmenda, rom ise bejiTad Tavis sic-ocxleSi jer ara usmenia ra, da TiTqos mxolod axla iyo igi namdvili auditori. imaze ki ara uambo-ra mRvdelma, Tu amis Semdeg ra mouxda kapitans, rodesac tyveo-bidan dabrunebisas gems frangi mekobreebi daecnen. swored iq Sewyvita am-bavi, sadac kapitani da mSvenieri zoraida mekobreebisagan samwuxaro da uimedo mdgomareobaSi Cacvivdnen. mere ra mouxdaT, miaRwies espaneTis kides, Tu frangebma Tan waiyvanes _ amaze mRvdelma Tqva, ara vici-rao.

tyved namyofi Soriaxlo idga da yuradRebiT ismenda mRvdlis laparaks, Tan Tavis Zmis yovel mcireds moZraobasac ki Tvalyurs adevnebda mRvdelma rom ambavi gaaTava, tyvednamyofis Zmam Rrma amooxvriT TvalebSi cremlmoreulma uTxra:

_ netav icodeT, mowyaleo xelmwifev, Tu vis uambeT eg ambavi, Tu viTar SearyieT Cemi gulis saTuTi simebi? Tumca magari gulsa var da Zalasac vatandi Cems Tavs, magram veRara gavawye-ra da es cremlebi veRar Sevimagdre. Tqveni amxanagi, is Cinebuli kapitani, Cemi ufrosi Zma gaxlavT. me da Cems mesame

276

Page 277: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Zmaze metad uaRresi grZnobebiT Segulianebulma da uZlieresi suliT miniWe-bulma, man mxedris didebuli asparezi airCia, erTi im asparezTagani, mamaCemma rom saarCevnod dagvido win, rogorc ukve TiTon masve uambia TqvenTvis (da Tqven ki bebrebis zRaprad gCvenebiaT) me mwignobrobis saqmeebs davude Tavi, da am gzaze RmerTma da Cemma niWma im Tanamdebobamdas mimaRwevina, ra Tanamdebobazec axla mxedavT. Cemi mesame Zma peruSia wasuli. man iq didi simdidre SeiZina da rac aqamdis CvenTvis gamougzavnia. iqidan, miT ara Tu miRebuli Tavisi wili samkvidro daubruna mamaCems, aramed SeZlebac misca, rom uwindeburad mdidrulad icxovros, mec agreTve misi SemweobiT SeviZel Cems xelobaSi ganviTareba da Cemi samsaxuris saqmec ufro advilad movawyve. ma-maCemic jerac cocxalia, magram sicocxle _ sicocxle aRar aris misTvis, amqvey-nad aRara axarebs-ra, da marto erTi surviliRa SerCenia _ Seityos, Tu mis ufros Svils ra mouvida, saqmedac is gauxda, daucxromeli locviT SeTxovos RmerTs, rom misi ufrosi Zis unaxavad Tvalebi ar dauxuWos. erTi ram makvirvebs, ratom Cemma Zmam erTxel mainc ar moifiqra da Tavis ubedureba naTesavebs ar Seg-vatyobina; mamaCems an Cvengans vinme rom misi Tavgadasavali gvcodnoda, maSin mas ganTavisuflebisTvis rame saswaulis lodini rodiRa moundeboda. ai axlac, RmerTma uwyis, gaaTavisufles frangebma, Tu vin icis, kidec mohkles Ta-vianTi danaSaulobis dasafaravad. ar megona, Tu sixaruliT dawyebuli gzis gagr-Zoba, ase mwuxarebiT momixdeboda. erT wamsac aRar momasvenebs imis ucod-inroba, Tu ra mouxda Cems Zmas. vah, Cemo kargo Zmao! netav vin iqneba iseTi madliani, rom miTxras Sen xla sada xar? maSinve wamovidodi Sens gasaTavisufle-blad, Tundac es wadili Cems Tavisuflebad damjdomoda; vin iqneba iseTi madliani Cvens moxuc mamas uambos, rom Sen jer cocxali xar, Tundac berberis sapyrobo-lis bnel sardafebSiac STagdebuli. netav vicodeT, sada xar, rom mTeli Cveni sim-didre Seni mZime tyveobidan gamosaxsnelad mogvexmara. Senc sulgrZelo, mSveniero zoraidav, netav SemeZlos magieri gadagixado, yvela im sikeTisTvis, rac Cemi ZmisTvis giqnia! netav SemeZlos Seni sulis ganaxlebas mowmed dav-eswro, netav Seni qorwinebis naxvas veRirso, rom Cven yvelam bednierad davsaxoT Cveni Tavi!

ase upasuxa auditorma, rodesac Tavis Zmis ambavi moismina; masma Rrma mwuxarebam yvela msmenels guli dawyvita. mRvdelma rom naxa, misma mciredma sicruem kargad imoqmeda da kapitnis survilic Sesrulebuli iyo, ar in-doma auditori Sewuxebuli daetovebia, adga sufridan, wavida da zorada gamoiy-vana, lusinda, doroTea da auditoris qalic Tan gamohyvnen maT. mere kapitanTan mivida, xeli mohkida da zorada da asee xeldaWerili auditorTan miiyvana:

_ batono auditoro, cremlebi SeiSreT, _ uTxra mRvdelma, _ da rac inatreT, yovelive amwamsve aRsruldes. Tqvens winaSe Tqveni Zma da Tqveni mSvenieri sarZlo dganan, es aris kapitani viedma _ da tyvednamyofze miuTiTa, _ xolo es, _ zoraidaze aCvena, _ mSvenieri mavri qalia, amis gamomxsneli frangma meko-breebma sul carielebi datoves eseni, axla isRa dagrCeniaT, Tqvens Zmas Tqveni patiosani gulis Sesaferi sulgrZeloba aRmouCinoT.

kapitani gadaexvia auditors, magram man ukan daswia, rom kargad gaesinja. sinjva didxans ar mondomebia, ufrosi Zma male icno, magrad miikra gulze da tirili morTo. am uecarma Sexvedram yvela damswreT guli auCqrola da maTTan erTad atirdnen. ras grZnobda im wamSi es ori Zma, ra uTxres erTmaneTs? amis gadmocema ki ara, warmodgenac Znelia. isini erTmaneTs xan mokled uam-bobdnen TavianT Tavgadasavals, xan gulgasagmiri Zmuri alersiT mimarTavdnen

277

Page 278: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

erTmaneTs; auditori exveoda zoraidas, aTas sikeTes pirdeboda da Tavis qalsac mal-mal ubrZanebda mis kocnas, lamazi qristiani qali da mSvenieri mavri qali siy-varulsa da madlierebas ise gulgasagmirad ucxadebdnen erTmaneTs, rom yvelas Zalauneburad Tvalze cremlebi mosdioda. mTels am ambavs don kixoti dumiliT, magram didis yuradRebiT ucqeroda da yvela am araCveulebriv SemTxvevas Tavs raindul zmanebebs miawerda. amasobaSi meore mxarem gadawyvita, rom zo-raida da yofili tyve, Tavis ZmiTurT, seviliaSi dabrundebodnen, TavianT moxuc ma-mas acnobebdnen yvelafers da zoraidas qorwilsa da naTlobaze miiwvevdnen mas. radgan auditors arc gzis Secvla SeeZlo da arc gzaSi gaCereba, man Seityo, rom erTi Tvis Semdeg seviliidan axal espaneTSi eskadra unda wasuliyo da uxerxuli iqneboda es SemTxveva xelidan gaeSva.

yvelani gaxarebulebi iyvnen yofili tyvisa da Zisi Zmis bednieri SexvedriT, magram radgan SuaRame gadasuli iyo, yvelani dasaZineblad wavid-wamovidnen, rom gaTenebamdis cota mainc SeesvenaT. don kixotma ki cixe-darbazis darajoba ikisra, rom vinme devs anu vinme umaqniss, mun myof qalTa mSvenierebiT moziduls, boroti ganzraxva ram ar Caedina da cixe-darbazSi maTi mosveneba ar Seeryia. vinc ki rainds icnobda, yvela madlobas eubneboda am samsaxurisaTvis da barem auditorsac uames misi axirebuli gadareva da, raRa Tqma unda, Zalian gaakvirves igi. marto sanCo iyo av gunebaze, radgan uZilobam Seawuxa, magierad yvelaze ukeTesad is moewyo Tavis kurtanze (da imas ki vera grZnobda, Tu am gancxromas ra Zvirad gadaaxdevinebdnen, rac Tavis droze iqneba moTxro-bili) dasasrul, qalebi Tavis oTaxSi Sevidnen, kacebi aqa-iq wawvnen, rogorc ki moaxerxes, don kixotic, Tanaxmad aRTqmisa, gareT gavida da ocnebiTi cixe-dar-bazis darajad dadga.

is-is iyo riJraJi daiwyo, rom Cveni qalebi mSvenierma simReris xmam gamoaRviZa; es xma fundukis axlodan moismoda. am simReras sixarbiT ugdebd-nen yurs, meteadre doroTea,ñromelsac sxvebze adre gaRviZeboda; auditoris qals klara viedmas ki jer isev eZina mis gverdiT. aravin icoda, vina mReroda ase mSvenivrad. am momxiblav xmas Tan sakravi ara misdevda-ra, da TiTqos xan garedan moismoda igi da xan Tavlidan; gaocebuli qalebi rom am simReras gafaci-cebis ismendnen krdenio mivida maT karebTan da dauZaxa:

_ Tu ara gZinavT, yuri daugdeT axalgazrda mejores, rogor mReris, swored xi-blavs adamians.

_ yurs vugdeb, senior, _ upasuxa doroTeam, ufro da ufro meti yuradRebiT daakvirda, da Semdgi simRera moismina:

Tav i X L I I I

sadac moTxrobilia mejore biWis saamo ambavi da fundukSi momxdari sxva araCveulebrivi faTerakebi

siyvarulis mRelvar zRvaze,siyvarulis mezRvauri,uimedod vexetebi,arsad moCans navsadguri.

gaswvriv erTi varskvlavia,gzas minaTebs zRvaSi mcuravs, _

278

Page 279: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

im varskvlavTa uturfesirom dascqeris palinuras.

magram is ki aRar vici,sad gamiyvans mRelvar zRvidan...dardians Tu udardelsasul imisi cqera minda.

mas ki qceva sakvirveli,aRmaSfoTi mokrZaleba, _rom me veRar davinaxo,RrubeliviT efareba.

o, varskvlavo sxivosano,suls minaTeb sikaSkaSiT.ra wams saxes moiRrublav,me movkvdebi imav wamSi.

mimRerali rom ukanasknel taeps amTavrebda, doroTeam ifiqra, urigo ar

iqneboda am simReris, mosasmenad klara gauRviZebina, odnav xeli wahkra da Tan daatana:

_ ukacravad, Seni gulisa, rom gagaRviZe. mindoda am mSvenieri simReris mosmeniT mesiamovnebina SenTvis, vin icis Sen dReSiac versad Segxedes aseTi xmis mosmena.

klara jer ki dev ver gamorkveuliyo da doroTeas naTqvami ver gaego, amitom Tvalebis fSvnetiT Txova gaemeorebina, ras eubneboda. doroTeam gaume-ora da maSin klaram saocar momRerals guldasmiT daugdo yuri, magram ori-sami leqs moismina Tu ara, mswrafl ciebianiviT aTrTolda, doroTeas kiserze moexvia da uTxra:

_ Cemo sicocxlev neta ar gageRviZebine, neta Cems beds ise eqmna, rom Tvalica da yuric daxSobili mqonoda da am ubeduri momRerals xma ar gamegona.

_ ra dagemarTa, gogona? _ hkiTxa gakvirvebulma doroTeam, _ raze Sewuxdi, xom erTi ubralo mejorea is momRerali?

_ mejore ki ar ar is, _ upasuxa klaram, _ mravali mamulisa da sulis mflo-belia, masTan Cemi sulisac, da saukunodac iqneba imis mflobeli, Tu TviTonve ara hyofs amaze uars.

aseTi norCi qalisagan siyvarulis gamomJRavnebam gaaoca doroTea, radgan wlovanebasTan SedarebiT ufro metad ganviTarebuli hpova igi.

_ ar mesmis, ra sulebsa an ra mamulebze meubnebiT, an eg momRerali vin aris, rom magisma xmam agre agaRelvaT? magram macadeT, jer nuras ityviT, am mSvenieri simReris mosmenas nu damiSliT da siamovnebas nu momaklebT. Tu ara vcdebi, axla sxva simReras gavigonebT.

_ Tqveni nebaa, _ uTxra klaram da rom axali simRera ar gaegona, orTve xelebiT yurebi daico. doroTeas Zlier gaukvirda es, smenad gadaiqca da Semdegi simRera gaigona:

hoi, Sen Cemo, imedo tkbilo,Tumc mravalia win dabrkoleba,

279

Page 280: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Sen kvelav Cveuli simtkiciT cdilob, _mas mivaRwioT, rac gvenatreba.da nurasodes nu SevukrTebiTsikvdils, romelsac TiTqmis yovel nabijze vxvdebiT.

ara, zarmacebs ar uweriaTdidi zeimi da gamarjveba.mwams, mxolod igi bednieria,romelic awrTo ubedurebam,da ara igi, vinac mxdalia,an usaqmurad mTqnarebaSi dReni dalia.

samarTlianT amuri mudammaRal fass adebs sitkbo-siames,yvelaze Zvirfass, raRa Tqma unda,advilad arvis gauziarebs.sworad iqceva, da rogorc uTqvams: _mcdaria, rasac moipoveb iolad, muqTad.

SeupovrobiT sZlevs siyvarulida miuRwevels xdis misaRwevad.ho da mgznebare es Cemi gulictrfobisTvis tanjvas ar gveqceva; _radgan is aris im rwmeniT savse,rom TviT Soreul varskvlavebTan me aval caze.

momRerali aqviTinda da klara isev oxvras mohyva. doroTeas metismetad undoda mizezi gaego, Tu ras niSnavda es mSvenieri simRera da rad Seiqmna igi am mware oxvris mizezad; amitom hkiTxa, weRan ra gindoda geTqvao, klaras eSinoda lusindas ar gaegona, axlo miekra doroTeas da TiTqmis CurCuliT uTxra:

_ is momRerali, Cemo sicocxlev, erTi aragoneli aznauriSvilia. madridSi cx-ovrobda Cvens pirdapir da Tumca mamaCemi zamTar-zafxuls fanjrebs bejiTad bu-ravda xolme fardebiTa da safaravebiT, magram ar vici, sad da rogor, albaT eklesi-aSi an sadme sxvagan, mnaxa am ymawvilma kacma da Sevuyvardi. mas aqeT Tavis fanjrebidan cremlebiTa da sxva niSnebiT maCvenebda, rom vuyvardi, da am-nairad Tavic Semayvara. Tumca is ki aRar vicodi, Cemgan ra undoda. ufro xSirad icoda xolme, fanjaraSi dadgeboda da orive xels erTmaneTze gadaaWdobda; TiTqos amiT maniSnebda, rom Cemi colad SerTva undoda. mec mixaroda da vn-trobdi, netav colad SemirTosmeTqi, magram ar vicodi visTvis meTqva es, radgan marto var,ñdeda ara myavs. rac unda eniSnebina ar vuarobdi, me ki misTvis sul ara miniSnebia ra. es iyo mxolod, roca mamaCemi da mamamisi Sin ar iqnebod-nen, cotaodnad fardas avwevdi,ñrom CemTvis ecqira; maSin is sixarulisagan TiTqmis gadaireoda xolme, amasobaSi mamaCems sxvagan gadsvlis brZaneba mouvida; Seityo Tu ara, rom Tan unda waveyvane, _ es Cemgan arñSeutyvia, mis-vas erTi sityvis Tqmac versad SemeZlo, _ naRvelisagan avad gaxda, mgoni naRvelisagan unda gamxdariyo, da iqidan ise wamovedi, Soridan danaxviTac ver-sad davinaxe da ver gamoveTxove. Cveni wamosvlis mesame dRes, erT sofelSi rom mivediT _ aqedan dRis savalze iqneba _ fundukis karebze mejogis

280

Page 281: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

tanisamosSi davinaxe; ise sagangebod gamocvliliyo, rom Tu misi suraTi gulSi ma-grad ara mqonoda CabeWdili, sruliad ver vicnobdi. vican Tu ara, dambadebelo, rom icodeT rarigad gamikvirda, Tanac rarigad gamixarda. cqera damiwyo da ise ostaturad micqeroda, rom Canda cdilobda _ mamas gumani ar aeRo; mamaCemis gverdze rom sadme gaivlis xolme, sul cdilobs mis Tvalebs TvaliT ar Sexvdes. me vici, rom Cemi siyvaruliT modis qveiTad da Zalianac iRleba, amitomac, dardisagan, saiTac is fexs dadgams, Cemi Tvalebic iqiTken moiqcevian xolme, ar vici, RmerT-mani, risTvis modis, an mamas Tavi rogor daaneba. mere, rom icodeT, rarigad uy-vars imas. mamis erTaa da, amas gardac _ iseTi ymawvilia, rom ar SeiZleba kacma igi ar Seiyvaros. TviTon rom naxavT, amaSi Tqvenc dameTanxmebiT. mere ici ra? rasac mReris sul Tavis SeTxzuli leqsebia, Cinebuli poetia da studentic aris. neta icodeT, ra damemrTeba xolme, roca magas davinaxav sadme, an magis xmas gvigoneb, mTlad amakankalebs xolme, radgan meSinia mamaCemma ar icnos da Cveni siyvaruli ar gaigos. jer magisTvis erTi sityvac ar miTqvams, magram ise miyvars, rom umagisod sicocxle ar SemiZlia. ai, genacvale, vin ars eg momRerali, agre Zalian rom mogewonaT, magis mSvenieri xmidan gamoicnobT, rom eg mejore ki ar aris, aramed, rogorc weRan giTxariT, mravali ymisa da mamulis mflo-belia.

_ kmara, kmara, dona klara, _ uTxra doroTeam, da Tan dakocna. _ RmerTs evedreT, rom Cqara gaTendes, imedi maqvs RvTis SewevniT xval Tqveni siyvaruli ise bednierad davaboloo, rogorc Cinebulad dawyebula.

_ vai, rom vera! _ upasuxa klaram; _ bednierad rogor daaboloebT, rodesac magis mama iseTi warCinebuli da mdidari kacia, rom me Tavis SvilisaTvis colad ki ara, moaxledac ar mikadrebs. saidumlod jvaris daweras ki me TviTon arasodes ar vindomeb. netav xeli aeRo Cemgan da TavisTvis Sin dabrunebuliyo. amis mets magisagan aras viTxovdi. egeb magis daSorebiT, raki Cemgan Sors iqneboda, naklebad menaRvla magaze, Tumca isic ki vici, rom daSoreba veras miSvelis. ar vici, RmerTmani, ra eSmakma gamxvia am saqmeSi, saidan gamiCnda magis siy-varuli, rodesac jer mec ase norCi var da isic Zalian ymawvilia; mgoni, erTi xnisani varT, me ki jer Teqvsmeti wlisac ara var. mama ityeis xolme: Teqvsmeti wlisa wminda mixeilis dRes Sesruldebao.

doroTeam dona klaras am bavSvur titinze sicili veRar Seimagra da mere uTxra:

_ dilamdis cota kidev daviZinoT, dRe rom gaTendeba, RmerTi keTils rasmes Cagvagonebs, imedi maqvs, Tqveni guli daimSvidoT, Tu ara da, ise vifiqreb, arc xelebi mqonia da arc ena-meTqi.

am xityvebis Semdeg ymawvil qals Cqara CaeZina da fundukSi kvlae Rrma siCume Camovarda. marto maritorness da mefundukis qals eRviZaT. amaT icod-nen, ra ucnauri zne-xasiaTi hqonda baton don kixots. icodnen, rom Tavidan fexe-bamde SeWurvili, cxenzemjdari cixedarbazs guSagobda, da amitom undodaT raime oini moewyoT misTvis, anu misi abdaubdiT cotaodenad Tavi SeeqciaT.

unda mogaxsenoT, fundukis sxvens, sadac Tivas inaxavdnen, quCis mxares erTgan patara farRalala adgili hqonda, saidanac Tivas Sehyridnen da Camoyrid-nen xolme. swored im adgilas dabanakdnen Cveni naxevar-qalbatonebi da iqidan ucqerodnen, Tu ras Svreboda don kixoti. xedavdnen, rom raindi cxenze ijda, Subze dayrdnobiliyo da drogamoSvebiT ise mZimed amoixvneSebda xolme, TiTqos am amoxvneSasTan sulis Tan amoyoleba undoda, da maT esmodaT rogori nazi, tkbili da alersiani xmiT laparakobda raindi:

281

Page 282: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ hoi, Cemo qalbatono, dulsinea tobrselo! _ naRvliani xmiT SesZaxebda xolme, _ mSvenierebiT uaRreso, WkuiT srulo, siturfis salarov, yvela RirsebaTa konav, yoveRgvar qveyniur mSvenierebaTa da saTnoebaTa usrulo ganxorcielebav! neta am wamSi rasa iqm? netav igoneb Sengan tyveqmnils rainds, yvela saSiSroe-baze Tavis nebiT pirispir mimavals marto imitom, rom Sen samsaxuri gagiwios? marqvi raime misi ambavi, hoi, sampirovano deda RmerTo, misi siturfis moSurneo, sad ixilav xolme mas? am wamSi igi Tavisi diadi cixe-darbazis romelime SuSa-bandSi daseirnobs, Tu moajirze dayrdnobili dgas da imaze fiqrobs, Cemi nawyeni gulis SfoTi rogor daacxros, ise ki, rom Tavis didebas da ubiwoebas ara avnos-ra. ra netarebiT daajildoebs CemTa SromaTa, riT miscems Svebas Cems daRlilobas, CemTa RvawlTa ras uwyalobebs da ra cxovrebas mianiWebs Cemsa sikvdilsa? hoi, Sen, mzeo, SenTa raSTa Sekazmvas rom eswrafebi, raa _ adrianad Sexvde Cem qalbatons, Cemi salami miutane mas, magram misi ambori ki ar ikadniero, Torem imaze uaress eWvs aRZrav CemSi, ra eWvic im fexmardma da umadlo qal-wulma aRZra, visma siyvarulma da eWianobam egodeni ofli gadina da egodeni garbenina Tesaliis velze, Tu peneosis napirebze, kargad ar maxsovs. es gulis-momwyvleli mimarTva don kixots mefundukis qalma gaawyvetina: man wynarad dauZaxa mas da uTxra:

_ Cemo keTilo batono, wyaloba moiReT da cxeni aqeT moayeneT.don kixotma moixeda da badri mTvaris Suqze yaraulTan patara Ria adgili

dainaxa (es mas fanjarad eCvena da ubralo fanjarad ki ara, oqros serseroianad, swored iseT fanjarad, rogoric imgvar did mSvenier cixe-darbazs Seefereboda, ranair caxe-darbazadac don kixots funduki miaCda). raRa CiCini unda, SeSlilma raindma imavwams warmoidgina, rom cixe-darbazis mflobelis mzeTunaxav qals, stumrad mosuli raindis siyvaruliT gatacebuls, amaswinandeliviT misi moxibvla da cduneba ganuzraxavs. uzrdelad da umadlod rom ar eCvenebia Tavi, raindma rosi-nanti moatriala, saTivis xvrelTan miCaqCaqda da, qalebi rom dainaxa, uTxra:

_ guliTa vwuxvar, mSveniero qalbatono, rom Tqveni siyvaruliT aRsavse Tvalni misken mimarTeT, visac ar ZaluZs ise gigoT pasuxi, rogorc Tqvens mSve-nierebas da gulkeTilobas ekadreba. me, sabralo mogzaur rainds, imisaTvis nu gamkicxavT, rom siyvaruli nebas ar maZlevs Cemi iaraRi im qals garda sxvas vamsaxuro, vinc Cems ueWvel mflobelad Seiqmna im wams aqeT, ra wamsac mis mSvenierebas Tvali moekari. momiteveT, mSveniero banovano, da Tqvens oTaxSi SebrZandiT. nu inebebT Cemdami siyvarulis aRiarebas da miT nu maiZulebT Tqvendami meti ukmexoba gamoviCino da Tu Tqveni Cemdami siyvaruli Cemgan siyvarulis garda sxvas rasme moiTxovs, maSin mibrZaneT, da im Cemi momxib-vleli mtris mzesa vficav, vis Sors yofnasac me axla viglov, yvelaferi agisruloT, Tun-dac isic mibrZaneT, rom erTi bRuja meduzis Tma, sul gvelebisagan romaa dawnuli, miSoveo, anu kidev pirdacmuli SuSiT mzis sxivebi momitaneo.

_ aseTi rom Cems qalbatons ar unda, _ uTxra maritornesma._ maS mibrZaneT, ra unda, mokrZalebulo duenia? _ hkiTxa don kixotma _ Tqveni mSvenieri xeli surs, _ upasuxa maritornesma, _ egeb Cemma qal-

batonma imaze mainc moioxos is axirebuli vnebani, ramac aq mosvla aiZules vai Cvens dRes Tu amaTi aq mosvla batonma mamamisma rogorme Seityo, ise akuwavs Cems qalbatons, rom misi sxeulis yvelaze didi naWeri yuriRa iyos.

_ neta ar mianda ega qnas, _ Tqva don kixotma, _ xom ar surs iseT saSinel bolos ewios, rogoric arc erT mamas jer ar xvdomia wilad!

maritornesi savsebiT darwmunebuli iyo, rom don kixoti mis Txovnas

282

Page 283: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Seasrulebda da xels miawodebda mefundukis qals, saCqarod TavlaSi gaiqca, san-Cos viravSara moxsna da swored im dros moirbina saTiveSi, rodesac don kixoti, unagirze Semdgari, awowiliyo da Tvis WkuaSi serseroian fanjarasTan mdgars, misi siyvaruliT tyvedqmnili mSvenieri qalisaTvis xeli gaeSvira.

_ aha, daiWireT es xeli, anu ukeT vTqva, es mTeli qveynis borotTa jalaTi. _ uTxra man da gauwoda xeli, _ daiWireT es xeli: am xels jer arc erTi qalis xeli ar mi-farebia da arc im qalisa, vinc mTeli Cemi arsebis mflobelia. amas sakocnelad ki ar gawvdiT, aramed imitom, rom naxoT misi Zafebis xlarTi, ZarRvebis sifarTove da kunTebis dawyobiloba da miT ganajoT, Tu rogori unda iyos misi Zala.

_ magasac vnaxavT, _ uTxra maritornesma...avSaradan maryuJi gaakeTa, majaSi mosdo don kixots da meore Cveni

saTivis karis urduls magra miaba.don kixotma Tokis ulmobloba Cqara igrZno._ mSveniero qalo, _ uTxra man, _ eg xom fxaWna ufroa, padre alersi, am

xels agre sastikad nu epyrobiT, magis danaSauli rodia, rac Tqven Cemda unebu-rad mogividaT. magiers nu maxliT, es Cemi arsebis mciredi nawili imad ara Rirs, rom mTels Tqvens risxvas marto imas uxdiT. moifiqreT, rom visac nazad uyvars, agre sastikad ar pyroba.

don kixotis es laparaki samwuxarod aRaravis mosmenia, radgan maritor-nesma miaba Tu ara, imav wamSi orniv siciliT daosebulni, saTividan qveviT Cac-vivdnen da sabralo raindi iseT maxeSi dastoves, rom iqidan verasgziT ver daaRw-evda Tavs.

rogorc vTqviT, raindi mTlad gaWimuli idga rosinantis zurgze, fanjaraSi xelawvdili da saTivis urdulze mibmuli; metad eSinoda, misi bedauri rogorme ar daZruliyo da xeliT ar Camokidebuliyo. sabralo raindi ganZrevas vera bedaeda, Tumca rosinantis mSvidi xasiaTi icoda da imedi hqonda _ am mdgomareobaSi Tund mTels saukunesac gaatarebda. bolos, raki mixvda, rom TokiT iyo mibmuli da qalbatonebic aRarsad iyvnen, warmoidgina, viTomc isev raRac jadoqrebis gavle-nas qveS imyofeboda, rogorc amas winaT iyo, roca amave cixe-darbazis mejored gadaqceulma grZneulma mavrma mibeJa. gunebaSi Tavis windauxedaobas em-duroda, Tavs wyevlida, rom xelmeored im cixe-darbazSi movida, sadac erTi xifaTi ukve gadaxda, da imitom ufro iwyevlida Tavs, rom mogzaur raindebs wesad hqon-daT: _ Tu rame ganzraxvis Sesruleba erTxel ver mouxdeboda, es imis niSnad unda mieRoT, rom im ganzraxvis Sesruleba sxva raindis daniSnuleba iyo, da ra saqme-sac erTxel waagebda raindi, meored misTvis xeli aRar unda moekida. don kixotma xeli gamoswia, scada _ egeb gaeTavisuflebina, magram, saubedurod, ise magra mqonda mibmuli, rom yvela cdam amaod Cauara; esec ki iyo, Zalian frTxi-lad acodvilebda xels, radgan eSinoda, rosinanti adgilidan ar daZruliyo. unagirze dajdomis didi survili hqonda, magram sabralo raindi iZulebuli iyo jdomis magier zed mdgariyo.

swored axla natrobda amadisis maxvilis mflobeli yofiliyo, rom yovelgvari jadoqroba daeTrguna. axla Tavis varskvlavs dauwyo wyevla, ra warmoidgina, rom saSineli zarali miecemoda qveyanas, vidre mojadoebuli darCeboda (namdvilad swamda, rom moxibluli iyo) jer arc erTxel ise Zalian ar mohgonebia Taevisi mijnuri dulsinea toboseli, rogorc axla moagonda; Tavis saWurvelmtvirTvel sanCo pansasac axla eZaxda gaWirvebuli, mas ki yvelaferi daviwyeboda qveyanaze da Tavis viris kurtanze miwolili tkbilad xvrinavda; brZen alkifesa da lirgandeos da Tavis keTil megobar qals urgandasac swored axla SesTxovda Sve|las, magram mis

283

Page 284: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saubedurod mSveleli arsaidan iyo da mTeli Rame am samwuxaro mdgomareobaSi gaatara ZroxasaviT bRavilSi. imis imedic ki aRara hqonda, rom dilaze mis ubedurebas uSvelida vinme. fiqrobda, samudamod iyo moxibluli da egona ase uZravad unda mdgariyo Tavis cxeniT (rosinanti micli Rame odnavadac ar daZrula), uWmeli, uZilo, xaxagamSrali, vidre varskvlavTa boroti zemoqmedeba ar dasrulde-boda, an vidre mis moxibvlas sxva romelime ufro brZeni TvalTmaqci ar gaauqmebda.

magram es imedebic gaucruvda. dilaadrian oTxi kargi Sesaxedaobis da kar-gad Cacmuli cxenosani moadga funduks da WiSkars magra raxuni dauwyo. una-giris taxtaze jazairebi ewyoT. don kixotma rom isini daixra, egona, isev cixe-dar-bazs vguSagobo, da maRali xmiT dauZaxa:

_ vina xarT mand? raindebi xarT Tu saWurvelmtvirTvelebi, an vinc ginda iyoT, cixe-darbazis WiSkars nu araxunebT, jer yvelas sZinavs. gana ar iciT, rom manam dedamiwas mze ar moivlis, cixis karebs ar aReben? gaecaleT aqedan da dilamdis sadme moicadeT, dilaze vnaxavT, SesaZlo iqneba karebi gagiRon Tu ara.

_ ra eSmakebis caxe-darbazsa an cixesa xedav aq? eg aris raRa, aq mog-icdiT, _ upasuxa erTma cxenosanma, _ Tu am fundukis patroni xarT, ubrZaneT kari gagviRon, cota cxenebs vaWmevT da Cvens gzas gavudgebiT, gveSureba.

_ raindo, nuTu mefundukesa vgevar visme? _ hkiTxa don kixotma._ RmerTmani, ar vici, visa gevxar, mxolod is ki vici, rom raRacas mied-

moedebi, am funduks rom cixe-darbazs eZaxi._ diaxac cixe-darbazia, _ Tqva don kixotma, _ da saukeTeso cixe-darbazic.

amJamad aq is gvamni ganisveneben, visac xelSi skiptra sWeria da Tavze gvirgvini utarebia.

_ ukuRma rom geTqva, emjobineboda, _ SeniSna mgzavrma, _ Tavze skiptra da xelSi gvirgvini-Tqo. uTuod takimasxaraTa dasi Camomxtara. maTTvis, rogorc cnobilia, skiptrebi da gvirgvinebi Zalian Cveulebrivi nivTebia. namdvili gvirgvi-nosani gvamebi ki, ara mgonia aseT myral funduksa Camomxtariyvnen.

_ etyoba araferi gagegebaT im SemTxvevebisa, raic mogzaur raindebs mouxdebaT xolme, _ miugo don kixotma.

don kixotis yurisgdeba rom moswyindaT, mgzavrebma xelaxla WiSkars rax-uni dauwyes da ise uwyalod, rom vinc fundukSi iyo, yvelas gaeRviZa da mefun-dukec gamovida gasagebad, Tu vin araxunebda kars.

am dros erT-erTi mgzavris cxeni rosinants miuaxlovda saalersod, Tumca gaSeSebuli dgomisagan didi sevdianobac etyoboda rosinants, yurebic Camoeyara da xisas ufro hgavda, mainc sisxlisa da xorcisagan iyo Semdgari, da veRar gasZlo, rom masTan saalersod misul cxenisaTvis pasuxi ar ego. Setokda Tu ara, don kixots unagiridan fexebi mosxlta, da Cveni raindi miwaze gaiSxlarTeboda, maRla rom TokiT mibmuli ara yofiliyo. am dros man iseTi saSineli tkivili igrZno, TiTqos misTvis xeli moeWraT, an moeglijaT, da saubedurod is darCa dakidebuli, rom fexebi odnav balaxs ekareboda, mis saubedurodao imitom vambobT, rom don kixoti amiT tanj-vas imatebda, radgan, rac Zali da Rone hqonda, iWimeboda da Zirs iwevda, ra aris fexebi miwaze daukarebia imgvarad, rogorc ubedurebi iorkeceben xolme tanjvas, jajiT wvalebis Jams rom WoWonaqs qveS iWimebian, egeb fexebi miwas rogorme davakaroTo.

Tav i X L IV

284

Page 285: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sadac grZeldeba fundukSi momxdariaraCveulebrivi ambebi

mefundukes don kixotis gamwarebuli kivili rom moesma, SeSinebulma kari

gaaRo da gareT gamovarda, undoda Seetyo, Tu ise saSinlad vina hkioda. am kivilze gamoRviZebuli maritornesi mixvda, ra ambavic iyo. farulad saTiveze avarda, Toki moxsna da raindma mefundukisa da mgzavrebis Tvalwin dedamiwaze zRarTani moiRo. axlos mividnen da kiTxes, ise uwyalod ra gakivlebdao? don kixotma pasuxi ar ugo, xelidan Toki moixsna, saCqarod rosinantze Sexta, fari moi-fara, Subi moimarjva, cota ganze gadga, rom ufro momarjvebuliyo, mokle ToxarikiT wamovida win da mefundukesa da mgzavrebs SesZaxa:

_ vinc ityvis, rom Cemi mojadoeba samarTliani saqme iyo, me imas Cemi dedoflis mikomikonis nebarTviT crupentelad vacxadeb, pasuxs movTxov da brZo-laSi viwvev!

axlad mosulma mgzavrebma rom es gaigones, saSinlad gaocdnen, magram mefunduke yvelaferi auxsna, don kixotis vinaoba uambo da isic daumata, rom Tavis Wkuaze araa da yuradRebasac nu miaqcevTo.

Semdeg mgzavrebma hkiTxes mefunduks, aq Wabuki xom aravin mosula, ase TxuTmet-Teqvsmeti wlisa, mejoris tanisamosiT mosilio, da Tanac swored im ymawvili kacis tani, saxe da sxva niSnebi auweres, romelic dona klaras uyvarda. mefundukem upasuxa, funduki yovelgvari xalxiT gatenilia da srulebiT ar migdia yuri, aris vinme magisTana ymawvili kaci, Tu arao.

_ aq aris, aq! _ Sehyvira erTma cxenosanma, auditoris kareta rom dainaxa _ swored aq aris; ai is kareta, fexdafex rom misdevda Turme. erT-erTi aq davrCeT, danarCenni mosaZebnad SevideT, urigo ar iqneba erTmac funduks garSemo udarajos, rom Robeze arsad gadmoxtes da ar gagveqces.

_ egre vqnaT, _ upasuxa meore cxenosanma.es rom moilaparakes, ori ezoSi Sevida, mesame WiSkarTan darCa da meoTx-

emac funduks garSemovla dauwyo. fundukis patroni yvela am ambavze gons ver movida, Tumca ki mixvda, rom cxenosnebi im ymawvil kacs eZebdnen, romelsac kiTxulobdnen.

amasobaSi kidec gaTenda da don kixotis yvirilma fundukSi yvelani gamoaRviZa. yvelaze adre wamodgnen klara da doroTea, radgan maT sulac ar mouxuWavT Tvali: erTs is awuxebda, rom axlos mijnuri hyavda, meores kidev isa, rom mijnuris naxvas mouTmenlad eloda. don kixots kidev sibrazisagan aRara gaegeboda-ra, radgan mis gamowvevaze arcerTma im cxenosanTaganma pasuxi ar gasca da yuradRebac ki aravin aTxova. saraindo kanonebiT rom akrZaluli ar yofiliyo rame faTerakSi gabma, vidre winaT aRTqmul saqmes ar daaboloebda, maSin don kixoti, ueWvelad, dagcemoda im cxenosnebs da Zalauneburad mis gamowvevaze pasuxis gacemas aiZulebda. magram sxva faTerakSi Tavis gaxveva aRar SeiZleboda, vidre mikomikonis dedofals taxtze ar aiyvanda, amitom iZule-buli iyo gaCumebuliyo da gulxeldakre fils ecqira, ra gamovidoda cxenosnebis gankargulebidan. erTma cxenosanma Cqara ipova Tavisi batoni, namdvili mejoris gverdze srulebiT guldamSvidebiT mZinare.

_ batono don luis, _ dauZaxa ymawvil kacs da wynarad nZreva dauwyo, _ batono don Ruis, swored ise ki xarT Cacmuli, rogorc TqvenisTana batons Sehferis, da loginic iseTi gaqvT, rogorSic TqvenisTana saTuTad Senaxul da dedisgan

285

Page 286: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ganebivrebul ymawvils unda eZinos. Wabukma namZinarevi Tvalebi moifSvnita da, Tavis gamRviZebels rom

dakvirvebiT Sexeda mamamisis msaxuri icno. am uecarma Sexvedram iseTi Tavzari dasca, rom ramdenime wams sityvis Tqma ver moaxerxa.

_ axla, batono don luis, imis meti aRara dagrCeniaT-ra, _ ganagrZo msax-urma, _ beds daemorCiloT da Sin wamobrZandeT, Tu ara gnebavT, mamaTqveni saiqios gaemgzavros, radgan Tqveni moSorebiT iseTi mwuxareba daemarTa, rom ueWvelad bolos mouRebs.

_ netav rogor gaigo mamaCemma, an saiT wavel, an ra tanisamosi Cavicvi? _ hkiTxa don luisma.

_ ise gaigo, _ upasuxa msaxurma, _ rom studentisaTvis Tqveni ganzraxva rom gagimJRavnebiaT, im studentma uambo yvelaferi, radgan mamaTqvenis mwuxarebam metad Seawuxa igi. gaigo Tu ara batonma, maSinve saCqaraod oTxi msaxuri gamogiyenaT mdevrad, da ai, rogorc xedavT, oTxive aq gaxlavarT Tqevni samsaxurisTvis da Zalian kmayofilni varT, rom SegviZlia iq wagiyvanoT, sadac metismeti siyvaruli aqvT Tqveni.

_ Cemi wayvana Cems survilze iqneba damokidebuli, anu kidev RvTis nebaze, _ uTxra don luisma.

