Årsmelding 2013 · Avlsutvalet for sau, årsmelding 2013 22-27 Gjetarhundnemda, årsmelding 2013...
52
1 Årsmelding 2013 Hordaland Sau og Geit www.nsg.no/hordaland
Transcript of Årsmelding 2013 · Avlsutvalet for sau, årsmelding 2013 22-27 Gjetarhundnemda, årsmelding 2013...
1
Årsmelding 2013 Hordaland Sau og Geit
www.nsg.no/hordaland
2
Innhald: Side Program til årsmøtet i 2014 3
Sakliste og valnemda si innstilling til årsmøtet i 2014 4-5
Arbeidet i fylkeslaget 5-37
HSG si heimeside 5-6
Styret 7-8
Årsmøtet 2013 9-15
Leiarmøtet 2013 16-17
Ny Giv i sauehaldet i Hordaland 18-19
Ny Giv med gjetarhund 20-21
Avlsutvalet for sau, årsmelding 2013 22-27
Gjetarhundnemda, årsmelding 2013 28-29
NM i bruk av Gjetarhund, evalueringsrapport 30-33
Årsrekneskap HSG 2013 34-36
Fagtur desember 2013 37-39
Indre Hardanger Sau og Geit, årsmelding 2013 40-42
Lokallag med medlemstal 43
Organisert beitebruk i Hordland – beitesesongen 2013 43-44
Årsmelding for Geit i Vekst 2013 45-47
Info rovvilt 48-50
Nortura 2013 51-52
Foto framsida: Maria fekk lammet sitt kåra. «Morgen med NRK Hordaland», sending frå lamminga hjå Magnar Stien. Selda i NRK Newton hjå Randi og Ove i lamminga. Jakob Gjerde får gåve for lang og tru teneste for gjetarhundarbeidet i Hordaland. Publikum koser seg i godværet under Gjetarhund-NM. Sekretariatet gjorde ein kjempejobb. «Han skal verta gjetarhund» seier Tina om Mist.
3
Program for årsmøtet i Hordaland Sau og Geit 2014
Fredag 28. februar 2014 Kl 17.00 Registrering, kaffe Kl 17.30 Fleire lam til slakt Finn Avdem, fagrådgjevar småfe i Nortura Kl 20.00 Årsmøtemiddag med underhaldning og m.a. utdeling av prisar for beste avkomstgranska verar i Hordaland i 2013.
Laurdag 1. mars 2014 Kl 08.30 Registrering Kl 08.45 Årsmøtet startar Kl 10.00 Pause m/kaffi Kl 10.30 Kor står vi, kor går vi Tone Våg, styreleiar NSG Kl 11.15 Årsmøtet held fram med årsmøtesaker Kl 12.30 Nytt frå Fylkesmannen Svahild Aksnes, fylkesagronom Kl 13.00 Lunsj Kl 14.00 Årsmøtet held fram med årsmøtesaker Kl 14.45 Pause m/kaffi Kl 15.00 Årsmøtet held fram med årsmøtesaker Årsmøtet slutt ca klokka 16.00.
Hotel Ullensvang
4
Sakliste årsmøtet i Hordaland Sau og Geit 2014
1. Opning av møtet 2. Namneopprop 3. Godkjenning av innkalling og sakliste 4. Val av 2 personar til å skriva under møteboka 5. Årsmelding 6. Rekneskap 7. Val av leiar
- På val: Nils Inge Hitland 8. Val av styremedlemmer
- På val: Reidar Kallestad og Steinar Steine 9. Val av nestleiar 10. Val av varamedlemmer til styret 11. Val av møteleiar til årsmøtet 2015 med vara 12. Godtgjersle til leiar og styremedlemmer 13. Val av valnemd til årsmøtet 2015 14. Innkomne saker 15. Arbeidsplan for 2014 16. Budsjett for 2014
Valnemda si innstilling
Innstillingar på kandidatar til dei ulike verva. Leiar Nils Inge Hitland: attval reg 3 Nest Leiar Reidar Kallestad: attval reg 4 Medlem Arnt Bakke : Ny reg 5 « Anita Jordalen : ikkje på val reg 7 « Egil øvstebø : ikkje på val reg 1 Vara 1 Per Martin Vatna: atval reg 2 Vara 2 Knut Sygnestveit: atval reg 6 Vara 3 Kjartan Bergsvåg:atval reg 7 Ordstyrar til Årsmøte 2014: John Karsten Raunholm: ny reg 2 Vara Audun Seilen ny reg 3 Økonomi: For å ha kontroll på økonomien har valnemnda føljande innstilling Leiar 23500,-kr Nest leiar 12000,-kr Styremedlemmer, nestleiar og leiar. 1300,- kr pr styremøte møte der dei møter. Leiar avlsnemnd og leiar gjeterhundnemnd 10000,- kr til kvar av leiarane
5
Kompensasjonen for dei i styret vert begrensa til å gjelde 6 styremøter i året. Leiarane og medlemmene i avlsnemnd og gjeterhundnemnd får også 1300,- kr pr møte dei møter på, inntil 3 møter pr år Kompensasjonen til kåringsdommarane vert sett av avlsutvalet. Utgifter til dommarane skal takast inn via kåringsavgifta. Kompensasjon til gjeterhundfolk utover 10000,- kr til leiar og 1300,- kr til kvar av medlemmane i nemnda inntil 3 møter i året, vert sett av gjeterhundnemnda og må takast inn på kursavgifter og startkontingentar. Det kan tenkast at fleirtalet i valnemnda går inn for å bruke NSG sentralt sine sattsar for dag kompensasjon, inntil 6 timar og over 6 timar Løner blir da som følger: Leiar 23500,- kr Nest leiar 12000,- kr Styremøter: 6 møter X 6 persone x 1300,- kr 46800,- kr Leiar avlsutval 10000,- kr Leiar gjeterhundnemnd 10000,- kr Møter avlutval 3 møter x 3 personer x 1300,-kr 11700,-kr Møter gjeterhundnemnd 3 møter x 3 personer x 1300,- kr 11700,- kr Totalutgifter til løner blir da 125700,-kr
Arbeidet i fylkeslaget Heimesida Heimesida skal vera ein viktig kommunikasjonskanal mellom fylkeslaget, lokallaga og medlemmene. På heimesida kjem nyheiter, fagstoff, møtereferat, kurs og møteinnkallingar og anna stoff frå arbeidet i fylkes -og lokallaga. Heimesida har i meldingsåret publisert 53 artiklar og hatt fin auke i daglege treff. Vi ser og auke i treff på fagstoff, referat, årsmeldingar m.m. Det er viktig at denne framgangen heldt fram sidan heimesida skal vera ein viktig informasjonskanal til medlemmane. Mest besøk var det i perioden august til desember med over 100 i snitt pr dag. Høgaste tal har 14. oktober med 406 visningar. Artikkelen som førte til denne rekorden er «Tøff kamp om seieren i Gjetarhund-NM» Totalt har denne hatt 1299 visningar. Nest høgaste dag er 4. oktober med 322 visningar. Artikkelen som førte til denne er «Rekordlam i Sveio» Totalt har denne hatt 1111 visningar. Webansvarleg er Nils Inge Hitland. Lokallaga har og fin utvikling i bruk av heimesidene sine.
6
7
Styret i HSG
Leiar Nils Inge Hitland
913 07 371
Nestleiar Reidar Kallestad
415 60 048
Steinar Steine
995 13 709
Egil Øvstebø
900 98 432
Anita Jordalen
917 34 713
1.vara Per Martin Vatna
992 09 883
Sekretær Karulf Håkull
971 65 537
1. vara Per Martin Vatna har vorte innkalla til styremøta.
Sekretær frå Nortura; Karluf Håkull
8
Rekneskapen har vore ført av Voss Rekneskapslag v/Laila Berge.
Det har i 2013 vore 6 styremøte og handsama 46 saker. 1 av styremøta vart avvikla som telefonmøte.
Leiar har delteke på Representantskapsmøter i NSG 12. mars og 23-24. oktober.
HSG hadde 5 utsendingar til Landsmøtet i NSG på Gjøvik 13-14. mars. Desse var Reidar Kallestad, Anita Jordalen, Steinar Steine, Egil Øvstebø og Nils Inge Hitland.
Frå Landsmøtet på Gjøvik Leiar har delteke på årsmøta i lokallaga; Askøy, Fusa og Tysnes. Leiar har delteke på medlemsmøte i Kvam Sau og Geit. Leiar har delteke på møter i avlsutvalet. Nestleiar har delteke på møter i beiteutvalet. Nestleiar har delteke på møte med Bondelaget m.fl. i samband med Jordbruksforhandlingane. Nestleiar har delteke på årsmøtet og leiarmøtet i Hordaland Bondelag. Leiar og nestleiar har delteke på kurs for nye sauehaldarar på Os 9-10. mars. Leiar og nestleiar har delteke på NM i bruk av gjetarhund i Myrkdalen 11-13. oktober. Leiar og nestleiar har delteke på fagtur til Førde 14-15. desember. Leiar og nestleiar har delteke i styrings –og arbeidsgruppa i Ny Giv. Har og delteke på mange av møta og aktivitetane som har vore i regi av Ny Giv.
9
Årsmøtet 2013
Referat årsmøte Hordaland Sau og Geit 15 & 16 februar 2013
Thon Hotel Sandven, Norheimsund
Flersteparten av utsendingane til årsmøte møtte fredag 15. februar til faginnlegg v/Svenn Arne Lie, med tema “En nasjon av kjøtthuer”.
Føredraget blir lagt ut på heimesida til HSG.
Etter faginnlegget vert den årlige årsmøtemiddagen med lam på menyen med tilbehør. Utdeling av pokaler for beste værer 2012 og underholdning som Kvam Sau og Geit stod for.
Årsmøtesaker:
Sak- 01: Opning og velkomst:
Ordførar Asbjørn Tolo: Velkommen til Kvam Kommune og Norheimsund. Velkomen til det nye og flotte hotellet me har fått. Dette er me stolte av!
Her er det mange som har jobba bra for og få dette til.
Kommunen er 90 km lang, har 8500 innbyggerar- av desse bur 80% i einebolig.
Det er ei rekke med industriverksemder i kommune. Ca. 800 pendlar og har arbeid i andre kommunar eller ofsjoff. Ca. 300 pendlar dagleg til Bergen.
Landbruket er ei viktig næring for Kvam
Oppdrettsnæringa er og stor i kommunen.
Ordføraren tek oss med på” billedreise” gjennom kommunen der han viser oss bygdar og fjell.
Leiar i Kvam Sau og Geit, Tarjei Aalvik, ønste og velkommen til Norheimsund. Kvam Sau og Geit består av tidlegare 3 lokallag som er slått saman til Kvam Sau og Geit, som i dag har 101 medlemmer.
Det er ein positiv trend i kommunen der fleire auker opp med sau. Ein av grunnane er bruk som ar sluttar av med mjølkeproduksjon og som då auker opp med sau eller startar opp med sau.