_ Cveno batono, _ uTxra msaxurma, _ RvTis neba imis meti ra unda iyos, an imaze ukeTess TqvenTvis adamiani ras isurvebs, Tu ara Tqvens ojaxSi dabrunebas, Tqveni Sin dabruneba aucilebelia.

don luisis gverdiT mwoliare ymawvilma mejorem rom es laparaki moismina, gavida da yvelaferi don fernandos, kardenios da sxvebs uambo; isini is iyo amdgariyvnen da tanT icvamdnen. mejore uambobda, ucnobi kaci bakSi mZinar ymawvil biWs don-s uwodebso da misi Sin wayvana undao, ymawvili biWi ki ar misdevso. visac ki im cru mejoris mSvenieri xma gaegona, yvelam moisurva gaego, Tu vin iyo is saidumlo Wabuki da masTanve gadawyvites, Tu saWiro iqne-boda, msaxurT Zaladobisagan kidec daefaraT igi, am gadawyvetilebiT, vinc ma-makacebi iyenen, yvelani iq mividnen, sadac msaxuri rCevas aZlevda, xolo batoni im rCevas yurs ar ugdebda.

am dros doroTeac gamovida Tavis oTxidan da aRelvebuli klarac Tan gamo-hyva. doroTeam kardenio calke gaiyvana da mokled Seatyobina momRerlisa da klaras siyvarulis ambavi, xolo kardeniomac Tavis mxriv uambo, rom im momRerlis wasayvanad mamisagan gamogzavnili msaxurebi mosuliyvnen; kardenios sityvebs klaram yuri mohkra da iseTi elda eca, rom Tu doroTeas ar daeWira, iatakze zRarTani mosZvreboda. kardeniom sTxova doroTeas _ oTaxSi Seeyvana klara da aRuTqva saqmes moagvarebda rogorme.

am dros don luisic Semovida oTxSi, msaxurebic Tan Semohyvnen da urCevdnen _ dauyovnebliv Sin gayoloda da miT mwuxare mamisTvis nugeSi eca, magram don luisi eubneboda: veragziT ver wamogyvebT, vidre im saqmes ar Sevasruleb, ra saqmec Cems pativsa da saxels Seexebao. msaxurebma bolos gaumJRavnes, rom, Tu rCeviT veras gaawyobdnen, meti Rone ar eqnebodaT _ Za-liT waiyvandnen.

_ amas ver CaidenT, Cems cxedars Tu waiRebT, Torem cocxals verasodes ver wamiyvanT, _ upasuxa man.

maTma baasma auditoris, don fernandos da misi amxanagebis _ fernandosi, mRvdlisa, dalaqisa da don kixotis yuradReba miizida (don kixotma gadawyvita, rom cixe-darbazs misi darajoba aRar eWirveboda). kardeniom, cru mejoris ambis

286

Page 287: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ukve mcodnem, hkiTxa msaxurebs, rad gindaT amis ZaliT wayvanao, maT upa-suxes: `imitom, rom am keTilSobili batonis mamas sicocxle davubrunoTo, naRvlis-agan kvdeba, Tavis Svils rom veRara xedavso~.

_ ra saWiroa, rom Cems saqmeSi ereviT, _ uTxra don luisma. _ me Tavisufali kaci var, minda wamogyvebiT, ar minda _ da ZaliT veravin wamiyvans.

_ mowyaleo batono! gonierebam unda wagiyvanoT, _ upasuxa erTma msax-urma, _ da Tu Tqven ar inebebT gonierebas gaugonoT, maSin Cven unda moviqceT gonivrulad: is unda avasruloT, risTvisac gamogzavnilebi varT da ris as-rulebac Cvens movaleobad migvaCnia.

_ rigianad gamagebineT, ra ambavia? _ Caeria auditori.erTma msaxurTaganma icno Tu ara Tavis batonis mezobeli, saCqarod upa-

suxa._ Tqveno patiosnebav, batono auditoro, gana vera cnobT am Cvens

ymawvils, Tqveni mezoblis Svili gaxlavT? aba ucqireT, ra umarTebulo tanisamosiT gamoiqca Sinidan.

yuradRebiT rom daacqerda cru mejores, auditorma maSinve icno don luisi, xeli dauWira da uTxra:

_ RmerTo Cemo, ra bavSvoba mogsvliaT, don luis! erTi miTxariT, ma-maTqvenis saxlidan gamoqceva ram gaiZulaT da mere aseTi arasakadrisi tanisamosiT!

don lisma auditoris sapasuxod vera moaxerxa-ra; mxolod grZnobda, rom TvalSi cremlebi moeria. auditorma ymawvil kacs mklavSi xeli gauyara da ganze gaiyvana, rom Sinidan gamoqcevis mizezi gamoekiTxa, amasTanave msaxurebi daamSvida, rom saqmes moagvarebda. auditori rom don luiss elaparakeboda, alayafis karebidan saSineli yvirili moisma. saqme imaSi iyo, rom or CaTuqesan biWs, fundukSi Ramis gamTevs, daenaxa Tu ara, yvelani cru mejoriT da axlad mo-suli oTxi cxenosniT arian gatacebulio da yurs aRaravin gvigdebso, danaxarjis gadauxdelad gaqceva daupirebia, magram mefunduke Tavis saqmes sxvisaze ufro yuradRebiT ekideboda, im vaJbatonebis oinbazoba gaego da Sig alayafis karebTan daeWira isini. fulis Txovna daewyo da Tanac iseTi gineba dauyolebia, rom maT ve-Rar moeTminaT da muStebiT miegoT misTvis pasuxi. am muStebze sabralo me-fundukem yvirili morTo: `miSveleT, momkleso!~ mefundukis coli da qali veravis xedavdnen iseTs, rom im ubedurs daxmareboda. yvelas don kixotis imedi hqonda, amitomac yvelaze uwin mefundukis qalma mas mimarTa:

_ ixseniT, Tqvenda RvTisagan moniWebuli Zalis sadRegrZelod, batono raindo, Cemi sabralo mama ganssacdelisagan. lamis orma avazakma cemiT mok-las.

amis pasuxad don kixotma metad nela da gulcivad uTxra:_ mSveniero qalo! amJamad Tqveni Txovnis aRsruleba ar ZalmiZs, vinaidan

neba ara maqvs sxva ram faTerakSi gaveba, vidre im saqmes ar davasruleb, rasac mTeli Cemi ZalRonis Sewirva aRvuTqvi. magram mainc TqvenTvis yvelas vizam, rac ki Cems xelT aris, uwinares yovlisa, gTxovT saCqarod mobrZandeT da ma-maTqvens uTxraT, rac ki Zal-Rone aqvs, brZolas gauZlos, mters ar daejabninos, vidre me mikomikonis dedofalTan mividode da misgan mamiTqvenis saSvelad nebarTvas aviRebde. Tu neba miboZa, darwmunebuli brZandebodeT, im nebarT-vas amaod ar Cavatareb.

_ raRa meSveleba, _ SesZaxa iqve myofma maritornesma, _ sanam Tqven mag nebarTvas aiRebT, Cemi batoni, vin icis, saiqiosac gaamgzavron kidec.

287

Page 288: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ maS, qalbatono, Tqven miiReT Sroma da nebarTva momitaneT, Tu ar da _ ukacravad nu viqnebi _ ara SemiZlia-ra. kvalad getyviT, oRond nebarTva miviRo, da maSin CemTvis sul erTia, Tqveni batoni saiqios iqneba Tu saaqaos, Tu saWiroeba moiTxovs, saaqaos gamojavrebuli, saiqiodanac davabruneb imas, da Tu es ver moxerxda, mis mkvlelebs mainc ise davsji, rom sruliad kmayofili damrCeT.

esa Tqva Tu ara, gatrialda, doroTeasTan mivida. mis win muxli moidrika da mogzauri raindiseburi sityvieriT Txova, mis didebulebas neba daerTo dids saSiS-roebaSi STavardnil cixe-darbazis mouravs daxmareboda. dedofalma didi kmay-ofilebiT misca amis neba, da don kixotic mswafl farmomarjvebuli da xmalgaSiSvle-buli WiSkrisken gaeSura, sadac ori zorba biWi mefundukes lazaTianad hbeJavda. magram Cxubis alagas mivida Tu ara raindi, uceb ukan daixia da gaSeSebuliviT dadga. Tumca mefundukis coli da maritornesi am gaCerebas ayvedridnen da hkicxavdnen _ tyuilad raRas idga da ar eSveleboda erTis qmars da meoris batons.

_ ra maCerebs? _ Tqva don kixotma, _ isa, rom me, rogorc rainds, ar ZalmiZs xmali vaxmaro mdabio xalxis winaaRmdeg. es Cemi saWurvelmtvirTvelis saqmea, imas dauZaxeT, is mourigdeba am mawanwalebs da Tqveni SeuracxyofisaTvis magiers is gadauxdis.

ai, ra moxda WiSkarTan. sabralo mefundukis zurgze SuStebs xetyesaviT tyapa-tyupi gahqonda da amis macqerali coli, qali, da maritornesi TavzardacemulebiviT idgnen, don kixotis simxdales qoqavdnen da im ukuRmarT saaTs wyevlidnen, ra saaTmac am sazarel mdgomareobaSi Caagdo imaTgani _ er-Tis qmari, meoris mima da mesamis batoni. magram axla eseni aq am yofaSi davtovoT (ueWvelia, vinme mieSveleba, Tu ara da, misma biWebma inaRvlos, visac fonis mouZebnelad wyalSi Setopva yvarebia. aseTma kacma cxvirSi amoikras da `Wkuisa mWirso~ iZaxos), da erTi ormocdaaTiode nabijiT ukan davi-wioT da gavigoT, auditorma don luiss ra upasuxa. TvalTagan cremlebis deniT don luiss auditoris xelebi magra daebRuja da gulze mZime sevdamowolili amas eubne-boda:

_ senior, imis mets veras mogaxsenebT, rom im dRes aqeT, rac zenam ineba da Cvenma mezoblobamac SemTxveva momca, Cemi gulis meufe Tqveni qali dona klara damesaxa, mas aqeT misi mona Seviqeni, da Tu winaRmdegni ar iqnebiT, Tqveni asuli dResve Cemi meuRlc Seiqneba. saxlica da mamac misi gulisTvis davuteve, misi gulisTvis Sevimose am tanisamosiT da mis kvals avede-vne, im ganzraxviT, rom yvelgan Tan medevna, sadac unda wageyvanaT igi, _ ise medevna, rogorc natyorcn isars miznisaken, rogorc mezRvaurs kompasisaTvis. es Cemi survili Tqvenma qalma imdenad icis, ramdenadac Cemgan daRvrili crem-lebiT SeiZleboda mixvedriliyo. Cemi cremlebi ki, Tumca Soridan, mainc xSirad un-axavs mas. Cemi mSoblebis gvariSviloba da simdidre iciT, isic iciT, rom ma-maCems erTis meti ara vyevar. Tu es sakmaoa, rom Cems gabednierebaze dagi-TanxmoT, maS amave wamidan Tqven Svilad miwodeT da Tu vinicobaa ma-maCemi raime angariSebis gamo am Cemi bednierebiT kmayofili ar iqneboda, maSin imis imediT davrCebodi, rom yovlad SeSZlebeli dro, qveyanaze yvelafris Semcvleli, mis azrsac odesme Cvens sasargeblod Sescvlida.

don luisi gaCumda, xolo auditori mijnuri Wabukis zrdilobianma grZnobebis aRiarebam metad gaaoca, Tanac daRonda, radgan ar icoda am saiSviaTo da srulebiT moulodnel garemoebaSi rogor moqceuliyo. don liss dauyvava da Txova damSvidebuliyo. aRuTqva, msaxurebs xvalamdis daacdevinebda da am xanSi Tavis gadawyvetilebasac moifiqrebda. don luisma auditors Zalad daukocna xelebi

288

Page 289: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

da zedac cremlebi apkura, es garemoeba qvasac daulbobda guls da dona klaras mamam ki uimisodac Tavis gamWriaxi WkuiT da angariSianobiT isic moisazra, rom don luisi misi qalisTvis Cinebuli saqmro iqneboda. magram es qorwineba undoda ise moexdina, rom don luisis mamis Tanxmobac yofiliyo. am Tanxmobis imedi ki hqonda, radgan icoda, rom don luisis mamas didi survili hqonda odesme did ram moxeled enaxa Tavisi Svili.

da rodesac, erTis mxriv, don luisis msaxurebi moTminebiT elodnen audi-torisa da maTi batonis laparakis dasrulebas, meore mxriv, zavi moxda mefun-dukesa da mis stumrebs Soris, mefunduke rom dabeJes, da isini, don kixotis go-nivruli sityvebis wyalobiT, Ramis gasaTevi fasis gadaxdas dasTanxmdnen _ swored am dros mudam dauZinebelma eSmakma fundukSi is dalaqi moaTria, romelsac don kixotma mambrinis CaCqani mostaca da sanCo pansam kidev viris kurtani Tavis viris kurtaniT Seucvala. dalaqs rom viri TavlaSi Sehyavda, sanCo im dros Tavis viris kurtans ajRanebda. dalaqma Tvali mohkra Tu ara sanCos, ise swrafad mivarda, rom saWurvelmtvirTvelma verc ki moaswro droze daenaxa igi, sayeloSi xeli waavlo da, rac Zali da Rone hqonda, dauRriala:

_ hai, Se don avazako, xla ki versad wamixval, momec Cqara, Cemi Tasi da Cemi viris samkauli rom momtace.

ase moulodnelad sayeloSi xelis wavleba da Tanac cudi leqsebiT xseneba ver moiTmina sanCom; urTi xeliT rom kurtani eWira, meoreTi iseTi muSti sTxliSa dalaqs, rom cxvirpiri dausisxliana. dalaqi mainc ar eSveboda, cdilobda xelidan kur-tani waerTmia da isev ise saSineli Rriali gahqonda. am yvirilze xalxi gamocvivda.

_ mefisa da marTlmsajulebis gulisaTvis, _hyviroda dalaqi, _ am umaqniss, am Saragzis avazaks Cemi mokvla unda imitom, rom Cems sakuTar kurtans varT-mev.

_ mihqarav, miqarav! _ uyviroda sanCo; me Saragzis avazaki ara var, mx-olod im davliT vsargeblob, rac Cems batons don kixots gamarjvebis Semdeg darCeba xolme.

sadac iyo, don kixotic gamoCnda am Cxubis alagas da aRtacebaSi movida Tavis saWurvelmtvirTvelis mamacobiT, rac man axla mtris Setevasa da agreTve mogeriebaSi gamoiCina. TiTqmis SesaniSnav vaJkacad icno igi da gunebaSi aRTqma daidva _ pirvelsave SemTxvevaSi raindad daeloca, radgan, misi azriT, es wodeba axla sanCosaTvis swored zed gamoWrili iyo.

dalaqi eubneboda sanCo pansas:_ es kurtani ise namdvilad mekuTvnis me, rogorc is aris namdvili, rom zenas

Cemi sikvdili marTebs. am kurtans ise kargad vicnob, TiTqos swored Cemi naSobi iyos. TviTon Cemi viria amis mowme. es me tyuils ar maqmevinebs. amaze ukeTesi ra iqneba, aba davadgaT da Tu zedgamoWriliviT ar mouvides, umaqnisi damiZaxeT. es kidev araferi: rodesac es kurtani davkarge, swored im dRes axal-Taxali, jer uxmari Tasi momtaces, wiTeli TiTbrisa, mTel eskudod miRirda.

amis gamgone don kixotma veRar Seimagra Tavi. mswrafl moCxubarni gaaSvela; maT Sua Cadga, kurtani miwaze dadva, rom yvelas karga daenaxa, vidre simarTle Tavs iCenda da maRali xmiT daiZaxa:

_ batonebo, axlave cxadad darwmundiT, Tu rogor cdeba es keTili saWurvelmtvirTveli, odes sadalaqo Tass uwodebs mas, rac yofila, aris da iqneba mambrinis CaCqani. is CaCqani me amas patiosan brZolaSi wavarTvi da am sruli simarTliT vmflobelob mas, xolo, rac Seexeba unagirs _ mis saqmeSi ar gaverevi. vityvi mxolod, rom Cemma saWurvelmtvirTvelma sanCo pansam mTxova neba

289

Page 290: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

damerTo da am Cemgan damarcxebuli mxdali kacis cxenis iaraRi aeRo da miT Tavisi viri mogkazma; mec neba davrTe, da Tu axla Cveulebrivi unagiri sapalnis kurtnad gadagqceula, amas me sxvebr ver vxsni, Tu ara am gardaqceviT, raic mu-dam moxdeba xolme mogzaur raindTa TaavgadasavalSi. amis dasamtkiceblad, rac me axla Tqven mogaxseneT, aba gaiqec, Cemo sanCo, da mambrinis CaCqani aq moitane, am keTil kacs sadalaqo Tasad rom eCveneba.

_ ara, batono, _ upasuxa sanCom, _ Tu im mambrinis CaCqanis garda sxva damamtkicebeli sabuTi araferi gaqvT _ isev sjobia TqvenTvis brZandebodeT, is mambrinis CaCqani iseTive sadalaqo Tasia, rogorc es unagiri _ swored kurtania da sxva araferi.

_ rasac gibrZaneb, is aRasruRe, _ Seutia dian kixotma. _ rogor davijero, rom yvelaferi jadoqrobiT swarmoebdes am cixe-darbazSi.

mambrinis CaCqani rom moarTves, don kixotma xelSi aiRo da warmoTqva:_ batonebo, wyaloba moiReT da miTxariT, ra piriT bedavs es

saWurvelmtvirTveli im azrze damyarebas, viTomc es sadalaqo Tasi iyos da ara CaCqani? im raindTa dass geficebiT, ra raindTa dassac mec vekuTvni, rom es CaC-qani aw im saxiTvea, rogoric xelSi Camivarda: arc ara momiklia amisaTvis da arc ara momimatebia-ra.

_ namdvilad marTalsa brZaneb, _ daumata sanCom, _mas aqeT, rac Cemma batonma es CaCqani iSovna, mxolod erT brZolaSi exura Tavze, rodesac fexxundi-ani tusaRebi gaaTavisufla; da es Tasi _ CaCqani ara hqonoda, cudi saqme daemar-Teboda, radgan Cvens Tavze swored qvis setyva modioda.

Tav i X L V

sadac sabolood ganifanteba eWvi mambrinis CaCqaCna dakurtanze, da moTxrobilia sxva namdvilad momxdari

faTerakebi

_ aba ras gvibrZanebT, batonebo? rogor gavigoT am batonis naTqvami? gagonila ase TvaldaTval adamianis gabriyveba, rogorc es batonebi mabriyveben? maS es Cemi Tasi _ Tasi ar aris da mambrinis CaCqania? _ Sehyvira dalaqma.

_ diax, da vinc winaRmdgs ityvis, _ Seawyvetina don kixotma, _ me movax-erxeb davarwmuno igi, Tu raindia, rom tyuis, da Tu saWurvelmtvirTvelia, mas va-grZnobineb, rom aTasgzis cruobs.

am saiSviaTo baass sxvaTa Soris ostati nikolasic daeswro da, raki don kixotis xasiaTsa da znes kargad icnobda, moiwadina cecxlisTvis muguzali Seematebina da damswreni ufro gaecinebina. am ganzraxviT uTxra dalaqs:

_ batono dalaqo, an vinc ginda brZandebodeT, unda mogaxsenoT, rom Tvi-Ton mec dalaqi var da oc weliwadze metia, rac ostatobis mowmoba miviRe, amitom yvela Cemi xelobis iaraRi da samkauli Zalian kargad vici, amas garda, ymawvilobaSi saldaTadac vmsaxurobdi. maS isic gecodineba, Tu ra aris CaCqani, Cabalaxi da samxedro samkauli. dabvjiTebiT ar vityvi (da, visac SeuZlia, gamis-woros), radgan Cveulebada maqvs mudam ufro gonivrul azrs davuTmo xolme, maram amas ki mogaxseneb, rom am batons rac axla xelSi uWiravs, ara Tu sadalaqo Tasi ar aris, aramed is hgavs sadalaqo Tass, rogorc TeTri Savsa da mar-

290

Page 291: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tali sicruesa; Cemi azriT es CaCqania, magram mTeli CaCqani ki ar aris._ marTalia, mTeli ar aris, _ daiZaxa don kixotma. _ amas sruli naxevari aklia._ marTalsa brZanebT, _ Caeria mRvdeli, raki Tavisi megobris idumal azrs

mixvda; amas maSinve kardenioc daeTanxma, don fernandoc da misi amxanagebic.

am xumrobas TviTon auditoric daexmareboda, Tu amJamad don luisTan saubriT ar yofiliyo garTuli. arasaxumaro fiqrebma Seipyres igi da amitom don kixotisa da dalaqis davas yurs sulac ar ugdebda.

_ yovlad wmidao RvTismSobelo! _ Sehyvira gaWirvebulma dalaqma, _ gago-nila, rom amdeni patiosani adamiani marwmunebs, viTomc Cemi Tasi _ mambrinis CaCqani iyos; aseTi gasaocari ambavi xom universitetsac ki mTeli Tavisi mec-nierebiT gancvifrebaSi moiyvans. batonebo, Tu es CaCqania da ara Tasi, maS es kurtanic unagiri iqneba, raRa?

_ me eg kurtnad meCveneba, _ upasuxa don kixotma; _ magram weRanve vTqvi, rom mag saqmeSi ar verevi meTqi.

_ kurtania Tu unagiri, _ sityva Cauria mRvdelma, _ esec batonma don kixotma unda gadawyvitos, radgan yvela im saqmeSi, rac raindobas Seexeba, meca da es batonebic upiratesobas magas vuTmobT.

_ ra brZanebaa, batonebo, _ upasuxa don kixotma, am cixe-darbazSi orjer Camovxti da orjerve iseTi ucnauri SemTxvevebi damemarTa, rom axla gadawyvetiT veRarafris Tqma ver gamibedia. aq yvelaferi TvalTmaqcobiTa xdeba: amaSi axla me mtkiced davrwmundi. jer winaT Cems aq yofnaSi raRac moxetiale jadoqarma mavrma Semawuxa,xolo misi amala sanCos ar aZlevda mosvenebas. guSin saRamos TiTqmis ori saaTi vekide xeliT mibmuli da arc is vicodi, rogor mimabes, arc isa Tu rogor Camovvardi dedamiwaze, axla kidev imasa mTxovT _ es daxlarTuli dava gadavwyvito, ara badobenebo, magiT imas meubnebiT, rom metismeti vakisrebino Cems Tavs. am batonis ucnaur davas pasuxi ukve gaveci, rodesac igi cdilobda mambrinis CaCqani sadalaqo Tasad gadaeqcia; xolo rax Se-exeba imas, es Cveulebrivi unagiria Tu kurtani, am sakiTxis gadawyvetas ara vk-isrulob da ukeTesad mimaCnia amis gadawyveta Tqvens gonierebas mivando! raki raindad dalocvili ara brZandebiT, mojadoebis gavlenisganac Tavisufali xarT, amitom yvelaferze ukeTesad SegiZliaT gansajoT, radgan am cixe-darbazSi yve-lafers ise xedavT, rogorc namdvilad aris, da ara ise, rogorc me meCveneba.

_ batoni don kixoti namdvili mogvi brZandeba, _ Tqva don fernandom, _ iseTs WeSmaritebas brZanebs, rom eWvis mitana aravis SeuZlia, amitomac, ba-tonebo, Cven unda gadavwyvitoT, ra aris es _ kurtani, Tu unagiria. Cemi gadawyvetileba rom srulebiT miudgomeli iyos, farulad am batonebs kenWs vuyri da am sadavo sagnis Sesaxeb axlave srulsa da swor angariSs mogaxsenebT.

vinc don kixotis axirebas icnobda, am oinebze siciliT ixocebodnen, magram don kixotis ucnobni ki maT gaocebiT ucqerdnen, rogorc Wkuidan Semcdar xalxs. yvelaze metad ki don luisi, misi msaxurni da samic sxva SemTxveviT mosuli mgzavri iyo gaocebuli. (es sami mgzavri santa hermandadas qamandarni aRmoC-ndnen). yvelaze mometebulad sasowarkveTilebaSi, raRa Tqma unda, mambrinis CaCqnis mflobeli iyo. sabralo sadalaqo Tasi xeldaxel mambrinis CaCqnad gadaeq-cia da kurtani kidev is is iyo Zvirfas unagirad gadaqcevas lamobda. don fernan-dom mTeli sazogadoebis sicil-xarxarSi yvelas saTiTaod yurSi hkiTxa; ra nivTad un-dodaT, rom es sadavo ganZi gadaqceuliyo. kurtnad Tu unagirad; yvela don kixotis nacnobs rom Camouara, xmamaRla daiZaxa.

291

Page 292: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ batonebo, daviRale yvelas saTiTaod gamokiTxviT _ kurtani es Tu unagiri, da yvelam gadaWriT mipasuxa. didi sisulele iqneba, Tqva, rom es viris kurtaniao. es aris unagiri da amasTanac jiSiani cxenis unagirio.

Semdeg miubrunda dalaqs da uTxra: _ gons modi, keTilo kaco; xom xedav, verc Senma darwmunebam da verc

Seni viris mowmobam uSvela saqmes, da mainc gamovida, rom es unagiria da ara viris kurtani, rogorc amtkiceb da sabuTi ki srulebiT ara gaqvs-ra. _ maS samoTxeSi adgili damekveTos, _ Sehyvira sabralo dalaqma, _ Tu Tqven yve-lani ara cdebiT, ra vqna, es oxeri, mTvrali ara var da araferi; RmerTmani, Cems pirSi dRes lukma ar Casula, sxva ram codvis kiTxva Tua Cems Tavs, ar vici.

imdenadve dalaqis gulwrfeloba acinebda xalxs, ramdenadac don kixotis sisulele.

_ is emjobineba, _ Tqva don kixotma, _ yvelam Tavis kuTvnili miiRos da saqme amiT dabolovdes. rac RmerTs moucia, mas wminda petre akurTxebs!

am dros don luisis erTma msaxurTaganma wamoiZaxa: _ Tu es yvelaferi winaswar ganzraxuli xumroba ar aris _ maS srulebiT vera

gamigia-ra, aseTi Wkuiani batonebi rogor amtkiceben, rom es kurtani ar iyos da es kidev sadalaqo Tasi. me esec mgonia, amaT uTuod rame ganzraxva unda hqon-deT, rom cdiloben dagvarwmunon, viTomc es, rac Cven wina devs _ Cveni sakuTari TvalebiT ara vxedavdeT. maS RmerTi gamiwyres, _ da am ficze xma aimaRla, _ mTeli qveyanac rom momadges, Tu maTqmevinos, rom ai es nivTi sadalaqo Tasi ar iyos da es kidev viris kurtani.

_ iqneb Waki viris kurtania, _ Tqva mRvdelma. _ eg sulerTia, _ upasuxa msaxurma, _ saqme is aris: viris kurtani, Tu unagiri,

rogorc Tqven amtkicebT. am davisa da kamaTis bolos mosulma erTma qamandarma veRar moiTmina

da gulmosulma xmamaRla daiZaxa:_ es rom viris kurtania, iseve namdvilia, rogorc is aris namdvili, rom ma-

maCemi kacia da ara sxva ram, da vinc winaaRmdegs amtkicebs, Rvinis kasriviT mTvrali unda iyos.

_ miqarav, rogorc xepre da suleli, _ gaurisxda don kixoti da bevric aRar ufiqria, ise Zlier mouqnia Tavis mudam ganuSorebeli Subi, rom Tu qamandars ukan ar daexia, aucileblad miwaze gaiSxlarTeboda. Subi miwas moxvda da miim-sxvra, xolo qamandrebma ra naxes, maT amxanags ase udierad epyrobodnen, santa hermandadis saxeliT xmamaRla yayani daiwyes. mefundukec maTs Zmobas ekuTvnoda, mswrafl gaiqca, xmali gamoitana da Tavis amxanagebis dasSi Cadga: don luisis msaxurni Tavis batons ara Sordebodnen, radgan eSinodaT am aliaqoTSi arsad gaqceodaT. dalaqma dro moixela, Tavis kurtans daavlo xeli da gaqcevas lamobda, magram sanCo magra eWideboda da ar uSvebda; don kixotma xmali iSiSvla da qamandarT Seutia, kardeniom da don fernandom raindis mxare dai-Wires; mRvdelma qadagebiT filtvebi daiwyvita; mefundukis coli Zalze Rrialebda; imis qals vai-viSi gaudioda; maritornesi krusunebda; lusindas SeSinda; doroTeam aRar icoda ra eqna, dona klaras guli SeRonda; dalaqi sanCos ebRauWeboda, sanCo mas eWideboda; don luisma Tavas msaxurs muStiT kbilebi Caayrevina, im-itom, rom man gabeda da xeli dauWira _ arsad gaqceuliyo; auditorma don luisi Tavis mfarvelobas qveS miiRo, don fernandom erTi qamanaris tani Tavis fexebiT dazila, mefundukec xmamaRla yviroda da Svelas moiTxovda. da, dasasrul, mTeli funduki dausrulebel kvnesad, yvirilad, muqarad, xmlis CxaraCxurad, muStebis

292

Page 293: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

tyapa-tyupad gadaiqca da erTi uSvelebeli sisxlismRvreli cema, tyepa Seiqna. am areulobaSo ucbad erTma axalma azrma ganmexa don kixoti. man ficxlad Tavi agramantes banakSi warmoidgina da iseTi saSineli xmiT daiZaxa, rom cotas gawyda, fundukis kedlebi ar Seirynen:

_ SesdeqiT! xmlebi qarqaSSi CaageT! damSviddiT da yuri damigdeT, Tu sic-ocxle giRirT radme!

am saSineli RrialiT Tavzardacemulni yvelani marTla dawynardnen da maSin don kixotma am sityvebiT mimarTa maT:

_ aki giTxariT, batonebo, rom es cixe-darbazi mojadoebulia-meTqi da aq eS-makTa legionebi budoben? amis dasamtkiceblad me msurs, Tqveni sakuTari TvalebiT daganaxoT, Tu rogor gadmoinerga aq is mtroba, agramantes banaks rom aRSfoTebda. SexedeT: aq maxvilis dapyrobisaTvis ibrZvian, iq cxenis dasakuTre-bisaTvis, erT mxares TeTri arwivisaTvis aris omi, meoreze CaCqnis gulisaTvis, erTi sityviT, yvelani ibrZvian da erTmaneTisa ki aravis ara gaegeba ra. amitom gTxovT, batono auditoro, da Tqvenc, batono moZRvaro, momiaxlovdeT; erTi Tqvengani mefe agramante iyos, xolo meore mefe sobrino da CvenSi zavi CamoagdeT. RmerTsa vficav, metad samZimoa CemTvis, rom amdeni patiosani adamiani erTi ubralo ram mizeziT erTmaneTs gasamusrad ar indobs.

qamandarT don kixotis qadagebisa araferi gaegebodaT da don fernandos, kardeniosa da maTi amxanagebisagan Zalze daJeJilebi ar wynardebodnen, dalaqi ki dawynarda, radgan areulobaSi wevric daaglijes da kurtanic daufliTes. sanCoc, rogorc morCili msaxuri, maSinve daemorCila Tavis batons; don luisis msaxurnic dawynardnen, raki naxes, rom araferi gaudiodaT-ra; marto mefunduke iyo did am-bavSi da daJinebiT iTxovda es gamosulelebuli daesajaT, radgan misgan saxli mu-dam areul-dareuli hqonda. magram mas yuri aravin aTxova da yvelani damSvid-dnen: kurtani unagirad darCa, Tasi _ mambrinis CaCqanad da funduki _ cixe-dar-bazad, _ rasakvirvelia, marto don kixotis warmodgeniT.

auditorisa da mRvdlis SemweobiT, aliaqoTi dawynarda Tu ara, mSvido-bianoba Camovarda. don luisis msaxurT ganizraxes, rogorc unda yofiliyo, mainc im wamsve waeyvanaT Tavisi batoni, da am saganze rom don luisi maT edave-boda, auditorma don fernandos, kardeniosa da mRvdlels gaumJRavna ymawvili kacis saidumlo da rCevas hkiTxavda, rogor moqceuliyo. erTxmad gadawyvites, don fernandos don luisis msaxurebisaTvis Tavis vinaoba gamoecxadebina da eTqva, rom maT batons igi andaluziaSi waiyvanda Tavis ZmasTan, markizTan, rom mas iq saukeTesod miiRebdnen da ara gauWirdeboda-ra. axla ki, _ daumata don fernandom, _ Tqveni batoni imaze ufro advilad dageTanxmebaT, rom lukma-lukma akuwoT, da mamasTan ki ar wamogyvebaT; es dResaviT naTeliao. raki don fernan-dos vinaoba gaiges da isic cnes, rom gamijnurebuli ymawvili kaci Tavis sityvas uTuod gaitanda, msaxurT erTmaneTSi molaparakebiT gadawyvites, samni ukan dabrunebuliyvnen da don luisis mamisaTvis yvelaferi eambnaT, xolo meoTxe patara batonTan msaxurad darCeniliyo da masze Tvalyuri daeWira, vidre misi mama rame gadawyvetilebas daadgeboda, an xelmeored visme gamogzavnida imis wasayvanad. amrigad, agramantes uflebiTa da sobrinos keTilgonierebiT, fun-dukSi atexili aliaqoTi sruliad dacxra magram, rodesac Tanxmobasa da mSvido-bianobis ulmobelma mterma _ eSmakma damarcxebulad igrZno Tavisi Tavi da, maSasadame, naxa, amdeni xalxis vai-vaglaxis jurRmulSi CayriT veraferi sarge-bloba moixveWa, ganizraxa, erTxel kidev ecada bedi _ axali areuloba da Cxubi ae-texa.

293

Page 294: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

roca santa hermandadas qamandarT Seityves, Tu ra warCinebul xalxTan hqondaT saqme da imasac mixvdnen, rom ra boloc unda hqonoda Cxubs, mainc wilad cematyepis meti ara ergebodaT-ra, iaraRi dayares. magram patara xans ukan erT maTgans da swored imas, romelic don fernandom wixlebiT magrad dazila, moagonda, rom Tan rac avazakebis Sepyrobis Sesaxeb brZanebebi hqonda, imaT Soris erTi brZanebac don kixotis Sepyrobas Seexeboda. santa hermandada ubrZanebda mis datusaRebas sakatorRo avazakebis gaTavisuflebisaTvis (sanCos, rogorc viciT, amisi Zalian eSinoda, da tyuiladac rodi eSinoda). es brZaneba rom moagonda, qamandarma moiwadina Sig aRwerili niSnebi don kixotis garegnobas-Tan da moyvanilobasTan Seedarebina. ubidan dagragnili qaRaldi amoiRo, rac eWirveboda, ipovna da CaTvliT daiwyo kiTxva, _ mard kiTxvaze cota mwyralad iyo, _ da yvela sityvis amokiTxvaze Tvals avlebda don kixots da qaRaldSi aRweril niSnebs raindis garegnobas adarebda. amgvarad, bolos is darwmunda, rom qaR-aldSi nabrZanebi swored don kixotis datusaReba iyo. gragnili ubeSive Caido, erT xedSi saWiro oqmi daiWira da mere xeli ise magrad staca don kixots yanyratoSi, rom sunTqva mTlad Seuguba.

_ daemorCileT santa hermandadas! _xmamaRla daiZaxa qamandarma; _ be-jiTad viTxov daxmarebas! Tu aravis sjera, rom me hermandadas saxeliT vmo-qmedeb, ai, oqmi _ amaSi Saragzis avazakis datusaRebaa nabrZanebi.

mRvdelma oqmi waikiTxa da darwmunda, rom qamandari marTals am-bobda: oqmSi moxsenebuli niSnebi swored don kixotze uTiTebdnen. don kixoti gabrazda viRac umaqnisi qamandris uSver sityvebsa da mopyrobaze, orive xeli staca yelSi da Tu amxanagebi ar miSvelebodnen gaSmagebuli raindis br-Wyalebidan cocxali veRar daixsnida Tavs. mefunduke, raki Tavis TanamodaseTa Svelas valdebuli iyo, santa hermandadas qamandarT miemxro. mefundukis colma qmris CxubSi xelaxlad Carevis gamo erTi uSvelebeli yvirili morTo da amiT Tavis qali da maritornesi daafeTiana. yvirilze esenic micvivdnen da axla samma erTad gaaxSira wivil-kivili, _ da xan zenas emudarebodnen Sewevas da xan stumrebs exvewebodnen Svelas.

xolo sanCo ambobda:_ o, RmerTo Cemo, yvelaferi marTalia, rasac Cemi batoni am cixe-darbazSi

momxdar jadoqrobaze gaiZaxis, aq erTi saaTic ki ar SeiZleba moisvenos kacma!don fernandom don kixots qamandari xelidan gamostaca da gaaSvela isini;

es gaSveleba, raRa Tqma unda, orives iama, radgan, rac Zali da Rone hqondaT, erTs klanWebi yelSi Caeyara, meores _ yanyratoSi. qamandrebi mainc daJinebiT iTxovdnen, borotmoqmedi avazaki don kixoti xelfexSeboWili CaebarebinaT maTTvis, rogorc amas mefisa da santa hermandadisadmi samsaxuri moiTxovda amis gamgone don kixoti mxolod mZulvarebiT icinoda da didi siamayiT marto axla upasuxa:

_ aba erTi gabedeT da axlo modiT, Tqve gaunaTleblo matantalano, sulmda-balo kacunebo! momiaxlovdiT meTqi, Tu SegiZliaT! xundSeyrilebis gaTavisufleba, tusaRebis gaSveba, dacemulTa wamoyeneba, gaWirvebulTa xelTapyroba, mwuxarTa nugeSiscema, _ amas eZaxiT galobas, mZarcvelobas da Saragzis avazakobas? hoi, umaqnisno! saZulvelno, gonebaClungobiT uRirsno, rom zecam mogzaur raindobaSi pyrobili saganZuris kari gagiRoT. Tqven mxolod ZaliT unda gagagebinoT kacnma Tqveni danaSaulis diadoba, gaugebrobiT rom CadixarT, da ar iciT, Tu ra didi pativi unda sceT, rodesac ara Tu TviTon mogzauri raindi, aramed mxolod misi aCrdili gidgaT win. momiaxlovdiT-meTqi, umecarno, Tavxedno,

294

Page 295: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

briyvno da ara marTlmsajulebis msaxurno; momiaxlovdiT, santa hermandadis sax-eliT mgzavrebis mZarcvelno, da miTxariT mag oqmze xelismowera romelma briyvma gabeda iseTis raindis dasatusaRebld, rigoric me var? romeli iyo, ar icoda, rom raindobisaTvis araviTari samsjavro ar arsebobs da araviTari kanoni ar dawer-ila; rom maTi samsjavro da kanoni maTi sakuTari maxvilia, maTi wesi da rigi maTi sakuTari Rvawlia da garda sakuTari nebisa maT sxva debuleba ara aqvT! romeli yeyeCi iyo, ar icoda, rom araviTari aznaurobis sigeli ar aZlevs kacs imden upirate-sobas, araviTari xarisxi _ iseTs warCinebulebas, rogoric rainds im dRes eZleva, ra dResac mas raindad dalocaven da ra dResac is saraindo dasSi Tavis mZime sam-saxurs iwyebs! romeli raindi ixdis rodisme xarks, an marilis gadasaxads, an Rvinix baJs, an mefis saCeqmes, an mamulis sauravs, an romelime jarimas, an saqonlis baJs, an gzis begaras, anu fostis fuls da wylis gadasaxads? romel TerZs ukiTxavs rodisme raindisTvis misi tanisamosis Targi rogoria an ra safasurs gaiRebs mis Sesakerad? romeli cixe-darbazis mouravs uTxovia rodisme misTvis Ramis gasaTevi qira? romeli mefe yofila, rom sufraze Tavis gverdiT ar dausvavs igi? romel keTilSo-bil qalwuls ar Seyvebia igi da monuri morCilebiT yvela Tavasi saunjeni uZRvnia misTvis? dasasrul, romeli mogzauri raindi unaxavs vinmes, anu axla xedavs sadme, an kvlav naxavs rodisme, rom oTxasi joxis mirtyma mis winaaRmdeg gakadnierebuli oTxasi qamandrisaTvis?

Tav i X L VI

qamandarTa RirsSesaniSnavi faTerakebi da Cveni keTilSobili raindis don kixotis saSineli mrisxaneba

manam don kixoti laparakobda, mRvdeli qamandarT arwmunebda, rom

raindi Tavs Wkuaze ar iyo (qandarani TviTonac ki mixvdnen amas don kixotis la-parakisa da moqmedebebidan), amitom esoni valdebulni rodi iyvnen santa her-mandadas brZaneba uTuod aesrulebinaT da don kanti SeepyroT, radgan sul erTi iyo, naxavdnen Tu ara, rom raindi srul Wkuaze ar iyo, maSinve gaaTavisuflebdnen, magram, visac brZaneba hqonda, im qamandarma upasuxa ra Cemi saqmea, srul Wkuazea, Tu ara don kixotio, Cemi movaleoba mxolod is aris, mTavrobis brZaneba bejiTad avasrulo, me dagiWer da mere Tunda samasjer gaaTavisuflono.