Lokallaget står for kåringa- eit vårmøte og eit haustmøte. Her erein god “trend” for tida!
Her er ein “Ny Giv”!
Leiar Nils Inge Hitland sin tale til årsmøte:
10
“Takk for god stemning”! Det er kjekt at så mange møter på årsmøte!
Også 2012 har hatt sine utfordringar for sauen i Hordaland. Sein vår- mykje snø i fjellt- dette førte til gode fjellbeite og fine lam.
Også dette året vart det produsert for lite lam, ca. 7 % av all lammekjøtt- forbruk i 2012 var impotert lam.
HSG har sarta opp strattegi for”Fleire lam til slakt” I Hordaland er det mange fjellområder som det ikkje beitar sau på og dette skulle me gjerne utnytta betre. I Hordaland er det 103 organiserte beitelag.
Saueavlen er inne i ein god prosess med kåringa som høydepungt. Spredning av gener ute i besetningane er viktige for framgangen.
Har god tru på framtida, mange blir insperert av at andre bygger saufjøs.
Lam frå Norge er best i verden!
HSG vil gjera sitt for for ei god utvikling!
Takk til alle for godt samarbeid!
Under årsmøte laurdag holdt Sigmund Fossber frå Nortura innlegg salg av lam og nisje produksjonar.
Han tok for seg sal av kje, villsaulam og lam inn mot kjedane og korleis kjedane byr ut produkta til forbrukare.
Eit intresant innlegg!
Sak- 02: Namneopprop
4 lokallag hadde ikkje utsendingar. I alt 45 stemmeberettiga
Gjester: Arne Lie, (fredag) Sigmund Fosberg, Nortura, Øyvind Jakobsen frå ring og Turid Bjørndalen Njåstad Hordaland Bondelag.
Sak- 03: Godkjenning av innkalling og saksliste
Godkjent.
Sak- 04: Val av 2 personar til og skriva under møteboka
Alf Angelskår og Ola Steinsland blei valt.
11
Sak- 05: Årsmelding
Leiar Nils Inge Hitland gjekk gjennom årsmeldinga
- Heimesida har hatt ei god utvikling med gjennomsnittsbesøk på 100 pr. dag - Kåringa i fylket er godt utvikla og eg vil spesielt trekkja fram kåringa på Austerheim
med stort publikum. Etter denne kåringa var besøket på heimesida på 244 på ein dag! - Fleire lokallag med heimeside - Medlemstallet til HSG er nå 1482 medlemmer - Leiar beklaga at ikkje all aktivitet som HSG har hatt i 2012 er komt med i årsmelding
Anita Jordalen gjekk gjennom medlemslistene og det arbeidet som styret legg opp til i forbindelse med vervekampanje. NSG har laga ein follar “Om NSG” som skal brukast i forbindelse med verving.
Anders Konglevoll: All aktivitet til HSG må vara med i årsmeldinga
Kva med beiteprosjektet?
Svar: Møteleiar meinte årsmeldinga burde komma ut til medlemme tidlegare enn den har gjort
Beiteprosjektet er eigd av Fylkesmannen. HSG legger ikkje inn penger her
Tore Atle Sørheim- Leiar avlsutvalet, orinterte om arbeidet i avlsutvalet 2012
- Flott kåringskurs her i Norheimsund - Kåringa er viktig dette er møteplassen for mange - Sjået på Austerheim var landes nest største! - Godt avlsarbeid i Hordaland - Har landes beste værer - Takk til alle dommerar og andre som deltek i kåringa for flott arbeid
Anders Konglevoll: Berre positive tilbakemeldingar etter kåringa på Austerheim
Nils Inge takka spesielt dommarane for det gode arbeidet som blir gjennomført. Er det nye personar som har lyst til og bli kåringsdommarar, send inn forslag
Gjetarhundnemnda v/Bjørn Atle Nesheim: Det er stor aktivitet i gjetarhundmiljøet i fylket. Ein er nå godt i gang med planlegginga av NM 2013 som skal haldast i Myrkdalen. Takk til alle som stiller opp og takk til alle som bidreg med økonomisk støtte. Dette er me heilt avhengige av skal me lukkast.
Årsmelding godkjent
Sak- 06: Rekneskap
Steinar Steine gjekk gjennom rekneskapen. Etter at ein slo saman fleire kontoar som HSG brukte, er renteintekten blitt mykje større.
Såørsmål:
12
Ole Andreas Våge: Kvifor budsjett- HSG har penger på bok kvifor ikkje bruke meit på aktivitetar
Eilev Veseth: Er kåringsavgifta for høg? Svar: Den balanserar utgiftene i dag og det skal den!
Anders Konglevoll: Skulle kåringsdommarane fått betre betalt? Det er viktigt at dei får betalt for det arbeidet som dei gjer!
Eilev Veseth: Skulle alle som kåra fyrste gong slept kåringsavgift?
Rekneskap godkjent
Sak- 07: Val
Leiar i valnemnda, Mons Kjetil Vevle gjekk gjennom innstillinga frå valnemnda. Valet blei leia av møteleiar.
- Val av leiar for 1 år: Nils Inge Hitland valt med 44 stemmer 1 blank
Sak- 08: Val av styremedlemmer
Desse blei valt:
Egil Øvstebø: 44 stemmer 1 blank
Anita Jordalen: 44 stemmer 1 blank
Sak- 09: Val av nestleiar
Reidar Kallestad valt med aklamasjon
Sak- 10: Val av varamedlemmer for 1 år til styret
Desse blei valt:
1 vara: Per Martin Vatna
2 vara: Knut Sygnestveit
3 vara: Kjartan Bergsvåg
13
Sak- 11: Val av utsendingar til landsmøte
Desse blei valt:
Nils Inge Hitland
Reidar Kallestad
Steinar Steine
Egil Øvstebø
Anita Jordalen
Vara i nr. rekkefølge
Desse blei valt:
Kåre Hole
Knut Sygnestveit
Gunnstein Sætre
Eilev Veseth
Mons Kjetil Vevle
Sak- 12: Val av møteleiar til årsmøte 2014 med vara
Martin G. Haugland, vara John Karsten Raunholm
Sak- 13: Godtgjersle til leiar og styremedlemmer
Under denne sak kom det forslag på og høyna dagsattar for styremedlemmer.
Etter forsalg frå årsmøte: Godtgjersle til styremedlemmer samme dagsats som NSG brukar kr. 1.300.- per dag.
Presisering av vedtak:
Leiar og nestleiar mottek i 2013 også møtegodtgjersle i høve til NSG sin møtegodgjersle i tillegg til sine faste godtgjersle.
Etter debatten blei følgande forslag vedteke:
- Styreleiar: Kr. 23.500.- per år - Nestleiar: Kr. 12.000.- per år - Dagsats for møter til alle i styret lik sats som NSG kr. 1.300.- per dag.
14
Sak- 14: Val av valnemnd til årsmøte 2014
- Reg. 3: John Vik Vara: Kåre Engeseth - Reg. 5: Ingun HildonenTeigland Vara: Lars Norheim - Reg. 6: Kyrre Manger Vara: Inga W. Rørlien - Reg. 7: Siren Bryn Vara :Ivar Haug
Ny leiar for valnemnda er Ola Steisland
Sak- 15: Innkomne saker
Ingen innkomne saker
Sak- 16: Arbeidsplan 2013
Egil Øvstebø la fram forslag til arbeidsplan for 2013.
Spørsmål som blei stilt under behandlinga:
- Ole Andreas Våge: Er det mange lokallag som er “døde” - Svar: Nei, dette er eit arbeid HSG er i gang med. - Mons Kjetil Vevle: Nettsida er gratis, kvifor ikkje bruke penger på denne? - Svar: Brukar ca. 1 time per artikkel som blir lagt ut (ca. 45 timar per år) - Magnar Stien: Har me valt nokon til å utføra det arbeidet som blir gjort på heimesida
eller er det berre “good vill”? - Svar: Heimesida er viktig for markesføringa av HSG - Jan Atle Jensen: Styret bør utnemna ein nettredagtør - Svar: Dette vil styret sjå på - Tarjei Aalvik: Er det noko lokallaga kan få i for av gaver som kan brukast med verving av
nye medlemmer? - Svar: Styret har i forslag til budsjett sett av kr. 20.000.- til dette arbeidet for 2013. Om
dette blir godkjent vli styret beslutta korleis desse pengene skal brukast. Vetner og på lister frå Fylkesmannen for og sjå kven som søker prod. tillegg for og kunna få fleire som medlemmer til HSG.
- Knut Sygnestveit: Korleis tenkjer HSG videreføring av prosjektet? - Svar: Aktivitetsplan farm til hausten er klar. Lokallaga må berre komma med innspel for
aktivitetar. Lokale feltforsøk er og aktuelt og gjennomføra. - Kåre Hole: Har ikkje kontroll på kven som er medelemmer, dei som ikkje betalar, blir
dei purra på? - Venter på eit betre medlemsoversikt frå NSG. NSG held på med eit nytt
medlemsregister. - Tore Atle Sørheim: Stemmer dette- kan vara vanskeleg og oppdaga om der er
medlemmer som ikkje har betalt
15
- Eilev Veseth: Korleis går dem med planlegginga av fagtur til Island? - Svar: Planen var og gjennomført fagtur i 2013. Men kort påmeldingsfrist førte til at HSG
har utsatt turen til 2014.
Arbeidsplan for 2013 Godkjent
Sak- 17: Budsjett for 2013
Nils Inge Hitland la fram forslag til budsjett for 2013.
- HSG skal bruka midlar i forhold til verving av nye medlemmer - Fagmøter blir overført til prosjektet
Ole Andreas Våge: Er opptatt av at leiar ikkje må subsidiera kostnaden med å vara leiar i HSG med egne midlar.
John K. Raunholm: Dette går for fort! Kvifor kjem ein ikkje med innspel til valnemnda på godtgjersle til styret? Kva med alle andre som er leierar av nemnder i HSG? Kva får dei? Her må ein ha ei skikkeleg utgreieng til neste årsmøte.
Ola Steinsland: Forslaget er sendt ut til alle lokallaga, men få og ingen tilbakemeldingar.
Vedtak: Godkjent med dei endringane i forhold til godtgjersle til styremedlemmer og med presisering av:
Årsmøte ber om at valnemnda til neste årsmøte går i gjennom alle honorardningar som gjeld i Hordaland Sau og Geit. Ein må også på m. a. honrarsatsar for avlsutvalet og gjetargundnemnda.
Anita Jordalen og Egil Øvstebø takka for tilliten.
Nils Inge Hitland takka og for den tilliten årsmøte har vist. Han takka og alle årsmøtedeltagerane for eit godt årsmøte!
Ref.
Karluf Håkull
16
Leiarmøtet 2013
Referat frå leiarmøte i Hordaland Sau og Geit 1-2. november 2013
Clarion Bergen Airport Hotell Flesland
Leiarmøte vart i år halde i samband med Agro Hordaland.
Leiarmøte i HSG starta kl 10.00 fredag 1. november.
Leiar Nils Inge Hitland ynskte velkomen gjekk gjennom programmet for dagen og gav ordet
vidare til dagens foredragshaldar:
Hallvard Veen, geitebonde, leiar i Bjerkreim Sau og Geit og «Årets superverver 2012» og
landsmøtevald geitehaldar til representantskapet i NSG. Han hadde eit engasjerande
innlegg om sitt arbeid for å verva nye medlemmer i lokallaget. Stikkord her var:
- oversikt over kven som ikkje er medlemmer
- ring til kandidatane
- ha argumentasjonsrekka klar ( avlsarbeid, gjetarhundkurs, seminkurs, klyppekurs,
forsikring, fagbladet, sosialt, apotekavtale, NSG sitt politiske arbeid med økonomi, rovdyr
osv.
I tillegg poengterte han kor viktig det er å pleia dei medlemmene ein har:
- Årsmøte med sosialt og fagleg innhald
- Familietur
- Kåring
- Sauakafe
- Premiar til 4H
Etter dette drog Reidar Kallestad i gang vervekampanjen.
Alle lokallag fekk utdelt lister over småfeprodusentar i eige område til hjelp i vervinga.
17
Ny Giv - Korleis ligg vi an, er lokalaga med? v/Svanhild Aksnes.
Mykje gode tilbakemeldingar på den aktiviteten som har vore så langt.
Ynskje frå lokallaga om å få informasjon om planlagde møter tidlegare av omsyn til
planleggjing av eigen aktivitet.
Nokon etterlyste tydlegare ansvarsfordeling mellom lokallag og arbeidsgruppa i prosjektet.
Det var einigheit om å senda ei høyring til lokallaga for å få attendemeldingar frå arbeidet
så langt og tips til vidare arbeid.
NM i bruk av gjetarhund, evaluering v/Audun Seilen
Eit vel gjennomført arrangement både teknisk, økonomisk og ikkje minst vermessig.
Kåringsjåa, Tore Atle Sørheim
Kåringa har vore gjennomført på same vis som dei siste åra. Ei stor takk til dommarane
som ofrar mykje fritid på dette arbeidet.
Etter dette var resten av leiarsamlinga i saman med Agro Hordaland med politisk møte
fredag ettermiddag og festmiddag på kvelden.
Laurdagen var det fagmøter.
Tema på sauedelen som HSG hadde ansvar for var:
- Framtidas sau v/ Ivar Slettemoen, bonde og leiar i avlsrådet
- Kva faktorar verkar inn på lammetalet v/Torstein Steine, instituttleder UMB Ås
- Find my sheep, elektronisk sporing av husdyr, v/Arnstein Soleim, bonde/oppfinnar
Fagmøta på sauedelen hadde klart best oppmøte med ca 100 deltakar på kvar bolk.
Referent Steinar Steine
18
Ny Giv i sauehaldet i Hordaland
Ny Giv i sauehaldet i Hordaland 2013-2015
Bakgrunn
Det har lenge vore eit ønskje i Hordaland Sau og
Geit at vi skulle starte eit prosjekt som tek sikte på
å styrke og auke satsinga på sauehald framover. I
2013 kom vi endeleg i gang og fekk starta
prosjektet. NyGiv er forankra i Regionalt
Næringsprogram 2013 - 2017 der målsettingar for
utviklinga av landbruket i Hordaland i perioden er
nedfelt. Delmål 2 i næringsprogrammet gjeld sau
og målet er som følgjer:
Auke produksjonen av lammekjøtt med
10% tilsvarande 158 tonn, til 1.743 årleg i
2017. Auke kvaliteten på lammekjøtt ved å
auke til 89% lam i slakteklasse O eller betre.
Kort om NyGiv
Hordaland Sau og Geit er prosjekteigar og leiar styringsgruppa for prosjektet. Hovuddelen
av arbeidet i prosjektet vert utført gjennom arbeidsgruppa som er samansett av Hordaland
Sau og Geit v/Reidar Kallestad, Fatland v/Hilde Håland, Nortura v/Karluf Håkull og
Fylkesmannens Landbruksavdeling v/Svanhild Aksnes. Lokallaga i Hordaland Sau og Geit
bidreg og aktivt ved å leggje til rette for gjennomføring av aktivitetar i sine område.
Lokallaga bidreg og med innspel til NyGiv.
Hovudmål: AUKA PRODUKSJON AV KVALITETSLAM I HORDALAND.
Delmål:
Bidra til betre fagmiljø – MEIR LEVANDE LOKALLAG I HSG
Redusere lammetap
Auka produksjon per vinterfôra sau
Oppnå betre sauehelse
Bidra til betre rekruttering
Arrangere fag/inspirasjonsturar
19
Aktivitet i 2013
Vi har hatt god aktivitet i NyGiv i 2013 og kan stolt fortelje at alle planlagde aktivitetar har
blitt gjennomført. Kort fortalt er styringsgruppa og arbeidsgruppa godt nøgd med framdrift
og effekt av prosjektet så langt. Vi ser ein tendens til auka aktivitet i lokallaga i Hordaland
Sau og Geit, noko som er svært positivt. Her er ei oppsummering over aktivitetane i NyGiv i
2013:
Oppstartsmøter for NyGiv, 5 stader, februar, Lindås, Kvam, Voss, Odda og Sveio
Kurshelg for nye/unge sauebønder, mars, Solstrand
Fagdag bygg, mars, Meland
Vårmøter, mai, 5 stader, Rosendal, Tysnes, Osterøy, Ulvik og Etne
Haustmøter, okt, 8 stader, Knarvik, Voss, Kvam, Sveio, Stend, Etne, Kinsarvik og
Hatlestrand
Psykisk helse, okt, 2 stader, Knarvik og Voss
Styringsgruppemøter, 3 stk (derav 1 per telefon)
Arbeidsgruppemøter, 10 stk (derav 8 per telefon)
Publisering av artikler på nettside www.nsg.no/hordaland
Sauekontrollkampanje med 3 første år gratis ved innmelding i prosjektperioden!
Utdeling av diverse gratis materiell: noteringsbøker for sau, kulepenner med logo
Utdeling av tilskot til eigne aktivitetar i lokallaga i Hordaland Sau og Geit
Evaluering på leiarmøte i Hordaland Sau og Geit, november
Evaluering per telefon med alle lokallaga, desember
Plan for 2014
NyGiv fortset med same målsettingar og same arbeidsgruppe og styringsgruppe som i
2013. Arbeidsform vert i hovudsak som i 2013.
Psykisk helse, januar, 2 stader, Ølen og Hatlestrand
Møteserien «Tjen pengar på sau» februar, 5 stader, Voss, Hatlestrand, Stord,
Knarvik og Odda.
Fagdag bygg laurdag 15. mars i samarbeid med Kvam Sau og Geit
Vi vil ha fleire møterunder der arbeidsgruppa lager til eit fagopplegg og lokallaga
bidreg i den praktiske gjennomføringa. Faginnhald vert tufta på ønskjer frå lokallaga
Lokallaga vert oppmoda til eigne aktivitetar med tilskot frå NyGiv.
Sauekontrollkampanjen vil fortsetje som tidlegare
Nettsida skal brukast aktivt
Det vert sauekurs på Solstrand, Os 25-26. oktober.
Utvalde buskaper med ulike utfordringar vert følgd opp og deretter vert det
publisert artiklar
20
«Ny Giv» med gjetarhund
Gjetarhundnemda har frå prosjektleiinga i «NY GIV I SAUEHOLDET» som HSG står bak, fått
ansvar for prosjektet «KORLEIS STARTA MED GJETARHUND FOR FØRSTE GANG».
Prosjektet går ut på å følgja denne prosessen hjå ein familie på eit sauebruk. Ei spennande
oppgåve som me takka ja til på strak arm. Frå nemnda er det Egil Øvstebø og Audun Seilen
som følger opp dette prosjektet.
Me diskuterte saka, og satte ned følgjande kjøreplan, som me ynskte presentera for
aktuelle kandidatar til prosjektet.
Prosjektplan, 2013 - 2016.
1. Finna aktuell kandidat (vinter 2012 / 2013).
2. Prata gjennom problemstillingar, ..er fører vant med hund, er sauen hundevant
eller ikkje, skal ein satsa på kvalp eller dressert, hann eller ho? (vinter 2012/2013).
3. Skaffa erfaren, passe sterk hund 6 – 10 år. (vinter / vår 2013)
4. Prøva seg fram, finna ut av ting, begynna på gjelddyr. (sommar / høst 2013)
5. Delta på fellestrening, evt òg få hjelp med sauen av annen fører og hund. (høst
2013).
6. Ta meir og meir i bruk hunden, òg begrensa bruk i fjellet på sankinga. (haust 2013)
7. Delta på gjetarhundkurs. (2013 / 2014)
8. Gå klasse ein, få bruksprov på ekvipasjen. (2014)
9. Starta med ny kvalp. (2014 / 2015)
10. Jobba vidare med «gamlehunden» samtidig som ny kvalp følges opp.
11. Årlig reportasjer leveres «NY GIV» prosjektet HSG.
Så var me i gang
Me har funne ein perfekt kandidat, som òg har sagt ja til å vera med og til å dela sine
erfaringar på vegen. Margunn og Håvard Øvsthus bur på Varaldsøy, på garden Øvsthus.
Dei har tre gutar, Andreas 14 år, Helge 12 år og Erlend 9 år. I tillegg har dei òg god hjelp
frå kårfolka , Hildur og Hilmar Øvsthus.
Byggjer nytt sauefjøs, aukar opp flokken og startar i nytt fjellbeite der det er krav om god
gjetarhund.
Korleis skal ein få dette til når gjetarhund er nytt for både eigar og sau?
Pluss er det òg at Egil er i same fjellbeite og kan følgja opp der.
Etter ein kveld på Osterøy der me diskutert aktuelle problemstillingar, kjørte både
unghundar og meir erfarne arbeidshundar, vart me einig om at det optimale ville vore å
starta med ein erfaren hund 6 – 10 år, med nok styrke til å takla ny sau. Minst like viktig at
den var lydig, brukt mykje og hadde mest mulig erfaring.
21
Me fann Hawaii, 7 år som var for salg. Denne vart kjøpt våren 2013, og dermed var det
heile i gang.
Mi og Egil si erfaring så langt er at dette går etter planen så godt ein kan forventa.
Her kan de ta del i Margunn og Håvard sin eigen versjon så langt
Me hadde i fleire år tenkt på å skaffa oss ein gjetarhund, men var usikre på korleis me
skulle koma i gang. Me fekk råd frå fleire som har gjetarhund om at det kunne vera ein
fordel å starta med ein vaksen hund.