_ amas ki getyvi ganagrZo mRvdelma, _ Tu marTla ar daiSliT amis daWeras, Zalian veWvob dagnebdeT.

bolos, rogorc iyo, mRedelma Tavis sabuTebiT, xolo don kixotma Tavisi damTxveuli qceviT, qamandarni daarwmuna, rom don kiotze met sisuleles Caidendnen, Tu ver Seignebdnen, ra Svilic iyo raini. qamandarni dawynardnen da TiTqos Suamavlobac gaswies. jer isev moCxubar sanCos da dalaqis Serigebaze, Tumca ki sruliad ver Seariges isini, erTmaneTis daTmoba mainc akisrebines. moCxubarni kurtnebis gacvlas dasjerdnen, kurtnis samkauli ki TavTavisi daitoves. mambrinis CaCqanSi ki mRvdelma, don kixotis gaugeblad, rva reali misca pa-trons. dalaqma im CaCqnis davaze uari Tqva, rogorc Tavisad, ise saSviliSvilod da xelwerili misca mRvdels, amaze arsad aRar eCivla, arc aw, da arc _ maradis, uku-niTi ukunisamde, amin!

am or did sadavo saqmes rom morCnen (marTla rom didi saqme iyo), axla isRa darCaT, don luisis msaxurni daeTanxmebinaT _ sami maTgani Sin dabrunebu-

295

Page 296: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

liyo, xolo meoTxe ki Tavis batons gahyoloda, sadac don fernandos mihyavda igi. mijnurTa da mamacT bedma gauRima da ise swrafad daabolova saqme, rom arc ki mielodnen. don luisis msaxurT sruli Tanxmoba gamoacxades winadadebaze da aman ise asiamovna klara, rom mis saxes aRtacebuli sixaruli aSkarad gamoexata. zoraidas am ambis ara eyureboda-ra, mxolod sxvis sixarulsa da urvas hyveboda; rac sxvas etyoboda saxeze _ sixaruli iyo, Tu mwuxareba _ masac uxaroda da swuxda. misi Sinagani mdgomareoba umetes yovlisa tyvednamyofi kapitnis saxis gamometyvelebas eTanxmeboda, imas ar aSorebda Tvals, TiTqos suli mis sulSi hqonda garTxmuli. amasobaSi mefundukem dainaxa Tu ara _ mRvdeli dalaqs fuls aZlevso, maSinve don kixots damis gasaTevi fuli miTxova. agreTve miTxova saWmlisa, daRvrili Rvinisa da daWrili tikebis safasuric, da Tan ficavda, Tu yve-laferSi pirnaTlad ar gauswordeboda, arc mas daanebebda rosinants da arc sanCos Tavis virs. bedze es saqmec gaCarxa mRvdelma: don fernando gausworda mefun-dukes, Tumca auditoric mzad iyo es gadasaxadi ekisra. bolos, rogorc iyo, fundukSi sruli mSvidobianoba da myudroeba Camovarda, ise rom igi aRar gavda, don kixotma rom miamsgavsa, mtrobiT aRSfoTebul agramantes banaks, aramed adamians im srul mSvidobianobas moagonebda, oqtavianes dros rom sufevda romis imperiaSi, da amis madloba, rogorc erTbaSad amtkicebdnen, mRvdlis maRal mWevrmetyvelebasa da don fernandos siuxves ekuTvnoda.

don kixotma, raki Tavisi da Tavis saWurvelmtvirTvelis mizeziT atexil Cxubsa da ayalmayals, rogorc iyo, morCa, ifiqra axla ki dro iyo gzas gasdgomoda, is ganzraxva Cqara daeboloebina, ris aRsrulebac sakuTrad misi daniSnuleba iyo. jer doroTeasTan mivida da muxli moudrika, magram is ar moeSva, manam fexze ar aayena. aasrula Tu ara dedoflis survili da fexze wamodga, don kixotma Semdegi sityvebi mimarTa mas:

_ mSveniero dedofalo! andazaa _ siswrafe uciloblad dedaa gamarjvebisao. did saqmeebSi mravalgvarma gamocdilebam gvaCvena, rom saeWvo ram saqmeSi kacs mxolod swrafi moqmedebiT eZleva gamarjveba. esec xdeba, vTqva, rom es WeSmariteba ise brwyinvaled arsad gamomWvirvalebs, rogorc samxedro saqmeSi, gambedaobiTa da siswrafiT, rom mtris ganzraxvas davaswrebT, Cven amiT male vimarjvebT xolme, vidre is Cvens mogeriebas moaswrebs. gvirgvi-nosano da ukeTilSobileso banovano amas imitom mogaxsenebT, rom Cemis fiqriT CvenTvis saWiro aRar aris kidevRa davyovndeT am cixe-darbazSi: mciredi ram dayovnebac ki saziano iqneba CvenTvis da odesme SeiZleba gvegonos kidec, vin icis? egeb devs Tavisi Sikrikebisagan gagebulic aqvs, rom me misi dmarcxeba mwadia, da Cven rom aq vigvianebT da xans gaZlevT mas, vaiTu am xanSi rome-lime miuval cixeSi gamagrdes da CemTa dauRalav mklavTa Zalam veRaraferi ziani miayenos mas. maS, swrafi gamgzavrebiT mtris ganzraxvas win wavurbinoT, nurc erT wams nuRar davkargavT, axlave gavemgzavroT, da merwmuneT, ra wamsac pirispir gvxvdebi Tqven mters, im wams miiRebT yovelives, raica gsurT.

don kixoti gaCumda, meti sityva aRar warmouTqvams da mSvidad eloda mSvenieri infantas pasuxs.

doroTeam mediduri saxe miiRo da don kixotis kilos msgavsebiT upasuxa:_ gmadlobT, batono raindo, Tqveni wrfeli survilisaTvis, rom Cemi didi

mwuxarebis Secvla gwadiaT. swored agre hxams moiqces namdvili raindi, qveyanaze obolTa mwed da devnilTa maSvelad warmogzavnili. keTil inebos zenam, raTa Cveni sarTo survilebi aRsrulebuliyos, _ da maSin gaigeba, arian Tu ara qveyanaze madlieri mandilosnebi. Tqveni survilis morCili mzad var es cixe-darbazi

296

Page 297: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

am wamsve dautevo, radgan Tqveni nebis gareSe me sxva neba ara maqvs. mi-brZaneT, rac gsurT: im qals, romelmac gadawyvita Tqvens marjvenas miandos Tavisi bedi da Tqvens safarvels _ fexiT gaTelili Tavisi taxtis ufleba, ar ZaluZs win aRudges, rasac Tqveni sibrZne da goniereba ubrZanebs.

_ did ars ufali! _ Sehyvira don kixotma, _ roca Cven Tvalwin amxoben da Seuraucxyofen aseT dedofals, amis nebas aravis mivcem. amtom dauyovnebliv unda aRvadgino misi mima-papis taxti da zed davsva igi. maS amwams wavideT, raki mouTmenlad mwyuria Sors qveyanas Cqara wavide, vfiqrob saSiSi axla mx-olod dayovnebaa da radgan jer zenas ar Seuqnia da jojoxeTsac arñamounTxevia iseTi ram, me SgmaZrwunos, amitom, sanCo, saCqarod daaunagire rosinanti, Sens virsac lagami amosde, da banovanis bedauric Sekazme, cixe-darbazis mouravs da am batonebs gamoveTxovoT da aqedan pirdapir gzas gavudgeT Cveni miznisaken.

yvela am ambis macqeralma sanCom mxolod Tavis qneviT upasuxa: _ eh, batono, batono! sawyenad ki nuravin miiRebs da mandilosnebTanac

bodiSs vixdi, magram amas mogaxsenebT: iseTi ubedureba moxda am Cvens sofelSi, rogoric jer sizmradac ar mogvlandebia da leqsadac aravis gamouTqvams.

_ Se CerCeto! _ Seutia don kixotma, _ mTeli qveynis soflebsa da qalaqebSi, sadac ki Cems didebas miuRwevia, gana rame ubedureba SeiZleba momxdariyos, an Cems sazaralod leqsebi SeeTxzaT?

_ Tu gajavrebas inebebT, batono, _ miugo sanCom, _ davdumdebi da rac simarTle mindoda Semetyobinebina, rogorc batonis erTgul msaxurs aRar Segaty-obinebT.

_ Tqvi, rac saTqmeli gaqvs, _ uTxra don kixotma, _ oRond nu ifiqreb, rom Seni naTqvamiT SemaSino, da Tu TviTon Sen geSinia, maS rogorc mogixerxde-bodes ise hqen. xolo me qveyanaze arafris moSiSari, imas vizam, rac ufro momixdeba.

ara saqme amaSi rodia, rasac brZanebT, aseTi ramis Tqma sulac ar minda, _ upasuxa sanCom. _ me is minda mogaxsenoT, batono Cemo, rom es qalbatoni, didi mikomikonis samefos dedoflad rom asaRebs Tavs, iseTive dedofalia, rogoric dedaCemia dedofali; me es danamdvilebiT vici. es rom marTla dedofali iyos, imas rodiRa iqmda, rom Tvals moaSoreben Tu ara, aqa-iq, kuTxeebSi daZvreba, raTa erT aq myof vaJbatons exuntrucos.

am sityvebze doroTeas saxeze almuri aedina. marTlac igi Tavis qmars don fernandos araerTxel moxvevia da ukocnia kidec, don fernando cdilobda es aravis daenaxa (sanCom SeniSna es, dedoflis aseTi mouridebloba viRac ucnob vaJbaton-Tan saeWvod eCvena: misi azriT aseTi qceva mxolod didi dedoflis sefeqals Tu Se-hferoda Torem TviTon didi qveynis dedofals ki arasodes). doroTea mTlad daibna, ar icoda ra eTqva da isev sanCos mianeba sityvis gangrZoba:

_ amas imitom mogaxsenebT, Cemo batono, _ ganagrZo sanCom, _ rom meSinia, vaiTu imodena gza ganvvloT, mravali cudi Rameebi da uaresi dReebi gamoviaroT, da bolos me da Tqvenc gacruebulebi davrCeT da imis meti ara SegvrCes ra rom vucqiroT, Tu es fundukebSi dedoflebis moarSiye vaJbatoni rogor daiwyebs Cveni Sromis nayofis mirTmevas, da Tanac pirSi nerwyvi mogvdiodes. Tu ase iqneba, maS raRa saWiroa daviSuroT rosinantis dabunageba, virisaTvis lagmis amodeba da bedauris Sekazmva? is ara sjobia, CvenTvis ganze viyoT? dae, an-dazisa ar iyos, yvela mandilosanma Tavis TiTistars mouaros da Cven ki sadili mivirTvaT.

297

Page 298: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

RvTismSobelo dedav! gana aiwereba is risxva ra risxviTac don kixoti Tavis saWurvelmtvirTvelis am kadniers sityvebze ainTo?! yelSi mowolilma boRmam sun-Tqva gauZnela, brazisagan anTebuli Tvalebidan TiTqos naperwklebsa hyrida, ena ZlivsRa moubrunda da am saSineli saxiT medgrad dauWyivla sanCos:

_ o, Se sulmdabalo aramzadav, uxamso, gauzrdelo, umecaro, blu, avyia, usircxvilo cilismwamebelo da Worisgudav! Cems win da am warCinebul sefe-qalebisa da didebul seniorebis winaSe mag sityvebis Tqma rogor gabede? Senma sulelurma gonebam rogor STagagona aseTi uSveri, urcxvi da uwmawuri azrebi? TvalTagan gamecale, Se mabezRaro, crupentelav, tyuialebis zaxduxCav, TaRliTobis sakuWnao, mzakvrobis sabudaro, umaqniso molaybev! rom ar gesmis, Tu raoden valdebulni varT gvirgvinosan gvamT pativi vsceT! TvalTagan momSordi, Tu ar ginda Cemi risxva gamoscado.

es rom Tqva don kixotma, warbebi moRuSa, loyebi gaibera, almacerad daubRvira, fexebi daubraguna, erTi sityviT, saSineli risxva gamoixata saxeze da mkacri sityvebiT, da qceviT sabralo sanCo pansas ise gauxeTqa guli, rom is mTlad caxcaxs mohyva da natrobda _ dedamiwa gamskdariyo da Sig Caetana. mswrafl gamotrialda da Tavis gamZvinvarebuls batons TvalTagan miefara. magram am dros gonierma doroTeam, romelic kargad icnobda don kixotis xasiaTs, misi damSvideba ganizraxa da ase uTxra:

_ nu swyrebiT, batono mwuxare saxis raindo! yuradRebas nu apyrobT Tqveni saWurvelmtvirTvelis kadnier sityvebs. vin icis, iqneb yvelaferSic ar iyos mtyuani, amitom magis qristianul sindiss Cemi vinaobis winaaRmdeg crumow-mobas nu SevwamebT. sruliad ueWvelad unda virwmunoT, rom am cixe-darbazSi, rogorc TviTon Tqvenc amtkicebT, yvelaferi moxiblulia, maS Tqven saWurvelmtvirTvelsac, advili safiqrebelia, eSmakebiviT oinebis gavleniT Cemi pirovnebisaTvis saZraxisi ram saqcieli molandebodes.

_ yovladSemZlebels RmerTsa vficav, marilsa brZanebT, _ SesZaxa don kixotma, _ eg codvili, ueWvelia, raime cudma molandebam Seacdina da iseTi ram moaCvena, rac Tu ar moxibvlis SemweobiT, sxvafer ar SeeZlo enaxa: swored es unda iyos, radgan mag sabralo kacis gulkeTiloba da ubiwoba vici da ar SemiZlia imis eWvi viqonio, rom magas visime ciliswamebis survili mouvidodes.

_ swored egre yofila da egrec iqneba, _ daiZaxa don fernandom. _ amito-mac, batono raindo Tqvens saWurvelmtvirTvels unda miutevoT da daibrunoT igi Tqveni wyalobis wiaRTa Sina sicut erat in principio; vidre SeCvenebul moCvenebebs mTlad ar gaugiJebia eg sabralo.

don kixoti sanCos mitevebaze daTanxmda, mRvdelmac danaSaulze Tavdadebuli saWurvelmtvirTveli miiyvana, Tavis batonis win daaCoqa da xelze aamborebina. don kixotma daloca sanCo da uTxra:

_ axla ki, mgonia, Svilo sanCo, SegiZlia darwmunde, rom am cixe-darbazSi yvelaferi jadoqrobis saSualebiT warmoebs, rogorc SenTvis me es mravaljer miTq-vams.

_ mjera, batono, _ upasuxa sanCom, _ mjera, rom aq yvelaferi jadoqrobis saSualebiT warmoebs; mxolod sabniT rom ambavi moxda, is ki namdvili iyo.

_ nurc magas erwmunebi, _ uTxra don kixotma; _ eg rom namdvilad momx-dariyo, arc maSin gamiWirdeboda da axlac movaxerxebdi magieris gadaxdas. ma-gram verc maSin vxedavdi da arc vicodi da verc axla vxedav da arc vici, vis unda gadavuxado magieri.

stumrebma Setyoba moisurves, Tu ra ambavi moxda sabniT, da mefun-

298

Page 299: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

dukemac dawvrilebiT uambo sabanze sanCo pansas haerSi alay-malayis TamaSi; yvelam bevri icina amaze, marto sanCo apirebda gajavrebas, magram don kixotma daamSvida igi da xelmeore daarwmuna, rom sabniT momxdari ambavi swored eSmakTa grZneulebis mizeziT iyo momxdari. sanCo mainc im simartivemdis Tavis dReSi ar misula, rom sabnis ambavi masac grZneulebad ecno. mudam mtkiced sjeroda is, rom sabniT man ZvalxorcSesxmuli xalxi isroda maRla da ara moCvenebani, rogorc don kixoti arwmunebda.

ori dRe-Rame cxovrobda es brwyinvale sazogadoeba Cvens nacnob fun-dukSi, da radgan gadawyvites, rom axla ukve gamgzavrebis dro iyo, amitom yvela imaze fiqrobda, Tu ra xerxi moegonaT, rom don fernandosa da doroTeasaTvis don kixotis soflamdis gacileba Tavidan aecdinaT. sadac rainds viTom mikomikonis samefoSi kanonieri dedofali mama-papis taxtze unda aeyvana da amiT daeboloe-bia Tavisi mogzauroba. mRvdelsa da dalaqs undodaT mxolod don kixotis gayola; maT imedi hqondaT Sin raindis mosarCen raime saSualebas ipovnidnen. don kixo-tis wayvana erTma glexma ikisra fasiT; es glexic SemTxveviT am fundukSi iyo mo-suli Tavis xar-urmiT, sadac raindi da Cveni nacnobi sazogadoeba imyofeboda. don kixots xis galiis msgavsi raRac gaumarTes, sadac Tavisuflad SeeZlo dabinavebu-liyo, da rodesac yvelaferi moamzades, mRvdlis, don fernandos da misi amxanage-bis darigebiT, tanisamosgamocvlili qamandarni da don luisis msaxurni, niRab-Camofarebulni, rom rainds ar ecno da sul sxva xalxi hgoneboda, Sevidnen im oTaxSi, sadac gancdil mRelvarebaTa Semdeg sasixarulo imedebiT aRsavse don kixoti ganisvenebda.

sabralo raindis loginTan mividnen, tkbilad mZinares yvelam erTad staca xeli da ise magra Seukres xel-fexi, rom, roca gamoeRviZa, erTi asos daZvrac aRar SeeZlo; mxolod gaocebuli iyo, rom Tavis Tavs raRac ucnauri moCvenebebiT garSe-mortymulz xedavda. Seryeuli gonebis meoxebiT, mudam jadoqroba elandeboda, im wamsve warmoidgina, da Tu ar warmoidgenda, savsebiT darwmunda, rom mas am misTvis dauviwyar cixe-darbazis moCvenebani exveodnen gars da TviTon isic ueWvelad mojadogbuli iyo, rom veRarc ganZreva SeeZlo da veRarc mtris mogerieba; erTi sityviT, yvelaferi ise moewyo, rogorc am moxerxebuli oinis um-Tavresi mizezi, mRvdeli fiqrobda. yvela iq myofT Soris am ambavs gulgrilad da saxeSeucvlelad marto sanCo ucqeroda, Tumca Sors arc is iyo, don kixots koWlobaSi ahyoloda, magram mixvda, is ucnauri moCvenebani vinc iyvnen; enis daZvras mainc ver bedaeda, vidre ar gaigebda mis batonze aseTi moulodneli Tavdasxma riT gaTavdeboda. agreTve don kixotsac waerTva laparakis xalisi da Tavisi saWurvelmtvirTveliviT molodinSi iyo, ra bolo eqneboda am uecars mis ubedurebas. yvela amis bolo is iyo, rom niRabos nebma xelfexSekruli raindi mis sawols axlo dadgmul galiaSi gadaitanes da ficrebi ise magra dalursmes, rom orjer magrad dabRauWebiTac ar SeiZleboda maTi gagleja.

Semdeg moCvenebebma galia mxarze Seidgen da, oTaxidan rom gamo-hqondaT, am dros ukanidan sazareli xma moisma, imdenad sazareli, ramdenadac ki SeeZlo sazarloba mieca Tavis xmisaTvis dalaqs, _ imas ki ara, kurtanze rom Cx-ubi atexa, _ meores, axla rom mojadoebul rainds ukan mosZaxoda:

_ oi, mwuxare saxis raindo! sasowarkveTilebas nu miecemi, rom da-gatyveves da mag sapatimroSi Sepyrobili mihyevxaro. Seni Sepyroba aucilebeli iyo, raTa ufro Cqara dageboloebia igi saqme, ra saqmec Senma diadma da va-Jkacurma gulma Cagagona da rac aRsruldeba maSin, rodesac lamanCis mrisxane lomi da tobosos TeTri gvriti erT budeSi daibudeben da Tavis didmSvenier qeds qor-

299

Page 300: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

winebis tkbil-msubuq uRelqveS moixrian. am SesaniSnavi kavSirisagan qveynis gasaocrad mZlavri lomis bokvrebi warmoiSobian mamaci mamisebr mmusravbr-Wyalebiani da es yovelive imaze adre unda moxdes, vidre mimsrboli nimfas mde-vneli RvTaeba Tavis swrafmfrinavi srbolis Jams orjer ar estumreba zecis mociale niSnebs. da Senc yovelTa welxmalSemortymulTa, nikapwverSemosilTa da cxvirynosvismqoneTa saWurvelmtvirTvelTagan uerTguleso, upatiosneso da ukeTil-Sobileso saWurvelmtvirTvelo, nu SeZrwundebi da nu SekrTebi imis mnaxveli, Tu rogor TvaldaTval gtaceben mogzaur raindTa TvalisCins, radgan Zlier male, Tu Se-moqmedis neba iqneba, moipoveb iseTs maRalsa da sapatio mdgomareobas, rom veRarc ki icno Seni Tavi; da maSin aRsruldebian Seni didsulovani da keTili batonis yovelive dapirebani. brZen qalbaton mentironians gaZlev Tavdebad, rom sruli jam-agiri mogecema. amas Sen TviTon Cqara saqmiT dainaxav. maS mihyev mamaci da mojadoebuli raindis, Seni batonis gzakvals, imitom rom Seni daniSnulebaa im adgilamdis eaxlo mas, sadac orive erTad ganisvenebT. neba ara maqvs amaze meti giTxra rame, da axla, mouwodeb ra Tqvenze zeciurs locva-kurTxevas, iq davbrundebi, sadac CemTvis jer ars.

Tavis winaswarmetyvelebis bolo uxilavma winaswarmetyvelma jer maRali knavana xmiT warmoTqva, Semdeg ise nel-nela dauSva dabla unazesi notebiT, rom vinc es xumroba icoda, isinic kinaRam ar motyuvdnen am oiniT.

am winaswarmetyvelebam don kixots nugeSi sca da daamSvida, radgan misTvis savsebiT naTeli iyo am winawarmetyvelebis azri. man gulisxma hyo, rom am dapirebiT aReTqva saRvTo da kanonieri qorwinebiT SeuRleba guliserad dulsinea toboselTan, romlis kurTxeuli wiaRidan lamanCis samaradiso sadideblad daibadebodnen dom kixotis Svilebi _ lomis bokvrebi. raindma mtkiced irwmuna uxilavi winaswarmetyvelis sityvebi, erTi magra amoioxra da daiZaxa:

_ hoi, Sen, vinc gind iyo, egodeni bedniereba rom miwinaswarmetyvele, gevedrebi, Cems magier Txove Cems mfarvels brZen misans, nu inebebs am sapyrobileSi Cems daRupvas, vidre Seni sasixarulo aRTqmani ar aRsruldebian, da Tu bedma maTi aRsruleba ineba, maSin me am patimrobaSi gancdil siduxWires da ubedurebas, zeciur netarebad CaviTvli, am xundebs nugeSad da sitkboebad vi-grZnob da es ficris bunagi, axla rom Sig msvamen, mZafr brZolis velad ki ara, aramed grZnobas aRmtac saqorwino rbil sareclad momeCveneba, xolo Cems keTil saWurvelmtvirTvel sanno pansaze, am patimrobaSi Cems nugeSismcemelze, imas vityvi, rom srulebiT imazeRa var dandobili, misi keTili, patiosani zne marwmunebs, rom igi arc lxinSi da arc ubedurebaSi ar mimatovebs da Tu Cemma an misma varskvlavma didi xnidan aRTqmuli kunZulis, anu sxvisa risame misi msgavsis boZebis neba ar momca, maSin jamagiri xom mainc ar daekargeba. Cems an-derZSi movixseneb, rom imdeni jamagiri ar miZlevia misTvis, ramdenic misi erT-guli samsaxuri da mravalgvari Cemi siamovneba Rirebula, aramed imdeni miZle-via, ramdenic Cemi siRaribiT SemZlebia.

am ukanasknel sityvebze sanCom don kixots dabla daukra Tavi da orive xelze akoca (esec kia, rom erT xelze kocna gasaWiri iyo radgan orive xeli erTad hqonda TokiT Setyupebuli).

amis Semdeg moCvenebebma galia mxarze Seidges da xarebSebmul ure-mze dasadebad gaitanes.

300

Page 301: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tav i X L VI I

sadac moTxrobilia don kixot lamanCelis ucnauri mojadoeba da szva RirsSesaniSnavi ambebi

roca don kixotma dainaxa, rom is galiaSi Casves da galia uremze dadges, Tqva:

_ mravali SesaniSnavi saxumaro da marTali ambavi wamikiTxavs mogzaur raindebze, magram arc wakiTxulsa da arc gagonilSi arsad Semxvedria, rom moxi-bluli raindebi ase CemsaviT moetanoT da galiaSi Casmuli aseTi zanti da davardnili saqonliT sadme waeyvanoT. Cveulebriv ise yofila, rom jadoqrebsa da misnebs war-moudgeneli siswrafiT haerSi gadaufreniaT xolme isini romelime bneli an yomrali RrubliT, an cecxlis etliT, anu kidev hipogrifze an sxva romelime urCxulze Sesmuli, magram, RmerTo didebulo, xarebSebmuli urmiT Cemi ase wayvana ra sazarelia! magram, vin icis, iqneb Cveni drois raindebi da maTi moxibvla sxva kanonebs eqvemdebareba; isic SesaZlebelia, rom CemTvis, rogorc axali moasparezisaTvis, miviwyebuli mogzauri raindobis aRmadgenelisaTvis, axalnairi moxibvla da gadasayvanadac axali gaSualeba moegonoT. Sen rogorRa fiqrob amaze, Cemo megobaro sanCo?

_ RmerTmani, ar vici, rasa vfiqrob, _ upasuxa sanCom, _ radgan mogzaur raindTa nawerebi imdeni ara wamikiTxavs-ra, ramdenic Tqvens patiosnebas wauk-iTxavs, magram imisi fici ki SemiZlia, rom rac axli moCvenebani gvaxvevia gars, namdvili da keTili kaTolikeni ar unda iyvnen.

_ kaTolikenio! _ Sehyvira don kixotma! _ Cemo Zvirfaso, kaTolikeni saidan iqnebodnen, rodesac yvelani eSmakebi arias, raRac ucnauri moCvenbebis saxe miuRiaT da am oinebs Cadian, aseT gasakvirvel mdgomareobaSi Caugdivar. Cemi Tu ara gjera, aba xeli Seaxe magaT, gasinje da maSinve darwmundebi, rom eseni haerisagan Sesdgebian da mxolod TvalsaCenad arseboben.

_ rasa brZanebT, batono, _ upasuxa sanCom, _ RmeTmani Sevexe kidec da movrCi, da unda mogaxsenoT, rom ager im eSmaks, iq rom raRac facifucSia, var-diviT RaJRaJi gaaqvs da isea morTul-mokazmuli, rom eSmakisas ara ugavs ra. eS-makebsao, mogaxseneben, gogirdisa da sxva sazizRari suni asdiT Turme, da mis-gan ki naxevari milis manZilidanve ambris suni moedineba.

sanCo don fernandoze ambobda amas: marTlac imas, rogorc didebuli STa-momavlobis kacs, saamuri suni assioda.

_ eg nu gikvirs, Cemo sanCo, _ uTxra don kixotma, _ eSmakebi didi brZenni arian, da Tunca maT Taviseburi sunic asdiT, mainc sulni arian da, maSasadame, rogorc sulebs, araviTari suni ar asdiT. TviTon maT ki mudam sazizRari suni scemT, da arc sakvirvelia: isini mudam jojoxeTs atareben da Tan TvisTa jojoxeTur tanjvaTa-gan versad verasodes ver hpoveben Svebas; amitomac maTTvis saamo suni ar ar-sebobs. da Tu Sen geCveneba, rom mag eSmakisagan saamo suni gamofSvens, eg mxolod ocnebaa: eSmaki gacdunebs da mas unda Sen is eSmaki ar gegonos.

amasobaSi, vidre batonsa da msaxurs amgvari laparaki hqondaT gamarTuli, don fernandom da kardeniom, imitom, rom sanCo maTs oins ar mixvedriliyo (arc ise Sors iyo am mixvedras), gadawyvites Cqara gaestumrebinaT don kixoti. amitom mefunduke gans, gaixmes da ubrZanes rosinanti da viri saCqarod Seekazma, es brZaneba saqebari simardiT aasrula man. mRvdeli kidev santa her-mandadas qamandarT don kixotis soflamde gacilebaSi fass urigdeboda. dasasrul,

301

Page 302: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

kardeniom rosinantis unagirs taxtaze erT mxares fari da meore mxarev CaCqani Camohkida, sanCos virze Sejdoma aniSna da rosinantis sadave xelSi misca. Semdeg galias aqeT-iqiT or-ori jazairebiT SeiaraRebuli qamandari amoudga da is iyo unda daZruliyvnen, rom am dros don kixotis gamosaTxoveblad mefundukis coli, misi qali da maritornesi gamovidnen da mosaCvenebeli tiriliT mis ubedurebas mwuxareba da samZimari gamoucxades.

_ nu stiriT gullmobierno mandilosanno, _ uTxra amis damnaxavma don kixotma; ra gaewyoba? yvela es ubedureba imdenad ganuSorebelia Cemi wode-bisagan, rom Tu saSineli ambavi ar SemmTxveoda, ar SemeZlo Cemi Tavi SesaniS-nav mogzaur raindad CameTvala. amgvari ram SemTxveva momcro raindebs sul ar gadaxdeniaT da amitomac isini aravis axsovs. ubedureba imis xvedria vinc Tavi vkacobiT da sxvagvari dinebiT Surs aRZravs princTa da raindTa gulSi, romelnic yvela Rirsebas xmaroben da TviT upatiosno, saSualebasac ar eridebian, oRond ki keTili gvamni daadablon. mainc keTilmoqmedebisa da saTnoebis Zala imgvaria, rom martodmarto, TavisTavad iseT TvalTmaqcobis Zalasac ki auqmebs, rogori TvalTmaqcobis codnac marto mis Semoqmeds zoroastrs SeeZlo, da brZolidan da gansacdelidan gamarjvebuli gamodis. masTanac mis brwyinvalebas ise hfens qveynad, rogorc mze aelvarebs zecas Tavis sxivebiT. momiteveT, mSvenierno mandilosanno, Tu rogorme raime Seuracxyofa mogayeneT (rasakvirvelia, uneblieT, Torem ganzrax da umizezod me arasodes aravis vawyenineb). evedreniT RmerT raTa am sapyrobilidan gamomixsnas, romeliRac borotma jadoqarma rom Camsva. Tu vinicobaa odesme aqedan Tavi davixsen rogorme, damerwmuneT, arasodes daviviwyeb im guluxv maspinZlobas, rogoriTac am cixe-darbazSi mimiReT, da vecdebi madloba Rirseulad gadagixadoT.

manam don kixoti mefundukis cols, qals da maritorness amas eubneboda, mRvdeli da dalaqi gamoeTxovnen don fernandos, mis amxanagebs, kapitans, au-ditors da bolos bednier doroTeas da lusindas, yvelani erTmaneTs gadaexvivnen da werilobiT erTmaneTis ambis Setyobineba aRuTqves. don fernandom Tvisi misamarTi uTxra mRvdels, don kixotis ambavis miwera Txova da daarwmuna, rom am ambis SetyobinebiT Zalian asiamovnebda. TviTonac dahpirda yvela ambis mi-weras, rac ki mRvdelisaTvis sayuradRebo iqneboda. aRuTqva Tavis qorwilis ambis miweras, zoraidas naTlobisas, lusindas Sin dabrunebisas da, dasasrul, don luisis ambis Setyobinebasac. rasac ki Txovdnen, mRvdeli yvelafris bejiTad aRsrulebas dahpirda, da axali megobrebi erTxel kidev gadaexvivnen erTmaneTs da kvalad mravali samsaxurisa da Tavanis piroba daudes. am dros mefunduke movida mRvdelTan da zogi ram qaRaldebi gadasca imave skivris sarCulSi napovni, romel-Sic ugnuri cnobismoyvares ambavi iyo. radgan qaRaldebis patroni aRar movidao, uTxra man, amitom Tamamad SegiZliaT esenic Tan waiRoTo. am saCuqrisaTvis mRvdelma mefundukes madloba gadauxada, xelnaweri gaSala da es saTauri waik-iTxa: `rinkonete da kortadilos ambavi~. raki es xelnaweri da misgan mowonebuli `ugunuri cnobismoyvares ambavi~ erTad iSovna, mRvdelma amitom ifiqra, orive ambavi erTi mwerlisa unda yofiliyo, da esec iseTive saxaliso wasakiTxi iqneboda; am fiqriT Seinaxa xelnaweri, rom moxerxebul dros waekiTxa.

Semdg isa da misi megobari dalaqi, ori niRabafarebulni, rom don kixots ar ecno isini, urems ukan gahyvnen Semdegi rigiT: TavSi uremi miWriWinebda, urems marTavda misi patroni _ glexi meurme; urems aqeT-iqiT, rogorc vTqviT, jazairebiT SeiaraRebuli qamandrebi misdevdnen, ukan sanCo pansa midioda viriT da rosi-nantic sadaviT mihyavda; bolos ki mRvdeli da dalaqi kargad mozrdil jorebze mj-

302

Page 303: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

darni, niRabafarebulni mihyvebodnen. don kixoti xelebSekruli ijda galiaSi, fexebi gaeSxlarTa, zurgi galiis serserosaRvis miebjina da ise iyo gaCumebuli da gatrunuli, TiTqos xorcSesxmuli adamiani ki ara, qvis qandakiao. sruli dumiliT da wynari nabi-jiT mimavalT oriode mili rom gaiares, erT velze gavidnen; es veli Zalian moewona meurmes Tavis xarebis saZovrad da dasasveneblad. amaze mRvdels daekiTxa, magram dalaqma garekva ubrZana, radgan cota iqiT, erTi gorakis dacemul kalTaze ufro ukTesi da kargi balaxiani veli eguleboda. yvelani daeTanxmnen dalaqs da gza ganagrZes.

am dros mRvdlma ukan moixeda da eqvsi Tu Svidi rigianad Cacmuli cxenosani dainaxa. radgan is mgzavrebi xarebis zanti fexiT rodi daiarebodnen, aramed sabero wvivmagar jorebze isxdnen da dezebiTac axalisebdnen maT, raTa oriode milis siSoreze mdebare fundukSi samxrobamdis misuliyvnen, amitom Cven mavrebs Cqara moewivnen. Cqara mosiaruleni rom nela mosiaruleT moewivnen, zrdilobianad usalames erTmaneTs da erTma maTganma _ toledos mRvdelmona-zonma _ danarCeni cxenosnebis ufrosma, dainaxa ra Tavis win raRac ucnauri, rigze dawyobili mgzavrebi: uremi, qamandarni, sanCo, rosinanti, mRvdeli, dalaqi da galiaSic xelfexSekruli don kixoti, _ ver moiTmina, rom arñekiTxa, Tu yvela es ambavi ras niSnavda an kaci am ucnauri ambiT rad mihyavdaT. magram galiis aqeT-iqiT SeiaraRebuli qamandarni rom dainaxa, ifiqra, rom Sepyrobili uTuod vinme Saragzis avazaki unda yofiliyo, anu vinme didi damnaSave, santa herman-dadis samsjavroSi micemuli. beris kiTxvaze erTma qamandarma ase miugo:

_ batono, dae, TviT am raindma agixsnaT, Tu am yofiT galiaSi Casmuli rad miyavT. Cven amis Sesaxeb araferi viciT.

don kixotma gaigona maTi saubari da ase upasuxa bers:_ mowyaleo xelmwifev! batono raindebo. sakmaod gagegebaT rame mogza-

uri raindoba Tu ras niSnavs? Tu gagegebaT, SemiZlia giamboT Cemi ubedureba da Tu ar gagegebaT, maSin amaze laparakic tyuili iqneba da mec ar Seviwuxe Tavs.

raki cxenosanma da don kixotma saubari gaabes, mRvdelma da dalaqma SeniSnes es, SeeSindaT, don kixotis wamoyvanis oini ar gagvimJRavndeso, mi-uaxlovdnen maT da maSinve laparakSi Caerivnen.

_ Zmao, _ upasuxa berma don kixots, _ saraindo wignebasa uTuod metad gamegeba, vidre vilialpandos `Sumulas~-i da Tu amaze meti saWiro ara aris-ra TqvenTvis, maS SegiZliaT Tqveni ubedureba Tamamad miamboT.

_ didad moxaruli var, _ uTxra don kixotma, _ maS icodeT, ufalo raindo, am galiiT imitom mivyavar, rom boroti jadoqrebis SurisZiebiT var mojadoebuli. man momxibla, radgan borotni siqvelisa da saTnoebas umetesad sdevnian, vidre keTilni im siqveles pativsa scemen. me mogzauri raindi gaxlavar, magram imaT-gani ki ara, visi saxelic ukvdavebis furcelze ar aRiniSna, aramed imaTgani var, visi saxelic, Suris gamojavrebuli, yvela sparseTis mogvTa, indoeTis braminTa da eTiopiis himnosofistTa jibrze ukvdavebis taZarSi aRibeWda, raTa es raindebi gaxd-nen magaliTi da misabaZi momavali TaobebisaTvis, da yvela mogzaurma raindma dainaxos da Seiswavlos momaval raindTa gza, ra gzis gavliTac maT ZaluZT uc-valebel didebamde miRweva.

_ batoni don kixoti marTalsa brZanebs, _ laparakSi Caeria mRvdeli. _ es mo-jadoebuli mibrZandeba am galiiT _ Tavis codvebisa da borotmoqmedebaTa mizeziT ki ara, aramed im pirTa boroti manqanebiT, visac yoveli siqvele awuxebs da yove-live saxeli da dideba sZags. Tqvens winaSe, mowyaleo xelmwife, mwuxare saxis raindsa xedavT, romlis ambavi iqneba kadec gagegonoT, radgan amis ma-

303

Page 304: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

macurni Rvawli da diadi saqmeni ukvdav brinjaoze da saukuno marmariloze iqnebian aRbeWdilni; Tumca Suri da ukeTuroba bevrsa cdilobs qveynisagan dah-faros misi saqmeni.

erTi datyvevebuli da meore dautyvevebeli kacisagan rom aseTi laparaki mo-ismina, beri gaocda, cotas gawyda, pirjvari ar gamoisaxa; arc mas esmoda da arc mis mxleblebs, Tu ra xalxs Seeyarnen. amasobaSi sanCo pansa mivida berTan da mRvdlis naTqvami am sityvebiT gaaswora:

_ batono Cemo, ar vici momiwonebT Tu damiwunebT sityvas, da mainc ki unda mogaxsenoT, rom Cemi batoni don kixoti iseve moxiblulia da mojadoebuli, rogorc axla dedaCemia moxibluli; rogorc iyo, axlac isev ise srul Wkuazedaa, ise Wams, ise svams, ise Zinavs, rogorc Cven yvela codvilni CavdivarT amas da ro-gorc TviTon eseca Wamda, svamda da eZina xolme, vidre am galiaSi Casvamdnen. amis Semdeg modi da damajereT, rom Cemi batoni moxiblulia, gana es SeiZleba? madloba RmerTs, erTxel ar gamigonia da orjer, rom moxiblulebi da mojadoebulebi arc Wamen, arc smen, arc ZinavT, arc laparakobeno; Cemi batoni ki, piri rom ar amouleson, imdens ilaparakebs, ocdaaTma veqilmac ver ilaparakos imdeni.

mere Sexeda mRvdels da daumata:_ eh, batono moZRvaro! batono moZRvaro! nuTu ggoniaT, me Tqven vera

gcnobT? iqneb fiqrobT ar mesmodes da ver vxvdebode, Tu yvela am moxiblvas risTvis CadixarT? ara, me maSinve gicaniT da mivxvdi kidec Tqvens ganzraxvas, magram amasac ki getyviT, rom siuxvee siZunwesTan ver moTavsdeba da Suri kidev _ keTil ganzraxvasTan. Tqveni ganzraxva rom eSmaks Cven saqmeSi ar gamoeCxira, Cemi batoni aqamdis mikomikonis dedofalze jvardawerili iqneboda; me kidev, sul cota rom vTqva, grafi mainc viqnebodi, radgan amaze naklebi jildos molodini arc SeiZleboda mqonoda Cemi batoni mwuxare saxis raindis gulkeTilobis-agan, Tu misda gaweul samsaxurs rigze davafaseb. magram, Cans, imaze marTali ara yofila-ra, rom, rogorc CvenSi ityvian, bedis Carxi wisqvilis Carxze Cqara tri-alebso da guSin rom zemo Taros isxdnen, dRes isini talaxSi cviviano. yvelaze mets Cems col-Svilsa vwuxvar: an ki rogor ar viwuxo, rodesac isev ise ubralo mejinibe davbrundebi imaTTan, rogoric viyav, maSin, rodesac axla gubernatori, anu rome-lime kunZulis mefis moadgiled unda mivdiode Sin. yvela amas imitom mo-gaxsenebT, Tqveno maRal kurTxevav, rom egeb sindisma cotaodenad mainc gamxiloT Cemi batonis ase cudad mopyoba da saiqios angariSi aRar mogekiTxoT am galiaSi mis SemwyvdevisaTvis; egeb Tqveni suli im pasuxismgeblobiT ar daitvirTos, rom vidre ase Seketili geyolebaT, veRaraviTar sikeTes ver uzams gaWirvebulTa, da mravali misi keTili ganzraxva amaod Caivlis.

_ erihaa! --Sehyvira dalaqma; _ Senc Seni batonis kvalze wasulxar, sanCo, Senc moxiblvis niSnebi getyoba, maS galiaSi unda SegamwyvdioT. Seni batonis gaparebas rogorRac sabednierod ar daumsxvilebixar. is raRac kunZuli tyuilad gidevs TavSi; rogorc Sens sakuTar yurebs ver dainaxav, ise Sens sicocxleSi im kun-Zulsac vera naxav.

_ sulac ar davmsxvilebulvar, _ miugo sanCom, da arc Tu iseTi kaci gaxlavar, rom damamsxvilos vinmem, Tunda TviTon mefec iyos. marTalia, sawyali da Raribi kaci gaxlavar, mainc Zveli qristiani var da arc erTi sulierisa ara mevaleba-ra. sakvirveli viTom ra aris, rom survili maqvs da kidec moveli kunZulis miRebas? sx-vas amaze meti survilic aqvs. da yvela CvenTagani _ TavisTa saqmeTa Svilia. mec xxvasaviT adamiani ara var? maS ratom ar SemiZlia kunZulis gubernatori gavxde, Tundac papoba mekuTvnodes, miT ufro, rom iseT kacs vemsaxurebi, romelsac im-

304

Page 305: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

deni kunZulis dapyroba SeuZlia, arc ki icodes, Tu ra uyos. aba, batno dalaqo, ifiqreT, ra TqviT: aq saqme mosaparav wverebze rodi gaxlavT. mgonia, erTmaneTs kargad vicnobT da isic iciT, rom me ankesze dasaWeri kaci ara var. Tu Cems ba-tonze ityviT da _ eg mxolod RmerTma icis, ra rjulad aris moxibluli. maS sanam ram iqnebodes, sjobia nagavs gareT ar gavitandeT.

dalaqma ena Seikava, rom sanCos Tavisi gulubryvilobiT ara wamoeroSa-ra, ris dafarvasac ase TavgamodebiT cdilobdnen is da mRvdeli. mRvdelsac amisi efiqreboda. amitom bers dawinaureba Txova, rom Seetyobinebia galiaSi damwyvdeuli kacis saidumlo da kidev sxva sasacilo ambebi eambna. beri mRvdlis Txovnas daTanxmda, Tavisi amaliT dawinaurda da didi yuravebiT ismenda mRvdlis naambobs don kixotis cxovrebaze, mis xasiaTze, Wkuasa da SeSlaze. mRvdelma dalagebiT uambo raindis Tavgadasavali, Tavidan moyolebuli im dromdis, vidre mas galiaSi Casvamdnen, egeb waeyvanaT rogorme da iq rame saSualebiT moerCinaT. berma da misma amalam es ucnauri ambavi kvlav gaocebiT moismines da roca mRvdeli dadumda, berma uTxra:

_ WeSmaritad, Tqveno maRal Rirsebav, batono moZRvaro, saraindo wignebi, Cemi azriT, namdvili Wiria, da Tumca xalisma mec wamZlia, da Tavisufal dros yvela am wignis dasawyisi wavikiTxe, magram iqamdis gabeduleba ki mainc ara mqonia, rom erT-erTi maTgani mainc bolomdis gadamekiTxa. ise meCveneboda xolme, rom yvela maTganSi erTi da igive ambavi iyo aRwerili, mxolod cotaodeni cvlilebiT ki, ase rom, rac erTSi iyo, meoreSic igive ambavi ewera, da rasac meore wignSi amoikiTxavdi, pirvelSiac igive iyo. jer isic mgonia, rom saraindo wignebi swored im mimarTulebisani arian, ra mimarTulebac Zvelebur mileTur damTxveul arakebsa hqonda miznad _ mxolod garToba, da ara swavla, da sul ar hgvandnen apologiur arakebs, miznad rom gasarTobTan swavlaca aqvT danaxuli. vTqvaT kidec, rom saraindo wignebis erTaderTi mizani garToba iyos, mainc gakvirvebasa var, RmerTma icis, an ki imdeni sisuleliT miznis miRweva rogor SeuZliaT? rome-lime karg wigns rom vkiTxulobT, im harmoniiTa da simSvenieriT vtkbebiT, ra har-moniac Cvens suls uneblied xiblavs da imonebs, warmoadgens ra cxadad, Tu oc-nebiT mis mSvenierebas, magram sadac uSverobasTan yovelgvari wesebis uary-ofasac xedavs kaci, aba iseTi ram vinmes rogor daatkbobs, erTi mibrZaneT, ra simSvenieres, ra urTierTSoris nawilebis TanaSezomilebas ipovis vinme im arakSi, sadac Teqvsmeti wlis biWi koSkis simaRle devs xmlis erTi SemokvriT Suaze ise advilad gaCexs, TiTqos comisagan iyos gakeTebuli. aba ras hgavs im brZolis aRw-era, sadac avtoris sityvebiT, erT milionamdis mxedari ibrZvis, da Tu moTxrobis gmiri maT SeebrZola, maSin meti Rone ara gaqvs, ginda Tu ara, unda daijero, im gmirma, TavisTa mklaviTa ZaliT mTeli milioni molaSqre uTuod unda Semusros. am arakebSi ra advilad exveva kiserze viRac mogzaur rainds romelime dedafali anu mefis memkvidre qali. gana odnav mainc gaxsnili gonebis patrons, ra Clungi da barbarosuli warmodgena unda hqondes, rom iseTi sisulelis wakiTxva SeiZlos, viT-omc zRvaze raindebiT savse cixe-darbazi xomaldiviT mocuravdes: viTom saRamos Jams rom lombardiis napiridan gacuravs, diliT indoeTSi mRvdelmTavar ioanes napirTan amoyofs Tavs, anu sxva romelime alagas, ra adgilebsac arc ptolomeosi ixseniebs sadme da arc marko polos scodnia maTi arseboba? me rom miTxras vin-mem, amgvari wignebis mkiTxvelT miznad marto isa hqondaT, arsad momxdari da SeuZlebeli ambebi moegonaT, da imisaTvis ara daudevniaT-ra WeSmarite-bisaTvis miumsgavsebiaTo, me mainc kidev imas vityodi, rom yvela mgonili am-bavi imdenad ukeTesia, ramdenadac naklebad hgavs mogonils, da imdenad ufro

305

Page 306: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sasiamovnoa da moswons mkiTxvelebs, ramdenadac ufro marTals miemsgavseba. mogonilma ambavma mkiTxvels azri unda aRuZras, igi ise unda iyos warmodge-nili, rom SeuZlebels SesaZleblad xdides, yvela axirebuli uswormasworobisagan gawmendili da gasufTavebuli unda iyos, ise rom mkiTxvelis yuradReba miipyros, igi sinamdviled swamdes, Tanac aRtacebas, gaocebas da kmayofilebas gvrides da stkbebodes kidec. amgvars verafers SexvdebiT iseTi mTxzvelis nawerSi, romelic bunebasa da simarTles ganzrax Sordeba, ese igi mas, rac xelovnuri Txzulebis um-Tavres Zalas Seadgens, iseTi saraindo wigni jer ar wamikiTxavs, rom misi fabulis yvela nawili erT sxeuls Seadgendes, rom Suaguli Seesabamebodes dasawyiss da dasasruli kidev dasawyiss da Suaguls. piriqiT maTi mkiTxvelni sxvadasxvafer da aqa-iq aRebul naWrebidan Sekowiwebul qimeras an saSinelebas adgenen, TiTqos gangeb undaT raRac maxinji da uxamsi figura gamoiyvanon. amas garda maTi ena raRac xorkliani da mouxeSavia, faTerakebi _ daujerebeli, siyvarulis ambebi _ avxorculi, Tavazianobasa da zrdilobaze warmodgena _ uxeSi, laSqrobaTa aRwera _ usasrulo da dauboloebeli, msjeloba_ uazro, xolo mogzaurobiTa ambebi raRac damTxveuli da suleluria; am romanebSi aSkarad gamosWvivis maTi mTxzvelis gonebrivi ubadrukoba da sibeCave, isini moklebulni arian yovelive xelovnur zomierebas da SemoqmedebiTi Zalis naperwkals, da mitomac is mweralni qristian-uli saxelmwifodan sruli gandevni Rirsni arian, rogorc uqmi da mavnebeli xalxi.

mRvdeli didi yuradRebiT usmenda bers, gonier kacad cno igi da misi naTq-vamic _ namdvil WeSmaritebad miiRo. man pasuxad uTxra, rom, radgan TviTonac saraindo wignebis didi mteri iyo, amitomac erTxel im wignebis mTeli grova dauwva don kixots. masTan dawvrilebiT uambo, Tu rogor arCevda im wignebs, dawviT romeli dasaja da romeli Seiwyala. berma am ambavze gulianad icina, sityva ganagrZo da Tqva: _ daundoblad vkicxav saraindo wignebs, magram, mi-uxedavad zemo CamoTvlil naklovanebebisa, maTSi erT sikeTes vxedav, saxeldobr _ asparezs, sarbiels: WeSmarit niWs am sarbielze Zalian farTod SeuZlia gaSla da Tavisi Tavis brwyinvaled gamoCena. igi sarbieli farTo moedania, sadac kalams Tavi-suflad SeuZlia moZraoba, SeuZlia savsebiT warmoidginos qariSxali, zRvis frTona, gemebis daRupva, omega da sxva. mwerals SeuZlia dagvixatos saxelovani vinme sardali, yvela im niWiT morWmuli, rac ki misTvis didebis mosaxveWad aris saWiro: misi xelovneba, goniereba, mtris ganzraxvaTa gamWvreteloba, misi SeZleba _ mWevrmetyvelurad gauqarwylos anu daajeros rame Tavis mxedrebs, TaTbirSi sibrZne da TavdaWeriloba, saqmis aRsrulebaSi siswrafe da mtris mogeriebaSi im-denadve simtkice, ramdenadac mtris SetevaSi simkveTre. mwerals SeuZlia gvi-ambos rame samwuxaro da savalalo SemTxveva, xan mxiaruli da moulodneli am-bebi: erT alagas rom visme patiosan, gonier da mSvenier qalze glova morTos, meorejer _ vinme vaJkac, patiosan qristian raindze daiwyos godeba da Tanac Tval-saCino garCevisaTvis vinme suleli da xepre mkvexara amouyenos mas gverdze; mesame alags kidev vinme mamaci, saxelovani da gullmobieri ufliswuli gamox-atos, masTan sulgrZel mTavarTa siuxve aRweros da erTgul ymaTa patiosneba da Sevrdomileba warmogvisaxos. amgvar TxzulebebSi mwerals SeuZlia Tavi xan varskvlavTmricxvelad gamoiCinos, xaan swavlul kosmografad, an musikis mcodned, xan saxelmwifos did moxeled da xan kidev TvalTmaqcadac, Tuki amas moisurvebs da an SemTxveva miecema. mas SeuZlia zedmiyoliT, gamoxatos da mogviTxros ulises xerxianoba, eneasis saTnoeba, aqilevsis mamacoba, heqtoris ubedurebani, sinonis Ralati, evriales megobroba, aleqsandres siuxve, keisris va-Jkacoba, traianes suRgrZeloba da alalmarTloba, zofires erTguleba, katonis sibrZne

306

Page 307: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

da goniereba da dasasrul, yovelgvari Rirseba, rac ki amSvenebs da srulhyofs gmirs, sulerTia _ erT kacs miakuTvneben yvela am Rirsebas, Tu ramdenimes. da Tu amgvari Txzuleba gonivrulad iqna mofiqrebuli, sufTa kiloTi dawerili da rac ki SesaZlebelia, namdvilTan mimsgavsebuli, maSin mTxzvelisagan aRebuli sarbieli sxvadaxxva Zvirfasi suraTebiT damSvendeba, xolo TviTon Txzuleba mraval situr-fes warmogvadgens, im srul da uaRres xarisxamde miaRwevs, sadamdisac amaRleba aseT poetur Txzulebas SeuZlia, romlis daniSnulebac aris datkbobasTan erTad gawvrTnas kidec mkiTxveli da maSin igi Tavisuflad miaRwevs mwerlobis maRal mizans. amgvari Txzulebis gamogonebasa da gamSvenierebaSi mwerali Tavisuflad moqmedebs da es garemoeba im Rones aZlevs, rom romanis dawerisas saSualeba eZleva iyos epikosic, lirikosic, tragikosic da komikosic da yvela nawar-moebSi SeaerT-SeaTanxmos is saamo da tkbili mecnierebis lazaTebi, ra mecniere-basac poezia da mWermetyveleba hqvia, radgan WeSmaritad epikuri nawarmoe-bebi, rogorc prozad ise leqsadac, advilad daiwereba.

Tav i X LV I I I

sadac beri ganagrZobs msjelobas raindul romanebsa da misi maxvili gonebis Sesafer sxva sagnebze

_ swored namdvilsa brZanebT, Tqveno mowyalebav, _ uTxra mRvdelma bers, _ amitomac amgvari wignebis mTxzvelebSi umetesi Zraxvis Rirsni isini arian, vinc ufiqrelad da ganusjelad weren, xelovnebis im wesebs uaryofen, ra wesebic xelmZRvanelobas uweven niWsa da mwerals Svelian iseTive dideba daimsaxuron prozaSi, rogorc romaelTa da elina poeziis orma mTavarma leqsT TxzvaSi daim-saxura.

_ marTali unda mogaxsenoT, _ miugo berma, _ erTxel TviTon mec gavbriyvdi da vcade saraindo romanis dawera; rac rom pirobebi davasaxele weRan, yvela Sevasrule da, codva gamJRavnebuli sjobia, mTeli asi Tabaxic davwere. axla min-doda Semetyo, marTla ise kargi iyo Cemi qmnileba, rogorc TviTon me momwonda, Tu ara? amitom im juris wignebis Tavgamodebul moyvarulT, gonierTa da ganaTle-bul pirTa samsjavros warvudgine; agreTve iseT pirTac vTxove misi gadakiTxva, romelnic wignSi mxolod axirebul SemTxvevebs da moCmaxul abdaubdas eZeben. mere _ rogora ggoniaT? orive mxarem qebiT aavso Cemi Txzuleba, amis miuxe-davad mainc aRar ganvagrZe wera, jer imitom, rom es saqme Cemi sasuliero wodebis Sesaferisad ver davinaxe da mere kidev imitom, rom qveyanaze umecari xalxi metia ganaTlebulze. marTalia, oriode brZnisagan qebis miReba sjobia mravali ugunurisagan Zagebis gagonebas, magram mainc eg vikisre umecari br-bos simsjavrosaTvis mimeca Tavi, gansakuTrebiT rom ufro im juris wignebs kiTxu-lobs. am Sromaze ufro iman amaRebina xeli, rom axlaxan Cvens TeatrebSi war-modgenilma komediebma zogi ram azri aRmiZres TavSa. Tuki es istoriuli da arais-toriuli komediebi uTavboloni da uSverobiT savseni sazogadoebis gemovnebisani gamodian-meTqi, vifiqre me; Tuki sazogadoeba aRtacebiT ukrav taSs da maTi mTxzvelni da moTamaSe msaxiobni erTxmad hRaRadeben _ komediebi swored as-gTebi unda iyos, radgan sazogadoebas swored aseTebi moswonso, gonivrulad da xelovnurad dawerilni ki marto sam-oTx gonier kacs moewoneba da danarCenni

307

Page 308: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ver gaigeben kargi komediis Rirsebas, masTanac msaxiobTaTvis da mTxzvelTaTvisac ufro is aris sarfa, rom maT cxovrebis saxsris mimcems umete-sobas moawonon Tavi, vidre umciresobis pativiscemis mopovebas misdion, amitom uneblieT fiqrma gamiara, Cems wignsac xom amgvari samwuxaro bedi daemarTeba-meTqi, tyuil-ubralod rom Tavi vimtvrio da amas vecado igi bunebasa da sinamdviles davuaxloo-meTqi. maS mTeli Rameebi Zili unda gamitydes da im mkeravs vemsgavso, muStars rom muqTad keravda da Tavis Zafsac zed ax-marebda. erTxel da orjer ara vcdilvar Cveni komediis mwerlebi damerwmunebina, rom didad scdebodnen, Tu fiqrobdnen, viTom am uTavbolo TxzulebebiT ufro met xalxs miizidavdnen, vidre WeSmariti xelovnebis wesiT nawerebiT, magram is vaJ-batonebi iqamdis kerpebi arian, rom araviTari RonibZieba ar arsebobs isini kacma Wkuaze moiyvanos. maxsovs, erTxel erT aseT jiut mwerals vuTxar: `gaxsovs, ramdenime wlis winaT rom espaneTSi erTi gamoCenili poetis daweril sam trage-dias adgendnen-meTqi: im tragediebs umecarnic da ganaTlebulnic erTnairad mo-hyavdaT aRtacebaSi da ukeTes Semosavalsac iZleodnen, vidre maT Semdeg naTa-maSebi ocdaaTi saukeTeso tragedia-meTqi~. mweralma mipasuxa: `Tqven ueWvelad `izabelas~, `filidas~, `aleqsandres~ gulisxmobTo~. `swored gamoicaniT-meTqi~, _ vupasuxe. _ im tragediebSi xelovnebis Zveli wesebia daculi da mainc sazogadoebam Zalian moiwona da imad miiRo isini, rac namdvilad aris. maS gamodis, sazogadoeba ki ar aris damnaSave, rom sisuleliT kmayofildeba da TiTqos abdaubda sulelur sanaxaobas moiTxovs, aramed isini, vinac ar icis, riT gau-maspinZldes mayurebels. `dasjil gulqvaobaSi~, `numansiaSi~, `gamijnurebul vaWarSi~ Tqen ver ipoviT sisuleleebs, amaTze naklebi sisulele da Seusabamobaa ,,mowyale mtarvalSi~, da kidev zogierT ganaTlebul da niWier mw-eralTa sxva piesebSi, magram mainc am dramebma TavianTi mweralnic asaxels da maTi warmomdgeneli msaxiobnic gaamdidre-meTqi~. bevric kidev sxva vuTxari da, cota ar iyos, Cemi Tanamosaubre SevaSfoTe da Sevaryie kidec, magram Cemi SeniSvnebiT bolomde mainc ver davarwmune da Secdomilebidan mainc ver gamoviyvane.

_ mag brZanebiT axlandel komediebze didi xnis fiqri amiSaleT, _ upasuxa mRvdelma. _ axlandeli drameabi iseve mZulan rogorc saraindo romanebi. cicero-nis sityvebiT, drama unda iyos sarke adamianis cxovrebis maCvenebeli, igi simarTlis gansaxiereba da zneobis magaliTi unda iyos; Cveni komediebi ki mxolod ugunurobas gviCvenebenen, garyvnilebas xataven da sulelobis garda sxva arafer magiliTs ar gvaswavlian. marTlac gana imaze ufro didi Seusabamoba iqneba rame, rom pirveli moqmedebis pirvelsave scenaSi akvnis bavSvs warmogvidgenene, meoreSi is bavSvi wverulvaSian vaJkacad gamohyavT? aba, Tqveni Wirime, amaze mets sisuleles raRas moigonebs kaci! anu kidev didi sisulele ar aris, moxucs rom mamacad warmogvidgenen, Wabuks _ mxdalad, msaxurs _ mWermetyvelad, paJs _ saTaTbiros wevrad, mefes _ kurtnian muSad da banovans _ WurWlis mrecxav dedakacad? dasasrul, isic unda vTqvaT, Tu rogor epyrobian Cveni dramebi adgilisa da drois erTianobis wess. iseTi komediebi gana cota gvinaxavs, sadac mo-qmedeba evropaSi iwyeba, aziaSi gadadis da afrikaSi Tavdeba. es maSin, roca sam moqmedebiania; oTx moqmedebiani rom yofiliyo, maSin ueWvelia, meoTxe moqmedebas amerikaSi gaiTamaSebdnen, ise rom erTi drama qveynis oTxsave nawilSi iwarmoebda. Tu komediis aucilebeli moTxovnileba da safuZveli is aris, rom istoriuli sinamdvile iyos masSi daculi, maSin rogor SeiZleba kmayofili iyos kaci, Tundac friad saSualo mayurebelic ki, roca xedavs, rom piesis moqmedeba xdeba

308

Page 309: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mefeebis pipinisa da karlos didis dros, xolo misi mTavari gmiria imperatori irakli, romelsac avtori jvarosnad aqcevs, da aiZulebs ierusalimSi Sesvlas da gotfrid bu-loneliviT uflis saflavis gamoxsnas urwmunoTa xelidan. aseTi piesebis avtorebi imas aRar dasdeven, rom am istoriul pirTa Sua did dros gauvlia, Tu dramis ambavi mT-lad moWorili unda iyos, maSin ganaRa SeiZleba maTSi namdvili istoriuli ambavi asaxos kacma da isic mravali uSveri SecdomebiT? yvelaze uaresi is aris, rom iseTi umecarnic moipovebian, romelTa TvalSi xelovnuri nawarmoebis lazaTs swored es simaxinje Seadgens da amis gareSe sxva raimes moTxovna, maTi azriT, gunebanaqcevi dedakacis axirebul survilad unda CaiTvalos. axla, Tu sasuliero dramebs SevexebiT, _ RmerTo didebulo! ramdens ucnaur saswaulebsa da damax-injebul ambebs SevxvdebiT maTSi! maTi damwerni iqamdis kadnierni arian, rom Cveulebrivi cxovrebis dramebSiac ki gamoaqvT saswaulebi, ra aris aRtacebaSi moiyvanon, Tavbru daasxan xalxs, misi guli moinadiron da am xerxiT TeatrSi mi-ityuilon, yvelaferi es espaneTis mweralTa sasircxvilod, WeSmaritebas Seuracxyofs da istoras amaxinjebs, da ucxoqveyneli dramaturgni Cvens dramatul Txzulebebs rom kiTxuloben, TviTon xelovnebis yvela wesis bejiTad aRmsrulebelni, Cven ume-crebsa da barbarosebs gveZaxian. mwerals imiT ar SeuZlia Tavi gaimarTlos, rom keTilganwyobili mmarTveloba Teatraluri warmodgenebis nebas im azriT aZlevso, rom xalxs moclilobaSi raime zneobrivi dros gatareba misces da amiT uzneo saq-ciels moaSoros. am sabuTiT rodi SeiZleba iTqvas, sulerTia, drama kargi iqneba Tu cudi, Tu am mizans aRwevs, maS arc msaxiobisaTvis aris saWiro da arc mTxzvelisTvis xelovanis raime kanonebs daemorCiloso. aseTi sabuTiT Tavis gamarTleba ar SeiZleba, radgan moclil dros xalxis garToba rigiani TxzulebebiT ufro ukeTesia, vidre urigoebiT. rodesac gonivruli da xelovnuri dramis warmodgenas uc-qers kaci, maSin is xumrobaze sicilSi maRali azrebiT naTldeba da kargi kilos mos-meniT gemovnebas iumjobesebs; warmodgenili oinebi cxovrebis gamocdilebas aswavlian, magaliTebi gonebas unaTleben, biwiereba umetesi ZaliT sZagdeba da keTilis siyvaruli ufrore umtkicdeba. kargma dramam TviTon mouxeSav da grZnoba moClungebul mayurebelzedac ki aseTi zemoqmedeba unda iqonios. ar SeiZleba yvela am RirsebiT savse komedia mometebul nawil axlandel komediebze nakle-bad moewonos, naklebi xalisi aRuZras da naklebi sitkboeba agrZnobinos mayurebels. magram esec unda vTqva, rom axlandeli komediis mweralni arc ki ar-ian gasamtyunarni. imaT TavianTi Secodeba mometebul nawilad kargad esmiT, ician, rac moeTxovebaT, magram ra qnan, rom axlandel droSi komedia gasasyid saqonlad Seiqna; amitomac imiT imarTleben Tavs (da arc Tu styuian), rom Tu drama xalxis moTxovnilebas ver daakmayofilebs, maSin msaxiobni maT xelsac ar mohkideben. am saxiT mwerali Zalauneburad iZulebulia sazogadoebis moTx-ovnilebas daemirCilos, radganac sazogadoebaa misi Sromis damajildoebeli. amaSi advilad darwmundebiT, Tu is mravali dramebi gavixseneT, bednieri espaneTis ge-niosisagan rom arian dawerilni iseT mSvenieri leqsTwyobiT, ise Snoianad da go-nivrulad, iseTi sagangebo xumrobiT da Rrma azrebiT aRsavseni, rom maTi mTxzvelis dideba mTels qveyanazea modebuli. magram ra gamovida? raki msax-iobTa moTxovnilebis SefardebiT da imaTi gunebisad arian dawerilni, amitom yvela maTgani rodia im maRali Rirsebis mqone, rogoriTac zogierTi maTganni brwyinaven Cvens scenaze; rogorc mogexsenebaT, iseTi veluri dramebi uTamaSiaT xolme, rom msaxiobni TamaSobis umal iZulebdi yofilan sasjelisagan Tavs dasaZvrenad es-paneTidan gadaxvewiliyvnen, bevr uSver sityvebs xmarobdnen xelmwifis winaaR-mdeg da urigod oxunjobdnen zog warCinebul pirze. amis magaliTi ramdenimec

309

Page 310: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

SemeZlo damesaxelebina. yvela es naklovaneba da mravali kidev sxva, romelTac me aRar movixseneb, advili mosaspobi iyo, rom CvenSi vinme frTxili, ganaTlebuli da daxelovnebuli kritikosi gamoCeniliyo, yvela sataxto da sabazro TeatrebSi war-mosadgeni komediebi maT dadgmamdis gaesinja da mis nebadaurTvelad, xel-mouwerlad da beWed dausmelad adgilobriv mTavrobas araviTar SemTxvevaSi sce-naz warmodgenis neba ar mieca. marto aseTi dramebis warmodgeniT SeiZlebd-nen msaxiobni yvela axlandeli usiamovneba Tavidan aecilebinaT. maSin kome-diebis mTxzvelnic ufro bejiTad moekidebodnen da mofiqrebiT dawerdnen TavianT komediebs, raki ecodinebodaT, rom maTi naweri, uwinares yovlisa, sastiki kritiko-sis winaswar gansaxilvelad unda waredginaT. maSin CvenSi mSvenieri komediebi gaCndebodnen da ra mizansac veltviT, im mizans Cinebulad mivaRwevdiT. sazo-gadoebac kmayofili darCeboda, mweralnic qeba-didebas daimsaxurebdnen, msax-iobnic gamdidrdebodnen. meTvalyureobis qveS yofnac Tavidan aexsnebodaT da sasjelic mospoboda. amis garda, sxva pirisaTvis, an Tunda imisTvisve rom, agreTve, rainduli Txzulebebis ganxilvac miendoT, maSin CvenSi, ueWvelia, yvela im RirsebiT savse nawerebi gaCndebodnen razedac weRan brZanebdiT. aseTi naw-erebi enas gagvimdidrebdnen mWevrmetyvelebis Zvirfasi saunjiT da TavianTi br-wyinvalebiT Zvel wignebs daamxobdnen. es wignebi gamoicemodnen ara marto usaqmurTa dros gasatareblad, aramed saqmiani xalxis gasarTobadac, xom mo-gexsenebaT, Svildis lari mudam gaWimuli ver darCeba, agreTve adamianis sis-ustec rigian garTobaSi eZebs Svebas.

mRvdelsa da bers baasi dalaqma gaawyvetina:_ batono licenciato, kargi iqneboda aq CamovxtebodeT _ Tqva man. _

manam Cven davisvenebdiT, xarebic kargad daZRebodnen am mSvenigr velze. _ mec agre mgonia, _ upasuxa mRvdelma. beric licenciatis azrs daeTanxmda da mSvenivrad aSlili velis sanaxaobiT

gatacebulma gadawyvita am axal nacnobebTan erTad daesvenebina. mas indoda am adgilmdebareobis sanaxaobiT dakbobasTan erTad don kixotis sagmiro ambebic dawvrilebiT gaego da mRvdelTanac guliTadi baasi ganegrZo. am azriT ramdenime Tavis msaxurs ubrZana im aremareSi axlomdebare fundukSi wasuliyvnen da iqi-dan mTeli im sazogadoebisaTvis sadili moetanaT. magram amaze erTma msax-urma moaxsena, yovelgvari sagzao nuzliT datvirTuli jori aqamdis fundukSi kidec mividodao da maS qeris garda aRarafris yidva aRar dagvWirdebao.

_ Tu asea, _ uTxra berma, _ cxenebi iq waiyvaneT da nuzliT datvirTuli jori ki aq moiyvaneT.

amasobaSi sanCom Tavis batonTan Tavisuflad, mRvdlisa da dalaqis Tan-dauswreblad laparakis dro ixelTa. mivida don kixotis galiasTan da moaxsena:

_ batono, sindisi metad mawuxexs, Tu Tqvens mojdoebaze cotaodeni ram ar mogaxseneT. jer erTi isa, rom es ori niRabafarebuli batoni rom mogvdevs, Cveneb-uri mRvdeli da dalaqia; imaT, rogorc vfiqrob, Tqendami Suri aReZraT. raki sanaqebo saqmeebiT win gauswariT, amteomac galiaSi Cagsves da Sin mi-hyevxarT, rogorc suleli. axla imasa gTxovT, erTi gaisarjeT, Tqveno patiosnebav, da Cems kiTxvaze pasuxi momeciT: Tu rogorc me vfiqrob, iseT pasuxs momcemT, maSin swored SeignebT yvela am motyuilebas da cxadad dainaxavT, rom Tqven mojadoebuli ki ara _ Wkuaze Txlad brZanebulxarT.

_ mkiTxe, rac ginda, _ uTxra don kixotma, _ me mzad var yvela kiTxvaze pasuxi mogce. magram imas ki yuradRebas nuRar miaqcev, rom Cveni Tanamgza-vri moCvenebani Cems mezobel mRvdlad da dalaqad migaCnia; diaxac SesaZle-

310

Page 311: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

belia egre geCvenebodes, magram Sen eg mainc nurasodes nu gjera, radgan isini sruliadac ar arian. moxiblulTaTvis diaxac advilia is saxe miiRon, ra saxiTac Cven-Tan gamoCena surT. ai, magaliTad, axla amaT Cemi megobrebis saxe miiRes, ra aris swored is gafiqrebinon, rasac axla fiqrob da im eWvTa da saocrebaTa labir-inTSi Cagagdon, saidanac Seni gamoyvana araviTar Tezeosis Zafs ar ZaluZs. Cemi eWvSi Seyvanac ewadaT, rom ver gamomecno, Tu saidan damatyda es Tavzari. amitom, rodesac erTis mxriv, damaJineben, viTomc Cemi me goxari mRvdeli da dalaqi Cems garSemo arian, xolo, meores mxriv, Cems Tavs galiaSi vxedav Sepy-robils da amasTanave darwmunebulic var, rom veraviTar kacobriul Zalas, Tuki igi Zala zebunebrivi ar iqneboda, am galiaSi Cemi Caketva ar SeeZlo, _ rogor ggonia, maSin ra unda vifiqro, anu vTqva? imis meti, mgonia, araferi, rom sul sxvanairad momxibles da momajadoves da ara ise, rogorc uwindel mogzaur raindebs xiblavd-nen. amas mafiqrebinebs me yvela is, rac rom raindebze moTxroba wamikiTxavs maS damSviddi, Cemo megobaro, da nuRar gjera, viTomc Cemi megobrebi gvaxvevian gars: eseni ise arian Cemi megobrebi, rogorc me Turqi var. aba axla Tqvi, rac ginda, me mzad var, Tund xvalamdis gaZlio pasuxi.

_ RvTismSobelo dedao! _ Sehyvira CanCom; _ nuTu, batono, iqamdis dageb-naT Wkua, rom sruliad veRar gagigiaT, namdvil marTals rom mogaxsenebT am galiaSi mojadoebam ki ara _ borotebam da Surma CagketaT. magram, ai axlave Cinebul dagimtkicebT, rom moxibluli ara xarT. neba miboZeT erTi SemogxedoT... RmerTma inebos, am gansacdelisagan gaTavisufldeT da qalbaton dulsineas gulSi swore im dros CavaxutoT, rodesac amas sulac ar moelodeT.

_ daasrule eg Seni survili, _ uTxra don kixotma, _ da mkiTxe rac ginda; aki giTxar, yvela kiTxvaze bejiTad gipasuxeb-meTqi.

_ magis metic ara minda-ra, _ ganagrZo sanCom. _ maS miTxariT, Tqveno patiosnebav, namdvili WeSmaritebiT, rogorc namdvilma mogzaurma raindma, ise rom arc arc araferi daakloT da arc araferi miumatoT.

_ gimeoreb, arafers vicrueb. meTqi, _ gaawyvetina don kixotma. _ es ki hqen, RvTis gulisaTvis, Cqara Tqvi, Torem mag Seni winasityvaobiT gadacem-gad-mocemebiTa da mixvev-moxveviT lamis Tavi momabezro.

_ me marto imas mogaxsenebT, _ upasuxa sanCom, _ rom sruliad daimede-buli var Tqvens marTlismoyvareobasa da gulaxdilobaze da radganac Cvens saqmes metad Seexeba, amitom gavkadnierdebi da jerovanis pativiscemiT mov-marTav Tqvens patiosnebas: mibrZane, RmerTi gadRegrZelebs, Wama ar gindaT an sma, an Zili, an kidev iseTi risame qna, rac Tqvens mdgomareobaSi myofs, sx-vas ar moundebodes? magaliTad, rogorc ityvian, mcire an did saWiroebaTa dasak-mayofileblad gasvla?

_ araferi ar mesmis! ras niSnavs, sanCo, `saWiroebisaTvis gasvla~? ufro naTlad gamoTqvi Seni azri, Tu gsurs gipasuxo.

_ nuTu Tqvens mowyalebas ar esmis, ras niSnavs, `mcire da did saWiroe-baTaTvis gasvla~? es xom xkolis bavSvebmac ician! me mindoda mekiTxa TqvenTvis: gqoniaT Tu ara survili CagedinaT is, risi Sesrulebac Tqvens magier sx-vas ar SeuZlia da romelsac Tavs ver daaRwev?

_ ho, ho, axla ki mivxvdi, sanCo! _ Sehyvira don kixotma. _ rasakvirvelia, bevrjer momivida es survili da xlac isev mominda. mixsen, sanCo, am gaWirvebis-agan, Torem, mgoni, cudad gaTavdes saqme! yvelaferi Tavis rigze rodi maqvs!

Tav i X L IX

311

Page 312: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sadac moTxrobilia friad gonivruli saubari sanCo pansas da mis baton don kixots Soris

_ eh, axla ki dagiWireT, _ wamoiZaxa sanCom, _ Cemma mzem, swored

dagiWireT, da sxvac ara mindoda-ra. xom mogexsenebaT, batono, roca vismes ise daemarTeba, rom Tavis Tavisas veRaras gaigebs, imaze ityvian xolme: RmerTma uwyis, mis Tavs ra ambaviao. swored mojadoebuliviT arc Wams, arc svams, arc Zi-navs, da rom kixaven rames, pasuxs sul sxvas iZleva. maS gamodis, mojadoebulni isini yofilan, vinc arc Wams, arc svams, arc Zinavs da arc akeTebs rames. Tqven kidec WamT, kec svamT, roca ki saWmel-sasmels mogarTmeven, pasuxsac aZlevT, rasac gkiTxaven xolme, da sxvasac yvelafers CadixarT, maS aba sadauri moxibluli xarT?

_ Sen marTali xar, sanCo, - upasuxa don kixotma, magram xom miTqvams SenTvis, rom moxibvla sxvadaxvagvaria-meTqi. rac uwin xdeboda xolme, SesaZle-belia, dros ganmavlobiT Secvliliyos, da Cven droSi moxiblulni imave moTxovnile-bas grZnobdnen, rasac TviTon me vgrZnob. drosagan momxdari cvlilebani raime wess Znelad eqvemdebarebian. me dastur vici, rom moxibluli var da es codna CemTvis sakmaoa, rom damSvidebuli viyo, ase rom ar iyos, mcire odeni eWei mainc rom mqondes Cems moxibvlaze, geficebi, sindisi Zalian Semawuxebda, sulmokled, gaunZrevlad rom vgdivar am galiaSi da miT Semweobas vakleb mraval ubedurTa da maSvralTa, romelnic sxva droze mometebulad, albaT, Cems meoxe-bas da mxardaWeras axla ufro unda saWiroebdnen.

_ me mainc mgonia, dasarwmuneblad kargs izamdiT, mag galiidan gamosvla gecadaT (mec RmerTmani, rac ki Rone Semwevs giSvelidiT). aba erTi scadeT gamosvla, rosinantze Sejdoma moxibluliviT TavCaqindruli da daRonebuli rom dgas da erTi kidev daveSvaT faTerakebis saZebnelad. Tu es ver moxerxda, gana dros veRar vipoviT, davbrundeT da isev am galiaSi SevZvreo, Tu aseTi ubedureba dagvemarTa. RmerTsa vficav, batono, rogorc Tqveni erTguli saWurvelmtvirTveli, mec Semoval da TqveTan galiaSi davbinavdebi, Tuki an Tqven ar dagemarTaT iseTi ubedureba an me iseTi sisulele, rom am galiaSi dabrunebaze ukeTesi veRara movaxerxe-ra.

_ Tanaxma var da ai Cemi xeli, Cemo Zmao sanCo, _ uTxra don kixotma. _ Tu dros moixeleb rogorme da am galiidan gamomiyvan, maSin yvelafers avasruleb, rasac ki metyvi. magram, Cemo megobaro sanCo, am Cems ubedurebas rom uaryof _ cdebi, da am Secdomas Cqara dainaxav.

mogzaur raindsa da bedSav saWurvelmtvirTvels manam es saubari hqon-daT, don kixotis uremi im alagas mivida, sadac mRvdeli, beri da dalaqi Camomx-tariyvnen da ucdidnen. meurmem xarebi gamouSva da farTo mindorze gareka saZovrad. am amwvanebul midamos myudroeba da sigrile dasatkbobad da dasasveneblad iwvevda yvelas. vinc ise windaxeduli da keTilgonieri iyo, rogorc Cveni saWurvelmtvirTveli, xolo don kixotiviT mojadoebulebs amisTvis rodi scxelo-daT. sanCom Txova mRvdels _ raindisaTvis galiidan gamosvlis neba miecaT da axusna, rom Tu amas ar Caidendnen, maSin SeiZleba sapyrobileSi iseTi usi-amovneba momxdariyo, rac ar Seefereboda saxelovani raindi Rirsebas. mRvdeli mixvda, raSic iyo saqme, da upasuxa:

_ suliT da guliT mivcemdi nebas, magram meSinia, vai Tu don kixotma ro-gorme dro ixelTos da iseT algas gagveqces, rom veRar vipovoT.

_ Tavdebad me davudgebi, rom ar gaiqceva, _ uTxra sanCom.

312

Page 313: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ mec vuTavdebeb, _ daumata berma, an ki risa gveSinia, Tuki raindis pa-tiosan sityvas dagvidebs,ñrom Cven daukiTxavad erT nabijsac ar gadadgams ar-sad.

_ gaZlevT mag sityvas, _ gamoexmaura don kixoti, radgan mTeli es laparaki esmoda, _ imasac vityvi, rom vinc CemsaviT moxiblulia is Tavis nebasac moklebu-lia. momxibvlel jadoqars SeuZlia moxibluls mTeli sami saukunis ganmavlobaSi adgilidan fexi ar moacvlevinos da kidec rom gaiqces sadme, moxibluli, jdoqari mas sul freniT daabrunebs ukan. amitom srulebiT uSiSrad SegiSliaT galiidan gamosvlis neba momceTo. _ daumata man; _ amiT yvela sargeblobas naxavs; miT umetes, rom Tu ar gamomiSvebT, yvelas gasagonad vacxadeb, ver SevZleb Tavis Sekavebas, rom Tqveni ynosva ar Sevuracxvyo.

amis pasuxad berma don kixots xeli gamoawodebina (Tumca orive erTad hqonda Sekruli), patiosani sityva CamoarTva da misda sasixarulod galiidan ga-mouSva.

galiidan gamovida Tu ara, araCveulebrivad gaxarebuli don kixoti jer zedized ramdenjerme Ronivrad gaizmora, Semdeg rosinantTan mivida, kisersa da ferdebze alersiT xeli mouTaTuna da uTxra:

_ Snov da lazaTo cxenebisav! ucvaleblad vsasoeb RmerTs da yovladwminda RvTismSobels da imedi maqvs, Cven erTmaneTs iseve male vnaxavT, rogorc orivesa gvsurs: male moveswrebiT, rom Se Sens batons miaqrolebde da mec Senze mjdomare kvalad im miznisaken miviltvode, ra miznis misaRwevad zenam amqveynad warmomgzavna!

am sityvebis Semdeg don kixoti sanCosTan erTad gaeSura ganmartoebuli adgilisaken, saidanac dabrunda friad Semsubuqebuli da ufro gaZlierebuli suviliT _ Seesrulebia is, rac saWurvelmtvirTvelma urCia.

beri TvalebdaWyetili ucqerda don kixots da mis sisuleles kvirobda, mas uro is aocebda, rim ubeduri raindi yvela saganze gonivrulad laparakobda da abdaub-das mxolod maSin mohyveboda xolme, rodesac, rogorc Cven es bevrjer vnaxeT, laparaks raindobaze gadauxvevda xolme. yvelani rom sadilis molodinSi mwvane mdeloze wamosxdnen, is miubrunda don kixots da uTxra:

_ nuTu, batono idalgo, uTavbolo da usafuZvlo saraindo wignebis kiTxvam aseTi mavne gavlena iqonia Tqvenze? Tqven warmogidgeniaT, viTomc moxibluli iyoT da WeSmaritebad migaCniaT mravali sisulele, iseve msgavsi marTlisa, rogorc sicrue hgavs marTals ar mesmis, RmerTmani, rogor SeiZleba qveyanaze iseTi msubuqi Wkuis kaci iyos vinme, rom mTeli im adamianebis xrova da yvela is uT-valavi ricxvi gamoCenil mogzauri raindebisa swamdes. gana dasajerebelia, rom imdeni trapizonis imperatori yofiliyo qveyanaze, imdeni uamravi amadisi, imdeni saxelovani raindTa grova, imdeni hirkaneli felasmarte, imdeni merani da iorRa, im-deni mogzauri qalwuli, imdeni gveli da gveleSapi, imdeni andriki, imdeni devi da falavani imdeni axirebuli faTeraki, imdeni brZola da sastiki Serkineba, imdeni sazareli SemTxveva da jadoqroba, imdennairi morTuloba da tanisamosi, imdeni Seyvarebuli banovani, imdeni gagrafebuli saWurvelmtvirTveli, imdeni xumara qondriskacebi, imdeni samijnuro werilebi da leqsebi, imdeni saxelovani jariskaci da sardali da, dasasrul, imdeni damTxveuloba, abdaubda da moCmaxuli sisulele, ramdensac saraindo wignebSi amoikiTxavs kaci? marTali rom vTqva, imaTi kiTxva cotaodnad mec mexaliseba, magram im dromde, vidre goneba gamaxsenebs, rom sicruesa da sisuleles vkiTxulob; maSin ukeTes maTgans kedelsa vTxleSdi xolme, da Sig cecxlSiac SevuZaxebdi, Tu sadme axlos anTebuli muguzlebi meqneboda.