Etter at me hadde fått Hawaii til gards starta me med trening av sauer og eigarar. I
starten var det litt vanskeleg å få sauene til å lystra hunden. Enkelte av dei eldre sauene
fann seg ikkje i å bli jaga rundt av ein hund, og ville heller prøva å ta hunden. Me prøvde
å fokusera på å trena med dei yngste sauene og lamma, for dei eldre skulle snart
utrangerast uansett. Me prøvde og å trena med nokre få sauer om gongen, slik at ikkje
sauene samla seg i ein stor flokk. Etter kvart gjekk det betre og betre. Me var heldige
som fekk tak i ein så godt trent hund. Det var ikkje noko vanskar med å få hunden til å
lystra, det som var problemet var å få sauene til å bli vane med å bli gjeta av hund.
For fyrste gong sende me sauene til fjells på Hardangervidda i sommar. Fleire gonger var
me oppe for å flytta på sauene for å få dei til å gå på rett plass i beitet. Då var det god
hjelp i Hawaii.
I september var det tid for sauesanking, og me var spente på korleis det skulle gå. Me
såg snart at det hadde vore vanskeleg å sanka sau her utan hund. Hawaii gjorde ein god
jobb, men me såg at våre sauer framleis var verre å jaga enn nokre av dei andre i
beitelaget sine.
Samla sett har det vore ei positiv erfaring for oss å starta med gjetarhund. Utfordringa
har vore å få sauene til å bli tilpassa bruk av hund.
Som de forstår, ser dette svært lovande ut. Familien Øvsthus har takla dette på ein god
måte, og me gler oss til å fylgja dei vidare.
Andre artikkel kjem februar 2015.
Gjetarhundnemda i Hordaland
v/ Audun Seilen
Erlend, Helge og Andreas med Hawaii
22
Avlsarbeidet på sau
Desse har vore medlemmar i avlsutvalet for sau: Tore Atle Sørheim Leiar Martin G.Haugland N.Leiar Alf Myksvoll Medlem Karluf Håkull Nortura Hilde K.Haaland Fatland Observatør med talerett utan stemmerett, Representant frå HSG Arbeidsoppgaver for avlsutvalet for sau: Ansvar og gjennomføring av kåringssjåa i Hordaland Oppgradering og kursing av kåringsdommarar Spreiing av avlsframgongen til bruksbesetningar. Bindeleddet mellom avlsrådet,regionsutvalet og væraringane i fylka. Arbeida for at saker frå avlsrådet/regionsutvalet vert gjennomførte
Aktivitetar i meldingsåret
DOMMARSAMLING Tirsdag 27 august hadde me dommarsamling i Nordheimsund, Steinar Steine tok godt imot oss og stillte møterom på Nordheimsund Yrkesskule til disposisjon for den teoretiske delen av samlinga. Steinar stillte garden sin med lam til oss slik at me fekk utføra praktisk dømming etterpå. Og som vanleg når kåringsdommarar møtest so blei da mange gode diskusjonar på kvifor me gir den einskilde karakteren og kva me som dommarar må leggja vekt på. Regin Vest som består av fylka Vest Agder, Rogaland, Hordaland og Sogn &Fjordane, utnemde Guttorm Gudmestad som dommarveiledar i Regionen han var med på alle dommar samlingane i fylka, dette er og for å få ein meir heilhetsleg dømming av lamma. Stor takk til Steinar Steine for flott tilretteleggjing under samlinga, Regionkonsulent Kjell Steinar Løland og dommarveiledar Guttorm Gudmestad for deira gode kunnskap om dømming av værlam og regelverk under dømminga. Med på kurset var 20 dommarar, og hovudgrunnen for slike kurs er at me som dommarar skal væra meir ”samkøyrde” i dømminga vår. Me ynskjer NYE dommaraspirantar med på dommarkursa, ungdommar med stor interesse for sau og dømming av værlam er svært viktigt å få med «på laget».
23
KÅRINGSSJÅA I 2013 har avlsutvalet hatt ansvar for og gjennomført 15 kåringssjå i Hordaland. «Nytt» sjå dette året var i Odda der da møtte dyr frå «heila» Hardanger, sjåa Eidfjord,Børve,Reisæter og Jondal møttest til dette sjået fyrste året, og alle tilbakemeldingane til avlsutvalet er positive. Heile 88 lam vart stillt.
Kåringssjået i Odda samla mange lam og mykje folk. Foto Johannes H Sekse Kåringsperioden var frå onsdag 25 sept. Til søndag 6 oktober, vel 12 svært hektiske dager. Da vart dømt 1176 lam og kåra 1086 lam og vraka 90 lam. Kåringsjåa og sjukdomsførebyggjande tiltak fører til mykje ekstra arbeid og lange dagar på lokallaga, PC kårar og dommarane, men er heilt naudsynt og dette MÅ følgjast skal me i det heile få avvikla kåringssjåa slik me vil ha dei, ein plass der folk og fe møtest. Krav om vasking av regnklede og støvlar (desinfisering)på sjåa gjekk veldig bra slik at den smitteførebyggjandes delen vart halden til punkt å prikke. Alle kåringsdagar er avtala med kåringsansvarlege i lokallaga og med visse tilpasningar og forståelse frå dei blitt godkjende. Den STORE dagen for kåring er siste laurdagen i september, men alle skjønnar at me lyt rullera fordelinga litt etter størrelsen på sjået, planlagt program og fordelinga av dommarar / pc personell. Kåringsavgifta i Hordaland i 2013 vart for kvart kåra lam og prisen var 100,- kr.pr lam . Avlsutvalet trur me i framtida må halda på desse kåringssjåa både for det sosiale og miljøskapande som dette medfører, men sjukdomssituasjonen som alltid ligg på lur må kvar og ein ta på alvor, dette gjeld eigarar so vel som arrangørar.
24
Kåringssted Bedømte Kåra Kåra på disp Vraka
[Gardskåring] 5 100% 5 100% 0 0% 0 0%
Austrheim/Radøy/Lindås 266 100% 243 91% 2 1% 21 8%
Bømlo 38 100% 23 61% 4 11% 11 29%
Eikelandsosen 53 100% 51 96% 0 0% 2 4%
Etne 95 100% 92 97% 1 1% 2 2%
Kvam/ Samnanger 83 100% 76 92% 0 0% 7 8%
Kvinnherad 36 100% 35 97% 1 3% 0 0%
Masfjorden 16 100% 13 81% 2 13% 1 6%
Odda/Eidfjord/Børve/Reisæter/Jondal 88 100% 85 97% 1 1% 2 2%
Osterøy/Stend 80 100% 72 90% 2 3% 6 8%
Sotra/Askøy 65 100% 61 94% 1 2% 3 5%
Stord/Fitjar 41 100% 35 100% 5 12% 1 2%
Sveio 74 100% 63 85% 0 0% 11 15%
Tysnes 14 100% 14 100% 0 0% 0 0%
Ulvik 39 100% 30 77% 2 5% 7 18%
Voss/Vossestrand/Dale 183 100% 163 89% 4 2% 16 9%
Hordaland 1176 100% 1061 90% 25 2% 90 8%
Landet 9761 100% 7822 80% 538 6% 1401 14%
Brynkar Hove til venstre og broren Bryngut Hove til høgre
25
HORDALAND fekk også denne hausten BESTE avkomstgranska væren i landet, BRYNKAR HOVE med kåringsnr. 2012 53017 og O-indeks på 153, del indeksane er og svært gode slakt-141, kjøtt-109, feitt-144, mor vår-153,mor slakt-152 og tal lam-93, veren er granska i ring 154 og alar er Nils Inge Hitland. BRYNKAR HOVE er også den væren med høgast O-indeks i landet. Væren er sjølvsagt også beste avkomstgranska veren i Hordaland i 2013. Avlsarbeidet på sau i Hordaland har vel aldri vore betre enn det er i 2013, me har dei beste værane i landet i NKS og Sjeviot og og den nest beste (nr 2) på Spæl, i tillegg har Hordaland den BESTE ringen på landsbasis, på snitt indeks på værane granska i 2013, ring 142 STORD. I seminkatalogen som kom i haust var da 14 værar frå Hordaland ein kunne tinga sæd av, desse var fordelt på rasane NKS 5, Spæl 1, Sjeviot 3, Ryggja 3, Blæset 1 og Farga Spæl 1. Dette viser da stora mangfaldet av gode værar som er avla fram i Hordaland dei siste åra. Ringane i Hordaland: NKS i ring 142,144,150, 151,152,154,155,158 Av 184 granska værar m/ind.– fekk 179 verar ind. på 115 eller betre. Den beste kjem frå ring 154, alar Nils Inge Hitland, Mjølkeråen og det er 2012 53017 Brynkar Hove ind. 153, Den er og den beste væren i landet når me går inn i 2014 og da er nok ein gong berre og ta av seg hatten for eit framifrå avlsarbeid gjort av Nils Inge Hitland og ring 154 avd.1 GRATULERAR. SPÆL i ring 143, 153 og 159. Av 43 granska værar m/ind. – fekk 30 verar ind. over 115. Beste avkomstgranska spælveren i fylket var 2012 53264 Tyssen, frå ring 153, alar Svein J.Gjerde, med o-ind 147. Dette er landets tredje beste spælvær pr.dags dato, GRATULERAR SJEVIOT i ring 141 Av 24 granska værar m/ind. – fekk 20 verar ind.over 115. Beste avkomstgranska Sjeviot veren i fylket var 2012 52733 Peik, alar Edvin Vågstøl, Sæbøvågen med ind. 131, og kjem sjølvsagt frå ring 141 GRATULERAR For Sjeviot har og Hordaland landets beste vær pr. dags dato, væren 200653512 Syver
26
Her er oversikt over dei «beste» ringane sine innsett av prøveværar hausten 2013 (sum poeng) Der ring 154,avd 1 og ring 142 Stord ligg på delt 5 plass.
Årgang: 2013
Region: Landet
Sorter på:
H3 Sum-poeng
Vis
NKS 2013-årgangen Landet: Prøveværene ved innsett
#
Ring
Antall
værer
2013-H3 Kåring 2013
Nr Navn Sum-
poeng
O-
ind
min
O-ind
snitt
O-
ind
maks
O-ind Kropp Bein Ull-
kval
Ull-
meng
Sum-
poeng
1 129 Rennesøy veraring - 9
Hodne - permisjon 6 172,8 136 138,0 140 138,2 9,0 8,8 8,3 8,7 173,0
2 128
Ryfylke veraring - 4
Permisjonsavd.