313

Page 314: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Rirsic arian amisi, radgan maTSi yoveli cotaodnad mainc bunebrivi da namdvili uaryofilia, mavnebel azrebs avrceleben, raRac axal cxovrebas igoneben, umecar xalxs aiZuleben, rom irwmunos da yvela is sisulele simarTled miiCnios, riTac isini aRsavseni arian. amasTan iqamdis kadnieroben, rom patiosan idalgoTa gonebis dabnelebasac ki hbedaven, ai rogorc TviTon Tqveni goneba daubnelebiaT da iqam-dasac auyvanixarT, rom saWirod daunaxavT Tqveni galiaSi Casma da urmiT Sin wayvana, imis msgavsad, rogorc zogierTni lomsa da vefxvs atareben sofel-sofel saCveneblad da amiT cxovrebis saxsrad oriode groSs Souloben. gonze modiT, Tqveni Tavi SeibraleT, batono don kixoto, da kvalad saRi gonebis wiaRs daubrun-diT da Tu Tqveni bunebis midrekileba iseTia, rom ver gaZlebT, Tu iseTi wignebi ar waikiTxeT, sadac didi da saxelovani saWiro saqmeebia aRwerili, maSin saRvTo werili gadaSaleT da `wigni sjulTa~ waikiTxeT, _ iq SexvdebiT diadTa saqmeTa, br-wyinvaleTa da WeSmaritTa ambavTa. esec rom ar iyos, gana luzitanas ara hyolia viriato, roms _ keisari, karTagens _ hanibali, saberZneTs _ aleqsandre, kastilias_ grafi fernan gonzalesi, valensias _ sidi, andaluziis _ gonsalo fernandesi, es-tremaduras _ diego garsia de peredesi, xeress _ garsia peres de vargasi, toledos _ garsilaso, sevilias _ don manuel de leoni; am pirTa moTxrobas SeuZlia TviT didi ge-niosebic gaarTos, kidec Seaqcios, kidec gaakvirvos, kidec moxiblos da masTn codnac SesZinos. Tqveni didi WkuisaTvis swored imaTi wakiTxva aris Sesaferi, Cemo batono don kixoto. isini istoriuli cnobebiT gagakvirveben, yoveli keTilisadmi siyvaruls aRgigzneben, sasargeblo codniT gaganaTleben, Tqvens gonebas ganamtkiceben, Segqmnian marTlis moyvare gonierad, da uebro mamacad, rom-lisTvisac ucxo da ucnobi iqneba sulmokleoba, sicrue da kadniereba da yvela amiT RmerTsac adidebT, sakuTr Tqvens Tavsac sargeblobas moutanT, xolo Tqvens sam-Soblo lamanCsac asaxelebT.

don kixoti didi yuradRebiT usmenda bers, roca is gaCumda, raindi daSterebiT daacqerda da, bolos uTxra:

_ mowyaleo xelmwifev! Tu ar vcdebi, Tqven gsurdaT dagemtkicebinaT CemTvis, viTomc qveyanaze mogzauri raindebi arasodes ar yofilan, viTomc saraindo wignebi sicruisa, sisulelisa da vnebis mets arafer Seicaven, viTom me Za-lian cudad viqcevi, rom am wignebs vkiTxulob, ufro cudi isaa, rom mjera isini da kidev uaresi, _ rom maT vbaZav da mogzaur raindTa nareklovan gzaze moR-vaweoba gadamiwyvetia. yvela amas Tqven amtkicebT mxolod imitom, rom arc amadis galelisa da amadis brZenis arseboba gwamT da arc mravalTa sxva raindTa, romelTa cxovreba da moqmedeba Tqvengan gakicul romanebSi aris aRwerili.

_ diax, marTlsa brZanebT, Tqven zustad gadmoscemT Cems azrs, _ daudas-tura berma.

_ amas garda Tqveni sityviT, _ ganagrZo don kixotma, _ viTomc im wignebma didi vneba momitanes, tvini Semiryies da galiaSic ki Caasmevines Cemi Tavi. amitom CemTvis saWiroa gonze movide da rainduli romanebis nacvlad imaT kiTxvas Sevudge, ra wignebSiac ufro marTlis msgavsi ambebia aRwerili da adami-ans garTobasTan erTad swavlasac SesZenen.

_ swored marTalsa brZanebT, _ SeniSna berma._ mxolod me amas mogaxsenebT, _ Sehyvira don kixotma, _ rom TviTon

Tqven yofilxarT mojadoebuli da saR gonebas moklebuli, raki ase gakadnierdiT da egoden gavrcelebulsa da mTeli qveynisagan WeSmarit wignebad cnobil romanebs cili daswameT da SeagineT; vinc imaT uarhyofs, imgvarive sasjelis Rirsi Seiqneba, ragvar sasjelsac Tqven uqaddiT im Tqveni azriT, mosawyen da usiamovno naw-

314

Page 315: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

erebs. Tqven grurT damajeroT _ amadisisa da agreTve sxva raindebis arseboba nu gwamso, romelTa ambebiT Tqvengan gakicxuli wignebi pirTamde savsea; es swored imasa hgavs, adamians arwmunebdeT, viTomc mze ar anaTebs, yinva aT-bobs da dedamiwas Tavis zurgze ar gWerivarT; ra Wkuas SeuZlia daajeros vinme, viTomc infanta flories da gui burgonelis ambavi sicrue iyos anu karlos didis dros montilis xidze fierbraasis mier Cadenili gmiroba maTi mogonili ambavi iyos? RmerTi gamiwyres, Tu es iseve WeSmariti ambavi ar iyos, rogorc is aris WeSmariti, rom axla dRea. Tu es sicruea, maS isic sicrued CaeTvaloT, rasac istoria mogviTxrobs heqtorze, aqilevsze troas omze, safrangeTis Tormet didebulze da yornad gadaqceul inglisis mefe arTurze, britaneli xalxi rom mis kvlav mosvlas axlac elis. gana gabedavs vinme guarino meskinos ambavi, an wmida graalis saqveynod Zebna zRaprad CasTvalos? Tqven iqneb mogonilad gamoacxadoT tris-tanisa da dedofal izoldas siyvaruli, an lanselotisa da jinevras mijnuroba, _ maSin, rodesac im pirT Cvens droSi ucxovriaT, visac jerac axsovdaT Turme duenia kvin-tanioni, britaneTis saukeTeso meriqife qali; diax, es asea da TviTon mec maxsovs erTi Cemi bebiaTagani Sexvdeboda Tu ara vinme duenias, maSinve ityoda xolme: `SexedeT Svilo dedakaci duenia kvindanions ara hgavso~.. maS, unda vifiqroT, rom bebiaCemi im duenias icnobda, an is mainc yofila rom misi suraTi unaxavs. vis SeuZlia pier provanselsa da mSvenier mageloneze dawerili moTxrobis utyuaroba uarhyos, rodesac Cveni mefeebis Tof-iaraRis darbazSi axlac ki inaxeba Tavtabikis tola rkinis keti pier provanelis rkinis cxens rom amoZravebda, rodesac igi mamaci haerSi mogzaurobda xolme. im rkinis ketis gverdi babiekis unagiri devs, sidis sajdomi cxenisa, xolo ronsevalis gasavalSi axlac naxavs kaci rolandis sayvirs, mTeli Zeli odena rom aris Turme. yvela es amtkicebs, rom qveyanaze ucx-ovriaT safrangeTis Tormet didebulsac, piersac da sxva maT msgavs raindebs;

xalxSi esoden saxelganTqmulebsTavis faTerakTmaZieblobiT.

Tu amas uaryofT, maS saxelovani luzitaneli mogzauri raindis xuan merlos arsebobac unda uarhyoT, agreTve misi burgundiaSi mogzaurobac. misi brZola ari-sis mTebSi, sadac igi Cinebul senior de Sarnis ebrZoda, mosen pierad wodebuls; agreTve misi meore brZolac qalaq bazelSi mosen hanri de ramestianTan, romel br-ZolaSic orjer gamarjvebuli da didebamosili gamovida. agreTve unda uaryoT bur-gundiaSi momxdari brZola, sadac grafi de san polis Svilebi iqmnen Zleulni ori gamoCenili espanelis _ pedro barbisa da gutiere kixadasagan (romlisagan pir-dapiri mamrobiTi StoTi me vSTamomavlob). maS isic tyuili iqneba, don fernando de gevara rom germaniaSi wavida faTerakebis saZebnelad da iq avstriis rainds meser georgis Seerkina. Tqven ityviT, rom yvelaferi es gamogonilia da moWoril-iao; gana `pasoSi~ aRwerili suero de kinionesis turniri, mose nlui de falsesis laSqroba, kastileli raindis don gonsao de gumanis wnaaRmdeg da sxva mravali saxelovani saqmeebi, espanel da ucxoel raindTagan denili, xalxis Sesaqceear zRaprebad unda CavTvaloT? marTlac isini imdenad namdvili da utyuarni arian, rom miTqvams da kvlavac viayvi: yvela am WeSmariti ambebis uarismyofeli ugunuri unda iyo anu SeSlili.

namdvili da mogonili ambebi am ucnaurma arev-darevam beri gaaoca da agreTve imanac gaakvirva, rom don kixotma aseTi didi codna gamoiCina yvela omisa, rac ki mis sayvarel mogzaur raindobas cotaodenad mainc Seexeboda.

315

Page 316: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

_ me imas uars ara vyof, rom zogierTi Tqvengan CamoTvlili ambebi mar-Talia, _ upasuxa berma; _ metare Tqvengan dasaxelebul espanel raindTa Rvawli WeSmarit ambebad mimaCnia. agreTve imaSic geTanxmebiT, rom qveyanaze safrangeTan Tormeti didebuli swored arsebobda, magram imas ki ver davijereb, viTomc maT yvela is moexdinoT, rac maTi cxovrebis aRmweri mRvdelmTavari turpini mogviTxrobs. marTalia, isini namdvili raindebi iyvnen, safrangeTis mefis-agan arCeulni da frangulad perebad wodebulni, imis niSnad, rom yvkela isini Tanaswori iyvnen (anu Tanaswori unda yofiliyvnen) axovanebiTa da mamacobiT. es iyo samxedro Zmoba, axlandeli santiagos anu kalatravis ordenis msgavsi, da im dasSi mxolod rCeul, mamac da keTilSobil vaJkacTa miReba SeiZleboda, da rogorc axla ityvian xolme _ san xuanis ordenis raindi, an alkantaris ordenis raindi, ise maSin ambobdnen xolme: aTormet perTa raindio. qveyanaze rom sidi da bernardo de karpio arsebobda, amis eWvi aravisa gvaqvs, magram saqme imaSia, yvela is Rvawli CaudeniaT maT, rasac miaweren, Tu ara? rac Seexeba graf pieris rkinis kets, mefis Tof-iaraRis darbazSi rom babiekis unagiris gverdiT Zevs, is rkinis keti, Tumca, Tqveni sityviT, didic aris, magram ar vici, RmerTmani, ra codvisa damemarTa, rom me is iq versad SevniSne, Tumca mis gverdze mdebare unagiri ki diax cxadad davinaxe.

_ me mainc imas vityvi, rom swored igi im darbazSi Zevs, rogorc amboben, tyavis budeSi Senaxuli, raTa Jangma ar gaafuWos, _ miugo don kixotma. _ iqneb, egrec iyos, _ upasuxa berma, _ magram Cems berobas geficebiT, me is iq arsad SeminiSnavs. magram, Tundac is rkinis keti marTlac mefis darbazSi inaxebodes, gana SeiZlgba man damarwmunos amadisebisa da sxva raindTa uricxvi simravlis arseboba, romlebzedac mraval SeuZlebel ambebs mogviTxroben? gana pieris rki-nis kets SeuZlia aseT Wkvian da ganaTlgbul kacs gaiZuloT WeSmaritebad CaT-valoT yvela is moCmaxuli layboba da yvela uSveri sicrue, riTac saraindo wignebi arian aRsavseni?

Tav i L

don kixotis maxvilgonivruli paeqroba berTan da sxva ambebi

_ kargia, Tqvenma mzem! _ wamoiZaxa don kixotma, _ mefis nebarTviT da cenzoris mowonebiT dabeWdili wignebi, is wignebi, romelnic sayovelTao aRtacebs aRZraven da ikiTxebian didTa da pataraTagan, mdidarTa da RaribTagan, naswavlTa da uswavlelTagan, mdabioTa da didebulTagan, erTi sityviT, yvela jurisa da mdgo-mareobis xalxTagan, _ diax, is wignebi uSveri sicruiT yofilan aRsavseni, maSin, rodesac maTSi dawvrilebiT aris aRwerili gvartomoba, dabadebis adgili, moqmede-bis adgili, asaki da, dasasrul, yvela raindTagan Canadeni saqmeni da isic, Tu ra dRes da ra wamSi yofilan momxdari. RvTis gulisaTvis, batonebo, gonze modiT, cils nu swamebT WeSmaritebas da damerwmuneT _ am saqmeSi iseTs rCevas ga-ZlevT, rom yvela gonieri kaci mihyveboda am rCevas. Tu Cemi ara gjeraT, maS aba is wignebi waikiTxeT, miwasTan rom asworebT, da maSn TviTon gaigebT, Tu

316

Page 317: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

yvela maT wamkiTxvelT isini ra sitkboebas aniWeben. aba erTi miTxariT, im sitk-boebas ra Seedreba, ra sitkboebasac am aRmtaci suraTis naxviT miecema adami-ani: Tqvens win gaSlili mduRare fisis tba, Sig fuTfuTi gaaqvT uamrav gvelebs, jo-joebs, gvel-xokerebs da Sxamian, sazizRar, sazarel qvemZromT. uecriv tbis siRrmi-dan mwuxare da mudarebis xma moismis: `hoi Sen, vinc unda iyo, raindo, Cveni sazareli tbis kideze mdgomarev~, amosZaxis ucnobi xma, `am tbis zvirTebSi damaluli naunjis mflobeli Tu ginda gaxde, mTeli Seni vaJkacoba moikribe da am mduRare talRebSi Cayuryumelavdi. Tu amas ver gabedav, maS Rirsi ara yofilxar is eniT uTqmeli saswauli ixilo, riTac savsea am fisovani tbis fskerze mcxovrebTa SvidTa feriaTa Svidi cixe-darbazi~. es sazareli xma jer arc ki gamwydara, rom raindi yovelgvari SiSisa da Sewuxebis aramride, Tavis mZime saWurvelsac ki ixs-nis, RmerTsa da Tavis mijnur qals abarebs Tavis Tavs da mswrafl tbis Sav zvirTebSi gadaeSveba; da swored maSin, rodeasac yvelaze nakleb fiqrobs, Tu ra daemar-Teba, igi uceb iseT mSvenier walkotSi Cndeba, romlis msgavsi TviT elises mind-vrebSiac ki ar moipoveba. mas eCveneba, TiTqos iq haeric ufro msubuqi da gamWvirvalea. TiTqos mze raRac sxvagvari brwyinvalebiT anaTebs; igi mSvenier tyesac xedavs, xasxasa mwvaned SefoTlili totebiT Semkuli xeebiT savses, da iq, SexlarTul totebSi, mxiarulad mofarTxale uTvalavi, cisartyelasferovani frinvelni saamo WikWikiT smenas utkboben. mis ferxTiT sarkisebr ankara wyaro miCanC-qarebs TeTr kenWebze, TiTqos oqros cxrilSi aRmosavleTis margaliti icxrilebao. amis gverdiT mSvenieri marmarilos da feradi iaspiT nakeTebi Sadrevnebi amosCqefs. cota moSorebiT, mRvimeSi kidev meore Sadrevani moCans, didi xelovanis xeliT raRac daudevrad gakeTebuli, erTmaneTze urigod miyrili lokokinebisa da TeTr yviTel sadafebisagan uwesrigod, magram pitalo brolis naWrebTan saucxood areulni, isini radac ucnaur Senobas warmoadgenen, romelTa aSenebaSi xelovneba TiTqos bunebas Sejibrebia, da kidec dauZleviao igi. meore mxreze kidev diadi cixe-dar-bazi Tu saucxoo sasaxle ayudebula, oqroTi naSeni msxvilkedlebiani, sumbulis kareb asxmuli, almasis naySebiT morTuli da iseTi RvTaebrivi gemovnebisa, rom misi suraTi ufro Zvirfasi da gasaocaria, vidre yvela is lali, zurmuxti, iagundi, badaxSi oqro, da sxva amgvari masalis grova, arñmasliTac igi cixe-darbazia aSenebuli. da rodesac Tqveni Tvali yvela am sakvirvelebiT aris gaocebuli, cixedar-bazis moajiridan moRimar mSvenierTa gundi gamodis, iseTi mdidruli tanisamosiT morTuli, maTi mSvenierebis aRweras rom Sevudge, rogorc romanebSia miRebuli, verasodes ver gavaTaveb.

im gunds rom mSvenieri qali mouZRvis da danarCenTa dedofals hgavs, qali miuaxlovdeba Tu ara uSiSar rainds, xels dauWers, xmaamouRebliv sasaxleSi an cixe-darbazSi Seiyvans, tanT gaxdis, nelTbili wyliT gahbans, surnelovani nelsacxe-bliT dauzels tans da Semdeg saiSviaTo muSk-ambriT Sezavebul TeTr-spetak perangs Caacmevs. meore qali mxarze iseT tolomas wamoasxams, sul rom cota vTqva, erTi qalis fasada Rirs, da iqneba amazedac meti Rirdes. axla erTi miTxari, amaze gulis warmtaciRa iqneba rame, rodesac amas Semdeg getyviT Tqven, rom im grZnobaTa wamReb qalebs hyavT raindi eniT gamouTqmel mSvenier darbazSi, sadac igi iseTi sagangebo sanovagiT datvirTuls sufrasa xedavs, rom saocrebisagan ena mucelSi uvardeba adamians? iq mas gakamkamebuli surnelovani wyliT hba-nen xels, xpilos Zvlis taxtze dasvamen da mSvenierni qalwulni, sastikad mdu-mareni, sufraze emsaxurebian. eseni aTasgvar iseT sagulisgulo saWmelebs Tava-zoben mas, rom raindma ar icis, romeli aiRos da romeli ara, da am sadilis gan-mavlobaSi raRac uxilavi TiTebi simebs ukraven da musikis saamo xmebiT raindis

317

Page 318: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

yurebs atkboben. nasadilevs, sufra rom alagdeba da raindi rbil savarZelSi daude-vrad gadaiSxlarTeba da, vin icis, Cveulebisamebr kbilebis CiCqnasac mohyveba, am dros mis win anazdad kari gaiReba da oTaxSi erTi mSvenieri qali Semodis, yvela im qalebze umSvenieresi, rac odesme yofila qveyanaze. es qali raindTan miva, gverdiT miujdeba da tkbili xmiT uambobs, Tu ra cixe-darbazia es cixe-dar-bazi, rogor mojadoebuli cxorobs igi am cixe-darbazSi, da kidev mravals sxva xakvirvel ambebs mouTxrobs. da mis naambobs raindi saocrebaSi mohyavs, xolo mkiTxveli aRtacebaSi magram amaze laparaks aRar gavagrZeleb, raca vTqvi, isic sakmaod amtkicebs, rom, ra kabadonzedac unda gadaSaloT mogzauri raindis moTxroba, mkiTxvelis gataceba mainc SeuZlia. batonebo, kvalad getyviT, rodesac kaeSani mogerioT, an cud gunebaze grZnobdeT Tqven Tavs, saraindo wignebi waikiTxeT da isini maSinve gagarToben da dagamSvideben. CemTavad ki amas vi-tyvi, ra dRidanac mogzauri raindi Seviqen, im dRidan Cems Tavs vaJkacad vgrZnob, uxvadac, sulgrZeladac, windaxeduladac, Tavgamodebuladac, Tavazianadac da agreTve Sromas, daRlilobas, tanjvas, patimrobas da, dasasrul, moxibvlasac advilad vitan. diax, Tumca didi xani ar aris, rac me SeSliliviT Camketes am galiaSi, magram mainc, zena Semeweva da bedic ar gamexireba win, Cemi mklavis imedi maqvs, male romelime qveynis mefu Seviqnebi. am didi xarisxis patroni rom gavxdebi, maSin gamoviCen madlierebas da siuxves, riTac aRsavsea Cemi guli, radgan, erwmuneT Cems patiosnebas, senior, sawyal kacs sad SeuZlia siuxve gamoaCinos, rac unda guluxvi iyos. madlierebac mkvdaria, Tu igi mxolod survilad rCeba, rogorc mkvdaria sarwmunoeba Tvinier saqmisa. ai amitom msurda beds CemTvis moeca imperatoroba: ra keTilismyoflobas gavuw-evdi Cems megobrebs da umetsad am Cems sabralo saWurvelmtvirTvels sanCo pansas, romelsac qveyanaze saukeTeso kacad vTvli, Tan imadac gamoviCendi Tavs, radac bunebas gavuCenivar. guliT minda am Cems sanCos rame sagrafo mivce, rogorc am ramdenime dRis winaT davpirdi, mxolod imas vSiSob, vaiTu misi gamgeoba ver moaxerxos-meTqi.

swore don kixotis sityvis bolo Seesma sanCos da Tqva: _ oRond ki, batono don kixoto, Sroma gaswieT da sagrafo miSoveT, sulwa-

suli rom veli, da darwmunebuli brZandebodeT, mis marTvas movaxerxeb. Tu ver gavuZRvebi da, gana me ki imas ver vizam, rasac batonebi Cadian _ TavianT ma-muls rom ijariT gascemen xolme? moijare yovel weliwads gadawyvetil fuls ixdis da rogorc exerxeba, ise ganagebs mamuls, patroni ki zis TavisTvis gulxeldakrefili da imis meti Sroma ara sWirdeba-ra _ aiRon fuli da Tavis nebaze xarjos. mec ase vizam, Tqveno patiosnebav, an ki rad vimtvrio amaze Tavi, Cems mamuls rogor movuaro-meTqi, ra saWiroa? is ar emjobineba yvela davidaraba Tavidan avicilo da, rogorc vinme grafma, mamulis ijaris fuli aviRo? ra fexebze mkidia, Tu vinme rames ityvis amaze.

_ Cemo megobaro, _ uTxra berma, _ aseTi gamgeoba marto qveynis Se-mosaval-gasavalze SegiZlia iqonio, marTlmsajulebis saqme ki TviTon sagrafos pa-trons unda epyras xelT. amitom saWiroa igi gansxvavebuli niWis patroni iyos, saRi gonebisa da WeSmaritebis siyvaruli hqondes, Tu ara, mis samefoSi yvelaferi areul-dareuli iqneba. magram esec unda vTqva, RmerTi sawyali kacis keTil ganzraxvaTa Semwea da gaqnili kacis borotmoqmedebiTa xelisSemSleli.

_ mag filosofosobisa ara gamegeba-ra, _ uTxra sanCom, _ me marto is minda _ netav sagrafos swored maSin miviRebde, rodesac misi marTvis niWi mo-mecema, imitom, rom, RvTis madliT, sulic iseTi midgas rogoric yovel adamians, da

318

Page 319: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

arc Tu xorciT davuvardebi vinmes qveyanaze; mec iseTi mefe viqnebi Cems same-foSi, rogoric TavisaSi sxvebi arian, da raki mefe viqnebi, rac miameba, imas vizam, da raki imas vizam, rac miameba, maS sxva raRa eSmaki unda visurvo; raki sxvas aRaras visurveb, maS natvrac arafrisa meqneba, maS Cemi saqme gaCarxuli iqneba. erTi ki Cqara movides is sagrafo da mere RmerTma yvelas mSvidoba mogceT. axla ki kargad gvenaxos erTmaneTi, rogorc erTma brmam uTxra meores.

_ sanCo, uTxra berma, _ eg Seni filosofia arc ise tyuil-ubraloa, magram mainc sagrafos mmarTvelobis Sesaxeb mravali ram SeiZleba iTqvas.

_ ar vici, sxvas kidev ras ityviT, _ sityva CamoarTva don kixotma, _ me ki, Cemis mxriv, sagrafos vuboZeb sanCos, im magaliTis mimdevari, rom didma amadimac Tavis saWurvelmtvirTvels xmeleTi, anu kunZuli aCuqa. Tu man ase hqna, me damSvidebuli sindisiT SemiZlia grafoba mivce Cems sanCos, romelic, rac ki qveyanaze mogzauri raindebis saWurvelmtvirTvelni yofilan, yvelaze saukeTesod mimaCnia.

beri gaaoca don kixotis azrianma sisulelem (Tuki sisuleleze azrianoba Sei-Zleba iTqvas), misgan naambobma, tbis raindis Tavgadasavalma da im Rrma STabeWdilebam, ra STabeWdilebac saraindo wignebidan amonakiTx damTxveul ambebs moexdina masze; agreTve sanCo pansas gulubryviloba da simCate ukvirda, rom igi don kiotisagan aRTqmul sagrafos miRebaze aseTi gatacebiT oc-nebobda. am dros beris msaxuric dabrunda fundukidan da joriT sagzali moitana. Cvenma megobrebma oTxi xis CrdilqveS mwvaneze sufra gaSales da lazaTianad isadiles, Tanac fiqrobdnen am dros meurme xarebis dasanayreblad gamoiyenebso. eseni rom damSvidebiT Seeqceodnen, iqve axlos xSiri jagnaridan xmauri da eJvnebis JRaruni moisma da wamsve lamazi Wreli Txa gamovarda, xolo cota moSorebiT axalgazrda mwyemsi gamoCnda da Taviseburi alersiT eZaxda Txas _ ukan farexSi dabrunebuliyo. magram SeSinebuli pirutyvi pirdapir mgzavrebTan movarda da Sedga TiTqos maT mosarCleobas Txovso. patara xans ukan mwyems-mac moirbina, Txas rqebSi waavlo xeli da, TiTqos gonieri da moazrovne arsebaao, laparaki dauwyo:

_ oi, Se veluro, Se veluro; sad garbodi, Cemo Wrelav! ra dagemarTa, Se abezaro? raSi ginda, rom fexebSekruli sZovde balaxs? ra buzi gawuxebs, an romeli mgeli gaSinebs, Cemo lamazo? aba miTxar, Cemo sayvarelo, mipasuxe. magram ra, qalbatono, dgdakacebis jilagisa xar da damSvidebuli rogor iqnebi? RmerTma SeaCvenos Tqveni Tviseba da isic daswyevlos, visganac magaliTs iRebT. isev Sens alags wamo, Cemo kargo; Sen rom aseTi celqi ar iyo, ufro mSvidobianad da arx-einad iqnebodi Sens amxanagebSi, ratom imas ar fiqrob, rom Sens ciknebs cudi saqme daemarTebaT; imaT winamZRolis magier rom aqa-iq darbixar.

am saubarma bevri acina yvelani da metadre beri. man uTxra mwyemss:_ damSviddi, RvTis gulisaTvis da wasvlasac nu daeSurebi. Sen TviTonve am-

bob, dedakacTa jilagisaao, maS raRas erCi, dae, Tavis bunebis alRos mihyves, sul erTia _ gansacdels veRar uSveli. aba, daiWi, es lukma SaWame da cota Rvinoc dagvilie. cota Senc daisvene, Cemo megobaro, da Seni Txac daasvene.

es rom uTxra, Tan danis wveriT civad moxarSuli xorcis naWeri miawoda. mwyemsma naTavazebi CamoarTva, bers madloba uTxra, Rvino dalia, erTi amoisunTqa da Tqva:

_ rodi minda, rom sulelad CamTvaloT. am Txas Tu velaparakebodi, imitom, rom, rasac geubnebodi, im sityvebs raRac Zala aqvs. marTalia, uswavleli gaxlvarT, magram arc ise briyvi var, rom ar vicode _ pirutyvs rogor moveqce da adamians _

319

Page 320: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rogor._ mjera, _ upasuxa mRvdelma, _ da gamocdilebiTac vici, rom mTa da tyeebi

poetebsa da mecnierebs hkvebaven, da mwyemsis fanCaturebSi filosofosebi sadguroben.

_ filosofosebi Tu ara, iseTi xalxi mainca, rom Wkua da goneba TavianT TavisTvis TviTon uswavlebiaT, _ uTxra mwyemsma, _ da rom es daijeroT da saku-Tari xelis SexebiT gaigoT Cemi simarTle, minda Tqvens udasturod erTi WeSmariti ambavi giamboT, Tu Cemi ambavi ar mogawyenT. is ambavi imis simarTles dag-imtkicebT, rac am batonma brZana, _ mwyemsma mRvdelze uCvena, _ da imis simarTlesac, rac me TviTon vTqvi.

maSin don kixotma warmoTqva:_ yvela eg saraindo faTerakebis raRac aCrdilsa hgavs, amitom mzad var didi

siamovnebiT mogismino. imedi maqvs, es batonebic aranaklebi siamovnebiT mo-gismenen, imitom, rom yvelani gonierni arian da iseTi ambebis moyvarulni, rac gaakvirvebs, Seaqcevs da guls gadaayolebinebs msmenels. Seni ambavic aseTi unda iyos. aba daiwye, Cemo sayvarelo, da Cvenc siamovnebiT dagigdebT yurs.

_ Cems garda, _ daiZaxa sanCom; _ me am xaWapurs waviReb wyaroze da iq ise gamovZRebi, rom sam dRes aRara momindes-ra. Cemi batoni don kixoti, xSirad mibrZanebda xolme, mogzauri raindis saWurvelmtvirTvelma yvela marjve dros imdeni unda Wamos, ramdenic mucelSi Caetevao, imitom, rom iqneba iseT tye-RreSi Sexetialdes rogorme, saidanac mTels kviras veRar moaxerxos gamosvlao, da Tqveni mteria, _ Tu uzmo, an carieli gudiT Seexeta, RmerTsa vficav rom iqidan is meored mosvlamdisac vRar daeRwevao, da maS Zvaltyavad unda gadaiqces, rogorc Cveni amqris xalxs xSirad daemarTeba xolmeo.

_ Sen yvelaferSi Sen sarfas eZeb, sanCo, _ uTxra don kixotma, _ maS saiTac ginda, daikarge, da rac gnebavs, isa Wame. me ki srulebiT maZRari var, mxolod sulieri sanovageRa meWirveba, da imasac, me mgonia, am mwyemsis ambavi momcems.

_ agreTve Cvenc amiT gaviZRebT Cvens suls, _ daumata berma, da Tanac mwyemss Txova Sepirebuli ambavi daewyo.

mwyemsma Txas alersianad gadausva xeli da uTxra: _ daweq, Cemo celqo Wrelav, Cvens faraSi wasvlasac movaswrebT.

Txam misi sityvebi TiTqos gaigoo, wamsve patrons axlos wamoiWima da ise Sehyurebda pirSi, gegonebodaT mwyemsis naambobs isic yuradRebiT ismenso. mwyemsma ki ase daiwyo Tavisi ambavi:

Tav i L I

sadac moTxrobilia, Tu ra uambo mwemsma don kixotis wamyvan amf-sonebs

_ aqedan sami milis siSoreze erTi patara sofelia; mosaxleoba ki iseTi SeZle-buli hyavs, rom am Cvens mxareSi maTze mdidari ar moipoveba. am sofelSi erTi glexi kaci cxovrobda, yvelani pativs scemdnen simdiris gamo da ufro ki gulRia da patiosani xasiaTisTvis. magram yvelaze didi simdidre da bedniereba is iyo, rogorc TviTon ityoda xolme, rom erTi Wkvani, wynari da mSvenieri qali hyavda. im qalis

320

Page 321: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

silamaze siyrmiTve ganTqmuli iyo, magram meTeqvsmete gazafxulSi rom Cadga, iseTi turfa ram Seiqna, rom misi cqeriT kaci vera ZReboda. misi simSvenieris xma mezobel soflebSic gaisma, magram ra soflebSi _ TviT Soreul qalaq gzamdisac ki mivida, ise, rom mefeTa darbazebSiac ki laparakobdnen imaze, da cnobismoyvare xalxi im sakvirvelebis sanaxavad TiTqmis cxra mTas iqidanac ki modioda Cvens sofelSi. mama gafacicebuli adevnebda mas Tvalyurs, magram es kidev araferi _ saqme is aris, rom TviTon qalsac eWira Tavis Tavze Tvalyuri. xom mogexsenebaT, batonebo, ymawvili qalis dacva araviTar cixe-koSks ar SeuZlia, Tu TviTon qali ar icavs Tavis Tavs.

axlo, Tu Soreuli adgilidan uTvalavi saqmro gamouCnda, _ maS tyuilad xom ar iyo lamazi da amasTan didad mdidaric, mamam ar icoda, vin aerCia imaTSi da visTvis mieca Tavis saunje, sxvebTan erTad mec meWira Tvali im qalze, misi mi-wawylisa viyav, kargad micnobda, icoda, rom rigiani biWi viyav, keTili qristiani da isic icoda, rom qoneba mqonda da WkuiTac ara miWirda-ra. yvelaferi es mtkice imeds maZlevda is qali meTxova. Cems saubedurod im qals erTi motrfialec kidev sxva gauCnda; isic ase Cemxela biWi iyo. berikacs gauWirda, ar icoda rogor gadaewyvita, misi mzeTunaxavi qali vis xelSi ufro bednieri iqneboda; amitomac is amjobina, TviTon leandrasTan moelaparaka (es saxeli Cems damRupvel mSveniers erqva), da Cven orSi erTis arCevani TviTon mis nebaze miegdo; ese igi berikaci am saqmeSi ise moiqca, rogorc yvela gasaTxovari qalis patroni unda moiqces xolme. imas ki ver vambob, TavisTvis saqmro uxeiro sacolo kacebSi amoarCevinos-meTqi, ara, rigiani sacolo kacebi unda Sehyaros blomad da qals Tavisi gulis Sesaferi saqmro maTSi amoarCevinos xolme. swored mogaxsenoT, ar vici, leandram CvenSi romeli airCia, magram is ki vici, orni pirSi Calagamovlebulni dagvtoves; raRacas miedmoedvnen, viTomc qali jer Zalian ymawviliao da kidev sxva raRacebi gviTxres da gaaTaves. isic unda mogaxsenoT, leandras Tavs rom mecileboda, im biWs anselmo erqva, me kidev euxenio mqvia; amas imitom mogaxsenebT, rom icodeT, Tu am samwuxaro moTxrobis umTavres pirebs ra erqvaT. mainc es saqme jer mTlad ar aris gaTavebuli da misi dasruleba usisxlod da usikvdilod ar moxdeba.

Cven rom im qalisaTvis mociquli gavgzavneT, swored im dros Cven sofelSi viRac ucxo kaci gaCnda. saxelad vinsente de la roka erqva. is Cvens axlos mde-bare soflis glexis Svili iyo, ase saSualo qonebis patronisa, da Cvens sofelSi itali-idan da sxva qveynebidan iyo mosuli; im qveynebSi Turme saldaTad msaxurebda. aTi wlis winaT maT sofelze erT kapitans Tavis razmiT gaevlo da isic, jer kidev Teqvsmeti wlis bavSvi, Tan waeyvana, axla ki Tavis samSoblo qveyanaSi ukan dabrunebuliyo saldaTurad Wrel-Wrelad Cacmuli movida CvenSi, sul yvavilebiT mor-Tuli, mkerdze SuSis WinWilebiTa da foladis ZewkvebiT daxlarTuli. Cveni xalxi metad gaiZvera xalxia, yvela cbierebaze aris gamzadebuli, metadre Tu sxva saqmec ara aqvs-ra. naxes Tu ara, yvelaferi dauTvales: an ramdeni CanCxulebi hqonda an ra morTulobis patroni iyo. aRmoCnda, rom sul sami xeli tanisamosi hqonia Tavis winda wvivsakraviTa, magram ise ostaturad axerxebda, ise karga icvlida tanisamoss, ise marjved uxamebda erTi meores, rom Tu kacs misi samkauli saTiTaod ar daeTvala, ficiT dagarwmunebdaT, rom sul cota aTi xeli tanisamosis pa-troni mainc unda yofiliyo da ociode kona frTa-bumbuli mainc hqonoda. ar misayve-duroT mosabezrebeli da suleluri laybobisaTvis, Tu ase dawvrilebiT giambobT mis samkaulze, magram es imitom, rom maT didi roli iTamaSes Cems istoriaSi.