Hjelmeland
2 171,5 137 137,5 138 138,0 8,5 8,0 8,5 9,0 172,0
3 129 Rennesøy veraring - 5
Fjøløy 9 171,4 132 136,6 140 135,9 8,9 8,9 8,2 8,9 170,8
4 128 Ryfylke veraring - 3
Forsand 7 171,3 134 137,9 143 138,6 8,7 8,4 8,3 8,0 172,0
5 154 Strilavereringen - 1
Bergen/Osterøy 17 170,9 130 136,6 145 136,3 8,9 8,4 8,6 8,4 170,6
5 142 Stord - 1 Stord 7 170,9 135 137,3 140 138,7 8,1 8,4 8,4 8,6 172,3
7 154 Strilavereringen - 7
Askøy 7 170,9 129 135,1 140 135,4 9,4 8,7 8,9 8,7 171,1
8 192 Fræna værring - 1 23 170,7 132 136,7 145 137,8 8,6 8,5 8,6 8,3 171,8
9 193 Eresfjord-Vistdal-
Eidsvåg - 1 Ringen 14 169,8 130 134,9 143 135,1 9,1 8,7 8,4 8,6 170,1
10 154 Strilavereringen - 3
Meland/Lindås 23 169,6 127 134,3 143 134,9 9,0 8,8 8,7 8,
27
Oversikt over væraringane i Hordaland m/kontakt person.
Ring Veraring Kontaktperson
141 Bergensområdet sjeviot HENRIK STEINSUND
142 Stord JARLE ANSGAR HELLAND
143 Kvinnherad-Ølen-Etne spælværring LEIF ÅSHEIM
144 Vossaringen NKS KNUT SKJERVHEIM
150 Sveio verering OLAV HÅVARDSHOLM
151 Ytre Hardanger NKS-ring EGIL ØVSTEBØ
152 Etne NKS-ring HANS MARTIN HARBOE
153 Kvam-Jondal-Samnanger spelverring ARNE ISAK FLATABØ
154 Strilavereringen NILS INGE HITLAND
155 Kvammaringen OLAV SOLHEIM
158 Hardanger Veraring FRODE TVEITO
159 Hordaland Spælring ALF ANGELSKÅR
Til slutt vil avlsutvalet for Sau takka alle lokale saualag , veraringar , landbrukskontor, dommarar, Nortura og Fatland for godt samarbeid gjennom året som gjekk. Stord 31/1-2014 Tore Atle Sørheim Leiar i avlsutvalet for Sau
28
Gjetarhundarbeidet
ÅRSMELDING 2013 GJETERHUNDNEMNDA I HSG
Nemnda har vore slik samansatt: Audun Seilen- leiar, Stein Dalland, Ragnhild Reisæter Vara : Egil Øvstebø, Bjørn Atle Nesheim, Gunnar Lægreid
Gjetarhundnemda kan oppsummera 2013 som eit travelt år med mykje godt gjetarhundarbeid.
Storkurs Rosendal mars. 33 deltakare fordelt på 6 grupper. Instruktørar var Stein, Marianne, Kåre, Jacob, Gunnar Henning og Audun. Med seg hadde dei Bjørn Atle, Finn, Ivar og Ragnhild. Vart litt styr i starten då sauen på enkelte grupper vart litt rask for kombinasjon nybegynnere og utrent hund. Må prøva få fleire avgrensa områder til tilsvarande kurs seinare. Trass desse småsakena vart det ei strålande helg med god framgang på hundar og førare og masse gode tilbakemeldingar med ynskje om tilsvarande kurs seinare.
Instruktørkurs. Marianne har organisert to samlingar med kurs for nye instruktørar. Første to dagers samling var hjå Audun på Osterøy. Marianne starta med teori, og følgde så opp resten av helga med å praktisera instruksjon av andre. Den enkelte fekk her praktisera på resten av gruppa. Neste samling var på storkurset i Rosendal, der aspirantane rullerte mellom gruppene og deltok der med den aktuelle instruktøren. Siste del av utdanninga vert på Voss febr 2014. Er lokallaga som kostar dette for sine instruktører.
Registrerer at treningssamlinger og lokale kurs har gått sin gang også dette året. Dette er trass alt viktigaste arbeidet, så her er det viktig at alle hjelper til med å halda i gang og støtta opp under eldskjeler.
29
Prøver 2013 har vore DP kl 1 Etne, DP kl 1 +2 på Leivestad, Lindås, 2 stk LP kl 3 på Radøy, FM kl 3 Rosendal + kl 1 og 2, NM kl 3 Myrkdalen, Voss, DP kl 1+2 Eidfjord (DP Ulvik vart dessverre avlyst)
Fylkesmeister 2013 vart Sander med Dick, 2 plass Torgeir Peder med Bakki og 3 plass Stein med Tina.
Hordaland hadde 10 ekvipasjar i NM. Sander med Gael kom til finalen, men elles vart nok resultatet litt dårligere enn håpa på.
Representanter frå nemnda har delteke på Gjetarhunddemonstrasjon i anledning «ny giv» serien, fylkesmøter HSG, lokalmøter, foredrag «nye sauebønder», beitesamling, oppvisning kåringssjå, sankehjelp.
NM 2013 Myrkdalen, Voss
Forberedelsane fram mot NM har prega mykje av arbeidet for gjetarhundnemda dei siste par åra. Etter kvart som oktober 2013 nærma seg vart dette meir og meir merkbart for dei involverte. Ting kunne sikkert vorte gjort på andre måtar, men me i nemnda var frå starten klare på at dette skulle vera eit Nm som breidda av fylket stod bak. Føler me fekk samla gode folk til å representera akkurat dette, og me kan oppsummera med å ha avvikla eit NM me alle kan vere skikkeleg stolte av. Med flott komitè, positive grunneigarar, samarbeidspartar, vergudar osv, vart dette berre kjekt. Takk til alle i hop! Sjå eigen evalueringsrapport heimesida
TAKK TIL ALLE SOM STILLER OPP OG GJER EIN INNSATS FOR GJETARHUNDEN!
Lonevåg 26/1-2014 Audun Seilen, leiar
Audun Seilen og hovuddomar Carl Magnus Magnusson frå Gjetarhund-NM
30
Evalueringsrapport NM 2013
Nm i bruk av gjetarhund 2013 er historie. Gjetarhundnemda i Hordaland har evaluert og vil her
komma med rapport.
Hovedkomitè
Oppgåver Ansvarlig person
Leiar Audun Seilen
Økonomi Ragnhild Reisæter
Sponsor, aktiviteter, program Terje Strandtun, Arnfinn Gjerdåker
Bane, sau, konkurranse Sander Hindenes, Kåre Marøy
Premier (Inkl deltakerpr. og ankomstpakke) Stein Dalland, Ingrid Flesland
Medie, info, resultat Marianne Byrkjeland, Evelyn Sommar
Arena (Før, under og etter konkurransen) Gunnar Lægreid, Dag Laupsa Borge, Ivar Sekse, Kjetil Skjervheim
Innkvartering / festmiddag Audun Seilen, Bjørn Atle Nesheim
Mat Gudmund Furu , Myrkdalen grendalag
Parkering, skilting Lokalt saualag, Bjørn Atle, Gudmund
Innleiing:
Då gjetarhundnemda i 2011 starta prosessen fram mot NM 2013, var me klar på at NM skal vera eit
delmål i arbeidet med å auka kunnskapen om gjetarhunden blant den enkelte bonde og
hundeeigar.
Ideen vart presentert på leiarmøte og deretter på årsmøtet i Hsg. Her var me klare på at
føresetnaden for å søkja, var full ryggdekning og lovnad om støtte frå fylkes og lokallaga.
Nemnda starta så arbeidet med å sy saman ein best mulig komitè som òg skal representera
bredda i fylket.
Oppgåver vart fordelt og arbeidet starta.
Nedenfor notater, sortert etter oppgåver hovedkomitè.
31
Økonomi
Er stort sprik mellom inntekter som kjem inn i form av startkontigent, og utgifter. Då me hadde
valgt å dra med bredden i fylket , ville dette dra med seg utgifter til innkvartering, mat osv til
dugnadspersonellet. Budsjett eks. dugnadstimer ca 200’ kr. Etter evaluering har me komme i mål
ca som planlagt, med eit lite overskot. I tillegg ligg ein søknad hjå eit lokalt kraftfond. Alt overskot
skal brukast til kurs og opplæring av nøkkelpersoner i gj.h. miljøet.
Sponsor, aktivitet, program:
Vart fort klart at det å få sponsordelen tidlig i gang, ville vera heilt avgjerande.
Lokallag, væreringer og beitelag vert kontakta
17 av 31 lokallag støtter økonomisk
11 av 107 beitelag det same.
Videre vert ei rekke aktuelle bedrifter kontakta.
Viser seg vanskeleg å selja reklameplass mot reine penger. Enklere å bytta mot tenester og utstyr.
Kari Trå vert til slutt hovedsponsor.
NSG må inn tidleg og gjera avtalar med hovudsponsor og bidragsytarar av nasjonal karakter. Dette
vert lokale folk for lette til. Større firma som td Felleskjøpet forventar langsiktigheit og vil helst
forhalda seg til tyngre aktørar. Dersom lokale arrangørar tek kontakt vil dei verta vist til
lokalavdeling av firmaet som har avgrensa fullmakter og lite økonomisk handlefriheit. Dette må ein
kunne forventa at NSG kan få på plass.
Var ikkje aktiviteter i tillegg til konkurransen. Dette på grunn av plassmangel, og at me valgte å ha
fokus p på sjølve konkurransen.
Program vart handtert på egen pc og skive ut på 160 gr papir på laserskriver. (sponsa)
Bane, sau, konkurranse
Å leggja konkurransen til Myrkdalen, Voss vart ein suksess. Ni velvillige grunneigarar let oss
disponera eit flott område, der det vart plass til ei flott bane, god plass for oppstalling av sau,
utsetjing , sau vekk frå bana og transport. Brukte Atv og henger for å transportera sau fram til
utsetter. Vart brukt to flokkar med gammalnorsk utegangarsau som var godt hundevant, òg i
konkurransar.
Innleiande rundar 5 umerka dyr, ca 400 m utsending, ca 400 m driving, deling og kve.
Finale m dobbelhent 2 * 10 dyr der 5 var merka, ca 400m utsending, ca 400 m driving, sortering og
kve.
Hoveddommar var Carl Magnus Magnusson (Mosse) og hjelpedommar Per Fremo. Dommarane
dømte i utgangspunktet adskilt, men ved avvik vart dei einig, og ein felles poengsum vart sendt til
sekretæriatet.
Arrangøren er meget godt fornøgd med dommarane og måten dei løyste oppgåva på. Profesjonell
dømming av beste sort.
Me valgte å kjøra med oppmann som var nøytral. Jacob Gjerde hadde denne rolla.
Startnr var fra hovedsponsoren Kari Traa.
32
Premier (Inkl deltakerpremier /ankomstpakke)
NM skal stå høgast på lista i Norge, og me meinte det var viktig med lokale premiar av god kvalitet
til alle som skal premierast. Deltakarpremiane skal òg vera eit minne frå NM.
Me hadde håndmala fat frå første til 30 plass. I tillegg kom vandrepremiane som Nsg
administrerer.
I deltakarposane var det bl.a. Kari Traa lue m / NM logo og reklame.
Medie, info, resultat
Eigen NM side og Facebook gruppe som fungerte godt. I tillegg til nettplasser var det
førehandsomtale i Norsk Sau og Geit, lokalavis Hordaland og tv programmet Norge Rundt.