Cveni moednis SuagulSi aRmarTul didi Cinaris qveS qvis skamze Camojde-boda da mogviTxrobda Tavgadasavals. Cven ki sunTqvaSegubebulni da pirdaRe-

321

Page 322: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

bulni vusmendiT. dedamiwis zurgze ki ar iyo iseTi qveyana, romelic mas ar enaxos, ar momxdara iseTi brZola, sadac monawileoba ar mieRos; man ufro bevri mavri gaJlita, vidre marokosa da tunisSi iyo, da mas ufro meti dueli Cautarebia, vidre gante lunas, diego garsia da peredess da aTasobiT mis mier CamoTvlil sxva mxedrebs, da yvela am brZolidan yovelTvis gamarjvebuli gamosula da kanic ar gaukawravs. amasTan gviCvenebda raRac umniSvnelo Wrilobebs, sxvadasxva br-Zolebsa da Setakebebisa moxvedrili jazairebis tyviis kvaliao. da, bolos, arnaxuli TavxedobiT SenobiT mimarTavda tolebs da karg nacnobebs, da acxadebda: Cemi xeli mamaa Cemi, Cemi gmiruli saqmeebi _ Cemi STamomavloba da am jariskacu-rad mundirSi mefesac ki ar Camovuvardebio. yvela am gaiZverobas emateboda isic, rom cota memusikec iyo da gitaraze ise lazaTianad ukravda, rom ase am-bobdnen xolme CvenSi: gitaras ki ar ukravs, ametyvelebso. amasTan leqsebis werac icoda da am aremareSi momxdars yvela ubralo ambavs milnaxevaris sigrZe qaRaldze gadaaWrelebda xolme.

ai, am vaJbatonma saldaTma, am koxtas, moleqsem da musikis mcodne vin-sente de la rokam fanjarasTan mjdari leandra Tavisken miaxeda da aqedan is gamovida, rom saldaTis zizil-pipilebma da misma wripina simRerebma qali Wkuidan SeSales. sabralos yvela Wori sjeroda, rasac is mxedari ybedobda masTan da, _ albaT eSmaksac ase surda, _ is saldaTi ise moewona qals, rom imaze ukeTesi aRaravin egona qveyanaze, Tumca TviTon saldaTs imaze jer rigianad arc ki efiqra. xom iciT, batonebo, ise Cqara ara xerxdeba-ra, rogorc mijnurobis saqme, da Tuki dedakacma TviTon mohkida mas xeli swored asec iyo: manam saqmroebma moifiqres rame leandrasa da moleqse saldaTze _ isini aremaredan sadRac Caiylap-nen. leandra Tavis Zvirfasi mamis saxlidan gaiqca da saldaTs gahyva (deda ara hyavda leandras da imitom TvTion imanve uSvela im moxerxebul mxedars aseTi gamarjveba moexdina, rogoric mgonia Tavis dReSi ar moexdinos, TumcaRa Tavis sxvadasxva gamarjvebebze bevrsac ybedobda xolme).

am ambavma mTeli sofeli aaRelva. me da anselmo pirSi Calagamovlebulni davrCiT da ar vicodiT ra gveqna; leandras mama cocxalmkvdariRa iyo: naTesaoba Sercxvenili darCa, msajulni gamofxizldnen, policielni da qamandarni ukan daedev-nen. gaCxrikes gzebi, tyeebi da, erTi sityviT, sadac ki SeiZleboda, yvelgan mon-axes da bolos, mesame dRes, leandra mTebSi erT gamoqvabuli alagas ipoves perangisamara da rac Sinidan didZali fuli da nivTebi waeRo _ yvelafridan dacarielebuli. sabralo mamasTan miiyvanes da dawerilebio gamokiTxes, Tu rogor mouxda is sazizRari ambavi. leandram pirdapir daufaravad uambo, rom vinsente de la rokam acdina da saxlidan gaqcevaze daiTanxma, fici misca jvars daiwerda, mere mTels qveyanaze umSvenieres qalaq neapolSi waiyvanda, ase motyuebulma da TiTqmis mojadoebulma im umaqniss yvelaferi daujera, mama gaqurda da mi-jnurs Tan gahyva. agreTve uambo, Tu rogor waiyvana mTebSi, rogor gaZarcva iq, mRvimeSi Caagdo da TviTon ki, vin icis, saiT wavida. am ambavma ufro metad gagvakvirva yvelani. swore mogaxsenoT, batonebo, cota ar iyos, Zneli dasajere-belia im umaqniss Tavi Seekavebinos, magram leandra ki yvela wmindanebs fi-cavda, Cemze araviTari Zaladoba ar Caudeniao, da aman ikmara, rom misi sabralo mama damSvidebuliyo. amis Semdeg igi raRad dainanebda Tavis dakargul sim-didres, raki is saunje miiRo mTlianad, ra saunjec Tu erTxel dakarge, xelaxlad povna aRaras gziT ar SegiZlia. im dRes aqeT, rac leandra Sin dabrunda, ma-mamisma arCia xalxis TvalTagan moefarebina sadme da erT maxlobel qalaqSi monasterSi misca im imediT, RroTa ganmavlobaSi xalxs mini qalis saqcieli daavi-

322

Page 323: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

wydeboda. vinc ki leandras qebas an Zagebas ara saWiroebdnen da misi xasiaTi kargad icodnen, isini mis saqciels ymawvilobas awerdnen da ar hkicxavdnen, imaT ki, vinc qalis Wkuasa da TavdaWerilobas acnobdnen, misi marcxi mandilosanT Tavqarianobas da Tvisebas daabrales, _ mandilosnebis xasiaTi xom iseTia, rom xSirad iseT saqmes Caadeninebs xolme maT, Wkuian kacs fiqradac arasodes ar gauvlis.

rac leandra monasterSi Caketes, mas aqeT anselmos Tvalebic dadga; ulean-drod man veRara dainaxa-ra, an ki uimisod qveyanaze raRa unda daenaxa? mec misi saqme damemarTa: uleandrod aRarc CemTvis iyo rame gasaxareli: mas aqeT aris moTmineba TandaTan gveleva, mas aqeT aris, mwuxareba gvemateba. bevri wyevla-krulva SevuTvaleT im crupentela saldaTs Tavis samkaulebiT. davwyevleT agreTve leandras mamis Tvalebis abma da bolos samSoblo sofeli davuteveT da am xeobas SemovefareniT, Tan Cveni farebic wamovasxiT: anselmom _ cxvrebi da me _ Txebi; mas aqeT aq, am WalaSi vcxovrobT, xan Cveni mijnuris mogonebaSi varT da urvas mivecemiT xolme. xan vmReriT da im simRerebSi leandras mSve-nierebas qebas vasxamT, xanac vayvedriT Cvens daRupvas. Cvens magaliTs bevrma sxva misma motrfialeebmac mihbaZes da maTac am mTebs Seafares Tavi. amJamad leandras motrfeni imdenni arian rom es mTebi swored mwyemsTa arka-dias daemsgavsnen da iq adamians yvela mxridan marto erTi sityva _ leandra esmis. erTi moRaltes, usindisos, Wirveuls, ucnaurs da Tavqarians eZaxian mas. meore _ saldaTs waayvedrebs xolme, mesame _ locavs da mitevebas uTvlis, meoTxe _ kicxavs da wyevlis. zogni mis mSvenierebas qeba-dideba uZRvnian da mis znes SeCvenebas uTvlian. erTi sityviT, yvelani kicxaven da amcireben mas da amasTanave rogorc Tavis RmerTs, Tayvansa scemen. ar daijerebT, zogierTis sisulele iqamdis miva xolme, rom kicxaven mas _ uari gviTxrao, Tumca arasodes erTi sityvac ar gaugoniao misgan; zogs kidev vin icis ra emarTeba eWvianobis-agan, Tumca eWvianoba sulac ara marTebT, radgan, jer egTi ara Caudenia-ra, gas-woreba ar SeiZlebodes. am aremareSi verc erT mRvimes ver naxavT, verc erT gamoqvabuls, verc erT xesa, rom sadme mwyemsi ar SegxvdeT mWmunvare da Tavis gulis wuxils, vin icis, ramdenjer ar amoTqvamdes. yvelgan leandras saxeli is-mis: mTebi gamoiZaxian _ leandra ismis, wyaroebi _ leandras gamoCxrialeben, le-andraa Cveni RmerTi am xeobaSi, Cveni momwamvleli da momajadoebeli misani is aris. mis gamo yvelani raRac ucnaur SiSSi vimyofebiT da ar viciT ki _ rad. ma-gram yvelaze mZime, yvelaze gonivruli da yvelaze ugunuri anselmos mwuxare-baa: igi leandras ganSorebas dastiris da im tirilSi mSvenivrad ukravs rabelas, zedac saucxood dawyobil mwuxare leqsebs damReris. me ki, Cemi azriT, ufro go-nivrulad viqcevi: xmamaRla vuTvli SeCvenebas mandilosanTa orpirul da qarafSuta xasiaTs, maTs cru fics, daudgromlobas da ganurCevlobas. axla ki ueWvel gaigeb-diT batonebo, Tu rtom ar miyvars es Txa. Tumca Cems faraSi saukeTeso es aris, _ mdedrobiTi sqesisaa da imitom. ai es gaxlavT Cemi ambavi, aRgiTqviT da gi-ambeT kidec, iqneb cota grZelic gamovida; magram, damerwmuneT, arc Cemi survilia mokle _ riTac SemeZleba samsaxuri gagiwioT. batonebo Cemi bina aq ax-los gaxlavT. Tu wamobrZanebas inebebT, madlobeli dagirCebiT. axal rZes mogarT-mevT, karg yvels, gvmriel da saamur xils SemogTavazebT.

Tav i L I I

323

Page 324: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

don kixotis Cxubi mwyemsTan da saiSviaTo faTeraki mlocvelebTan, rac Cvenma raindma didis jafiT bednierad daagvirgvina

mwyemsis moTxroba Zalian sainteresod daurCa yvelas da gansakuTrebiT

aRtacebulma berma Seaqo moambe, maxvilgonier kariskacs rom ufro hgavda vidre soflis mwyemss, da mRvdlis naTqvams amarTlebda _ adamiani mTebSi xan-daxan gonier da naswavl xalxs Sexvdebao, yvelam saTiTaod Seaqo euxenio da samsaxuris gawevas dapirda, magram don kixotma yvelaze meti sulgrZeloba gamoiCina, da Semdegi warmoTqva:

_ garwmunebT, Cemo megobaro mwyemso, me rom dRes neba momece-modes romelime faTeraks gamovekido, geficebi, amave wams mSvenieri leandras dasaxsnelad wavidodi. araviTar winamZRvars ar dagidevdi. im monastridan movi-tacebdi, (sadac sabralo qali, albaT misi nebis winaaRmdeg hyavT Sepyrobili) da Sen gadmogcemdi mas. mxolod im pirobiT ki, rom mogzaur raindTa is kanonebi mtkiced dagecva, romelnic mandilosanTa Seuracxyofas krZalaven. mainc yovlad-SemZlebeli zenisadmi mtkice rwmena maqvs da vimedovneb, rom boroti jadoqris Zala im meore, ukeTesi ganzraxvebiT aRsavse keTili jadoqris SemZleblobaze mu-dam ver gaimarjvebs da maSin Sen Tamamad SegiZlia daimedebuli iyo Cems Senda samsaxurad mzadyofnaze, vinaidan me, rogorc raindi, amqveynad var war-mogzavnili SeWirvebulTa maSvelad, obolTa da devnilTa Semwed.

aqamdis mwyemsi yuradRebas ar aqcevda don kixots, magram am suleluri sityvebis Semdeg didad gaocebulma guldasmiT Tavidan fexebamde sinjva dauwyo da, raki erTi aylayuda, sabralo sanaxaobis mqone kacis meti vera dainaxa-ra, Tavis gverdze mjdomare dalaqs hkiTxa:

_ senior, vin aris es axirebuli kaci, ase ucnaurad rom laparakobs? _ sxva vin unda iyos, _ miugo dalaqma _ Tu ara SesaniSnavi don kixot

lamanCeli, borotis momsvreli, usamarTlobis damsjeli, qalwulTa xelTampyrobi, de-vTa Tavzardamcemi da yvela daumarcxebelTa dammarcxebeli.

_ es rogorRac im ambebs magonebs, raindul romanebSi rom weria, _ Tqva mwyemsma; _ isinic yvelafer amas Cadiodnen, risi moqmedic es raindi yofila; ma-gram, mgonia, xumrobT, batono, aseTebi ra am keTilSobili batonis Wkuis saqmea, _ gogra raRac areuls ugavs.

_ umaqniso aramzadav! _ Seuyvira don kixotma; _ gogra Sena gaqvs areuli, xolo me im vigindarebze ufro saRi Tavi maqvs, vasac Sen gavardnixar qveyanaze.

am ukanasknel sityvebTan sufridan puris yuas wamoavlo xeli da ise TxliSa mwyemss, rom cxviri zed saxeze miaWylita. mwyemsma aseTi xumrobisa ara icoda, dainaxa, marTla mcemeno, aRarc xaliCas dasia, aRarc sufras da arc sufraze mjdomare batonebs, yvelas Tavze gadaaxta, don kixots daeZgera da orive xeliT iseTi gaSmagebiT waswvda yelSi, rom, Tu sanCo ar miSveleboda Tavis batons, ueWvelad daaxrCobda. sanCom mwyemss ukanadan mxrebSi waavlo xeli, pirqve waaqcia da Tan rac sufraze WurWeli iyo, sul milewa da aur-dauria. don kixoti mwyemsis brWyalebidan gaTavisuflda Tu ara, zeze wamoxta da wixlebiT Sesdga mas mucelze, sawyali sanCos muStebiT dabeJili da dasisxlianebuli raindis mow-inaaRmdege Zirs forTxavda da Tavis axlos danas eZebda, rom don kixotisaTvis faSvebi gadmouyrevinebia, magram amaod, radgan mRvdelma da berma yovel-gvari iaraRi winadve mimales. magram dalaqma rogorRac moaxerxa da mwyemss isev qveS amoadebina don kixoti, da maSin sabralo rainds mwyemsma Tavisi

324

Page 325: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sisxlis samagierod imdeni muSti uTavaza saxeSi, rom Tav-piri dausisxliana.am abis mayureblT mRvdelsa da bers sicilisagan muclebi ZlivsRa eWiraT,

qamandarni gulianad xarxarebdnen. es saerTo sicili mebrZolT mZvinvarebas umatebda da isini moCxubari ZaRlebiviT gaSmagdnen mato sanCo iyo daRvremili, radgan beris msaxurni batonis saSvelad ar uSvebdnen mas.

amasobaSi, zogni rom icinodnen da zognic cema-tyepaSi iyvnen garTuli, ucbad mindorSi sayviris mwuxare xma gaisma da yvelas yuradReba miipyro, mometebulad don kixots dasca aman Tavzari. mwyemsisagan qveSamodebuls TiTqmis dasisxlianebuls, SurisZiebaze fiqri wamsve daaviwyda da metismetad moesurva im xmis mizezi Seetyo.

_ gamigone, eSmako, _ uTxra man Tavis mowinaaRmdeges; _ eSmaks gi-wodeb, radgan sxvad arafrad SegiZlia yofna, raki egoden mamaci da Zalumi yofilxar, rom Cemi Zleva SeiZel, erT wams gamiSvi, _ sayviris es mwuxare xma, ueWvelia, raRac faTerakisaken momiwodebs.

daqanculma mwyemsma maSinve gauSva Tavisi mowinaaRmdege. gaTavi-suflda Tu ara don kixoti, pirisaxe moiwminda, im mxares mibrunda, saidanac sayviris xma moismoda da Sors borcvidan Camomavali ramdenime kaci danaxa, TeTr tanisamosSi mokazmulni, rogorc Senanebis gzaze damdgar codvilT hqondaT Cveulebad.

unda giTxraT, is weliwadi Zalian gvalviani weliwadi iyo da espaneTSi yvel-gan procesiebs, locva-vedrebasa da momnaniebelTa msvlelobebs awyobdnen, raTa RmerTs moeRo mowyaleba da wvima warmoegzavna. da axlac is iyo, rom maxlobeli soflis glexebs saRvTo litania gaemarTaT da axlomdebare patara mTaze aSenebul saydrisken midiodnen. mlocvelebis ucnauri Casacmeli dainaxa Tu ara don kixotma, sul ar gaxsenebia, rom is tansacmeli araerTxel enaxa, sul daavi-wyda, rom bevrjer Sexvedria aseT adamianebs, da warmoidgina, viTomc raRac faTeraki iyo mis win da viTomc mxolod marto mas, rogorc mogzaur rainds, SeeZlo im faTeraks win aRdgomoda. es ocneba ufro iman gaumtkica, rom Savebgadafare-buli madonas qandakeba, romelic maT mohqondaT, viRac didebul sefe qalad moeCvena, romelsac saZageli da aramzada avazakebi itacebdnen. am fiqrebiT wamsve rosinantTan gaeqana, TavisTvis mSvidobianad rom velze balaxsa Zovda, unagiris taxtadan aRviri da fari Camoxsna, xeldaxel cxens aRviri amosdo, sanCos maxvili mosTxova da Semdeg maRali xmiT SesZaxa gaocebul sazogadoebas:

_ axla darwmundebiT, batonebo, Tu mogzauri randebi qveynisaTvis ra dau-fasebel sikeTes Seadgenen, axla, roca am avazakebis xelTagan gavaTavisufleb am keTil qalbatons, Tqven dainaxavT da ityviT, sayovelaTao pativiscemis Rirsni arian mogzauri raindebi Tu ara? esa Tqva, rosinants quslebi mouWira, _ amJamad dezebi ara hqonda, da isic mlocvelebisken gaeqana swrafi CorTiT (radgan mTels am marTal istoriaSi versad waikiTxavT, rom rosinanti gaWenebuliyos). don kixotma aRarc mRvdels aTxova yuri, arc bersa da dalaqs, romelnic cdilobdnen misTvis ganzraxuli daeSlevinebinaT. veRarc sanCos Rrialma gaawyo rame, Tumca igi, rac Zali da Rone hqonda, uyviroda:

_ ras CadixarT, sad mixvalT, batoni, don kixot! ra eSmaki gajanyebT Cveni wmida kaTolike eklesiis wanaaRmdeg, gonze modiT! eg xom momnaniebelTa pro-cesiaa! xolo maT rom jalambriT moaqvT, es xom ubiwo qalwulis kurTxeuli qan-dakebaa dafiqrdiT, senior, ras CadixarT! swored giTxraT, axla am saqmeSi Tqveni Careva Zlier uadgiloa!

magram yvelaferi amao iyo tyuilad ixevda yviriliT ybebs sanCo. misma ba-

325

Page 326: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

tonma mtkiced gadawyvita Tavs dasxmoda im moCvenebebs da gaeTavisuflebia samgloviaro pirbadiT Seburvili sefeqali. am saocnebo moCvenebebiT ise iyo gat-acebuli, rom aRaravisi Zaxili ar esmoda da, mgonia, im wamSi TviTon mefis mowodebac ar Seesmina da arc damorCileboda mas. procesias mitana Tu ara, Seayena rosinanti, romelsac didi xania qaris amoSveba uWirda, da xrinwiani, akankalebuli xmiT dauWyivla:

_ SesdeqiT, borotno, eg avazaki pirisaxe rom davburavT! SesdeqiT da momismineT, raca maqvs TqvenTvis saTqmeli!

am sityvebma mlocvelebi ise gaaoca, rom maSinve Sedgnen. erTma oTxTa-ganma diakonma, litaniaSi mgalobelma, don kixotis ucnauri SesaxedaobiT, rosi-nantis sabralo sanaxaobiT da, sazogadod, raindis sasacilo mowyobilobiT gaoce-bulma, upasuxa mas:

_ Zmao, Tu saTqmeli gaqvs rame, Cqara gviTxar, sabaasod ara gvcalia; Tu oriode sityvis meti dagWirdeba, ver dagicdiT.

_ erT sityvaze metsac ar getyviT _ Seutia don kixotma; _ eg qali am wamsve gaaTavisufleT; magis samgloviaro Tavsaxuri, cremlebi da mwuxare saxe, diax, aSkarad amxilebs, rom raRac mZime Seuracxyofa migiyenebiaT da axla tyved mi-gyavT. rogorc raindi, yvela borotis momsvrelad qveynad warmogzavnili, aqedan erT nabijsac aRar gadagadgmevinebT win, sanam mas sasurvel da damsaxurebul Tavisuflebas ar mivaniWeb!

es rom mlocvelebma gaigones, raRa Tqma unda, sagiJeTidan gamoqceul gi-Jad CasTvales don kixoti, da xmamaRla sasacilod agdeba dauwyes mas. aman raindi ise gadaria, rom ficxlav xmali iSiSvla da krint dauZvrelad jalambars mi-varda. erTma mejalambrem Tavisi adgili amxanags dauTmo, wamodga win da joxiT Seutia don kixots (romelime mejalambris Sesvenebisas am joxs Seuyeneben jalambars) da Tumca raindma ise Zlierad dahkra mas maxvili rom joxi Suaze gadaumtvria, mainc xelSi SerCenili natexiT im kacma ise Zlier stkica beWebSi (im mxrisaken, sadac xmali eWira, da am glexuri iaraRidan Tavs verasgziT ver daifar-avda, rom raindi Tavis far-xmalianad Zirs daeca gulSeRonebuli. weRanee batons ukan dadevnebulma sanCom, qancgamoleulma swored axla moirbina da mis mowinaaRmdeges xvewna dauwyo Seewyalebia moxibluli raindi da Tanac arw-munebda, sabralos Tavis sicocxleSi aravisTvis boroti ar uqnia da arcTu misi Ca-dena ganuzraxavso, magram sanCos mudara saWiro aRar iyo, _ mkvdariviT uZravad gaSotili raindis sanaxaobac sakmao iyo, rom don kixotis damZlevelis xeli SeCerebuliyo. mas mkvdari egona, SiSinasgan xalaTis kalTebi aikriba da, rac Zali da Rone hqonda, mindvrisaken mokurcxla.

amasobaSi don kixotis Tanamgzavrebic moeSurebodnen mis saSvelad. es rom procesiis monawileebma dainaxes, metadre maTSi SeiaraRebuli qamandarni rom SeniSnes, ase ifiqres, viTomc maT Tavdasacemad midiodnen, da yvelani mtris mosagerieblad moemzadnen. yvealani madonas qandakebas mWidrod gars Semo-ertynen, Tavze Cabalaxebi Camoicves, xelT maTraxebi daiWires, diakvnebma San-dlebi moimarjves da gadawyvites, araTu moegeriebinaT mteri, piriqiT, TviTon dascemodnen Tavs. magram bedma mosalodnelze ukeT moawyo saqme, radgan sanCom ifiqra, Cemma batonma suli daliao, daemxo mis cxedars da sacodavi xmiT da metad sasacilo saxiT daiwyo tirili. mlocvelebSi Cveni mRvdlis erTi nacnobi aRmoCnda da ase moulodnelad Zveli megobrebis Sexvedram maT SiSsa da mi-uxvdomlobas bolo mouRo. mRvdelma, raRa Tqma unda, maSinve uambo Tavis nacnobs don kixotis vinaoba da yvelani erTad mividnen sanaxavad _ cocxali iyo

326

Page 327: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

sabralo kabaliero, Tu ara, xolo am dros sanCo pansa am sagangebo moTqmiT Tavs dastiroda rainds:

_ vah me! Sno da lazaTo mTeli qveynis raindebisav, gana eg iyo Seni bedis-wera, rom brwyinvale cxovrebis naxevar gzaze erTi ubralo joxis dartymiT mogRe-boda bolo! vah me, siamayev Seni gvareulobisav, lamanCisa da mTeli qveynis didebav, axla raRa eSveleba qveyanas, xom borotTa msxverpli Seiqmneba, uSenod viRas ras Seepuebian, an viRas SiSi da ridi eqneTbaT. hoi, Sen vaJkaco, siuxviT rom yvela aleqsandreebs gadaaWarbe, rva Tvis samsaxurisaTvis rom mSvenieri kunZuli maCuqe, zRvisa zvirTebiT SemozRuduli. hoi, Sen mdabalo didTa winaSe da amayo mdabalTa zeda, SiSSi Seupovaro, SeuracxyofaTa amtano, ego-den gamijnurebulo, rom arc ki icodi, vin iyo Seni mijnuri; mtarvalo borotTa, mar-TalTa mimbaZavo, garyvnilTa mtero, erTi sityviT _ mogzauro raindo, ra saxelze dac meti qeba aRar ginda.

am moTqmam don kixoti gonze moiyvana. Tvalebi gaaxila da wynari xmiT warmoTqva:

_ hoi, udulsineso dulsinea, amaze ufro dids tanjvaSia igi STavardnili, vinc moklebulia Tqvens siaxloves, miSvele, Cemo megobaro sanCo, am Cems moxiblul, etlze avcocde rogorme, rosinantzedac veRar Sevjdebi, uzangebze fexis dabjena aRar SemiZlia, beWi maqvs Calewili.

_ yvelaze meti siamovnebiT agisruleb magas, Cemo Zvirfaso batono, _ mi-ugo sanCom, _ da am Tqvenis keTilis mosurne batonebis TanamgzavrobiT Sin-isaken gavemarToT. iq movemzadoT mesamed gasalaSqreblad, egeb is mainc ufro didebuli da sasikeTo iyo CvenTvis.

_ sanCo, swored oqros sityvebi amogdis piridan, _ uTxra don kixotma, _ marTlac ukeTess vizamT, cota xans SevicadoT, manam es cudi varskvlavebi gadaivlian, Torem maTma cudma gavlenam metad Segvawuxa.

mRvdelma, berma da dalaqma don kixots erTxmad kveri daukres, mas ukan cotaodeni sanCos gulubryvilo sityvebze imasxaraves, raindi moxiblul etlze Sesves, mwyemss gamoeTxovnen da Zlivs gzas daadgnen; radgan qamandarT aRar in-domes gayola, mRvdeli iqve gausworda maT. agreTve beric Tavis gzas daadga da gamoTxovebisas mRvdels Txova Seetyobinebina misTvis, Tu ra mouvidoda don kixots _ morCeboda, Tu misi moWkvianebisTvis yvela mecadineoba amaod Caivl-ida, Semdeg isic Tavis gzas daadga. amgvarad yvelani daiqsaqsnen da don kixotTan mxolod mRvdeli, dalaqi, sanCo pansa, viri da Tavis batoniviT yvela ubedurebis sam-agaliTod amtani keTili rosinanti darCa.

meurmem xarebi Seaba. don kixots qveS cota Tiva daugo da Taviseburad wynarad mRvdlis naCveneb gzas daadga. eqvsi dRis Semdeg sofelSi mividnen, da radgan kvira dRe iyo, yvelani im gzas mofenodnen, saiTac don kixots unda gaevlo. warmoidgineT, Tu ra gaocebulebi unda darCeniliyvnen misi mezoblebi, rodesac maTi Tanasofleli idalgo galiaSi Casmuli dainaxes. erTi patara biWi maxaroblad gaiqca raindis diswulTan da diasaxlisTan da acnoba, rom maTi patroni da biZa dabrunda gaZvaltyavebuli, gayviTlebuli, da is galiaSi Casmuli urmiT mohyavTo. samwuxaro mosasmeni iyo, im orma keTilma mandilosanma rom Rriali morTo. rogor icemdnen mjiRebs mkerdSi, loyebs ikawravdnen, saraindo wignebs wyevla-krulvas uTvlidnen da maTi sasowarkveTileba unda genaxaT, rodesac don kixotma Tavis karis zdurblze Sedga fexi.

sanCos colmac moirbina Tavis qmris xananavad, raki icoda, rom igi don kixots saWurvelmtvirTvelad axlda da danaxvis umal isa hkiTxa, viri xom kargad

327

Page 328: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

riso. _ Tavis patronze ufro kargad ki aris-da! _ upasuxa sanCom. _ madloba RvTis mowyalebas, _ SesZaxa sanCos colma. _ aba, Cemo mego-

baro axla is miTxar, saWurvelmtvirTvelobam ra mogagebina? ra saCuqari momi-tane? bavSebs fexsacmelebi Tu moutane?

_ araferic ar momitania, _ arc fexsacmeli, arc sxva raime. _ upasuxa san-Com; _ yvela saCuqarze ukeTesi da Zvirfasi mxolod erTi ram movitane.

_ madloba SenTvis ufalo, madloba Sens saxierebas! _ iZaxda sanCos coli. _ rogor gamaxare, aba erTi maCvene, Cemo gvrito, eg ukeTesi ra mogitania: erTi mainc gaixaros Cemma gulma, uSenobiT naRvlisa da dardisagan aRar viyav. mTeli saukune gavida, rac dagSordi.

_ moica erTi, dedakaco, Sinamdis mivaRwio, iqa naxav: axla ki RmerTs mad-loba Seswire, radgan yvelaferi ise rigianad moawyo, rom Tu faTerakebis saZeb-nelad meoredac mogvixda wasvla, maSin sxva rom ara iyo-ra, romelime kunZulis grafad anu gubernatorad mnaxav da ubralo ram kunZulisa ki ar gegonos, mTels qveynierebaze saukeTebo kunZulisas.

_ RmerTma hqna, Cemo imedo, _ uTxra colma, _ eh kunZuli Zlier gamog-vadgeba, Torem axla Cven metad gaWirvebaSi varT. magram, erTi es miTxar, Cemo sixarulo, kunZuli raRa aris? es sityva jer arsad gamigonia.

_ virma ra icis xurma ra xilia, _ upasuxa sanCom; mova dro, imasac gaigeb _ kunZuli ra aris, da pirdaRebuli moismen, rom Seni ymis colebi qalbatons dagiZa-xeben.

_ nata ras mied-moedebi, sanCo, ris kunZuli, ra ymis colebi da ris qalbatoni, _ Sehyvira xuana pansam (ase erqva sanCo pansas cols, imitom ki ara, rom misi naTesavi iyo, aramed imitom, rom espaneTSi colebs qmris gvariT axseneben).

_ sulwasuli nu xar, xuana, _ gaawyvetina sanCom; _ isic ikmare-meTqi, rom yvelafers marTals getyvi, da am mogonebaze isic ki unda gixra, rom faTerakebis maZebari raindis erTgul saWurvelmtvirTvelad yofnaze ukeTesi Znelad Tu iqneba rame qveyanaze. marTalia am faTerakebis mometebuli nawili ise ara bolovdeba xolme, rogorc sasurvelia. unda vTqva, rom as faTerakSi oTxmocdacxrameti ver-aferi Svili gamodis xolme; es me gamocdilebiT vici, radgan zogi iseTi faTeraki SemmTxvevia, rom gverdebdazelili davrCenilvar, zogi faTerakidan kidev sabniT vufrenivar haerSi, mainc kargi ram aris faTerakebis Zebna, mTebis gadavla, tye-RreSi Zvrena, kldeebze xoxva, cixe-darbazebSi stumroba, Rameebisa da dReebis fundukebSi gatareba ufasod, erTi maravedisis gauReblad, erTi... swored sul muq-Tad raRa...

sanCo rom Tavis col xuana pansasTan am baasSi iyo, amasobaSi saxlis gamgem da diswulma do kixoti Sin Seiyvanes, tanT gaxades da Tavis Zvel da dan-jRreul loginze daawvines. don kixoti Tavis maxlobel qalebs vera scnobda, rogorRac ucnaurad ucqeroda maT da ver moeazra, Tu sad iyo da ra emarTeboda. mRvdelma, uambo ra diswuls, Tu ra wvalebiT wamoiyvanes don kixoti, Txova Tva-lyuri kargad daeWiraT, rom xelaxla arsad gaparuliyo. am sityvebma axali aliaqoTi astexa mandilosnebSi: erTi vai-uSvelebeli SeudgaT. dawyes saraindo wignebis SeCveneba da RmerTs SeTxovdnen maTi mTxzvelebi jojoxeTis ufskrulSi CaenTqa. axla imis mwuxareba SeudgaT, xelaxla ar darCeniliyvnen umisod da ubatonod. cota rom mokeTdeboda don kixoti vaiTu mesamed isev gamgzavrebuliyo faTerake-bis saZebnelad da rogorc fiqrobdnen, marTlac ase moxda.

magram, Tu am istoriis avtori udidesi siyvaruliT da gulmodginebiT irkvevda

328

Page 329: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mesame gamgzavrebis dros don kixotis mier Cadenil sagmiro saqmeebs, mainc ver moaxerxa raime aseTi cnoba epova, yovel SemTxvevaSi utyuar wyaroebSi araferi amis msgavsi ar aRmoCnda. lamanCis Tqmulebebi ki gadmogvcemen, rom don kixoti mesame gamgzavrebisas, Turme, saragosas swvevia, monawileoba mi-uRia am qalaqSi gamarTul SesaniSnav turnirebSi da iq iseTi faTerakebi SemTxve-via, rac mis simamacesa da maxvilgoniergbas Seeferebodao.

raindis sikvdilsa da gardacvalebazec misma avtorma veraferi gaigo da verc verafers gaigebda da ipovida, bednieri SemTxveviT erT moxuc eqims rom ar ga-dayroda. am eqims romeliRac Zveli saydris nangrevebSi erTi tyviis momcro zardaxSa epova, Sigac, Ture, Zveleburad naweri espanuri leqsebiT savse etrati gragnili idva. im leqsebSi qeba-didebas asxamdnen don kixotis avkacobas. mis mraval gmirobas, aRtacebiT Seaqebdnen dulsinea toboselis mSvenierebas, rosi-nantis aRnagobas, sanCo pansas erTgulebas da cremlTa frqveviT aRwerdnen Cveni raindis dakrZalvas. aqve aRmoCnda sxvadasxva epitafia da saxotbo leqsebi; warmtaci ferebiT iyo Semkobili raindis cxovreba da misi zne xasiaTi. am samagaliTo da dRemdis ar gagonili istoriis avtori gvamcnobs zogierT maTgans, romelTa garkveviT amokiTxvac mouxerxebia. am didi Sromisa da jafis jildod, rac mas gauwevia lamanCis arqivis gamokvlevisa da SeswavlisaTvis, raTa saqveynod cnobili gaexada es istoria, avtori mxolod erTsa sTxovs mkiTxvelebs: imave ndobiT moekidon mis naSroms, rogori ndobiTac gonieri adamianebi epyrobian raindul ro-manebs, jer kidev esodeni gasavali rom aqvT CvenSi. es ndobisTvis sakmao da damakmayofilebeli jildo iqneba yvelafrisaTvis da kvlavac aRafrTovanebs sxva masalaTa saZieblad da gamosarkvevad. avtori imedovnebs, rom es masalebi etratSi daculi masalebiviT Tu mTlad namdvili da WeSmariti ar iqneba, aranakleb SesaniSnavad da sasiamovnod CaiTvleba.

ai, tyviis zardaxSaSi napovni etratis pirveli sityvebi:

lamanCis daba argamasilias akademikosebi saxelovani don kixot lamanCelis sikvdilsa da gardacvalebaze

HOC SCRIPSERUNT

el monikongo, argamasilieli akademikosi,don kixotis saflavisadmi

epitafia

gmiri, vinc lamanCs meti davliT evlineboda,vidre Zvel kritoss _ iazoni, saocrad qveli,tvini, sad azri, viT paloze flugeri mWreli,swrafad brunavda (`sjobda _ Clungi Tu iqneboda).

mklavi, romelic dasapyrobad gadaswvdebodaTviT gaetamde CineTidan mZlavri da grZeli,muza, yvelaze Cumi, nazi da sakvirveli,romlis pwkarebi brinjaoze ikveTeboda.

o, is, vinc yvela gmir amadiss gauswro didad,

329

Page 330: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

visac devkacSi qondris kaci eCvenebodada xmals iqnevda siyvaruls da beds mindobili,

o, is, vinc yvela belianiss xma Caukminda,vinc rosinantiT ugzo-ukvlod exeteboda, _ama dodis qveS ginisvenebs xeldaWdobili.

paniaguado, argamasilieli akademikosi;in lavdem Dulcineae del Toboso

soneti

mxrebganieri, Tavawvdili, mzirali laRad,ufro mamakacs rom Camogavs saxis ieriT,dulsinea, dedofali ra mSvenieri,romelic didma don kixotma mzed daisaxa.

man mxolod misTvis sÁera-negris mTa gadalaxa,daRlili fexiT gaiara tye usieri,ganTqmul montelos velze gaCnda mere mSierida miaRwia aranxuess, gaSlilsa baRad.

sul rosinantis brali aris. o, varskvlavs Savsaversad gaeqca verc raindi Tavawyvetili,verc dulsinea, rom aigdo bedma abuCad.

hoi, sikvdilma dulsinea ras daamsgavsa...da Tumc raindi marmarzea amokveTili,is xom sayvaruls, Surs da mtrobas ver gadaurCa?..

yapraCiso, friad enawyliani argamasilieli akademikosi, don kixotis cxenis _ rosinantis Sesaqebad

soneti

umSvenieres xis wveroze, romelsac marsiTavisi fexiT, sisxlianiT, wiTlad daRavda.daudgromelma lamanCelma droSa aRmarTa.arvis unaxavs jer amqveynad gmiroba msgavsi.

iqve dahkida abjari da foladi basri, _riTac fatravda, ganapobda, Cexda, laxvravda,didi raindis gmirul saqmeT gamosaxavdamxolod axali xelovanis xerxi da azri.

Tu galTa mxare egzom aqebs Tavis amadiss,romlis naSierT simamace mudam Tan axldaT,

330

Page 331: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

rom ganadides saberZneTi mziT moelvare,

dRes TviT belona sasaxleSi gvirgvins maradissadgams don kixots, da lamanCac ufro amaRlda,vidre odesme saberZneTi Tu galTa mxare.

da Cvenc mis saxels daviwyebas ar mivakarebT,radgan saqveynod cnobilia, rom rosinantimaT briliadors da baiards sjobda simardiT.

burladori, argamasilieli akademikosi, sanCo pansas.

soneti

dabali iyo sanCo pansa, magram, o, suliTiyo maRali (arnaxuli saswaulia),saWurvelmtvirTvels jer miwaze ar gauvliaegzom alalsa, da es aris simarTle sruli.

grafad gaxdomas moeloda is sixaruliT,kinaRam gaxda, magram bedi ise krulia,da es qveyanac ise sindisdakargulia,rom cocxleulad virsac SesWams avi da mtruli.

swored am virze (gTxovT axsenoT keTili sityviT),miCaqCaqebda uwyinari mesaWurveleukan rosinants da gmir batons pativiscemiT.

hoi, amao imedebo, saiTken iltviT? _tkbil gansvenebas rom aRuTqvamT Svebis msurvelebs,da mere mxolod zmanebad da nislad iqceviT?

kaCidiablo, argamasilieli akademikosi, don kixotis saflavisadmi

epitafia

aq raindia gansvenebuli,mas sicocxleSi moxvda mravali..exeteboda mudam zaraliTmWle rosinantze amxedrebuli.

gulmiamiti misi xlebulicaqve maxloblad wevs sanCo pansa, _jer ar Sobila miwaze arsadmsaxuri egzom Tavdadebuli.

331

Page 332: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

tikitoki, argamasilieli akademikosi,dulsinea toboselis saflavisadmi

epitafia

o, dulsinea, miwaSi gZinavs,Sen iyav zorba, norCi, kvanwia.magram sikvdilma nacrad gaqcia,ar Seebrale avsa da mZvinvars.

iyos maradi Seni xseneba,gvariT da sisxliT, Rirso xotbisa,gulis murazo don kixotisa,da mSobliuri soflis mSvenebav!

esaa yvela leqsi, romelTa amokiTxva movaxerxe, sxvebSi asoebi isea daRrRnili matlebisagan, rom erT akademikoss gadaveci da vTxove, rogorme amoecno. amas winaT gavige, xangrZlivi da bejiTi muSaobiT mas es saqme gaukeTebia da axla ganzraxva aqvs gamoaqveynos isini don kixotis mesame gamgzavrebis aRw-erisas.

Forse altri cantera con miglior plettro.

pirveli wignis dasasruli*********************************************************************

SeniSvnebi gv. 29. an ki ra gasakvirvelia: ukeTesi ra daibadeboda sapyrobileSi . _

servantesi orjer ijda sapatimroSi, 1597 da 1602 w.w. braldeboda saxelmwifo fulebis gaflangva. erT-erTi aseTi patimrobis dros moifiqra `don kixoti~.

gv. 31. ... da axla siberis tvirTiT dauZlurebuli, kvlav asparezze gamovdi-var _ servantesi 59 wlisa iyo, roca `don kixotis~ pirveli wigni dawera.

aristotele _ udidesi berZeni filosofosi. mecnieri da mkvlevari cxovrobda 384-322 wlebSi Zveli welTaRricxviT.

platoni _ saxelganTqmuli berZeni filosofosi. cxovrobda 427-347 w.w. Zveli welTaRricxeiT. oriveni Sua saukuneebsa da aRorZinebis epoqaSi sibrZnis dauSretel wyarod iTvlebodnen.

Toma aqvineli (1227-1274) _ XIII saukunis gamoCenili RvTismetyveli. sqo-lastikuri filosofiis erT-erTi fuZemdebeli. didi xnis ganmavlobaSi iyo kaTolikuri ekle-siis udidesi avtoriteti.

qsenofonte _ berZeni istorikosi da filosofosi, V-IV saukune Zveli welTaRricxviT.zevqsisi _ berZeni mxatvari, V-IV'saukune Zveli welTaRricxviT. zoili _ berZeni mwerali; IV-III saukune Zveli welTaRricxviT, poetTa geslianad

gakritikebis gamo mas `mWevrmetyvelebis ZaRli~ daarqves (Cven amJamadac `zoils` vuwodebT metad geslian da Sarian kritikoss).

332

Page 333: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gv. 33 mRvdelmTavari ioane, indoeTis erT-erTi olqis zRapruli qristiani mTavari; Sua saukuneebSi friad popularuli iyo legenda am mRvdlis Sesaxeb.

qalaqi trapizoni mdebareobs Savi zRvis samxreT sanapiroze. XIII saukunis damdegs Tamar mefis dros qarTvelTa jarebma daipyres Savi zRvis sanapiroebi (mTeli lazistani; trapizoni, sinopi, kerasunti, kitiora da sxv.). Tamar mefem es mi-damoebi CamoarTva bizantias da daaarsa trapizonis samefo, sadac gaamefa Tavisi naTesavi da saqarTveloSi gazrdili aleqsi komnianosi. am samefom XV saukunemde iarseba.

bakalavri _ sazRvargareTul universitetSi pirveli samecniero xarisxi; eZleoda yvela universitetdamTavrebuls.

`ara xams Tavisufleba oqroze gaicvalosa~, _ leqsi igav-arakebis anonimuri krebulidan, romelsac SecdomiT miawerdnen igav-arakebis berZen mwerals ezopes.

`fermixdili sikvdili erTnairad ewveva rogorc RaribTa qoxebs, ise mdi -darTa palatebs, _ leqsi romaeli poetis horaciusisa (I saukune Zveli welTaRricxviT) erT-erTi odidan.

`xolo me getyvi Tqven, giyvardeT mterni Tqvenni~, _ sityvebi amoRebulia saxarebidan maTe, (Tavi XV).

`gulisagan gamovlen gulis sityvani borotni~ _ amoRebulia iqidanve (maTe, Tavi VX).