Lokalavisa Hordaland, Ntb, Nils Inge Hitland (Hsg) og Kathinka (Nsg)skreiv frå sjølve konkurransen.
Sekreteriatet la ut resultat fortløpande etter kvart som dommarane frigav dømmeskjema. Vart
vist på lerret i matteltet. Pga manglande nettdekning kunne ikkje resultat leggjast ut på heimesider,
men vart lagt ut regelmessig på fb. Gode tilbakemeldingar på dette.
**Minus var programvara. Vart sikra mot havari, ved å bruka to maskiner og kjøra dobbel
registrering.
Bør oppgraderes eller byttes.
Vart òg unødig stress rundt vandrepremiane. Kan med fordel legges i eit oversiktlig regneark el.l.
Arena (Før, under og etter konkurransen)
I forkant vart ca 500 m gjerder teke ned, småskog og enkelte tre fjerna.
C a 700 m gjerder satt opp til sjølve konkurransen. Arbeidet med forarbeidet, rigging og
nedrigging / rydding fungerte godt.
Straum vart sponsa av Voss energi. Skap kom opp rett ved matteltet.
Dommarbrakka var salgsbil lånt av lokal torghandlar.
Publikum hadde god oversikt over bana frå mange mulige plasser. Kjempeflott ver gjorde at dei
kunne nyta dagan og konkurransen.
Innkvartering / festmiddag
Myrkdalen hotell ligg ca 5 min frå arena. Nytt, flott hotell som vart opna 2012. Hotell + hytter rett
ved fungerte godt som innkvartering. Greitt å samla innkvartering, festmiddag og Nm møtet same
plass.
Frukost vart framskunda til halv sju. Litt tregt første morgonen, men gjekk seg til.
Festmiddagen vart fullboka med over 180 gjester. Hadde lagt opp til litt lokalt program,
premieutdeling, pris etc., og eit tidsskjema der gjestane skulle sleppa venta unødig.
**Har notert forbedringspotensiale på hotellets logistikk her. Vart kø ved innkomst, for få
servitører slik at det vart treg servering og treg betaling. Når me ber bønder til bords, skal det nok
òg vera litt meir mat på fata?
Trass desse småtinga, føler eg me hadde ein hyggeleg og fin festmiddag i lag med
gjetarhundvenner.
Dans i afterskien etterpå nytta mange seg av.
33
Mat
Denne delen var satt ut til lokallaga. Grendalaget og Bygdekvinnelaget ordna alt mot at dei òg sat
att med overskot på matsalget. Mattelt lånt frå Fjellandsbyen og elles vart alt som bord, stoler,
kokk etc. ordna lokalt. Deler av råvarena vart sponsa av Nortura. Omsetning på ca 100’ kr og
overskot på ca 50’, som deles mellom desse to laga.
Tips til neste arrangør kan vera at kortautomat gjerne vil generera litt meir sal mot slutten.
Parkering, skilting
Trangt med parkering rundt arena, men dette vart løyst godt med kreative løysingar og god
derigering og vakthald av lokalt saualag. . Gratis parkering. Vegen forbi arena vart stengt for
gjennomkøyring. Dette gjorde at publikum kunne nytta vegen langt friare som tribune.
Oppsummering
Rapporten viser litt av alle oppgåver som ligg bak eit vellukka NM.
Rekneskap viser at det totalt er lagt ned ca 2700 dugnadstimer.
Alt som arrangøren hadde hånd om, føler me gjekk etter planen.
God reklame til Myrkdalen, Voss og Hordaland.
Masse flott gjetarhundoppvisning og god reklame for gjetarhunden.
Ynskjer takka leiar og sekretær i Landsrådet for gjetarhund for godt samarbeid i prosessen.
Same til Hsg, lokallag, beitelag, sponsorer, samarbeidsparter, dugnadspersonell, grunneigarar og
hovedkomitè.
Takk òg til vergudane for strålande ver heile helga gjennom
Audun Seilen,
Leiar Gjetarhundnemda i Hordaland og komitèleiar NM 2013
Heilgrilla lam frå Nortura og mykje anna god mat til deltakarar og publikum
34
Rekneskap
HORDALAND SAU OG GEIT rekneskap per 31/12-2013
Resultatrekneskapen
Inntekter: 2013 Budsjett 2013 2012
Medlemspengar 344 170 370 000 348 660
Inntekter kåring 106 700 121 000 118 600
Tilskot NSG 9 000 23 666 23 666
Kursavgift gjetarhund 36 071 37 500
Tilskot fagsamling 3 550
Overskot NM 1 385
Tilskot NM frå Kraftfondet Voss 75 000
Årleg tilskot drift/gjetahund 5 000 5 000 3 000
Div.inntekter 300 27 000 20 000
Renteinntekter 29 414 28 000 27 339
Sum inntekter 610 590 612 166 541 265
Kostnader:
Løner 137 250 85 000 67 800
Arb.gjev.avgift 19 352 12 000 9 560
Innleigd hjelp/sekretær 6 250 7 000 6 250
Møteutgifter 6 416 55 000 38 752
Årsmøte 4 698 35 000 13 504
Tilskot Geit i vekst 5 000 10 000 10 000
Agro Hordaland/leiarsamling 23 129 40 000 21 690
Joletur 24 076 40 000 22 773
Fagturer 12 445
Fagmøter 7 381 40 000
Øyremerker 6 412 6 200 6 175
Ny giv for sauehaldet i Hordaland 50 000 50 000
Årleg tilskot drift/gjetarhund 5 000
Deltakeravgift gjetarhund 14 450 6 000 8 050
Kursutgifter 2 490 40 000 42 819
Støtte NM i gjetarhund 23 500
Kåringsklær 1 660
Rekneskap/kasserar 25 645 20 000 17 344
Kontorutgifter/porto 2 000 954
Bilgodtgjersle 84 182 70 000 68 743
Reiser/opphald 21 126 40 000 38 860
Diett 55 000 60 000 58 000
Annonsar 438
Vervekampanje/premiar 12 438 20 000
Heimeside 1 200 1 000
Gåver 2 812 10 000
Div. utgifter 117 500 82
Sum kostnader 538 822 609 900 484 801
Overskot 71 768 2 266 56 464
35
BALANSE
2013 2012
Eigedeler:
Kundekrav 137 311 38 590
Bankinnskot 1 098 847 1 047 201
Sum eigedeler 1 236 158 1 085 791
Gjeld og eigenkapital:
Eigenkapital 1/1-2013 1 011 034
Overskot 71 769
Eigenkapital 31/12-2013 1 082 803 1 011 034
Sum eigenkapital 1 082 803 1 011 034
Gjeld
Kreditorar 74 808 31 118
Skuldig arb.gjev.avg./skattetrekk 78 547 43 639
Sum kortsiktig gjeld 153 355 74 757
Sum gjeld og eigenkapital 1 236 158 1 085 791
36
Hordaland Sau og Geit
Rekneskap per 31/12-2013, fordelt på dei ulike avdelingane
Inntekter Totalt Drift Avlsutvalet Gjetarhund Geit
Medlemspengar 344 170 344 170
Inntekter kåring 106 700 106 700
Tilskot NSG 9 000 9 000
Kursavgift gjetarhund 36 071 36 071
Tilskot fagsamling 3 550 3 550
Overskot NM 1 385 1 385
Tilskot NM frå Kraftfondet Voss 75 000 75 000
Årleg tilskot overf.drift/gjetarhund 5 000 5 000
Div. inntekter 300 300
Renteinntekter 29 414 29 326 88
Sum inntekter 610 590 377 046 115 700 117 844 0
Kostnader:
Lønn 137 250 121 350 4 500 11 400
Arb.gjev.avg. 19 352 17 110 635 1 607
Innleigd hjelp/sekretær 6 250 6 250
Møteutgifter 6 416 2 445 3 971
Årsmøte 4 698 4 698
Agro Hordaland/leiarmøte 23 129 23 129
Ny giv for sauehaldet 50 000 50 000
Årleg tilskot overf.drift/gjetarhund 5 000 5 000
Joletur/fjelldagar 24 076 24 076
Deltakeravgift gjetarhund 14 450 14 450
Øyremerker 6 412 6 412
Fagmøter 7 381 7 381
Kursutgifter 2 490 2 490
Støtte gjetarhund NM 23 500 23 500
Geit i vekst 5 000 5 000
Vervekampanje/premier 12 438 12 438
Kåringsklær 1 660 1 660
Rekneskap/kasserar 25 645 19 869 4 813 963
Kontorutgifter/porto
Bilgodtgjersle 84 182 30 775 52 482 925
Reiser/opphald 21 126 7 777 13 212 137
Diett 55 000 55 000
Annonsar 438 438
Heimeside
Gåver 2 812 2 812
Div. utgifter 117 59 58
Sum utgifter 538 822 356 295 148 045 29 482 5 000
Resultat 71 768 20 751 -32 345 88 362 -5 000
37
Fagtur med julebord
Helga 14-15. desember gjekk turen til Førde og Naustdal. Dei lengst sør frå, (Etne) kom på
bussen på Føyno ilag med nokre Bømlingar. Bussjåfør John Clausen frå Stord Turbuss har
kjøyrt oss tidlegare, og han fann fort tonen. På siste stopp, Matre i Masfjorden hadde vi fylt
dei 52 seta i bussen.
Etter ein betre lunsj i Førde, reiste dei fleste av oss til Naustdal, for å vitja sauebonde Odd
Vonen.
Vossingar som har vore ute på glattisen før
Odd Vonen tok vel imot oss. Han viste oss inn i sauefjøset og orienterte om drifta si. Med
200 lamsøyer lever han av garden. Han leverer årleg over 9 tonn med småfekjøt. Han er med
i verering og hadde ein svært jamn og fin flokk. Det kom mange spørsmål frå oss, og vi fekk
svar på dei fleste. Det kjem eigen artikkel frå Odd Vonen på http://www.nsg.no/hordaland/
våren 2014.
38
Dei likte det dei såg
Vel tilbake på hotellet vart det ein liten pause før vi samlast til premieutdeling før middagen.
John Karsten Raunholm hadde som tidlegare år laga quiz til bussturen, og no var det tid for
premieutdeling.
John Karsten med vinnarane Reidar(fekk god hjelp av Gunnstein), Torbjørn og Gabriela
39
I trekninga mellom dei rette svara på «Kven gøymer seg bak nissen?» var Iris og Øyvind
Jacobsen dei heldige. På bilete under med svaret; Reidar Kallestad
Så var det tid for julebord med dans og moro.
Takk til alle som gjorde dette til nok ein flott tur med HSG og ikkje minst dei to damene vi
køyrde frå søndagen, som tok det sporty, og berre var ei ferje bak oss heim att.
Foto. Karluf Håkull
40
Indre Hardanger Sau og Geit
ÅRSMELDING 2013 Styret 2013: Leiar: Johannes H. Sekse (på val 2014) Nestleiar: Bergfinn Kvalnes (på val 2014) Skrivar: Bjørg Børve Dvergsdal (på val 2014) Styremedlem: Johan Sandven, (på val 2015) Styremedlem: Bjørn Amund Aarhus (på val 2015) Varamedlem: Jan Sandven (på val 2014) Varamedlem: Geir Olmod Sæbø (på val 2014) Kasserar : tenesta er leigd av rekneskapsførar Jakob Bleie. Gjetarhundnemnd: Kjell Kvåle (2 år) (leiar 1 år) Gunnar Lægreid (3 år) Hilde Sandvin (1 år) Ettersynsnemnd : Johan Reisæter (1 år) Vidar Reisæter (1 år) Valnemnd : Johannes A. Måge 1 år - leiar Geir Midnes 2 år Lars T. Jåstad 3 år Medlemstalet var pr. 29. juli 2013: 78 hovudmedlemmer, 5 husstandsmedlemmer, ingen æresmedlemmer og to støttemedlemmer. Styret understrekar at medlemsskapen er personleg, men vil samstundes oppmoda om at fleire melder seg inn som husstandsmedlemmer – og støttemedlemmer. Årsmøtet for 2012 vart halde i Kinsarvik den 7. februar 2013. Årsmeldinga og rekneskap vart samrøystes vedteke, og det vart vedteke nye retningsliner for godtgjersle til tillitsvalde i laget. Det vart og løyvd 1500 kroner til NM i gjetarhund i Myrkdalen på Voss 12. – 13. oktober. Nyvald leiar, Johannes H. Sekse og Jan Sandven vart valde som utsendingar til årsmøtet i fylkeslaget i Norheimsund 15. og 16. februar. Gunnar Lægreid var invitert, og fortalde inspirerande om det å ha gjetarhund. ------- Det har vore halde 5 styremøte: 3. april: Konstituering av styret, Vedtok verlamkåring under Skaltaket i Odda, DVD om dyrevelferd, Ny giv i sauenæringa, medlemsverving og vektene i laget.
41
13. august: Utgifter til instruktørkurs for gjetarhund, økonomien i laget, vektene i laget, planla verlamkåringa, medlemsverving 23. september: Synfaring og finplanleggjing av verlamkåring, vektproblematikken. 8. oktober: Oppsummering av verlamkåringa, oversikt over kva laget eig, vektene, betre kontakt med medlemmene, nytt Ny giv-møte, medlemsverving. 15. januar 2014: Registrering av laget sine eignelutar, førebudde årsmøtet, kontakten med medlemmene. Fylkesårsmøtet: Johannes H. Sekse og Jan Sandven vart valde som utsendingar til årsmøtet i fylkeslaget i Norheimsund 15. og 16. februar. Me klarte derimot ikkje å finna nokon som kunne stilla på leiarmøtet i HSG den 1.-2. november. Vêrlamkåring: Vêrlamkåringa var i år samla på ein stad – under Skaltaket, Smelteverkstomta i Odda. Oppslutnaden var svært god. 85 lam vart kåra, 3 kjøtkåra og 5 suffolklam vart kåra. Kvaliteten bra. «Mr. Applefarmer», Skare Bondekvinnelag, Odda Bondekvinnelag møtte og selde, og var godt nøgde med dagen. Andre var inviterte, men hadde ikkje høve til å vera med denne gongen. Rideklubben svikta. Gunnar Lægreid demonstrerte bruk av hund på sau, og imponerte. Eit populært innslag/avbrekk. Styret vil tilrå at det vert skipa til eit liknande arrangement til neste år. Då gjerne med ein del fleire innslag. Nokon er notert, og styret ynskjer fleire innspel. Me må prøva å få arrangementet lagt til ein laurdag. Styret er også svært takksam for innsatsen og den uvurderlege hjelpa frå Terje Kollbotn. Mellom anna sikra han oss halv pris på leiga. Det vil seia 5000 kroner. Og den rekninga betalte Odda kommune, sidan dette vart lagt inn som del av kommune si hundreårsfeiring. Han var også med meir og mindre hele dagen, frå start til slutt. Me gav han mellom anna ros gjennom ein liten «på tråden» artikkel i HF. Til neste år må ein rekna med at laget må betala leige for området. Då må ein sikra seg inntekter. Ryddinga gjekk og greitt. Kvar saueeigar tok det grøvste i sin garde. Elles var det att ein gjeng på fem-seks personar som spylte og kosta i nesten to timar. Til neste år bør ein bruka presenning og spon under kvar av gardane, og vurdera å leiga inn spylebil etterpå. Det har kome mange positive reaksjonar på arrangementet i ettertid.
42
Ullinnsamling: Kjell Kvåle og Kristen Hovland var også i år med på ullinnsamlinga for Nortura. Gjætarhundnemnda: Det har vore trent jamt og trutt med gjætarhundar både i Eidfjord, Ullensvang og i Odda. Ragnhild Reisæter har teke instruktørkurs. Medlemmer frå IHSG var med og hjelpte til under arrangementet, men ingen frå laget deltok i konkurransen. Ny giv i sauenæringa: Det vart halde to møte i samband med aksjonen Ny giv for sauehaldet i Hordaland. Tema på oppstartmøtet på Meieriet i Odda den 25. februar, var «fleire lam til slakt». Lokallagsleiaren ynskte velkomne. Rundt 50 frammøtte. Tema for det andre møtet, som vart halde på Hardangertun i Kinsarvik, den 21. oktober, hadde vinterforing som tema. Lokallagsleiar ynskte velkomne og leia møtet. Styret i IHSG har ikkje fullt oversyn, men me veit at fleire har meldt seg inn i sauekontrollen og fleire som har tinga forsterteljing for komande år. Medlemsverving og kontakt med medlemmene Styret har arbeidd med medlemsverving, men det har ikkje vore heilt enkelt å få oversikt over kven som har sauer, men ikkje er medlem. Fylkesmannen nekta å gje ut lister over dei som søkjer tilskot (noko som vart lova på møtet på Meieriet den 25.2.). Me har derimot fått leverandørlistene frå Nortura, og vil spørja etter det same hå Fatland. Styret vil også gå gjennom medlemslistene, for å oppdatera epostadresser, telefonnummer og status for medlemsskap. Ikkje alle er klar over at medlemsskapen i laget er personleg. Det er heller ikkje alle som er klar over at det finst eit støtte-/husstandsmedlemsskap som kostar mindre enn hovudmedlemsskapen. Vekter og anna utstyr Styret ser det som sterkt ynskjeleg å få skikkeleg oversyn over kva laget har av utstyr, tilstand og kvar utstyret finst. Det er me i god gang med, men ikkje heilt i mål. Vektene har vore i ulik tilstand. Vekta på Børve/Sekse vart reparert etter å ha stått ute ein vinter. Den fungerer greitt no. Mange av medlemmene har elles kjøpt seg eigne vekter. Styret har vurdert å ta heile ordninga opp på eit medlemsmøte eller årsmøte, men har så langt utsett det. Det er i alle fall grunn til å ansvarleggjera dei som tak på seg ansvar for oppbevaring. Styret i IHSG Foto. Johannes H Sekse
43
Lokallag med medlemstal
Organisert beitebruk i Hordaland – Beitesesongen 2013
For sesongen 2013 fekk vi inn
registreringar for 95 beitelag i organisert
beitebruk (OBB) i Hordaland. I 2012 fekk vi
inn registreringar frå 103 beitelag, vi har
altså fått ein relativt stor tilbakegang i tal
søknader. Nedgangen er ikkje ein reel
reduksjon i tal beitelag, men har sin årsak i
omorganisering og nytt søknadssystem
som ikkje alle laga har tatt fatt på enno.
Utviklinga i tal dyr og beitelag hadde
tilsvarande «knekk» etter ein
omorganiseringsprosess i 2003, sjå figur. Vi
vonar at vi ser ein auke att dei komande åra.
Medlemstal
Lokallag Sau og Geit Leiar Straumpost 2010 2011 2012 2013
Askøy Magnar Stien, 5314 Kjerrgarden [email protected] 38 38 39 37
Austrheim Gunnstein Sætre, 5943 Austrheim [email protected] 20 18 18 18
Bergen og Os Kristin S. Gjerde, 5221 Nesttun [email protected] 75 78 76 75
Bømlo Ivar Turøy [email protected] 63 56 56 52
Etne Randi Frette, Frette, 5590 Etne [email protected] 68 73 77 81
Evanger Ingvald Århus [email protected] 26 23 21 20
Fitjar John Karsten Raunholm, 5419 Fitjar [email protected] 36 37 33 33
Fusa Leif Trygve Berge, 5637 Ølve [email protected] 38 39 39 40
Granvin Inga Winjum Rørlien, 5736 Granvin [email protected] 31 31 31 28
Indre Hardanger Johannes H. Sekse, Øvsta Sekse, 5773 Hovland [email protected] 95 90 89 87
Jondal Terje Grøtt, 5628 Herand [email protected] 22 20 20 20
Kvam Tarjei Aalvik, Rykkjevegen 80, 5610 Øystese [email protected] 118 112 103 100
Kvinnherad Bjarne Berge, Herøysund [email protected] 69 64 59 58
Lindås og Meland Anders Konglevoll, 5956 Hundvin [email protected] 120 117 117 116
Masfjorden Odd Midtbø, 5986 Hosteland [email protected] 36 33 30 29
Mauranger Per Magne Eikenes, 5476 Mauranger [email protected] 18 18 20 21
Modalen Inge Farestveit, 5729 Modalen [email protected] 4 4 3 3
Osterøy Mons Kjetil Vevle, 5282 Lonevåg [email protected] 66 61 62 62
Radøy Kåre Hole, 5938 Sæbøvågen [email protected] 59 66 64 62
Røldal Olai Hagen, 5760 Røldal [email protected] 12 12 13 14
Samnanger Vidar Trengereid, 5650 Tysse [email protected] 22 21 20 19
Sotra Terje Strandtun, 5357 Fjell [email protected] 69 66 62 61
Stord Tore Atle Sørheim, 5417 Stord [email protected] 65 62 61 60
Sveio Ole Andreas Våge, 5550 Sveio [email protected] 57 57 55 54
Tysnes Oddvar Lunde, Malkenes, 5690 Lundegrend [email protected] 24 24 22 30
Ulvik Knut Sygnestveit, 5730 Ulvik [email protected] 34 33 32 29
Vaksdal Kjetil Rødland, Bergsdalen 5722 Dale [email protected] 35 31 30 29
Voss Kjartan Bergsvåg, 5700 Voss [email protected] 131 126 116 114
Vossestrand Anita Jordalen, 5713 Vossestrand [email protected] 66 61 57 55
Øygarden Otto Harkestad, 5336 Tjeldstø [email protected] 10 8 7 6
30 lokallag 1527 1479 1432 1413
6065707580859095100105110
80000
90000
100000
110000
120000
130000
140000
150000
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
Utvikling sau/lam og beitelag Tal Sau/lam
Lag
44
I 2013 gjekk tap av sau og lam noko opp i
høve til fjoråret med rekordlåge
utmarkstap. Utviklinga totalt sett er likevel
positiv med ein svak tendens til redusert
tapsprosent i utmarka over den siste tiårs
perioden, sjå figur. Av alle fylka i landet har
vi i Hordaland prosentvis lågast tap i
utmarka både for sau og lam. Dette er
svært positivt. Vi er heldige og har svært
lite rovvilt, men det vert og utført mykje
bra arbeid i beitelag og enkeltbuskaper for
å førebyggje tap i utmark. Tapa utgjer
likevel svært mange dyr, og det er viktig å
halde fokus på tapsreduserande tiltak og haldningsskapande arbeid vidare framover.