`vidremde xar bednieri, bevr megobars moipoveb, da Tu bedi gagibrunda, maSin iwyeb marto Trevas~, _ es striqonebi amoRebulia katonis (romis politikuri moRvawe, II saukune Zveli welTaRricxviT) naTqvamTa krebulidan ki ara, rogorc amas fiqrobda servantesi, aramed romaeli poetis ovidius nazonis (I saukune Zveli welTaRricxviT) `sevdiani simRerebidan~ (tristia me-me-6 elegia).

gv 34. kakusi _ personaJi antikuri miTologiidan, devgmiri, marjve da moxerxe-buli qurdis sinonimi. herionis xarebi mohpara antikuti mTebis udides gmirs herku-less (herakles).

mondonedis episkoposi _ servantesis Tanamedrove, don antonio de gevara; karlos V mcxovrebis mematiane. Tavis `megobrebisadmi werilebSi~ (gamoica 1603 w.) mogviTxrobs Zveli drois qvemoT CamoTvlil kurtizan qalTa (lamia, leida da floras) Sesaxeb.

medea _ miTiuri personaJi; legendis Tanaxmad (moTxrobili aqvs mraval Zvel poetsa da mwerals, maT Soris romael ovidiussa da berZen evripides) is iyo kolx-eTis mefis aietis asuli, oqros sawmisTan erTad igi gaitaca berZenTa mefis Svilma iazonma da SeirTo colad, magram Semdeg uRalata da sxva qalze gascvala. amis gamo medeam mohkla sakuTari Svilebi da Semdeg daRupa iazonis meore colic;

homerosi _ Zveli berZeni legendaruli poeti (IX saukune Zveli welTaRricxviT), `odiseaSi~ moTxrobilia, rom troas winaaRmdeg laSqrobis Semdeg (rac naambobia `iliadaSi~) odisevsma ganvlo uamravi gansacdeli da, sxvaTa Soris, didi xnaT daay-ovna is gzaSi masze Seyvarebulma zRvas nimfa (feria) kalifsom.

vergiliusi (publius vergilius maroni) _ romaelTa poeti, I saukune Zveli welTaR-ricxviT, dawera poema `eneida~, sadac, snvaTa Soris, moTxrobilia jadosan circeas istoria, man daayovna odisevsi imiT, rom Tanamgzavrebi Rorebad gadauqcia.

gv. 35. gaiusa iulius keisari _ romis gamoCenili moRvawe da istorikosi. romis diqtatori (I saukune Zveli welTaricxviT); `galiis omis ambebSi) aRwera mis mier dapyrobili galiis (axlandeli safrangeTis teritoria) istoria.

plutarqe _ saberZneTisa da romis gmirTa da sazogado moRvaweTa biografi, is-

333

Page 334: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

torikosi da filosofosi (I-II saukune axali welTaRricxviT). dawera `cxovreba~ berZen da romael politikur moRvaweTa, maT Soris _ Zveli drois udidesi mxedarTmTavris aleqsandre makedonelisa (IV saukune Zveli welTaRricxviT).

leon hebro _ XV-XVI saukuneebis espaneli ebraeli mwerali, gadasaxlda italiaSi da italiuri enis toskanur (florenciul) kiloze dawera im dros metad popularuli ~di-alogebi mijnurobaze~ (1535).

avgustineli beris qristobal (agostino) fonsekas traqtati `RvTis siyvarulze~ gamoica 1594 w.

polemikuri Tavdasxma servantesis Tanamedrove gamoCenil espanel poet-dra-maturg lope de vegaze, romelmac Tavis poema `isidores~ daurTo mis mier am po-emaSi gamoyenebul 277 avtorTa sia. unda vigulisxmoT, rom servantesi sruliad ar yofila swavla-mecnierebis mteri; magram igi dascinis mraval mis Tanamedrove mwerals, romelnic Tavs iwonebdnen sxva avtorTa citatebiT, amiT isini faravdnen sakuTar TxzulebaTa siRatakes da ubadrukobas.

wminda basili _ berZeni RvTismetyveli IV saukuneSi, didi avtoriteti hqonda ro-gorc marTlmadidebel, ise kaTolikur eklesiaSi.

ciceroni, markus tuliusi, _ romis politikuri moRvawe, filosofosi da gamoCenili oratori (I saukune Zveli welTaRricxviT).

gv. 37. montieli _ adgili centraluri espaneTis olqSi _ lamanCaSi, madridis samxreT-aRmosavleTiT.

ValLe _ (laTinuri sityvaa) niSnavs _ `mSvidoziT; kargad iyavi~. am sityvas yovelTvis daurTavdnen mokiTxvis werilis bolos.

gv. 38. lamanCa _ olqia axal kastiliaSi (samxreT espaneTSi) Mancha arabuli sity-vaa, niSnavs mwir, gamomSral miwas.

idalgo _ espaneli dabali xarisxis aznauri.ola _ sityvasityviT `qoTani~ _ cxeli ajafsandali xorciT da mwvaniliT. espanuri

nacionaluri kerZi.gv. 39. felisiano de silva _ XVI saukunis espaneli mwerali, avtori mTeli rigi rain-

duli romanebisa (,,lisuarte berZeni), `amadis berZeni~ da sxv.).kabaliero _ mxedari, meomari; raindi, SeZlebuli aznauri, warCinebuli, Cveule-

brivad _ mimarTv espaneTSi.don belianisi _ rainduli romanis `belianis berZenis~ gmiri.gv. 40. servantesis dros saguensis universiteti yvelaze CamorCenilad iTvleboda

(daarsda 1472 w.).portugalielma mweralma moraes kabralma dawera romani `palmerino in-

gliselTi~. es romani male gadaiTargmna espanurad da `amadis galelis~ Semdeg sayvareli sakiTxavi wigni gaxda.

`amadis gadeli~ _ yvelaze popularuli rainduli romani. pirveli nawilebi dawera montalvom (saragosa, 1508), Semdeg ramdenime usaxelo avtorma kidev miu-mata mas mTeli rigi nawilebi (sabolood redaqcia gaukeTda 12 nawilad _ 1564 w), am romanSi moTxrobilia galeli ufliswulis amadisis istoria. amadisi bavSvobidanve gaumijnurda inglisis mefis asul orianis da mravali gmirobisa da fantastikuri xasi-aTis Tavgadasavlebis Semdeg colad SeirTo igi. ,,amadis galeli~ didi warmatebiT sargeblobda, mas mravali mimbaZveli gamouCnda (`palmerino ingliseli~, `belia-nis berZeni~ da sxv.) da jer kidev XVI saukuneSi gadaiTargmna TiTqmis yvela evropul enaze.

bernardo del karpio _ Sua saukuneebis espanuri eposis gmiri.herkulesma (Zveli berZnebisa da romaelebis miTiuri gmiri, zevsisa da ubralo

334

Page 335: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

qalis Svili, udidesi Ronis patroni) devgmir anTeosTan SeWidebisas Semdegi xerxi ixmara: radgan anTeosi Tavis `mSobel~ miwasTan SexebiT yovelTvis Zal-Rones iZenda, herkulesma xelSi aiyvana is da miwas mowyvita. anTeoss Zala gamoelia, da mowinaaRmdegemac haerSi moaxrCo igi.

rogorc `rolandis simReraSia~ naambobi, rolandi daRupa maminacval ganelonis gamcemlobam. man urCia mTavrebs Tavs dasxmodnen rolandis sardlobiT, ronse-valis xeobaSi espaneTidan momaval frangTa jarebis ariergards.

reinaldo montalbaneli _ gamoCenili italieli poetis _ lodoeiko aristos (1474- 1533) cnobili poemis `Smagi rolandis~ moqmedi piri. rolandis tipi aristos gad-moRebuli aqvs Sua saukuneebis franguli eposidan. rolandma mravali saxelovani da vaJkacuri brZola Caatara mavrebTan. man Seiyvara umSvenieresi anJelika, misTvis uamravi tanjva ganicada da misi siyvaruliT gagiJda kidec. es poema maRalmxatvruli ostatobiTaa Sesrulebuli.

sid rui diasi _ uZvelesi espanuri eposis sayvarelo gmiri, Tavi isaxela mavrebTan brZolaSi. (rui diasi misi namdvili saxelia. igi istoriuli pirovneba iyo. cxovrobda XI saukuneSi. sidi mavrebma Searqves, rac niSnavs `batons~, `mbrZanebels~). es eposi (`simRera Cems sidze~) Seiqmna XII saukuneSi. daculia erTaderTi, XIV saukunis, xelnaweri.

mgznebare maxvilis raindi _ erT-erTi rainduli romanis gmiri, romelsac mainc-damainc arafriT gamouCenia Tavi.

goliaTi morgante _ italiuri saxumaro poemis `morgante ufrosis~ (1483) gmiri. poema ekuTvnis ariostos winamorbed poets am JanrSi _ luiji pulCis.

gv. 42. reali _ werili fuli, daaxloebiT 10-12 kapiki.gonela _ feraris hercog borsos (XVI sauk.) cnobili xumara, gmiri mravali popu-

laruli anegdotisa, romlebic Semdeg daibeWda wignad `gonelas oxunjobani~.bucefali _ aleqsandre makedonelis cxeni.babieki _ sidis cxens erqva.Tavisi cxenis saxeli don kixotma Seadgina ori sityvisagan: rosin _ jaglagi da

antes _ `winaT~, `uwin~.gv. 43. don kixoti _ espanur enaze niSnavs mRvdlis Sesamosels (enqers).gv. 46. avrora _ Zveli berZnebisa da romaelebis miTologiaSi ganTiadis qal-

RmerTi. Semdeg poetur enaze gaxda sazogado saxeli ganTiadis aRsaniSnavad.gv. 49. dedanSi sityvaTa TamaSia: kastelani niSnavs `cixedarbazis patronsac~,

`kastelans~ da `kastilielsac~ (e. i. espaneTis centraluri olqis kastiliis mcxovrebs). am romanSi aRwerili ambebis umTavresi nawili kastiliaSi xdeba.

esaa nawyveti Zveli espanuri romansidan.san lukari _ avazakebisa da jibgirebis cnobili bude servantesis dros.mefundukem don kixots upasuxa imave romansis sityvebiT:

Cemi logini klde unda iyos,da Zilis nacvlad _ RamiT sifxizle.

gv. 51. aq CamoTvlilia Tevzis sxvadasxva saxelebi.andaluzia _ olqia samxreT espaneTSi.gv. 53. aq CamoTvlilia qurdbacacebis, avazakebisa da sxvadasxva juris

aramzadaTa saeWvo kvartalebi da TavSesafrebi maSindeli espaneTis qalaqebSi.gv. 61. servantesis dros ubralo glexebi xSirad dadiodnen SubiT an xmliT

SeiaraRebulni.gv. 63. roke _ kaTolikuri eklesiis erT-erTi `wmidaTagani~. gv. 66. alkaria _ axali kastiliis (kastiliis samxreT nawili) erT-erTi olqi.

335

Page 336: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

estremadura _ kastiliis samxreT-dasavleTiT mdebare provincia. gvadarama _ mTagrexili, romelic Suaze yofs Zvelsa (CrdiloeT) da axal kastilias.

gvadaramis soflebSi im dros saucxoo TTistrebs akeTebdnen.gv. 68. aq moxsenebuli romanis gmirebi gamogonili pirovnebebi arian. romanSi

moTxrobilia erTi gamcemlobis istoria. mTavar gmirs brZolis velze miatoveben up-atronod da mas uimedo Civilsa da tanjvaSi xdeba suli.

gv. 70. abenseraJi (arabuli saxelis beni-siraJis espanuri forma) _ mavrTa uZve-lesi gvari. TvalsaCino roli iTamaSa grenadas da mTel samxreT espaneTis istoriSai XV saukuneSi espanelTa mier am olqis dabrunebamde. am gvareulobis sx-vadasxva wevrTa Sesaxeb warmoiSva mravali romantikuli Tqmuleba, rac moklebu-lia istoriul sinamdviles.

xorxe de montemaioris saxelganTqmul mwyemsur roman `dianaSi~ (dawerilia daaxloebiT 1560 w.), ise rogorc im epoqis mraval sxva msgavs TxzulebebSi, moTxrobilia espanelTagan 1410 wels q. antekeris (mdebareobs 40 kilometrze qalaq malagidan) dapyrobis Semdeg am qalaqis pirveli mmarTvelis abindaraesis datyveveba.

safrangeTis Tormeti didebuli (peri) _ didi feodaluri seniorebi; moxsenebuli ar-ian rogorc karlos didis saukeTeso mebrZolebi `rolandis simReraSi~ da Sua saukuneebis sxva gmirul poemebSi.

`didebis cxra gmiri~ _ eseni iyvnen: bibliaSi moxsenebuli sami ebraeli: isu navini _ saxelganTqmuli sardali, mefe daviTi, iuda makabeli (sirielTa uRlisagan ebraeli xalxis gaTavisuflebisaTvis mebrZoli); sami warmarTi: aleqsandre make-doneli, heqtori (troas mefis Svili, `iliadis~ erT-erTi mTavari gmiri), iulios keisari, da sami qristiani: mefe arturi (Zveli britaneTis legenduri mefe, Sua saukuneebis `mrgvali magidis romanebis~ centraluri figura), karlos didi (safrangeTis mefe, 768-814 w.w., franguli gmiruli eposis mTavari moqmedi piri) da gotfrid buloneli, romelmac 1099 w. pirveli jvarosnuli laSqrobis dros aiRo ierusalimi da igi ierusal-imis mefed airCies. XV-XVI saukuneebSi maskaradebisa da Teatralur TamaSobaTa dros Zlier uyvardaT `gmirTa paradis~ mowyoba da am `didebis cxra gmirTa~ tanisamosis Cacma.

gv. 71. licenciati _ dabali samecniero xarisxi evropis zogierT universitetSi. saSualo xarisxi bakalavrsa da doqtors Soris.

baraba _ kazaki. saxarebis legendis mixedviT qristesTan erTad acves jvars. roca brbos SeekiTxnen, Tu visTvis epatiebinaT danaSauli da ar daesajaT, man barabas gaTavisufleba moiTxova, risTvisac es avazaki gansakuTrebiT saZulveli gaxda qris-tianTaTvis.

jadosani da grZneuli eskife (sworia alkife, magram don kixotis diswuli amaxin-jebs mis saxels) _ urgandas qmari, naxsenebia mraval raindul romanSi.

gv. 72. urganda _ grZneuli, jadoqari qali, moqmedebs `amadis galelSi~. agi mudam mfarvelobs amadis galels da did mzrunvelobas uwevs mas.

dedanSi sityvebis TamaSia, rac ar iTargmneba: urgada niSnavs _ marjve, saqmian dedakacs (`filTaqvas~). amgvarad uswavleli saxlis gamge amaxinjebs ja-dosan urgandas saxels da sazogado saxelad xdis mas.

gv. 75. ekloga _ mwyemsuri da sofluri yofacxovrebis mSvenierebis amsaxveli idiliuri leqsi. iwereboda or mwyemss Soris dialogis formiT. es iyo im droSi metad gavrcelebuli `pastoraluri~ (mwyemsuri) poeziis erT-erTi Janri. saxelwodeba Se-moiRo romaelma poetma vergiliusma.

gv. 76. maTeo boiardo (1434-1494) _ italieli poeti, cxovrobda feraris hercogis

336

Page 337: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

karze, dawera poema `gamijnurebuli rolandi~ (daumTavrebeli darCa), sadac asax-ulia rolandisa da anjelikas mijnurobis ambavi. stilisa da saerTo STanafiqris mixed-viT igi pirdapiri winamorbedia ariostos `Smagi rolandisa~.

aq igulisxmeba kapitani (Zvelad es iyo friad maRali xarisxi generlis msgavsad) xeronimo de urtea, espanur enaze aristos poemis mTargmneli (1556).

gv. 77. dariosi _ sparseTis mefe, romelic daamarcxa aleqsandre makedonelma (IV saukune Zveli welTaRricxviT) da waarTva uamravi simdidre.

gv. 78. CamoTvlilia naxmevradsaxumaro alegoriuli saxelebi: kirieleison niSnavs _ `ufalo Segviwyales~, plaserdemavida _ `Cemi sacocxlis sixaruls~. reposada _ `sanetaros~.

gv. 80. apoloni _ (anu Tebosi) Zveli berZnebisa da romaelebis sinaTlis, mzis, mecnierebisa da xelovnebis RvTaeba. muzebis mfarveli. zevsisa da letos Svili.

am TavSi vrcladaa CamoTvlili jer rainduli romanebi, Semdeg mwyemsuri ro-manebi da XVI saukunis sxvadasxva avtorTa lirikulT leqsebisa da poemebis kre-bulebi. uaxlesi kritika mTlianad iziarebs im Sefasebas, romelsac mRvdlis piriT aZlevs aq servantesi yvela am Txzulebas. sayuradReboa servantesis TviTkritika misi sakuTari `galaTeasadmi~. esec mwyemsuri romania, magram ufro nakleb gapranWuli stiliT dawerili, vidre am Janris sxva TxzulebaTa umravlesoba. TviT satyva galaTea niSnavs zRvis nimfas (ferias), mSeidi da brwyinvale zRvis gansax-ierebas, iyo nereasa da doridas asuli (Zvel berZenTa mTolTgiaSi).

gv. 83. roldani _ rolandis saxelis espanur-xalxuri forma. gv. 84. frestoni, ufro sworad fristoni, _ jadosani, romelmac TiTqos SeTxza rain-

duli romani `belianis berZeni~.gv. 90. briare (antikur miTologiaSi) _ ormocdaaTTaviani da asxeliani devgmiri. gv. 93. kowaxuris wvens im droSi Cveulebriead dasaZaxebel wamlad xmarobd-

nen, RvinosTan SedarebiT susti Zala hqonda.gv. 94. benediqteli berebi _ dasavleT evropaSi kaTolike berTa erT-erTi ordeni

(wm. benediqtes wesdebiT, VI saukunidan); asketur saqmianobasTan erTad eweodnen sasargeblo Sromasac (axalgazrdobis aRzrda, mwignobroba da sxv.).

gv. 97. servantesis dros espaneTSi erTgvari TamaSi icodnen: wylis piras ram-denime kaci dgeboda da cdilobda kata Seegdo wyalSi.

gamoTqma `ase ambobda agrahesi~ _ andazad gadaiqca (amoRebulia `amadis galelidan~).

gv. 99. `don kixotis~ pirveli tomi servantesma oTx araTanabar nawilad gayo: 1-li nawili _ I-VIII Tavebi; me-2 nawili _ IX-XIV; me-3 nawili _ XV-XVII da me-4 nawili _ XVIII-LII Tavebi.

gv. 101. moriskebi _ espaneTis gaTavisuflebis Semdeg (XI-XV saukuneTa gan-mavlobaSi) iq darCenili mavrebi. maT SeinarCunes TavianTi ena, religia da erovnuli zne-Cveulebebi, magram XVI saukuneSi ganicades sastiki devna es-paneTis mTavrobisagan.

gv. 102. aroba _ 12 1/2 kilogramia, fanega _ 55 1/2 litri. sanCo pansa damaxinjebuli sityvebia. pansa niSnavs `Rips~, sankasi _ `grZel

fexs~ anu `TaTs~ (gansakuTrebiT frinvelisas).gv. 106. santa hermandadi (sityvasityviT `wmida Zmoba~) _ ase ewodeboda

Crdilo espaneTis qalaqis xelisufalTa mier XIII saukuneSi daarsebul gansakuTrebul damcvel razmebs, umTavresad uweso feodalebisa da agreTve avazakebisa da yvela juris borot. moqmedebTan sabrZolvelad.

gv. 108. asumbra _ (sawyavia) _ 2 litraze cota meti.

337

Page 338: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gv. 109. mambrinis CaCqani moxsenebulia aristos `Smag rolandSi~. romel raindsac is exura, mas veraviTari iaraRi ver daazianebda. aq, sxvaTa Soris, don kixots (an TviT servantess) aviwydeba, rom es CaCqani aristos poemaSi sakri-mantma ki ar igdo xelT, aramed meore gmirma _ dardinelma.

gv. 110. albraka _ moxsenebulia boiardos `gamijnurebul rolandSi~, _ zRapruli cixe-darbazi kldeze, saiTkenac mzeTunaxav anjelikas gamosaxsnelad gaemarTa 4 milze gamwkrivebuli rva milioniani armia.

sobradisa _ `amadis galelSi~ moxsenebuli zRapruli samefo.gv. 115. kritosis labirinTi _ Zveli berZnuli legendis mixedviT Sedgeboda

araCveulebriv daxlarTul miwisqveSa derefnebisa da saknebisagan. aago zRaprulma mefe minosma da Sig Caamwyvdia saSineli xari kentavri minotavrosi, romelic nTqavda labirinTSi Cagdebul tyveebs. es xari mohkla berZenTa erovnulma gmirma, atikis samefos damaarsebelma Tezevsma. mas daexmara kritosis mefis minosis asuli _ ariadne da misca Zafis gorgali, riTac Tezevsma Tavi daaRwia labir-inTs.

gv. 116. rabeli _ fanduris msgavsi primitiuli samsimiani sakravi.gv. 121. qalaq salamankis universiteti (227 kilometrze madridis Crdil-

dasavleTiT) ganTqmuli iyo XVI saukuneSi Tavisi swavlulebiT da iTvleboda 10. 000 studentze mets. aq umTavresad aswavlidnen iuridiul mecnierebas.

gv. 122. viliansiko _ samtaepiani rTulriTmiani patara simRera; jer gansakuTrebiT religiuri Sinaarsis iyo, magram Semdeg Txzavdnen samijnuro da sxva Temebzec.

gv. 123. es sityvebi ar iTargmneba; sarna niSnavs `muns~, `qecs~, sara _ bib-liaSi moxsenebuli abraamis coli, romelmac didxans icocxla.

gv. 128. lanseloti _ Sua saukuneebis TqmulebaTa gmiri. artur mefis `mrgvali magidis~ erT-erTi wevri.

gv. 129. XI saukuneSi daarsebuli kartezianel berTa ordeni, Tavis wevrTaTvis cx-ovrebas uCveulo sastik wesebs iTxovda.

gv. 132. aq CamoTvlilia Zveli droisa da servantesis Tanamedrove epoqis sax-elovani gvariSvilebi da pirovnebani. Tqmulebis Tanaxmad, erTxel Sua romSi gaC-nda didi ufskruli. erTma winaswarmetyvelma Tqva, es ufskruli roms daRupavso, Tu igi ar amoivso imiT, rac am qalaqSi saukeTesoao. kurciusis gvaris erTi Wabuki nebayoflobiT Cavarda am ufskrulSi, da man, TiTqos, dauyovnebliv piri Seikra (362 w. Zveli welTaRricxviT);

gaiusi iulius keisris saxelia.scipion afrikeli _ romis sardali, daipyro karTageni (III-II saukuneebi Zveli

welTaRricxviT).kolona da orsini _ romis ori warCinebuli gvari. XV-XVI saukuneebSi misces Tavis

qveyanas mravali sardali, papi da saxelmwifo moRvawe. qvemomoxsenebuli kat-aloneli, valensieli, kastilieli da portugaleli gvarebi cnobili iyvnen mxolod adgilobriv da istoriaSi imdenad gamoCenilni ar arian.

gv. 133. citata amoRebulia aristos poema `Smagi rolandidan~.gv. 135. RvTaebrivi mantueli _ romaeli poeti vergiliusi, q. mantuis mkvidri. gad-

mocemiT, man TiTqos anderZi datova, sikvdilis Semdeg cecxlSi daewvaT misi po-emis _ `eneidas~ xelnaweri.

gv. 139. jojoxeTis mekare (antikur miTologiaSi) _ samTaviani qofaki cerberi, romelic darajobda `mkvdarTa samefos~ karibWes. zemoT, qrizostomis simReris boloSi, CamoTvlilia jojoxeTSi tanjuli cnobiRi `wamebulni~ _ Zvel berZenTa da ro-maelTa warmodgeniT: tantalosi _ frigiis (mcire aziaSi) mefe. mas imdenad did pa-

338

Page 339: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

tivs scemdnen RmerTebi, rom igi yovelTvis maTTan nadirobda. magram erTxel di-dad Seuracxyo isini, abuCad aigdo RmerTebis `yovlimcodneoba~ da gaumaspin-Zlda maT sakuTari Svilis _ pelopes xorciT (RmerTebi maSinve ver mixvdnen, Tu ris-gan iyo Semzadebuli saWmeli). amisaTvis tantaloss sikvdilis Semdeg samudamo SimSili da wyurvili miusajes: is idga yelamde wyalSi, mis win aRmarTuliyo saucxoo xexiliT sayursuli xeebi, magram is mainc saSinlad itanjeboda, radgan verc wyalsa da verc saWmels ver wvdeboda. rogorc ki daxrida Tavs da an gaiwvdenda xels _ wyalic da xilic gaurboda.

sizifosi _ korinTis (saberZneTSia) mefe. gzebze ar atarebda arc erT mgzavrs da uzarmazar qvis lodebiT Wyletda maT. amitom mas samudamod miusajes: mTaze aegorebia uzarmazari qva, romelic umalve qveviT mogaravda (aqedanaa dRemde arsebuli Tqma: `tantalosis tanjva~ da `sizifosis Sroma~).

iqsioni, lapiTebis (zRapruli tomi saberZneTSi) mefe. RmerTebis mbrZanebel zevsis meuRle heras SeuracxyofisaTvis mudmivad mbrunav cecxlis borbalze daakres.

ticiusi _ gaurkvevelia, Tu vis gulisxmobs aq servantesi.gv. 140. Zveli xalxuri rwmenis Tanaxmad, mkvlelis miaxloebisas aucileblad

gaixsneboda mokluli Wrilobebi.romis imperatorma neronma (I saukune axali welTaRricxviT), gadmocemis

Tanaxmad, gangeb gadaawvenina roma, raTa uzarmazari xanZris saucxoo sanaxaobiT damtkbariyo.

tarkvinius gorozi _ Svili Zveli romis imperatoris tarkvinius priskasi, romelic tax-tidan Camoagdo mis Semdeg gamefebulma servius tuliusma (VI saukune Zveli welTaRricxviT). man SeirTo moklulis asuli, taxti waarTva simamrs, mohkla igi da TviT gamefda. gadmocemiT, qmris aRzevebiT gaxarebulma colma fexiT gaTela mamamisis neSti.

gv. 145. kordovaSi iyo cnobili cxensaSeni. is jer ekuTvnoda hercog albas, Semdeg ki saxelmwifos gadaeca.

iangveselebi, e. i. sofel, iangvasis (segoviir provinciaSia) mcxovrebni.gv. 147. sanCo metad masxrulad amaxinjebs ramdenime rainduli romanis gmir

fierebrasis saxels. e. i. omis RmerTi marsi. zevsisa da heras Svili. aresi (marixi). gv. 149. sinabafe _ Txeli tilos qsovili.gv. 150. tisona _ sidis erT-erTi saxelovani xmlis saxelia.gv. 151. Rvinis da mxiarulebis RmerTis _ baxusis (dionisos) aRmzrdel silenis

Sesvla `SvidbWian~ qalaq TebeSi (saberZneTSia) aq narTaulad Secvlilia `asb-Wovan~ (egvipteSia) qalaqSi Sesvlad.

gv. 152. aq moxsenebulia Semdegi epizodi `amadis galelidan~: roca amadiss daekarga orianas SerTvis imedi, gadaixvewa patara kldovan ukacriel kunZulze. am kunZuls penia pobre ewodeboda, rac `Ratak kldes~, `Ratak flates~ niSnavs, radgan iq cxovreba mxolod ukidures `siRatakeSi~ (ese igi tanjvasa da urva-wux-ilSi) SeiZleboda. aq man saxelad beltenebrosi dairqva (rac `pirquS mzeWabuks~, anda `mWmunvare mSveniers~ niSnavs) da ramdenime Tve saSinel gaWirvebasa da siduxWireSi dahyo.

gv. 156. asturiis (espaneTis CrdiloeTi) ZiriTadad mosaxleobas ar ganucdia arabTa uReli da igi amayobda Tavisi maRali gvariSvilobiTa da `sufTa sisxliT~, ris gamoc am olqis mravali glexi Tavs aznaurad Tvlida.

gv. 157. arevalo _ Zeeli kastiliis patara qalaqia, mdebareobs valiadolidsa da

339

Page 340: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

avilas Soris.es fraza aSkarad ironiulia, radgan orive Txzuleba metad mSrali da uSinaarsoa.gv. 172 gadmocemiT, zRaprulma mefe arturma, Sua saukuneebis rainduli ro-

manebis gmirma, Tavis raindebTan sanadimod gaakeTebina mrgvali magida, raTa am magidas irgvliv ar hqonoda arc `ukeTesi~ (ufro sapatio) arc `cudi~ adgili, ram-denadac yvela misi raindi Tanaswori unda yofiliyo vaJkacobiTa da damsaxurebiT.

gv. 175. trapobana (ufro sworad _ taprobana) _ kunZul ceilonis Zveleburi sax-eli.

garamantebi _ zRapruli xalxi. Zveli avtorebis azriT isini TiTqos Sua afrikaSi cx-ovrobdnen.

gv. 176. puente de plata _ `vercxlis xidi~. es saxelwodeba xSirad gvxvdeba raindul romanebSi: `amadis galesa~ da `esplandianSi~. espanuri andazaa _ `gaqceul mters _ vercxlis xidio~ (ese igi gaqceuli mtrisaTvis vercxlis xidsac nu daiSurebo. SeadareT `kalmasoba~, nawili 1, gv. 412, 1896 wlis gamocema: `Tq-mula, Tu mteri gameqcevao, oqros xids gaudebo~).

gv. 177. bibliaSi moxsenebulia ebraelTa msajuli devgmiri samson Zlieri, romelic Tavzarsa scemda ebraelTa winaaRmdeg mebrZol filistimlelT. rodesac, dabolos, fil-istimlelebma veragobiT daatyveves igi da jaWviT miabes TavianTi taZris svets, man waaqcia sveti, Zirs daamxo mTeli taZari, daiRupa TviTon, magram amasTan erTad gaJlita taZarSi myofi filistimlelTa didZali brbo. samsons garda am nakveTSi moxsenebuli saxelebi sxvadasxva rainduli romanebis fantastikuri gmirebi arian.

am gverdze CamoTvlilia Zveli (maT Soris aRmosaeleTis) da Tanamedrove es-paneTis mdinareebi da tomebi.

qsanti _ mdinarea likiaSi (mcire aziaSi).masilionis mindvrebi _ masilioni Zveli saberZneTis kolonia (axla q. marseli

samxreT safrangeTSi);gv. 178. arabeTs Zvelad mudam `bvdniers~ uwodebdnen. radgan iq uxvad iyo

oqro.Termodoni _ mdinarea libiaSi (mcire aziaSi).nu mTdiele mi ... Crdilo afrikaSi (axlandel aRJiris olqSi) mcxovrebi uZvelesi

xalxi; isini ganTqmulni iyvnen TavianTi sicruiT.midielebi _ ZvelTaZveli xalxi, cxovrobdnen daaxloebiT axlandeli azerbaijanis

midamoebSi.parTielebi _ mdinare evfratis (mcire aziaSi), kaspiis zRvisa da mewamuli zRvis

Soris teritoriaze mcxovrebi Zveli xalxi. isini Cinebuli mxedrebi iyvnen da ukandax-evisas marjve sroliT igeriebdnen mdevrebs.

arabebi _ momTabareobas eweodnen (axlac nawilobriv asea). skviTebi samxreT ruseTis tramalebSi (axlandel ukrainaSi) cxovrobdnen.eTiopebi (axlandel abisinielTa winaprebi) cxovrobdnen egviptis samxreTiT.betisi (gvadalkviviris Zeeleburi saxelia), taxo (an tago), xenili, pisuerga da gva-

diana mdinareebia espaneTSi. mdinare gvadiani ramdenjerme imaleba miwis qveS da Semdeg kvlav gamodis gareT.

xeresi _ qalaqia samxreT espaneTSi.guTebi _ germanelTa tomi; V saukuneSi maT daipyres espaneTi da dauweses

mas axali kanonebi.gv. 183. dioskoridi _ berZeni eqimi (I saukune axali welTaRricxviT). laTinur

enaze dawera traqtati samkurnalo mcenareebze `medicinis Sesaxeb~; es wigni espanur enaze Targmna da SeniSvnebi daurTo doqtorma andres de lagunam. ram-

340

Page 341: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

denjerme gamoica XVI-XVII saukuneebSi.gv. 192. rodrigo _ sidis saxelia (Semoklebulad rui).vivari _ sidis samflobelos erqva.gv. 195. berZeni astronomisa da geografis ptolomeosis (II saukune axali

welTaRricxviT) mixedviT mTvaris mTebi mdebareobda eTiopTa qveyanaSi, sadac TiTqos iwyeboda mdinare nilosis saTave.

gv. 198. katoni ufrosi cenzorini _ romis politikuri moRvawe _ II saukuneSi Zveli welTaRricxviT. Sua saukuneebSi mas Tvlidnen zneobriv qadagebaTa krebulis av-torad.

gv. 206. roca don kixoti ubrazdeba sanCos, is yovelTvis `TqvenobiT~ mimar-Tavs mas (unda aRiniSnos, rom es Tavazianobis gamomJRavneba rodia: rogorc Zvel, ise Tanamedrove espanur enaSi urTierTmimarTvis erTaderTi `Tavaziani~ for-maa _ `Tqveno mowyalebav~, magaliTad: `Tqveni mowyaleba kiTxulobda~, `dae Tqveni mowyaleba SemobrZandes~ da a. S.), oriode replikis Semdeg daSoS-minebuli don kixoti kvlav `SenobiT~ elaparakeba sanCos.

gv. 208. ese igi `Turquli Cveulebisamebr~.espanuri andazaa: qva moxvda litras _ vai litris bralio, da litra moxvda qvas _

mainc vai litris bralio.gv. 212. antikur miTologiaSi moTxrobilia, rom vulkanma (mWedlebis RmerTma)

marss (omis RmerTs - marixs) SesaniSnavi CaCqani gaukeTao.gv. 213 antikuri Tqmulebis Tanaxmad troelma udliswulma parisma moitaca

spartis mefis menelaosis coli mSvenieri elene. menelaosma daixmara mTeli saberZneTis mefeebi da maTma SeerTebulma armiam xangrZlivi brZolebis Semdeg daangria troa (es Tqmuleba nawilobriv Seadgens homerosis poema `ili-adas~ siuJets).

gv. 214. ese igi `mantiaTa gacvla-gamocvla~. es iyo romis eklesiis sazeimo saaRdgomo wes-Cveuleba: kardinalebi da prelatebi (kaTolikuri eklesiis umaRlesi pirebi) ucvlian erTmaneTs Sesamosels.

gv. 216. mamlukebs uwodebdnen gansakuTrebuli jarebis meomrebs egvipteSi. amitom don kixotis es Tqma uazrobaa.

brokabruni _ mogonili personaJia.gv. 220. Zveli espanuri kanoniT warCinebul pirs misTvis miyenebuli mZime

SeuracxyofisaTvis SeeZlo moeTxova 500 sueldo, rac axlandel fulze ramdenime aseul maneTs udris. es maSindel aznaurTa upiratesobaa: glexs amis ufleba ar hqonda.

gv. 223. galeri _ Zveleburi niCbebiani saomari xomaldi, romelzedac meniCbee-bad iyvnen monebi, tyveebi da damnaSaveni. galerze gagzavna iTvleboda umZ-imes sasjelad.

gv. 225. gurapebi _ sityva qurdebis Jargonidan.gv. 227. samijnuro saqmis Suakacebi anu Suamavlebi friad TvalsaCinao rols

TamaSobdnen Zveli espaneTis mmarTveli klasebis cxovrebaSi. am `SuakacTa~ ro-lis aq aRniSnulis msgavs dadebiT Sefasebas iZleodnen servantesis Tanamedrove sxva mwerlebic, magaliTad, vera-i-figeroa (`Suamavlis xotba~, daiwera XVI sauku-nis bolos), dramaturgi lope de vega (komediaSi ,,megobari kubos karamde~) da sxva.

gv. 231. lasarilio tormeseli _ evropuli pluturi romanis erT-erTi pirveli nimuSTa-gani. avtori ucnobia. gamoqveynda 1554 w.

gv. 235. Ave Maria _ kaTolikeTa locva RvTismSoblis mimarT;

341

Page 342: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Credo _locva `mrwamsis~ saxelwodeba kaTolikebSi.gv. 238. aq moyvanilia magaliTebi istoriul gadmocemebsa da miTebSi cnobil

Zmebze. bibliaSi moTxrobilia, rom iakobs (isaakis Svilsa da ebraelTa mamamTavris abraamis SviliSeils) hyavda 12 Svili, romelTagan warmoSva ebraeli xalxis 12 tomi anu modgma (`israelTa 12 Taoba~);

Zmani makabelni moxsenebuli arian bibliaSi, rogorc qaldevelTa winaaRmdeg ebraeli xalxis gaTavisuflebisaTvis gmiri mebrZolebi.

kastori da poluqsi (antikur miTologiaSi) _ `naxevarRmerTebi~ _ uzenaesi RvTae-bis zevsisa da ubralo qalis ledas Svilebi. maT Zlier uyvardaT erTmaneTi da erTad Caidines mravali gmiruli saqme (or erTgul megobarze yovelTvis amboben: `es kastori da poluqsiao~).

gv. 249. seera niSnavs kbilana mwvervalebTan `mTagrexils~. (ufro sworad `xerxs~).

gv. 252. antikur legendaSi moTxrobilia ori Seyvarebuli axalgazrdis piramos da Tisbes ambavi. isini tragikulad daiRupnen, radgan qalis mSoblebi win aRudgnen mis daqowinebas sayvarel WabukTan.

gv. 259. `hizopeti~ (nacvlad swori formisa `isopeti~) igav-arakebis berZeni mwyralis ezopes (VI saukune Zveli welTaRricxviT) saxelis kninobiTi forma. aseTT saxelwodeba hqonda mTels evropaSi friad popularul igav-arakTa krebuls Sua saukuneebSi.

gv. 263. andriaki _ `amadis galelSi~ moxsenebuli urCxuli, kaci mxeci, romelic SeeZina devgmir bandagundos sakuTari asulisagan (`amadis galeli~, 173-e Tavi).

es epizodi aRniSnulia aristos `Smagi rolandis~ XXIII da XXIV qebaSi.gv. 267. hipogrifi _ zRapruli cxoveli, naxevrad cxeni, naxevrad faskunji

(zRapruli frinveli).astolfi, bradamanti da cxeni frontino `Smag rolandSi~ arian moxsenebuli.gv. 269. sanCo `redemptio~-s (`gadarCena~, `xsna~) nacvlad `retentio~-s

(`Sekaveba~) ambobs. sruli laTinuri frazaa: `in interno nulla est redemptio~ (`jojoxeTi-dan aRara xar saSveli~).

gv. 271. bara _ TamaSia, sadac moTamaSeni ostaturad axvedreben mizanSi rki-nis palos.

gv. 272. abati _ kaTolikeTa monastris winamZRvari.gv. 281. yvela saxe aRebulia antikuri miTologiidan: favnusa _ mTebSi, mind-

vrebsa da mRvimeebSi mcxovrebi Txisfexebiani arseba.silvanusi _ tyis mefe.eqo-nimfa (feria), romelmac Seiyvara mzeWabuki narcisi da uimedo siyvarulis-

agan ise dWkna da dailia, rom martooden xma darCa.gv. 285. beneficia _ saeklksio Semosavali gansazRvruli miwebidan kaTolikur ek-

lesiaSi.gv. 287. guTebis mefe vamba marTavda espaneTs VII saukuneSi. misi saxeli es-

paneTSi Zveli drois aRsaniSanavad ixmareboda, ise rogorc Cven vityviT `adamis Jams~, `uxsovar dros~.

gv. 290. erbosi _ mkvdarTa samefo. sevdisa da mwuxarebis savane antikur mi-TologiaSi. `erebosis tanjva~. _ jojoxeTuri tanjva-wameba.

gv.. 291. empirea (Zvel berZenTa da romaelTa warmodgeniT) _ zecis zeda fena. `epireas palatebi~ _ netar sulTa gansasvenebeli sikvdilis Semdeg.

gv. 294. CamoTvlilia saqveynod cnobili istoriuli da legenduri gamcemlebi, moRalateni da patiemoyvare adamianebi, romelTac didi boroteba da ziani mi-

342

Page 343: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ayenes TavianT xalxs.mariusi - romis sardali _ II-I saukune Zveli welTaRricxviT. xeli Seuwyo sisxlism-

Rvrel samoqalaqo oms romis saxelmwifoSi.katilina _ romis politikuri moRvawe. (I saukune Zveli welTaRricxviT), Zalauflebis

xelSi Casagdebad moawyo uSedego SeTqmuleba senatis winaaRmdeg.sula _ romis politikuri moRvawe (II-I saukune Zveli welTaRricxviT). ramdenime

xans iyo romis diqtatori, marusis mowinaaRmdege.ganeloni _ rolandis maminacvali, romelmac RalatiT mihyida igi mavrebs

(`rolandis simRera~).velido delfosma samoris alya Semortymis dros (1072) RalatiT mohkla kastiliis

mefe sanCo II (sidis mfarveli).grafi iulianosi _ Zveli espanuri romansebis gadmocemis Tanaxmad cxovrobda

VIII saukunis damdegs da hyavda asuli kava, romelic gaaupatiura guTebis (es-paneTis) mefe rodrigom; iulianosma Suri iZia mefeze da mavrebs SemouZRva es-paneTSi.

gv. 301. abraamis diswul loTze bibliaSi moTxrobilia Semdegi legenda: roca RmerTma gadawyvita mcxovrebTa garyvnilebis gamo cecxlSi daebuga qalaqi sodomi, sadac loTi cxovrobda, angelozma gaafrTxila loTi da ubrZana _ dauy-ovnebliv mTeli ojaxiT ukanmouxedavad daetovebia qalaqi. cnobismoyvare loTis colma mainc moixeda ukan da myisve `marilis svetad~ gadaiqca.