For sesongen 2013 vert det utbetalt 2,6 mill i tilskot til drift av beitelag. I tillegg vert det
utbetalt tilskot direkte til medlemar i godkjende beitelag på omlag 3,9 millionar, dette
tilskotet er nytt av året. Per i dag får vi inn registreringar i organisert beitebruk for 67% av
dei sauene og lamma som det vert søkt tilskot til utmarksbeite for. Det nye tilskotet til
medlemar i beitelag skal stimulere til at større del av utmarksbeitebrukarane vert
organisert i beitelag.
Svanhild Aksnes
Fylkesmannens Landbruksavdeling
Sauene til fjells i Fivlingen og Vedalen Beitelag
0
1
2
3
4
5
6
7
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
Tapsprosent 2000-2012Sau
Lam
Sau og lam
45
Geit i Vekst
ÅRSMELDING FOR GEIT I VEKST 2013.
Geit i Vekst starta 1. januar 2007 som eit treårig prosjekt.
Prosjektet var retta inn mot geitehaldet og omfatta dei tre fylka Hordaland, Sogn og
Fjordane og Møre og Romsdal.
I løpet av første året vart prosjektleiar spurd om å ta på seg Tinerådgjevar jobben for
geitehaldarane i indre Sogn. Jobben var stipulert til 20 % stilling og medførte at prosjektet
vart forlenga med eit halvt år, finansiert av Tine, d.v.s. fram til 1. juli 2010.
Prosjektet var etter kvart etterspurd i heile «geite-norge» og aktiviteten vart så stor at det
var uråd å avslutte etter tre år.
Under første halvår 2010 blei det sett i gong arbeid for å få forlenga prosjektet ytterlegare.
Dette resulterte i at prosjektet vart forlenga fram til 31.12.2013.
I samband med at prosjektet blei forlenga blei også finansieringa endra noko. I budsjettet
vart det lagt inn sal av tenester til Friskare geiter med kr 50.000,00 og sal av
bygningsplanlegging utanom prosjektområde med kr 40.000,00
Den store aktiviteten både på sjukdomssanering og bygging har gjort at det har gått greitt
å nå
tala som var føresett i budsjettet.
Bygningar til geit:
Det vart gjennomført «berre» 7 gardsbesøk for bygningsplanlegging i 2013 men den store
satsinga på fornying av driftsbygningar fekk verknad også i år då eit stort tal sake frå besøk
i 2012 først vart tid til å jobbe vidare med i 2013.
46
Også i år har prosjektleiar gjennomført turar med geitehaldarar for å besøkje gardsbruk kor
det nyleg er investert i driftsbygningen. Slik har dei fått sett ulike løysingar og fått diskutert
løysingane som er valt.
Eit stort tal bygningsplaner, kostnadsoverslag og driftsplaner som måtte bli ferdige til
søknad om finansiering hos Innovasjon Norge gjorde dei første månadane av 2013 svært
hektiske. Ved hjelp av sers godt samarbeid med Innovasjon Norge klarte ein likevel å få
med alle planane.
Sjukdomssanering:
Ei viktig målsetjing då Geit i Vekst starta, var å oppnå ein frisk geitepopulasjon i regionen
Det har frå prosjektet si side vore satsa mykje på å nå dette målet.
Under jordbruksforhandlingane i 2012 vart det bestemt at siste frist for å starte
sjukdomssanering i regi av Friskare Geiter var ved utgangen av 2013. Dette førte til svært
stor aktivitet både på planlegging av sanering og på bygningsplanlegging. Det førte også til
ein ekstra stor etterspørsel etter «friske» liv-kje som prosjektleiar fekk i oppdrag å skaffe.
Også i 2013 har det vore gjennomført både større og mindre møter der sanering har vore
tema. Geitehelg i Jølster var eit av slike møter.
For mange var saneringa ei kjempestor utfordring med svært mykje arbeid og stress og
betydelege investeringar. Prosjektleiar vil rose geitehaldarane for eit godt samarbeid og for
den store innsatsen som er lagt ned i dei mange geitefjøs. Takka vere ei haldningsendring
dei to tre siste åra blant ein del geitehaldarar der ein gjekk frå å vere lunken og kanskje
negativ til saneringa over til ei haldning som gjekk på at dette skal vi klare, så har det gått
utruleg bra.
I løpet av 2013 og 2014 vil alle geiteflokkane i landet som skal halde fram å levere mjølk
vere sanerte. Ein geitepopulasjon fri for CAE, byllesjuke og paratuberkulose er unikt i
verdssamanheng.
Kjekjøt:
Samarbeidet med Nortura er godt og prosjektleiar har jobba saman med Nortura om
vilkåra for kjekjøt-produksjon også i 2013. Våren 2011 vart det gjennomført ein
salskampanje
ved 8 -10 butikkar i Oslo området. Kampanjen var vellukka og danna grunnlaget for halde
fram. For 2013 vart det skreve avtale med produsentar for levering av ca 600 kje som
skulle ut i butikk i veke 15 og 16. Avtaletillegget for 2013 var kr 5,00 per kg.
47
Salskampanjen vil bli gjennomført også i 2014 og avtaletillegget er auka til
kr 15.00 per kg. 600 kje er sjølvsagt ikkje allverda når potensialet er fleire tusen kje for
kjøttproduksjon. Det er likevel grunnlag for litt optimisme så lenge Nortura held fram med
desse kampanjane, kanskje kan dette vere starten på noko større på litt sikt.
Litt om utviklinga i bruksstruktur m.m:
2013 var altså siste året med prosjektet Geit i Vekst. Konklusjonen er at det har skjedd
langt meir i prosjektperioden enn ein kunne tenkje seg på førehand. Særleg gjeld dette
sjukdomssanering og fornying av driftsapparatet. Den store investeringa i fornying,
modernisering og utviding av driftsbygningane manglar sidestykke og har ført til at
geitehaldet står godt rusta for framtida. Det er eit faktum at tal bruk med produksjon er
redusert i perioden samstundes som dei frigjevne kvotane er seld eller leigd ut. Dette har
ført til større produksjon på dei attverande bruka og har danna grunnlag for at den store
satsinga på modernisering av driftsbygningane kunne gjennomførast.
Tabellane under syner utviklinga i disponibel totalkvote per fylke og samla for landet, og
utviklinga i tal foretak og disponibel kvote per foretak.
Førde 31.12.2013.
Ola Søgnesand
-prosjektleiar-
48
49
50
51
Nortura 2013
Godt Nyttår! Og takk for eit flott samarbeid gjennom 2013.
2013 er gått inn i historieboka der ein kan sjå tilbake på eit aktivt arbeidsår med fleire lam til slakt hos Nortura, mange spennande arrangement som t. d. s. NM i Gjetarhund og ikkje minst den store aktiviteten som er i “Ny Giv.
Det var ein lang og seig vår i 2013. Mange plasser sleit ein med frostskader i enga, mykje tele i jorda og ikkje mins venta ein på at våren og “litt” varme skulle komma.
Dette førte til at for mange blei lamma ståande inne litt lege og lite på grovfôr var ei utfordring for mange.
I enkelte områder blei store areal pløgde om og sått i så snart ei kunne få utført dette. Det er og signaliser litt lite grovfôr i desse områda. Det er spennande i desse dagar og sjå om dette fører til meir saueslak i 2014.
I 2013 fekk Nortura 2.8 % fleire lam frå Hordaland enn i 2012. Dette er positivt!
Lamma som kom til slakt i 2013 hadde ein flott kvalitet. 0,4 kg lettar enn 2012, lik slakteklasse og litt mindre fett. Prosenten stjernelam var 64,8 i 2014.
Nortura får og villsaulam til slakt frå Hordaland. Her var det og ein auke med kvaliteten gjekk ned. Middelvekt på villsaulama i 2013 var 10.3 kg. Dette er ein nedgang på 0,4 kg frå 2012.
Litt av forklaringa til nedgangen i slaktevekta på villsau kan vara den lange vinter og “seig” vår der lamminga var komet i gang før det var beite. Når det er slik vår må villsauen ekstra foring.
Nortura har hatt stor fokus på Lammeringar dei siste åra. Dette har vert eit godt tiltak der bønder har gått saman om felles levering av lamma (småfe). Ved felleslevering oppnår ein større puljetillegg, lammeringstillegg å betre økonomi for den enkelte.
Tabellane under viser forskjell på lam (småfe) levert gjennom lammering og utanom lammering for Hordaland
Vil du ha meir informasjon om lammering, ta kontakt med ditt Medlemssenter eller tlf. 971 65 537
Kvalitet I lammering Utanom lammering
Andel Stjernelam 73,0 % 61,1 %
Slaktevekt, kg 18,52 17,55
Klasse 8,1 (R) 7,4 (R-/R)
Fettgruppe 5,7 (2+) 5,4 (2+/2)
52
Økonomi I lammering Utanom lammering
Avregningspris kr pr lam Kr 856 Kr 792
Puljetillegg kr/lam Kr 36,36 Kr 17,15
Lammeringstillegg kr pr lam kr 10 kr 0
Kvalitetstillegg kr pr lam kr 40,5 kr 32
kr 942 kr 841
Meir utbetalt pr lam i lammering kr 101
Det er mange som etterspør på byggrådgivning. Frå 1. februar 2014 har Nortura ein person i full stilling som arbeider med planlegging av nye sauefjøs eller ombygging av fjøs. Nortura lager også driftsplan om ønskeleg. Ta kontakt. Sauekontrollen: Sauekontrollen er eit viktig hjelpemiddel i den daglege drifta.
Ved oppstart “Ny Giv” sa Nortura at alle som melder seg inn i Sauekontrollen i perioden, skal få dei 3 fyrste åra gratis! Dette har før til at mange melder seg inn og andre som har vert ute eine periode kjem tilbake. Dette er bra for og lykkas med “fleire lam til slakt”
Ansvaret for Sauekontrollen i Hordaland er delt mellom sør og nord for Bergen.
Karluf Håkull, medlemssenteret Sandeid, [email protected] og Johannes Nedrebø, medlemssenteret Førde, [email protected]
Lykke til med saueholdet i 2014!
Mvh
Nortura SA
Karluf Håkull
Karluf rører i sausen under Gjetarhund-NM