gv. 302. fortuna _ Zvel romaelTa bed-iRblis (an bednierebis) RmerTi.gv. 308. aq moxrobili ambis msgavsi SemTxveva marTlac moxda 1581-1582

wlebSi hercog de osunis ojaxSi. mogonili da namdvilad momxdari ambebi xSir-adaa aRwerili servantesis TxzulebebSi.

gv. 329. pegasi (antikur miTologiaSi _ persevsis (zevsisa da danaias Svili, meduza gorgonas mkvleli) mfrinavi cxeni.

mavri musaraki _ legenduri pirovnebaa, romlis Sesaxeb maincdamainc bevri araferia cnobili.

sulemis (anu xolomonis) borcvi mdebareobs qalaq alkala de henaresis (servan-tesis samSoblo qalaqi) samxreT-dasavleTiT. gaigivebulia koplutTan, romelsac axsenebs berZeni geografi ptolomeosi.

gv. 331. `meinis tba~ _ unda iyos meotis tba. ase ewodeboda Zvelad azovis zRvas.

peso _ erTi uncia (30 grami) vercxli.gv. 339. feniqsi _ araCveulebrivi silamaziT ganTqmuli zRaparuli frinveli

(berZnul-egviptur miTologiaSi). yoveli xuTasi wlis Tavze cecxlSi daiwvavda Tavs da Tavisive ferflidan xelmeored ibadeboda. iyo maradiuli gnaxlebisa da ukvdavebis simbolo. aqedanaa gamoTqma: feniqsebr ganaxlebuli.

gv. 349. boSebi, vaWrobis dros, cxens yurSi malulad sindiys Caasxamdnen. aseTi cxeni, yuris tkivilis gamo, ufro gaficxdeboda da swrafad garboda. myidveli amiT tyuvdeboda.

gv. 359. pirveli ori wigni tipiuri rainduli romanebia. mesame istoriuli Txzule-baa, magram fantastikuri da mogonili ambebiTaa savse.

sqizmatikuri (saRvTismetyvelo terminologiaSi) _ WeSmaritebisagan, swori gzis-agan amcdari.

gv. 360. troas omSi saukeTeso mebrZoli berZnebis mxridan iyo aqilevsi, troelT-agan _ heqtori.

gv. 361. karmelitebi _ espaneTSi arsebobda fexSiSveli berebis ordeni, romlis

343

Page 344: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

wevrebi cnobilni iyvnen asketuri, mkacri cxovrebiT da maTxovrobiT irCendnen Tavs.

gv. 368. brZeni _ solomoni, Zveli ebraelebis mefe. citata am aRebulia misi igavebidana (XXXI Tavi).

gv. 369. usque ad aras _ anu TviT sakurTxevlamde, e.i. sanam ar moxdeba saRvTo mcnebis raime sawinaaRmdego da SembRalavi. am gamoTqmas plutarqe miawers perikless, Zveli saberZneTis gamoCenil politikur moRvawes, romelic cx-ovrobda V saukuneSi Zveli welTaRricxviT.

gv. 372. neapolelma poetma luiji tansilom dawera poema `wminda petres cremlebi~, romelic exeba wminda petres sinanuls misgan qristes uaryofis Semdeg. es poema 1587 wels espanur enaze gadaTargmna servantesis megob-arma poetma luis galves de montalvom.

aq naxsenebia erTi epizodi `Smagi rolandidan~: erT Tass aseTi jadosnuri Tviseba hqonda, moRalate colis patrons am Tasidan Sesmisas sasmeli pirSi ar Cauvidoda da mkerdze CamoeRvreboda.

es leqsi ucnobi avtorisaa. ukanasknel striqonebSi moiarebiTaa naxsenebi RmerTebis mbrZanebeli zevsi, romelic gaumijnurda argosis mefis asul danaias. Tumca mamam spilenZis koSkSi Caketa qali, magram zevsi mainc SeiWra iq oqros wvimis saxiT.

gv. 390 qlorida _ Zvel berZenTa gazafxulis da yvavilebis qalRmerTi, dasavleTis qaris RvTaeba _ zefiris meuRle.

gv. 392. ai es oTxi sityva, romelic iwereba aso S-ze: Sablo, Solo, Solicito, Secreto (gonieri, martoxeli, erTguli, gulCaTxrobilT), Semdeg CamoTvlilia gamijnurebulTa Tvisebebi. yoveli maTganis saxeli axali asoTi iwyeba _ anbanis mixedviT (W-ze calke xityva ar arsebobs, radgan am asos iseTive moxazuloba mqonda, rogorc V-s) aso X uxeSad iTeleboda, radgan servantesis dros is gamoiTqmeboda rogorc aso `S~. aseTi `satrfialo anbanebi~ metad gavrcelebul iyo maSin espaneTSi.

gv. 398. penelope (Zvel berZnul TqmulebaSi) _ kunZul iTakis mefe odisevsis erTguli coli. oci wlis ganmavlobaSi mravali Rirseuli saqmro cdilobda mis SerTvas, magram penelopem mainc ar uRalata qmars da amis gamo bevri gaWirveba da siduxWire gamoiara. medgrad uaryofda abezar saqmroTa wadils da moTminebiT eloda odisevss, romelic didxans daayovna qariSxlebma da saxifaTo faTerakebma troas dapyrobis Semdeg Sin dabrunebisas (dawvrilebiT moTxrobilia homerosis po-ema `odiseaSi~).

gv. 399. lukrecia _ Zveli romis legenduri gmiri qali, romelic gaaupatiura mefe tarkvinius gorozis Svilma, risTvisac qalma Tavi moikla (VI saukune Zveli welTaR-ricxviT).

gv. 404. porcia _ markus brutosis (Zvel romSi respublikuri wyobilebis Senar-CunebisaTvis mebrZoli _ I saukune Zveli welTaRricxviT. ibrZoda iulius keisris diqta-turis winaaRmdeg) coli. iTvleboda qalTa Soris simtkicisa da umankoebis nimuSad.

gv. 415. aq moxsenebulia italiis dasakuTrebisaTvis espaneTis mefe karlos V da safrangeTis mefe francisk I Soris XVI saukunis pirvel naxevarSi warmoebuli omis erT-erTi epizodi. Tumca servantesi aq Secdomas uSvebs: espaneTis sardali didi kapitani gonsao fernandesi ufro adre (1515) gardaicvala, vidre safrangeTis armiis sardali marSali lotreki neapolis samefoSi saomar moqmedebebs daiwyebda (1527).

gv. 416. servantesis dros warCinebuli da didgvarovani espanelebi mogzaurobis dros xSirad Savi farCis niRbebs ikeTebdnen, rac maT saxes mtvrisa da talaxisagan

344

Page 345: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ifaravda.gv. 437. mecnierebasa da mwignobrobaSi aq nagulisxmevia gansakuTrebiT

sityviereba da sazogadoebrivi mecnierebani iurisprudenciis CaTvliT. gv. 438. `wvenze siaruli~, e.i. espaneTis monastrebSi Cveulebad iyo: maTx-

ovrebi da Rarib-Ratakni daniSnul dros midiodnen iq da samowyalod Rebulobdnen berTa nasufrals: wvenis narCensa da puris namtvrevebs. maTxovrebTan erTad, ro-gorc Cans, studentebic dadiodnen monastrebSi am `wvenis~ misaRebad.

gv, 439. scila da qaribda (antikur TqmulebebSi) _ saSineli qmnilebebi: klde da uZiro morevi xmelTaSua zRvaSi mesinis srutesTan (siciliis axlos): isini Rupavdnen im midamoebSi mocurave xomaldebs. Tu ra ostatobiT daaRwia odisevsma Tavi am saxifaTo adgils, moTxrobilia `odiseaSi~.

gv 440. doqtorobis xarisxis niSani iyo gansakuTrebuli formis qudi sagangebo foCiT.

kabis kalTiTa da saxeloebiT sacxovrebli sasxlis Sovna, ese igi qrTamebisa da saCuqrebis darigeba farulad _ am saqmisaTvis specialurad gankuTvnili grZeli sax-eloebiTa da kalTebiT.

gv. 442. neptuni anu poseidono (antikur miTologiaSi) _ zRvis RmerTi.gv. 444. aleqsandre makedoneli, Zveli drois udidesi mxedarTmTavari (IV

saukune Zveli welTaRricxviT) ganTqmuli iyo agreTve guluxvobiTac. magaliTad, Sua saukuneebSi mis Sesaxeb daweril romanebSi moTxrobilia, rom erT-erT momRerals simReris saukeTeso SesrulebisaTvis man mTeli qalaqi aCuqa.

gv. 447. hercogi alba _ ferdinand alvarec de toledo (1508-1582), espaneTis sardali da saxelmwifo moRvawe. cecxliTa da maxviliT Caaqro niderlandebis am-boxeba (1567-1573). XVI saukuneSi karlos V (1500-1558), romelic germaniis im-peratoric iyo (1519 wlidan), Tavis skiptriT gaaerTiana TiTqmis naxevari msoflio. misi mefoba savse iyo gamanadgurebeli mtacebluri omebiT, romelsac awar-moebda igi Tavisi dinastiis interesebisaTvis. karlos V da misi Svilis _ filipe II dros (1558-1598) espaneTs amerikaSi Tvaluwvdeni samflobeloebis garda ekuTvnoda italiis TvalsaCino nawili (romlis Crdilo nawil, piemonts, mudam iaraRiT icavda es-paneTi safrangeTis xelyofisagan), da niderlandebi (Tanamedrove holandiisa da bel-giis udidesi nawili), milani, sicilia, neapoli Sediodnen am veeberTela imperiaSi, sadac `mze arasodes ar Cadioda~. niderlandebs am dros espanelebi flandrias uwodebdnen. aq espanelebs yvelgan iaraRiT xelSi uxdebodaT TavianTi Zalauflebis dacva, gansakuTrebiT niderlandebSi, sadac gamudmebuli amboxeba mimdinare-obda, nawilobriv religiur azrTa sxvadasxva abis gamo, radgan niderlandelebi protestantebi iyvnen, xolo espanelebi _ kaTolikeni.

`niderlandebis oms~ damoukideblobisaTvis (1572-1609 w.w. da Semdeg, xan-mmokle Sesvenebis Semdeg 1621-1648 w. w. roca niderlandelebi sabolood gaTavisufldnen espanelTa uRlisagan) win uswrebda grafebis _ egmontisa da hornis (sikvdiliT daisajnen 1568 w.) ajanyeba, romelic saSineli sisastikiT Caaqro hercogma albam da mTel am mxareSi sastiki teroris sistema daawesa, meore mxriv, ramdenadac safrangeTi espaneTis winaaRmdeg mokavSires eZebda Turqe-bis saxiT, aman sababi misca filipe II `urjuloebTan brZolis~ lozungiT omi daewyo TurqeTTan. am omSi espaneTs exmarebodnen papi da venecielebi, Turqebisa da saerTod mTeli musulmanebis moqiSpeni xmelTaSua zRvis auzSi, rui peres de vied-mas TavgadasavalSi moTxrobilia epizodi am omisa, romelSic monawileobas iRebda TviT servantesic. tyvedyofilis naambobs emateba avtoris piradi STabe-Wdilebebic da amdenad `don kixotis~ es Tavebi (XXX-XI) avtobiografiuli xasiaTi-

345

Page 346: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

saa. egmontis amboxebisa da daRupvis ambavi Seadgens didi germaneli mwerlis goeTes (1749-1832 w. w.) tragediis `egmontis~ siuJets.

diego de urbina _ ase erqva kapitans, romlis xelqveiTad msaxurobda servan-tesi, roca lepantos brZolaSi daiWra (1571 w. 7 oqtomberi) kapitani diego de urbina Semdeg lope da vegas simamri da filipe mesamis heroldmeisteri iyo.

gv. 448. maltis ordeni _ raindTa saerTaSoriso gaerTianeba, dawesebuli 1530 wels. maltis raindebs damoukidebel samflobelod gadaecaT kunZuli malta da maT TurqebTan brZolisaTvis bazad gadaaqcies igi, riTac did daxmarebas uwevdnen es-paneTs.

ianiCari _ mahmadianobaSi mxedrad aRzrdili tyve-qristianis bavSvi TurqeTSi. maTgan Seadgines saxmeleTo jarebis gansakuTrebuli razmebi. ianiCroba gauqmda 1862 wels.

gv. 449. navarini _ navsadguria saberZneTis samxreT-dasavleT sanapiroze. `lapresa~ niSnavs `nadavls~. `barbarosa~ _ `wiTelwveras~. `loba~ _ `Zu

mgels~.markizi de santa krusi, don alvar de bazani _ espaneTis gamoCenili sardali.

misi xelmZRvanelobiT servantesma tyveobidan dabrunebis Semdeg monawileoba miiRo portugaliis kunZul terseiris dapyrobaSi.

mulei _ arabulad niSnavs `meufes~. aq moxsenebuli orive mavri mefe istoriuli pirebi arian.

gv. 450. goleTa _ navsadguria tunisSi.gv. 454. italieli inJineri jakomo galeaco, metsaxelad fratino (beri), emsaxure-

boda karlos mexuTesa da filipe meores.gv. 455. banio _ arabuli sityvaa, niSnavs `sapyrobiles~.gv. 456. saavedra _ TviTon sereantesis gvaria. gamogonili ambebi aq gadaxlar-

Tulia mavrebis mier servantesis datyvevebis mogonebebTan. gv. 458. la pata (anla bata) _ cixesimagre, mdebareobs or milze qalaq

oranidan (navsadguria alJirSi).gv. 459. berberi _ Crdilo afrikis musulmanuri olqebis saerTo saxeli.gv. 462 eskudo _ Zveleburi espanuri oqros fulia.gv. 464. swored aseTi gegmis ganxorcielebas cdilobda mavrTa tyveobaSi myofi

servantesi 1577 wels, magram amaod, misma Zmam rodrigom gamoisyida Tavi da unda dabrunebuliyo barkasiT (momcro ialqniani xomaldi) amxanagTa gamosaxsnelad.

Tagarelebs _ (arabuli sityvidan _ Tegri _ `mosazRvre~) uwodebdnen 1492 wlis Semdeg espaneTSi darCenil mavrebs, romlebic Seerivnen espanel mosaxleobas.

gv. 468. ase erqva TurqeTis flotis ufross, romlis xelqveiTic iyo servantesis damtyvevebeli zRvis avazaki.

dubloni _ Zveleburi oqros fuli, sxvadasxva dros sxvadasxva Rirebulebisa iyo.gv. 469. solTani (`sulTanis fuli~) _ udrida 8 reals, ese igi axlandel fulze 2 pe-

sets, daaxloebiT 1 maneTamde.gv. 472. bagarebi _ mavrTa mier Tavisuflad daqiravebuli meniCbeni.gv. 473. araesi (arabuli - ar-raisi, `ufrosi~) _ mavrTa xomaldis kapitani.gv. 484. veles-malaga _ patara qalaqi, mdebareobs 18 kilometrze qalaq

malagis aRmosavleTiT, espaneTis samxreT sanapiroze.gv. 487. auditori _ msajulis, mosamarTlis Zveleburi saxelwodeba.gv. 492. ese igi Sens monaTvlas daveswroo.gv. 493. axali espaneTi _ espaneTis samflobeloebi amerikaSi.

346

Page 347: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gv. 494. palinuri _ eneasis mesaWe (vergiliusis poema, `eneidaSi~) romelic zR-vaSi Cavarda lukanias dasavleT napirTan.

gv. 499. Zvelad mTvares `sam pirovan qalRmerTs~ eZaxdnen, radgan igi aer-Tianebda sam saxes, da sxvadasxva SemTxvevebSi Tayvans csemdnen mas _ ro-gorc sakuTrad mTvares, rogorc dianas (ubiwoebisa da nadirobis qalRmJrTs) da ro-gorc hekaTas (jadosnobis qalRmerTs).

am striqonebSi moxsenebulia miTi mzis RmerT apolonze, romelic gaumijnurda nimfa dafnas da ar asvenebda mas. apolonisagan devnili dafna xed gadaiqca.

Tesalia _ olqia Crdilo saberZneTSi.peneosi _ mdinarea am olqSi.gv. 500. meduza (antikur miTologiaSi) _ gvelebisagan dawnulTmebiani mdedro-

biTi sqesis saSineli urCxuli, misi Tvalebis Sexedva yvelasaTvis momakvdinebeli iyo.

gv. 519. agramantes banaki moxsenebulia ariostos `Smag rolandSi~.gv. 523. mefis saCeqme _ gansakuTrebuli begara mefis qorwinebis dros

(SeadareT `saCeqme~ batonymobis drois saqarTveloSi).gv. 524. am Tavis saTauri ufro Seesabameba wina Tavis Sinaarss, sadac aRwer-

ilia don kixotis Setakeba qamandarTan. am Tavs ki, piriqiT, miudgeboda Semdegi (XLVII) Tavis saTauri. SeiZleba Tavebis es aRreva moxda stambaSi, sadac ibeWde-boda `don kixotis~ pirveli gamocema.

gv. 525. ese igi romis imperator oqtavius avgustosis dros (I saukune Zveli welTaRricxviT da I saukune axali welTaRricxeiT).

gv. 529. `rogoroc es iyo imTaviTve~.gv. 532. roca mze (dafnas mdevneli apoloni) orjer Semouvlis wres zecaze da

gverds auvlis zodiaqos niSnebs, _ ese igi _ ori dRis Semdeg.gv. 536. zoroastri (uro sworad zaratustra), cxovrobda da qadagebda VII-VI

saukuneebSi (Zveli welTaRricxviT) Zvels iranSi, _ magram jadoqrobis gamom-gonebeli ki ar yofila, aramed Semqmneli axali religiis _ mazdeanobisa, romelic aiTvises Zvelma sparselebma. isini manamde Tayvans scemdnen demonebs _ `av-sulebs~. mazdeanobis safuZvels warmoadgens keTili RvTaebis (ormuzdi) da boroti RvTaebis (aramani) ganuwyveteli brZola, rac sabolood pirvelis gamarjvebiT unda damTavrdes.

gv. 537. `rinkonete da kortadilo~ _ servantesis erT-erTi saukeTeso novelaa, sadac asaxulia seviliis gaiZverebis, qurdbacacebisa da parazitebis organizebuli samyaro, espaneTis maSindeli iusticiis savalalo mdgomareoba. es novela Sevida krebulSi `samoZRvrebo novelebi~.

gv. 539. `Sumulas~ _ `logikis mokle narkeevi~. esaa RvTismetyvel gasparo kardilio de vilialpandos Txzuleba, gamocemuli 1557 wels. es iyo yvelaze metad gavrcelebuli logikis saxelmZRvanelo im droSi.

mogvebi anu magebi _ zoroastris mier SemoRebul mazdeanobamde iranis uZvelesi religis msaxurni.

brahmanebi (anu braminebi, uzenaesi RvTaebis brahmas anu barmas saxeli-dan) _ indoeTis uZvelesi religiis vedaizmis rjulis moZRvrebi.

himnosofistebs (rac `SiSvel brZenebs~ niSnavs) Zveli berZnebi uwodebdnen indoel filosofos-asketebs), romelTac Tanamedrove fakirebiviT uaryves cxovrebis yovelgvari sixaruli da mxolod sawuTros WvretaSi aRamebdnen da aTenebdnen. amgvarad, himnosofistebs araviTari urTierToba ar aqvT eTiopiasTan.

gv. 542. mcire aziis dasavleT sanapiroze mdebare Zvel berZenTa koloniaSi _

347

Page 348: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

mileTSi Seqmnil da gavrcelebul arakebs Cvenamde ar mouRwevia. cnobilia mx-olod, rom am arakebSi sWarbobda avantiuruli elementi, agreTve uxeSi da uw-mawuri iumori.

apologebi _ Sua saukuneebSi friad gavrcelebuli samoZRvrebo xasiaTis, um-Tavresad aRmosavluri warmoSobis alegoriul-qaragmuli moTxrobebi.

gv. 543. ptolomeosi _ berZeni geografi _ II saukuneSi Zveli welTlricxviT.marko polo _ italieli mogzauri XIII-XIV saukuneebSi. Semoiara mTeli azia da

masTan iaponiac.gv. 545. ulise _ odisevsi, romlis moxerxebiT, rogorc iyo, aiRes troa.eneasi _ troas erT-erTi udidesi gmirTagani. legendis Tanaxmad troas aRebis

Semdeg gadarCa da mravali wlis xetialis Semdeg daaarsa axali samefo italiaSi _ momavali romis saxelmwifo (vergiliusis poema `eneidas~ siuJeti). sxvaT Soris iyo didi RvTis moSiSi.

aqilevsi _ berZenTa yvelaze saukeTeso mebrZoli troas omis dos, orTabrZolaSi mokla troas umamacesi gmiri heqtori.

sinoni _ berZeni, romelmac urCia troelebs SeeyvanaT qalaqSi berZenTagan zRvis piras gangeb datovebuli uzarmazari xis cxeni, romelic rCeul meomrebiT iyo savse. RamiT isoni gamoZvrnen cxenidan, gaaRes qalaqis karebi, mouxmes jarebs da aiRes troa. es epizodi moTxrobilia `eneidaSi~.

evriale _ eneasis erT-erTi Tanamgzavri, romelmac Tavdadebuli megobroba gauwia Tavis Zmobil nizs (esec `eneidaSia~ moxsenebuli).

traiane _ romis imperatori (axali welTaRricxviT I-II saukune). gamoirCeoda maRali zneobrivi TvisebebiT.

zofire - sparseli didebuli, mefe dariosis erTgulebisaTvis daisaxiCra Tavi, raTa daepyro dariosis winaaRmdeg ajanyebuli babiloni.

gv. 546. udides poetebad iTvlebodnen homerosi, `iliadas~ da `odiseas~ avtori da vergiliusi _ `eneidas~ avtori.

gv. 548. `izabela~, `filida~ da `aleqsandra~ _ arxensoles (gardaicvala 1613 w.) Txzulebebia. `dasjili gulqvaoba~ lope de vegas piesaa. `numansia~ TviT ser-vantess ekuTvnis. `Seyvarebuli vaWari~ agilaris (gardaicvala 1623 wels) piesaa, `keTilis msurveli mteri~ ki _ taregis (gardaicala 1602 w.) piradi guliswyromiTa da naRveliT savse mTeli es nawyveti warmoadgens dacvas Zveli `klasikuri~ dra-maturgiuli sistemisa, romelsac emxroboda TviT servantesi, da romelic gamodevna lope de vegas ufro popularulma da viwro wesebisagan Tavisufalma dramaturgiam (amasTan sainteresoa, rom servantesi, uaRresi miudgomlobiT, misi azriT, am `san-imuSo~ piesaTa ricxvSi aqcevs TviT lope de vegas erT piesas). aq da qvemoTac unda vigulisxmoT, ros sityva `komedia~ maSindel espaneTSi aRniSnavda dra-matiuli Semoqmedebis yvela formas, ase uwodebdnen yovelgvar did piesas (ro-gorc sakuTrad komedias, ise dramasa da tragediasac).

gv. 549. nagulisxmevia `klasikosebis~ mier `drois erTianobis~ wesTa dacva, romlis Tanaxmad piesaSi asaxuli yvela movlena unda gagrZelebuliyo ara umetes erTi dRe-Ramisa (ukidures SemTxvevaSi - 36 saaTs).

qveynierebis oTxi nawili, radgan maSin avstralia jer kidev ar iyo aRmoCenili.pipin mokle _ frangTa mefe VIII saukuneSi (safrangeTisa da germaniis

mniSvnelovani nawilis mflobeli).karlos didi _ pipin mokles Svili, frangTa imperatori (768-814), saxeli gaiTqva

Tavisi kanonmdeblobiTa da axali dapyrobebiT.irakli _ bizantiis imperatori VII saukuneSi.

348

Page 349: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gotfrid buloneli _ ierusalimis erT-erTi dampyrobi pirveli jvarosnuli laSqrTbis dros.

aq nagulisxmevia lope de vega, romlis erT-erT dramaSi erTsadaimave dros sce-naze gamodian patriarqi iobi, mefe daviTi, ioane naTlismcemeli da salamankis uni-versiteti.

gv. 559 luzitania _ portugaliis Zveleburi saxelwodeba. Semdeg CamoTvlilia namdvalad istoriuli-nacionaluri espanel gmirTa saxelebi (sami antikuri saxels da-matebiT), romelTac qvemoT don kixoti upirispirebs TiTqmis mTlianad Sua saukuneTa legendebis gmirebs. legendur gmirTa am CamoTTvlas don kixoti am-Tavrebs ramdenime istoriuli piris moxseniebiT. kastilieli raindi (tomiT portugalieli).

gv. 562. xuan de merlo. don kixotis erT-erTi realuri prototipi. 1433 wels imogzaura safrangeTSi, raTa aq brwyinvale gamarjvebebi moepovebia. orTabrZo-laSi gamoiwvia saxelovani raindebi, da maT Soris Zlevamosilad Seerkina aq moxsenebul pier borfresns, senior de Sarnis, mosen pierad wodebuls (mosen niS-navs `batons~). burgundiis hercogis rainds (aqedanaa don kixotis arazusti gamoTqma: `burugundias wavidao~. da mosen enrike de romestans.

pedro barba da gutiere kixada _ kastilieli raindebi. 1435 wels maT aseTive eqs-pedicia moawyves, raTa TavianT banovanTa pativsacemad Sejibrebodnen ucxo-qveynel raindebs.

fernando de gevaras orTabrZola avstriel raind georgTan (misi saxelis win meseri agreTve `batons~ niSnavs) Sedga venaSi 1434 wels;

1434 wels orbigos xidze qalaq astorgidan (leonis provinciaSi, Crdilo espaneTSi) sam milze Sedga SesaniSnavi turniri (raindTa Sejibreba), romelic moawyo leonis raindma suero de kinionesma da Semdeg galeqsa xuan de pinedam `sapatio saqmis wignSi~ (1588): saxeldobr, suero cxra amxanagianad 30 dRis gan-mavlobaSi warmatebiT ejibreboda rogorc espanel, ise italiidan, germaniidan da safrangeTidan Camosul 60 rainds.

navarieli (Crdilo espaneTi) raindis luis de falsesis orTabrZola kastiliel gonsalo de gumanTan Sedga qalaq valiadolidSi (Zvel kastiliaSi) 1428 wels.

gv. 563. franguli sityva peri (espanuri _ pari) niSnavs Tanaswors~.gv. 565. elises mindvrebi (antikur miTologiaSi) _ gmirTa sulebis adgilsamyofeli

sikvdilis Semdeg, netarebis sasufeveli, saiqio, samoTxe.gv. 574. gante-i-luna da diego g rsia de peredesi _ gmirobiTa da vaJkacobiT

saxelganTqmuli espaneli raindebi. gv. 576. arkadiis Sesaxeb (peleponesis centraluri nawili, saberZneTis erT-erTi

olqi) arsebobda gadmocema, rom uxsovar droidanve TiTqos iq mefobda `oqros saukune~, roca adamianebi ar icnobdnen arc Sromas, arc borotmoqmedebas, da cxovrobdnen bednierad da uvneblad, rogorc mSvidobiani mwyemsebi da mwyemsi qalebi; es motivi farTod iyo gamoyenebuli XVI saukunis `mwyemsur~ poeziaSi.

gv. 587. `don kixotis~ meore nawilSi Cveni raindis Casvlis Sesaxeb qalaq saragosaSi araferia Tqmuli, rac, uTuod, aixsneba Semdegi garemoebiT. 1614 wels, roca servantesis romanis meore nawili jer kidev ar iyo dawerili, ucnobma avtorma avelianedas fsevdonimiT gamoaqveyna mis mier SeTxzuli `don kixotis~ pirveli nawilis gagrZeleba, sadac, eyrdnoba ra am adgils, aiZulebs don kixots Cavides qalaq saragosas. am siyalbiT aRSfoTebulma servantesma moisurva Tavisi `don kixotis~ meore nawili arafriT ar damsgavseboda avelianedas Txzulebas da amito-mac iq araferia Tqmuli amis Sesaxeb.

349

Page 350: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

gv. 560. kritikosebs didi xnis ganmavlobaSi sruliad usafuZvlod egonaT, daba argamasilia (mdebareobs madridis samxreTiT 150 kilometrze) don kixotis sam-Sobloa, ris dasaxelebac servantesma ar moisurva. agreTve fiqrobdnen, rom TviT servantesma ramdenime xani dahyo argamasilias sapatimroSio.

ese igi `daweres Semdegi~.monikingo niSnavs `kongos mcxovrebs~.gaeta _ italiis erT-erTi navsadguria.paniaguado (,,purisa da wylis mimRebi~) `jamlokia msaxuri~.ese igi `dulsinea toboselis sadideblad~. siera-negra _ `Savi (Savbediani) siera~ _ siera-morenis saxumarod Serqmeuli

saxeli. am mTis saxeli warmodgeba forma `siera-marianidan~ (ese igi `marianas mTa~), rac gaismis rogorc `Savgvremani siera~.

aran xuesi _ espaneTis mefeTa saucxoo sazafxulo rezidencia madridis samxreTiT 50 kilometrze. aranxuesis silamaze ganTqmuli iyo XVII saukuneSi.

gv. 589. kapriCoso _ niSnavs xuSturis moyvaruls, axirebuls.belona _ Zvel romaelTa omis qalRmerTi.baiardi da briliadori _ rolando montalbanelisa da rolandis (ariostos `Smagi

rolandis~ mTavari gmirebis) sabrbolo cxenTa saxelebia.burladori _ niSnavs damcinavsa, mqirdavs.gv. 590 kaCidiablo niSnavs `rqian eSmaks~, `eSmakunas~. servantesis dros

ase erqva erT cnobil alJirel mekobres _ saxelganTqmuli renegatis barbarosas ofi-cers, romelmac karlos V dros ramdenjerme moawyo Tavdasxma valensiis sanapiroze.

tikitoki _ albaT xmabaZviTi xasiaTis saxumaro saxelia (rogorc, magaliTad, `tik-taka~, `tuk-tak~ da a.S.). zogierTi mkvlevari fiqrobs, rom servantesma is aiRo ital-iuri sityvidan `tiqio~, rac niSnavs `sigiJes~, `xuSturs~, saerTod es gamogonili sasacilo saxelebi argamasiliix akademikosebisa, sadac araviTari akademia ar arse-bobda, im drois mwerlebis dacinvaa, romlebic sxvadasxva ucnaur saxelebs irqmevdnen. servantesis dros is-is iyo daiwyes akademiebis Camoyalibeba es-paneTis mTavar qalaqebSi: madrids, valensias, sevilias da sxv. iseT Ratak sofelSi ki, rogoric argamasilia iyo, akademiis xsenebac ki ar SeiZleboda. servantesi, maSindel italiel akademikosTa Cveulebisamebr, sasacilo saxelebs arqmevs arga-masiliis akademikosebs.

gv. 591. `dae sxvam ufro meti zeSTagonebiT daimReros am ambebis Sesaxeb~, _ esaa leqsi aristos `Smagi rolandidan~ (XXX qeba, me-16 str.), aseTi an amis msgavsi gamoTqmebiT mwerlebi xSirad aboloebdnen TavianT Txzule-bebs, uaRresi TavmdablobiT sTavazobdnen ra sxvebs ejobnaT maTTvis ostato-baSi.

Sinaarsi migel de servantes

saavedra ............................................................................................................................5(2)

nawili pirveliprologi ......................................................................................................................

........................................................29(18)

350

Page 351: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

Tavi I. sadac moTxrobilia saxelovani idalgo don kixot lmanCelis zne-xasiaTisa da Cveulebis ambavi..............................................................................................................38(23)

Tavi II. sadac moTxrobilia maxvilgonieri don kixotis pirveli gamgzavreba Tavisi samflobelodan..............................................................................................44(27)

Tavi III. sadac moTxrobilia, Tu ra sasacilo wesiT daloces raindad don kixoti.............................................................................................................................................................................52(31)

Tavi IV. imis Sesaxeb, Tu ra SeemTxva Cvens rainds fundukidan gasvlis Semdeg.....................................................................................................................................................................................60(36)

Tavi V.sadac grZeldeba Cveni raindis bedukuRmarTi ambebi....................................68(40)

Tavi VI. Tu ra guldasmiTa da seiriT gasinjes mRvdelma da dalaqma Cvenimaxvil-gonieri idalgos biblioTeka..........................................................................................73(44)

Tavi VII. ambavi Cveni gulkeTili raindis don kixot lamanCelis meored gamgzavre-bisa...........................................................................................................................................................82(49)

Tavi VIII. saxelovani don kixotis SesaniSnavi gamarjveba da aqamde arnaxuli saSineli faTerakebi qaris wisqvilebTan, da agreTve sxva Rirssaxsovari da sasi-amovno ambebi...............................................................................................89(53)

Tavi IX. sadac moTxrobilia mamac biskaelsa da saxelovan lamanCels Soris gasao-cari brZolis bolo da dasasruli.............................................................................99(58)

Tavi X. don kixotisa da misi saWurvelmtvirTvelis sanCo pansasmaxvilgonivruli

saubari.................................................................................................................................105(62)

Tavi XI. imis Sesaxeb, Tu ra SeemTxva don kixots Txis mwyemsebTan...........................................................................................................

..............................................................112(66)Tavi XII. ra uambo erTma Txis mwyemsma don koxotTan myof Tavis

amxanags................................................................................................................................................................................120(71)

Tavi XIII. romelic exeba mwyemsi gogo marselas moTxrobis dasasruls da sx-vadasxva ambebs...............................................................................................................................................126(75)

Tavi XIV. sadac moyvanilia awgansvenebuli sasowarkveTili mwyemsis leqsebi da sxva moulodneli ambebi........................................................................................136(81)

Tavi XV. sadac moTxrobilia usiamovno faTeraki, don kixots gulqva iangveseleb-Tan Sexvedrisas, rom

351

Page 352: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

SeemTxva.......................................................................................145(87)Tavi XVI. imis Sgsaxex, Tu ra SeemTxva maxvilgonier idagos fundukSi, cixe-dar-

bazad, rom moeCvena..................................................................................................................153(92)

Tavi XVII. sadac aRwerilia, Semdgomi auracxeli gaWirveba, mamacma don kixotma da misma erTgulma xaWurvelTmtvirTvelma rom ganicades fundukSi, romelic rainds, Tavis saubedurod, cixe-darbazad miaCnda...........................................................................................................................................................................162(97)

Tavi XVIII. sadac moTxrobilia sanCo pansas saubari mis batonTan da kidev saambod friad RirsSesaniSnavi sxvadasxva faTerakebi........................................................................................................................................................................172(102)

Tavi XIX. sanCo pansas gonivruli saubari Tavis batonTan, mkvdar kacTan momx-dari faTeraki da agreTve sxva RirsSesaniSnavi ambebi.................................................................................................................................................................................185(109)

Tavi XX. arnaxuli da gaugonari gmiroba, rac amqveynad arc erT gamoCenil rainds ufro mciredi xifaTiT ar gadauxdia, vidre es Caidina saxelovanma don kixot lamanCelma...............................................................................................................................193(114)

Tavi XXI. romelic mogviTxrobs diad faTerakebs, mambrinis Zvirfasi CaCqanis dapyrobas da masTan sxva ambebs, Cvens uZlevel rainds rom SeemTxva...............................................................................................................................................................................209(123)

Tavi XXII. Tu rogor uboZa don kixotma Tavisufleba mraval ubedurs, romelTac iZulebiT mierekebodnen iqiTken, saiTac sruliadac ar undodaT wasvla.........................................................................................................................................................................223(131)

Tavi XXIII. Tu ra SeemTxva saxelovan don kixots siera morenaSi, anu erT-erTi yvelaze saiSviaTo faTeraki, rac moTxrobilia am namdvil ambavSi..............................................................................................................................................................................237(139)

Tavi XXIV.siera-morenaSi momxdari faTerakis gagrZeleba..................................249(146)

Tavi XXV. sadac moTxrobilia saxelovani lamanCeli raindis siera-morenaSi Tavs-gadamxdari araCveulebrivi faTerakebi da sinanuli, pirquSi mzeWabukiviT rom ikisra..........................................................................................................................259(151)

Tavi XXVI. sadac moTxrobilia don kixotis Semdgomi samijnuro Tavgadasavali siera-morenaSi....................................................................................................................278(162)

Tavi XXVII. rogor Seasrules mRvdelma da dalaqma TavianTi gegma da kidev am SesaniSnav TavgadasavalSi mosaxseneblad Rirsi

352

Page 353: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ambebi................................................................................................................................................................................287(168)

Tavi XXVIII. sadac moTxrobilia axali da sasiamo Tavgadasavali, imave mTebSi mRvdelsa da dalaqs rom mouxdaT..........................................................................304(178)

Tavi XXIX. sadac moTxrobilia is saucxoo xriki da xerxi, romelic ixmares nakisri monaniebisagan Cveni gamijnurebuli kabalieros gamosaxsnelad................................................................................................................................................................................319(186)

Tavi XXX. romelic mogviTxrobs mSvenier doroTeas maxvilgonierebas da agreTve mraval sxva Cveulebriv da TavSesaqcevar ambebs.................................................................................................................................................................................333(194)

Tavi XXXI. don kixotis RirsSesaniSnavi saubari mis saWurvelmtvirTvel sanCo pansasTan da sxva SemTxvevebi...........................................................................................345(201)

Tavi XXXII. sadac moTxrobilia, Tu ra SeemTxva fundukSidon kixotis

amalas..............................................................................................................................................356(207)

Tavi XXXIII. sadac moTxrobilia `ugunuri cnobismoyvaris ambavi~..............................................................................................................................................................................364(212)

Tavi XXXIV. sadac grZeldeba `ugunuri cnobismoyvaris abavi~...................384(224)

Tavi XXXV. sadac moTxrobilia sastiki da araCveulebrivi brZolis ambavi, don kixots rom wiTeli Rvinis tikebTan mouxda, da `ugunuri cnobismoyvaris am-bavis~ dasasruli......................................................................................................................406(236)

Tavi XXXVI. sadac moTxrobilia fundukSi momxdari sxvadasxva saiSviaTo am-bebi...........................................................................................................................................................................416(242)

Tavi XXXVII. sadac grZeldeba infanta mikomikonis ambavi da sxva TavSesaqce-vari faTerakebi...................................................................................................................427(248)

Tavi XXXVIII. sadac gadmocemulia don kixotis sayuradRebo sityva samxedro saqmesa da mwignobrobaze.........................................................................................................439(255)

Tavi XXXIX. sadac moTxrobilia tyvednamyofis Tagadasavali.....................444(258)

Tavi XL. sadac grZeldeba tyvednayofis Tavgadasavali..........................................453(263)

Tavi XLI. sadac tyvednamyofi ganagrZobs Tavis

353

Page 354: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

ambavs............................................466(270)Tavi XLII. sadac moTxrobilia, Tu ra moxda kidev im fundukSi, da zogic sxva ram

Rirssacnobi ambavi...............................................................................................................486(282)

Tavi XLIII. sadac moTxrobilia mejore biWis saamo ambavi da fundukSi momx-dari sxva araCveulebrivi faTerakebi..........................................................................494(287)

Tavi XLIV. sadac grZeldeba fundukSi momxdari araCveulebrivi ambebi................................................................................................................................................................................505(293)

Tavi XLV. sadac sabolood ganifanteba eWvi mambrinis CaCqaCna da kurtanze, da moTxrobilia sxva namdvilad momxdari faTerakebi.........................................515(299)

Tavi XLVI. qamandarTa RirsSesaniSnavi faTerakebi da Cveni keTilSobili raindis don kixotis saSineli mrisxaneba..........................................................................524(304)

Tavi XLVII. sadac moTxrobilia don kixot lamanCelis ucnauri mojadoeba da szva RirsSesaniSnavi

ambebi...................................................................................534(310)Tavi XLVIII. sadac beri ganagrZobs msjelobas raindul romanebsa da misi

maxvili gonebis Sesafer sxva sagnebze...................................................................................546(317)

Tavi XLIX. sadac moTxrobilia friad gonivruli saubari sanCo pansas da mis baton don kixots Soris.............................................................................................................555(322)

Tavi L. don kixotis maxvilgonivruli paeqroba berTan da sxva ambebi................................................................................................................................................................................564(327)

Tavi LI. sadac moTxrobilia, Tu ra uambo mwemsma don kixotis wamyvan amf-sonebs..................................................................................................................................................................571(331)

Tavi LII. don kixotis Cxubi mwyemsTan da saiSviaTo faTeraki mlocvelebTan, rac Cvenma raindma didis jafiT bednierad daagvirgvina...................................577(334)

SeniSvnebi.........................................................................................................................................................................592(343)

354

Page 355: [RTF]migel-de-cervantes.narod.rumigel-de-cervantes.narod.ru/donkixoti1.docmigel de servantes saavedra maxvilgonieri idalgo don kixot lamanCeli wigni I gamomcemloba

redaqtori m. maRraZemxatvruli redaqtori d. dundua

teqnikuri redaqtori n. qavTaraZekoreqtori n. bazuaSvili

gamomSvebi n. managaZe

gamomcemloba `saqarTvelo~Tbilisi, marjaniSvilis, 5

1991

eleqtronuli versiis damuSaveba:qeTevan gugeSaSvili

zurab Sermadini

Tbilisi, 2007 w.

355